Toolkit Gezonde Leefstijl jaar voor de JGZ

Toolkit Gezonde Leefstijl 12-19 jaar voor de JGZ

Veel jongeren experimenteren vanaf de puberteit met roken, drugs, seks, uitgaan, eten en drinken. Ze maken zich steeds meer los van hun ouders, ontwikkelen een eigen identiteit, maar zijn ook nog gevoelig voor sociale normen in de thuisomgeving. Het eigen lichaam en het zelfbeeld verandert en wordt beïnvloed door de omgeving en media. Veel jongeren zijn nog niet voldoende weerbaar, overzien de gevolgen van hun gedrag nog niet goed en kunnen zich niet altijd beheersen. De directe beloning trekt sterker dan een doel op langere termijn, zoals gezondheidswinst. Bepaalde groepen (laag opgeleid, niet-Westerse achtergrond, jongeren met een lichamelijke of verstandelijke beperking en streng gelovige jongeren) lopen op bepaalde thema’s grotere gezondheidsrisico’s dan andere jongeren. In deze toolkit vindt u een groot aantal interventies om een gezonde leefstijl juist bij deze jongeren te bevorderen. Er is een aantal determinanten dat op alle thema’s van toepassing is en op individueel niveau een gezonde leefstijl positief kan beïnvloeden: • positief zelfbeeld/eigenwaarde, • interne locus of control, • eigen effectiviteit in “nee” zeggen/weerbaarheid. Daarnaast zijn er omgevingsfactoren die een positieve invloed kunnen hebben op een gezonde leefstijl: • modeling van gezond gedrag door peers en ouders, • het uitdragen van een positieve subjectieve norm, • een betrokken en ondersteunende opvoedingsstijl van ouders/verzorgers, maar ook • een gezonde fysieke omgeving.

Gezamenlijk een gezonde leefstijl bevorderen

De landelijke thema-instituten (NISB, Pharos, Rutgers WPF, SoaAids, Trimbos, VeiligheidNL, Voedingscentrum) hebben het initiatief genomen om zich gezamenlijk in te zetten voor het bevorderen van een gezonde leefstijl1 van jongeren, en er zo aan bij te dragen dat zij positieve keuzes maken ten aanzien van hun eigen gezondheid. De jeugdgezondheidszorg heeft ook met thema’s als middelengebruik, seks en overgewicht te maken en

speelt een belangrijke rol in de preventie en signalering van eventuele problemen, advisering, begeleiding en verwijzing. Met het adolescentencontactmoment kan de JGZ jongeren ondersteunen bij het maken van gezonde en verantwoorde keuzen door hen te empoweren, aan te sluiten bij vragen en behoeften van jongeren en hen zo nodig toe te leiden naar betrouwbare informatie, specialistische hulp en dienstverlening. Maar hoe vertaal je uitkomsten van een vragenlijst naar collectieve preventie of juist een individuele aanpak? Welke interventies kun je inzetten? Op dat snijvlak willen de thema-instituten graag de krachten bundelen met de JGZ en de JGZ ondersteunen in de dagelijkse praktijk.

Ons ondersteuningsaanbod voor de JGZ

Het gezamenlijk aanbod van de thema-instituten bestaat uit: • Overzicht van producten en diensten op de verschillende thema’s gericht op jongeren en professionals waarmee onder andere de verbinding kan worden gemaakt met collectieve preventie en interventies voor onderwijs (VO en MBO), • Advies en ondersteuning bij de inrichting van het contactmoment met 14+ jongeren,

LOT-i Landelijke Overleg Thema-instituten

• Bijscholing van de JGZ op het gebied van bevordering van een gezonde leefstijl van jongeren 12-19 jaar (in ontwikkeling), • Overzicht van good practices in ondersteuning jongeren 12-19 jaar op gezonde leefstijl (in ontwikkeling). Daarnaast is er een aantal thema-overstijgende inter venties waarin de thema-instituten onderling samenwerken en die mogelijk ook interessant zijn om te gebruiken of naar te verwijzen: • Gezonde school/vignet via Centrum Gezond Leven • Overzicht van erkende interventies in de database Gezond en Actief Leven (www.loketgezondleven.nl en www.effectiefactief.nl) • Website www.Hoepakjijdataan.nl? (met thematische subsites voor opvoedingsondersteuning aan ouders) • Website www.Test-je-leefstijl.nu (leefstijlscan voor jongeren) • www.Opvoeden.nl. Thema-instituten leveren gevali deerde informatie over opvoeden en gezond opgroeien voor de CJG websites van gemeenten. Het beheer van de contentdatabase ligt bij de Stichting Opvoeden. 1

nder gezonde leefstijl vallen de volgende thema’s: voeding, O beweging, veiligheid, middelengebruik (roken, alcohol, drugs), seks en psychosociale gezondheid.

versie september 2014

1

Toolkit Gezonde Leefstijl 12-19 jaar Thema-overstijgende activiteiten Interventies

Beschrijving

Gezonde Schoolvignet

VO x

Interventiedatabase Gezond en Actief Leven

overzicht van erkende interventies

Hoe-pak-jij-dat-aan

thematische opvoedondersteuning voor ouders

Test-je-leefstijl

leefstijlscan voor jongeren

x

Stichting opvoeden (www.cjg.nl)

door thema-instituten gevalideerde contentdatabase

x

ROC/MBO JGZ/CJG Erkenning x x

Contactpersoon

x

www.loketgezondleven.nl

Jongeren Opvoeders JGZ/CJG Erkenning x x

Bereikbaarheid www.gezondeschool.nl

Contactpersoon

Bereikbaarheid

x

www.hoepakjijdataan.nl

x

www.testjeleefstijl.nl

x

www.opvoeden.nl

Per thema Seksuele gezondheid Interventies

Beschrijving

VO

ROC/MBO JGZ/CJG Erkenning

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Rond je seksualiteit Kaartspel voor jongeren 15+

carousselspel (kaartspel) waarbij jongeren leren praten over seksualiteit om eigen normen en waarden te ontdekken over relaties en seksualiteit

Lets Talk (dvd) Bespreekbaar maken van seks voor jongeren 14-18 jaar Boys R Us Bordspel voor jongens 12-15 jaar

a.d.h.v. van audiovisueel materiaal wordt discussie gestimuleerd over seksualiteit, seksuele diversiteit, soa, zwangerschap, weerbaarheid, e.d. in seksehomogene groepen voeren jongens opdrachten uit over seksualitet en relaties (kennis, mening, intenties, doen)

x

x

goed Ineke Mouthaan onderbouwd

[email protected]

x

x

goed Annelies Kuyper onderbouwd

[email protected]

Girls Choice Bordspel voor meisjes 12-15 jaar

in seksehomogene groepen voeren meisjes opdrachten uit over seksualiteit en relaties (kennis, mening, intenties, doen)

x

x


[email protected]

Girls Talk Groepscounseling voor meiden 14-18 jaar

voor kwetsbare meiden wordt in seksehomogene groepen in 8 bijeenkomsten gewerkt aan seksuele empowerment

x


[email protected]

Begrijp me goed (dvd) Misverstanden communicatie voor jongeren 14-18 jaar

lespakket over miscommunicatie tussen de seksen tijdens relaties en grensoverschrijdend gedrag


[email protected]

Opgroeien met liefde Handleiding voor bijeenkomsten met ouders

draaiboek voor 3 groepsbijeenkomsten met ouders over seksuele ontwikkeling en opvoeding van kinderen/pubers


[email protected]

Anticonceptiekoffer en handleiding 14-25 jaar

ondersteunend materiaal over anticonceptiemethoden, - keuze en effectief gebruik met werkvormen en informatie

Richtlijn seksuele ontwikkeling 0-19 jaar JGZ

(mede-auteur) richtlijn met informatie over normale seksuele ontwikkeling 0-19 jaar voor preventie, informatie/advies, begeleiding en verwijzing

Lang leve de liefde Onderbouw vmbo/havo/vwo 14-15 jaar met speciale versie voor praktijkonderwijs en bovenbouw

lespakket van 6 lessen over puberteit, verliefdheid, relatievorming, eerste keer, grenzen, veilige en prettige seks, met extra module over seksuele diversiteit


x

x x x

x

x

x

Nilüfer Gürses

[email protected]

x

autorisatie NCJ

Ineke van der Vlugt

[email protected]

x

effectief

Suzanne Meijer

[email protected]

2

Toolkit Gezonde Leefstijl 12-19 jaar Seksuele gezondheid

(vervolg)

Interventies

VO


Contactpersoon

Bereikbaarheid

Jij en de media

aanvullende module bij Lang leve de liefde over kritisch kijken naar seksueel getinte en geïdealiseerde schoonheidsbeelden in de media

x

x

Milleke de Neef

[email protected]

Lang leve de liefde Bovenbouw havo/vwo, 16-17 jaar

digitaal lesprogramma over seksuele diversiteit, grenzen/wensen, soa-en zwangerschappreventie

x

x

goed Suzanne Meijer onderbouwd

[email protected]

Lang leve de liefde mbo, 16-23 jaar

digitaal en analoog lespakket over liefde, relaties, grenzen, seksuele diversiteit, veilig vrijen, partnerkeuze

x

x

goed Suzanne Meijer onderbouwd

[email protected]

langlevedeliefde.nl

website met e-learninglessen voor leerlingen en portal voor lespakketten Lang leve de liefde (alle onderwijsniveaus)

x

x

x

Suzanne Meijer

[email protected]

lesgevenindeliefde.nl en seksuelevorming.nl

website voor docenten met video's, ervaringsverhalen en tips rondom lesgeven in relationele en seksuele vorming

x

x

x

Suzanne Meijer

[email protected]

Seksuele Diversiteit Leerlingen klas 2 vmbo, havo, vwo

verdiepingsles bij Lang Leve de Liefde klas 2 vmbo, havo,vwo over seksuele diversiteit, homo-acceptatie

x

x

Suzanne Meijer

[email protected]

Wensen en grenzen Praktijkonderwijs en vmbo bb, klas 2, 3, 4

aanvullend extra lesmateriaal bij Lang Leve de Liefde onderbouw op basis van filmpjes Can you fix it

x

x

Suzanne Meijer

[email protected]

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Informatie

Beschrijving

Beschrijving

Jongeren Opvoeders JGZ/CJG Erkenning

www.rutgerswpf.nl www.soaaids.nl Pubergidsen jongeren 12-15 jaar

brochures over veranderingen in puberteit, seksuele diversiteit, vruchtbaarheid, voorbereiding op veilige, gewenste en prettige seks

Brochure Seksuele ontwikkeling 0-19 jaar

brochure met eenvoudig beeld en tekst over seksuele ontwikkeling van kinderen 0-19 jaar

www.sense.info Seksualiteit breed jongeren 12+

website met betrouwbare informatie over relaties en seksualiteit, met FAQ en links naar Sense-infolijn en Sense-spreekuren in regio

Go-no Go Zelfmeetinstrument seksuele weerbaarheid jongeren 14+

digitaal zelfinstrument om eigen seksuele weerbaarheid te peilen

www.uwkindenseks.nl (seksuele opvoeding door ouders)

informatieve website met filmpjes en tips over seksuele opvoeding

www.anticonceptievoorjou.nl (zelfkeuzeinstrument jongeren 14+)

digitiaal zelfkeuzeinstrument voor starters of switchers om tot anticonceptie keuze op maat te komen

x

www.canyoufixit.sense.info (jongeren 14+)

digitale filmpjes met alledaagse situaties in seksuele omgang waarbij jongeren hun eigen wensen en grenzen leren ontdekken

x

Diensten Trainingen en bijscholingen professionals

Beschrijving op maat en open inschrijving rondom bespreekbaar maken van seksualiteit, werken met interventies, seksuele ontwikkeling en opvoeding


x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

VO x

x

ROC/MBO JGZ/CJG Erkenning x

x

3

Toolkit Gezonde Leefstijl 12-19 jaar Seksuele gezondheid

(vervolg)

Diensten

Beschrijving

Advies en beleidsondersteuning

rondom beleid seksuele gezondheid op lokaal niveau voor gemeenten en GGD-en


rondom visieontwikkeling, beleid en duurzame inbedding seksuele vorming of seksuele opvoeding in de organisatie

VO


Contactpersoon

Bereikbaarheid

Contactpersoon

Bereikbaarheid

x x

x

x

Voeding Interventies

Beschrijving

VO

Programma De Gezonde Schoolkantine

ondersteuningsprogramma voor een gezond kantine aanbod

x

Lesprogramma Weet Wat Je Eet

digitaal lesprogramma voor de vakken Biologie, Bewegingsonderwijs en Zorg en Welzijn op vmbo-, havo- en vwo-niveau

x

Richtlijn Voeding en eetgedrag (0-19/23 jr)

(mede auteur) richtlijn met informatie over voeding en eetgedrag

Informatie

Beschrijving


goed Heleen Schuit onderbouwd

x

autorisatie NCJ


www.voedingscentrum.nl

website met betrouwbare informatie over gezond, veilig en duurzaam eten

Gezond eten en bewegen met kinderen van 14-18 jaar

brochure over gezond eten en bewegen met kinderen van 14-18 jaar voor professionals en ouders

Vitamine D

brochure met informatie over Vitamine D voor jongeren met een getinte of donkere huid

x

Eettest

test voor jongeren van 8-14 jaar waarin ze kunnen ontdekken of ze goed bezig zijn t.a.v. eigen gezondheid en de wereld om hen heen (te delen via facebook en twitter)

x

Lekker in je lijf

folder voor jongeren met antwoorden op eetvragen en praktische tips voor gezond eten

x

x

VO


Diensten De Gezonde Schoolkantine Brigade

Beschrijving ondersteuning op maat voor scholen die hun kantine gezonder willen maken


x

x

x

x

x

x

x

x

x

[email protected]

Valérie Klostermann

klostermann @voedingscentrum.nl

Karen van Drongelen

drongelen @voedingscentrum.nl

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Heleen Schuit

[email protected]

4

Toolkit Gezonde Leefstijl 12-19 jaar Veiligheid Interventies Split The Risk

Informatie

Beschrijving meerjarencampagne gericht op het vergroten van bewustwording bij vmbo-jongeren (12-18 jaar) over de risico's die zij lopen in het dagelijks leven Beschrijving

www.veiligheid.nl

Diensten VO Veiligheidsmanager (www.veiligheidsmanager.com)

VO


Contactpersoon

Bereikbaarheid


Contactpersoon

Bereikbaarheid


Contactpersoon

Bereikbaarheid


Contactpersoon

Bereikbaarheid

Bram Tuk

[email protected]

x

Frea Haker

[email protected]

x

Marjan Groefsema [email protected]

x

x

Beschrijving snel en grondig digitale analyse van de veiligheid op school + automatisch gegenereerd schoolveiligheidsplan met praktische actielijst om school veiliger te maken

VO

x

x

x

Migranten en laaggeletterden Interventies

Beschrijving

VO

Welkom op school

mentormethode voor nieuwkomerskinderen op het voortgezet onderwijs

x

Geweld is niet gewoon

DVD met handreiking voor adolescenten en jong volwasenne die de Nederlandse taal slecht beheersen

x

No game

voorlichting over vrouwelijke genitale verminking door jonge (getrainde) vrijwilligers

Informatie

Beschrijving

www.pharos.nl

Diensten

Jongeren Opvoeders JGZ/CJG Erkenning x

Beschrijving

Training en advies aan profesionals in de zorg voor jeugd

waar het gaat om bereiken van en communiceren met groepen met een migrnatenachtergrond en/of lage ses

Cultuursensitief maken van interventies, richtlijnen ed

zorgen dat interventies en richtlijnen rekening houden met de diversiteit van de jeugdpopulatie

Ouderbetrokkenheid vergroten

vergroten van ouderbetrokkenheid van ouders met een migranten en/of lage ses-achtergrond bij school en de ontwikkeling van hun kinderen

Voorlichtingsmateriaal geschikt maken voor laaggeletterden

teksten toegankelijk maken voor mensen die de Nederlands taal niet goed beheersen, waaronder ook veel autochtonen


VO x

x

x

x


x

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Bart Looman

[email protected]

Contactpersoon

Bereikbaarheid

x

Marian Moons

[email protected]

x

Bart Looman

[email protected]

x

Bart Looman

[email protected]

x

Bart Looman

[email protected]

5

Toolkit Gezonde Leefstijl 12-19 jaar Middelengebruik Interventies

Beschrijving

VO


Contactpersoon

Bereikbaarheid

x

Marianne Maat

[email protected]

x

x

Marianne Maat

[email protected]

x

x

Marianne Maat

[email protected]

Marianne Maat

[email protected]

Ingrid Schulten

[email protected]

www.basis.signalerenalcoholendrugs.nl

e-learning over het verwerven van informatie over alcohol en drugs als basis voor vervolgmodules voor specifieke schoolsoort (zie hieronder)

x

www.vo.signalerenalcoholendrugs.nl

e-learning over het signaleren van alcohol en drugsgebruik in het voortgezet onderwijs en/of het aanbod van de GGD/IVZ

www.vsopro.signalerenalcoholendrugs.nl

e-learning over het signaleren van alcohol en drugsgebruik in het vso en/of het aanbod van de GGD/IVZ

www.mbo.signalerenalcoholendrugs.nl

e-learning over het signaleren van alcohol en drugsgebruik in het MBO en/of het aanbod van de GGD/IVZ

rookvrij opgroeien 12 - 19 jaar

spreekuur/consult/voorlichting/internet

x

x

x

www.watdoetdrank.nl

voorlichting op maat via internet

x

x

x

homeparty voor hokken en keten

ouders van jongeren die keten bezoeken

x

x

x

Liesbeth Naaborgh [email protected]

www.watdrinkjij.nl

voorlichting op maat via internet

open en alert

cursus voor licht verstandelijk beperkte jongeren van 12-25 jaar

www.drankjewel.nl voorlichting aan uitgaanders

Informatie

x

x

x

x

x

Lex Lemmers

[email protected]

vso

x

x

Els Bransen

[email protected]

voor jongeren met ouders met een drankprobleem

x

x

x

Annemarie Kok

[email protected]

voorlichting op maat via internet voor uitgaande jongeren van 16-26 jaar

x

x

Aukje Sannen

[email protected]

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Beschrijving


www.trimbos.nl

informatie over Trimbos-instituut

www.uwkindenroken.nl

interactieve informatie voor ouders over roken

x

www.uwkindenalcohol.nl

interactieve informatie voor ouders over alcohol

x

www.uwkindenblowen.nl

interactieve informatie voor ouders over blowen

x

www.rokeninfo.nl

informatie over roken

x

x

x

www.alcoholinfo.nl

informatie over alcohol

x

x

x

www.drugsinfo.nl

informatie over drugs

x

x

x

www.alcoholenuitgaan.nl

informatie voor uitgaande jongeren van 16-26 jaar

x

www.drugsenuitgaan.nl

informatie voor uitgaande jongeren van 16-26 jaar

x

wiet-check

consult jongeren van 14-21 jaar bij verslavingszorg ook online

x

x

Els Bransen

[email protected]

Happydrinks

recepten, lesmateriaal via www.happydrinks.nl voor jongeren van14-25 jaar als alternatief voor alcohol

x

x

Lex Lemmers

[email protected]

Factsheets

diverse factsheets waaronder over de waterpijp, shishapen, e-sigaret http://www.trimbos.nl/webwinkel/productoverzicht-webwinkel


x

x

x

Marloes van Goor [email protected] Marloes van Goor [email protected]

x

6

Toolkit Gezonde Leefstijl 12-19 jaar Middelengebruik Diensten www.dgsg.nl/professionals/jgz

(vervolg) Beschrijving

VO


op de website De Gezonde School en Genotmiddelen is een aparte tab geplaatst voor de JGZ met tips voor het bespreekbaar maken van het onderwerp genotmiddelen

Contactpersoon

Bereikbaarheid

x

Psychische gezondheid Interventies

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Power

Beschrijving cursus weerbaarheid empowerment voor allochtone jongeren van 11-19 jaar

VO x


x

Simone Onrust

[email protected]

Head up

cursus voor jongeren van 13-17 jaar met depressieve klachten

x

x

x

Rianne van der Zanden

[email protected]

Grip op je dip

voorlichting op maat via internet voor jongeren van 16-25 jaar met depressieve klachten

x

x

x


[email protected]

Happyles

internetcursus voor jongeren van 16-25 jaar voor voorkomen depressie en ontwikkelen van weerbaarheid

x

x

x


[email protected]

Jongerengroep KOPP/KVO

cursus voor jongeren van 16-25 jaar met ouders met een psychiatrisch of verslavingsprobleem

x

x

x


[email protected]

www.kopstoring.nl

cursus voor jongeren van 16-25 jaar met ouders met een psychiatrisch of verslavingsprobleem

x

x

x


[email protected]

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Sport en bewegen Interventies

Beschrijving

VO


www.effectiefactief.nl

website met overzicht van erkende sporten beweeginterventies om lokaal in te zetten, zoals onderstaande interventies (bezoek de website voor een actueel overzicht)

x

x

x

Realfit

multidisciplinaire groepsgerichte aanpak voor jongeren met overgewicht waarin bewegen, voeding, psychologische aspecten en ouderparticipatie centraal staan

x

x

x

effectief

Simone Gerono

[email protected]

Judo in de zorg

interventie waarbij onderdelen uit het judo, jiujitsu en aikido als middel worden ingezet voor speciale doelgroepen die extra aandacht vragen, behoeven en ontvangen

x

x

x

goed beschreven

Laura Goudriaan

[email protected]

Sport It (@school)

jongeren die verbinding met onderwijs en arbeid dreigen te verliezen krijgen een sportprogramma aangeboden, waarin competentieversterking door middel van sport centraal staat

x

x

x

goed beschreven

Marieke Kroon

[email protected]


[email protected]

7

Toolkit Gezonde Leefstijl 12-19 jaar Sport en bewegen Interventies

(vervolg) Beschrijving

VO


Contactpersoon

Bereikbaarheid

Alle leerlingen actief

interventie die inactieve leerlingen, die niet reageren op het schoolbrede aanbod, wil activeren. Op basis van specifieke gesprekstechnieken voeren docenten of interne begeleiders individuele gesprekken

x

x

x

goed Ysra Wagemaker onderbouwd

[email protected]

Sport Zorgt

sportaanbod voor jongeren binnen de jeugdhulpverlening om met geschoolde (vechtsport)docenten deel te kunnen nemen aan sportactiviteiten

x

x

x

goed beschreven

Wouter Schols

[email protected]

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Contactpersoon

Bereikbaarheid

Informatie

Beschrijving


www.nisb.nl

website met diverse feiten, cijfers, dossiers en andere kennis op het gebied van sport en bewegen

x

www.hetwerkinbeweging.nl

platform voor professionals met als werkveld sport, bewegen en gezondheid

x

Diensten

Beschrijving


Trainingen en bijscholingen professionals

diverse trainingen, workshops en lesmodules voor het onderwijs

x


advies op maat rondom sporten en bewegen voor jongeren

x


8

Toolkit Gezonde Leefstijl jaar voor de JGZ

Recommend Documents