Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal

2

Vergaderjaar 2003–2004

24 095

Frequentiebeleid

Nr. 160

VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG Vastgesteld 13 januari 2004

1

Samenstelling: Leden: Crone (PvdA), De Grave (VVD), voorzitter, Schreijer-Pierik (CDA), ondervoorzitter, Atsma (CDA), Timmermans (PvdA), Vendrik (GroenLinks), Blok (VVD), Ten Hoopen (CDA), Slob (ChristenUnie), Van den Brink (LPF), Duyvendak (GroenLinks), Kortenhorst (CDA), Hessels (CDA), Gerkens (SP), Van Velzen (SP), Varela (LPF), Algra (CDA), Van Fessem (CDA), Aptroot (VVD), Blom (PvdA), Smeets (PvdA), Douma (PvdA), De Krom (VVD), Van der Laan (D66), Heemskerk (PvdA), Van Dam (PvdA) en Dezentjé Hamming (VVD). Plv. leden: Tichelaar (PvdA), Örgü (VVD), De Nerée tot Babberich (CDA), Van Hijum (CDA), Koenders (PvdA), Vos (GroenLinks), Weekers (VVD), Jan de Vries (CDA), Van der Vlies (SGP), Hermans (LPF), Van den Brand (GroenLinks), Verburg (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Lazrak (SP), De Ruiter (SP), Eerdmans (LPF), De Haan (CDA), Van Dijk (CDA), Hofstra (VVD), Samsom (PvdA), Van Dijken (PvdA), Van Heteren (PvdA), Snijder-Hazelhoff (VVD), Giskes (D66), Tjon-A-Ten (PvdA), Waalkens (PvdA) en Szabó (VVD). 2 Samenstelling: Leden: Van Nieuwenhoven (PvdA), Van de Camp (CDA), Kalsbeek (PvdA), Cornielje (VVD), voorzitter, Lambrechts (D66), Hamer (PvdA), Karimi (GroenLinks), Van Bommel (SP), Vendrik (GroenLinks), Mosterd (CDA), Blok (VVD), Balemans (VVD), Slob (ChristenUnie), Vergeer (SP), Tichelaar (PvdA), Joldersma (CDA), Jan de Vries (CDA), Van Vroonhoven-Kok (CDA), Aasted Madsen-van Stiphout (CDA), Eski (CDA), Eijsink (PvdA),

KST73648 0304tkkst24095-160 ISSN 0921 - 7371 Sdu Uitgevers ’s-Gravenhage 2004

De vaste commissie voor Economische Zaken1 en de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap2 hebben op 3 december 2003 overleg gevoerd met minister Brinkhorst van Economische Zaken en staatssecretaris Van der Laan van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap over: – de brief van de minister van Economische Zaken d.d. 24 september 2003 over zendmastproblematiek (EZ-03-502); – de brieven van de minister van Economische Zaken d.d. 2 en 7 oktober 2003 inzake het frequentiebeleid (24 095, nrs. 152 en 153); – de brief van de minister van Economische Zaken d.d. 10 november 2003 inzake de uitkomsten van de vergelijkende toets voor commerciële radio-omroep (24 095, nr. 155). Van dit overleg brengen de commissies bijgaand beknopt verslag uit. Vragen en opmerkingen uit de commissies De heer Depla (PvdA) vindt dat de bewoners van 4500 nieuwbouwwoningen in IJsselstein sinds 1995 in de steek gelaten zijn door de gemeente, de provincie Utrecht, de ministeries van VROM en EZ en de Nederlandsche Omroep-Zender Maatschappij (Nozema). Deze instanties hebben bij de nieuwbouw beloofd dat ofwel de daar aanwezige zendmast zou worden verplaatst ofwel de woningen zouden worden aangepast. Geen van beide is echter gebeurd. De bewoners ondervinden hierdoor overlast en zijn bezorgd over hun gezondheid. Welke concrete maatregelen heeft de minister genomen om de zendmast binnen afzienbare tijd uit het gebied te verwijderen? Wanneer kan hij duidelijkheid bieden over de kwestie? Bij de veiling van de middengolfzenders zijn zeven opstelpunten niet gebruikt. Is het mogelijk om een aantal daarvan te gebruiken om

Leerdam (PvdA), ondervoorzitter, Van Miltenburg (VVD), Kraneveldt (LPF), Hermans (LPF), Van Dam (PvdA) en Visser (VVD). Plv. leden: Kruijsen (PvdA), Ferrier (CDA), Verbeet (PvdA), Rijpstra (VVD), Van der Laan (D66), Boelhouwer (PvdA), Halsema (GroenLinks), Lazrak (SP), Tonkens (GroenLinks), Van

Oerle-van der Horst (CDA), Hirsi Ali (VVD), Örgü (VVD), Van der Vlies (SGP), Kant (SP), Dijksma (PvdA), Hessels (CDA), Sterk (CDA), Atsma (CDA), Van Bochove (CDA), Van Hijum (CDA), Arib (PvdA), Stuurman (PvdA), Szabó (VVD), Varela (LPF), Nawijn (LPF), Adelmund (PvdA) en De Grave (VVD).

Tweede Kamer, vergaderjaar 2003–2004, 24 095, nr. 160

1

sneller een definitieve oplossing te realiseren voor IJsselstein? De vergunningen voor de middengolfzenders lopen tot 2011. Als de minister er niet in slaagt om het probleem vóór dat jaar op te lossen, mag de vergunning niet worden verlengd. Kan hij dit garanderen? Uit schriftelijke antwoorden van de minister is gebleken dat hij de masten wil verspreiden. Hierdoor lost hij het probleem echter niet op, maar verspreidt hij het. Deze aanpak stuit bovendien op problemen met de vergunningverlening. Een alternatief is het verlagen van het vermogen van de zender; Nozema is daartoe bereid. De gemeente IJsselstein is bereid de kosten hiervoor voor haar rekening te nemen. Op korte termijn biedt deze mogelijkheid dan ook een oplossing. De verplaatsing van de zender naar het IJsselmeer blijkt daarnaast technisch mogelijk. Nu moet men nog de benodigde vergunningen verkrijgen. Worden hiertoe voor 1 januari afspraken gemaakt? Wordt het vermogen voor 1 april verlaagd? De tijdelijke oplossing mag overigens niet de definitieve oplossing worden. De problemen worden door de verlaging van het vermogen weliswaar kleiner, maar een deel van de bewoners houdt overlast en zorgen over de gezondheid. De heer Heemskerk (PvdA) constateert dat de veiling van de frequenties ondanks de hoge opbrengst veel klachten heeft opgeleverd. Voor de oplossing daarvan moet nog veel gebeuren. Wanneer wordt de ontvangst beter? Kan de minister bekijken of de tevredenheid van de luisteraars over de ontvangst verbetert, door bijvoorbeeld twee achtereenvolgende onderzoeken hiernaar in te stellen? Lokaal lijken er nog frequenties vrij te zijn. Wil de minister bekijken of regionale zenders daarop een plek kunnen krijgen? Bovendien moet er ruimte komen voor piraten. Zij vragen namelijk niet om subsidies, zij zijn niet publiek en zij herhalen ook geen vervelende reclamespotjes. De piraten hebben de minister zelf een aantal handreikingen gedaan: zij zijn bereid vergunningen aan te vragen en willen legalisering overwegen. Is voor de piraten wellicht toch een plek beschikbaar? Wanneer komen de frequenties voor de niet-landelijke, commerciële omroep beschikbaar? De heer Heemskerk ondersteunt een opsplitsing van Nozema in twee levensvatbare bedrijven. Wat betekent het opsplitsen voor het mogelijk intrekken van de Radio-Omroep-Zender-Wet 1935 (ROZ-wet)? Wat zijn de gevolgen voor de ontwikkeling van Digitenne, dat onder meer uit een dienstenbedrijf bestaat? Vooral zeer ontevreden oud-klanten van UPC wachten op Digitenne. De veiling heeft veel energie en geld gekost. De uitkomst is weliswaar niet slecht, want zij is pluriform en er is redelijk wat opgebracht. Maar had dit niet ook met een simpele veiling kunnen worden bereikt? Wat is de visie van de regering op veilingen als instrument voor het toedelen van schaarste? De heer Bakker (D66) vindt dat de frequentieverdeling bizar is geweest. Desondanks was de uitkomst al met al niet slecht. Hoeveel geld heeft de verdeling opgeleverd voor het ministerie van Financiën? Wat gebeurt er met de kleine, lokale frequenties die over zijn? Over Radio Westland is veel gesproken. Deze omroep heeft een punt. Hoe kijkt de minister daartegen aan? Voor de problemen met de ontvangst wordt nu een aantal oplossingen bedacht. Het gaat daarbij vooral om de publieke omroep. Dit is begrijpelijk, omdat wettelijk is bepaald dat hij overal moet kunnen worden ontvangen. Volgens deskundigen zullen de gekozen oplossingen nooit definitief de problemen verhelpen. Heeft de regering zich ervan vergewist dat op de iets langere termijn toch sprake is van een duurzame oplossing? Er moet bovendien belangstelling zijn voor de ontvangstproblemen van de lokale omroepen, die hiervoor naar eigen zeggen in het verleden geen aandacht hebben gekregen van het agentschap Telecom, en voor de problemen van de commerciële omroepen. Zij hebben immers vaak veel geld betaald voor een frequentie waarmee zij dachten een bepaald bereik te hebben.


2

Het is verheugend dat de minister in de brief van 7 oktober zijn voorkeur uitspreekt voor splitsing van Nozema. De enige echte waarborg voor een vrije, non-discriminatoire toegang is het scheiden van belangen van de aanbieder van diensten en die van de eigenaar van de infrastructuur. De heer Bakker voelt niets voor oplossingen die minder ver gaan, omdat op die manier ruimte wordt geboden voor bijvoorbeeld kruissubsidiëring en het opwerpen van belemmeringen voor toegang. Het is ongehoord dat vanwege de marktverhoudingen nog 51 rechtszaken lopen over de recente verdeling. De verdeling van de middengolffrequenties, die op dezelfde manier heeft plaatsgevonden als die van de FM-frequenties, kan binnen een jaar grote problemen geven. Hoewel in de vergunningsvereiste is bepaald dat de zenders binnen een jaar in de lucht zijn, zijn namelijk veel opstelpunten nog niet gerealiseerd. Bovendien is het tegelijkertijd in de lucht brengen van een aantal zenders ingewikkeld. Omdat het opnieuw verdelen van een aantal frequenties ongewenst is, dient de minister in gesprek te gaan met de betrokkenen en het probleem op een redelijke manier op te lossen. Complicerend is dat er sprake is van een monopolist. Uit de markt komt het signaal dat de prijzen die de Nozema rekent voor het gebruik van de masten, onredelijk hoog zijn. Wil de minister ze aan de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) voorleggen? De betrokken vergunninghouders moeten op dit moment aan het agentschap Telecom toezichtskosten betalen voor frequenties die niet in gebruik kunnen worden genomen, omdat de masten er nog niet zijn. Dit is een vreemde zaak. Wil de minister dit punt nog eens goed bekijken? De heer Blok (VVD) vindt het van belang dat de gemeente IJsselstein willens en wetens heeft gebouwd in de buurt van een zenderinstallatie. Het is bezwaarlijk om alle Nederlanders te laten meebetalen aan een probleem dat de gemeente heeft gecreëerd. Hoe ziet de minister de verantwoordelijkheidsverdeling? Er zijn nog altijd gaten in de ontvangst. Kan hij aangeven wanneer de techniek maximaal zal zijn benut en de gaten dus zo veel mogelijk zijn gedicht? Voor een aantal zenders duurt de onzekerheid in dit verband al jaren. De middengolfzenders klagen erover dat zij moeten betalen voor niet gebruikte frequenties. Zijn die klachten redelijk? Is bij de berekening van de tarieven voor het toezicht sprake van kruissubsidies tussen middengolf en FM? Op welke manier vindt toezicht plaats op de redelijkheid van de tarieven die de zenders betalen aan de Buma en de Stichting ter Exploitatie van de Naburige Rechten (SENA)? Als de techniek volledig is benut, moet worden teruggekomen op de vrije radio. De heer Blok heeft sympathie voor deze zenders. In andere landen is voor hen een oplossing gevonden. Als het project Zerobase echt is afgerond, moet een eindevaluatie plaatsvinden. Daarin moeten kosten en baten worden vastgesteld en moeten lessen worden getrokken. De heer Blok heeft sympathie voor de voorkeur van de minister om Nozema te splitsen. Dit kan veel toezichtskosten schelen. Voor de betrokkenen is het van belang dat er snel duidelijkheid is over de verzelfstandiging. Kan de minister aangeven wanneer dit het geval zal zijn? Als een onderneming wordt verzelfstandigd, heeft de overheid de verantwoordelijkheid om haar levensvatbaar te maken. De heer Atsma (CDA) zegt dat de verdeling van de landelijke frequenties niet heeft opgeleverd wat hij ervan had verwacht, waardoor er volgens hem in de commerciële ether te weinig pluriformiteit is ontstaan. Hij had gepleit voor het oormerken van twee frequentiepakketten. Het ene betrof een Nederlandstalige zender, die er niet is gekomen. Dit is te betreuren. Is het waar dat zendercoördinatoren in Hilversum stelselmatig bepalen dat het Nederlandse lied niet mag worden uitgezonden? Als dit klopt, dan moet het worden gecompenseerd. Het is voorts buitengewoon spijtig dat de populair-klassieke zender, het andere beoogde frequentiepakket, uit het


3

commerciële domein is verdwenen. Een belangrijk deel klassieke muziek wordt hierdoor niet meer uitgezonden. Dat moet echter wel gebeuren. Wil de staatssecretaris daarom met de publieke omroep praten over het inpassen ervan in de programmering van Radio 4? Kan gespecificeerd worden aangegeven wat de totale opbrengst van de verdeling is? Wat zijn de totale kosten van alle gerechtelijke procedures? Wat kunnen de gevolgen zijn van de meer dan 70 procedures die nog steeds lopen? De totale kosten moeten worden verrekend met de opbrengst. Klopt het dat er op lokaal niveau frequentieruimte beschikbaar is? Als dit het geval is, dan moet de ruimte beschikbaar worden gesteld voor vrije radio en piraten. Hierdoor wordt enerzijds in een behoefte voorzien en worden anderzijds veel problemen van overlast voorkomen. Een vergunning voor een vaste frequentie moet worden verleend als men aan bepaalde voorwaarden voldoet. Zowel piraten als vrije radio zijn bereid hierover afspraken te maken. Dit systeem mag overigens niet ten koste gaan van de frequenties die zijn toegewezen aan commerciële en publieke stations. De ontvangstproblemen van landelijke, regionale en lokale zenders moeten hoe dan ook worden opgelost. Het bereik van een aantal publieke, lokale stations is in het bijzonder een probleem. Ook de kosten die het oplossen van de problemen meebrengt moet worden verrekend met de opbrengst van het project Zerobase. De heer Atsma is het ermee eens dat Nozema wordt gesplitst. Toen de intrekking van de ROZ-wet aan de orde was, was hij hiertegen. Door onderscheiding van een bedrijf dat de infrastructuur beheert, is het publieke belang in het huidige voorstel echter beter gewaarborgd. Er is sprake van een dreigend faillissement bij zowel RTV Rijnmond als RTV West. Regionale omroepen hebben echter een publieke en een wettelijke taak. Het Rijk steekt geld in de regionale zenders. Wil de staatssecretaris meedenken over een oplossing, zonder dat zij extra geld ter beschikking stelt? Bewoners van de benadeelde huizen in IJsselstein moge er niet de dupe van zijn dat gebouwd is op een plaats waar dat niet had gemoeten. De gemeente is verantwoordelijk voor die fout. Waarom was een verlaging van het vermogen van de zenderinstallatie drie jaar geleden niet mogelijk en nu wel? Als een verlaging inderdaad een oplossing is, dan moet zij worden overwogen. Dat geldt ook voor het plaatsen van masten elders, mits daardoor geen nieuwe overlast wordt veroorzaakt. Ook op dit punt moeten financiële consequenties van het Rijk worden voorkomen. Een bemiddelende rol van het Rijk is overigens gewenst, onder meer gezien het publieke belang. De heer Van den Brink (LPF) merkt op dat de frequenties beschikbaar zijn gesteld aan de hoogste bieders en dat oude tijden zich hierdoor hebben herhaald. Er moet evenwel niet achterom worden gekeken. De minister moet ervoor zorgen dat de burgers tevreden zijn met de frequentieverdeling; het probleem van de individuele burger moet worden opgelost, ongeacht wie de veroorzaker ervan is. Door de monopoliepositie van Nozema zouden problemen ontstaan. Hopelijk splitst de minister het deel van het bedrijf dat de infrastructuur beheert geheel af van de rest. Als hij dat niet doet, zal het probleem hem blijven achtervolgen. De heer Vendrik (GroenLinks) zegt dat het evalueren van het project Zerobase hem lachwekkend voorkomt na alles wat daarbij is gebeurd. Wanneer wordt het evaluatierapport naar de Kamer gestuurd? Arrows Classic Rock heeft aangeboden gedurende 97% van de zendtijd van kavel A8 een mix van klassieke muziek, moderne klassieke muziek, jazz en aanverwante stijlen, waaronder blues, uit te zenden. Het laatste stond echter niet in de omschrijving van het kavel. Door de manier waarop het aanbod wordt omschreven, wordt de inhoud van het kavel in feite verder opgerekt. Wat zijn «aanverwante stijlen»? Waarom is uit het gehele


4

programmatische aanbod gekozen voor dat van Arrows Classic Rock? De andere aanbieders hebben wel degelijk gewoon geboden op klassiek/jazz. De staatssecretaris schrijft dat voor kavel A9 niet alleen is gekeken naar het percentage Nederlandstalige muziek, maar ook naar het percentage muziek van Europese producties. Er is volgens haar geen aanbieder die significant meer aanbiedt aan Nederlandstalige en Europese muziek dan de aanbieder waarvoor nu is gekozen. Gezien de percentages van de andere partijen die hebben deelgenomen aan de frequentieverdeling, is echter wel degelijk sprake van een significant verschil. Op basis daarvan had dus gekozen moeten worden. De heer Vendrik is er niet van overtuigd dat inzake de kavels A8 en A9 de regels zijn gevolgd die na veel politieke debatten tot stand zijn gekomen. De brieven van de minister zijn teleurstellend wat betreft de piraten en de vrije radiomakers. Zij zijn wel degelijk bereid met een vergunningstelsel te werken. Deskundigen en commerciële radiomakers wijzen er bovendien op dat er nog frequentieruimte beschikbaar is. Tussen 105 en 108 MHz, de frequentieruimte voor lokale zenders, zou over het algemeen per gemeente slechts één omroep uitzenden. Is dat daadwerkelijk het geval? Het argument dat piraten slechts storen wordt te gemakkelijk gebruikt. Soms storen zij inderdaad legale frequenties, maar in andere gevallen worden zij alleen aangepakt omdat zij illegaal zijn. De piraten en vrije radiomakers zijn de heer Vendrik buitengewoon dierbaar, omdat sprake is van radio van onderaf en omdat deze vorm van radio maken dicht bij de mensen staat. Voorts bemoeit de overheid zich noch via de commerciële, noch via de publieke lijn met deze vorm van radio; het radiolandschap wordt er breder en diverser door. De cultuur van piraten en vrije radiomakers is in Zerobase te veel genegeerd. Veel mensen genieten van de deels illegale zenders. In Engeland krijgen ze onder de noemer «accesradio» overigens wel een plaats in de ether. Door legalisatie zouden zenders niet meer te maken hebben met het zogenaamde opjaagbeleid, waarover de ambtenaren van het agentschap Telecom zelf ook niet tevreden zijn. Met een regulering via vergunningen, waaraan voorwaarden kunnen worden gesteld, en door het beperkt houden van het aantal vergunningen is het toestaan van de zenders mogelijk. Wil de minister zich hiervoor inzetten? In zijn brief van 7 oktober schetst de bewindsman een aantal opties voor Nozema. Welk deel van het bedrijf wil hij in die drie opties publiek houden en welk deel wil hij privatiseren? De heer Vendrik verwijst in dit verband naar KPN, dat het vaste netwerk beheert en waarin de overheid bijna geen aandelen meer heeft, terwijl iedereen ervan afhankelijk is. Het deel dat een publiek belang heeft, moet in publieke handen blijven. Of Nozema moet worden opgesplitst, kan overigens worden betwijfeld. Het antwoord van de bewindslieden De minister merkt in verband met de ontvangstproblemen op dat in het vervolg beter moet worden nagedacht, voordat veranderingen worden doorgevoerd. Hij heeft de publieke omroepen, Nozema, het agentschap Telecom en het directoraat-generaal Telecommunicatie en post (DGTP) onder druk gezet om de problemen op te lossen. Hij betrekt ook de commerciële omroepen erbij, zodat ze kunnen aansluiten bij het bestaande technische en operationele overleg met de publieke omroep. De bewindsman steekt veel tijd in het oplossen van de problemen, die hij overigens serieus neemt, omdat ze de zorgen van de burgers betreffen. Zij hebben er recht op te weten op welke manier ze worden opgelost. Hij zal meer aandacht geven aan contacten met de burger. Via de klachtenlijn worden nog altijd klachten ingediend, hoewel het aantal minder wordt naarmate meer problemen zijn opgelost. De moeilijkheden zijn ontstaan door een combinatie van gevestigde belangen, wensen van toetreders en


5

veel beïnvloedingsmomenten. Ook de snelheid en effectiviteit van zowel kabinet als Kamer hebben ertoe bijgedragen. Vandaag zijn elf vergunningen voor steunzenders uitgegeven, al dan niet op tijdelijke basis, waardoor een aanzienlijk deel van de oplossingen wordt gerealiseerd die de hiertoe opgerichte task force heeft voorgesteld. Op 1 januari 2004 zullen de steunzenders in werking treden. In Amsterdam, Rotterdam, Arnhem en Goes verbetert de situatie hierdoor structureel. In Zwolle wordt binnenkort een commerciële zender verplaatst, waardoor nog eens vier problemen van de publieke omroep worden opgelost. Desondanks moet het verbeteringsproces worden versneld. De problemen in de afstemming met het buitenland kunnen worden overwonnen als de publieke en de commerciële omroepen zich daarvoor volledig inzetten. Daarnaast moet de inrichting van hoge opstelpunten opnieuw worden bekeken. Ook moeten er opstelpunten worden verplaatst volgens een door het agentschap Telecom opgesteld toetsingskader. Voorts is een vooronderzoek verricht naar de eigenschappen die een ontvanger moet hebben om de nieuwe situatie aan te kunnen. Goedkope radio’s hebben niet per definitie een slechte kwaliteit. Verder blijft een groert aantal problemen over die minder van omvang zijn, en minder impact hebben. De minister kan hiervoor geen tijdpad noemen. Wel zegt hij toe dat hij de Kamer tweemaandelijks over de voortgang zal rapporteren. De bewindsman zet in op een opsplitsing van Nozema in een publiek en een privaat deel en constateert dat de Kamer hier positief tegenover staat. In een gesprek hebben de raad van beheer en de directie van Nozema de noodzaak van de vrij fundamentele veranderingen erkend. Deze noodzaak ligt deels in de problematiek rond de masten. In het dienstenbedrijf moet een verandering worden doorgevoerd vanwege de aanbestedingsprocedures bij de publieke omroep en vanwege Europese regels. Voorts moet het dienstenbedrijf concurrerend worden gemaakt en wenst de publieke omroep zijn aandeel van de hand te doen om verdere belangenverstrengeling te voorkomen. Het doel van de veranderingen is om te komen tot twee levensvatbare bedrijven. De overheid blijft eigenaar van de aandelen in het mastenbedrijf. De grote, niet dupliceerbare masten worden daarin ondergebracht. Voor dat bedrijf wordt een non-discriminatoire toegangsregeling en bijpassende tariefregeling opgesteld. Bij de toegangsregeling worden tevens afspraken gemaakt over de manier waarop moet worden gehandeld als er meer belangstellenden zijn voor één plaats op de mast. Dit punt hangt samen met de bestaande ontvangstproblematiek. Het dienstenbedrijf moet uit Nozema worden gehaald. Het moet kunnen concurreren met andere dienstenbedrijven. Bij dit bedrijf is een belangrijke afslanking nodig, op basis van een geaccordeerd sociaal plan en een goed businessplan voor de komende jaren. De afslanking is ook noodzakelijk als Nozema niet wordt opgesplitst. De raad en de directie willen de plannen voor de opsplitsing de komende maand verder uitwerken op hoofdlijnen, in samenwerking met de bewindsman. In januari overlegt de minister opnieuw met beide colleges om wederzijdse afspraken te maken over het verdere tijdpad. Hij hoopt de Kamer daarover in de loop van januari te informeren. Hopelijk is het mogelijk om bij het commerciële bedrijf Broadcast Partners tot een vergelijkbare organisatie te komen, omdat het bedrijf ook beschikt over een paar masten. De helderheid en het publieke belang van een goede infrastructuur zou hierdoor worden bevorderd. Het te vormen dienstenbedrijf moet ook digitale televisie willen uitzenden. Op korte termijn wordt bekeken op welke manier verder met Digitenne wordt omgegaan. De minister informeert de Kamer hierover in januari. Wellicht zal Economische Zaken bemiddelen in IJsselstein en kan nog dit jaar overeenstemming worden bereikt over het verlagen van het totale vermogen van 240 kilowatt tot 140 kilowatt. In de praktijk zal met 120 kilowatt worden uitgezonden. Een verdere verlaging is niet mogelijk,


6

omdat daarmee het bereik en het verzorgingsgebied van de desbetreffende AM-frequentie te veel afneemt en hierover zijn contractuele afspraken gemaakt. Voor de oplossing van de kwestie in IJsselstein zijn Nozema, de gemeente en de provincie primair verantwoordelijk. De minister zal de Kamer in een brief uiteenzetten op welke manier hij kan bemiddelen, zonder verantwoordelijkheid te dragen. Hij kan Nozema haar rechten niet ontnemen. 2011 is nog zo ver weg dat hij over de stand van zaken in dat jaar redelijkerwijs geen informatie kan geven. Hij kan al helemaal niet garanderen dat de problemen dan zijn opgelost. Het zoeken naar frequenties voor piraten en vrije radiomakers heeft geen prioriteit. De minister wijst erop dat er geen ruimte is voor gedogen en halfslachtige oplossingen. Hij heeft zijn tijd nodig om de echte frequentieproblemen op te lossen. De bewindsman zegt toe in januari een overzicht te geven van de kosten en opbrengsten van de frequentieverdeling in het afgelopen jaar. Het totaaloverzicht van kosten en opbrengsten is overigens pas na acht jaar bekend. Ten slotte zegt hij toe de Kamer schriftelijk te informeren over de toezichts- en BUMA/STEMRA-kosten voor de middengolffrequenties. De staatssecretaris wijst erop dat zij uitgaat van het compromis over de manier waarop de vergelijkende toets met een financieel bod moest worden uitgevoerd, als zij haar mening geeft over het verloop ervan. Hoewel het vanzelfsprekend lijkt, heeft de toets daadwerkelijk geleid tot het verdelen van de frequenties. In de eerste ronde waren namelijk niet alle aanvragen van voldoende kwaliteit en waren niet alle kavels verdeeld, maar in de tweede wel. De vergelijkende toets heeft in de praktijk zelfs goed gewerkt: de belangstelling was groot; de criteria waren selectief; de verdeling werd niet gefrustreerd door samenspanning van de partijen; het is niet gebleken dat de partijen gemanipuleerd hebben en de toets is afgerond binnen de door de rechter aangegeven termijnen. Het goede verloop is mede te danken aan de onafhankelijke adviescommissie, die uitstekend heeft gefunctioneerd. Zij heeft haar adviezen namelijk zorgvuldig onderbouwd. De rechter heeft dat bovendien bevestigd in alle rechtszaken die in dit verband zijn gevoerd. De aanduiding van de verschillende kavels was bedoeld om bepaalde belangen te waarborgen, zoals die van diversiteit, pluraliteit en gezonde concurrentieverhoudingen. De vergelijkende toets heeft daarin voorzien. De winnaars zullen voor het overgrote deel een veel hoger percentage aan zendtijd realiseren dan het voorgeschreven minimum. De hogere percentages zijn opgenomen in de vergunningsvoorschriften. De financiële haalbaarheid van de bedrijfsplannen had verder een toegevoegde waarde. Voorstellen die inhoudelijk aan de eisen voldeden, maar vergezeld gingen van een bedrijfsplan van onvoldoende kwaliteit, zijn afgewezen. Het financieel bod heeft een doorslaggevende rol gespeeld als de bedrijfsplannen van gelijke kwaliteit waren, hoewel in meer dan vijftig procent van de gevallen de inhoud de doorslag heeft gegeven. Door de einduitkomst zijn twee landelijke nieuwkomers toegetreden, namelijk ID&T Radio en Arrow Classic Rock Radio. Dit was een belangrijk element van de procedure. Op evenwichtige wijze is invulling gegeven aan de verschillende belangen. De staatssecretaris is tevreden over het verloop van de toets. De uitkomst lag weliswaar niet op alle punten in de lijn der verwachting, maar dat is een risico dat samenhangt met een vergelijkende toets waarbij andere partijen voorstellen doen. Het instrument van de vergelijkende toets wordt officieel geëvalueerd. Het politieke proces komt daarbij dan ook niet aan de orde. In de stukken over kavel A8 is klassiek/jazz steeds het uitgangspunt geweest. In de vergunningsvoorschriften voor Arrow Classic Rock is bepaald dat deze zender tussen 7.00 uur en 19.00 uur 98% klassieke muziek en moderne klassieke muziek, waaronder jazz, uitzendt. Daarbuiten kan Arrow ook aandacht besteden aan aanverwante stijlen, zoals blues. Het kavel behelsde klassiek/jazz; de uitkomst dat alleen jazz zou


7

worden uitgezonden was ook mogelijk geweest. Het verlies aan populaire klassieke muziek in het commerciële domein moet niet achteraf worden gecompenseerd via de publieke omroep. Het publieke bestel heeft zijn eigen diversiteit en pluriformiteit. Via Radio 4 biedt het ook populaire klassieke muziek aan. Bemoeienis van de overheid met de inhoud van de programmering is niet de manier waarop de staatssecretaris met de omroep omgaat. Desondanks bestaat de mogelijkheid dat Radio 4 zelf vaststelt dat er behoefte is aan meer populaire klassieke muziek en dat hij daarop inspeelt. Desgevraagd zegt de staatssecretaris dat zij de verschillende muziekstijlen niet kan definiëren. Het Commissariaat voor de Media toetst of in voldoende mate aan de vergunningsvoorschriften wordt voldaan en zal daarbij het onderscheid tussen de stijlen betrekken. De teleurstelling van groepen in de samenleving over het verdwijnen van Classic FM in de vorm waarin het tot voor kort bestond, is de consequentie van de definitie waarvoor is gekozen. De staatssecretaris was er niet van op de hoogte dat zendercoördinatoren van de publieke omroep zouden hebben verboden om een bepaald genre Nederlandstalige muziek te draaien. Als zo’n verbod is uitgevaardigd, zal de staatssecretaris de desbetreffende coördinatoren aanspreken op hun publieke taak om pluriformiteit aan te bieden op de Nederlandse radio. Nu alle frequenties zijn verdeeld, zijn er geen frequenties met specifiek lokaal bereik meer beschikbaar. In het commerciële systeem wordt onderscheid gemaakt tussen landelijke en niet-landelijke omroepen en het lokale bereik wordt gerekend tot de bestemming van niet-landelijke radiofrequenties. Op basis van artikel 43 van de Mediawet zijn de provincies verantwoordelijk voor de regionale omroepen. De provincie Zuid-Holland heeft opdracht gegeven voor een onderzoek naar RTV Rijnmond en RTV West. De regionale omroepen worden voor tweederde deel gefinancierd uit het Provinciefonds. De 45 mln die het Rijk beschikbaar stelt, is vooral bedoeld voor de minder dichtbevolkte gebieden, zodat slechts een zeer klein deel ervan ten goede komt aan de regionale omroepen in Zuid-Holland. De financiële middelen waren voor RTV Rijnmond en RTV West niet ontoereikend. De staatssecretaris is niet betrokken bij de problemen van die omroepen en heeft geen aanleiding om in te grijpen. De voorzitter van de vaste commissie voor Economische Zaken, De Grave De voorzitter van de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Cornielje De adjunct-griffier van de vaste commissie voor Economische Zaken, De Veth


8

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Recommend Documents