Geluidlek van TivoliVredenburg wat leren we ervan? Arnold Koopman Eddy Gerretsen Sven Lentzen
Inhoud Over het gebouw Over het lek Over de oplossing
Bouwende partijen, HH Architecten Zonneveld Ingenieurs DHV Heijmans Interkomfort CDM / Delta-L
In opdracht van de Gemeente Utrecht
Aanbesteding Rond 2009 een DO cq. bestek afgerond door Zonneveld, DHV, HH, etc. Rond 2011 de realisatie gegund aan Heijmans Oplevering: eind 2013 In gebruik name: medio 2014
Speciale risico’s voor geluid • Gelijktijdig gebruik van alle zalen • Hoge niveaus in de zalen toegelaten • Lage achtergrondniveaus in de zalen geëist • Lage tonen in de huidige dansmuziek • Zalen boven op elkaar gestapeld • Weinig massa: • voornamelijk lichte hoofddraagconstructie • voornamelijk lichte wanden • Complexe hoofddraagconstructie • Complexe zalen
Eisen aan geluid • zendniveau popzaal: 105 dB(A) met house spectrum • zendniveau jazzzaal: 105 dB(A) met popspectrum • zendniveau crossoverzaal: 105 dB(A) met popspectrum • achtergrondniveau kamermuziekzaal: 20 dB(A) • achtergrondniveau grote zaal: 20 dB(A) Dus: 85 dB geluidisolatie, ook voor de diepe bassen, in een licht gebouw
Geluideisen • Variatie in tijd en plaats: • 105 dB(A) over, bijv. 15 minuten gemiddeld vs 20 dB(A) achtergrond op elk moment • 105 dB(A) op de vloer, vs “bouwakoestisch” gemiddeld over ruimte • 20 dB(A) op elke zitplaats vs “bouwakoestisch” gemiddeld over ruimte
Algemene oplossingsmethode Dilatatie met oudbouw Doos-in-doos constructies in nieuwbouw • 3 x gips – constructie – 3 x gips • Afvering op 12 Hz • In popzaal: vloerafvering op 16 Hz
Geluid vs. trillingen • Geluid: zo laagfrequent mogelijk afveren • Vloertrillingen: zo hoogfrequent mogelijk afveren • Danstrillingen: aanstoting bij 1,9 tot 2,7 Hz • Risico’s: angst, paniek, schade • Aanslaan tot 3de boventoon (maximaal dus 10 Hz) • Effectiviteit aanslaan 3de boventoon echter gering • 16 Hz trillingseis te conservatief Les: ook dansvloeren liever gewoon afveren op 12 Hz
Bij oplevering 8 van de 10 “relaties” voldoen! 2 voldoen niet: • popzaal naar kamermuziekzaal • jazzzaal naar kamermuziekzaal
Geluidlek popzaal - kamermuziekzaal hoorbare bassen 9 dB verbetering nodig, voornamelijk bij 63 en 125 Hz • Wat is de oorzaak? • Hoe kunnen we het verhelpen?
Over de afname meting • In eerste instantie geconstateerd: 11 dB tekort • Meting met tijdelijke geluidinstallatie, in halve circel, op podium • Zendniveau >125 dB(A) • Opnieuw gemeten met huisinstallatie als bron • Zendniveau 115 dB(A) Les: meten met huisinstallatie
Oorzaak? • Fout in ontwerp? • Fout in de uitvoering? • In één of beide zalen? • Tussen de zalen? Ons voorstel: onderzoek naar oplossing, niet naar oorzaak Filosofie: • Maximale medewerking van en informatievoorziening door alle partijen • Oplossen kan, zonder oorzaak te kennen
Het onderzoek naar de oplossing Aanpak: • Identificeren geluidpaden van PZ naar KMZ • Kwantificeren van de geluidpaden • Bepalen dominante paden • Keuze van maatregelen voor deze paden Vermoedens, o.a.: • disfunctionerende feeders (zaalvloer bij wandaansluiting bijv.) • liftschacht als orgelpijp
Aanpak kwantificering Dubbele bewijsvoering: • Modelmatig, aan de hand van EN12354 Dij =
Rj Ri V + ∆Ri + + ∆R j + K ij + 10 lg ont 2 2 6Tont lij
(met ondersteuning van metingen)
• Meettechnisch, met geluid- en trillingsmetingen
Berekeningen Uitdagingen: • Flanking orgie • Mapping van padenschema op standaard ruimte-wand-ruimte schema waarop R’s zijn gebaseerd • Bepalen Kij van bouwknopen
Berekeningen
Metingen • Geluid als bron • Onbalans als bron • Geluid in ruimtes • Trillingen van bouwdelen
Metingen Filosofie: • Relaties leggen tussen trillingsniveaus in paden en geluidniveaus in ruimten • Paden selectief aanstoten relatie Lv(pad,KMZ) – Lp (KMZ) • Geluid aanzetten relatie Lp (PZ) – Lv(pad,PZ) • Lp(PZ) – Lp(KMZ) = Lv(pad,PZ) + Lv(pad,KMZ)
Uitdagingen: • Alles is gekoppeld correlatie is niet gelijk aan oorzakelijk verband • Golftype conversie: longitudinale golven ook een pad
Maatregel: doorsnijden van de kolommen Veer in kolom integreren • Tijdelijk overnemen belasting • Doorzagen van kolom • Plaatsen van veer • Belasting terugbrengen • Afveerfrequentie: 10 Hz Aandachtspunten: • Zettingseis: 2 mm • Statische last ≠ dynamische last
Meewerkende massa voor een veer Constructief: • Permanente belasting • Variabele belasting Dynamisch: • Statische belasting • Dynamische belasting
statische belasting = permanente + variabele belasting meewerkende massa <= statische belasting
Uitdaging voor veerontwerp Lichte constructie • Relatief grote variabele belasting: orde 20% • Daardoor variabele zetting • Dus veer liever stijver • Relatief geringe dynamische belasting: orde 50% • Dus veer liever slapper LES: specificeer en eis veerstijfheid (statisch en dynamisch) in plaats van afveerfrequentie
Veerontwerp en bouw Partijen: • Zonneveld • Heijmans • CDM / Delta-L • CSM • Level Oplevering: juni 2015
Resultaat • Gemeten effect conform berekening • Liftkern nu dominant pad • 2 dB overschrijding resteert • Convenant: niet 105 maar 103 dB(A) in PZ • Dus 20 dB(A) in KMZ • Mission accomplished
