Achteruit kijken. De laatste weken zijn er zowel mondeling als per e-mail vragen gesteld om na “Jeugd-herinneringen aan de Zwaan” om ook nog eens iets te schrijven buiten de Zwaan om. De “raderen” zijn gaan draaien en de herinneringen zijn weer boven komen drijven. Indien u deze regels leest, heeft onze webmaster al een plaatsje ingeruimd op zijn website. Wederom moeten u en ik ruim 60 jaar terug in de tijd. Het is niet alleen de leeftijd maar ook onze (toen beperkte) zienswijze moet worden bijgesteld naar het verleden. Tevens wil ik benadrukken dat deze wandeling in veel grotere stappen wordt gedaan als mijn relaas over de Zwaan. Nu er op de kruising Noldijk – Westzijde – de Zwaan een rotonde wordt gerealiseerd (voorheen kruiste hier de tramrails naar de Middeldijk ) wilde ik onze wandeling hier laten beginnen. De Noldijk toen al voorzien van een bitumen wegdek was een druk bereden toegangsweg naar de veiling in Barendrecht. Het eerste huis aan onze linkerzijde wat we tegen komen is de woning van Marius Huizer, eigenaar van de toen zeer fraaie boomgaard aan de overkant van de Noldijk die zich uitstrekte tot aan de Gebr.Meeldijk ter hoogte van de familie Willemstein (transportbedrijf). Onze wandeling volgende komen we eerst langs een rijtje dijkhuizen,waaronder de bakker Andeweg. Even verder zien we een vrij grote opslagplaats voor vlas (is later omgebouwd tot een fraaie woning). Het volgende huis is de zeer mooie villa van de zeepfabrikant J.H.Wigleven (maakte o.a. de bekende scheerzeep Bartex, wordt nu nog verkocht ) omzoomd door een schitterende tuin die aan de Waal grensde, deze werd onderhouden door de heer Punt, tevens koster van de Herv. kerk te Rijsoord, ook zijn zoon hielp tijdens drukte. De toegang was (vooral s avonds) sprookjesachtig verlicht met een lantaarn met gekleurd glas deze was bevestigd aan een ronde stenen boog. Helaas is de villa afgebroken,er staat wel weer een andere ook mooi, (maar toch…..) Er komen nog een paar huizen, het eerste is van de familie Kooiman, een van de kinderen Truus was zondagdagschool juffrouw en vriendin van de bekende mw. Ida Plaizier van de Oudendijk (nu Waaldijk) Het volgende huis is van fietsenmaker van Driel (gezellige prater) later is daar de familie Neuteboom daar gaan wonen. Nu wordt de Noldijk gesplitst, rechts naar beneden wordt het Gebr. Meeldijk richting veiling en station Barendrecht. De Noldijk gaat na de boerderij van Bas Visser (nu Wevershoeve) de bocht om richting Heerjansdam. De stoomtram gaat rechtuit langs het zwembad in de Put over het viaduct waar de rails van de N.S. zich bevinden naar halte Middeldijk in Barendrecht.
We keren op onze schreden terug en gaan weer naar de kruising waar we begonnen zijn. Allereerst het huis van de heer de Koning op de hoek, hij werd verzorgd door zijn huishoudster, tevens had hij een tuinknecht Broekhuizen was zijn naam. Toen de heer de Koning was overleden, is Broekhuizen met de huishoudster getrouwd en is later nog koster geworden van het daarnaast gebouwde Zwitsers kerkje. Hierna volgt de smederij van v. Kempen met daarnaast het cafe van Hermes. Links en rechts van de door ons ingeslagen Westzijde zijn particuliere huizen. We zien aan de linkerzijde de houten zwarte schuur van Jan Opmeer de timmerman, en schuin daar tegen over woonde van Wingerden de lompen koopman. Even verderop de winkel van v Ooijen deze verkocht huishoudelijke artikelen, tevens was er een timmerwerkplaats achter de zaak. Janus v Ooijen verkocht zijn waar ook aan de deur met z n paard en wagen, later is dat overgenomen door Henk v Ooijen, en is tevens marktkoopman geworden. We vervolgen onze wandeling en lopen langs de kruidenierswinkel van Gerrit de Jong, die later met z n gezin is geëmigreerd. Tegenover genoemde kruidenier de 2e chr school waar ik ruim 6 jaar mocht school gaan met o.a. de (hoofd)meester Breekveldt, en de meesters v d Linden, v Dillen en v Asten. Het schoolgebouw is op zich niet verandert, alleen wordt er nu geen les meer gegeven maar geoefend door de plaatselijke muziekvereniging. We volgen de Westzijde aan de rechterzijde en zien daar een motorcarrier van de daar wonende kaashandelaar (naam niet bekend) dan komen de zogenaamde Hoge huizen in zicht, daar woont o.a. een naamgenoot van mij (geen familie) hij is grossier in groenten en fruit en in datzelfde blok onze melkboer Piet Leensvaart die bracht zijn melkproducten met motorcarrier aan zijn afnemers (had een grote wijk tot in Slikkerveer). Ruim 200 honderd meter verder wederom een melkboer, Groeneboom was zijn naam, die bezorgde met paard en wagen. In de oorlogsdagen heeft Groeneboom mijn tante Truus naar Poortugaal verhuist (naar Maasoord, nu Delta ziekenhuis). Aan onze rechter zijde zien we even later een zandweg, de Voorweg geheten, op de hoek de boerderij van v d Berg (Bergie in de volksmond) en verder een aantal tuinders met de namen v d Pol (2 x), Huig Kooiman, Sparreboom, Schop, en Jan
Kooiman (voorzitter van de veiling) en Pijpers die woonde aan de Zijtak, later Verbindingsweg genoemd. Na de Voorweg komt er nog het winkeltje van de Groot, verkocht in mijn tijd visbenodigdheden zoals vislijn dobbers en haakjes. Tot slot het bekende melkhuisje. Met uw welnemen ga ik nu naar de Rijksstraatweg ten oosten van de Zwaan. Wij vervolgen onze wandeling bij het kruidenierswinkeltje van de dames Romijn, Jo maakte met haar zuster de school schoon en verzorgde tijdens de winterperiode ook de kachels van de diverse lokalen. Zij verkochten in de oorlog kogelflesjes priklimonade. Ik kan mij herinneren dat het niet direct om de limonade ging, maar meer om de glazen kogel die zich in de hals van het flesje bevond. Men sloeg de flesjes kapot om de kogel te verkrijgen,wat er verder mee gebeurde is mij niet meer bekend. Direct na genoemd winkeltje komt de fraaie boerderij van Ai Plaizier (Ai den Butter) “Landzigt” in zicht, is later overgenomen door zijn zoon Marinus. Naast de boerderij bevonden zich grote loodsen voor het opslaan en bewerken van vlas. Helaas is tijdens de oorlog haast het gehele bedrijf afgebrand. Tegenover ‘’Landzigt” de alleen staande woning van mw. Dam (kan ook wel van Dam zijn) die woont daar met haar dochter. Achter de woning bevond zich een kleine boomgaard waarvan de vruchten aan particulieren werden verkocht. In het laatste jaar van de oorlog toen de polders onder water waren gezet, en daarna nog met strenge vorst zijn alle bomen omgezaagd en als brandstof verkocht. We vervolgen de Rijksstraatweg, laten de Oudendijk rechts liggen, en zien in de verte links De rijwielzaak van Arie de Jong met Piet Nouwen als zijn rechterhand. Ik kocht daar mijn eerste fiets. Even verder woonde kapper Breur, waar het elke woensdagmiddag erg druk was met het knippen van de schooljeugd en waar het nog al eens rumoerig toeging. Schuin tegenover staat een klein huis met opslagplaats van straatstenen en zand,daar woont een zekere heer Boer, werkzaam bij de Rijkswaterstaat, dat staat tenminste op zijn uniformpet dat was zijn enige uitmonstering. Zijn werkgebied van de Rijksstraatweg was Rijsoord daar was hij verantwoordelijk voor indien er aan de weg iets mankeerde dan repareerde hij dat. Ook ruimde hij de veelvuldige paardevijgen op, en deponeerde deze met de altijd aanwezige schop in de nabij liggende tuinen. We lopen richting Lagendijk, passeren de oliehandel van Piet Punt en komen aan bij cafe Restaurant Bellevue tevens halte plaats van de stoomtram, maar ook oefent de muziekvereniging Sursum Corda daar eenmaal per week in een zaal Met een schuin oog kijken we nog even naar de watertoren die in 1966 is gesloopt, en lopen verder langs aan de linkerzijde de veearts Jaarsma en rechts onze huisarts Hoogzand.
De Mauritsweg komt in zicht, maar daarvoor nog de weide van de fa. van Nes, waar de bekende feesten van 5 mei en 31 augustus werden gehouden en georganiseerd door de Oranjevereniging van Rijsoord. Rechts op de Oudendijk zien we nog de bekende molen, die later is verplaatst naar de Waalweg. Bovenaan de Mauritsweg zien we rechts de groente en fruitwinkel van Kranendonk, dan een tussenwoning dan een aangebouwd lokaliteit waar de heer Koos Kok sigaren fabriceerde. We kijken ook nog even naar het postkantoor met aangebouwd een zogenaamd klompenhokje bestemd voor 2 a 3 bezoekers. Piet Post, zijn werkelijke naam was Dirk Lagendijk, sorteerde daar eerst de post waarna hij later bij de Rijsoordenaars de post bestelde. Hij verkocht ook zegels voor mensen die veraf woonden, maar bood ook hulp bij het invullen van ingewikkelde formulieren. Postbestellingen gebeurde in die tijd 2 x per dag. Jaren later is het postkantoor nog in het nieuws geweest omdat er een overval was gepleegd. Vervolgens zien we rechts de 1e chr. school waarvan de heer Faber het hoofd was, tevens bekend om de capitulatieovereenkomst van 15 mei 1940. Daarna volgt de Gerf. kerk, en verder volgen we onze neus naar bakker L.T. van der Linden waar het altijd lekker ruikt naar vers gebakken brood. Schuin tegenover op de hoek van de Pruimendijk de boerderij “Burghoeve” waar tijdens de oorlog regelmatig Italiaanse soldaten waren gehuisvest (Italie was toen een bondgenoot van Duitsland) We blijven nog even links lopen en komen bij slagerij de Koning (in iedere woning vlees van de K……) Nu komen we haast aan het einde van onze tocht door Rijsoord maar eerst steken we de Waal over, en zien het witte gebouw van Hotel Cafe Restaurant “Het wapen van Rijsoord” Waar men een zaal, maar ook bootjes kan huren. Eigenaar van dit geheel is de familie Freling. Om de hoek is de Waalweg maar wij lopen verder langs de Kikker waar schoenmaker Stok is gevestigd daarna volgt de openbare lagere school waar mijnheer den Engelsman het hoofd van is, het gebouw ernaast is de Herv. kerk. Tot slot nemen we nog even een kijkje op het Schalksedijkje met een schitterend uitzicht op de Waal.
Wij staan hier (en daar wil ik onze rondgang mee beeindigen) op historische grond, want in het jaar 1334 kreeg de griffier Gerard Alewijns toestemming om hier een kerk te bouwen,hier werd als het ware de basis gelegd voor het dorp Rijsoord. Als laatste wilde ik de bezoekers van de site van Rezoord (en dat moeten er toch velen zijn) maar ook de personen die geen internet bezitten, aansporen, graaf eens in uw geheugen naar leuke voorvallen en anekdotische bijzonderheden die voor publicatie geschikt zijn. Houdt u deze niet voor u zelf, maar geef deze door, u doet degene die na u komt er een groot plezier mee, en er blijft een stukje geschiedenis bewaard. Voor reacties resp. aanvullingen van “Jeugdherinneringen aan de Zwaan” en “Achteruit kijken” mail naar
[email protected] Voor alle andere reacties, verhalen enz. naar
[email protected] J.J. van der Wel
Gorinchem 6 augustus 2009
