TROUWEN !... WAT IS DAT EIGENLIJK ?
HET HUWELIJKSCONTRACT IS DAT WEL WAT JULLIE WILLEN ?
Page 1 of 52
INHOUD Voorwoord: gefeliciteerd de eerste stap het vervolg Trouwen: het sprookje De trouwindustrie Het huwelijk als contract Trouwen/geregistreerd partnerschap: wat wordt er nu eigenlijk geregeld? Standaard of toch maatwerk: huwelijkse voorwaarden Het alternatief: samenlevingscontract Wanneer komt het contract op tafel? Echtscheiding, de adders onder het gras. Achtergrond van de wetgeving rond echtscheiding Hoe anders is het nu Modernisering van dewet Pakt het altijd eenzijdig slecht uit bij een scheiding? De vechtscheiding Rol van de rechtbank De TREMA norm in de praktijk De discussie over de partneralimentatie Lotsverbondenheid Eigen verantwoordelijkheid Verzorgende rol Verdeling van de zorgtaken na het huwelijk Verlies van status en maatschappelijke positie De echtscheidingsindustrie Wat zijn de grootste probleemgebieden? Positie van de kinderen Partneralimentatie Fraudegevoeligheid partneralimentatie
Page 2 of 52
Besteding van kinderalimentatie Verdeling van het vermogen Nieuwe partners Omgangsregelingen Kan het beter worden geregeld? Huwelijkse voorwaarden Naar een nieuwe standaard
Page 3 of 52
Voorwoord Dit boekje wil er aan bijdragen dat je weet waar je eigenlijk “ja” tegen zegt als je trouwt, of te wel bij de ambtenaar van de burgerlijke stand elkaar trouw beloofd. Ook ik had ooit geen idee wat het betekent als je “JA” zegt op de vraag van de ambtenaar van de burgerlijke stand “of je elkaar aanneemt tot echtgenoot en of je beloofd getrouw alle plichten te zullen vervullen die door de wet aan de huwelijkse staat zijn verbonden”. Wat je je niet of nauwelijks realiseert is dat je door "JA, ik wil"te zeggen een contract sluit en net zoals bij ieder contract bestaan er “kleine lettertjes”. Kleine lettertjes die eigenlijk vooral pas van belang zijn als het contract om wat voor reden dan ook beëindigd moet worden. Dit boek probeert duidelijk maken dat het huwelijk een erg slecht en eenzijdig contract kan blijken te zijn dat vervelende verrassingen in kan houden. Zeker in het geval van een echtscheiding heeft de Nederlandse wet en rechtspraktijk kanten die wel erg onrechtvaardig en eenzijdig uit kunnen pakken. Ik ben geen jurist, geen echtscheidingsadvocaat en geen bemiddelaar of mediator. Wijzer geworden door eigen schade en schande, en door veel te lezen en veel websites over ervaringen van anderen , heb ik mijn kijk op het huwelijk als contract in dit boekje vastgelegd. Je kunt je niet voorstellen dat het ook jou gaat treffen, maar dat de kans ooit in een echtscheiding te belanden reëel is, hoeft nauwelijks discussie. Van elke 3 huwelijken eindigt er een in een scheiding. Het is dus belangrijk juist over die situatie goed vooraf geïnformeerd te zijn zodat je weet wat je doet.
Page 4 of 52
Aan het eind van dit boek geef een aanzet voor een alternatief . Een samenlevingscontract dat een betere basis voor een eerlijke afwikkeling kan bieden , mocht er iets mis gaan. Het is goed samen een goede afweging te maken van wat je wel en niet wilt regelen in je huwelijkscontract of samenlevingsovereenkomst. En hopelijk heb je het nooit nodig! Rinus ten Haaf
Page 5 of 52
GEFELICITEERD !!!!!
Je hebt elkaar gevonden, de ideale vriendin/vriend/vrouw/man! Leuk Lekker Aardig Mooi Sexy . En je wilt samen verder: huisje , boompje, beestje en wellicht later kinderen! Je hormonen gieren door je lijf, het is fantastisch, leuk en lekker samen! En dat wil je zo houden, altijd! Samen verder Samen een huis bouwen/kopen inrichten Samen leuke dingen doen Samen ….. En ooit wil je Samen kinderen…!!!
Kortom , je ziet het helemaal zitten en niets houdt jullie tegen!
Page 6 of 52
De eerste stap De eerste stap is vaak om samen te gaan wonen. Daar is eigenlijk weinig meer voor nodig dan een forse kamer of een bescheiden huur appartement. Goedkoper dan dat je allebei op een eigen kamer of appartement zit en in elk geval een stuk gezelliger! Hier hoef je weinig tot niets voor te regelen, gewoon doen is genoeg. Dit is prima , zo lang je allebei werkt of studeert, er geen kinderen zijn en het inkomen niet te hoog is zodat er dus ook nog niet zo heel veel gezamenlijke eigendommen of spaartegoeden worden opgebouwd. Maar het kan snel veranderen. Zodra je samen woont ga je ook samen spullen kopen en dat loopt stiekem hard op, zeker als je allebei werkt.
Page 7 of 52
Het vervolg Er zijn heel veel goede redenen om een volgende stap te willen zetten. Soms omdat je aan kinderen wilt beginnen en die een goede basis wilt geven, soms omdat jullie je keuze voor elkaar toch wat meer “officieel”aan de wereld kenbaar wil maken, soms omdat je samen een huis wilt kopen en de bank wat meer formele afspraken wil zien, soms om de familie te plezieren…. De vraag is natuurlijk hoe zo’n vervolgstap er uit zou moeten zien. Er zijn eigenlijk 3 basismogelijkheden: Trouwen: Een officieel huwelijk is nog steeds de meest gekozen en de meest voor hand liggende vorm. Volgens het CBS worden in Nederland zo’n 72.000 huwelijken per jaar gesloten. De gemiddelde leeftijd bij het afsluiten van een huwelijk is voor mannen 32.8 jaar , voor vouwen ligt dit op 30 jaar. Dit is nog steeds de meest voor de hand liggende manier. Een huwelijk sluit je voor de wet. Veel mensen kiezen er voor hun huwelijk daarna ook door de kerk te laten inzegenen, maar dit hoeft niet. Wel stelt de kerk een wettelijk huwelijk als voorwaarde. Dit is de reden dat altijd eerst voor de wet en dan pas voor de kerk getrouwd wordt. Geregistreerd partnerschap Ooit bedacht voor de groeiende groep mensen die vooral de traditionele kant van een huwelijk niet zien zitten en daarom niet willen trouwen, maar die wel de zekerheid zoeken dat `alles geregeld` is. Eigenlijk is een geregistreerd partnerschap vrijwel hetzelfde als een huwelijk , zeker voor wat betreft de door de wet eraan verbonden rechten en plichten. Jaarlijks worden zo’n 4300 geregistreerde partnerschappen afgesloten. Het partnerschap wordt officieel ingeschreven bij de burgerlijke stand van de gemeente en heeft hiermee dus ook een wettelijke basis.
Page 8 of 52
Samenlevingscontract Wat niet in de CBS statistieken is opgenomen, is het aantal mensen dat samenwoont met een samenlevingscontract, vastgelegd bij een notaris. Er wordt niets bij de burgerlijke stand vastgelegd , dus er is geen wettelijke basis en.. het is niet in de officiële statistieken terug te vinden. Alleen door de belasting kun je wel gewoon als partner behandeld worden, maar daar worden dan weer geen statistieken over gepubliceerd. Het is dus niet te schatten hoeveel mensen er samen wonen al dan niet op basis van een samenlevingscontract.
Page 9 of 52
TROUWEN : het sprookje Trouwen is elkaar trouw en steun beloven in goede en slechte tijden tot de dood ons scheidt. Meisjes worden opgevoed met het sprookje dat hun trouwdag de “mooiste dag van hun leven” is. Ze mogen 1 dag de “prinses” zijn, iets waar elk meisje wel een tijdje van droomt. Bruidsjurken lijken niet voor niets verdacht veel op de prinsessenjurk van kleine meisjes…. In de mannenwereld wordt er over het huwelijk anders gesproken. Daar ligt het accent vooral op verlies van vrijheid, aanpassen, afscheid van de mooie vrijgezellentijd. Twee ongetwijfeld bekende voorbeelden : Vrijgezellenavond, “laatste” keer fors stappen met de vrienden (al doen vrouwen dat ook al jaren) Meewarige opmerkingen als nu ‘hang je er in’ van je vrienden Heeft dat misschien een oorzaak? JA! Van oudsher is het huwelijk voor een vrouw een soort garantie voor de rest van haar leven. De man zorgt immers traditioneel verder voor haar onderkomen en inkomen, terwijl zij de zorg voor de kinderen en het huishouden op zich neemt. Het huwelijk geeft de vrouw bescherming en een sociale status. Dit is eigenlijk al zo sinds de oertijd. In sommige culturen gaat het nog veel verder: de vrouw verlaat haar familie en gaat deel uitmaken van de familie van de man. Er worden zelfs bruidsschatten betaald. In vrijwel alle menselijke culturen is dit patroon te herkennen en is het huwelijk dan ook een belangrijk ritueel. En dat ritueel mag wat kosten!
Page 10 of 52
De trouwindustrie Er is dan ook een hele “trouw-industrie” ontstaan die handelt in onder andere trouwkleding, boeketten, kaarten, bruidstaarten, bruidssuikers, witte duiven, trouwfoto’s, trouw- en feestlocaties, verhuur van trouwkoetsen en –auto’s, huwelijksaanzoeken, weddingplanners die het allemaal voor je regelen etc etc etc. Hierin gaan jaarlijks vele miljoenen om! Een simpel rekensommetje om te schatten hoe veel : Volgens kostenplanners op internet kost een gemiddelde bruiloft op dit moment zo’n 12.000 euro. De jaarlijkse 72000 huwelijken die gemiddeld zo’n 12.000 euro kosten leveren al een jaaromzet op van 864 miljoen euro voor de “trouw-industrie”. Waarschijnlijk is dit een voorzichtige schatting, de huwelijksreis is bijvoorbeeld nog niet meegenomen! Dit tilt het totaal zo ruim over de 1 miljard euro per jaar die dus naar deze schatting in de trouwindustrie jaarlijks om gaat. Deze industrie is er natuurlijk veel aan gelegen om het sprookje in stand te houden om zo de omzet te behouden en verder uit te bouwen. Geen wonder dat trouwprogramma’s op TV, glossy magazines en vrouwenbladen met items over de trouwdag , het niet moeilijk hebben sponsors te vinden! Sponsoring van superluxe huwelijken van bekende Nederlanders, mits er wel “exclusief” verslag van mag worden gedaan in de pers, wordt ineens ook een stuk verklaarbaarder als je je dit realiseert! De breed uitgemeten super-de-luxe bruiloft van voetballer Wesley Sneyder met Yolanthe Cabouw van Kasbergen in Italie vormde in 2010 het voorlopige ultieme bruiloftsfeestje, waarbij het niet op kon qua uitgaven. De verborgen boodschap is natuurlijk dat een man zijn aanstaande vrouw al dit moois niet mag onthouden en haar toch die “mooiste dag van haar leven” moet gunnen.
Page 11 of 52
Het huwelijk als contract Maar weten we nu eigenlijk wel wat dat is, dat trouwen? Trouwen is natuurlijk eerst en vooral elkaar beloven samen verder te gaan en er iets moois van te maken, wat er ook gebeurt. Door dat te doen in het bijzijn van alle familie, vrienden en bekenden wordt het "commitment", de belofte aan elkaar versterkt. Reden genoeg om er vervolgens een stevig feest tegen aan te gooien! M aar zodra deze belofte gedaan wordt op het stadhuis bij de ambtenaar van de burgerlijke stand en het huwelijk officieel wordt ingeschreven, heeft het ook een wettelijke status. En wie weet daar nu het fijne van? Iedere Nederlander wordt geacht de Nederlandse wet te kennen. In de praktijk is dat natuurlijk niet zo, het is veel te ingewikkeld. Zelfs juristen kennen meestal maar een deel, dat deel waar ze specialist in zijn. Is dat erg? NEE, behalve wanneer dingen uit de hand lopen en er conflicten komen. Dan is de wet de leidraad waarmee rechters beslissingen kunnen nemen. En daar kan het probleem zitten. Want trouwen, wat is dat eigenlijk wanneer je vanuit de wet kijkt? Trouwen (een huwelijk) is het aangaan van een verbintenis tussen twee personen. En daar is wettelijk helaas niets romantisch aan! Eigenlijk gaat het vanuit de wet om een CONTRACT tussen twee mensen. In dat contract worden een hele boel zaken geregeld. Regelingen die tijdens het huwelijk redelijk normaal zijn, maar die juist bij overlijden van een van de partners of bij een scheiding voor veel ellende kunnen zorgen. Zo lang de relatie goed is maakt het eigenlijk niet zo veel uit hoe de gemeenschappelijke zaken geregeld zijn. Je komt er samen in goed overleg toch wel uit. De formele zaken kom je eigenlijk alleen tegen als er kinderen geboren worden, als je een lening af
Page 12 of 52
moet sluiten, bijvoorbeeld een hypotheek voor het kopen van een huis, of als je een eigen zaak begint dan wel in een bestaand bedrijf stapt als mede-eigenaar. Maar het contract is echt nodig is,wanneer er problemen en/of conflicten zijn. Deze problemen en/of conflicten kunnen ontstaan tussen de partners en anderen, tussen een van de partners en anderen of tussen de partners onderling. In zo´n situatie kunnen er twee partijen ontstaan die ieder hun eigen belang hebben, dat groter is dan het gezamenlijke belang. Dan bepaalt het contract wat er afgesproken was, en hoe het verder gaat/moet. En het is goed dan niet ineens voor verrassingen te komen staan. En net als bij ieder ander contract blijken dan ineens de “kleine lettertjes” een grote rol te kunnen gaan spelen. En die kleine lettertjes staan in dit geval dus in de wet. Want daarin is vastgelegd wat de rechten en plichten van de huwelijkscontractanten zijn. Verder zijn er nog richtlijnen binnen de rechtbanken die in de praktijk een grote rol spelen.
Page 13 of 52
Trouwen of een geregistreerd partnerschap: wat wordt er nu eigenlijk geregeld? Ga je trouwen of een geregistreerd partnerschap aan, dan krijg je van de Nederlandse wetgever een “standaard juridisch familiepakket” zonder dat je daar verder nog iets voor hoeft te ondernemen. Daarmee ligt dus vast hoe de partners financieel met elkaar verbonden zijn, hoe ze tegenover derden kunnen optreden en hoe de relatie met de overheidsinstanties geregeld is. Dit “standaard pakket” bestaat uit de volgende elementen: Levensonderhoud De partners verplichten zich over en weer in elkaars kosten van levensonderhoud te voorzien. Praktisch gesproken betekent dit dat alle inkomsten gezamenlijk zijn. Eigendom van goederen en geld Uitgangspunt is gemeenschap van goederen. Dit betekent dat alle bezittingen en schulden vanaf de dag van het huwelijk of geregistreerd partnerschap gezamenlijk zijn. Ook alles wat tijdens het huwelijk/ partnerschap wordt opgebouwd of verkregen valt in de gemeenschap van goederen. Enige uitzondering hierop zijn erfenissen , mits de erflater in een testament dit zo heeft bepaald.. Andersom geldt dit natuurlijk ook, schulden die ontstaan zijn ook voor gezamenlijke rekening, ook al kan een van de partners er niets aan doen! Gemeenschap van inboedel. Dit betekent dat alle spullen in en rond het huishouden gezamenlijk eigendom zijn. Huurbescherming: Indien een gehuwd of een geregistreerd persoon woonruimte huurt voor gezamenlijke bewoning, is diens echtgenoot of geregistreerde partner automatisch medehuurder. Mocht er iets met de oorspronkelijke huurder gebeuren , dan kan de verhuurder dus nooit de partner uit de huurwoning zetten omdat er geen contract met hem/haar zou zijn. Pensioen
Page 14 of 52
Over en weer wordt automatisch de aanspraak op partnerpensioen geregeld. Belasting De partners worden automatisch ook fiscaal partner. Zowel aftrekposten , vrijstellingen als aanvullende vergoedingen worden dus berekend als voor fiscaal partners. Erfrecht De partners worden automatisch elkaars erfgenaam. Er is een automatisch erfrecht voor de langstlevende. Successierecht De lage tarieven en hoge vrijstellingen voor partners worden automatisch van kracht Kinderen Hier is wel een verschil tussen huwelijk en geregistreerd partnerschap. Wanneer sprake is van een huwelijk tussen een man en een vrouw bestaan tussen een uit een huwelijk geboren kind en zijn beide ouders automatisch familierechtelijke betrekkingen. Dit houdt in Erkenning van kinderen door de vader is niet nodig. De vader moet wel aangifte doen van de geboorte van het kind. Daarmee ontstaat automatisch het gezamenlijk ouderlijk gezag en een onderhoudsverplichting naar kind. Wanneer een kind tijdens een geregistreerd partnerschap is geboren, hebben de ouder en de partner het gezamenlijk gezag, tenzij er een andere ouder is. Het kind moet dan wel eerst door de vader ‘erkent’ worden! Familierechtelijke betrekkingen tot de vader ontstaan eerst doordat deze het kind 'erkent'. Deze erkenning kan reeds tijdens de zwangerschap geschieden. Je kunt ervoor terecht bij de ambtenaar van de burgerlijke stand en bij de notaris. Voor de erkenning is wel de toestemming van de moeder nodig. Achternaam van de kinderen:
Page 15 of 52
Sinds 1998 bestaat de mogelijkheid de achternaam te kiezen en krijgt het kind niet meer automatisch de achternaam van de vader. Bepaal dus in alle gevallen van tevoren samen welke achternaam/ familienaam je kind krijgt. Recht op alimentatie bij echtscheiding. Bij een echtscheiding heeft de minst verdienende partner recht op partneralimentatie over een periode van 12 jaar na ontbinding van het huwelijk. Uitgangspunt voor de hoogte is het behoud van de levensstandaard tijdens het huwelijk.
Page 16 of 52
Standaard of toch maatwerk? In veel situaties is het ‘standaard wettelijke pakket’ afdoende om de relatie juridisch “goed” te regelen. Maar er zijn in toenemende mate redenen om wel voor maatwerk te kiezen, dit kan door het afsluiten van huwelijkse of partnerschapvoorwaarden. Recent (2010) is er in de tweede kamer initiatief gekomen om het afsluiten van huwelijkse voorwaarden zelfs verplicht te maken. Veel voorkomende redenen om huwelijkse voorwaarden af te sluiten zijn: Als er veel verschil is tussen de bezittingen of schulden van de beide partners en het niet gewenst wordt geacht deze direct te gaan delen kan gemeenschap van goederen worden uitgesloten. Kijk niet alleen naar bezit, maar zeker ook naar schulden. Denk bijvoorbeeld eens aan de studieschuld die veel studenten moeten opbouwen om hun studie te betalen. Dit kan opgelopen zijn tot bedragen van rond de 30.000 euro… Het is natuurlijk goed te bedenken dat je bij een huwelijk daar dan automatisch de helft van “overneemt”… Als een van de partners een eigen zaak heeft, of er plannen zijn om een eigen zaak te beginnen, kan het verstandig zijn om gemeenschap van goederen uit te sluiten. Zakelijke schulden (bvb bij een faillissement) van de ene partner kunnen zo in elk geval niet op de ander verhaald worden. Als er grotere vermogens in een of beide families voorhanden zijn en de partners hun erfrechten in geval van overlijden van bijvoorbeeld een ouder niet direct willen delen. Dit komt natuurlijk meer en meer voor met de sterk toegenomen waarde van eigen woningen en de sinds begin jaren 1960 steeds kleiner wordende gezinnen. Een vermogen van enkele honderdduizenden euro’s is al snel aan de orde. Bescherming tegen de financiële risico's bij een echtscheiding.
Page 17 of 52
Er zijn een paar ‘hoofdmodellen’ voor huwelijkse voorwaarden: koude uitsluiting, beperkte gemeenschap en het verrekenbeding. Elke soort heeft eigen voor- en nadelen. In de praktijk komen mengvormen van deze drie soorten veel voor. Huwelijkse voorwaarden opstellen is zoals al gezegd maatwerk. Hiervoor moet je dan ook naar een notaris.
Het alternatief: een samenlevingscontract: Dit is een contract dat wordt vastgelegd tussen de beide partners. Hierin wordt voor alle bovenstaande zaken vastgelegd hoe de formele verhoudingen liggen. Dit is te vergelijken met het opstellen van uitgebreide huwelijkse voorwaarden, maar dan zonder het wettelijke pakket van regels die huwelijk of geregistreerd partnerschap met zich mee brengen. Al deze zaken zul je dus in het samenlevingscontract zelf moeten regelen en vastleggen. Ook dit is natuurlijk maatwerk, waarvoor je naar een notaris moet. De meeste zaken zijn dan gewoon geregeld , net zoals bij huwelijk of geregistreerd partnerschap. Net zoals bij een geregistreerd partnerschap zitten er wel wat meer haken en ogen bij het krijgen van kinderen: erkenning door de vader, vestigen van gezamenlijk gezag moet specifiek geregeld worden rond de geboorte van een kind. Als je dit volgens de regels doet, is er voor het kind geen enkel wettelijk verschil met een kind uit een huwelijk!
Page 18 of 52
Wanneer komt het contract op tafel? Zoals eerder gezegd wordt er pas op een contract teruggevallen als er grote problemen zijn. Op dat moment kunnen de belangen van diverse partijen sterk uit elkaar gaan lopen. Overlijden van een van de partners. Als je getrouwd bent zijn dan een heleboel zaken automatisch geregeld, zoals erfrecht en successierechten, weduwen- en wezenpensioen enzovoort en zo voort. Normaal gesproken zitten hier geen heel grote problemen, want alles is ingericht op het zo goed mogelijk helpen van de achterblijvende partner en kinderen. Waar er in het verleden nog een testament nodig was om te zorgen dat de langstlevende partner het huis en de inboedel kan blijven bewonen, in het geval de (oudere) kinderen hun erfdeel op willen eisen, is dat inmiddels niet meer nodig. De wet is aangepast aan de meest voorkomende constructie die in testamenten werd gebruikt. Als je niet getrouwd bent hoeft overlijden geen problemen op te leveren , maar dan moet er wel een goed samenlevingscontract en een testament zijn. Ontbreekt dit, dan kunnen er problemen ontstaan met kinderen en/of familieleden van de overleden partner. Faillissement Zeker van belang als een van beiden een eigen zaak heeft. Als je getrouwd bent en verder niets hebt geregeld dan gaat de wet uit van gemeenschap van goederen. Dit betekent dat als een van de partners zakelijk failliet gaat, de schuldeisers een claim hebben op de gezamenlijke boedel. Beide huwelijkspartners raken dus alles kwijt… Dit kan echter ook gebeuren bij een niet zakelijk faillissement, zoals schulden door bijvoorbeeld een (gok)verslaving of andere oorzaken. Juist in dit soort situaties kan het hebben van huwelijkse voorwaarden of een goed samenlevingscontract veel ellende voorkomen.
Page 19 of 52
Echtscheiding Ruim 1 op de 3 huwelijken of samenlevingen mislukt en eindigt in een scheiding. Hoewel je je daar bij het besluiten om samen verder te gaan niets bij voor kunt stellen, toch een serieus percentage, en daarmee een serieus risiko. Dit risiko is vele malen groter dan het risiko betrokken te raken in een faillissement of dat een van de partners vroeg komt te overlijden. Het is naïef te denken dat dat lot jou nooit zal/kan treffen! Ondanks deze realiteit gaat de wet nog steeds uit van de huwelijksbelofte “elkaar trouw te blijven in voor- en tegenspoed, tot de dood ons scheidt”. Helaas kan dit leiden tot veel problemen in de afwikkeling van een echtscheiding.
Page 20 of 52
Echtscheiding : de adders onder het gras . Achtergrond van de wetgeving rond echtscheiding De wetgeving rond echtscheiding stamt uit de 60-er jaren van de vorige eeuw, toen echtscheiding een serieus probleem begon te worden. In die tijd en zeker in de jaren daarvoor was het meestal zo dat de vrouw/moeder thuis bij de kinderen zat, terwijl de man/vader werkte om voor het gezin de kost te verdienen. De man/vader had dus ook de inkomsten, dus als die weg vielen was er een groot probleem, want vrouwen werkten meestal niet.(zeker in de 40 en 50 er jaren). In die tijd waren vrouwen gemiddeld ook slechter opgeleid en hadden zeker minder mogelijkheden om te werken, zeker als ze, vaak veel, kinderen hadden. Het huwelijk was een financiële en sociale noodzaak, en de sociale controle was groot. Niet dat alle huwelijken even goed en gelukkig waren, maar scheiden was eigenlijk geen optie. Dat veranderde in de jaren ’60 van de vorige eeuw. Door de uitvinding van de anticonceptiepil was een groot gezin niet langer een ‘automatisme’ , maar ontstond er een keuze in het aantal kinderen, dat dan ook fors daalde naar zo’n 2 per gezin. In diezelfde tijd steeg de welvaart, en nam de sociale druk en controle af. Omdat seks hebben en kinderen krijgen losgekoppeld raakte, werd er ook meer geëxperimenteerd in relaties, met vaak desastreuze gevolgen. Het aantal echtscheidingen begon fors te stijgen. De echtscheidingen in die tijd hadden dan ook vaak het karakter van: de man komt op het werk een aantrekkelijke (jongere) vrouw tegen en verlaat zijn gezin met zijn inkomen. Vrouwen, opgegroeid in de jaren 40 en 50 hadden vaak weinig opleiding en/of werkervaring. Ze bleven dus achter met de kinderen zonder een behoorlijke financiële basis en zonder goede mogelijkheid daar zelf in te gaan voorzien. Desondanks wisten velen het toch te redden!
Page 21 of 52
Om de problemen die dit met zich mee bracht voor de verlaten vrouw en de kinderen is onder druk van de vrouwenbeweging de echtscheidingswetgeving tot stand gekomen. Deze wet is nog steeds de basis voor de huidige wetgeving en rechtspraktijk.
HOE ANDERS IS HET NU? Mannen en vrouwen hebben in principe gelijke kansen voor opleiding , werk en carrière. Iedereen kan de opleiding volgen die hem of haar past, mits voldoende talent en doorzettingsvermogen wordt getoond. Gezinnen hebben meestal 2 of 3 kinderen, geen 5-10 zoals 50 jaar geleden. Dubbele inkomens zijn heel gewoon, man en vrouw werken allebei, en leggen vaak een basis voor hun carriere tot tenminste hun 30e. Als er dan kinderen komen en de moeder wil (parttime) blijven werken zijn er betaalbare oplossingen als bijvoorbeeld kinderdagverblijven. Ook als de moeder besluit een paar jaar te stoppen met werken is dit vaak tijdelijk en zal ze na een aantal jaren weer werk oppakken. Nog steeds werken veel vrouwen parttime, maken ze minder carrière, en hebben zo de rol een ‘ aanvullend inkomen’ te verwerven voor het gezin. In Nederland werkt 80% van de vrouwen boven de 40 niet meer dan parttime. En uit diverse enquêtes blijkt steeds weer dat de vrouwenemancipatie nog altijd niet echt doorzet wat dat betreft: ook onder jonge vrouwen heerst nog altijd het idee dat ze vroeg of laat , net zoals hun oma’s en moeders eerst huisvrouw worden en daarnaast nog werk gaan doen, dat vooral “leuk”gevonden moet worden. Waar de emancipatie wel heeft doorgezet is in de positie die vrouwen innemen ten opzichte van mannen. Het goede daarin is dat ze een gelijkwaardige rol en positie claimen. Helaas heeft het ook een keerzijde. De geëmancipeerde vrouw claimt vaak een recht op een gelukkig huwelijk en bij ontbreken daarvan gaat ze ook gemakkelijker over tot het verbreken van het huwelijk.
Page 22 of 52
En daar zit ook de kern van het probleem: de wet is hopeloos verouderd. MODERNISERING VAN DE WET? Maar : aanpassen is niet zo simpel: dit moet door de regering en de tweede kamer geregeld worden. Dat vereist politieke wil , moed en eenstemmigheid over het bestaan van het probleem. Op dit moment ontbreekt dit volledig, het staat op geen enkele politieke agenda. Logisch , want het gaat om het verschuiven van belangen van de ene potentiële kiezersgroep naar de andere potentiële kiezersgroep en daar zijn weinig stemmen mee te winnen. Christelijke groeperingen houden vast aan het gezin als “hoeksteen van de samenleving”. Sterker nog: in die traditie past ook: “wat GOD verbonden heeft zal de mens niet scheiden”. Deze groepen zijn dus tegen verandering Verder: De echtscheidingswetten zijn “verworven” door de vrouwenbeweging tijdens de emancipatiegolf van 1965 tot 1980. Doel was toen de “slaafse rol”van de vrouw ten opzichte van de man uit te bannen, en van de vrouw een volwaardige burger te maken. Niks mis mee, goede idealen, maar zoals vaak slaat de bescherming door. Hier vinden de vooral progressieve vrouwen, de orthodoxe christenen en is hun conclusie blijf van de huwelijks- en echtscheidingswet af. Wat er gebeurt ligt in het in de marge werken aan het verzachten van de gevolgen van (echt)scheidingen, met name voor de kinderen. Het resultaat is dat er een bij een huwelijk (of geregistreerd partnerschap) een wettelijk contract ligt (het huwelijkscontract) dat met name voor de kostwinner, in vrijwel alle gevallen de man, erg eenzijdig uit blijkt te pakken op het moment dat zich een scheiding aandient.
Page 23 of 52
PAKT HET ALTIJD EENZIJDIG SLECHT UIT BIJ EEN SCHEIDING ? Gelukkig niet! Er zijn heel veel echtscheidingen waarbij de ex-partners er in slagen om, al dan niet samen met een bemiddelaar (mediator), een regeling af te spreken waar ze allebei mee kunnen leven. Deze regeling gaat over zaken als : Hoe verder met de opvoeding van de kinderen? Co-ouderschap of toch maar niet? Waar gaan de kinderen wonen, bij 1 ouder of bij beide ouders? Omgangsregeling, bezoekregeling en kosten van de kinderen. Hoe verdelen we de bezittingen als huis, auto(‘s), meubels, geld, schulden etc Hoe verdelen we het inkomen? Gaat ieder voor zichzelf zorgen , op welke termijn en wat doen we intussen? Ook hier geldt dat het gaat om een contract tussen twee partijen. Mits beide partijen het er over eens zijn is vrijwel elke afspraak geldig. Zo’n contract heet dan een convenant en dat wordt via de rechtbank vastgelegd zodat de afspraken ook blijvend en rechtsgeldig zijn.
Page 24 of 52
De vechtscheiding
Als het niet lukt er samen uit te komen, wordt de echtscheiding een onderwerp van een juridische procedure, waarbij de (hoofd)kostwinner vrijwel altijd aan het kortste eind trekt. En dat is in vrijwel alle gevallen de man! Dit is een gevolg van de Nederlandse wet en de manier waarop de rechtbank hiermee om gaat. Als je het niet van dichtbij hebt meegemaakt heb je geen enkel idee hoe een echtscheidingsprocedure in elkaar zit. Laat staan dat je gezond boerenverstand en basaal gevoel voor rechtvaardigheid je ook maar een redelijke verwachting op kunnen leveren van wat je zoal te wachten kan staan. Zelfs als je als geinteresseerd krantenlezer of TV kijker juridische onderwerpen volgt, zul je verbaasd zijn hoe zeer de werkwijze bij familierechtszaken afwijkt van de praktijk van het strafrecht , waar je het meest over leest. Een korte opsomming van de mogelijke stappen in een gerechtelijke echtscheidingsprocedure en wat er zoal kan gebeuren geef ik hieronder.
Page 25 of 52
Voorlopige voorziening: Wist je dat je als man wel erg eenvoudig gewoon uit je eigen huis kunt worden gezet, en dat je aanstaande ex en de kinderen dan gewoon in een jou doorbetaald huis kunnen blijven zitten? Zodra er sprake is van een op handen zijnde echtscheiding woon je vaak nog gewoon onder 1 dak. Als 1 van beiden naar de rechter stapt en zegt dat dit niet langer houdbaar is, zal de rechter altijd een voorlopige beslissing nemen en moet 1 van beiden het huis verlaten. Zeker als er kinderen zijn is het automatisme bij de rechtbank: de kinderen blijven in het huis, de moeder is de meest aangewezen verzorger en blijft dus ook in het huis. De vader kan dus per direct vertrekken en moet huis, kinderen en inboedel achterlaten! Ook wordt dan meteen een voorlopige alimentatie vastgesteld zodat de moeder en de kinderen verder kunnen leven. (tenzij de moeder hoofdkostwinner is). Pas na deze voorlopige voorziening start de echtscheidingsprocedure. In de praktijk heeft de vrouw hierna dan vrij spel en alle ruimte om ook de kinderen tegen je op te zetten. Echtscheidingsprocedure: Een lang slepende zaak (duurt 1 tot 2 jaar) met advocaten en zittingen bij een rechtbank. Advocaatkosten zijn voor beide partijen , maar lopen snel op. Een advocaat kost al gauw 250 euro/uur (incl BTW) en zeker bij een echt conflict is 20 uur niets! Bedenk dat de kostwinner alles moet aantonen, onderbouwen terwijl de niet-kostwinner alleen maar hoeft te eisen zonder al te veel onderbouwing! De kostwinner heeft dus altijd de hoogste advocaatkosten! Deze kunnen gemakkelijk oplopen tot 5 a 10000 euro voor de kostwinner! Bij een bruto inkomen boven de 30.000 euro per jaar zijn de advocaatkosten hoe dan ook voor eigen rekening! Wist je dat het heel goed mogelijk is dat de kostwinner/man de advocaatkosten zelf moet betalen, terwijl de alimentatiebehoeftige vrouw een gratis advocaat toegewezen krijgt.? Bedenk dat de vrouw belang heeft bij het rekken van de procedure, zeker als er een relatief gunstige voorlopige voorziening is. Een
Page 26 of 52
vrij normale situatie bij voorlopige voorzieningen is dat de vrouw met eventuele kinderen in het gezamenlijke huis kan blijven tot de scheiding volledig afgewikkeld is. Daarbij wordt indien mogelijk ook al een voorlopige alimentatie vastgesteld voor zowel de kinderen alsde vrouw. De man kan per direct een andere woning gaan zoeken. De vrouw heeft dan nog de beschikking over het echtelijk huis met de gezamenlijke inboedel, waarvan de hypotheek nog door de (hoofd)kostwinner betaald wordt. Ze heeft inkomen uit voorlopige alimentatie voor de kinderen en zichzelf. En De looptijd van de alimentatie gaat pas in NA de definitieve echtscheiding, dit is dus extra bovenop de wettelijke 12 jaar! Er is dus absoluut geen sprake van “aftrek van voorarrest” (al betaalde alimentatie) zoals dat de normaalste zaak van de wereld is in strafrechtprocessen. In deze procedure moeten beslissingen worden genomen / geforceerd over de volgende onderwerpen: Verdeling van het vermogen Hieronder vallen zaken als als spaargeld, beleggingen , overwaarde huis en zaken als auto’s , boten, 2e huizen etc etc: Tenzij er iets anders afgesproken is, moet dit gedeeld worden. Op zich logisch, daar waar het gaat over tijdens het huwelijk gespaard / overgehouden geld. Dit geldt ook voor eventuele erfenissen, schenkingen etc etc en ook voor eventuele eigen verdiensten door zelf te verbouwen en zo. Het kan zijn dat een eigen huis voor allebei niet te betalen is, dan moet het verkocht worden. Ook als dat niet zo is, kan uitkopen van je ex alleen in overleg. Als je ex niet mee wil werken om welke reden dan ook, dan wordt door een rechter al snel een verplichting tot verkoop opgelegd. Ook wanneer er sprake is van een eigen zaak wordt het lastig, want de waarde van de zaak moet ook gedeeld worden. Of de zaak dit overleefd doet niet echt ter zake… Verdeling van de inboedel:
Page 27 of 52
Wist je dat de gezamenlijke inboedel gewoon door 1 van de 2 weggehaald kan worden zonder dat daar iets tegen te doen is? Het is lastig om nog te weten wat er allemaal was als je na een voorlopige voorziening al twee jaar niet meer bij je spullen mag komen. Ook hier is je ex niet verplicht je in de woning toe te laten om een inventarisatie van de spullen te maken. In de praktijk betekent dit : wat je vergeet ben je kwijt. Ook komt het regelmatig voor dat alle spullen ineens uit de woning verdwijnen. Omdat het gezamenlijke goederen zijn is hier juridisch niets tegen te doen! Het gaat natuurlijk niet altijd alleen maar om samen gekochte spullen. Ook erfstukken en/of ingebrachte goederen (die je al had voor je huwelijk) kunnen op deze manier verdwijnen! Verdeling van het inkomen/ partneralimentatie: Hierbij wordt uitgegaan van het gezamenlijke inkomen tijdens het huwelijk. In principe moet dit gedeeld worden, dit is de zogenaamde “huwelijksgerelateerde behoefte” wat de basis vormt voor het recht op partneralimentatie. De eigen inkomsten van de rechthebbende (degene met het laagste of geen inkomen) worden hier van afgetrokken en dan resteert de wettelijke “behoefte aan alimentatie”. Het werkelijke verdienvermogen van de ex-partner speelt niet of nauwelijks een rol bij de bepaling hiervan. Als tweede stap wordt gekeken naar het inkomen van de (hoofd)kostwinner en de lasten die er zijn. Daaruit wordt een “draagkracht” berekend die aangeeft wat de kostwinner netto moet kunnen afdragen aan Raar is dat hier gekeken wordt naar het actuele inkomen, wat bij een stijging van inkomen gedurende de scheidingsperiode gewoon wordt meegenomen…Sterker nog, zo lang er een verschil is tussen “alimentatie-behoefte” en “bepaalde alimentatie naar draagkracht” kan de “behoeftige” elke keer opnieuw een herziening bij de rechtbank aanvragen, zodra er sprake is van “gewijzigde omstandigheden”. Hieronder vallen: verhuizing, verandering van baan/ inkomen, maar ook bijvoorbeeld een nieuwe partner met een eigen inkomen voor de alimentatie-plichtige… Wist je dat de (hoofd)kostwinner al na zo’n 3 jaar huwelijk het risiko loopt 12 jaar te moeten betalen?
Page 28 of 52
Officieel is het recht op partneralimentatie vastgesteld op maximaal 12 jaar, als het huwelijk langer dan 5 jaar heeft geduurd. Heeft het huwelijk korter geduurd , dan is de maximale tijd gelijk aan de duur van het huwelijk. Maar er is een adder onder het gras, de duur van het huwelijk gaat in op de dag van het huwelijk, en houdt op op de datum dat de echtscheiding wordt ingeschreven… Juist hier zit het venijn, de tijd tussen aanvraag van een echtscheiding en uitspraak van de rechtbank kan oplopen tot 1.5 a 2 jaar. En daarna kan het nog 3 maanden duren voordat de echtscheiding kan worden ingeschreven. Dit is namelijk de tijd dat er nog iemand tegen het vonnis van de rechtbank in beroep kan gaan. Hiermee wordt het dus mogelijk dat een huwelijk dat na 3 jaar al mis loopt wordt gerekt tot de 5 jaars grens , waarna er 12 jaar `recht`op alimentatie ontstaat.
Wist je dat het inkomen van een nieuwe partner de alimentatie van je ex kan verhogen? Zoals boven al aangegeven wordt alimentatie berekend op `behoefte`, waarna gekeken wordt wat de `draagkracht` is. In veel gevallen is de berekende en vastgestelde behoefte hoger dan wat er gelet op draagkracht kan worden opgebracht. Het verschil (de restbehoefte) kan op ieder moment leiden tot een verzoek om herziening. Zodra de betaler met een nieuw partner gaat samenwonen, die een eigen inkomen heeft, wordt er van uit gegaan dat de draagkracht hoger wordt. Immers , o.a. de woonlasten dalen. Het gevolg is dat de partneralimentatie voor de ex naar boven kan worden bijgesteld. Zo werkt de nieuwe partner dus indirect voor de ex….
Zorg voor de kinderen. Tenzij beide ouders het er over eens zijn dat co/ouderschap de beste oplossing voor de kinderen is, gaan rechtbanken er vrijwel blind van uit dat de kinderen het beste verzorgd kunnen worden door de moeder. In veel gevallen sluit dat natuurlijk ook aan bij de meest voorkomende situatie waarin de man hoofdkostwinner is en de meeste uren werkt om het inkomen te verdienen. De moeder wordt dus vrijwel altijd “verzorgend ouder”.
Page 29 of 52
Kosten voor de kinderen. Wist je dat er over betaalde kinderalimentatie door de verzorgende ouder geen enkele verantwoording hoeft te worden afgelegd aan de betalende ouder? Kinderen kosten geld. Er wordt van uit gegaan dat de kinderen gewend zijn aan een luxe nivo dat gekoppeld is aan het gezamenlijk inkomen van de ouders, en daarop wordt dan ook een alimentatiebedrag voor de kinderen vastgesteld. Dit zal naar draagkracht door de ouders moeten worden opgebracht. In de praktijk betaalt de hoofdkostwinner dit. Zeker bij hoge inkomens kan deze kinderalimentatie ver oplopen, tot boven de 450 euro per kind per maand is geen uitzondering. Dit staat niet in verhouding tot de werkelijke kosten. Het geld moet worden betaald aan de verzorgende ouder, die daar bovenop ook de kinderbijslag en de fiskale kortingen krijgt. Verantwoording hoeft hier niet over afgelegd te worden. Geen wonder dat dit een bron van ruzie is tussen veel gescheiden ouders. Immers , als de een betaalt en de ander er mee kan doen wat zij (hij) wil is het geen wonder dat dit vaak gezien wordt als “eigen” inkomen, dan wel een aanvulling op de “te lage” partneralimentatie. Er ontstaan dus wel rechten, maar geen plichten. Omgangsregeling met de kinderen
In de praktijk worden de meeste zaken door vrouwen naar de rechtbank gebracht. Wanneer je het bovenstaande gelezen hebt zal je duidelijk zijn waarom. Als man loop je dus serieuze risiko’s!
Page 30 of 52
DE ROL VAN DE RECHTBANK Van een rechter zou je moeten verwachten dat deze recht spreekt en dus aan de hand van de wet beide partijen hoort en hun belangen zorgvuldig afweegt. Dit zou maatwerk moeten zijn, want iedere situatie is anders. Helaas is dit niet het geval. Het gaat hier niet om strafrecht maar om civiel recht. En dat maakt nogal een verschil! Waar bij strafrecht waarheidsvinding en een schuldvraag centraal staan, staat bij civiel recht het contract centraal. Vrouwe Justistia wordt altijd afgebeeld met een weegschaal en een blinddoek. Deze staan symbool voor de afweging die de rechter moet maken en voor het feit dat dat niet altijd op eigen waarneming gebeurt. Maar het staat ook voor andere vormen van blindheid. Zoals gezegd worden verreweg de meeste zaken door vrouwen naar de rechtbank gebracht. Zou hier iets achter zitten? Zouden ze hier een belang bij kunnen hebben? Hoewel de rechterlijke macht officieel bevorderd dat echtscheidingen in goed overleg begeleid door mediators leiden tot een convenant wordt nooit de vraag gesteld waarom dat in dit geval niet gelukt is. Sterker nog, het zou logisch zijn de mediator van een mislukte poging hierover rapport uit te laten brengen en dat mee te wegen in een vonnis. Niets van dat alles. Rechters gaan er vrijwel blind van uit dat kinderen het beste door de moeder verzorgd kunnen worden. Als co-ouderschap geen haalbare kaart is, wordt de moeder dus vrijwel altijd als verzorgend ouder aangemerkt, zogenaamd in het belang van het kind. Voor de vader rest betaling van de kinderalimentatie en een omgangsregeling. Ooit was echtscheiding slechts mogelijk onder strak bepaalde voorwaarden. Dit werd ook wel de schuldvraag genoemd. Omdat dit leidde tot gewrongen kunstgrepen waar de partners gewoon uit elkaar gegroeid waren, zijn deze voorwaarden vervallen en blijft
Page 31 of 52
nog slechts het veel simpelere “duurzame ontwrichting” als basis voor een echtscheiding over. Met het loslaten van de schuldvraag in de wet is de afhandeling van echtscheidingen en met name het toekennen van partneralimentatie verworden tot een uiterst formeel en bureaucratisch proces. Het doet er immers niet meer toe wat de aanleiding van de echtscheiding was, wie het initiatief genomen heeft, of er anderen in het spel zijn enzovoort enzovoort. Het resultaat is een rekenpartij waarbij het inkomen volgens een vaste sleutel, de door de rechters vastgestelde TREMA norm, verdeeld wordt. Dit kan er bijvoorbeeld toe leiden dat een overspelige vrouw met een LAT relatie tot 12 jaar lang meer dan de helft van het (netto) inkomen van haar ex kan toegewezen krijgen. Ook de interpretatie van de TREMA norm laat veel te wensen over. In theorie zijn er veel posten die aan de man kunnen worden toegewezen als “aftrekbaar” voor bepaling van het beschikbaar inkomen. In de praktijk echter zijn rechters uiterst terughoudend, zo wordt bijvoorbeeld “huishoudelijke hulp”afgewezen omdat “dit belang niet opweegt tegen het belang van de vrouw om meer alimentatie te krijgen”. Rechterlijke uitspraken kunnen in sommige situaties eenvoudig afgedwongen worden, in andere situaties zijn de uitspraken niet of nauwelijks afdwingbaar en moet weer een gang naar een rechter volgen. Eenvoudig afdwingbaar zijn onder andere: Het besluit dat de man de echtelijke woning dient te verlaten, zo nodig met behulp van de sterke arm. Toegewezen alimentaties, voor de inning hiervan kan eenvoudig een deurwaarder worden ingeschakeld die zelfs tot (loon)beslag kan overgaan. Ook is er een overheidsincassobureau helpt bij incasso van alimentatie. Niet of nauwelijks afdwingbaar zijn bijvoorbeeld omgangsregelingen met kinderen, en uitspraken over de termijn waarover een vrouw de voormalige echtelijke woning mag
Page 32 of 52
gebruiken. Juist dit zijn zaken die ook het belang van de man raken. Rechters kunnen dit veranderen, door andere formuleringen te kiezen in hun vonnissen of door vast duidelijke sankties vast te leggen bij niet naleven, zoals dwangsommen. Dit doen ze echter niet. Waarom … een terechte maar open vraag….
Page 33 of 52
De TREMA norm in de praktijk. De TREMA norm is een door de rechtbanken in elkaar gezette rekenmethode met als doel in alle verschillende situaties toch te kunnen komen tot een `gelijke`berekening van alimentatie rechten en -plichten. Deze methode is erg ingewikkeld, en er zijn heel veel nuances opgesomd, die echter in de praktijk niet of nauwelijks invloed lijken te hebben op de toewijzingen door de rechtbank. Daarmee wordt het mogelijk een basis schatting te maken die een goede indicatie geeft van de manier waarop alimentatie rechten en /plichten worden berekend en wat de impact daar van is. De versimpelde methode: Behoefte: dit is het uitgangspunt voor partneralimentatie. De minst verdienende partner heeft behoefte aan de helft van het gezamenlijke gezinsinkomen. Het eigen inkomen wordt hier van af getrokken, wat overblijft is de alimentatiebehoefte. Kinderalimentatie: Deze alimentatie wordt per kind berekend in een tabel. Uitgangspunt is dat hoe hoger het gezinsinkomen is/was, hoe hoger het luxeniveau dat de kinderen gewend zijn en dat gehandhaafd moet kunnen worden. In de praktijk komt dit neer op 0,5% van het bruto jaarinkomen per kind per maand .
Vervolgens wordt berekend hoe veel alimentatie de hoofdkostwinner , dit is de partner met het hoogste inkomen, kan betalen. Dit wordt de draagkracht genoemd. Deze berekening gaat als volgt: Het bruto jaarinkomen (salaris +vakantiegeld+bonus) van de hoofdkostwinner wordt als basis genomen. Daarvan mag een bedrag gelijk aan het bestaansminimum (bijstandsniveau) minus het daarin opgenomen woonlastendeel worden gehouden, ongeveer 800 euro per maand, vervolgens wordt een redelijke woonlast bepaald op ongeveer 20% van het bruto inkomen. De rest wordt verdeeld, waarbij 60% beschikbaar komt voor alimentaties voor kinderen en partner.
Page 34 of 52
Hierbij geldt als basisregel dat kinderalimentatie altijd voor partneralimentatie gaat. Restbehoefte Dit is een gemene adder onder het gras. Zeker in het geval dat er kinderalimentatie moet worden betaald , is er vaak onvoldoende draagkracht over om de volledige behoefte aan partneralimentatie te dekken. De rechtbank zal dus een lagere partneralimentatie vaststellen. Echter, zodra er iets verandert in het inkomen of de kostensituatie van de alimentatieplichtige waardoor de draagkracht hoger wordt, kan om herziening van de alimentatie worden gevraagd. De rechtbank zal dan de alimentatie naar boven bijstellen tot een maximum van de restbehoefte. Dit kan in bijvoorbeeld de volgende situaties: Verhoging van inkomen door promotie of carrièrestap. Verhuizen naar een goedkopere woning. Gaan samenwonen met een partner met een eigen inkomen. Hiermee gaat de nieuwe partner dan indirect werken voor de hogere alimentatie van de ex/partner… De kinderen , ouder dan 18, gaan werken en worden financieel zelfstandig waardoor ondersteuning in hun kosten van levensonderhoud niet meer nodig is. Wat dit betekent in de praktijk wordt duidelijk in de volgende voorbeelden.
Johan werkt als planner bij een transportbedrijf. Hij heeft een bruto jaarsalaris van 30.000 euro. Hij is getrouwd met Annette, die parttime werkt en een jaarinkomen van 10.000 euro heeft. Ze hebben 2 kinderen. Na de scheiding wonen de kinderen bij Annette. Johan moet jaarlijks 4800 euro kinderalimentatie en 3840 euro partneralimentatie betalen . Hiermee heeft Annette een gezinsinkomen van 18640 euro. Zelf houdt hij een inkomen van 21360 euro over. De restbehoefte van Annette is jaarlijks 6160 euro.
Page 35 of 52
Over de maximale periode van 12 jaar bedraagt de partneralimentatie dus 46.080 euro ! Het `restrisico` , de restbehoefte, bedraagt ruim 72000 euro! In totaal gaat het dus om ruim 118000 euro. Geert is projectmanager. Hij heeft een bruto jaarsalaris van 50.000 euro. Hij is getrouwd met Jolanda, die parttime werkt en daarmee 10.000 euro verdient. Ook zij hebben 2 kinderen. Na de scheiding wonen de kinderen bij Jolanda. Geert moet jaarlijks 7200 euro kinderalimentatie en 11040 euro partneralimentatie betalen. Hiermee heeft Jolanda een gezinsinkomen van 28240 euro. Zelf houdt hij een inkomen van 31760 euro over. De restbehoefte van Annette is jaarlijks 8960 euro. Over de maximale periode van 12 jaar bedraagt de partneralimentatie dus 132.480 euro ! Het `restrisico` , de restbehoefte, bedraagt ruim 107000 euro! In totaal gaat het dus om ruim 239000 euro. Bert is arts in loondienst van een ziekenhuis. Hij heeft een bruto jaarsalaris van 120.000 euro. Hij is getrouwd met Milou, die gestopt is met werken toen hun 2 kinderen geboren werden. Na de scheiding wonen de kinderen bij Milou. Bert moet jaarlijks 14400 euro kinderalimentatie en 34560 euro partneralimentatie betalen . Hiermee heeft Milou een gezinsinkomen van 48960 euro. Zelf houdt hij een inkomen van 68160 euro over. De restbehoefte van Milou is jaarlijks 22560 euro. Over de maximale periode van 12 jaar bedraagt de partneralimentatie dus 414.720 euro ! Het `restrisico` , de restbehoefte, bedraagt ruim 270000 euro! In totaal gaat het dus om ruim 685000 euro.
Page 36 of 52
De discussie over de partneralimentatie Op dit moment loopt er een brede discussie over de rechtvaardigheid van partneralimentatie, en vooral over de duur van 12 jaar. Daarin worden diverse argumenten voor en tegen gebruikt. In dit hoofdstuk wil ik de belangrijkste op een rij zetten. Lotsverbondenheid In de wet is het begrip lotsverbondenheid opgenomen als de basis voor de partneralimentatie. Deze lotsverbondenheid ontstaat bij het huwelijk en wordt geacht ook na het huwelijk voort te bestaan. Dit roept natuurlijk direct de vraag op wat lotsverbondenheid dan wel is, want het betekent wel dat je na een echtscheiding nog voor 12 jaar financieel aan elkaar vast kunt blijven zitten. Zoekend in woordenboeken kom je tot de volgende definitie: Lotsverbondenheid is een saamhorigheidsgevoel door gemeenschappelijk levenslot Synoniemen zijn: solidariteit- verbondenheidbelangengemeenschap- eendrachtigheid. Laten we eens goed kijken naar de definitie: Saamhorigheidsgevoel : het gevoel bij elkaar te horen. Gemeenschappelijk: gezamenlijk Levenslot: term waarmee wij aanduiden dat wij situaties beleven, dat wij bepaald dingen ondergaan of bereiken zonder dat wij daarop zelf volledig invloed kunnen uitoefenen. Synoniemen hiervoor zijn voorbeschikking, noodlot, karma. Samenvattend kom je tot de volgende nieuwe definitie van lotsverbondenheid: “Het gezamenlijke gevoel bij elkaar te horen en gezamenlijk al die dingen te willen ondergaan of bereiken zonder daarop zelf volledige invloed uit te kunnen oefenen.” Het is vanzelfsprekend dat deze lotsverbondenheid gedurende een huwelijk een normale zaak is. Het is immers de kern van het huwelijk, maar de vraag is uiterst gerechtvaardigd in hoeverre dit nog toepasbaar is op een gescheiden voormalig echtpaar?
Page 37 of 52
Is er dan nog sprake van een “gezamenlijk gevoel”? Is er dan nog sprake van “gezamenlijk dingen te willen ondergaan of bereiken”? Het is niet moeilijk te bedenken dat deze vragen na een scheiding tenminste voor een deel met een NEE moeten worden beantwoord. Je gaat immers niet uit elkaar omdat je samen nog dingen wilt ondergaan of bereiken of omdat er nog een gezamenlijk gevoel bestaat. Wat natuurlijk wel verder gaat is dat beide ex-gehuwden betrokken zijn en blijven bij het leven en welzijn van hun kinderen. Ook is het zo dat dit welzijn hen eigenlijk dwingt in elk geval een redelijke relatie met elkaar te onderhouden , daar waar het gaat over die kinderen. Dat hiermee het gevoelsmatige fundament onder deze wettelijke basis zwak is moge duidelijk zijn. Helaas deelt de rechterlijke macht dit standpunt niet en komt slechts in zeer uitzonderlijke gevallen tot de conclusie dat er van lotsverbondenheid geen sprake meer kan zijn en dat daarmee dus de basis voor partneralimentatie is vervallen.
Eigen verantwoordelijkheid Een argument tegen partneralimentatie is dat het strijdig is met het uitgangspunt van eigen verantwoordelijkheid. Na beëindiging van een huwelijk zouden beide partners zo snel mogelijk financieel onafhankelijk van elkaar moeten worden en ieder zou in zijn of haar eigen inkomen moeten gaan voorzien. Dit geldt natuurlijk zowel voor mannen als vrouwen! Het argument zelfstandigheid en loskomen van mijn ex wordt ook veel gehoord bij vrouwen die afzien van partneralimentatie of die dit slechts gedurende een korte periode willen hebben. Een periode van 12 jaar voor partneralimentatie stimuleert natuurlijk niet om deze eigen verantwoordelijkheid te nemen. Verzorgende rol.
Page 38 of 52
In veel Nederlandse gezinnen is de man (hoofd)kostwinner en zorgt de vrouw grotendeels voor het het huishouden en de kinderen. In veel situaties is er dan hooguit nog ruimte voor een deeltijdbaan. Vaak wordt deze keuze gemaakt op zowel emotionele als financiele grond. Vrouwen hebben nu eenmmaal van nature de neiging de moederrol te conbineren met verzorgende taken, zeker bij babies en kleine kinderen. Daarbij komt het effect van voorbeeldgedrag, ook bij je eigen ouders is het meestal zo geregeld geweest, dus je weet niet beter… Ook speelt vaak een financieel argument: wie verdient het meest , wie heeft de beste carrierekansen? Zeker daar waar vrouwen steeds hoger opgeleid zijn en dus ook betere kansen hebben op de arbeidsmarkt wordt de keuze lastiger en worden de konsekwenties van de keuze voor carriereperspektief mogelijk ook groter. Hieruit komen argumenten voort die voor een periode met partneralimentatie pleiten. De verzorgende partner is de economisch meest kwetsbare en heeft recht op een periode van ondersteuning om zichzelf weer op de arbeidsmarkt te begeven, dan wel zichzelf daar weer fulltime te ontwikkelen. Verdeling van de zorgtaken na het huwelijk Hier gaat het om een compensatie voor de voortgezette zorgtaken voor de kinderen. Zeker als er nog jonge kinderen zijn en er geen sprake is van volledig co-ouderschap is er een rechtvaardiging voor het compenseren van de tijd die besteed moet worden aan de verzorging van de kinderen. Deze tijd kan natuurlijk niet besteed worden aan het verwerven van een eigen inkomen. Wel is de vraag gerechtvaardigd om hoeveel tijd dit gaat en tot welke leeftijd van de kinderen dit argument speelt. In elk geval is duidelijk dat kinderalimentatie niet voorziet in deze compensatie. Verlies van status en maatschappelijke positie Dit gaat vooral over de hoogte van de partneralimentatie, en beoogt het behoud van het welvaartsnivo tijdens het huwelijk voor beide ex-partners te regelen. Hiervoor is het begrip “huwelijksgerelateerde behoefte” in de wet opgenomen. Het idee
Page 39 of 52
daarachter is weer bescherming van de financieel zwakste /kwetsbaarste partij. Dit staat natuurlijk haaks op het idee van eigen verantwoordelijkheid en economische zelfstandigheid voor beide ex-partners. Bovendien is de bescherming ook nu niet afdoende tegen een inkomenverlies. Ook met de huidige maximale termijn van 12 jaar kan er een fors inkomensverlies voor een partneralimentatie-ontvanger ontstaan na afloop van de partneralimentatie. Na 12 jaar zijn de kansen om alsnog een eigen inkomen te gaan verwerven natuurlijk wel enorm geslonken en dreigt de bijstand. Het verlies van maatschappelijke positie is dan alsnog een feit. Het lastige is dat juist dit argument wel aanspreekt in het geval dat de inkomensverwerver eenzijdig besluit het huwelijk te beëindigen. Maar in het omgekeerde geval waarin de alimentatiegerechtigde eenzijdig besluit het huwelijk te beëindigen veroorzaakt het natuurlijk veel ellende. Met het wegvallen van de schuldvraag uit de wet is het “strafkarakter” van 12 jaar alimentatie dus volledig weg gevallen. Het is natuurlijk erg lastig om van de een op de andere dag met een fors inkomensverlies om te moeten gaan. Daarom zou een vorm van ondersteuning gedurende een “afkickperiode” zeker te rechtvaardigen zijn, maar dat pleit dan wel voor een duidelijk afbouw principe over de periode waarin de ontvanger geacht wordt op eigen benen te gaan staan. Het argument van verlies van maatschappelijke positie speelt natuurlijk extra wanneer er kinderen in het spel zijn, die bij de ontvanger van partneralimentatie wonen. Aan de andere kant moet worden opgepast dat de kinderen als argument kunnen worden ingezet bij een persoonlijk belang. Dit is namelijk zeker nooit in het belang van de kinderen!
Page 40 of 52
De echtscheidingsindustrie. Net zoals er een huwelijksindustrie bestaat , bestaat er ook een echtscheidingsindustrie. Hierin werken onder andere rechters, rechtbanken, advocaten, mediators en echtscheidingsbemiddelaars. In Nederland eindigen jaarlijks zo’n 32.000 huwelijken in een echtscheiding. Tel daarbij de 3000 huwelijken op die worden omgezet in een geregistreerd partnerschap (dit gebeurt als onderdeel van een flitsscheiding), en je komt tot 35000 echtscheidingen. Gemiddelde kosten voor een echtscheiding bedragen al gauw 5000 euro, mits je er samen uit kunt komen. In ongeveer 10% van de gevallen lukt dit niet en volgt een gerechtelijke procedure, met twee partijen die ieder een eigen advocaat moeten hebben, die gemiddeld al snel 20.000 euro kost. Totale omzet, wederom voorzichtig geschat, bedraagt dus zo’n 227 miljoen per jaar. Ook na een scheiding loopt het vaak juridisch niet lekker, wat tot aanvullende rechtszaken kan leiden. Schatting , al gauw zo’n 50 miljoen omzet per jaar. Tel daarbij op alle financieel adviseurs, psychologen, gezinsadviseurs etc etc die ook betrokken zijn bij echtscheidingen en de daaruit voortkomende ellende , dan is een schatting van een totaal van 350 miljoen euro per jaar echt niet overdreven hoog. Ook deze “industrie” heeft er natuurlijk belang bij de gang van zaken zo te houden al het is. Geen wonder dat adviezen van deskundigen uit het werkveld vaak om de kern van de problemen heen draaien en er zeker alles aan zullen doen om hun bron van inkomsten niet te schaden.
Page 41 of 52
Wat zijn de grootste probleemgebieden bij een echtscheiding ? Positie van de kinderen Kinderen vragen nooit om een echtscheiding. Ze hebben dan ook eigenlijk maar een echt belang: geen scheiding! Op enkele grote uitzonderingsgevallen na, is dit de algemene basisregel! Kinderen hebben een natuurlijke band met zowel de vader als de moeder en willen die ook het liefst zo houden. Op de een of andere manier betalen kinderen dus altijd een prijs voor een echtscheiding. Het is de kunst die zo laag mogelijk te laten zijn. Het verplichte ouderschapsplan moet hier invulling aan geven, maar dat werkt natuurlijk ook alleen maar als de vader en de moeder een redelijk werkbare verhouding met elkaar hebben. Kunst is dus om juist die niet op het spel te zetten , juist wanneer Co-ouderschap wordt momenteel als een goede oplossing gezien. Beide ouders nemen parttime de zorg voor de kinderen op zich en doen dit in goed overleg. Kan werken zolang de ouders niet te ver van elkaar wonen, beide ouders in staat zijn hun werk en prive situatie te combineren en beide ouders redelijk met elkaar in contact blijven, zeker voor wat betreft de opvoeding van de kinderen. Maar als aan dit soort voorwaarden niet voldaan kan (blijven) worden zal er toch een keuze gemaakt moeten worden. In andere gevallen wordt door een rechtbank vrijwel altijd de moeder als verzorgend ouder van minderjarige kinderen aangewezen. Kinderen ouder dan 14 jaar hebben het recht hun voorkeur kenbaar te maken, maar gelet op de band met zowel vader als moeder is dit heel vaak een duivels dilemma voor de kinderen. De rechtbank hakt dan de knoop op een voorspelbare manier door. De kinderen hebben dan bij de moeder hun hoofdverblijf, de moeder wordt als verzorgend ouder aangewezen en er komt een omgangsregeling met de vader. De verzorgende ouder ontvangt kinderalimentatie.
Page 42 of 52
Parteralimentatie Hierin zit een grote bron voor strijdige financiële en emotionele belangen! Voor de minstverdienende een kans om 12 jaar lang van een redelijk inkomen voorzien te zijn, voor de kostwinner een 12 jaar durende financiële last die gebaseerd is op een verbondenheid die niet meer gevoeld wordt. Fraudegevoeligheid (Partner)Alimentatie Omdat het recht op partneralimentatie vervalt zodra er sprake is van een nieuwe permanente relatie, is dit ook erg fraudegevoelig. Immers, wanneer je een (forse) partneralimentatie ontvangt en je gaat opnieuw trouwen en of officieel samenwonen, vervalt de partneralimentatie. Zo lang er echter niets officieel is of er sprake is van een LAT relatie is formele aantoonbaarheid laag. Dit kan het wel erg verleidelijk maken een eventuele nieuwe relatie voor de betalende ex/partner verborgen te houden of in een LAT relatie te blijven hangen. Besteding van kinderalimentatie De hoogte van kinderalimentatie is afhankelijk van het gezinsinkomen. Zeker bij bovenmodale inkomens kan hierdoor de hoogte oplopen tot bedragen die soms fors boven de werkelijke kosten van kinderen liggen. Achtergrond is dat de kinderen door moeten kunnen leven op het welvaart- luxe nivo dat ze gewend waren. In de praktijk kan de verzorgende ouder hier natuurlijk mee spelen, zeker als er speelruimte is. Bedenk daarbij dat de verzorgende ouder ook nog het recht heeft op kinderbijslag en eenouderkorting, dus het kan aardig oplopen. Over de besteding van kinderalimentatie kan dus irritatie en conflict ontstaan., zeker daar waar geen verantwoordingsplicht over de besteding van dit geld is. Verdeling van het vermogen Wanneer er sprake is van grote vermogens kan dit een erg ingewikkeld vraagstuk worden, zeker wanneer dit vermogen voor een fors deel vast zit in een lopende onderneming. Vaststellen van het vermogen en van een manier om dit te delen zonder derden te
Page 43 of 52
benadelen is zeer specialistisch werk voor accountants. Dit valt dan ook buiten dit boek. Voor de meeste gevallen geldt of “alles delen” bij gemeenschap van goederen , of “alles delen wat tijdens het huwelijk is opgebouwd”en verrekenen wat is ingebracht. Lastig hierbij kan zijn dat er vaak geen goede boekhouding is waaruit blijkt wat er is ingebracht , vaak lang geleden, en hoe zich dat verhoudt tot wat er is. Nieuwe partners Aanwezigheid van nieuwe partners maken een echtscheiding vrijwel altijd gecompliceerder. Gevoelens van jaloezie, afgunst, bedrog gaan een rol spelen in de afwikkeling. Ook kan het voorkomen dat er een `multi-echtscheidingssituatie ` ontstaat, waarbij de discussies en ervaringen uit de ene scheiding rechtstreeks in de andere scheiding worden gebruikt. Omgangsregelingen In de loop van de jaren na de echtscheiding ontstaan hier ook vaak problemen. Omgangsregelingen worden niet of niet zorgvuldig nageleefd. De oorzaak ligt vaak elders, bijvoorbeeld in discussies over financiële zaken of in problemen met nieuwe partners en hun rol.
Page 44 of 52
Kan het beter worden geregeld? Er is natuurlijk niets te doen aan het risico op een stuklopende relatie, anders dan gewoon allebei je best doen om het goed te houden en te accepteren dat er goede en mindere tijden zijn. Daar zul je aan moeten werken en dat is een zaak van geven en nemen. Altijd. Zeker als er kinderen zijn is dat ook vrijwel altijd het beste, zeker voor de kinderen. MAAR: Als het toch mis loopt ben je afhankelijk van de basis, het contract Als dit een wettelijk huwelijk of een geregistreerd partnerschap is, gelden de wettelijke regelingen en die kunnen uitpakken zoals hiervoor beschreven. Eigenlijk is NIET TROUWEN dus het beste advies. Daarmee zijn wet en rechtbank uitgeschakeld en zul je er samen uit moeten komen op basis van je samenlevingscontract. Dat dit hoge eisen stelt aan zo’n contract is duidelijk, je kunt er immers allebei niet op uit zijn om een eenzijdig super gunstig uitgangspunt te verwerven. Dit is ook het beste argument om samen goed te kijken naar hoe jullie je relatie verder willen regelen en vastleggen. Immers, bij een echtscheiding is het huwelijk in verreweg de meeste gevallen een erg eenzijdig gunstige basis voor de vrouw/ niet kostwinner. En in die andere gevallen wil jij toch niet de profiteur uithangen? Als dit echt onbespreekbaar is, moet je je drie keer bedenken of je echt wel verder wilt met deze partner…..
Page 45 of 52
HUWELIJKSE VOORWAARDEN Wat kun je regelen in een samenlevingsovereenkomst of huwelijkse voorwaarden? Hierbij geldt als hoofdregel dat een deel van de wettelijke bepalingen “dwingend” zijn en dus niet kunnen of mogen worden aangetast door huwelijkse voorwaarden. Dit zijn al die aspecten die samenhangen met de wederzijdse zorgplicht en met de lotsverbondenheid. Wat overblijft voor huwelijkse voorwaarden zijn de algehele gemeenschap van goederen en daarmee de bescherming tegen financiële claims van derden in geval van bijvoorbeeld een faillissement. Meestal kom je twee hoofdvormen tegen : Gemeenschap van inboedel en inkomen Koude uitsluiting.
Gemeenschap van inboedel en inkomen: deze vorm regelt dat beide partners hun eigen vermogen hebben en houden. De rest is dus gemeenschappelijk. Dit is nuttig in het geval er sprake is van grote verschillen in vermogen (geld, goederen, huizen, of mogelijke erfenissen) , als een van beide partners de relatie begint met schulden, bijvoorbeeld een studieschuld. Het voorkomt dat bij een echtscheiding de voor/huwelijkse vermogens of schulden ineens moeten worden gedeeld. Ook is deze voorwaarde nuttig als er een eigen zaak is of plannen zijn dit te beginnen. Deze vorm beschermt de ene partner immers tegen vermogensclaims ten gevolge van een mogelijk faillissement van de zaak van de ander. Deze vorm geeft geen bescherming tegen de gevolgen van echtscheiding voor wat betreft het inkomensdeel. Het regelt dus niets over alimentaties voor ex partners en kinderen.
Page 46 of 52
Koude uitsluiting: bij deze vorm blijven beide partners financieel volledig gescheiden. Nadeel is natuurlijk dat dit erg eenzijdig slecht uit kan pakken voor de financieel gezien zwakste partij in geval van een scheiding. Er is immers alleen recht op het eigen inkomen en het eigen vermogen. Dit kan erg onrechtvaardig uitpakken, zeker als een partner voor de kinderen zorgt en geen eigen inkomen heeft, zeker in het geval de man eenzijdig besluit een eind aan het huwelijk te maken .
Page 47 of 52
HET ENIGE ALTERNATIEF
Nu duidelijk is dat een huwelijk door huwelijkse voorwaarden nooit een voldoende waarborg kan bieden tegen grote onrechtvaardigheden in het niet wenselijke geval van een echtscheiding rest slechts een goed samenlevingscontract. Het nadeel hiervan is dat bij verhuizing , bijvoorbeeld door werk, naar andere landen problemen kan geven met de erkenning van de gezinsstatus. De huwelijkse staat is wereldwijd een geaccepteerde, voor samenlevingscontracten geldt dit zeker nog niet. Het kan dus lastiger zijn bij het verkrijgen van verbl;ijfsvergunningen en dergelijke.
Daarvoor lijkt maatwerk nodig, maar gelet op het algemene karakter van dit maatwerk kan er waarschiijnlijk snel gekomen worden tot een standaard die als basis kan dienen , net zo als dat nu het geval is met de eerder beschreven twee hoofdvarianten.
Uitgangspunten voor een moderne versie van een samenlevingscontract:
Gemeenschap van inboedel en inkomen, omdat dit het beste aan sluit bij de manier waarop je in een huwelijk met elkaar omgaat: samen de lusten en lasten delen. Om misbruik te voorkomen lijkt wel beeindiging van deze gemeenschap op het moment waarop een aanvraag tot ontbinding van het huwelijk wordt ingediend zinvol. Het is verstandig in de huwelijkse voorwaarden op te nemen dat eventuele gezamenlijke bankrekeningen, creditcards, leningen op dat moment worden geacht bevroren te zijn. Dit betekent tevens dat vermogen of schuld zoals ingebracht door een van beide partners niet gedeeld wordt. Verrekenbedingen waarin het jaarlijkse vaststelling van de individuele vermogens wordt geregeld altijd voorzien van een bepaling waarin is
Page 48 of 52
opgenomen dat het niet maken van een jaarlijkse afrekening betekent dat er geen wijzigingen in de individuele vermogensopbouw en –verdeling heeft plaatsgevonden. (finaal verrekenbeding). Het betekent ook dat alles wat er tijdens het huwelijk aan vermogen is opgebouwd, anders dan door groei van eigen ingebrachte vermogens , gedeeld moet worden. Hiertoe behoren ook pensioenen, maar die kun je toch echt zien als een bijzondere vorm van opgebouwd vermogen.
Kinderalimentatie: In principe kan dit gebaseerd worden op de wettelijke regeling en normen, maar het is te overwegen om een geïndexeerde bovengrens van het mee te nemen inkomen vast te leggen. Ook is het aan te bevelen afspraken vast te leggen over beheer van het geld en verantwoording daarover aan de betalende partner. (en evt het kind zelf op latere leeftijd). Een methode die hiervoor in echtscheidingsconvenanten wel wordt gekozen iseen aparte bankrekening voor de kinderalimentatie, waar beide ouders voor gemachtigd zijn. Zo hebben beide ouders zicht op de besteding van dit geld.
Partneralimentatie Zeker een onderwerp om goed over na te denken. In de huidige tijd is uitgaan van eigen verantwoordelijkheid na een scheiding passend. Wel moet er natuurlijk een redelijke termijn zijn voor de minst verdienende partner om, indien nodig , financieel weer op eigen benen te kunnen staan. Hier schiet ‘ koude uitsluiting’ tekort. Een maximale termijn van 3-5 jaar lijkt redelijk. Koppeling aan de duur van de periode waarover is gekozen voor een vermindering van inkomsten ten bate van het huwelijk lijkt ook meer realistisch dan koppeling aan de duur van het huwelijk.
Page 49 of 52
Ook over maximale hoogte van de “huwelijks gerelateerde behoefte” kunnen afspraken worden gemaakt, een bovengrens van 3x minimum (bijstandsnorm) kan vervelend zijn, maar zeker nooit dramatisch. Om eigen initiatief bij het weer opakken van werk te stimuleren kan een afbouwregeling worden ingebouwd, bijvoorbeeld vanaf het derde jaar.
Page 50 of 52
Vergoeding voor verzorging van kinderen. Zeker een belangrijk punt als er een beperkende paragraaf over partneralimentatie is opgenomen. Het is verstandig vooraf afspraken te maken over wat er moet gebeuren indien kinderen nog echt behoefte hebben aan verzorging, waardoor er beperkte tijd beschikbaar is voor 1 van de partners om inkomen te verwerven en er dus langer aanvulling redelijk is. Hier kan bijvoorbeeld een koppeling worden gelegd naar de leeftijd van het jongste kind Het bereiken van de13 jarige leeftijd kan een goede grens zijn. In de praktijk gaan de meeste kinderen dan al aardig hun eigen gang en kunnen ze redelijk voor zichzelf zorgen. Een voorbeeld zou kunnen zijn: Leeftijd jongste kind 0-4 jaar: verzorgingstijd 40 uur /week 4- 8 jaar: verzorgingstijd 30 uur /week 8-12 jaar: verzorgingstijd 20 uur /week 12-15 jaar: verzorgingstijd 10 uur /week
Goed vastleggen van meetbare criteria voor de inhoud van de te leveren verzorging kan een hoop ellende voorkomen. Hetzelfde geldt voor duidelijke afspraken over sankties bij niet nakomen van de verplichtingen. Goed nadenken wat als startpunt wordt gehanteerd, zeker daar definitieve inschrijving van de formele scheiding in de praktijk 2 jaar op zich kan laten wachten.
Page 51 of 52
RISIKOFACTOREN OP HET STRANDEN VAN EEN HUWELIJK/RELATIE leeftijd man leeftijd vrouw leeftijdsverschil nationaliteits verschil multi-culti afkomstverschillen/thuissituatie financieel/status geloof gescheiden ouders opleidingsnivo man opleidingsnivo vrouw verschil opleidingsnivo ambitienivo
Page 52 of 52
