Toelichting bij HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, codes laboratoriumbepalingen en codes diagnostische bepalingen Nederlands Huisartsen Genootschap, april 2010. In deze versie 14 zijn 48 nieuwe diagnostische bepalingen opgenomen, veelal georiënteerd op de ouderenzorg. Daarnaast 18 nieuwe labbepalingen van diverse aard, n.a.v. vragen uit de afgelopen periode. In deze versie is ook de nieuwe variant voor de HbA1c bepaling opgenomen, nu deze vanaf 6 april 2010 in een nieuwe eenheid wordt gerapporteerd. Achteraan dit document, in de bijlage, vindt u een nadere toelichting op de introductie en adviezen voor de implementatie van deze nieuwe HbA1c bepaling. Tenslotte is ook weer een aantal wijzigingen toegepast, veelal van tekstuele of toelichtende aard, maar in vier gevallen is ook de memocode gewijzigd.
Inhoudsopgave 1. Nieuwe laboratorium bepalingen ........................................................................................................ 2 1.1. HbA1c .......................................................................................................................................... 2 1.2. Bloedgasfracties ........................................................................................................................... 2 1.3. Calprotectine in faeces ................................................................................................................. 2 1.4. Immature granulocyten................................................................................................................. 2 1.5. Geneesmiddelspiegels .................................................................................................................. 2 2. Nieuwe diagnostische bepalingen ....................................................................................................... 3 3. Gewijzigde bepalingen ........................................................................................................................ 4 3.1. Omschrijving aangepast ............................................................................................................... 4 3.2. Van protocol specifiek naar algemeen diagnostisch omgezet ...................................................... 4 3.3. Toelichting toegevoegd ................................................................................................................ 4 3.4. Maximale referentie waarde aangepast ........................................................................................ 4 3.5. Toelichting aangepast................................................................................................................... 4 3.6. Vervallen bepalingen, en nieuw opgenomen met gewijzigde sleutelcode ................................... 5 Bijlage 1. Aanpak van de nieuwe eenheid van HbA1c ........................................................................... 6 Introductie ........................................................................................................................................... 6 Van procenten naar mmol/mol ............................................................................................................ 6 Invoering ............................................................................................................................................. 6 Verwerking in de labcodetabel............................................................................................................ 7 Praktische consequenties..................................................................................................................... 7 Conclusies ........................................................................................................................................... 8 Code .................................................................................................................................................... 8
Toelichting HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, april 2010, pag. 1
1. Nieuwe laboratorium bepalingen 1.1. HbA1c De nieuwe code voor de bepaling in mmol/mol luidt Code HBAC B
Omschrijving HbA1c (glycohemoglobine) IFCC
Korte oms. HbA1c
Groep KC
De omschrijving van de reeds bestaande code 368 GLHB B, glycohemoglobine (HbA1c), wordt: GLHB B
Glycohemoglobine (HbA1c) DCCT
glycohb%
KC
Zie hierover ook de separate toelichting (Bijlage 1).
1.2. Bloedgasfracties Code HHB BA HBO2 BA
Omschrijving HHb fractie (bloedgasanalyse) HbO2 fractie (bloedgasanalyse)
Korte oms. HHb Frac HbO2Frac
Groep KC KC
BGAS BGAS
1.3. Calprotectine in faeces Deze bepaling is van belang bij de diagnostiek van inflammatoire processen in de darm en maligniteit. Code CALP DF
Omschrijving Calprotectine faeces
Korte oms. Calprofae
Groep KC
Korte oms. Immat Gra
Groep HE
1.4. Immature granulocyten Code IMGR B MD
Omschrijving Immature granulocyten
DIFF
1.5. Geneesmiddelspiegels Hier is een flink aantal geneesmiddelen en enkele andere stoffen toegevoegd waarvan de spiegels bepaald kunnen worden. Code ALPZ B BRPE B CILP B ESCP B GHB B LTCT B MIZL B PACT B SETD B SETL B
Omschrijving alprazolam broomperidol citalopram es-citalopram gammahydroxyboterzuur (GHB) levetiracetam midazolam paracetamol sertindol sertraline
Korte oms. alprazola broomper citalopra es-citalo Ghb levetirac midazolam paracetam sertindol sertralin
Groep FT FT FT FT FT FT FT FT FT FT
Toelichting HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, april 2010, pag. 2
SUPR B PCP U
sulpiride phencyclidine (PCP) urine
sulpiride PCP ur
FT FT
2. Nieuwe diagnostische bepalingen Dit is een flink aantal bepalingen die relevant zijn voor de ouderenzorg, alsmede een nieuwe bepaling om de hoofdbehandelaar CVRM vast te leggen (van belang voor indicatoren) en een uitbreiding van de gehoortesten. De 4DKL testen staan als nieuw opgenomen, omdat hiervan de sleutelcode (memocode) is gewijzigd. De oude versies zijn vervallen en de nieuwe versies hier als nieuw opgenomen. nr
memo mat bijz omschrijving
2771 HBDF
AQ
hulp nodig bij dagelijks functioneren
2773 AVAL
AQ
aantal malen gevallen in afgelopen jaar
2774 EGZB
AQ
eigen gezondheidsbeleving
2775 EBGP
AQ
2776 GHPB
HQ
ervaren belemmering gezondheidsproblemen gehoorproblemen
2777 POFA
AQ
polyfarmacie
2778 KLVG
PQ
klachten vergeetachtigheid
2779 SLPB
AQ
slaapproblemen
2780 SMST
PQ
sombere stemming (anamnese)
2781 VIPL
PQ
verlies interesse/plezier (anamnese)
2782 ANGV
PQ
angstig gevoel
2783 VLSC
AQ
voldoende sociale contacten
2784 OZO
AQ
2785 AWKW AZ
aanvullende geg.anamnese/onderz(ouderen) aanwijzingen kwetsbaarheid (ouderenzorg)
2786 OZE
AZ
aanvullende gegevens evaluatie (ouderen)
2787 OZTV
AZ
termijn vervolgconsult (ouderenzorg)
2788 OZVC
AZ
vervolgconsult ouderenzorg bij
2789 OZP
AZ
aanvullende gegevens plan (ouderenzorg)
kort
2790 WMPW AQ
aantal warme maaltijden per week
2791 CAIN
AQ
inschatting calciuminname
2792 VOIN
AQ
inschatting vochtinname
2793 GFIT
AQ
score Groningen Frailty Indicator (GFI)
score GFI
2794 MNAT
AQ
tot.score Mini Nutritional Assessm.(MNA)
score MNA
2795 IADT
AQ
score IADL schaal (Lawton)
scoreIADL
2796 BART
AQ
score Barthel-index (ADL-functioneren)
scoreBarh
2797 GUGT
AQ
score Get-up and go-test
scoreGUAG
2798 TGUG
AQ
timed get-up and go-test
timed GUG
2799 EMST
AQ
score Eldery Mobility Scale (EMS)
score EMS
2800 CLDT
AQ
score Clock Drawing
scoClockD fluisttes
2801 FLUI
HA
fluisterspraaktest
2802 CIZI
AZ
CIZ-indicatie
2803 ZZPV
AZ
zorgzwaartepakket verpl.verzorg.(ZZP VV)
2804 ADME
AQ
adequate medicatie-inname
2805 BDGO
AQ
bezoekt dagopvang
2806 ODGO
AQ
opmerkingen dagopvang
Toelichting HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, april 2010, pag. 3
2807 ZDGB
AQ
zinvolle dagbesteding
2808 KWBH
AZ
kwetsbaarheid (ouderenzorg)
2809 MNAO
AQ
score MiniNutritionalAss (MNA) screening
scMNAopsp
2810 GDST
PQ
score Getriatric Depression Scale15(GDS)
score GDS
2811 4DAN
PQ
4DKL angstscore
4DKLangst
2812 4DDE
PQ
4DKL depressie-score
4DKLdepr
2813 4DDI
PQ
4DKL distress-score
4DKLdistr
2814 4DSO
PQ
4DKL somatisatie-score
4DKLsomat
2815 CVHB
KZ
hoofdbehandelaar CVRM
hfdbehCVR
2817 FLIN
HA
Fletcher index 500/1000/2000 Hz links
Fletch li
LI
2818 FLIN
HA
RE
Fletcher index 500/1000/2000 Hz rechts
Fletch re
2819 GGHV
HA
LI
gem. gehoorverlies 1000/2000/4000 links
gehverlli
2820 GGHV
HA
RE
gem. gehoorverlies 1000/2000/4000 rechts
gehverlre
3. Gewijzigde bepalingen 3.1. Omschrijving aangepast 368 GLHB
B
glycohemoglobine (HbA1c) DCCT
glycohb%
627 NA U 2206 DMHB TZ 2722 DCER KQ
MI
natrium urine per kreatinine natr/krea hoofdbehandelaar diabetes hfdbehDM ernst klachten decompensatio/hartfalen ernstDecC
2754 PTPF
MI
pentaporfyrinen urine per kreatinine
U
pentap/kr
3.2. Van protocol specifiek naar algemeen diagnostisch omgezet 1652 DMRP FA 1653 DMRP FA
LI diabetische retinopathie linkeroog RE diabetische retinopathie rechteroog
retinopLi retinopRe
3.3. Toelichting toegevoegd 1349 SVCM 2673 GEWV
YS AA
MT
sperma VCM waarde ongewenst gewichtsverlies
VCM
3.4. Maximale referentie waarde aangepast 1752 SKST
TQ
seksuele stoornissen
seksstoor
3.5. Toelichting aangepast 1760 2423 2435 2681
VIPB 5SHT MMST OLDT
FQ PQ PQ PQ
visusklachten totaalscore FiveShot vragnlijst(alcohol) totaalscore MMSE totaalscore OLD
tFiveShot tot. MMSE totaalOLD
Toelichting HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, april 2010, pag. 4
3.6. Vervallen bepalingen, en nieuw opgenomen met gewijzigde sleutelcode 2710 2711 2712 2713
4DDI 4DDE 4DAN 4DSO
RQ RQ RQ RQ
4DKL distress-score 4DKL depressie-score 4DKL angstscore 4DKL somatisatie-score
4DKLdistr 4DKLdepr 4DKLangst 4DKLsomat
Toelichting HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, april 2010, pag. 5
Bijlage 1. Aanpak van de nieuwe eenheid van HbA1c NHG, febr. 2010
Introductie Laboratoria stappen per 6 april 2010 over op het rapporteren van HbA1c in de eenheid mmol/mol (preciezer: mmol HbA1c / mol totaal Hb). Tot nu toe werd dit in een percentage gerapporteerd, waarbij (toevallig, maar wel handig) het getal van het percentage aardig overeenkwam met de normale glucose waarden. (Normaal is onder de 6, bij diabeten streven naar < 7). Motivatie van de nieuwe eenheid is dat er een initiatief is geweest van de IFCC (International Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine) om te komen tot internationale kwaliteitscontrole en vergelijkbaarheid van deze bepalingen, door het maken van een internationaal gestandaardiseerde referentiemethode. Hierdoor worden HbA1c waarden ook internationaal goed vergelijkbaar. De nieuwe gestandaardiseerde bepalingen (IFCC Reference method) vallen 1,5% lager uit dan de tot nu toe gebruikte methode. Om dat dat verwarring kan geven (nieuwe lagere afkappunten nodig) is gekozen om voortaan in een nieuwe eenheid te gaan rapporteren. Op internet staan op tal van fora en websites aankondigingen hiervan, ook in Duitsland en Engeland, en bijv. ook omrekencalculators. Half februari start een campagne zowel voor zorgverleners als publiek met een website www.nieuwediabeteswaarde.nl.
Van procenten naar mmol/mol Dit is met een formule mogelijk: HbA1c (mmol/mol) = (% HbA1c – 2,15) × 10,929
Invoering Een stuurgroep van de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF) heeft besloten in Nederland de nieuwe HbA1c-eenheden gefaseerd in te voeren. Per 6 april worden de waarden gerapporteerd in zowel de nieuwe IFCC-eenheden (mmol/mol) als in de huidige zogeheten DCCT-percentages. Per 1 januari 2011 worden de resultaten alleen nog in de nieuwe IFCC-eenheden uitgedrukt.
Toelichting HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, april 2010, pag. 6
Verwerking in de labcodetabel De afweging was of we vanwege deze wijziging, die op zichzelf grote praktische consequenties heeft, een nieuwe code moeten toevoegen aan de tabel. Strikt genomen zouden we volgens de regels die we hanteren niet een nieuwe bepaling moeten opnemen. Immers: inhoudelijk is het dezelfde bepaling, het gebruik van verschillende calibratiesets in verschillende laboratoria voor dezelfde bepaling leidt normaal niet tot een andere code. Volgens die regels zouden we kunnen volstaan met het wijzigen van de ingevulde eenheid. Toch is dat wat kort door de bocht. Het gaat om een veel gebruikte bepaling, waarbij een heel land over gaat op een andere eenheid. Dan heeft de nodige praktische consequenties.
Praktische consequenties Laboratoria De laboratoria zijn voornemens om vanaf 6 april 2010 tot 1 januari 2011 de uitslagen in beide eenheden te rapporteren. Dit voornemen is niet mogelijk in het elektronische bericht. In het huidig gebruikte EDI bericht tussen laboratorium en huisarts heeft een uitslag slechts één waarde en één eenheid. •
Het opnemen van een extra bepaling is hier waardevol. De laboratoria kunnen dan fictief twee bepalingen rapporteren: HbA1c(%) en HbA1c(mmol/mol). Dit vraagt overigens ook bij de laboratoria aanpassingen, want één fysieke bepaling moet dan leiden tot twee gerapporteerde bepalingen.
Indicatoren Voor het exporteren van de data vanuit het HIS ten behoeve van indicatoren is er technisch niet een probleem, dat blijft gewoon werken. Maar in vele gevallen zal er een gemiddelde HbA1c voor de hele praktijk, gehele periode, berekend worden. Wanneer de eenheid van HbA1c tussentijds zou wijzigen gaat het berekenen van een gemiddelde uiteraard fout. Gezien dat voor indicatoren veelal in kalenderjaren wordt gewerkt, biedt het grote voordelen wanneer de overgang op het nieuwe systeem samenvalt met een nieuw kalenderjaar. •
Het opnemen van een aparte bepaling voor de nieuwe eenheid maakt ook hier het probleem eenvoudiger. Wanneer laboratoria heel 2010 beide versies blijven rapporteren en de HISsen beide versies opslaan, kunnen voor de indicatoren in 2010 nog de ‘oude’ waarden gebruikt worden. Per 1 januari 2011 moeten dan nieuwe indicatorensets worden gebruikt, waarin de nieuwe waarde meegenomen wordt.
Protocollen/Prodigmo/Bepalingenclusters Geautomatiseerde protocollen gaan om met een vaste set bepalingen en afkappunten. Het is niet mogelijk om binnen de bestaande software een protocol te laten werken met verschillende eenheden. Maar ook het maken van twee bepalingen lost dit probleem niet op. Protocollen zullen niet zomaar kunnen werken met of de ene of de andere bepaling. •
Ook voor protocollen is het praktisch om enige tijd beide bepalingen naast elkaar te ontvangen. Binnen die overgangsperiode moet vervolgens het protocol vervangen worden door een nieuwe versie, waarin naar de nieuwe bepaling wordt gekeken.
Toelichting HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, april 2010, pag. 7
Continuïteit in het HIS Binnen het HIS zou het goed mogelijk zijn om de bestaande bepaling te blijven gebruiken. Het wijzigen van referentiewaarden van een bepaling in de tijd iets waar HISsen mee om (behoren te) kunnen gaan. Het enige tijd naast elkaar gebruiken en ontvangen van beide bepalingen is ook goed mogelijk. Grafieken kunnen zowel van de oude als van de nieuwe bepaling gemaakt worden. De huisarts kan in de loop van 2010 steeds vaker naar de grafieken van de nieuwe waarde kijken, omdat daar intussen al gegevens verzameld zijn.
Conclusies • • • • •
De overgang heeft behoorlijk wat consequenties. Het gedurende 9 maanden dubbel rapporteren van deze bepaling door de laboratoria heeft voordelen voor de gewenning en maakt een geleidelijke omschakeling mogelijk Dubbel rapporteren vereist twee aparte codes binnen het EDI bericht Twee aparte codes zijn eigenlijk in strijd met de uitgangspunten van de labcodetabel, maar leveren praktische voordelen op Ook protocollen, clusters en indicatoren die gebruik maken van deze bepaling moeten gewijzigd worden
Code Momenteel aanwezig: 368 glycohemoglobine (HbA1c)
glycohb
Wijzigen in 368 glycohemoglobine (HbA1c) DCCT
GLHB B
B
KC
glycohb%
GLHB B
B
KC
HbA1c
HBAC B
B
KC
En toevoegen: 2816
HbA1c (glycohemoglobine) IFCC
De complete definitie van de nieuwe bepaling luidt:
Toelichting HIS tabel diagnostische bepalingen, versie 14, april 2010, pag. 8
