Tour du Champagne-Ardenne Fietsen door champagnevelden en uitgestrekte bossen TEKST EN FOTO’S: ARTHUR WIEFFERING/WWW.ONTRACK26.NL
XX BIKE & TREKKING
Onder Nederlanders is Frankrijk al jaren vakantiebestemming nummer één. En masse rijden we ieder jaar met de auto (én caravan) via de Autoroute du Soleil naar het zonnige zuiden om vervolgens op dezelfde camping als de buren de vakantie door te brengen. Leuk natuurlijk, maar Frankrijk heeft méér te bieden dan dat. Op ongeveer 450 kilometer van Amsterdam, grofweg tussen Parijs en Luxemburg, ligt de regio Champagne-Ardenne. Een fietsvakantie in Champagne-Ardenne betekent genieten met een grote G. En dan hebben we het niet alleen over het drinken van champagne... Voordat we met de fiets de champagneheuvels buiten Reims intrekken, strijken we eerst nog even neer op een terrasje van deze gezellige stad. Onder het genot van koffie en een croissant stippelen we de route voor de komende vier dagen uit. In vierhonderd kilometer zullen we alle verschillende landschappen van ChampagneArdenne aan ons voorbij zien trekken. Van de beroemde champagnevelden tot de uitgestrekte bossen. De sfeervolle binnenstad van Reims kent veel historische gebouwen, waarvan de Notre-Dame wel de meest opvallende is. Hier maken we onze eerste stop op weg om de stad te verlaten. In de bijna achthonderd jaar oude kathedraal werden alle Franse koningen gekroond. Het 138 meter lange gebouw ligt aan een plein en de weg eromheen is geplaveid met grote kinderkopjes. We trillen bijna van de fiets en het is meteen een goede test om te zien of de bagage goed vastzit. Na een paar kilometer stadsverkeer hebben we een rustig en klein weggetje gevonden. Het is niet de kortste weg, maar het leidt ons af van de drukke doorgaande wegen. Na een uur fietsen is Reims nog maar een stipje aan de horizon, dat te herkennen is aan de kathedraal die hoog boven de stad uittorent. We rijden richting Epernay en bereiken de eerste champagnevelden. De groene velden liggen er strak en uiterst verzorgd bij. Het maken van champagne vraagt om druiven van de allerbeste kwaliteit. De meeste druiven zijn nog groen van kleur, slechts een enkele tros kleurt al lichtpaars. De wijnhuizen van de champagneboeren zijn vaak prachtige kleine paleisjes in een mooie rustige omgeving. De champagneboeren genieten en leven voor de passie van het mooiste drankje dat er voor hen bestaat. Er zijn enkele tientallen wijnhuizen en wijnboeren die graag een rondleiding geven en de mogelijkheid bieden om tegen aantrekkelijke prijzen hun wijnen te kopen. Het landschap glijdt voorbij en het asfalt rolt soepel onder ons door. Slechts een enkele kuil in de weg verstoort het ritme en af en toe moeten we ruimte geven aan een boer die op de tractor met zijn oogst voorbij rijdt. De wegen kronkelen met lichte bogen door weilanden en champagnevelden, die soms oneindig ver reiken in het bontgekleurde landschap. Het lichtbruin van de graanvelden, het groen van de wijngaarden en het donkerbruin van omgeploegde akkers bedekt het land als een strakgetrokken lappendeken.
Links: Fietsen door de golvende champagnevelden bij Reims versterkt het verlangen voor een goed glas Champagne. Boven: Een fietsvakantie in Frankrijk is pas compleet met stokbrood onder de snelbinder. Rechtsboven: Er zijn veel Champagne huizen langs de route, soms onverwachte locaties in kleine dorpjes. De meeste zijn te bezichtigen. Rechtsonder: Ook in Champagne-Ardenne is goed te zien, dat Frankrijk zijn kleinschalige karakter nog niet is verloren. BIKE & TREKKING XX
Stokbrood, croissants en kaas In kleine dorpjes kopen we onderweg proviand voor ons ontbijt en lunch. Stokbrood, croissants en kaas. Na twee dagen fietsen treffen we steeds vaker dorpen aan zonder een winkeltje. De straten zijn leeg en de luiken van de huizen gesloten om de warmte te weren. Er heerst een serene rust, slechts verstoord door het blaffen van een hond en de glimlach van een voorbijganger. We waren al gewaarschuwd dat we niet veel zouden tegenkomen en dat we het beste in de steden spullen konden inslaan. Dit deden we bewust niet. We zijn dol op de bakkertjes en de mini-supermarkten in de kleine dorpjes, waar de jam naast het afwasmiddel staat en je met een winkelwagentje slechts vijftien meter kunt lopen voordat je weer bij de kassa staat. In sommige dorpen komen we gelukkig nog een versmarkt tegen, waar je voor een prikkie je boodschappen koopt. Gelegen tussen de weilanden heb je ook het gevoel dat alles supervers is. Om ervoor te zorgen dat we niet meer met een lege maag op de fiets zitten, slaan we wat muesli- en chocoladerepen in. Als wij bij het grote Lac du Der aankomen is de lucht strakblauw. Maar de zwaluwen vliegen laag. Is er nu mooi of slecht weer op komst? Lac du Der
is het grootste kunstmatige meer van Europa. Het moet ervoor zorgen dat de Seine en zijn bijrivieren niet buiten hun oevers treden. Een gedeelte is natuurgebied waar in november tienduizenden kraanvogels neerstrijken. Het andere deel is voor recreatie: zeilen, surfen, wandelen en fietsen. Langs het meer loopt een perfect fietspad. In de avond rijden we het halve meer rond op zoek naar een restaurant. De lucht kleurt rood en we zien vele vogels. Langs de oevers happen enkele grote vissen naar lucht. Het begint licht te waaien en in de verte zien we de eerste donkere wolken. Nog voordat we het restaurant bereiken, schieten de lichtflitsen door de lucht en tijdens het voorgerecht barst het gedonder los. Ardenne = bos In de ochtend is het wat fris en fietsen we voor het eerst met onze jassen aan. Als we het meer achter ons laten, wordt de omgeving iets heuvelachtiger en krijgen we steeds vaker langere en steilere klimmen. Na drie dagen fietsen hebben we ons tempo gevonden, rijden we met gemak de heuvels op en durven we de remmen naar beneden langer los te laten. De snelheid loopt dan met de zwaarbepakte fietsen lekker op en met de wind vol in het gezicht koel je heerlijk af. De zweetdruppels van de inspanning zijn dan zo opgedroogd. Er staan veel wilde bloemen langs de weg en het wordt steeds bosrijker. De naam Ardenne is afkomstig uit het Keltisch en betekent ‘diep bos’. Na de regenbui van vannacht glinstert het groen en ruikt alles heerlijk fris. Er zijn geen uitlaatgassen en met elke ademhaling snuif je de natuur op. Dat geeft extra energie. Het verkeer is zo rustig dat we voor niemand hoeven uit te wijken. Behalve dan voor de vele slakken die ooit de overkant van de weg hopen te halen. We hebben nog een dag te fietsen, voordat we met de trein terug zullen reizen naar Reims. Maar voor ons staat nu al vast dat het hier heerlijk fietsen is. Champagne-Ardenne is een kleurrijk en gevarieerd gebied, waar je vanaf de uitstekende asfaltwegen kunt genieten van de ruimte, de natuur en natuurlijk van de Franse charme. >>
XX BIKE & TREKKING
Proef het Franse leven Eten en overnachten in een chambre d’hôtes “Waar zijn deze twee?” vraagt boerin Sylvie verontwaardigd. Ze staat even stil en staart naar de twee lege plaatsen aan het einde van de tafel. Ze loopt nog twee keer op en neer, kijkt ongeduldig naar de klok aan de wand en loopt dan met grote stappen naar de trap. Ze zet haar handen in haar heupen, haalt diep adem en brult: “Madame, monsieur, A TABLE!” De laatste twee gasten spurten zo snel als hun benen hen kunnen dragen naar beneden. Sylvie begint direct met het brengen van al het eten. Twee grote bakken salade, een aperitief, wijn, water, vlees en het hoofdgerecht: een ovenschotel gevuld met een sausje en bedekt met een laag kaas. Wat het precies is, weten we niet. Aan tafel worden de nodige suggesties gedaan, maar uiteindelijk roepen we Sylvie erbij om het verlossende antwoord te geven. Opgewonden begint de boerin te vertellen welk gerecht wat is, waar het vandaan komt en hoe het gemaakt wordt. Ondertussen worden haar ogen groter, kleuren haar wangen nog roder en gaat ze steeds sneller praten. De strekking van het verhaal is dat alle ingrediënten vers van het land komen. Op de kaas en de wijn na komt alles van de eigen boerderij. Zelfs het water komt uit eigen bron en moet je zelf aan de overkant van de weg tappen. Deze familie woont al vierhonderd jaar in hetzelfde huis en heeft altijd van het land geleefd. Onlangs is men onderscheiden met een keurmerk van het ministerie van landbouw. Dit is een waarborg voor de herkomst van het voedsel en de bereidingswijze volgens de Franse plattelandskeuken. In heel Frankrijk zijn er slechts zeven boerderijen die dit keurmerk mogen gebruiken.
Tussenkop Het eten is echt lekker en wetend dat het zo gezond is, scheppen we nog een keer extra op. Sylvie is trots op haar boerderij en houdt van de dieren en het land. De familie geeft ook les aan schoolkinderen over het boerenleven. Toen we in de middag aankwamen heeft Sylvie ons meteen de boerderij laten zien. Behalve met tarwe en verse uien is de schuur gevuld met dieren. Sylvie stelt ons voor aan het varken Loie, de geit Stephanie en het schaap Patrick. Van de vele konijnen hebben ze alleen de vader benoemd: François. Wanneer we terugrijden naar het huis stopt ze nog even bij een weiland. Ze fluit op haar vingers en vanachter een bosje komt er een ezel aanrennen. Met kwispelende staart en zijn tanden bloot lachend, begroet hij zijn baasje. ‘Onze’ ovenschotel bestaat uit prei, uien en aardappelen in roomsaus en is op Sylvies eigenzinnige manier bereid. “En deze dan?” Ik wijs naar de dun gesneden plakken vlees. Sylvie is voor het eerst even stil. “Dat is er een van François.” Info Wie bij de mensen thuis overnacht, maakt het Franse leven van dichtbij mee. Deze zogeheten chambres d’hôtes tref je in de hele regio aan. De accommodatie varieert van boerderijen tot traditionele stenen woningen en châteaus en heeft niet meer dan zes kamers. Een ontbijt is altijd bij de prijs van een overnachting inbegrepen. Afhankelijk van de culinaire kunsten van de gastvrouw of –heer, kun je vaak genieten van de zelfgemaakte jam en zuivelproducten en versgebakken brood en cake. In sommige chambres d’hôtes kun je ’s avonds
samen met de familie eten. Kijk voor adressen op www.gites-de-france.com en klik vervolgens op La chambre d’hôtes (bed & breakfast). De chambre d’hôtes van Sylvie Japiot vind je in Flagey: La Ferme du soleil de Sangres, 52250 Flagey
Alle ingrediënten die Sylvie gebruikt, komen rechtstreeks van het land.
Linksboven: ‘Ardenne’ betekent ‘bos’ in de Keltische taal. Ook nu nog is duidelijk te zien waarom. Linksonder: In de regio zijn vijf verschillende champagneroutes uitgezet, waarlangs de wijnboeren hun deuren hebben opengesteld voor publiek. Boven: De champagnevelden reiken soms oneindig ver in het landschap. Rechts: Op de autoluwe route schieten de kilometers snel onder de wielen door.
BIKE & TREKKING XX
Champagne De magische bubbeldrank “Hoe kun je nu de liefde bedrijven als je amper champagne drinkt?” vraagt monsieur Drappier. Ik had hem zojuist verteld dat we in Holland erg weinig champagne drinken. Hierna durfde ik het niet meer aan om te zeggen dat de meesten het dan ook nog drinken onder het genot van een oliebol. “Kom,” zegt hij en met een klopje op mijn schouder beginnen we aan de rondleiding door zijn champagnehuis.
Champagne wordt gemaakt van de beste druiven. De kalkgronden aan beide zijden van de Marne zijn een ideale ondergrond voor de champagnedruif. Champagne mag alleen champagne heten als het uit de champagnestreek komt. Volgens monsieur Drappier is champagne een drank voor elke dag. “Als je iets te vieren hebt of voor bij je tranen. Bij het avondeten, of tijdens het middagmaal.” Monsieur Drappier struint op z’n gemakje door
het huis. Geen kamertje en ruimte blijft geheim. De trots van ieder champagnehuis zijn de oude, ondergrondse kelders. Daar liggen tienduizenden flessen champagne opgeslagen om te rijpen. Heel erg praktisch zijn deze kelders allang niet meer. Een grote koelcel is veel handiger. “Maar,” verduidelijkt monsieur Drappier, “bij champagne gaat het om gevoel en traditie.” Champagneroutes Champagne is meer dan een wijn alleen. Het is een gevoel en traditie waarop men trots is, en dat kun je letterlijk en figuurlijk proeven. In de regio zijn vijf verschillende champagneroutes uitgezet, waarlangs de wijnboeren hun deuren hebben opengesteld voor publiek. Een overzicht van de routes is te vinden op de website van Champagne-Ardenne.
Links: De trots van ieder champagnehuis zijn de oude ondergrondse kelders, waar tienduizenden flessen champagne liggen opgeslagen om te rijpen. Rechts: Champagnemeester Drappier show trots zijn ‘kindje’
I
N
F
O
Voor onze fietstocht hebben we een gedeelte van de champagneroute Montagne de Reims aangehouden. Deze route is duidelijk bewegwijzerd en aangegeven op routekaarten. Er zijn ook vele kilometers aan kleinere fietsroutes door Champagne-Ardenne. Bij plaatselijke VVV’s zijn veel routebeschrijvingen te verkrijgen. De regio Haute-Marne geeft een (Franstalig) boek uit met tal van wandel- en fietsroutes (waarvan enkele voor mountainbikers). Er staan veel duidelijke, mooie foto’s en kaarten in. Meer info op www.tourisme-hautemarne.com. Thematische fietsroutes de Franse Ardennen Door de Franse Ardennen leidt een zestal thematische routes. De verschillende routes zijn alle bewegwijzerd (in twee richtingen) en leiden langs natuurlijke, culturele en monumentale rijkdommen van het departement. Deze thematochten bieden de fietser het alternatief van mooie, rustige wegen om van de ene naar de andere stad te rijden of het departement te doorkruisen. De routes zijn behalve met de fiets ook te volgen met de auto of bus. Neem voor de Nederlandstalige brochure van deze routes contact op met de VVV van de Franse Ardennen.
[email protected] www.ardennes.com Algemeen www.tourisme-champagne-ardenne.com Regio’s www.ardennes.com www.aube-champagne.com www.tourisme-en-champagne.com www.tourisme-hautemarne.com
XX BIKE & TREKKING
