Treintrillingen Arnold Koopman
Inhoud Effecten van spoortrillingen Regelgeving
Huidige aanpak bij projecten Ontwikkelingen
Effecten van spoortrillingen • Hinder van voelbare trillingen • Hinder van rattle • Slaapverstoring door voelbare trillingen • Verhoogd cortisol en hartritme • Schade aan gebouwen • Verstoring van apparatuur • Hinder van door trillingen afgestraald geluid: bodemgeluid • Interactie met luchtgeluid
Effecten van spoortrillingen
Effecten van spoortrillingen CargoVibes:
Effecten van spoortrillingen Interactie: Bij zelfde bron: • Trillingen + luchtgeluid + bodemgeluid • Trillingshinder soms gemaskeerd door geluid • In principe verwerkt in bekende hinderrelaties, want praktijk gebaseerd Bij verschillende bronnen • Cumulatie: geluidhinder en/of trillinghinder van verschillende bronnen Nog erg in onderzoek
Effecten van spoortrillingen Transitie versus Status Quo Transitie: plannen aangekondigd, of in uitvoering, of net klaar • Hinderrelaties gelden voor status quo • Bij transitie is meer hinder TNO onderzoek: • % ernstige hinder van 7% naar 35%. • NB: slechts 1 onderzoek, niet gepubliceerd dus geen peer-review
Regelgeving • SBR richtlijnen • Beleidsregel Trillinghinder Spoor (BTS) • Methodiek van de Ruiter
Regelgeving SBR Richtlijnen Meet- en beoordelingsrichtlijnen • Deel A: schade aan gebouwen • Deel B: hinder voor personen in gebouwen • Deel C: verstoring van apparatuur Nieuw: • Vloertrillingen door lopen
Regelgeving SBR Richtlijnen Meet- en beoordelingsrichtlijnen Deel A: schade aan gebouwen • Ter voorkoming van schade • Toepassen door monitoren (meten en ingrijpen) • Conservatieve grenswaarden • Grootheden: Vtop en Fdom • Houdt rekening met: • Constructie van het gebouw • Duur van de trilling • Uitgebreidheid van de meting
Regelgeving SBR Richtlijnen Meet- en beoordelingsrichtlijnen Deel B: hinder voor personen in gebouwen • Ter beoordeling van klachten • “Reëele” streefwaarden • Grootheden: Vmax en Vper • Houdt rekening met: • Functie van het gebouw (wonen, werken, etc.) • Duur van de trilling • Bestaande, gewijzigde of nieuwe situatie
Regelgeving
1
Velocity Channel 1
mm/s
0.5
0
-0.5 14:43:19
:20
:21
Regelgeving • Vtop: hoogst gemeten trillingssnelheid • Fdom: dominante frequentie • Vmax: hoogst gemeten gefilterde trillingssnelheid filtering voor menselijke perceptie
• Vper: tijdgemiddelde gefilterde trillingssnelheid
Regelgeving
Regelgeving: BTS • Scope: Tracébesluit-plichtige projecten betreffende landelijke spoorlijnen • Trillingen al sinds jaar en dag onderdeel van TB’s • Bij gebrek aan wettelijk kader steeds gegrepen naar SBR richtlijnen • SBR is daar echter nooit voor bedoeld geweest en onvoldoende geschikt voor • In 2011 en 2012 sneuvelden 2 projecten bij RvS op trillingen
Regelgeving: BTS Vastleggen hoe het onderwerp trillingen in TB’s moet worden behandeld. Een beleidsregel van de minister van I&M, dus alleen van toepassing op besluiten van deze minister. Andere overheden kunnen de BTS terzijde leggen. De BTS schept een kader en geeft daarin de SBR een plaats. De BTS regelt een aantal zaken die tot dan ongeregeld waren.
Regelgeving, BTS Legt vast: • Grenswaarden en streefwaarden • Omgaan met toenames (door projecten) • Manier van meten van nulsituatie • Wijze waarop met overschrijdingen moet worden omgegaan
Regelgeving: BTS Tracéwet
Alg. wet bestuursrecht
BTS 11 artikelen bijlage
Toelichting
Level memo LA.131001a.M04
SBR B
Regelgeving BTS, criteria • A1: streefwaarde voor Vmax • A2: grenswaarde voor Vmax • A3: grenswaarde voor Vper Waarde van A1, A2 en A3 hangen af van: - Gebouwfunctie - Wonen, gezondheidszorg - Onderwijs, kantoor, bijeenkomst - Kritisch werkruimte
- Nieuwe of bestaande situatie - Dag/avond of nacht • 30%: grenswaarde voor toename Q • 10%: grenswaarde voor betrouwbaarheid R • 14%: grenswaarde voor betrouwbaarheid RQ
Regelgeving BTS, toetsingswaarden Vmax Nieuwe situatie: A1
A2 nacht
Wonen
0,1
Kantoor
0,15
Kritisch
A2 dag
0,2
0,4 0,6
0,1
Bestaande situatie: A1
A2 nacht
Wonen
0,2
Kantoor
0,3
Kritisch
A2 dag
0,4
0,8 1,2
0,1
Toetsingswaarden: Vper BTS, toetsingswaarden Vmax Nieuwe situatie: A3 nacht
A3 dag
Wonen
-
Kantoor
-
Bestaande situatie: A3 nacht
A3 dag
Wonen
0,1
Kantoor
0,15
Toename tot A3 mogelijk, daarboven stand still (0% toename)
Regelgeving BTS, in bestaande, te wijzigen situaties
• • • •
Meten Vmax en Vper bestaande situatie Bepalen R toetsingswaarde voor Vmax Prognose Vmax en Vper voor toekomstige situatie Bepalen toename Q voor Vmax
Maatregelen overwegen indien één of meerdere van het volgende geldt: • Vmax,toekomst > A1 én Q > 30% • Vper,toekomst > A3 én Vper,toekomst > Vper,huidig
Doel van maatregelen:
• Vmax,toekomst <= A2 én Q <= 30% • Vper: 0% toename
Maatregelen overwegen = Doelmatigheidsstudie in TB
Regelgeving BTS, 1 jaar na oplevering: • • • • •
Meten Vmax en Vper gewijzigde situatie Bepalen R toetsingswaarde voor Vmax Vergelijking met Vmax en Vper in oude situatie Bepalen toename Q voor Vmax Bepalen RQ van toename Q toetsingswaarde voor Q
Maatregelen overwegen indien één of meerdere van het volgende geldt: • Vmax,realisatie > A1 én Q > 30% • Vper,realisatie > A3 én Vper,realisatie > Vper,oud
Doel van maatregelen: • Vmax <= A2 én Q <= 30% • Vper: 0% toename
Regelgeving BTS, Maatregelen overwegen
Artikelen 5, 6 en 7 (over toetsing): “maatregelen opnemen in TB” Artikel 8 (oplevertoets): “aanvullende maatregelen treffen” Artikel 9 (doelmatigheid): Treffen van maatregelen kan achterwege blijven indien niet doelmatig én Vmax <3,2 • Geraamde kosten • Geraamde opbrengsten: mate van reductie + aantal woningen • Normbedrag Huidig normbedrag: 47 kE / woning
Regelgeving • Methodiek van de Ruiter • Bedoeld voor tunnels, dus voor “bodemgeluid” • Uitbreiding scope: niet zichtbaar spoor • Overkappingen • Verdiepte ligging • Hoge, ondoorzichtige en zeer effectieve geluidschermen?
• Eis aan geluidniveau tijdens passage, voor lage tonen: (octaaf)band
woningen
kantoren
10-250 Hz
35 dB(A)
40 dB(A)
16 Hz
80 dB
85 dB
31,5 Hz
68 dB
73 dB
63 Hz
55 dB
60 dB
125 Hz
45 dB
50 dB
Huidige aanpak bij projecten • Nota van uitgangspunten • OTB/MER • TB • Uitvoering • Oplevering
Huidige aanpak bij projecten • Hinder van voelbare trillingen • Slaapverstoring door voelbare trillingen • Schade aan gebouwen • Verstoring van apparatuur • Rattle • Door trillingen afgestraald geluid • Interactie met luchtgeluid
Ja: BTS Ja: impliciet Ja: SBR A Ja: maatwerk Ja: impliciet Soms: bij tunnels Nee
Huidige aanpak bij projecten Nota van uitgangspunten • Van het ministerie van Infrastructuur en Milieu • Wijst aan welke aspecten in MER en Tracébesluit worden meegenomen
Huidige aanpak bij projecten MER/OTB (1) • Milieueffectrapportage (MER) • Ontwerp Tracébesluit (OTB) • MER is variantenstudie met effectbepaling aan de hand van (ruime) contourlijnen • OTB is detailontwerp van 1 variant, met gedetailleerde effectbepaling • Minister geeft opdracht aan ProRail om MER/OTB voor te bereiden • ProRail besteedt dit uit aan de markt • Een spoors ingenieursbureau (Arcadis, RH-DHV, Movares, W+B, etc.) voert opdracht uit
Huidige aanpak bij projecten MER/OTB (2) • Vaststellen van beoordelingskader (nu: BTS) • Vaststellen huidige blootstelling, d.m.v. metingen • Vmax, Vper • per groep woningen (gebouwtype, afstand tot spoor, plek langs spoor)
• Voorspellen toekomstige blootstelling, d.m.v. modellering en metingen • Beoordelen toekomstige blootstelling • Onderzoek naar maatregelen • Doelmatigheidsafweging
Huidige aanpak bij projecten
June 04, 2013
Vibration measurements Arnhem
Huidige aanpak bij projecten MER/OTB (3) Onderzoek naar maatregelen • Breed scala in ogenschouw • Mate van trillingsreductie is altijd situatie-afhankelijk • Onderzoek is niet gestandaardiseerd • Diepte en breedte daardoor State of the Art • Vaak met gedetailleerde modellen, en ervaringen uit buitenland • Overige effecten (onderhoud, etc.) • Kosten • Onzekerheden • Nu of straks
Huidige aanpak bij projecten Bouwkundige maatregelen (1) Spoor • Stijver spoor • Zettingsvrije plaat • Ingegoten spoorstaafconstructie • Laddertrack
• Afgeveerd spoor • Rubber onder de dwarsliggers • Rubber onder de ballast • Floating slab track
Huidige aanpak bij projecten Bouwkundige maatregelen (2) Overdracht • Sleuf / greppel • Beklede diepwand Gebouw • Verstijven van vloeren
Huidige aanpak bij projecten Overige maatregelen soms overwogen en zelfs onderzocht, maar nog nooit toegepast • Reductie treinsnelheid • Afkopen bewoners
Treinsnelheid: staat op gespannen voet met doelstelling PHS Maar: geldt dat ook voor de hinderlijkste, nl. de nachtelijke goederen?
Afkopen: Willingness to Accept vs. Willingness to Pay
Huidige aanpak bij projecten Tracébesluit (TB) • OTB/MER ligt 6 weken ter inzage • Zienswijzen worden verwerkt in nieuw document: TB • Minister stelt TB vast en legt die ter inzage • Zienswijzen / bezwaren behandeld door de Raad van State • Besluit wordt onherroepelijk • Besluit wordt vernietigd gerepareerd en opnieuw ter inzage, etc. • Besluit wordt aangehouden gerepareerd en opnieuw aan RvS aangeboden
Huidige aanpak bij projecten Uitvoering • Aannemercombinatie krijgt opdracht tot uitvoering • Maatregelen worden door aannemer in detail uitgewerkt en gebouwd • Bouwtrillingen worden civielrechtelijk voorkomen: • aannemer is aansprakelijk voor schade • aannemer draagt zorg voor monitoring ter voorkoming • opdrachtgever regelt dit in contract en ziet hier op toe
Huidige aanpak bij projecten Oplevering • Trillingsonderzoek naar nu gerealiseerde situatie, d.m.v. metingen • Toetsing aan Beleidsregel Trillinghinder Spoor (BTS) • Voornaamste criterium: is toename minder dan 30% gebleven? • Eventueel alsnog maatregelen nemen • Eventuele latere maatregelen zijn bij voorkeur al onderzocht en gekozen in OTB/MER fase • Anders wordt nieuw onderzoek gestart
Ontwikkelingen Recente ontwikkelingen • RIVM onderzoek • Europese onderzoeksprojecten: CargoVibes en RIVAS • BTS
Komende ontwikkelingen • Wet trillinghinder • Herziening SBR A • Doelmatigheid • Maatregelcatalogus • Nieuwe maatregelen
Ontwikkelingen Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) • Tweede Kamer heeft minister gevraagd een Wet Trillingshinder voor te bereiden • RIVM heeft daartoe onderzoek gedaan naar omvang van trillingshinder door spoorlijnen • 5000 mensen die dicht bij spoor wonen geënqueteerd • Met rekenmodel blootstelling berekend • Conclusies • 1,35 miljoen mensen (>=16 jaar) wonen binnen 300 meter van spoor • 20% ondervindt ernstige hinder van spoortrillingen • • • •
Irritatie Boosheid Onbehagen Slaapverstoring
• Voornamelijk: vanwege goederentreinen
Ontwikkelingen EU project CargoVibes, 2011-2014 • Geleid door TNO • Focus op goederentreinen • Onderzoek naar dosis-effect relaties voor hinder en slaapverstoring • Onderzoek naar 3 nieuwe maatregelen, waaronder Laddertrack EU project RIVAS, 2011-2014 • Geleid door UIC en DB • Onderzoek naar rekenmethodes en meetmethodes • Onderzoek naar alle mogelijke maatregelen
Ontwikkelingen Beleidsregel Trillinghinder Spoor: BTS • Eerste versie in 2013 in Staatscourant gepubliceerd • Toepassing door RvS getorpedeerd • Nieuwe bepaling Vmax niet onderbouwd • “Doelmatigheid” niet ingevuld
• Herzien in 2014 • Met nieuw protocol voor bepaling Vmax: “Level memo”.
• Bestendiging van SBR B en van Vmax, Vper onder druk. • Belangrijke nieuwe begrippen: • Doelmatigheid • Merkbare toename (30%) • Reproduceerbaarheid R
Ontwikkelingen Wet trillingshinder • Status: in ontwikkeling maar uitkomst onzeker • Indien, dan onderdeel van Omgevingswet • 1ste stap, onderzoek naar belang: uitgevoerd (RIVM) • Verdere ontwikkelingsstappen: • Scope: wat gaan we aanpakken, reguleren • Methode: hoe gaan we reguleren, wie moet zich aan wat houden? • Spoorbeheerders • Spoorgebruikers • Gebouweigenaren
• • • •
Beoordelingsgrootheden en criteria: Vmax, Vper, RMS, VDV, etc.? Instrumentarium: rekenmethodes, meetmethodes, maatregelen Aanpalende regelgeving: Bouwbesluit, etc. Impactstudie: hoeveel gaat de wet kosten?
Ontwikkelingen Herziening SBR A (schade) • Onderscheid naar cosmetische schade en constructieve schade • Kansen/risico’s op schade (nu alleen: veilige grenswaarden) • Rekening houden met bestaande schadegevoeligheid van een pand
• Commissie: veroorzakers (bouwers, ProRail, etc.) en onderzoekers • Uitvoering: TNO, Deltares, Level, DPA-CH
Ontwikkelingen Doelmatigheid • Afweging of maatregel doelmatig is. • BTS dwingt dat af, maar regelt slechts de aandachtspunten, nl.: • Kosten versus baten • Onofficieel criterium: 47kE/woning • Wijze nog in ontwikkeling: ALARA, best practise, etc. • Aandachtspunt: Wat als met geen enkele maatregel doelmatig de grenswaarden worden gehaald? Niets doen of meest doelmatige doen? 20% en 1 ME vs 40% en 4 ME vs 80% en 9 ME
Ontwikkelingen Maatregelcatalogus • Overzicht van bouwkundige maatregelen • Ten behoeve van spoorprojecten • Met kosten en effecten • Opgesteld door Grondmij • Wel klaar, nog niet verschenen
Ontwikkelingen Nieuwe maatregelen • Gedifferentieerd rijden Maximum snelheid afhankelijk van • Type trein • Moment op de dag
• Gereguleerd baanonderhoud • Maatregelen aan woningen • Verstijven van vloer • Inpakken van fundering
• Bestaande, maar in NL nog niet toegepaste maatregelen • Floating slab track • Laddertrack
• Europees uit te voeren, verre toekomst: • maatregelen aan wielen en draaistellen van goederenwagons
