CIJFERS MET VAART
trimestrieel | P911147 | Afgiftekantoor: Gent x | PB nummer BC31383
DE VLAAMSE BINNENVAART IN BEELD – DECEMBER 2013 – WWW.BINNENVAART.BE
69.257.965 TON
VERVOERD IN 2012
Beste lezer, Het fileprobleem vormt een bijzonder zware be lasting voor de Belgische economie. De Raad van de Europese Unie raamt deze last op ruim 7 miljard euro, wat neerkomt op niet minder dan 2 % van het bbp. De kost voor onze economie is daarmee een van de hoogste in Europa, een weinig benijdenswaardige positie. Deze belang rijke bedreiging voor de Belgische competitivi teit bevestigt ondubbelzinnig het belang van investeren in duurzaam transport. Met deze pu blicatie willen we alvast een accuraat overzicht bieden van de binnenvaart in Vlaanderen. Hoe zit onze kleine sector in elkaar? En welke rol kan hij spelen om de alsmaar strakkere mobiliteits knoop te ontwarren? Veel leesplezier Promotie Binnenvaart Vlaanderen, vzw
01/ Fijnmazig netwerk Het Europese vaarwegennet telt maar liefst 51.700 kilometer aan kanalen, r ivieren en meren. Daarvan is ongeveer 20.000 kilometer voorname lijk geconcentreerd in België, Neder land, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk. Door ons fijnmazige vaarwegennetwerk
kun je met de binnenvaart bijna alle gro te i ndustriële gebieden in West-Europa bereiken, net als vele gebieden langs kleinere vaarwegen. Het Vlaamse waterwegennet is bijna 1.400 kilometer lang, waarvan 1.076 kilo
02/ Welke schepen varen er in Vlaanderen? AANTAL BELGISCHE SCHEPEN
inhoud
Fijnmazig netwerk 02 Welke schepen varen er in Vlaanderen? 04 Minder, maar grotere schepen 04 Wie staat er aan het roer? 06 Welke goederen op het water? 08 Maatschappelijk belang 11 De toekomst 02
1.000
209
totale capaciteit 1.476.864 ton
totale capaciteit 359.164 ton
drogeladingschepen
1.301
binnenvaartuigen capaciteit van 1.839.413 ton
=
gemiddelde tonnage 1.477 ton
tankschepen
+
gemiddelde tonnage 1.718 ton
Bron: ITB, 2013
SCHEEPSTYPES EN CAPACITEIT
Voor bijna elk type vracht, voor grote en kleine waterwegen, zijn er schepen op de markt.
14
Colofon
30
42
PBV is een onafhankelijke vzw die de verschillende spelers vertegenwoordigt die betrokken zijn bij het vervoer over de Vlaamse binnenwateren. Het is een van de kerntaken van de vzw PBV om zo veel mogelijk mensen wegwijs te maken in de sector. Verantwoordelijke uitgever Promotie Binnenvaart Vlaanderen, Armand Hertzstraat 23, 3500 Hasselt. T 011 23 06 06 – www.binnenvaart.be Realisatie: Jansen & Janssen Creative Content, www.jaja.be – editie december 2013
SPITS
- Afgestemd op de smalle vaarwegen en kleine sluizen in Frankrijk - L 38,70 × B 5,05 × D 2,20 m - Laadvermogen 350 ton
KEMPENAAR
- Oorspronkelijk gebouwd voor de vaart op de Kempische kanalen in Zuid-Nederland en België - L 50 × B 6,60 × D 2,50 m - Laadvermogen 600 ton of 20 TEU
D.E.K. (DORTMUNDEMS-KANAAL)
- U.N. Norm: Gustav Koenigs L 67-80 × B 8,20 × D 2,50 m - Laadvermogen 968 ton of 28 TEU
Brussel
meter geschikt is voor de beroepsvaart. Van die 1.076 kilometer is 53 % geschikt voor de grootste scheepstypes (klasse IV of hoger). Langs de Vlaamse binnenwate ren liggen ook 12 containerterminals, die het hele Vlaamse binnenland langs het water ontsluiten. (zie p. 11)
Overzicht bevaarbare waterwegen in de EU.
tussen
440 en 660
92
+
duwboten en –of sleepboten vermogen 49.086 kW
250 = 10 vrachtwagens van 20 ton
140
60
R.H.K. (RIJN-HERNE-KANAAL)
- U.N. Norm: Johan Welker/ Europaschip L 80-85 × B 9,50 × D 2,50 m - Laadvermogen 1. 378 ton of 96 TEU
GROOT RIJNSCHIP
- Van L 95 × B 11,40 × D 2,70 m tot L 110 × B 11,40 × D 3,50 m - Laadvermogen 2.160 ton of 165 TEU
GROOT CONTAINERSCHIP
- L135,00 × B 17,00 × D 3,00 m - Laadvermogen 470 TEU
DUWKONVOOI
- L tot 190 meter × B 11,40 (enkel konvooi) of 22,80 meter (dubbel konvooi) - Laadvermogen tussen de 800 en de 12.000 ton of tussen 576 TEU en 654 TEU
2013 CIJFERS MET VAART 03
03/ Minder, maar grotere schepen Zowel drogeladingschepen als tankschepen worden alsmaar groter.
EVOLUTIE TANKSCHEPEN (B) gemiddelde tonnage
aantal schepen
1700 1600 1500 1400 1300
EVOLUTIE DROGELADINGSCHEPEN (B)
1200 1100 1000
gemiddelde tonnage
900
aantal schepen
800 700
1500
600
1400
500
1300
400
1200
300
1100
200
1000
100 0
900 8002002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2002
2012
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
700 600 500
2002
2004
2006
2008
2010
2012
400
1.272
1.304
1.250
1.157
1.083
1.000
1.094
1.122
1.209
1.306
1.416
1.477
aantal 300 gem ton 200
aantal gem ton
2002
2004
2006
2008
2010
205
219
216
213
226
209
1.188
1.226
1.415
1.579
1.589
1.718
100
2012
Bron: ITB, 2013
0
04/ Wie staat aan het roer? In 2012 waren in de binnenvaart 1.539 zelfstandige ondernemers en 770 loontrekkenden actief.
AANTAL ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B)
AANTAL LOONTREKKENDEN IN DE BINNENVAART (B)
2000
950 1500
900 1000
850 800
500
750 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Bron: RSVZ en ITB, eigen verwerking 04 CIJFERS MET VAART 2013
700 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Bron: RSZ, eigen verwerking
OPVOLGING EN INSTROOM (AANTAL MET SUCCES AFGELEGDE EXAMENS / BEHAALDE PATENTEN) (B)
De sector heeft nood aan meer startende matrozen én aan werknemers die doorgroeien (door patenten te behalen.)
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
tot midden 2013
Praktijk examens matroos •••
totaal
83
109
145
91
111
88
25
652
4
16
25
18
26
59
18
166
26
22
46
36
26
29
14
199
52
44
32
36
38
31
15
248
Vaarbewijs A+B
Rijnpatent (nieuw)
Rijnpatent (uitbreiding)
Bron: FOD Mobiliteit en Vervoer
LEEFTIJD ZELFSTANDIGE BINNENVAARTONDERNEMERS (B) 240
De grootste groep varende ondernemers zijn 45-plussers.
238 223
172 155 140
139
110
75
47
Bron: RSVZ, eigen verwerking
18 / - 25
25 / - 30
30 / - 35
35 / - 40
40 / - 45
45 / - 50
50 / - 55
55 / - 60
60 / - 65
65+
jaar
2013 CIJFERS MET VAART 05
05/ Welke goederen op het water? EVOLUTIE TONNAGE (VL) 80
70
in miljoen ton
Tussen 1998 en 2012 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in tonnage, toegenomen met 31 procent.
60
50
1998
+31%
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
400000
1998
300000
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
tonnage 52.802.788 63.296.541 66.671.615 71.472.551 71.508.010 71.481.901 68.597.678 69.257.965 Bron: PBV
200000
100000
EVOLUTIE TONKM (VL)
+28%
5000 4500
in miljoen tonkm
Tussen 1998 en 2012 is het aantal vervoerde goederen, uitgedrukt in ton kilometer (het vervoer van 1 ton over 1 km), toegenomen met 28 procent.
0
4000 3500 3000 1998
1999
2000
2001
1998
1000 tonkm 3.255.865
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
4.055.725
4.403.775
4.687.790
4.549.983
4.584.290
4.417.009
4.166.960 Bron: PBV
EVOLUTIE CONTAINERTERMINALS (VL)
Tussen 1998 en 2012 is het aantal vervoerde containers, uitgedrukt in TEU, verzevenvoudigd.
600000 500000 400000 300000
in TEU
200000
×7 06 CIJFERS MET VAART 2013
100000 0 1998
TEU
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
1998
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
75.138
162.500
247.003
403.951
466.440
507.769
496.703
527.311
2012
Bron: PBV
EVOLUTIE LADINGEN EN LOSSINGEN (VL)
VERVOERDE GOEDEREN IN 2012 (B)
Het toegenomen aantal ladingen en lossingen wijst op het toenemend belang van de binnenvaart voor de Vlaamse industrie.
De grootste categorieën blijven bouw materialen en petroleumproducten, maar met het containertransport en andere producttypes is de groep ‘overige goederen’ de sterkste groeier.
35
30
voedingswaren 3%
25
meststoffen 4%
20
landbouwproducten 4%
15
metaalproducten 5% ertsen
in miljoen ton
10
5% vaste brandstoffen 6%
5
chemische producten 11 %
0 1998
1999
2000
1998
2001
2000
2002
2003
2002
2004
2005
2004
2006
2006
2007
2008
2008
2009
2010
2011
2010
overige goederen
2012
16 % petroleumproducten
2012
22 %
lossingen 23.821.685 27.619.159 27.515.141 28.616.844 30.621.953 31.254.942 30.206.974 29.908.459 ladingen 5.409.641 6.405.205 6.522.529 7.294.682 8.617.764 8.778.580 8.801.918 9.425.979
bouwmaterialen 24 %
Bron: PBV
Bron: ITB
MARITIEM EN BINNENVAARTVERVOER IN DE VLAAMSE HAVENS
Het maritiem transport in de Vlaamse havens groeit al een aantal jaar iets harder dan het binnenvaarttransport. In 2012 viel de trafiek in de havens wel terug en bleef de binnenvaart op peil.
300
250
200
150
in miljoen ton
100
Bron: ITB
50
0 1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013 CIJFERS MET VAART 07
06/ Maatschappelijk belang GOEDEREN PER KM WATERWEG 9
Duitsland en Nederland vervoeren de meeste goederen per kilometer bevaarbare waterweg. De Rijn is en blijft de belangrijkste binnenvaart verkeersas in Europa.
Duitsland
8 7
Nederland
in miljoen tonkm
6 5
België
4
EU-15
3 2
Frankrijk
1 0 2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Bron: EC, DG MOVE, European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013
100
MODAL SPLIT (B)
Het modaal aandeel van binnenvaart is in 2011 met 26,5 procent gestegen ten opzichte van het crisisjaar 2009.
80
12,78
11,32
11,08
10,92
11,08
11,25
11,02
10,63
10,93
8,88
9,50
10,26
12,01
12,23
12,25
12,33
12,09
11,85
11,45
10,33
10,71
9,87
11,53
12,49
75,21
76,45
76,67
76,75
76,83
76,90
77,53
79,04
78,36
81,25
78,97
77,25
60
40
20
binnenvaart weg
procent
spoor
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Bronnen: EC, DG MOVE, European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2011).
160
EVOLUTIE GOEDERENVERVOER (B)
weg
150
De binnenvaart herstelt beter dan de andere modi van de krimp in het goederenvervoer door de economische crisis.
140
totaal
130
binnenvaart
120
spoor
110
procent
100 90 80 2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Bronnen: EC, DG MOVE, European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013 en FOD Mobiliteit en Vervoer: evolutie van het goederenvervoer in België (2011) 08 CIJFERS MET VAART 2013
BELASTING TEGENOVER EXTERNE KOST
De binnenvaart wentelt bijna geen milieu- en congestiekosten af op de maatschappij.
10 € 8,94
De externe kosten in deze tabel o mvatten enkel
8
de directe milieukosten en congestiekosten.
belasting
De belastingen omvatten verkeersbelasting, met accijnsrecht gelijkgestelde belasting, inschrijvingstaks, belasting op de inverkeerstelling, Eurovignet, sociale
externe kost
6
bijdrage op de bedrijfswagens, accijnzen geheven op minerale oliën en de invoer ervan, ...
4
in €/100 tonkm
2
€ 1,99 € 1,60
€ 1,60
€ -0,30 € 0,12
0
weg spits
weg dal
spoor
€ 0,40 € 0,00
Bron: Federaal Planbureau, Planning P aper 107, cijfers 2005
binnenvaart
-2
MINDER LUCHTVERVUILING
Linksonder ziet u hoeveel CO2 elke vervoers modus uitstoot als percentage van de totale uitstoot in België. De CO2-uitstoot van alle
0,07 %
0,12 %
0,31 %
transportmodi samen bedraagt 31,37 % van de totale uitstoot in België. Rechtsonder: Per gepresteerde tonkilometer
2,69 %
13,30 %
(het vervoer van 1 ton over 1 kilometer) is de u itstoot van de binnenvaart twee derden minder dan die van het wegvervoer.
14,88 %
27,5
spoor
ander binnenvaart luchtvaart transport
zeevaart
TOTAAL TRANSPORT 31,37 % Bron: European Commission Transport and Mobility: Statistical pocketbook 2013, cijfers 2010
g/tonkm
74,6
g/tonkm
weg
UITSTOOT PER TONKM Bron: Federaal Planbureau, 2012 2013 CIJFERS MET VAART 09
SLIMME INFRASTRUCTUUR
Om zo veel mogelijk Vlaamse bedrijven gebruik te laten maken van de waterweg, zijn tussen 1998 en 2012 via publiek-private samen werking 98 kades en 13 containerterminals gebouwd.
PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES & BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS IN VLAANDEREN
12
14
5 10
13
3
7 9
11
8
4
6
2
1
Klasse I
300T
Klasse III
1350T
Klasse V
Klasse II
600T
Klasse IV
2000T
Verbod door te varen
PPS-LAAD- EN LOSINSTALLATIES Containers Vloeibare producten Bulk Stukgoed Afval Ondeelbare stukken
10 CIJFERS MET VAART 2013
Aangevraagd In bedrijf
> 2000T Sluis
BINNENVAARTCONTAINERTERMINALS 1 AVTC 2 Batop 3 BLC (Groep Gheys) 4 ESG (Euro Shoe Group) 5 GCT (Gosselin Container Terminal) 6 Haven Genk 7 TCT Belgium 8 BCTN Meerhout 9 Van Moer Stevedoring 10 BCT (Beverdonk Container Terminal) 11 River Terminal Wielsbeke
12 Manuport Container Terminal 13 Ghent Container Terminal 14 Port Connect nv
ROI OVERHEIDSMAATREGEL
• 6.701.925 vermeden vrachtwagenritten (1998-2012) De Vlaamse overheid investeerde sinds 1998 via een publiek-privaat samenwerkingsprogramma in RESULTAAT de bouw van kaaimuren. Kost: 74.000.000 euro1
• 974.117 vermeden vrachtwagenritten in 2012
82.667.190 euro
2030
vermeden marginale externe kosten4
• 768.903.668,08 vermeden tonkilometer over de weg in 2012 • 32.350.228 euro vermeden marginale externe kosten2 in 20123
1 tot eind 2012 2 Marginale externe kosten zijn extra kosten die een bijkomende weggebruiker veroorzaakt voor de maatschappij, bv. door extra files te creëren.
3 Berekend o.b.v. de marginale externe kost van 2008. 4 Uitgedrukt in euro uit 2008, uitgaande van de door het Federaal Planbureau voorspelde externe kost in 2030, en uitgaande van een status quo van het aantal vermeden tonkm.
Bron: Federaal Planbureau en Commissie Kaaimuren, eigen verwerking
07/ De toekomst Bij ongewijzigd beleid nemen de nu al aanzienlijke milieu- en congestiekosten tegen 2030 drastisch toe. GEMIDDELDE SNELHEID OVER HET VOLLEDIGE BELGISCHE WEGENNET
2030
2030
2008
2008
+12 %
BROEIKASGAS EMISSIES DOOR ALLE TRANSPORT IN BELGIË
+68 % VERWACHTE TRANSPORTGROEI BELGIË
2008
2030
-11 km/u
38 27 km/u tijdens spitsuren
61
-12 km/u
73
km/u tijdens daluren
Bron: Federaal Planbureau, 2012 2013 CIJFERS MET VAART 11
Binnenvaart in 7 cijfers
1.301
Ontdek alles over het goederentransport via de Vlaamse binnenwateren. Hier staat de sector vandaag, klaar voor de uitdagingen van morgen!
BINNENVAARTUIGEN
1.839.413
27,5 g/tkm
ton
TOTALE CAPACITEIT VLOOT
CO2-UITSTOOT
€ 0,40
/100 tonkm
EXTERNE KOST
12,49 %
VAN HET GOEDERENVERVOER GAAT OVER WATER
4.166.960.000
tonkm
PER JAAR
1.539 ZELFSTANDIGE ONDERNEMERS EN 770 LOONTREKKENDEN
Armand Hertzstraat 23 – 3500 Hasselt T +32 (0)11 23 06 06 – F +32 (0)11 23 06 09
www.binnenvaart.be
