Tweede Kamer der Staten-Generaal
2
Vergaderjaar 1989-1990
21 300 XIII
Vaststelling van de begroting van de uitgaven en van de ontvangsten van hoofdstuk XIII (Ministerie van Economische Zaken) voor het jaar1990
Nr. 57
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ECONOMISCHE ZAKEN
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-Gravenhage, 24januari 1990 Tijdens mijn overleg met uw commissie op 7 december 1989 inzake de zesde zitting van de Raad van de Internationale Tropisch Hout Organi– satie werd mij verzocht de commissie het verslag van de zevende raads– zitting te doen toezenden; voorts werden vragen gesteld inzake de volkenrechtelijke verenigbaarheid van maatregelen met betrekking tot tropisch hout, het houtverbruik van Japan, het tariefregime met betrekking tot secundaire bosprodukten en de lopende ITHO-projecten. In bijgaande notities treft u de antwoorden op deze vragen aan; de notitie betreffende de volkenrechtelijke aspecten van maatregelen is nog niet gereed en zal op korte termijn separaat worden toegezonden De Staatssecretaris van Economische Zaken, P. Bukman
011799F ISSN0921 7371 SOU uitgeverij 's-Gravenhage 1990
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
Houtgebruik Japan Een van de doelstellingen van de Internationale Tropisch Hout Organi– satie (ITHO) is de doorzichtigheid van de internationale markt voor tropisch hout te verbeteren. In dit kader is tijdens de 6e zitting van de Raad van de ITHO in mei 1989 besloten tot de uitvoering van een grondige studie inzake de handel en het gebruik van tropisch hout in Japan. Het rapport zal in mei 1990 gereed moeten zijn. Hieronder enkele bekende gegevens over de Japanse houtmarkt. in mln m3
1986
1987
Consumptie industrieel hout Produktie uit nationaal bos Import industrieel w.v. hardhout
100 30 70
103 31 72 16
De vraag naar hout komt voor een belangrijk deel voort uit de woningbouw. Van het totaal van 1,67 mln in 1987 gebouwde huizen waren 0,74 mln houten huizen. In 1988 werden, bij de bouw van een record-aantal huizen van 1,69 mln, 0,7 mln houten huizen gebouwd en de verwachting is dat deze dalende trend zich zal voortzetten. Japan kent een uitgebreide houtverwerkende industrie. Zo zijn er 17.886 zagerijen (w.v. 1781 grote/ 150 kw) en 545 triplex– en fineerbe– drijven. Een groot deel van de houtimport betreft z.g. ruw hout (stammen en blokken). Doordat de voorziening hiermee, als gevolg van exportre– stricties, moeilijker wordt groeit de import van gezaagd hout en houtpro– dukten. In de periode 1983-1987 steeg de totale import met 25%; ruw hout 8% en verwerkt hout 44%. Voor wat tropisch hout betreft kan worden vermeld dat in 1986, 1987 en 1988 respectievelijk 12,2 mln m3, 13,7 mln m3 en 12,0 mln m3 ruw hout werd ingevoerd, terwijl de raming voor 1989 ca 11,0 mln m3 bedraagt. In 1987 en 1988 is respectievelijk ca. 1,3 mln m3 en ca 1,5 mln m3 aan verwerkt hout ingevoerd. De import van ruw hout wordt hoofdzakelijk uit het Verre Oosten betrokken. Voor 1986 en 1987 kunnen de volgende gegevens worden verstrekt: inmlnm 3
1986
1987
Maleisië Papua-New G. Phillipines Salomon Is. Overige
10,7 0,7 0,3 0,3 0,1
12,3 0,9 0,2 0,2
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
Goedgekeurde ITHO-projekten Markt-informatie en onderzoek Projekt PD/1/87 PD 7a/87 PD 7b/87 PD 7c/87 PD 7d/87
PD 14/87 PD61/89 PD 42/88 rev 1 PD 66/89
Structure of tropical timber markets in Belgium, Luxembourg, Netherlands.FRG and methods to study the main end use segments Statistical information and market indicators: Development of Monthly Bulletin, tropical forest products in world timber trade - Phase I Statistical information and market indicators study on trends in the European market for tropical hardwoods Statistical information and market indicators: Market news service for tropical timber and timber products Statistical information and market indicators study on major import markets for wooden furniture Market intelligence analysis of the wood flow as a basis for an early warning system for the tropical timber market Statistical information and market indicators: study of the trade and market for tropical hardwoods in Japan The structure of China's tropical timber market, current situation and prospects to the year 2000 Study of trade and markets for tropical hardwoods and manufactures in M. America
Kosten in U.S. dollar
211.418 60.000 60700 772.078 145.000 149.500 210.000 99.500 181.460"
Voor de met * aangegeven projekten zal de financiering nog geregeld moeten worden.
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
Goedgekeurde ITHO-projekten Bosbeheer en herbebossing Projekl PD 2/87 PD 10/87 PD 15/87 PD 17/87 PD 24/88 PD 32/88 PD 34/88 rev.1 PD 53/89 PD 55/89 PD 57/89 PD 58/89 PD 62/89
PD 68/89 PD 69/89 PD 71/89 PD 72/89
Rehabilitation of logged over forest in Asia Pacific region: Phase I Phase II Forest management of natural forest in Malaysia The biology of the Okoumé in Gabon Investigation of steps needed to rehabilitation the areas of east Kalimantan seriously affected by fire Integration of forest based development in the western Amazone Phase I - forest management to promote policies for sustainable production International seminar on sustainable utillzation and conservation of tropical forests Conservation, management, utilization, integral and sustained use of the forest of Chimanes Region of El Beni, Bolivia Preparation of a master land-use plan for forest Areas (Cameroon) R and D activities in the framework of forest management operations in Cöte d'lvoire's closed forest Seminar on sustainable development of tropical forest and tropical timber manufacturing in Japan Tropical forest internship Contribution to the implementation of the new Industrial plantation component of the Forestry Sector Project 1990-94 (Cóte d'lvoire) Management of the Tapajos National Forest for sustainable productions of industrial timber Workshop on sustained tropical forest management with the special reference to the Atlantic Firest (Brazil) The economic and environmental value of mangrove forests and present state of conservation Seminar on sustamable development of tropical forests
Kosten in U.S. dollar 240.000 1227.100" 272.350 417.500 377.600 1 078 000 73.000
1.260 000 480.000* 1.464 000* 95.000 109.500" 2.813.000 + 1.513.146 68.000 270.000* 50.000
* Voor de met * aangegeven projekten zal de financiering nog geregeld moeten worden. Voor de met + aangegeven projekten zal de financiering aan andere internationale finan– ciële instellingen worden overgelaten (ITHO sponsorship).
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
Goedgekeurde ITHO-projekten Houtverwerkende industrie Projekt PD 3a/87 rev. 1 PD 3d/87 PD 3e/87
PD 4/87 PD 1 1 /87 PD 12/87 PD 13/87 PD 16/87 rev. 1 PD 18/87 rev. 1 PD 21/87 PD 21/87 PD 37/87
PD 41/88 PD 44/88 PD 43/88 rev 2 PD 48/88 PD 49/88 PD 54/89
PD 65/89 PD 67/89 PD 70/89
Enhancing locally the value of lesser known species (Iks) manufactures, blockboards from lesser known species in Cameroon Proposals for action in favour of the Iks: measures in support of the Iks in Africa and L. America Proposals for action in favour of the Iks: creation of an international R and D network Regional training in planning and management of forest industries in developing countries Malaysian timber industry board and timber industry upgrading Research on utilization of tropical timber in construction International seminar on furniture development and promotion R and D on standardization at An... sub region Phase I : review of current situation of timber standardization Selection and introduction of Iks for specific end-use
Kosten in U.S. dollar
159000 242.000 255000 1.773.500 345.000 273.889' 84.900 135000 212.800
Publication of technical documents and relevant information to Ihe forest products industry Round table on opportunities and constraints to L America tropical hardwood-based industrial development Industrial Utilization of New Forest Species Pern: Phase I Phase II The identification, properties and uses of tropical timber imported to China Seminar for promotion of further processing of tropical hardwood timber in Af rican region Study for marketing of tropical timber and promotion of consumption of LKS on international markets. Phase I: promotion for selected Asian markets Drying mixtures of tropical hardwoods Creation of an international Promotion Centre for LKS in Europe Study on Utilization of tropical timber products in Korea and promotion of processed wood supply from timber producing countries Promotion of imports of tropical sawnwood in China Training program on mechanical processing operations in south American Sawnmilling and plywood industries World conference on tropical plywood in Asia and Pacific region
98.000 100.000
448.750 461.250" 33.000 154.400
920.000" 475.000" 96.000" 73.000" 107.000" 1.953.000" 205.000"
Voor de met * aangegeven projekten zal de financiering nog geregeld moeten worden.
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
Goedgekeurde ITHO-projekten Algemeen Projekt PD 60/89 PD 73/89
Felowship and related assistence program to promote tropical forestsector development Assistence for projects identification and formulation
Kosten in U.S. dollar 204.000 286.900
Invoerregime EG t.a.v. secundaire bosprodukten Met betrekking tot secundaire bosprodukten uit de tropische wouden kan gesteld worden dat het invoerregime van de EG weinig restricties kent. In het kader van de huidige GATT-onderhandelingen (de Uruguay Ronde) heeft de EG een aantal concessies gedaan ten gunste van de invoer van dergelijke produkten uit ontwikkelingslanden, zodat deze produkten nu vrijwel rechtenvrij ingevoerd worden. Hieronder enkele voorbeelden: Code
beschrijving produkt
1211
platendelen gebruikt t.b.v. pharmacie/parfumerie/insecticide (phyrethrum) plantaardige sappen/extracten, pectine substantie, verdikkingsmiddel (agar-agar), vloeibare gom, voor geneeskundig gebruik plantaardige–, bijen–, insectwas; spermaceti-olie; plantaardige kleurstoffen harsen plantaardig vlechtmateriaal (rotan) onverwerkt loofah gevlochten artikelen e. d van plantaardig materiaal
1302 1521 3203 00 3301 3000 4601 4602 460210
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
huidig tarief 0% 0% 0-3% 0% 2% 3% 3% 3%-4,5%
Verslag van de 7e zitting van de Internationale Tropisch Hout Raad en de bijeenkomsten van de Permanente Commissies, gehouden te Yokohama van 30 oktober - 7 november 1989 1. Algemeen De voornaamste aktiviteit van de Raad en de Commissies tijdens de bovengenoemde bijeenkomsten betrof de opstelling van aktieplannen en werkprogramma's voor de drie werkterreinen van de Internationale Tropisch Hout Organisatie (ITHO), te weten marktinformatie, houtverwer– kende industrie en bosbeheer en herbebossing. Op grond van eerder aanvaarde criteria en prioriteiten is hieraan verder gewerkt teneinde de ITHOactiviteiten meer gericht en coherent te doen zijn. Hieronder zal daar nader op worden ingegaan. In reactie op de hierbij, vooral uit EG-kringen (EG-commissie en enkele lidstaten), naar voren gebrachte gedachte om in de ITHO de «normatieve» aanpak (richtlijnen, modelwet– geving, e.d.) van de tropisch hout problematiek meer accent te geven is door de exporterende landen (Brazilië) duidelijk gesteld dat daaraan geen behoefte bestaat, zolang niet tegelijkertijd projekten ter ondersteuning daarvan kunnen worden uitgevoerd (gefinancierd). In dit verband kan worden vermeld dat voor een aantal door de ITHO-raad goedgekeurde projekten, waarvan de kosten voor uitvoering in totaal op ruim 11 U.S. dollar zijn begroot, nog financiering moet worden gevonden. Voorts is veel aandacht besteed aan een voorstel van de VK om de uitvoerbaarheid van een hout-label systeem te doen onderzoeken met het doel het gebruik van tropisch hout afkomstig uit duurzaam bos te stimuleren (zie punt 2). Te constateren is dat in de looptijd van de overeenkomst tussen de ledenlanden meer begrip is ontstaan voor elkaars posities, zodat gesteld mag worden dat de ITHO zijn platform– functie voor discussie over duurzaam bosbeheer waarmaakt. Over het algemeen zijn het vooral de Z.O.-Aziatische en Zuid-Ameri– kaanse landen die aktief aan de ITHO-aktiviteiten (projekten en beraad– slagingen) deelnemen. Het is derhalve zaak er voor zorg te dragen dat de Afrikaanse landen met tropische bossen (m.u.v. Kameroen) nauwer bij de ITHO worden betrokken. Naast de situatie met betrekking tot projekt-financiering is door achterstallige contributies ook de situatie met betrekking tot het admini– stratieve beheer van de overeenkomst nog weinig rooskleurig. Voor 1990 lijkt de situatie wat beter te worden daar de VS, Brazilië, Bolivia en andere Zuid-Amerikaanse landen hebben toegezegd hun contributie te zullen voldoen. Met het oog op de bovengenoemde situatie is besloten het secreta– riaat slechts met de hoog nodige mankracht uit te breiden en voor uitvoering van speciale studies en opdrachten in het budget uitgaven– posten voor consultatie en panels op te nemen. 2. Markt-informatie en onderzoek Voor wat dit werkterrein van de ITHO betreft is het volgende besloten: - jaarlijks tijdens de voorjaarszitting van de Raad een uitvoerige markt– beschouwing te laten plaatsvinden op basis van nationale bijdragen van ledenlanden. Hierbij dienen politieke kwesties zo veel mogelijk te worden vermeden. Aan de uitkomst van de marktdiscussie zal t.b.v. de vergroting van de marktdoorzichtigheid zo groot mogelijke publiciteit gegeven moeten worden. - een panel van deskundigen te doen bijeenroepen, dat t.b.v. de volgende zitting van de Raad in mei 1990 met nadere voorstellen moet komen voor een aktieplan en een daarbij horend werkprogramma. - het projekt voor een onderzoek van de markt van tropisch hout en
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
verwerkte produkten in Noord-Amerika goed te keuren (US dollar 181,460.-) - financiële middelen (US dollar 141,670.-) ter beschikking te stellen voor een onderzoek naar mogelijke maatregelen die duurzaam bosbeheer zullen ondersteunen en stimuleren. Voor wat het laatste betreft kan worden vermeld dat het een herformu– lering betreft van het eerder genoemde VK voorstel voor een onderzoek naar de uitvoerbaarheid van een waarmerk/labelsysteem voor tropisch hout dat van duurzaam beheerd bos afkomstig is. Het oorspronkelijke voorstel was opgesteld in samenwerking met het Oxford Forestry Institute en de organisatie Friends of the Earth. De formulering van dit voorstel stuitte op grote bezwaren van Maleisië. Gesteld werd dat nog geen algemeen aanvaarde omschrijving van duurzaam bosbeheer bestaat. Daarom wordt gevreesd dat het voorstel de voorbereiding van een importboycot betekent. Na uitvoerig overleg met de exporterende landen zijn uiteindelijk de bovengenoemde meer algemene bewoor– dingen aanvaard kunnen worden, terwijl ook de doelstelling wat minder scherp is gesteld. Als gevolg hiervan hebben de beide mede-opstellers van het oorspronkelijke voorstel zich van het voorstel gedistantieerd. De bedoeling is dat in september 1990 een interim-verslag wordt uitgebracht en in februari 1991 het eindrapport. 3. Houtverwerkende industrie Voor de opstelling van een aktieplan met werkprogramma voor dit werkterrein is evenals voor markt-informatie en onderzoek besloten tot de instelling en financiering van een panel van deskundigen die t.b.v. de volgende Raadszitting met voorstellen moeten komen. Om praktische redenen is besloten de twee panels direct na elkaar bijeen te laten komen. Na een beschouwing van de voorstellen voor nieuwe en herziene projekten is de Raad aanbevolen een 5-tal projekten goed te keuren en daarvoor financiering te vinden. Het betreft o.a. een Wereldconferentie inzake triplex-fabricage van tropisch hout in Azië en de Pacific-regio. Voorts kan worden genoemd het projekt, waarbij landen technische hulp kan worden verleend bij de identificatie en formulering van projektvoor– stellen. Dit lijkt vooral van belang voor de Afrikaanse landen, vanwaar tot nog toe weinig projektvoorstellen zijn ontvangen. 4. Bosbeheer en herbebossing Op basis van voorstellen van een werkgroep is overeenstemming bereikt over een werkprogramrna. Het programma omvat 8 aktiepunten, waarvan de belangrijkste zijn: - de ontwikkeling van richtlijnen voor de beste methodes voor duurzaam beheer van natuurlijke bossen en van plantages; - het ontwerpen van een economisch model voor duurzaam bosbeheer in samenwerking met de FAO, de Wereldbank en andere internationale technische hulp instellingen; - het vergroten van de bewustwording inzake de noodzaak van duurzaam beheer en conservering en het mobiliseren van steun daarvoor; - het opzetten van een netwerk van demonstratieprojecten van bosbeheer, waartoe de ledenlanden met meer voorstellen moeten komen; - een inventarisatie van de behoefte aan training op het gebied van
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
8
bosbeheer, in samenwerking met de FAO en indien nodig het aangeven van stappen om tot verbetering van de bestaande trainingcapaciteit te komen. Voor wat het eerste aktiepunt betreft kan vermeld worden dat het VK en Australië hebben toegezegd een expert ter beschikking te stellen voor het verrichten van basiswerk, dat voor eind februari gereed dient te zijn. De Raad werd aanbevolen goed te keuren dat een werkgroep, samenge– steld uit vertegenwoordigers van importerende landen, internationale instellingen, NGO's en de privé-sector wordt ingesteld, die op grond van de door de twee experts opgestelde documenten, met aanbevelingen moet komen voor de wijze waarop de richtlijnen kunnen worden voorbereid. Door Brazilië en Japan waren voorstellen voor 4 projekten ingediend. Voor wat Brazilië betreft gaat het om een bosbeheer-projekt van het Tapajos National Forest bij Santarem en de organisatie van een workshop voor bosbeheer m.b.t. het Atlantic Forest beide in Brazilië. Hierbij kan worden vermeld dat Japan zich tot het uiterste heeft ingespannen om haar eigen voorstel voor een studie m.b.t. mangrove-bossen (economische en milieu-waarde) goedgekeurd te krijgen. Een vijfde projekt-voorstel was ingediend door de BRD dat zelf voor de financiering wil zorgdragen. Aangezien het projekt te laat was ingediend zodat het niet zorgvuldig bestudeerd had kunnen worden is de BRD verzocht op een later tijdstip op het voorstel terug te komen. Het betreft een onderzoek naar verlies van hout van exploitatie tot eindprodukt. Bij de beschouwing over de stand van zaken van eerder voor uitvoering vrijgegeven projekten is m.b.t. het Okumé-projekt in Gabon door Nederland gemeld, dat helaas nog niet aan alle voorwaarden was voldaan om tot uitvoering van het projekt te komen. Indien de situatie zo blijft zal op de volgende Raadszitting een nader besluit inzake het projekt genomen moeten worden. Daar het Okumé-Gabon projekt deel uit maakt van het netwerk van het Tropenbosprogramma heeft Nederland gesteld te willen onderzoeken of eventueel een vervangend projekt in de Afrikaanse regio kan worden geformuleerd. 5. Sarawak-missie Door de Uitvoerend Directeur werd verslag gedaan over de stand van zaken m.b.t. de ITHO-missie naar Sarawak voor een evaluatie van het bosgebruik/beheer aldaar. De missie, onder leiding van de Graaf van Cranbrook, lid van het Engelse Hogerhuis, is samengesteld uit personen afkomstig uit Bolivia, Ghana, Indonesië, Noorwegen, Japan, de VS, de milieu NGO's en de internationale handel (UCTB). De missie zal drie bezoeken van een week aan Sarawak brengen. Het eerste bezoek zal te Kuala Lumpur aanvangen, alwaar de missie door de Eerste Minister zal worden ontvangen. De data van de bezoeken zijn 28 november-9 december 1989, 4-17 februari 1990, en 18-31 maart 1990. Spoedig daarna zal de missie haar rapport moeten uitbrengen, zodat het tijdens de volgende zitting van de Raad besproken kan worden. 6. Projekten en financiering Op grond van de aanbevelingen van de permanente commissies voor markt-informatie en onderzoek, houtverwerkende industrie en bosbeheer en herbebossing zijn 11 nieuwe projekten goedgekeurd. Voor 4 projekten
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
9
(de workshop Atlantic Forest in Brazilië, een seminar over de duurzame ontwikkeling van tropisch bos, industrieel gebruik van minder bekende houtsoorten in Peru en hulp bij projekt-identificatie) is door een finan– ciële bijdrage van Japan de financiering (850.000 U.S. dollar) geregeld. Voor de overige 7 projecten en voor 9 eerder goedgekeurde projekten, waarvan de kosten voor uitvoering, zoals eerder vermeld, op ruim US dollar 11 mln zijn begroot, moet nog financiering worden gevonden. Hierbij kan worden vermeld dat door Italië van de 1 mln. US dollar, die tijdens de vorige Raadszitting te Abidjan was toegezegd, 700.000 U.S. dollar is toegewezen als bijdrage aan de financiering van een bosbeheer– projekt in Ivoorkust. De overige 300.000 US dollar wil Italië besteden aan training van mankracht t.b.v. bosbeheer. Met het oog op de situatie van de financiën is op aandringen van Japan in de Raad een resolutie aangenomen die de ledenlanden oproept om, behalve het voldoen van hun contributies, de ITHO fondsen te verschaffen m.n. ten behoeve van projekten op het terrein van de bevor– dering van de duurzame ontwikkeling van de tropische bossen. Door de uitvoerend Directeur werd gewezen op het communiqué van de Top-bijeenkomst van de 7 grote geïndustrialiseerde landen in juli j.l. te Parijs, waar deze ianden na een oproep aan de ITHO-ledenlanden om de krachten te bundelen de bereidheid uitspraken om de inspanningen t.b.v. conservering van het tropisch bos d.m.v. financiële en technische samen– werking te ondersteunen. 7. Standpunt miiieu NGO's Door de NGO's is opgemerkt dat ze nog steeds het geloof hebben dat de ITHO een unieke rol kan spelen bij het veiligstellen van de toekomst van de tropische bossen. Helaas lijkt de organisatie zich hiervan zelf niet voldoende bewust te zijn. Het tempo waarin de ITHO werkt wordt te traag gevonden. Naar de mening van de NGO's kan aan de vraag naar tropisch hout worden voldaan bij duurzaam beheer van reeds in gebruik genomen tropische bossen. De ITHO moet daarom meer vaart zetten achter de opstelling van richtlijnen voor de beste methoden van duurzaam bosbeheer. Voor goed concessie-beleid dient aan de mogelijkheid van een beloningsysteem te worden gedacht. Voorts dienen stimulansen gegeven te worden voor duurzaam beheer, waarbij de lokale bevolking betrokken dient te zijn. De NGO's deden tenslotte een oproep tot betere samenwerking, waarbij consumentenlanden is verzocht meer «unearmarked» fondsen ter beschikking te stellen. 8. Administratieve budget De Raad is akkoord gegaan met een uitbreiding van het secretariaat met twee man, waaronder een manager voor bosbouwprojekten. Door gebrek aan middelen zijn nog openstaande vacatures niet opgevuld kunnen worden. Ook voor de goedgekeurde uitbreiding geldt dat deze eerst mag worden gerealiseerd wanneer de Uitvoerend Directeur voldoende middelen (contributies) heeft ontvangen. (Het door de Raad goedgekeurde administratieve budget bedraagt 2,8 mln. US dollar. Van de voor 1989 te betalen contributies ad. ca. 2.5 mln. US Dollar was tijdens de Raadszitting nog 790.000 US dollar niet ontvangen (ruim 729.000 van exporterende landen, w.o. ook Brazilië en 65.000 US dollar van de VS). Voor de jaren 1986-1988 bedragen de achterstallige contri– buties in totaal 920.000 US dollar (ruim 767.000 van exporterende landen en 152.000 US dollar van de VS). Zoals reeds gemeld hebben de VS, Brazilië, Bolivia en enkele andere landen beterschap beloofd.
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
10
9. Volgende bijeenkomst Raad Op uitnodiging van de Regering van Indonesië zullen de volgende vergaderingen van de Raad (8ste zitting) en de Permanente Commissies aldaar plaatsvinden van 16 mei-23 mei 1990. Het had aanvankelijk in de bedoeling gelegen deze Raadszitting in Maleisië te doen plaatsvinden doch gelet op de presentatie van het Sarawak rapport heeft Maleisië van een uitnodiging afgezien. De 9e zitting van de Raad zal van 13-20 november 1990 in Yokohama plaatsvinden.
Tweede Kamer, vergaderjaar 1989-1990, 21 300 XIII, nr. 57
11