Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk 2012-2015

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk (2012-2015)

Overzicht presentatie • BEMEX: BEMestingsEXpertysteem o.b.v. standaardgrondontleding – Databank – Voorstelling van de gegevens

• Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid – Situatie op verschillende geografische niveaus en evolutie – Vergelijking met tuinen en openbaar groen – Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw

• Andere statistieken • Besluiten

Bodemkundige Dienst van België - “Bodemvruchtbaarheid en bemestingsadviezen anno 2016” – 25 februari 2016

BEMEX: databank Parameters bodemvruchtbaarheid -

bodemtextuur pH (zuurtegraad) koolstofgehalte (%C)  organische stof, bodemkwaliteit voedingselementen: - hoofdelementen: fosfor, kalium, magnesium, calcium, natrium, zwavel - spoorelementen: koper, kobalt, boor, zink, selenium

Evolutie bodemvruchtbaarheid (1989 – 2015) 7 perioden van 3 of 4 jaar, in totaal 27 jaar: Periode

duur

1989-1991 1992-1995 1996-1999 2000-2003 2004-2007 2008-2011 2012-2015

3 jaar 4 jaar 4 jaar 4 jaar 4 jaar 4 jaar 4 jaar


BEMEX: databank Situatie bodemvruchtbaarheid (1/9/2011 – 31/8/2015)

België

akkers: 80 251 stalen

weilanden: 17 171 stalen

noordelijk Frankrijk

akkers: 16 215 stalen

weilanden: 358 stalen



Overzicht presentatie • BEMEX: – Databank – Voorstelling van de gegevens




BEMEX: voorstellingswijze Bodemvruchtbaarheidsparameters -

bodemtextuur pH (zuurtegraad) koolstofgehalte (%C) voedingselementen: - hoofdelementen: fosfor, kalium, kalium, magnesium, magnesium,calcium, calcium, natrium, natrium, zwavel zwavel - spoorelementen: koper, koper, kobalt, kobalt,boor, boor,zink, zink,selenium selenium


BEMEX: voorstellingswijze Bodemvruchtbaarheid op verschillende geografische niveaus

Vlaamse provincies

België

Belgische landbouwstreken

Vlaamse fusiegemeenten (* landbouwstreken)

noordelijk Frankrijk

niet-kalkhoudende leemgronden kalkhoudende leemgronden kalkhoudende kleigronden


BEMEX: voorstellingswijze Bodemvruchtbaarheid, beoordelingsklassen: vaste kleurcode (Bertin, 1967)

2

laag

3

tamelijk laag

4

streefzone

5

tamelijk hoog

6

hoog

7

zeer hoog

Kleurcode

50

40 30 20 10 0

100 80 % percelen

procentuele verdeling, taartdiagrammen:

procentuele verdeling, staafdiagrammen:

% percelen

Klasse 1 zeer laag

60 40

20 0







Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zuurtegraad (pH-KCl) - Beschikbaarheid voedingselementen - Optimale pH afhankelijk van - teelt - textuurklasse - organische-stofgehalte

- Gemeten als pH-KCl

- Meting volledig geautomatiseerd met de pH-robot Bodemkundige Dienst van België - “Bodemvruchtbaarheid en bemestingsadviezen anno 2016” – 25 februari 2016

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zuurtegraad (pH-KCl) - Akkers

pH-KCl akker - België 100 % percelen

80 60 40 20 0

noordelijk Frankrijk:



Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zuurtegraad (pH-KCl) - Akkers


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zuurtegraad (pH-KCl) - Weilanden

geldig bij koolstofgehalte binnen de streefzone

Klasse

sterk zuur laag tamelijk laag streefzone tamelijk hoog hoog zeer hoog

pH-KCl Z < 4,4 4,4 - 4,7 4,8 - 5,0 5,1 - 5,6 5,7 - 5,9 6,0 - 6,4 > 6,4

pH-KCl ZL - L < 4,6 4,6 - 5,1 5,2 - 5,6 5,7 - 6,2 6,3 - 6,5 6,6 - 7,0 > 7,0

pH-KCl P < 4,9 4,9 - 5,3 5,4 - 5,6 5,7 - 6,4 6,5 - 6,8 6,9 - 7,2 > 7,2


niet-kalkhoudende leemgronden


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Koolstofgehalte (C) - Bodemkwaliteit en bodemvruchtbaarheid - Koolstofopslag in de bodem <-> klimaatopwarming - Meting: - akkers: tot 23 cm diepte - weiland: tot 6 cm diepte - Gewijzigde Walkley&Black-methode

titrator gecombineerd met robot-autosampler


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Koolstofgehalte (C %) - Akkers

Klasse

%C Z sterk zuur < 1,2 laag 1,2 - 1,4 tamelijk laag 1,5 - 1,7 streefzone 1,8 - 2,8 tamelijk hoog 2,9 - 4,5 hoog 4,6 - 10,0 zeer hoog > 10,0 GLB ≤ 1,0

%C C% ZL - L P < 0,8 < 1,0 0,8 - 0,9 1,0 - 1,2 1,0 - 1,1 1,3 - 1,5 1,2 - 1,6 1,6 - 2,6 1,7 - 3,0 2,7 - 4,5 3,1 - 7,0 4,6 - 10,0 > 7,0 > 10,0 ≤ 0,9 ≤ 1,2




Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Koolstofgehalte (C %) - Akkers


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Koolstofgehalte (C %) - Weilanden




Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Kaliumgehalte (K) - Belangrijke rol bij de groei en ontwikkeling van planten: - activator enzymereacties, weerstand ziekten en uitwendige factoren, transport stikstof en suikers, stevigheid van de plant (turgor) - vooral knol- en bolgewassen

 aardappelen! - Gevoelig voor uitspoeling - Kaliumgebrek: randjesziekte, stootblauw - Kaliumovermaat: K/Ca/Mg-verhouding  gebreksverschijnselen - Meting: ICP op AL-extract

links ICP-toestel; rechts autosampler Bodemkundige Dienst van België - “Bodemvruchtbaarheid en bemestingsadviezen anno 2016” – 25 februari 2016

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Kaliumgehalte (K) - Akkers K akker - Kempen 100 % percelen

80 60 40 20 0



kalkhoudende leemgronden kalkhoudende kleigronden


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Kaliumgehalte (K) - Weilanden




Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Magnesiumgehalte (Mg) - Bouwsteen chlorofyl  fotosynthese - Magnesiumgebrek: geelachtige chlorose van de bladeren tussen de nerven - Magnesiumovermaat  K/Ca/Mg-verhouding  gebreksverschijnselen (Ca-gebrek)

- Meting: ICP op AL-extract

Mg-gebrek suikerbieten

links ICP-toestel; rechts autosampler Bodemkundige Dienst van België - “Bodemvruchtbaarheid en bemestingsadviezen anno 2016” – 25 februari 2016

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Magnesiumgehalte (Mg) - Akkers



kalkhoudende leemgronden kalkhoudende kleigronden


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Magnesiumgehalte (Mg) - Weilanden




Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zwavelgehalte (S) - Essentieel voedingselement, bouwsteen eiwitten - Zwaveldepositie afgenomen - Zwaveltekort: - weiland  verminderde kwaliteit gras

- tarwe  verminderde bakkwaliteit - groenten (kool, uien, …)  kwaliteit- en productieverlies - Symptomen vergelijkbaar met N-gebrek - Meting: ICP na destructie in koningswater


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Zwavelgehalte (S) zwavel akker 50

% van de percelen

% van de percelen

zwavel weiland 60 50 40 30 20 10 0

40

30 20 10 0

Zwavel weiland 100 % percelen

80

60 40 20 0


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Spoorelementen Boorgehalte (B) - Rol celwandopbouw - Boorgebrek  afsterven groeipunt of hart (hartrot) - Boorgevoelige gewassen: suikerbieten, voederbieten, maïs, knolselder

Boor akkers - België 100 % percelen

80 60 40 20 0


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Spoorelementen Kopergehalte (Cu) in weiland Belang in dierenvoeding: diarree, vertraagde groei, verminderde melkproductie, afwijking beharing kopergebrek bij geit: typische koperbril rond ogen

Koper weiland - België 100 % percelen

80 60 40 20 0


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Spoorelementen Kobaltgehalte (Co) - Belang in dierenvoeding, aanmaak vitamine B12 (gezondheid, groeikracht, melkproductie) - Mobiel element, spoelt gemakkelijk uit

Kobalt weiland - België 100 % percelen

80 60 40 20 0







Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Vergelijking akkers - private groentetuinen pH-KCl akker

pH-KCl groentetuin % van de tuinen

% percelen

50 40 30 20 10 0

50 40 30 20 10 0

% van de tuinen

50 40 30 20 10 0

50 40 30 20 10 0

% van de tuinen

% percelen

50 40 30 20 10 0

koolstofgehalte groentetuin

50 40 30 20 10 0

% van de tuinen

% percelen

50 40 30 20 10 0

% percelen

koolstofgehalte akker

50 40 30 20 10 0

kaliumgehalte akker

kaliumgehalte groentetuin

magnesiumgehalte akker

magnesiumgehalte groentetuin


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid Vergelijking weilanden - gazons pH-KCl gazon % van de tuinen

% percelen

pH-KCl weiland 50 40 30 20 10 0

50 40 30 20 10 0

% van de tuinen

50 40 30 20 10 0

% van de tuinen

50 40 30 20 10 0

koolstofgehalte gazon

50 40 30 20 10 0

% van de tuinen

% percelen

50 40 30 20 10 0

% percelen

koolstofgehalte weiland

50 40 30 20 10 0

kaliumgehalte weiland

kaliumgehalte gazon

% percelen

magnesiumgehalte weiland

50 40 30 20 10 0

magnesiumgehalte gazon







Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw Beschikbare data


Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw Situering t.o.v. gangbare landbouw % van de percelen

60 50 40 30 20 10 0

pH akker 60 50 40 30 20 10 0

% van de percelen

% van de percelen

60 50 40 30 20 10 0

% van de percelen

organische koolstof akker

60 50 40 30 20 10 0

P akker

K akker


Bodemvruchtbaarheid in de biologische landbouw Situering t.o.v. gangbare landbouw % van de percelen

60 50 40 30 20 10 0

pH weiland 60 50 40 30 20 10 0

% van de percelen

% van de percelen

60 50 40 30 20 10 0

% van de percelen

organische koolstof weiland

60 50 40 30 20 10 0

P weiland

K weiland







Bodemvruchtbaarheidstoestand en bemestingsadviezen per teelt Teelt

Landgebruik

Polders

Vlaamse Zandstreek

Kempen

Zandleemstreek

Leemstreek

Aardappelen vroege aardappelen akker p. 114 p. 114 consumptie-aardappelen akker p. 111 p. 112 p. 112 p. 113 p. 113 frietaardappelen akker p. 115 p. 115 p. 116 Bieten-cichorei voederbiet akker p. 104 p. 105 p. 105 suikerbiet akker p. 102 p. 102 p. 103 p. 103 p. 104 suikercichorei akker p. 106 Grasland meerjarig grasland (omweide): intensief weiland p. 129 p. 130 p. 130 p. 131 p. 131 meerjarige maaiweide weiland p. 132 p. 132 p. 133 gras-klaver maaiweide weiland p. 133 p. 134 p. 134 … Groenten erwten akker p. 120 p. 120 p. 121 … bloemkool akker p. 118 p. 119 Maïs korrelmaïs akker p. 106 p. 107 p. 107 p. 108 p. 108 deeg- of voedermaïs akker p. 109 p. 109 p. 110 p. 110 p. 111 Vlas vezelvlas akker p. 117 p. 118 Wintergranen wintertarwe akker p. 96 p. 96 p. 97 p. 97 p. 98 wintergerst (voeder) akker p. 98 p. 99 p. 99 p. 100 p. 100 wintertriticale akker p. 101 p. 101 Witloof Bodemkundige Dienst van België - “Bodemvruchtbaarheid en bemestingsadviezen anno 2016” p. – 25 witloofwortelen akker p. 116 117februari 2016

Bodemvruchtbaarheidstoestand en bemestingsadviezen per teelt Wintertarwe – Vlaamse Zandstreek Procentuele verdeling van de bodemstalen in 7 bodemvruchtbaarheidsklassen Klasse zeer laag (*sterk zuur) laag tamelijk laag streefzone tamelijk hoog hoog zeer hoog (** veenachtig)

pH *

0,7 11,1 35,5 32,6 12,1 5,5 2,5

koolstof

fosfor

kalium

magnesium

calcium

natrium

zwavel

7,9 20,1 23,9 36,5 11,1 0,5 0,0 **

0,6 1,3 2,1 13,4 32,2 39,8 10,7

0,2 2,9 7,2 35,1 48,6 6,0 0,0

0,3 1,1 4,9 25,8 25,8 29,1 13,0

1,3 11,5 28,5 45,7 4,8 3,6 4,6

17,1 59,4 11,5 8,5 2,4 1,0 0,1

0,7 * 11,1 35,5 32,6 12,1 5,5 2,5

Gemiddelde bemestingsadviezen (kg/ha) per bodemvruchtbaarheidsklasse en globaal Klasse

zeer laag (*sterk zuur) laag tamelijk laag streefzone tamelijk hoog hoog zeer hoog (** veenachtig) globaal gemiddelde

kalk (zbw) 1204 * 612 117 0 0 0 0 117

stikstof (N) 188 175 164 142 110 83 - ** 154

fosfor (P2O5) 140 123 110 80 37 20 0 35

kalium (K2O) 200 152 108 58 28 0 47

magnesium (MgO) 100 80 75 46 23 0 0 23

natrium (Na2O) 0 0 0 0 0 0 0 0


N-index Gemiddelde reserve aan minerale N in de bodem bij verschillende bemestingspraktijken Procentuele verdeling van de adviezen o.b.v. de N-INDEX-methode


Zware metalen: As, Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn Resultaten

0

20

% stalen 40 60

80

100

streefwaarde (achtergrondwaarde) richtwaarde lichte verhoging > saneringsnorm natuur-/agrarisch gebied > saneringsnorm woongebied > saneringsnorm parkgebied > saneringsnorm industriegebied

Alle zware metalen


Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk (2012-2015) Besluiten •

BEMEX - standaardgrondontleding: unieke representatieve databank

•

Zuurtegraad:

•

Koolstofgehalte (organische-stofgehalte): houdt moeizaam stand

•

Kalium- & magnesiumgehalte: nog verdere aanrijking (onevenwichten!)

•

Zwavelbemesting: toenemende aandacht vereist

•

Spoorelementen: B, Cu, Co, Zn, Se: blijvende aandacht voor de teelten waar nodig!

•

Noordelijk Frankrijk: algemeen vergelijkbaar met België

•

Vergelijking tuinen en openbaar groen: groentetuinen: hogere pH, hoger gehalte aan C en alle voedingselementen gazons: hogere pH, veel te laag C-gehalte (potentieel voor koolstofopslag)

•

Biologische teelt: niet fundamenteel verschillend van gangbare landbouw ≈ tuinen: hogere pH, meer C in akkers, minder C in grasland

•

Zware metalen: geen reden tot paniek

•

Grote variatie in bodemvruchtbaarheid tussen percelen: belang regelmatige bodemanalyse!

Aandachtspunt zowel voor akkers als weilanden Overbekalking: aandachtspunt biologische landbouw


Lees meer in de publicatie: “Bodemvruchtbaarheid van de akkerbouw- en weilandpercelen in België en noordelijk Frankrijk (2012-2015)”

Bedankt voor uw aandacht

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk

Recommend Documents