Toelichting BenW-adviesnota Onderwerp:
Afdeling/team
: Welzijn
Regeling persoonsgebonden budget (pgb)
Afdelingshoofd
: Bremmers, P.H.M.
Auteur
: Bankers, J.
Datum vergadering : 15 december 2014
1. Aanleiding Inwoners hebben op het gebied van de zorg - Wmo en Jeugdwet - de mogelijkheid om te kiezen tussen twee leveringsvormen: zorg in natura en een persoonsgebonden budget (PGB). Gemeenten moeten verschillende beleidskeuzes maken en tarieven vaststellen met betrekking tot het PGB. In dit collegevoorstel wordt de achtergrondinformatie op een rij gezet, de actuele situatie beschreven en de beleidskeuzes en tarieven aan u voorgelegd.
2. Uitgangssituatie en doelstelling Het is een wettelijke taak om de PGB-keuzes en -tarieven vast te stellen voor 1 januari 2015. Voor de tarieven geldt dat die nog niet beschikbaar zijn vanuit het regionale inkoopbureau. De PGB-tarieven baseren wij op de tarieven voor zorgaanbieders, die zich hebben ingeschreven via de regionale aanbesteding. Naar verwachting zijn deze tarieven vrijdag beschikbaar. Wij sturen u deze gegevens na.
3. Rol gemeente en visie en strategie participatie Niet van toepassing
4. Toelichting Achtergrondinformatie PGB en ZIN Het persoonsgebonden budget (PGB) is voor inwoners een alternatieve leveringsvorm van zorg vanuit een zorgaanbieder (zorg in natura, ZIN). PGB maakt het voor inwoners mogelijk om zorg zelf in te kopen en naar eigen inzicht in te zetten. Dit stimuleert de zelfregie en maakt specifiek maatwerk mogelijk. Tegelijkertijd kent het PGB nadelen. In de huidige vorm is deze leveringsvorm fraudegevoelig en is de vraag naar zorg sterk gestegen, waardoor de betaalbaarheid van de zorg onder druk kom te staan. In de nieuwe Wmo en Jeugdwet zijn er dan ook wijzigingen doorgevoerd omtrent het PGB. De voornaamste wijziging betreft het zogenaamde 'trekkingsrecht'. Belangrijk is verder dat gemeenten verplicht zijn om zowel in de Wmo als de Jeugdwet het PGB aan te bieden en bovendien moet het PGB een volwaardig alternatief zijn voor de leveringsvorm ZIN. Trekkingsrecht Het PGB is tot op heden zo ingericht, dat inwoners bij de leveringsvorm PGB vooraf een bedrag overgemaakt krijgen op de bankrekening. Met dit bedrag kunnen zij de hulpverleners, die zij inschakelen voor de zorg, betalen. Steekproefsgewijs vindt achteraf controle van de besteding plaats. Met ingang van 1 januari 2015 verandert de wijze van betaling. Voortaan maken gemeenten geld over
Verseon kenmerk:
1
op de rekening van de Sociale Verzekeringsbank (SVB). De SVB keert vervolgens het bedrag aan de hulpverlener uit op basis van ingediende declaraties. Dit systeem heeft het trekkingsrecht. Onderlinge werkafspraken Landelijk zijn afspraken overeengekomen tussen het ministerie, de VNG en de belangenorganisatie van PGB-houders over de wijze van overdracht. Hierbij zijn enkele harde deadlines gesteld, waardoor het gehele proces op tijd gereed moet zijn en inwoners (hun verleners) gegarandeerd zijn van uitbetaling in januari 2015. Deze nieuwe werkwijze is noodzakelijk vanwege de invoering van het trekkingsrecht. De belangrijkste afspraken op een rij: Inwoners sturen uiterlijk op 1 december 2014 een zorgovereenkomst in, waarin staat vermeld welke zorg zij inkopen, wie de hulp verleent en voor welk tarief; De SVB controleert de zorgovereenkomsten arbeidsrechtelijk. Indien de zorgovereenkomsten op dit punt niet voldoen, dan verzoekt de SVB de inwoners om deze punten te herstellen. Bij akkoord zet de SVB de zorgovereenkomsten in een portal, waarop de gemeente kan inloggen; De gemeente controleert de zorgovereenkomsten in de portal: voldoet de inhoud? Zijn de tarieven in lijn met de door de gemeente gestelde grenzen? Etcetera. Als de gemeente akkoord geeft op een zorgovereenkomst voor 15 december 2014, dan is uitbetaling in januari 2015 gegarandeerd. Als de gemeente niet akkoord gaat met het een ingediende overeenkomst, dan neemt de gemeente contact op met de inwoner / diens hulpverlener om de bezwaren kenbaar te maken. Het is vervolgens aan de inwoner om hierop te handelen: bijvoorbeeld het tarief aanpassen of een nieuw inhoudelijk plan indienen; De gemeente zorgt er daarnaast voor, dat uiterlijk 15 december 2014 een voorschot op de rekening van de SVB wordt gestort, waarmee de PGB's voor de maand januari kunnen worden uitbetaald; Tot slot maakt de gemeente beleidsmatige keuzes over welke kosten uit het PGB mogen worden betaald (denk hierbij aan reiskosten, bemiddelingskosten, etcetera). Als door alle betrokkenen aan bovenstaande afspraken wordt voldaan, dan beschikt de SVB tijdig over geaccordeerde zorgovereenkomsten en de middelen om de PGB's uit te betalen. Is dat niet het geval, dan kan de SVB niet garanderen, dat inwoners of diens hulpverleners eind januari hun geldbedrag ontvangen.
Actuele situatie Inwoners Inwoners met een PGB zijn de afgelopen maanden driemaal aangeschreven door de SVB met het verzoek om een zorgovereenkomst in te dienen. Een model zorgovereenkomst is op de internetpagina van de SVB te downloaden. Een groot deel van de inwoners heeft aan deze oproep gehoor gegeven, een deel ook nog niet. Hoe groot dit deel exact is, is niet op te maken uit de nu beschikbare documenten. Voor een nadere uitleg verwijzen wij naar de subkop 'SVB'. Hieronder een globaal overzicht van het aantal inwoners met een PGB en indien noodzakelijk een korte toelichting: Inwoners met een PGB voor huishoudelijke hulp: 30 Inwoners met een PGB voor nieuw Wmo-taken (begeleiding): 35 Inwoners met een PGB voor jeugd (indicaties vanuit het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) indicaties voor jeugdigen met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking als belangrijkste grondslag): 30 Inwoners met een PGB voor jeugd (indicaties vanuit Bureau Jeugdzorg (BJZ) - indicaties voor jeugdigen met als voornaamste grondslag psychiatrie): onbekend, gegevens worden op 19 december verstrekt In verband met nieuwe regelgeving en regionale beleidskeuzes komt daar nog een onbekende factor bij. Op het gebied van huishoudelijke hulp zijn er momenteel een drietal financieringsmogelijkheden. Naast de constructies ZIN en PGB is dat de PGB-alfa-constructie. In deze constructie zorgt de professionele aanbieder voor de bemiddeling van hulpverlener naar inwoner. De hulpverleners zijn niet bij die zorgaanbieder in dienst, maar maken feitelijk gebruik van de dienstverlening van een aanbieder. De aanbieder ontvangt daarvoor een klein bedrag. Deze constructie is goedkoper dan werken in ZIN en
Verseon kenmerk:
2
is daardoor door gemeenten in de regio vaker toegepast. Zeker in onze gemeente, omdat het budget uit het gemeentefonds niet toereikend is voor de zorgvraag vanuit onze gemeenschap. Nu is besloten deze pgb-alfa-constructie te beeindigen met ingang van 1 januari 2015. Inwoners krijgen de keuze om te werken met ZIN of PGB. Doel is vooral dat de koppeling tussen inwoner en hulpverlener - een vaak gehoorde wens - blijft bestaan. Eind november / begin december zijn inwoners van deze wijziging op de hoogte gebracht. Zij die kiezen voor een PGB, dienen nu voor het nieuwe jaar een zorgovereenkomst op te stellen. Dit is echter te laat om bovenstaande deadlines te voldoen. In onze gemeente maken ongeveer 80 inwoners gebruik van de constructie PGB-alfa. Naar alle waarschijnlijkheid kiest een substantieel deel van hen om over te stappen op het PGB (een voor de gemeente voordelig alternatief). Samenvattend: van ongeveer 100 inwoners is bekend, dat zij een PGB hebben voor enige vorm van zorg, die straks onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid valt. Onbekend is het aantal jeugdigen met een indicatie vanuit BJZ en het aantal inwoners dat overstapt van de PGB-alfa-constructie naar een regulier PGB. Een voorzichtige schatting is dat het uiteindelijk om minimaal 200 inwoners gaat, die voor een of meerdere functies gebruik maken van een PGB. SVB De SVB is momenteel bezig met het verwerken van alle zorgovereenkomsten. Vanuit onze contactpersoon bij de SVB hebben wij te horen gekregen, dat zij op dit moment kampen met een werkachterstand van zo'n anderhalve week. Dat betekent dat nog niet alle zorgovereenkomsten van inwoners voor de gemeente zichtbaar zijn in de daarvoor opgezette portal. Bovendien stuurt de SVB ongeveer 40% van de zorgovereenkomsten terug naar inwoners, omdat het formulier onjuist is ingevuld of niet voldoet aan de arbeidsrechtelijke eisen. Hierdoor zijn een groot aantal zorgovereenkomsten wel in het bezit van de SVB, maar nog niet gereed voor publicatie richting gemeenten. Afgelopen dinsdag 9 december 2014 - het moment van opstellen van dit collegevoorstel - waren er 26 zorgovereenkomsten voor de gemeente Beesel beschikbaar om te accorderen. Intern wordt bij de SVB gesproken over het opschuiven van de deadline van 15 december 2014, maar daar is nog geen besluit over genomen. In verband met de beperkte tijd die resteert voor gemeenten, hebben wij daarom gekozen voor een alternatieve werkwijze. Gemeente(n) Gemeenten hebben van de SVB een tweetal werkwijzen voorgesteld gekregen. Allereerst is dat het individueel accorderen van alle zorgovereenkomsten. Deze werkwijze geniet de voorkeur, omdat we op deze manier alle overeenkomsten kunnen controleren op ons eigen beleid en tarieven. Dit helpt ook bij het betaalbaar houden van de zorg. Deze werkwijze wordt echter onmogelijk gemaakt door het achterblijvend aantal zorgovereenkomsten en ontwikkelingen omtrent levering gegevens BJZ en het verdwijnen van de PGB-alfa-constructie. Wij kunnen als gemeente daardoor niet garanderen, dat alle zorgovereenkomsten tijdig zijn geaccordeerd. Het handmatig accorderen kent ook een uitvoerend probleem. De gemeente is verantwoordelijk om alle inwoners (en diens contactpersonen) te informeren over de gevolgen van het niet tijdig opsturen van zorgovereenkomsten en hen alsnog te verzoeken dit voor het einde van het jaar te regelen. Ondanks de drie brieven die door de SVB zijn gestuurd. Gelet op het nog niet voorradige aantal betekent dit een haast onrealiseerbaar hoeveelheid werk in de laatste weken van dit kalenderjaar. Bovendien blijkt uit een eerste inventarisatie van de wel beschikbare zorgovereenkomsten dat veel zaken niet kloppen of nog onduidelijk zijn. Met andere woorden, bij het handmatige accorderen van alle zorgovereenkomsten dienen wij met ruim 200 inwoners de komende weken persoonlijk contact op te nemen en de situatie door te nemen. Voor gemeenten is er een alternatief in de vorm van het automatisch accorderen van alle zorgovereenkomsten. De gemeente geeft in dat geval de maximumtarieven door aan de SVB voor de onderdelen huishoudelijk werk, Wmo-begeleiding en Jeugdwet. Alle betalingen vinden vervolgens op basis van deze maximumtarieven plaats. Nadeel van deze werkwijze is, dat de inhoudelijke en financiele controle minder is.
Beslispunten Verseon kenmerk:
3
Accorderen Hoewel handmatig accorderen de voorkeur geniet, zijn er dermate veel bezwaren op dit moment, dat ambtelijk wordt geadviseerd om alle zorgovereenkomsten automatisch te accorderen. De bezwaren zijn deels aan inwoners te wijten (niet tijdig of niet juist indienen van zorgovereenkomsten), deels aan de SVB (werkachterstanden) en deels aan de overheden (beleidskeuze op het gebied van de PGB-alfaconstructie, tijdig bekend maken van gegevens Jeugdwet). Het advies is gebaseerd op het feit, dat wij een zorgvuldige overgang belangrijker vinden dan de financiele consequenties op korte termijn. Een zorgvuldige overgang is van belang in relatie tot het vertrouwen van onze inwoners in de uitvoering van de gemeente van nieuwe zorgtaken. Omdat de financiele situatie wel in de gaten moet worden gehouden, stellen wij voor om het automatisch accorderen te laten gelden voor een periode van 3 maanden (tot 1 april 2015). De volgende acties worden hierop uitgezet: De gemeente informeert de SVB over de keuze van automatisch accorderen (wordt ook geadviseerd door de VNG); De gemeente geeft hierbij de maximumtarieven door voor huishoudelijk werk, Wmo-begeleiding en Jeugdwet; De gemeente informeert alle PGB-budgethouders over de gekozen werkwijze en verlenging van de huidige zorgverlening tot 1 april 2015; In de tussenliggende periode informeert de gemeente hen over de nieuwe tarieven, die gaan gelden met ingang van 1 april 2015; In de schriftelijke berichtgeving lichten wij hen in over een bewonersbijeenkomst, die wij begin februari organiseren speciaal voor PGB-houders; In het eerste kwartaal van 2015 vindt de individuele beoordeling plaats van alle zorgovereenkomsten. Bij noodzakelijke aanpassing vanwege zorginhoudelijke of prijstechnische aspecten nemen wij contact op met de inwoners om hen hiervoor te informeren. Beleidsmatige keuzes besteding PGB De gemeente dient op dit moment ook al een keuze te maken over welke kosten uit het PGB betaald mogen worden. Het PGB bestaat momenteel uit directe en indirecte zorgkosten. Onder de directe zorgkosten verstaan we het loon, dat de hulpverlener ontvangt voor het leveren van zorg. De indirecte zorgkosten zijn kosten, die de zorgverlener of de inwoner maakt voor het regelen van de zorg. Hieronder staan de verschillende keuzes met een korte toelichting: Bemiddelingskosten: inwoners kunnen hun zorg zelf regelen of gebruik maken van derden, die voor hen bemiddelen in het regelen van de zorg. Ambtelijk voorstel is om deze bemiddelingskosten niet te vergoeden. Als inwoners kiezen voor PGB in plaats voor ZIN zijn zij ook verantwoordelijk voor het regelen van de zorg; Administratiekosten:idem, niet vergoeden; Feestdagenuitkering: idem, niet vergoeden; Reiskosten hulpverlener: niet vergoeden. Redenatie: wij willen lokale en regionale relatief kleine of zelfstandige zorgaanbieders de kans bieden om hier aan onze inwoners zorg te bieden. Dit is ook afgesproken tijdens het inkooptraject. Als we reiskosten gaan vergoeden, dan ontstaat er een gelijkwaardig veld, waarbij we niet aan dit punt voldoen. Bovendien geldt ook hiervoor, dat dan een substantieel deel van het budget op kan gaan aan vervoerskosten; Eenmalige uitkering: wel toekennen. Als de overeenkomst buiten de schuld van de inwoner of diens hulpverlener wordt beeindigd, dan kan uit het PGB voor de periode van 1 maand een vergoeding worden betaald; Vast maandloon: de gemeente kan ervoor kiezen om enkel op basis van declaratie en facturen te werken of met hulpverleners een vast maandtarief af te spreken. Wij stellen voor om oook een maandtarief te hanteren. Dit biedt meer keuzemogelijkheid voor inwoners en voor de gemeente zijn er geen gevolgen. Ook in het geval van een maandloon beoordelen wij de zorgovereenkomsten op inhoud en of zij voldoen aan het maximale tarief (per uur omgerekend in maandloon op basis van geindiceerde uren). Tarieven (nieuw) Met ingang van 1 januari 2015 dienen wij ook tarieven vast te stellen voor inwoners, die vanaf dat
Verseon kenmerk:
4
moment een beroep willen doen op een PGB. De nadere uitwerking treft u aan in het besluit nadere regels. Ook de bovenstaande groep valt met ingang van 1 april 2015 onder deze regeling / tarieven. De tarieven worden regionaal bepaald en komen pas op z'n vroegst op vrijdag 12 december 2014 beschikbaar. Omdat op basis van dit stuk andere documenten nog volgen, hebben wij ervoor gekozen u dit collegevoorstel nu voor te leggen met de opmerking, dat ook deze stukken na de uiterste inleverdatum (woensdag 10 december 2014) worden nagestuurd. Zie hiervoor de bijlage, die we uiterlijk vrijdag naar u toesturen. Tarieven (maximum tarieven overgang) Bij het automatisch accorderen dient de gemeente wel een maximumtarief in te stellen voor de drie onderdelen: huishoudelijk werk, Wmo-begeleiding en Jeugdwet. Ook deze tarieven sturen wij u na.
Bevoorschotting Voorschot beschikbaar stellen De gemeente dient de SVB een voorschot te verstrekken, waarmee deze instantie de PGB's in januari kan uitbetalen aan inwoners en hulpverleners. Het voorschot dienen we uiterlijk maandag 15 december te verstrekken aan de SVB. De SVB heeft ons verzocht om een bedrag beschikbaar te stellen voor de drie afzonderlijke onderdelen: huishoudelijk werk, Wmo-begeleiding, Jeugdwet. Intern is een inschatting gemaakt over het budget, dat maandelijks nodig is om de PGB's te betalen. Daarbij komt het probleem, dat het benodigde bedrag voor de onderdelen huishoudelijk werk en Jeugdwet nog niet helemaal duidelijk zijn (vanwege de pgb-alfa-constructie en ontbreken gegevens BJZ). Ambtelijk is daarom de keuze gemaakt om een iets ruimer bedrag beschikbaar te stellen, zodat alle inwoners wel tijdig worden uitbetaald. Voor de gemeente zit hier geen risico aan vast. Het mogelijk resterende bedrag wordt gebruikt om de PGB's van februari te betalen. Wij verwachten na ongeveer 3 maanden een reeel beeld te hebben van het maandelijks benodigde budget. Op basis van bekende uitgaven gaan wij er van uit, dat maandelijks een bedrag van € 150.000 nodig is (hierbij houden we rekening met het onbekende aantal inwoners met een PGB voor de Jeugdwet). Om er zeker van te zijn, dat er geen tekort ontstaat begin 2015, stellen wij voor om een bedrag van € 200.000 op de rekening van de SVB te storten als voorschot. Hiermee voorkomen we zeker problemen omtrent betalingen.
5. Toekomstvisie
Verseon kenmerk:
5
6. Integrale afstemming Binnen team welzijn is tussen de collega's van de Wmo en de Jeugdwet overleg over de gekozen werkwijze en inhoudelijke uitgangspunten. Voor wat betreft bevoorschotting van de SVB is contact geweest met team financien. a. Communicatief (denk aan: Gemeente Info, pers, website, klantenbalie en Apropos) Indien het college instemt met dit voorstel dan: Betrokken inwoners ontvangen dit jaar nog een brief, waarin staat beschreven dat hun huidige situatie voor de duur van drie maanden wordt gecontinueerd. Gedurende die drie maanden gaat de gemeente alle individuele zorgovereenkomsten beoordelen en indien nodig contact opnemen met de inwoners. Daarnaast beleggen we begin februari een aparte bewonersbijeenkomst speciaal voor inwoners en/of hun netwerk, die gebruik maken van een PGB. Op die bewonersbijeenkomst kunnen zij met al hun vragen terecht. Zij ontvangen begin 2015 bovendien een tweede brief, waarin de nieuwe tarieven staan vermeld, die voor hen vanaf 1 april 2015 gaan gelden. Zij hebben dan ongeveer drie maanden de tijd om met hun hulpverleners tot nieuwe afspraken te komen en/of hun (gezins)situatie aan te passen op de nieuwe regelgeving. b. Financieel Wij dienen de SVB te bevoorschotten voor uitbetaling van de PGB's in januari 2015. De deadline staat hiervoor op 15 december 2014. Bij akkoord door het college wordt op deze datum een voorschot op de rekening van de SVB gestort van 200.000 Euro. c. Juridisch
d. Collegeprogramma
e. Risico’s Sommige inwoners maken gebruik van hulpverleners, die een dermate hoog tarief vragen ten opzichte van de tarieven van (ingekochte) zorgaanbieders, dat inwoners te maken krijgen met een gat in hun budget. Zij kunnen dit oplossen door het gesprek aan te gaan met de hulpverlener voor een aangepast tarief of zij dienen het ontstane gat uit eigen middelen bij te passen. Op basis van de nu ontvangen zorgovereenkomsten gaat het om een beperkt aantal. Naar verwachting speelt dit probleem vooral op het gebied van de Jeugdwet. Veranderingen rondom het PGB liggen gevoelig bij de doelgroep en worden in die optiek gezien als risico.
7. Voorstel / advies Uw college wordt geadviseerd om in te stemmen met: De wijze van accorderen zorgovereenkomsten: automatisch, met een individuele beoordeling in het eerste kwartaal van 2015; De beslispunten over de wijze waarop het PGB besteed mag worden; De (tijdelijke) maximumtarieven voor de onderdelen huishoudelijk werk, Wmo-begeleiding en Jeugdwet zie bijlage; De PGB-tarieven per 1 januari 2015 (voor nieuwe clienten, bestaande clienten vallen onder deze
Verseon kenmerk:
6
tarieven met ingang van 1 april 2015), zie bijlage; Het bevoorschotten van de SVB met een bedrag van € 150.000 voor uitbetaling van de PGB's in de maand januari.
Verseon kenmerk:
7
