We nodigen u ook uit om een kijkje te nemen op onze website

Beste lezer, Voor u ligt de nieuwe vormingsbrochure van de netwerken Palliatieve Zorg Aalst- Dendermonde - Ninove en Waasland voor het komende academiejaar 2010- 2011. We hebben met veel inzet en enthousiasme gewerkt aan dit nummer. In deze barre tijden, (wie voelt de crisis immers niet), is het meer dan ooit belangrijk om voor kwaliteit te gaan. We bieden jullie een kleurrijk en pittig programma aan, waarbij we ons laten leiden door evaluaties, suggesties die we van onze deelnemers mochten ontvangen. Daarnaast willen we inspelen op actuele tendensen in palliatieve zorg met aandacht voor de kwaliteit van zorg voor de patiënt. Wij wensen vanuit de netwerken te ondersteunen, faciliteren, begeleiden, meedenken en soms eens sturen. Wij richten ons tot de palliatieve werker die fris wil blijven. Docenten en begeleiders zijn ervaringsdeskundig en bieden concrete en interactieve vormingen aan. Enkele bijzonder initiatieven verdienen zeker uw aandacht: · Wij bieden de basisopleiding aan met hier en daar een nieuw accent · Wij bieden de referentopleiding aan met een mix van docenten om kennis en ervaring te delen en elkaar te versterken · Wij bieden een mini-symposium met als centrale thema vroegtijdige zorgplanning · Wij bieden vernieuwd materiaal / rouw en afscheid nemen voor personen met een verstandelijke handicap · Complementaire zorg…. We nodigen u ook uit om een kijkje te nemen op onze website. We zijn dus fier om meer kleur, beeld en vorm te bieden en hopen u binnenkort te kunnen ontmoeten op een van onze vormingen. Intussen wensen wij u een fijne zomer , 1

2

Inhoudstafel Voorwoord

blz. 1

Basisopleiding palliatieve zorg

3-4

Referentenopleiding.

5-7

Intervisie referentverpleegkundigen

8-9

Contextuele begeleiding in palliatieve zorg Terugkomdag contextuele begeleiding.

10 10

Minisymposium I Vroegtijdige zorgplanning

11

Themadagen - Werken rond de wilsverklaring - Rituelen “ Tussen afscheid en uitvaart” - Complementaire zorg - Dansen rond de leegte - Pijnmeting en pijnbeleid.

12 13 14 15 15

Vorming op maat Palli-anders

16 24

Actualiteiten in de palliatieve zorg

2

Opleiding in samenwerking 19-20 Kinderen en jongeren betrekken bij palliatieve situaties 21 Dansen rond de leegte 22 Studiedag voor personen met een verstandelijke handicap 23 Vrijwilligers in palliatieve zorg 25 Algemene inlichtingen - Hoe inschrijven - Betalingsmodaliteiten - Attestering - Wenst u meer info ? Inschrijvingsformulier Docenten

25 25 25 25 27 26 3

Basisopleiding palliatieve zorg Doelgroep Gemotiveerde hulpverleners die beroepsactief zijn in ziekenhuis; thuiszorg, thuisvervangende setting (woonzorgcentra, residentiële zorg voor personen met een handicap, psychiatrisch verzorgingstehuis, begeleid en beschut wonen.) We willen kwaliteit bevorderen en een universele taal spreken in palliatieve zorg. We onderscheiden doelstellingen op het vlak van kennis, basisvaardigheden en attitudevorming Verwerven van kennis · Kennismaken met het totale mensbeeld, de begrippen totaalzorg en totale pijn en de plaats van palliatieve zorg daarin · Weten hoe de palliatieve zorgcultuur binnen eigen en andere zorgsettings is uitgebouwd · Verwerven van kennis omtrent basisprincipes van de verschillende domeinen binnen de palliatieve zorg met name comfortzorg, communicatie, spirituele zorg, emotionele zorg, zelfzorg en rouwzorg · Kennismaken met het belang van een kritische kijk op jezelf, eigen handelen, je eigen waarden en normen Basisvaardigheden · Leren herkennen en signaleren van veel voorkomende symptomen bij palliatieve patiënten met grote aandacht voor pijn, maar ook voor andere ongemakken · Leren identificeren van de emoties bij de bewoner en zijn directe omgeving en het verkennen van de mogelijkheden hoe ermee om te gaan · Inschatten en respecteren van de visie van de bewoner en alle betrokkenen op het vlak van ethische kwesties Attitudevorming · Inzicht verwerven in eigen inbreng bij verschillende domeinen van palliatieve zorg · Bewust worden van de invloed van waarden en normen die men zelf hanteert op het eigen professionele handelen · Durven kijken naar eigen eindigheid en bewust worden van het belang van een eigen visie op leven en dood · Bewust worden van de grenzen van zichzelf 4

Programma 5 lesdagen van 9.00u tot 13.30u – 1 sessie van 13.30u tot 16.30u Dag 1 : Dag 2 : Dag 3 : Dag 4 : Dag 5 : Dag 6 :

Introductie Pijncontrole & Spirituele pijn Symptoomcontrole & Emotionele pijn Communicatie Rouw en verlies & Ethiek Opvolgmoment: werken rond casus uit eigen werksituatie

Data basis 1 : Do 23/9, 30/9, 7/10, Di 12/10, Do 19/10 en 2/12/2010. Plaats : WZC St.-Antonius, Rootjesweg 77, Grembergen Data basis 2 : Di 16/11, 23/11, 30/11, 7/12, 14/12/2010 en 25/1/2011 Plaats : “Het Prieelshof ”, De Prieelslaan 24, Oordegem/Lede Data basis 3 : Do 3/3, 17/3, 24/3, 31/3, 7/4 en 19/5/2011 Plaats : Geitenboerderij en kaasmakerij “Eikenhof ”, Eekstraat 218, Lokeren. Praktisch Max. 20 deelnemers per cursus. Inschrijven uiterlijk 2 maand voor aanvang van de cursus. Inschrijven via bijgevoegd inschrijvingsformulier of via mail. Prijs : €180 Met inbegrip van syllabus en koffie Na afloop van een volledig gevolgde opleiding ontvangt u een certificaat.

5

Referentenopleiding Doelgroep : Alle zorgverleners die reeds een basisopleiding gevolgd hebben. Verwerven van kennis. - Korte opfrissing van de begrippen “totaalzorg en totale pijn” - Kennis verwerven over de soorten pijn met aansluitend uitdieping van het medicatiebeleid in palliatieve zorg. - Kennen van de verschillende vormen van discomfort en de mogelijke behandelingen. - Zicht krijgen op het belang van het gehanteerde zorgmodel binnen de instelling met o.a. aandacht voor visie, missie, structuren en overlegorganen. - Opfrissen en uitdiepen van de aspecten van spirituele zorg en emotionele zorg. - Leren kennen van de verschillende communicatie-instrumenten toepas-baar binnen de specifieke opdrachten van de referentpersoon. - Uitdiepen van de basisprincipes van interdisciplinair werken met bij-zondere aandacht voor het teamgebeuren. - Kennis verwerven rond de verschillende werkvormen met betrekking tot het werken met families. - Kader kennen met betrekking tot medisch begeleid sterven : ° huidige wetgeving. ° terminologie verduidelijking (o.a. euthanasie, palliatieve sedatie, afbouw therapie v.b. vocht en voeding) dit op zowel medisch/ verpleegkundig en ethisch vlak. ° Vroegtijdige Zorgplanning Basisvaardigheden. - Preventief leren optreden ten aanzien van pijn en symptomen, leren hanteren van de verschillende pijnschalen. - Vanuit inzichten in omrekening en de mogelijke combinatie van medicatie een efficiënt medicatiebeleid kunnen adviseren. - Aanleren van vaardigheden met betrekking tot de technische aspecten binnen palliatieve zorg. - Een efficiënte communicatie met de palliatieve patiënt/bewoner, na-bestaande, arts en andere professionelen ontwikkelen die tegemoetkomt aan de specifieke taken van de referent persoon. 6

- Leren omgaan met veranderingsprocessen, leren gebruik maken van de mogelijkheden en knelpunten/valkuilen binnen de organisatie bij de implementatie van palliatieve zorg. - Ethisch reflecteren met familie, zorgverleners aanmoedigen en leren omgaan met de verschillende visies die ontstaan. - Aanleren van vaardigheden met betrekking tot vroegtijdige zorgplanning en het gebruik van het document wilsverklaring. - Vaardigheden opbouwen en methoden aanleren in samen-werken, in groeps-dynamisch denken. - Bewust leren omgaan met emoties en spiritualiteit van de palliatieve patiënt/bewoner en de directe omgeving waarbij men durft stil te staan bij eigen gevoelens. - Didactische vaardigheden opbouwen en instrumenten hanteren die van toepassing zijn in het vormingsbeleid. Attitudevorming - Vanuit kennis en vaardigheden met betrekking tot medicatiebeleid bouwen aan een cultuur van overleg en afstemming met bewustwording van eigen grenzen. - Bewust worden/zijn van de weerstanden,het groeiproces,het omgaan met machteloosheid die eigen zijn aan een veranderingsproces. - Bouwen aan een groter betrokkenheidsmodel, met erkenning voor elke discipline in het overleg. - Attitude van het ethisch denken ontwikkelen. - Bewust worden van eigen grenzen en beperkingen in het ethisch handelen. - Bewust worden van de noodzaak zorg aan het levenseinde vroegtijdig bespreekbaar te stellen. - Bewust zijn van eigen sterkten en zwakten in onze communicatie om zo te groeien tot meer zelfvertrouwen bij de specifieke taken van de referenten persoon. - Bewust worden van eigen draagkracht en de hierbij onderliggende factoren die deze draagkracht kunnen verstoren of versterken. - Vanuit kennis en didactische vaardigheden een attitude opbouwen om op ondersteunende wijze medewerkers bewust te maken van alle aspecten en tendensen binnen palliatieve zorg.

7

Programma De theoretische opleiding loopt gedurende 15 dagen. De cursisten volgen gedurende 40 uur stage in een palliatieve setting en dienen een individuele casus voor te stellen waarin theoretische en praktische kennis en ervaring verwerkt worden. Dag 1 : 21/10/2010 : Introductie door Hilde Clement. Dag 2 : 09/11/2010 : Didactiek en implementatie door Hilde Clement. Dag 3 : 25/11/2010 : Pijn- en symptoomcontrole door verpleegkundige netwerk. Dag 4 : 09/12/2010 : Pijn- en symptoomcontrole door verpleegkundige netwerk. Dag 5 : 21/12/2010 : Pijn- en symptoomcontrole door verpleegkundige netwerk. Dag 6 : 01/01/2011 : Spirituele pijn door Katleen Van Steenkiste Dag 7: 25/01/2011 : Emotionele pijn door Marianne De Wulf. Dag 8 : 08/02/2011 : Interdisciplinair werken, werken met families door Katlijn Willems Dag 9 : 22/02/2011 : Evaluatiedag door Hilde Clement. Dag 10: 15/03/2011 : Communicatie door Katlijn Willems Dag 11 : 29/03/2011 : Communicatie door Katlijn Willems Dag 12 : 03/05/2011 : Ethiek door Magda Van De Wiele. Dag 13: 10/05/2011 : Ethiek door Magda Van De Wiele. Dag 14: 31/05/2011 : Zorg voor de Zorgenden door Marianne De Wulf. Dag 15: 07/06/2011 : Synthesedag en voorstelling van de eindwerken door Hilde Clement. Plaats : Gebouwen van Bond Moyson, Noordlaan 19, Dendermonde. Duur : 9.30u – 16.30 u Prijs : 850€ Max. 15 deelnemers. Na afloop van een volledig gevolgde opleiding ontvangt elke deelnemer een certificaat.

8

Intervisie Doelgroep: referentverpleegkundigen Doelstelling Intervisie is een vorm van deskundigheidsbevordering waarbij wordt gevraagd mee te denken over persoon- en functiegebonden vraagstukken en knelpunten binnen de eigen werksituatie. Of… anders gezegd: intervisie is een gestructureerd overleg met als doel werkgerelateerde problemen te delen/uit te wisselen om van hieruit een (h)erkenning en ondersteuning te krijgen, hetgeen kan leiden tot een professionele/persoonlijke groei. Intervisie bedoelt zicht te geven op het eigen handelen, voelen en denken van de persoon. In de intervisie sta “jij” centraal; jij bepaalt wat aan de orde komt. Een intervisiegroep biedt een forum waar men: · Het eigen verhaal kwijt kan · Zicht krijgt op eigen emoties, overdracht en tegenoverdracht · De mogelijkheid heeft om zeer concreet te werken rond thema’s die inherent zijn aan de palliatieve zorg: omgaan met verdriet, rouwverwerking, ondersteunen bij ethische vragen, omgaan met emoties, existentiële vragen … Methodiek Intervisie is een methode waarbij de eigen deskundigheid binnen de organisatie wordt benut en ontwikkeld met als doel het bevorderen van de kwaliteit van het werk en van het persoonlijk functioneren. Binnen intervisie worden geen oplossingen aangereikt maar door het stellen van vragen en met behulp van eigen analytisch en probleemoplossend denken, probeert men zicht te krijgen op het ingebrachte probleem en hoe hierbij te handelen. Veiligheid en discretie, een duidelijke, niet betuttelende structuur, respect en niet ver(be)oordelende houding zijn slechts een aantal van de noodzakelijke grondhoudingen.

9

Intervisiegroep I Data : Dinsdagvoormiddag 19/10, 7/12/2010, 18/1, 10/5/2011 Volledige dag op 22/3/2011 te Affligem. Maaltijden dienen terplaatse genomen en betaald te worden. Duur : 9.15u – 12.15u Plaats : Dienstencentrum Mijlbeke, Albrechtlaan 119,Aalst Intervisor : Marianne Dewulf

Intervisiegroep II Data : Donderdagvoormiddag 21/10,9/12/2010, 20/1, 24/3, 12/5/2011 Volledige dag op 24/3/2011 te Affligem. Maaltijden dienen terplaatse genomen en betaald te worden. Duur : W.Z.C St. Jozef, Molenstraat 11, Moerzeke. Plaats : 9.15u – 12.15u Intervisor : Marianne Dewulf Praktisch Kostprijs: € 210 Inschrijving kan uiterlijk tot 2 maand voor aanvang van de cursus Elke intervisie groep telt maximum 12 deelnemers Na afloop van een gevolgde opleiding ontvangt u een vormingsattest.

10

Contextuele begeleiding in palliatieve zorg

Doelgroep : maatschappelijk werkers en andere hulpverleners uit diverse settings De term “context” geeft de dynamische verbondenheid aan van een persoon met zijn/haar betekenisvolle relaties doorheen de generaties, naar het verleden en naar de toekomst toe. De contextuele hulpverlening houdt rekening met deze dynamische verbondenheid en maakt hier ook gebruik van. Ieder mens maakt deel uit van een familiaal netwerk van verhoudingen en relaties. De contextuele hulpverlener houdt – ook als hij werkt met een individu- dit intergenerationele netwerk voortdurend in het oog. Ook de belangen van de afwezigen en van de volgende generaties worden in aanmerking genomen. Praktisch : Data : 17 en 24 maart 2011 met een terugkomdag op 17/11/2011 Duur: van 9.30u tot 16.30u Plaats : Dienstencentrum “De Maretak” Mijlbeke, Albrechtlaan 119 Aalst Docent : Katlijn Willems. Prijs : €100 Max. 15 deelnemers Inschrijven uiterlijk 2 maand voor datum Na afloop van deze 2-daagse ontvangt u een vormingsattest.

Terugkomdag Contextuele begeleiding in palliatieve zorg.

Doelgroep : Personen die in 2009-2010 de 2-daagse opleiding contextuele hebben gevolgd. Datum : 2/12/2010 Duur : 9.30u – 16.30u Plaats : CM lokalen, Bogaerdstraat 33, Dendermonde Docent : Katlijn Willems Prijs : €50 Na afloop ontvangt u een vormingsattest. 11

Minisymposium I Vroegtijdige zorgplanning: sterven op je eigen manier ? Welke kansen biedt VZP en welke valkuilen komen we tegen?

Vroegtijdige planning van de zorg biedt patiënt de mogelijkheid om in open dialoog met familie, huisarts, betrokken hulpverleners, de keuzes in verband met zorg aan het levenseinde te bespreken. We willen hulpverleners inzicht geven in de wet op de patiëntenrechten , welke mee aan de basis ligt van het proces vroegtijdige zorgplanning. Vroegtijdige zorgplanning is een permanent communicatieproces dat verweven is in de continuïteit van de dagdagelijkse zorg, het is meer dan een eenmalig contact of een handtekening op een document . Naast het wettelijk kader willen we u zorgethische reflecties bij de stappen van Vroegtijdige Zorgplanning meegeven. Na het algemene gedeelte, is er mogelijkheid tot vraagstelling aan een panel van deskundigen. Doelgroep: Alle hulpverleners die in een palliatieve context gesprekken voeren met patiënten en familieleden over de bezorgdheden, wensen en keuzes die ze hebben in verband met zorg rond het levenseinde. Data : 21 oktober 2010 Duur: 13.00u tot 16.30u Plaats : Stadhuis, Markt Sint-Niklaas (Trouwzaal) Sprekers : Sprekers worden later in een aparte uitnodiging bekend gemaakt. Prijs : €20

12

Themadagen

Doelgroep : voor alle geïnteresseerden

Themadag 1 : Vervolgdag vroegtijdige zorgplanning. “Werken rond het formulier Wilsverklaring” VZP staat voor het vroegtijdig bespreekbaar stellen van medische zorg rond het levenseinde. VZP is echter meer dan het invullen van een wilsverklaring: het document kan een referentiekader bieden om de dialoog met de patiënt te vergemakkelijken. In deze namiddag gaan we dieper in op het gebruik van het nieuwe formulier Wilsverklaring en het proces dat nodig is voor een goede communicatie bij het gebruik van het formulier. Data : Sint-Niklaas : 17/2/2011 Aalst-Ninove: 3/2/2011 Plaats : Sint-Niklaas : ”kasteel Walburg” in het park van St-Niklaas Aalst-Ninove : juiste locatie wordt later medegedeeld Duur : 13.30 u tot 16.30 u Prijs : €25 Docent : verpleegkundige van het netwerk palliatieve zorg. Max. : 20 deelnemers

13

Themadag 2 : Rituelen “ Tussen afscheid en uitvaart” Wegens het grote succes van vorig jaar herhalen we deze vorming. De periode tussen afscheid en uitvaart is een zwaar emotionele periode voor nabestaanden. De thema dag probeert antwoord te geven op de vragen : “Hoe kan ik als zorgverlener de nabestaanden optimaal ondersteunen en begeleiden tijdens deze periode. “Welke tools kan ik hierbij hanteren?” Inzichten in de kracht van rituelen bij het afscheid nemen kunnen een hulpmiddel zijn. Rituelen zijn persoonlijk, geven binding, sterkte en betekenis in moeilijke en belangrijke momenten. Ze geven uitdrukking, maar vooral innerlijke kracht. Het zijn vaak “kleine gebaren” maar maken grote indruk. Data : 5/5/2011 Plaats : Geitenboerderij en kaasmakerij “Eyckenhof ” Eekstraat, 218 Lokeren Duur : 9.30u – 16.30u Prijs : €50 Docent : Mimmie Wouters Max. : 20 deelnemers

14

Themadag 3 : Complementaire zorg. Binnen palliatieve zorg is het belangrijk om de patiënt zoveel mogelijk comfort te bieden. In deze themadag gaan we kijken welke mogelijkheden er zijn buiten de traditionele middelen, om het comfort van de patiënt te verbeteren. Volgende behandelingen komen zeker aan bod : hand- en voetmassage, hoofdmassage, werken met aroma’s in palliatieve situaties. De voormiddag wordt afgerond met een relaxerende handmassage die op elkaar kan geoefend worden, in de namiddag wordt er dan een ontspannende voetmassage aangeleerd. Meebrengen : badhanddoek. Data : 16/12/2010 Duur : 9.30u – 16.30u Plaats : “kasteel Walburg” in het park van Sint-Niklaas. Duur : 9.30u - 16.30u Prijs : €50 Docent : Ingrid Wauman Max. : 20 deelnemers

Themadag 4 : Pijnmeting en pijnbeleid . Pijnmeting en pijnbeleid bij de palliatieve patiënt/bewoner is een complex gebeuren. Naast de kennis zijn het medicatiebeleid de observatie,de metingen, de registratie en evaluatie van zeer groot belang. Dit alles heeft maar een kans tot slagen wanneer een optimale communicatie tussen hulpverleners onderling en tussen de hulpverlener en patiënt/familie aanwezig is. Deze namiddag biedt een kader voor elke zorgverlener die betrokken is in het pijnbeleid van de palliatieve patiënt/bewoner. Datum : 9/6/2011 Plaats: RVT Aymondshof, Gentsesteenweg 3, Dendermonde Duur : 13.30u – 16.30u Prijs : €25 Docent : Verpleegkundige van het netwerk palliatieve zorg. Max. : 20 deelnemers 15

Vorming op maat

Beide netwerken bieden de mogelijkheid van vorming op maat. U kan vormingen op maat aanvragen voor uw organisatie of een bepaalde doelgroep. De inhoud en de onderwerpen worden afgestemd op de voorkennis van de deelnemers en samen met vormingsverantwoordelijke wordt een programma opgemaakt. Er worden afspraken gemaakt omtrent: · Doelpubliek: bepalen van doelgroep is belangrijk, huisvisie ten aanzien van palliatieve zorg is sturend. · Data · Aantal deelnemers · Thema · Docenten · Aantal vormingsuren · Locatie · Methodiek · Audiovisuele middelen · Attest, evaluatieformulier · Prijs Een vorming duurt meestal 3uur, het kan een opleiding op zich zijn of een initiatie van een onderwerp; er kunnen vervolgmodules worden opgesteld. Als het tot een samenwerking komt dan wordt een samenwerkingsovereenkomst opgesteld. Kostprijs: algemene richtprijs €65,00 per uur + vergoeding verplaatsingsonkosten volgens de wettelijke afspraken Vlaamse Overheid. Groepsgrootte is afhankelijk van het thema maar ervaringsgericht en interactief werken staan centraal. De organiserende instelling/organisatie voorziet in : lokaal, materiaal, aanwezigheidslijst, bekendmaking in de instelling, samenstelling van de groep conform de afspraken.

16

Thema’s: · Wat is palliatieve zorg? · Pijn en pijnbehandeling - Pijnmeting, pijnschalen, Saveraschaal. - Medicatiebeleid in palliatieve zorg.

· Symptoomcontrole - Wondzorg in palliatieve zorg. - Mondzorg in palliatieve zorg. · Technische zorg - Medicatiepomp - Aanprikken PAC - Ascitespunctie in de thuiszorg · Emotionele zorg: hoe gaan we om met emoties van de patiënt/ bewoner en zijn naasten · Communicatie en in waarheid omgaan met de patiënt/bewoner en zijn naasten · Zorgen voor betekent ook afscheid nemen: omgaan met verlies & rouw · Medisch begeleid sterven: begrippenkader · Concept Vroegtijdige zorgplanning · Niet te jong voor verlies: kinderen en jongeren betrekken bij een palliatieve zorgsituatie · Wetgeving inzake patiëntenrechten, euthanasie, wilsverklaring, verzoek · Palliatieve Sedatie therapie · Zorg voor de zorgende · Creatief werken met kinderen in palliatieve situaties. · Casuïstiek. Het is aangewezen vorming op maat tijdig aan te vragen, liefst drie maanden op voorhand. Met “Vorming op maat” spelen we echter graag in op de actualiteit, waardoor de aanvraagperiode bespreekbaar is. Na afloop van de vorming krijgen de deelnemers een vormingsattest.

17

Studiedagen

Inspelend op de actualiteit worden in beide regio’s initiatieven genomen die uitmonden in een studiedag of themamoment. We houden jullie hiervan op de hoogte via aparte folder(s).

Opleidingen in samenwerking

Dit academiejaar is er ook een samenwerking rond vorming op niveau OostVlaamse netwerken en met de federatie palliatieve zorg Vlaanderen. Dit jaar is er ook een vorming in samenwerking met Handicum. Verdere informatie te bekomen : - bij de netwerken - website FPZV www.palliatief.be - website Oost-Vlaanderen www.palliatieve.org - website Handicum www.handicum.be

18

Opleidingen in samenwerking Symposium : ”Verlies jezelf niet.” Zorg voor personeel in confrontatie met palliatieve situaties. 18 november 2010

Georganiseerd door de 4 Oost-Vlaamse netwerken i.s.m. Handicum Inhoud Deze studiedag sluit aan op de studiedag ‘Zilvergrijs’, georganiseerd door Handicum, waar de ouder wordende bewoner centraal staat. Een eerste luik omhelst een kadering om zorg en betrokkenheid bij palliatieve situaties binnen aanvaardbare grenzen te houden, zowel vanuit de hulpverlener zelf als vanuit directie en beleid. Nadien geven professionelen uit het palliatief werkveld hun impressies weer rond dit thema, gekoppeld aan hun ervaringen en samenwerking met de voorzieningen voor mensen met een beperking. In de namiddag is er keuze tussen volgende thema’s: - Zorg voor het personeel als beleidsopdracht (staf en directie) - Omgaan met eigen emoties en grenzen - Zorg binnen het team en vanuit het team - Vroegtijdige zorgplanning, ook ten gunste van de hulpverlener Doelstelling Deze studiedag wil kapstokken aanreiken aan hulpverleners om met rouw en verliessituaties op de werkvloer te kunnen omgaan, met respect voor eigen grenzen en zonder zichzelf hierbij te verliezen en zo drop-out of burnout te voorkomen. Expertise vanuit het werkveld palliatieve zorg en de gehandicaptensector werd hiertoe gebundeld. Methodiek Naast een plenair gedeelte bestaande uit een theoretisch raamwerk rond dit thema worden in de namiddag 3 workshops voor hulpverleners en een lezing voor staf en directie aangeboden. 19

Doelgroep Deze studiedag richt zich tot hulpverleners, kaderleden en directies van instellingen voor personen met een beperking, die werk willen maken van zelfzorg en zorg voor de hulpverlener. Sprekers - Els Ronsse klinisch psycholoog , orthoagoog, orthoagogisch centrum Br. Ebergiste. - Isabelle Gyselinck Palliatief verpleegkundige, vormingsverantwoordelijke, Netwerk Palliatieve Zorg Waasland - Philippe Helaers Psycholoog en rouwzorgconsulent, Netwerk Palliatieve Zorg Waasland - Marc Michiels Psychotherapeut in de Interactionele vorming, rouwtherapeut - Jef Goethals Aalmoezenier Sint-Gregorius, rouwbegeleider - Mimmie Wouters Palliatief verpleegkundige,Netwerk Palliatieve Zorg Aalst-Dendermonde-Ninove Praktisch : Data : 18 november 2010 Duur : 9.00u – 16.30u Aantal deelnemers : maximum 200 Locatie : Monasterium Poortackere, Oude Houtlei 56, 9000 Gent Inschrijving : via www.handicum.be Vormingscentrum handicum, het K-binet Koning boudewijnstraat 51, Gent 09/ 261 57 50 Folder met verdere informatie van de twee –daagse vorming wordt nog verspreidt via Handicum. Bij inschrijving dient ook de keuze van de workshop aangeduid te worden. Prijs : €75 voor 1 dag, €130 bij inschrijving voor de 2 studiedagen. Er worden opleidingscheques aanvaard. De deelnemers ontvangen een attest van Handicum 20

Kinderen en jongeren betrekken bij palliatieve situaties. Inhoud In het vormingspakket zullen volgende items opgenomen worden: - Enkele basisprincipes bij betrekken van kinderen in palliatieve situaties - Hechtingspatronen en bijzondere gezinssituaties - Veerkracht - Leeftijd en doodsbesef bij kinderen - Gevoelens, gedachten en mogelijke reacties - Signalen van problematische rouw - Communicatie met kinderen, informatie en praktische tips - Oefeningen, casussen - Hulpmiddelen en creatieve werkvormen Doelstelling Dit vormingpakket is bedoeld om bed-side hulpverleners wat meer achtergrond en kapstokken aan te bieden, middelen aan te reiken om families te ondersteunen bij het betrekken van kinderen bij palliatieve zorgsituaties. Centraal staat het begeleiden van kinderen bij palliatieve situaties in de periode vóór het overlijden. Methodiek Deze 2-daagse werd, vanuit de feedback van de eerste reeks, grondig herzien. Het theoretische luik wordt tot het minimum beperkt en onmiddellijk gelinkt aan de praktijk. De focus ligt op ervaringsgericht en interactief werken. Er wordt bovendien ruim aandacht besteed aan de persoon van de hulpverlener via reflectieve oefeningen.

21

Doelgroep Deze module richt zich tot hulpverleners, werkzaam in een palliatieve zorgsetting, die een ondersteunende rol kunnen vervullen bij het betrekken van kinderen in palliatieve zorgsituaties. Ook leerkrachten, zorgcoördinatoren en CLB medewerkers die bij rouw en verlies op school een ondersteunende functie hebben kunnen voor deze 2-daagse intekenen. Plaats : vzw Netwerk Palliatieve zorg Gent- Eeklo Bilksken 36, Lovendegem (Vinderhoute) Data : 14/3 en 21/3/2011 Duur : telkens van 9.30 u tot 16.30 u Docent : verschillende docenten uit de vier Oost-Vlaamse netwerken. Prijs : 100€

22

Dansen rond de leegte. .

Introductiedag - Spiritualiteit van de zorgverstrekker: Bezieling, passie, dé kracht van elke zorgverstrekker! Hoe kan ik mijn krachtbron voeden? Hoe hou ik het vol? Hoe zorg ik voor mezelf ? In het omgaan met spirituele zorg naar de patiënt en zijn familie kom je als zorgverstrekker in contact met je eigen spiritualiteit, met je ‘zijn’, je diepe attitude. Iedere zorgverstrekker in palliatieve zorg herinnert zich diepe ervaringen, ervaringen die iets in beweging zetten. Het zijn krachtbronnen die we ervaren en die de zorg ‘uniek, zichtbaar en voelbaar maken’. Hoe kunnen we zorgen dat deze krachtbronnen niet uitgeput geraken? Hoe zorgen we voor voldoende innerlijke ruimte? Mia Leyssen omschrijft het als volgt: ‘Als je als zorgvertrekker wil blijven werken met hart en ziel, dan is het belangrijk zorg te dragen voor jouw ziel’. Wie in palliatieve zorg werkt moet zich laten voeden, door spirituele verdieping, contact met de eigen binnenkant, meer bewust worden van je lichaam. Zorg dragen voor jezelf leer je door te leren luisteren naar de wijsheid in je lichaam, door je lichaamsbewustzijn te vergroten. Palliatieve zorg gaat -ook- over zorg voor het leven nu en niet enkel bij het stervensproces. Hoe bewust staat men als zorgverstrekker in het leven? Door als zorgverstrekker meer open te staan voor bewuster leven, kunnen we ons op bewust sterven concentreren. Aan de hand van lezingen van experts willen we palliatieve zorgverleners handvatten aanreiken om het begrip spiritualiteit van de zorgverstrekker -innerlijke ruimte- te verduidelijken. Via inspirerende workshops willen we de vertaling maken naar persoonlijke middelen om je eigen spirituele bewustwording te voeden. Elke spreker geeft in de voormiddag een lezing en in de namiddag een ervaringsgerichte workshop, waarbij aan 2 workshops kan deelgenomen worden.

23

Doelgroep : artsen, verpleegkundigen, psychologen, pastoraal en moreel consulenten, maatschappelijk werkers, ergotherapeuten, kinesitherapeuten, vrijwilligers, ... Data: 28 april 2011, Plaats : CC De Biekorf, Stationstraat 23, Lebbeke Prijs : €75 inclusief broodjesmaaltijd

24

Opleiding voor vrijwilligers Vooraankondiging. De vrijwilligers in de palliatieve zorg hebben een eigen en unieke plaats. Wij bieden vrijwilligers aan omdat we overtuigd zijn van hun meerwaarde voor de patiënt en zijn familie maar ook voor de betrokken hulpverleners. De taken van de vrijwilligers betekenen een aanvulling en ondersteuning, waarbij het niet de bedoeling is om taken van professionelen over te nemen. Vrijwilligers hebben hun eigen taak die zeer ruim kan zijn naargelang de situatie; zorg op maat. De voornaamste taak van de vrijwilliger is als mens nabij zijn, warme aanwezigheid een luisterend oor en aandacht geven. Deze emotionele ondersteuning betekent, vanuit onze ervaring, heel veel voor patiënt en familie. Wij bieden een basisopleiding aan waarin alle aspecten van palliatieve zorg aan bod komen. Spreekt dit je aan en ben je op zoek naar een zinvolle invulling van je vrije tijd, aarzel dan niet om contact op te nemen met het netwerk palliatieve zorg van uw regio.

25

Palli-Anders

Palli-Anders is een alternatief vormingsinstrument waarbij men aan de hand van vragen wordt aangezet tot reflectie over eigen visie en gevoelens met betrekking tot ziek zijn palliatieve zorg en sterven. Doelgroep Palli-Anders kan men gebruiken bij alle beroepsgroepen, betrokken bij palliatieve zorg, hetzij als professionele kracht , hetzij als vrijwilliger. Doelstelling De bedoeling van het spel is : · Aanzetten tot nadenken zelfreflectie · Zich bewust worden van eigen gevoelens, meningen als persoon en als hulpverlener · Bespreekbaar maken van verlies, sterven, ziek zijn, rouw, … en communicatie stimuleren · In contact treden met jezelf en anderen Methodiek Het spel handelt over volgende thema’s: · Gevoelens van de hulpverlener/vrijwilliger · Confrontatie met de (eigen) dood · Omgaan in waarheid Deze thema’s zijn verwerkt in een aantal vragen of stellingen. Het spelbord zelf bestaat uit drie ringen waarbij de buitenste ring verwijst naar de minst persoonlijke vragen en de binnenste ring naar de meest persoonlijke vragen. Er wordt in grote mate toegezien op de veiligheid binnen de groep. Zo kan elke speler zelf bepalen hoe persoonlijk hij de vragen wil beantwoorden; er wordt niet toegelaten dat persoonlijke bedenkingen of gevoelens worden be- of veroordeeld en feedback tijdens het spel wordt enkel toegelaten vanwege de spelleider. Het spel wordt steeds afgerond met een evaluatiemoment waarbinnen elke speler de kans krijgt tot ventileren. Palli-Anders is geen competitief spel. Praktisch Het spel kan ontleend worden samen met een begeleider van het netwerk die zorgt voor het begeleiden van het spel. De begeleider zal waken over de veiligheid in de groep en de individuele en groepsprocessen begeleiden en ondersteunen.

26

Spel met begeleider: €65 per uur + verplaatsingsonkosten Een sessie duurt ongeveer 2 à 3 uur. Het spel wordt bij voorkeur gespeeld in een groep van 8 à 10 personen.

Algemene inlichtingen Hoe inschrijven? Het inschrijvingsformulier volledig ingevuld terugsturen naar: Netwerk Palliatieve Zorgen Aalst-Dendermonde-Ninove vzw. O.L.V.-Kerkplein 28, 9200 Dendermonde Of per e-mail naar : [email protected] Of via website : www.palliatieve.org Het aantal deelnemers per cursus is beperkt, het is dan ook belangrijk de uiterlijke datum van inschrijving in acht te nemen. Wanneer een cursus voor de uiterlijke inschrijvingsdatum reeds volzet is,wordt een wachtlijst aangelegd van de geïnteresseerden. Deze kandidaten worden in overleg opgenomen in de eerstvolgende opleiding. Betalingsmodaliteiten Een bevestiging van de inschrijving wordt samen met de factuur opgestuurd. Het inschrijvingsgeld moet pas betaald worden bij ontvangst van de factuur. Bij annulatie :- meer dan 14 dagen voor de aanvangsdata van de vorming wordt het inschrijvingsgeld teruggestort mits aftrek van 30% voor de administratiekosten. - Minder dan 14 dagen voor de aanvangsdatum van de vorming is terugvordering niet meer mogelijk. In afspraak met de docenten kunnen vormingen waarvoor onvoldoende inschrijvingen zijn geannuleerd worden. Het inschrijvingsgeld wordt dan integraal teruggestort. Attesten Het succesvol afronden van een opleiding (basisopleiding, referentenopleiding) wordt bekrachtigd met een certificaat. Voor deze vormingen worden de nodige getuigschriften voor educatief verlof verstrekt. Voor het bijwonen van intervisie referenten, terugkommomenten basisopleiding, themadagen en vormingen op maat wordt een vormingsattest uitgereikt. Inlichtingen. Wenst u meer inlichtingen ? Telefonisch zijn we te bereiken tijdens de kantooruren op het nummer: Aalst-Dendermonde–Ninove : 052/21.54.34 Waasland : 03/776.29.97 27

Docenten Katlijn Willems,

Maatschappelijk assistente en psychotherapeut, zelfstandige opleider vzw Integraal.

Mimmie Wouters,

Verpleegkundige multidisciplinaire begeleidingsequipe PZ Dendermonde.

Veerle Pieters,

Verpleegkundige multidisciplinaire begeleidingsequipe PZ Dendermonde.

Isabelle Gyselinck,

Verpleegkundige multidisciplinaire begeleidingsequipe PZ Waasland, vormingsverantwoordelijke.

Claudine Hulstaert,

Verpleegkundige multidisciplinaire begeleidingsequipe PZ Aalst/Ninove

Chris Devalckeneer

Verpleegkundige multidisciplinaire begeleidingsequipe PZ Aalst/Ninove

Marianne De Wulf,

Psychotherapeut, gestalttherapeute.

Philippe Helaers,

Psycholoog netwerk Waasland

Ellen Joos,

Psycholoog netwerk Aalst-Dendermonde-Ninove

Kathleen Van Steenkiste,

Moreel consulente, centrum voor morele dienstverlening.

Luc De Waegeneer

Maatschappelijk assistent, algemeen coördinator netwerk palliatieve zorg

Ingrid Wauman, Relaxatietherapeute

Hilde Clements,

Psychotherapeut, zelfstandig trainer.

Magda Van De Wiele,

Psychotherapeut, seksuoloog, ethicus

28

Inschrijvingsformulier referentenopleiding Dank voor de interesse in de opleiding “Referente persoon palliatieve zorg” Mochten er nog vragen zijn voor je tot definitieve inschrijving overgaat, aarzel dan niet om contact op te nemen met het netwerk palliatieve zorg van uw regio. Wensen wij nog een gesprek met jou dan nemen wij contact op om een afspraak te maken. Persoonlijke gegevens Naam + Voornaam Adres Telefoon + evt GSM Mailadres Geboortedatum + plaats

Gegevens over de organisatie waar je werkt Naam organisatie Adres Telefoon Mailadres Doelgroep afdeling

Welkeisisuw u persoonlijke motivatieen enverwachting verwachting voor deze opleiding ? Welke persoonlijke motivatie voor deze opleiding ?

Op welke manier denk je als referent persoon meer te betekenen voor de palliatieve patiënt/bewoner in jouw werkveld ?

Hoe staan jouw collega’s, directie t.o.v. jouw deelname aan de vorming ?

26 29

30

Inschrijvingsformulier Invullen in hoofdletters

Werkadres Instelling:………………………………………………………………… Straat :………………………………………………………Nummer …………………………. Postcode:………………………………………………Gemeente…………… ……………….. T…………………………………………………. F…………………………………………. E-mail: ………………………………………………………………………………… ……….

Gegevens Cursist Naam………………………………..Voornaam……………………….. Functie binnen instelling……………………………………………………………………… Geboorteplaats………………………..Geboortedatum………………………… ……………..

Privé-adres Straat………………………………………………… Nummer……… Postcode…………………………………..Gemeente………………………….. T…………………………………….. F………………………………. E-mail :………………………………………………………………….

Schrijft in voor Naam cursus………………………………………………………………. Datum/data………………………………………………………………….. Het inschrijvingsgeld wordt betaald : O door mezelf O door de instelling Datum…………………………………. Handtekening……………………………….. 28 31

32