Toekomst scenario
Opdrachtgever: Blok coördinator: Plaats: Datum:
Essent Rene van der Burgt S-‘Hertogen Bosch 1 juni 2011
Projectleden:
Elise Walta Jorrik Branten Dimitri Kappos Quirijn Rademakers Katja Creutzberg
0
Inhoudsopgave Deel 1| Huidige prijsstellingen energiemarkt. ...................................................................................... 4 1.1|Opbouw energietarieven. ........................................................................................................................................... 4 1.2|Netbeheerders ................................................................................................................................................................. 4 1.3| Leveranciers en belastingen .................................................................................................................................... 5 1.4| Vast of variabel .............................................................................................................................................................. 5 1.4.1| Belasting plus btw .................................................................................................................................................... 5 1.5| Groene of grijze energie ............................................................................................................................................. 6 2.0| Prijsstelling energie/ concurrentie analyse ..................................................................................................... 7 2.1| Vast of variabel Goedkoper. ..................................................................................................................................... 7 2.2| Concurrentie op serviceniveau ............................................................................................................................... 7 3.0| Testen/Vergelijken....................................................................................................................................................... 8 3.1| Vergelijking 2................................................................................................................................................................10 4.1| Conclusie .........................................................................................................................................................................11 Deel 2| De invloed van de uitputting van de Aarde op Essent .................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.1|Aardgas: ................................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.1| Aardolie:................................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3.1| Nieuwe vormen van energie opwekking ................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.1| Kernfusie:.............................................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.1.2| Opwekking: ...................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 5.1| Windenergie:....................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 6.1| Zonne-energie: ................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 6.1.2| Andasol solar power station: ................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 7.1|Geothermische energie:................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 8.1|Conclusie: ............................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Deel 3: Wat zijn de verschillen tussen Nederlandse energie ontwikkelingen en die van Europa? ............................................................................................................................................................. 20 1.1| Nederland .......................................................................................................................................................................20 1.1.2| Windenergie ..............................................................................................................................................................20 1.1.3| Strategie ......................................................................................................................................................................21 2.1|Europa...............................................................................................................................................................................21 2.1.2| Duitsland ........................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.1.3|België ................................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.1.4|Zweden ................................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.1.5|Frankrijk ............................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.1.6|Verenigd Koningrijk ...................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 3.1| Verschillen ............................................................................................ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Deel 4| De huidige risicoanalyse van Essent met zicht op de toekomst. . Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.1| Politieke- en economische ontwikkelingen ........................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.1.2| De gevolgen (voor & nadelen) van de privatisering m.b.t. Essent. ........ Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Non-profit:..................................................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.1.3| Welke gevolgen van de privatisering zijn van belang voor het toekomstscenario? ......... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.1.4|Prijsstelling energie: ..................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1
1.2| Vraag en aanbod, ook op de CO2, olie- en kolenmarkt ... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 1.3| Weersinvloeden en aanzien van energieproducties ......... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 2.1| Potentiele kans op incident met deze gevolgen, door Essent .................................................................30 Deel 6| Het Concept ...................................................................................................................................... 44
6.1| Het basisscenario .................................................................................................................................... 44 6.2| Essent keyfactoren .................................................................................................................................. 45 6.3| Innovatiekansen Essent ........................................................................................................................ 46 6.4| De tijdblak .................................................................................................................................................. 47
Deel 7| Hoe kan Essent in de toekomst in contact blijven met haar klanten....................... 49 Deel 8| Het Nawoord .................................................................................................................................... 50 Deel 9| Bronnenlijst: .................................................................................................................................... 49
2
Inleiding Naar aanleiding van de presentatie op maandag 18 april is het vierde en tevens het laatste blok van start gegaan van het propedeuse jaar van de opleiding ‘Advanced Business Creation’. Wij als projectgroep P4B4 hebben een scenarioplanning gemaakt voor energieleverancier Essent betreffende het jaar 2040. Gastspreker Erik van Engelen, die deze opdracht heeft voorgedragen namens Essent, vertelde wat zijn verwachtingen waren en waar het project aan moet voldoen. Onderzocht moest worden hoe de energiehuishouding in Nederland er in 2040 uitziet, waarbij ook aangegeven moest worden waar de innovatiekansen voor Essent zich bevinden. Dit allemaal aan de hand van verschillende keyfactoren die ons waren opgedragen. Het eindresultaat is een presentatie waar vanuit het (verleden-)heden de toekomst met een multimediale verbeelding wordt weergegeven. Om het scenario zo plausibel mogelijk te maken en te komen tot verwachtingen hebben we het rapport onderverdeeld in 5 delen, namelijk: Huidige prijsstelling van de energiemarkt. De invloed van de uitputting van de aarde op Essent. Wat zijn de verschillen tussen Nederlandse energieontwikkelingen en die van Europa? Huidige risico analyse van Essent met zicht op de toekomst. Macro- en meso analyse van Essent. Iedereen uit de projectgroep heeft een deel op zich genomen en uitgewerkt tot een zo goed mogelijk resultaat. Iedereen heeft een eigen visie op de toekomst. Bij de uitwerkingen van het concept waren er dan ook volop discussies onderling. Lastig puntje van dit project was dat je niet kon toetsen of het “goed” is, wat aan de andere kant ook wel weer een voordeel is. We werden begeleid door docent Gé Smit en projectbegeleider René van der Burgt. Het doel dat wij als groep hebben is om een goed scenario neer te zetten, die wellicht wat te weeg brengt bij Essent.
3
Deel 1| Huidige prijsstellingen energiemarkt.
1.1|Opbouw energietarieven. Om duidelijk in kaart te brengen hoe de energietarieven berekend worden gaan we allen betrokken partijen belichten om zo een duidelijk beeld te krijgen van de huidige prijsstelling op de energiemarkt. Energietarieven zijn uit drie basis kosten opgebouwd namelijk, de netbeheerders, belasting en de leveranciers. 1.2|Netbeheerders Netbeheerders zorgen voor de aansluiting, onderhoud en het beheer van het netwerk. Ook zorgen zij voor de meter in de meterkast. Daarnaast zorgen de netbeheerders voor de transport van stroom in de desbetreffende regio. Netbeheerders zijn door de overheid gekozen in 1998. Consumenten kunnen niet switchen van netbeheerder. Elke regio in Nederland heeft zijn eigen netbeheerder en dit staat ook vast. De tarieven die netbeheerders voor hun diensten vragen zijn per regio verschillend, maar dit verschil is niet groot zo zal het maximaal enkele tientallen euro’s schelen per jaar en de consument heeft hier toch geen invloed. Het enige wat je kunt doen is hiervoor verhuizen. Op de energierekening die de leverancier in de meeste gevallen stuurt, staan de kosten van de netbeheerder omschreven als transportkosten. In de meeste gevallen kan de consument er nog voor kiezen deze kosten apart aan de netbeheerder te betalen, Maar dit is slechts extra moeite voor een consument, het levert geen korting op. Namens de overheid is de energiekamer belast met de uitvoering van en toezicht op de naleving van de elektriciteitswet. Deze energiekamer moet in de gaten houden of netbeheerders niet te hoge tarieven rekenen aan klanten en of de dienstverlening goed is.
4
1.3| Leveranciers en belastingen Per 1 juli 2004 zijn consumenten vrij om zelf hun energie leverancier te kiezen. Nu is er ontzettend veel concurrentie en dat is voor de consument gunstig. De vrije energiemarkt heeft ervoor gezorgd dat consumenten kunnen kiezen en niet meer hoeven toe te geven aan de monopoly positie van Essent wat voor 2004 het geval was. Op dit moment kan een consument kiezen uit 23 verschillende leveranciers. De meest bekende leveranciers zijn: EON, Energiedirect, Essent, Nuon, Eneco, en Oxxio. 1.4| Vast of variabel Volgens Essent zitten de tarieven per kilowatt stroom in een lift en worden deze per jaar steeds hoger. Daarom bieden bijna alle leveranciers een variabel en een vast tarief plan aan. Bij een vast tariefplan worden de kosten vastgelegd voor een bepaalde periode. Bijvoorbeeld 2 of 3 jaar. Wanneer je dit doet zit je contractueel vast aan een bepaalde leverancier voor een aantal jaar, het voordeel is wel dat je verzekerd bent van de tarieven. Mocht het nu zo zijn dat er binnen de contractperiode iets gebeurt in de wereld waardoor energie goedkoper word dan zit je nog steeds vast aan die leverancier en betaal je het vaste tarief. 1.4.1| Belasting plus btw Om stroomverbruik te beperken word door de overheid een belasting geheven over de verbruikte stroom. Over deze belasting word ook nog btw gerekend. Hieronder een overzicht van de belasting inclusief btw. 1 Dit is een overheidsheffing op het gebruik van energie. Het tarief voor energiebelasting geldt per kWh voor alle stroomproducten. Energiebelasting bij: Over de eerste 10.000 kWh per jaar
Tarief per kWh inclusief btw € 0,1334
Over het verbruik van 10.001 tot 50.000 kWh per jaar
€ 0,0486
Over het verbruik van 50.001 tot 10.000.000 kWh per jaar
€ 0,0130
Voor aansluitingen met een verblijfsfunctie geldt een algemene belastingvermindering per elektriciteitsaansluiting. Een evenredig deel hiervan brengen we maandelijks in mindering op uw termijnbedrag. Teruggave energiebelasting 2011 Teruggave energiebelasting per elektriciteitsaansluiting met een verblijfsfunctie Teruggave energiebelasting per elektriciteitsaansluiting zonder verblijfsfunctie met een doorlaatwaarde van meer dan 6 Ampère 1
€379,16 € 142,
http://www.nuon.nl/energie/energieprijzen/uitleg-energieprijzen/energiebelasting.jsp
5
1.5| Groene of grijze energie Groene stroom word opgewekt op een milieuvriendelijk manier door middel van windenergie, zonne-energie, waterenergie. Grijze stroom word gemaakt door milieu onvriendelijke processen met gas, kolen of kernenergie. Het is als consument beter om te kiezen voor groene stroom omdat hiermee de maak van groene stroom gestimuleerd word en het natuurlijk vele malen beter is voor het milieu. Prijstechnische maakt het niets meer uit. Sinds een aantal jaar is ook de belasting korting op groene stroom verdwenen en dus maakt het voor de consument qua prijs niet veel uit voor welke vorm van energie ze kiezen. Piek en dal tarief Bij de meeste energiebedrijven kan de consument kiezen voor een piek en dal tarief. Het stroomverbruik ’s avonds ’s nachts en in het weekend is dan goedkoper maar overdag iets duurder. Om dit te kunnen registreren heeft de klant 2 meters nodig. Meetbedrijf Een aparte kostenpost is het meten van het verbruik. Eén keer per jaar word de meterstand opgenomen. Dit gebeurt door aparte bedrijven in opdracht van de netbeheerder. Dit kost rond de 25 euro en word opgenomen in de transportkosten, de kosten voor de netbeheerder dus. Het is mogelijk een meetbedrijf zelf uit te kiezen. Maar wanneer het bedrijf anders is dan de netwerkbeheerder zullen hierbij de meters vervangen moeten worden, en is dus absoluut niet aan te raden om zelf een alternatief meetbedrijf aan te stellen.
6
2.0| Prijsstelling energie/ concurrentie analyse Wanneer we kijken naar de prijsstelling van energie zijn er een hoop variabele factoren waarvan de maandelijkse energierekening afhankelijk is. Veel van deze kosten verschillen slechts een klein beetje met elkaar. Het is niet mogelijk een eenvoudige concurrentieanalyse te maken aan de hand van tarieven per kWh. Er zijn te veel snel veranderende factoren waardoor het een hele rekensom word om te bepalen welke leverancier goedkoper is. Wanneer de vraag word gesteld ‘’Welke maatschappij is het goedkoopst’’ dan kan deze vraag simpelweg niet beantwoord worden voordat de volgende informatie verwerkt is.
Gezinssituatie Type woning Gemiddeld geschat verbruik Vorm: vast tarief of variabel tarief. Piek en dal tarief
Om op prijsniveau een concurrentieanalyse te kunnen maken en te bepalen wie de goedkoopste aanbieder op dat moment is worden er veel variabelen berekend en als een totaalprijs per jaar en par maand weergegeven.
Actietarief (korting 3 mnd.) Piek en dal tariefstellingen Kosten per kWh Aansluitkosten Overstappremie Contractperiode Vast tarief Meetkosten
2.1| Vast of variabel Goedkoper. Welke van deze twee goedkoper is moet nog bekend worden omdat je pas na de contractperiode kan bepalen of de stroom inderdaad tussentijds duurder is geworden, en je dus hebt geprofiteerd van het vaste tarief. Andersom kan ook, dan is de energie dus goedkoper geworden en heb je jaren lang te veel betaald. 2.2| Concurrentie op serviceniveau Leveranciers van energiebedrijven doen veel moeite om hun tarieven scherp te houden en de consument een gevoel van prijs voordeel en zekerheid te bieden. Verder verschilt de service per bedrijf, maar over het algemeen krijgt de consument gewoon energie en zal nooit een verschil merken in gebruik van leverancier, buiten de prijs om.
7
3.0| Testen/Vergelijken Om te bekijken welke aanbieder het goedkoopste is voor een bepaalde situatie gaan we via www.easyswitch.nl een vergelijkingstest uitvoeren. Volgens de website zijn ze 100% onafhankelijk en compleet met alle Nederlandse energieleveranciers. Voor de eerste case gebruiken we de postcode 5684BT. Deze bevind zich in Best, Noord Brabant en valt onder de netbeheerder Enexis. We geven een middelgroot gezin aan die gemiddeld 4600 KWh per jaar zou verbruiken. Verder gebruiken we een enkele meter dus geen piek en dal energie. En we geven voorkeur voor variabel tarief op. (hieronder de resultaten volgens www.easyswitch.nl op donderdag 5 mei 2011)
Goedkoopste aanbieder €814,98 per jaar €67,92 per maand Zeeuws Groen Prijsdemper 3 Jaar (half vast, half variabel) 36 Maanden Variabel Duurste aanbieder €1004,51 per jaar €83, 71 per maand HVC Variabel Stroom Groen Onbepaalde tijd Vrij opzegbaar Variabel
8
Verschil Het totale verschil per jaar is € 189.53. In eerste instantie lijkt dit veel maar het gaat hier om een contract van 3 jaar bij de goedkoopste aanbieder en een vrij opzegbaar contract bij de duurste aanbieder. Delta maakt gebruik van een half variabel en een half vast tarief. Mocht het zo zijn dat de tarieven de komende jaren gaan dalen dan zit je 3 jaar vast aan Delta en bij HVC energie is het vrij opzegbaar en dus kun je elk jaar kijken waar de energie het voordeligst is en die daar gebruiken. Wanneer we invullen dat we geen voorkeur hebben voor vaste of variabele stroom en dezelfde gegevens gebruiken is er een andere aanbieder die het goedkoopst is namelijk Oxxio. Goedkoopste aanbieder €791,52 per jaar €65,96 Oxxio Groene Stroom Vast t/m 31-12-2012 Energiepakket C EasySwitch 4 maanden gratis stroom Duurste aanbieder €1004,51 per jaar €83, 71 per maand HVC Variabel Stroom Groen Onbepaalde tijd Vrij opzegbaar Variabel Je ziet hier dat het ruim €200,00 scheelt per jaar. Maar bij Oxxio zit je vast tot 2012 en krijg je 4 maanden gratis stroom. Wanneer energietarieven sterk dalen kan HVC nog steeds goedkoper uitkomen na de gehele periode.
9
3.1| Vergelijking 2 Voor deze vergelijking vullen we dezelfde postcode in maar een andere gezinssituatie namelijk een groot gezin met dubbele meter (piek en dal) en een geschat verbruik van 2650 hoog en 2650 laag. Hierbij is GEEN voorkeur voor variabel of vast. Goedkoopste aanbieder €904,42 per jaar €75,37 per maand Innova Energie 1jaar Stroom Variabel 110 EasySwitch Welkomstpremie €110 Duurste aanbieder €1145,52 per jaar €95,46 per maand Groene Stroom Variabel Onbepaalde tijd Vrij opzegbaar Variabel Het verschil is €241,10 per jaar Dit lijkt veel maar bij Innova energie krijgt de klant een welkomstpremie van 110 euro en is heeft de klant een jaarabonnement bij Robin energie is het vrij opzegbaar en vooronbepaalde tijd, en je krijgt geen welkomstpremie.
10
4.1| Conclusie De energiemarkt concurreert scherp tegen elkaar op maar volgens de grote bedrijven word energie duurder en daarom adviseren ze de consumenten om tarieven vast te leggen. De tijd zal de waarheid bewijzen en klanten zullen het zelf ervaren. Wanneer je wilt weten welke aanbieder het beste, dus goedkoopste is kun je dit moeilijk zelf uitzoeken omdat je te maken hebt met veel variabele kosten. Ook veranderen de tarieven zo snel dat je dit als consument moeilijk kunt bijhouden. De prijsverschillen zijn zo klein en verschillen zoveel per situatie dat je als consument om goedkoop uit te zijn het beste gebruik kunt maken van vergelijkingssites. Er zijn een aantal van die onafhankelijke vergelijking sites voor energietarieven. De beste site volgens het WUA is www.easyswitch.nl
11
Deel 2| De invloed van de uitputting van de Aarde op Essent
Het zal voor velen geen geheim meer zijn, de fossiele brandstoffen die de aarde rijk is raken op, waar de aarde miljoenen jaren nodig heeft om deze brandstoffen aan te maken verbruiken wij ze binnen een paar eeuwen. Vandaag de dag moeten mensen op grotere afstanden, dieper en duurder op zoek naar fossiele brandstoffen. Wat voor mogelijke gevolgen heeft deze uitputting van fossiele brandstoffen voor een energiebedrijf als Essent? Dat is een vraag waar in dit hoofdstuk nader over wordt toegelicht.
1.1|Aardgas: In 1959 werd in Slochteren gelegen in Groningen de eerste grote gasbel van Nederland gevonden. Het was na deze vondst dat de Nederlandse regering besloot om door het gehele land gasleidingen aan te sluiten. Er zijn jaren voorbij gegaan tot de werkelijke grootte van de gasbel achterhaalt kon worden, met de kennis die men in 2010 tot de beschikking had word de gasbel te Slochteren geschat op een grootte van 2.700 miljard kubieke meter.2 Nu is gas een fossiele brandstof die na verloop van tijd opraakt, dit is ook het geval in Groningen, door de jaren lange winning van aardgas ontstaat er een aardverzakking. De grond zakt naarmate er minder gas onder zit, dit heeft gevolgen in de vorm van schade aan funderingen van huizen tot aardbevingen aan toe3 Het feit dat de gas opraakt heeft ook gevolgen voor Essent. Gas is voor Essent een voorname vorm van energieopwekking, dit gebeurt voor Essent bij de Claus- en Moerdijkcentrale.4 Bij het wegvallen van Aardgas zal er gezocht moeten worden voor een nieuwe brandstof, als deze niet compatible zijn met de huidige opwek centrales dan zullen deze omgebouwd moeten worden of gesloten worden, wat veel geld zal gaan kosten.
2
Bron: www.nam.nl Bron: http://www.nu.nl/algemeen/957525/lichte-aardbeving-in-groningen.html 4 Bron: www.essent.nl 3
12
Onderzoek dat gedaan is in 2008 wijst uit dat Nederland met de destijdse volume van aardgasproductie nog Aardgas tot zijn beschikking heeft tot circa 2026. Deze voorspelling word gedaan door de geschatte gasvoorraad te delen door de gasproductie. Echter nieuwe statistieken tonen aan dat het gasverbruik in Nederland de laatste jaren alleen maar is toegenomen, dat betekend vanzelfsprekend dat er eerder sprake zal zijn van een aardgasuitputting van de Nederlandse grond, let wel dat er altijd nog kleinere gasbellen bij gevonden kunnen worden. Aardgas verbruik Nederland vanaf 1959
De voorraad van Nederlands aardgas neemt dus op een gestage snelheid af, dit zou enigszins tegen gegaan worden door een stop op de uitvoer naar het buitenland maar daarmee loopt de Gasunie inkomsten mis. Als de gasvoorraad eenmaal teniet gedaan is blijft er de mogelijkheid om te importeren uit naburige landen maar dat brengt extra kosten met zich mee, Essent zal dan dus die extra kosten moeten doorberekenen aan de klant als zij Aardgas willen blijven gebruiken.
Bron: CBS
13
2.1| Aardolie: Aardolie is wellicht een van de meest betwiste vormen van energieopwekking ter wereld. Het gebruik ervan is enorm, van een nagenoeg onmisbaar bouwmateriaal als plastic tot het aandrijven van de honderden miljoenen auto’s en andere vervoersmiddelen. Het is daarom een erg kostbaar goed. Aardolie is tevens een fossiele brandstof en deze brandstoffen zijn er met mate. Alhoewel er nog voor decennia aan voorraden liggen komt de dag van een aardolie uitputting dichterbij. Aardolie is een kostbaar goed, op het moment van schrijven (16 mei 2011) staat de West Texas Intermediatie (De oliesoort gewonnen in Texas die als maatstaaf geldt voor het afstellen van de olieprijs) op $99,65 per vat ruwe aardolie5. Het zijn wereldwijde conflicten, duurdere productiekosten en toenemende vraag die de prijs van olie zo dusdanig hoog houden. Het feit dat aardolie op raakt zal voor heel veel aspecten nadelig werken. De autobranche en speelgoedbranche om er enkelen te noemen. De gevaren voor Essent zijn een stuk kleiner, dit komt voornamelijk omdat Essent in Nederland niet of nauwelijks nog aardolie gebruikt om energie op te wekken, enkel de Clauscentrale in Maasbracht6 gebruikt nog aardolie om stroom op te wekken, dat is 1 op de 5 grote Essent energiecentrales.
2.1.2|Conclusie: Als we kijken naar de uitputting van fossiele brandstoffen is het voor Essent belangrijk om te letten op het opraken van het Nederlandse Aardgas, zij halen hier immers de meeste productie van stroom uit. De uitputting van aardolie is voor de gehele wereld een groter probleem maar treft Essent minder hard in diens productie van stroom, het lijkt dat Essent nu al inspeelt op de hoge aanschafkosten van aardolie die de uitputting van aardolie met zich mee neemt door te kijken naar alternatieve opwekmiddelen en Aardolie zoveel mogelijk te vermijden. 5 6
Bron: IEX Market Monitor Bron: www.essent.nl
14
3.1| Nieuwe vormen van energie opwekking De wereld om ons heen veranderd naar mate de jaren verstrijken. We worden slimmer, krijgen een betere levensstandaard en leven langer, De menselijke bevolking groeit drastisch. Waar we nu een kleine 7 miljard mensen op de aarde tellen zal dit in 2050 zijn toegenomen tot circa 10 miljard7. De bevolking in Nederland groeit iets minder drastisch, maar groeit desalniettemin tot een geschatte 17 miljoen8. Ter verduidelijking:
Een
groei van de totale bevolking heeft consequenties voor heel veel factoren, er moet meer voedsel worden verbouwt, woonvoorzieningen worden gebouwd en deze mensen hebben ook energie nodig. Een groei van de bevolking zal dus een groei van energie opwekking opleveren, het is daarom dat men gepaard met het feit dat bestaande fossiele brandstoffen op termijn opraken en de wens van mensen om steeds schonere energie te produceren blijvend op zoek gaat naar nieuwe zuinigere, schonere en makkelijkere energiebronnen, aan deze nieuwe vormen van energieopwekking zal in dit hoofdstuk aandacht geschonken worden. Er zijn vandaag de vele verschillende vormen van energie opwekking vele daarvan zijn nog uiterst experimenteel of nog slechts een gedachtegang, in dit hoofdstuk zullen we een aantal vormen van nieuwe energieopwekking aan bod laten komen die wellicht in de toekomst voor energieleveranciers een oplossing kunnen zijn voor een mogelijk energiecrisis.
7 8
bron: VN, World Population Prospects, 2004 revision bron: VN, World Population Prospects, 2004 revision
15
4.1| Kernfusie: Al vele jaren zijn onderzoekers bezig om Kernfusie mogelijk te maken zo ook bij de National Ignition Facility (NIF) in centraal California, VS. Kernfusie is de ultieme vorm van zonne-energie omdat het energie opwekt op precies dezelfde manier als dat de zon doet. Onze zon is een miljoen keer zo groot als de aarde, de enorme zwaartekracht van de zon slaat waterstof atomen zo hard tegen elkaar dat ze fuseren, wat resulteert in een enorme uitstoot van energie in de vorm van hitte, de hitte die wij dagelijks voelen. Als we de energie die de zon maakt in slechts 1 minuut zouden kunnen opwekken, dan kunnen we de gehele aarde voor een miljoen jaar voorzien van energie, kernfusie op die schaal lijkt vooralsnog onmogelijk maar dat weerhoud de wetenschappers bij NIF er niet van om dit natuurkundig verschijnsel op een kleinere schaal te realiseren. Het is daarom dat men hier op aarde aan het werk is om bij wijze van spreken een eigen miniatuur zon te maken, als dit lukt dan kan er gesproken worden van de ultieme vorm van schone duurzame energie, er wordt namelijk enkel energie opgewekt uit water. Er zijn in de loop van de jaren miljarden uitgegeven naar onderzoek met kernfusie maar tot op de dag van vandaag heeft het nog geen watt opgeleverd.9 4.1.2| Opwekking: Bij het NIF werken ze met 192 van de meest krachtige lasers ter wereld, om de hitte en de druk na te bootsen die gevonden word in de zon moeten de lasers allen tegelijk een capsule gevuld met waterstof raken ter grootte van een erwt om fusie te realiseren. Mocht dit ooit lukken dan is er theoretisch sprake van een limietloze hoeveelheid schone energie. De toekomst zal het leren of deze techniek zijn vruchten zal gaan afwerpen. 10
9
Bron: Discovery Channel Science “Powering the Future” Bron: https://lasers.llnl.gov/
10
16
5.1| Windenergie: In het verleden was een land als Duitsland voornamelijk afhankelijk van kool om aan zijn energie te komen. vandaag de dag is Duitsland vastberaden om de helft van zijn energieopwekking in 2050 door middel van duurzame energie op te wekken, voornamelijk met windenergie. Windenergie behoort tot een van de snelst groeiende markten ter wereld. In 2009 was China de 3e grootste producent van windenergie na Duitsland en de VS. Ze zijn tevens de grootste producent van windturbines. De afgelopen jaren heeft China jaarlijks zijn energieopwekking via windenergie verdubbeld. Er wordt gespeculeerd dat door de enorme groei van windenergie deze rond 2050 de voornaamste bron van energieopwekking word in plaats van kool. Het grootste nadeel van wind blijft echter dat wind geen constante factor is. Als het waait heb je stroom, is het wind stil dan niet. Dat probleem heb je niet met kool.11
6.1| Zonne-energie: Nabij Seville, Andalusië in het zuiden van Spanje weerspiegelen honderden spiegels van de PS20 Solar Power Plant de felle Spaanse zon tegen een grote toren waar boven op een groot vat met water geplaatst is. één spiegel kan de temperatuur van het water in het vat slechts met een paar graden verhogen, maar de 600 spiegels die er geplaatst zijn verhitten het vat tot ruim 500 graden Celsius, waardoor het water gaat koken, en de stoom die er vanaf komt turbines draaiende houd die zodoende stroom produceren. Wanneer de centrale op zijn maximum zal kunnen functioneren in 2013 zal hij 180.000 huishoudens van energie voorzien12
11 12
Bron: Discovery Channel Science “Powering the Future” Bron: Discovery Channel Science “Powering the Future” Bron: Wikipedia Bron: www.power-technology.com/projects/Seville-Solar-Tower/
17
6.1.2| Andasol solar power station: Ook in Andalusië nabije het plaatsje Gaudix ligt het Andasol Solar Power Station afgeleid van Andalusië en Sol (Zon in het Spaans) is de grootste zonne-energie opwekkingscentrale in de wereld. En het unieke hier is dat ze niet alleen de zonne-energie opwekken maar ze slaan het ook op. Overdag produceren de zonnepanelen van Andasol zoveel hitte dat de generatoren het niet allemaal kunnen verwerken. Deze overige hitte word opgeslagen in een silo gevuld met gesmolten zout. Het zout absorbeert de zonne-energie wat uren of dagen nadien nog afgetapt kan worden om energie mee op te wekken. Andasol produceert genoeg energie voor 200.000 huishoudens13
7.1|Geothermische energie: Geothermische energie is de energie die gewonnen kan worden via de kern van de aarde. De kern van de aarde bevind zich op 6370 KM diepte en het is er 5500 graden Celsius. Het idee van geothermische energieopwekking is dat deze hitte gebruikt kan worden om water te doen koken, wat stoom produceert waarmee energie opgewekt kan worden. het voordeel van Geothermische energieopwekking is dat het vrijwel overal ter wereld toegepast kan worden. Nadelen ervan zijn de hoge kosten om een centrale aan te leggen en de gaten te boren in de aardkorst. Een tweede nadeel is de vervuiling die naar boven gehaalde vloeistoffen met zich meebrengen, stoffen zoals koolstofdioxide, methaan en ammoniak zorgen voor een toename van het broeikaseffect en veroorzaken zure regen.14
13
Bron: Wikipedia Bron: www.power-technology.com/projects/andasolsolarpower/ Bron: Discovery Channel Science “Powering the Future” 14 Bron: Wikipedia Bron: www.geo-energy.org/Default.aspx
18
8.1|Conclusie: Er kan gezegd worden dat de mogelijkheden voor energieopwekking in de toekomst veelzijdig zijn, velen zijn tevens een heel stuk milieu vriendelijker, het nadeel wat veel van de technieken met zich meebrengt is dat de velen zich nog enkel op experimenteel niveau bevinden en als ze al wel zijn ingevoerd ze nog in de kinderschoenen staat. Dat hoeft geen probleem te zijn gezien er nog redelijk wat fossiele brandstoffen in de aarde zitten voor de komende decennia en in die tijd kunnen deze nieuwe innovaties uitgroeien en verbeteren. Over energieopwekking in de toekomst hoeven we ons geen zorgen te maken, er zijn alternatieven genoeg om ons ook de komende eeuwen te voorzien van een van de belangrijkste elementen van onze samenleving, stroom.
19
Deel 3: Wat zijn de verschillen tussen Nederlandse energie ontwikkelingen en die van Europa? Om de verschillen tussen de Nederlandse energie ontwikkelingen en die van Europa uit te zoeken, hebben we een aantal buitenlandse energiebedrijven naast de Nederlandse gezet om zo een goed beeld te schetsen van overeenkomsten of afwijkingen tussen deze bedrijven.
1.1| Nederland Nederland heeft voor zichzelf de doelstelling vastgesteld om in het jaar 2015 op land 4.000 MW uit windenergie te putten.15 Op dit moment is dit al voor 50% gerealiseerd. Daarnaast wil Nederland ook rond die tijd op zee 950 MW opwekken met windenergie. De uiteindelijke bedoeling is om in 2020 20% van de energie duurzaam op te wekken.16 Een gemiddeld Nederlands huishouden (bestaande uit 2,4 personen) gebruikt 3346 kWh (meting 2004) per jaar.17 In 2015 zou dan dus alleen de opwekking van windenergie al genoeg energie opleveren voor bijna 1,2 miljoen Nederlandse huishoudens. Op dit moment is het als Nederlander goedkoper om zonnepanelen op je dak te plaatsen dan een windmolen in de tuin te zetten. Dit, omdat de installatie van een windmolen meer energie vraagt dat het plaatsen van een paar zonnepanelen. Overigens is het onderhoud van windmolens vele malen duurder dan dat van zonnepanelen.
1.1.2| Windenergie Omdat Nederland met betrekking tot energieontwikkelingen een zeer goede ligging heeft, is de huidige Nederlandse energieontwikkeling zich voornamelijk gaan richten op de offshore windenergieparken. Op dit moment hebben we in Nederland twee offshore windenergieparken; NoordzeeWind (2007) en Prinses Amaliawindpark (2008). Deze windenergieparken bestaan uit 96 windmolens die samen 282 MW opwekken.1819
15
http://www.cms-dsb.com/Hubbard.FileSystem/files/Publication/90922432-d4bb-45dd-a490061674d5d7dc/Presentation/PublicationAttachment/ece69811-bc92-4610-a4be100a5051993f/Juridische_ontwikkelingen_in_windenergie_A4_NL.pdf 16 http://www.we-at-sea.org/docs/ecn_lr.pdf 17 http://www.energiekeuzes.nl/kwh/verbruik/ 18 http://www.noordzeewind.nl/ 19 http://www.prinsesamaliawindpark.eu/nl/windpark.asp
20
1.1.3| Strategie Op 15 mei 2001 tijdens een EU vergadering genaamd: ‘A Sustainable Europe for a Better World: A European Union Strategy for Sustainable Development’, heeft Europa als gevolg van duidelijke afspraken een strategie ontwikkeld. Bepalende principes werden samengesteld als volgt: Verandering van het klimaat binnen afzienbare tijd Milieuvriendelijker transport Promoten van duurzame mogelijkheden op het gebied van productie Duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen Het beperken van de belangrijkste bedreigingen voor de volksgezondheid Bestrijding van sociale uitsluiting en armoede en de gevolgen van een vergrijzende samenleving Meer toezicht op de mondiale duurzame ontwikkeling en de naleving van internationale verplichtingen Door de jaren heen zijn de afspraken aangepast naar omstandigheden om zo de verandering van het klimaat te blijven stimuleren.20 2.1|Europa In 2009 zijn er vernieuwde richtlijnen gemaakt over de verbetering van energietransport en de voorrang van windenergie. Op dit moment maakt Europa in geheel voor 4,3% gebruik van windenergie. Dit moet in 2030 opgekrikt zijn naar 15%. Europa zou over enkele jaren eventueel hoofdenergie exporteur wordt voor de rest van de Wereld, omdat het een ideale ligging aan de Noordzee heeft.2 De ontwikkeling op gebied van windenergie gaan vooral in Europa in een razend tempo. Landen als Duitsland en België hebben enkele jaren geleden besloten de rol van kernenergie in de nationale energievoorziening op termijn te beëindigen21. Finland, Zweden en Frankrijk hebben daarentegen juist besloten om hun kernenergie juist te gaan uitbreiden. Het Verenigd Koningrijk staat nog tussen een beslissing en wil kernenergie een rol blijven geven in haar energieontwikkelingen.
20 http://europa.eu/legislation_summaries/environment/sustainable_development/l28117_en.htm 21 http://www.ecn.nl/units/ps/themes/electricity-production/centralized-production/fact-finding-nuclearenergy/ontwikkeling-in-europa/
21
2.1.2| Duitsland Topland Duitsland wil in eind 2015 twee enorme offshore windenergieparken realiseren om het Europese doel van 2030 te halen. De windparken zullen ongeveer 85 kilometen van het eiland Borkum worden geplaatst en zullen samen 1,2 miljoen Duitse huishoudens van energie kunnen voldoen.22 Duitsland neemt samen met Spanje het voortouw in het ontwikkelen en plaatsen van windparken. 2.1.3|België België heeft een van de oudste windparken ter wereld gelegen in Zeebrugge. In 2009 raakte België een beetje achterop op het gebied van windenergieontwikkelingen vergeleken de rest van Europa. Voornamelijk het gebrek aan vergunningen hield deze ontwikkelingen tegen.23 België wil zich in de toekomst op windenergie gaan concentreren. 2.1.4|Zweden De Zweden waren jaren lang de grootste tegenstanders van kernenergie, maar door een politieke wending zijn nu ook de grootste aanvoerders van het verzet tegen kernenergie overstag gegaan. Grootste argument was de milieubewuste energieopwekking van kerncentrales zonder enige CO2 uitstoting. Op dit moment vind Zweden de opwarming van de aarde een grotere bedreiging dan kernenergie.24 2.1.5|Frankrijk Frankrijk wil zich voornamelijk in de opslag van energie ontwikkelen. Omdat Frankrijk zijn auto-industrie een impuls wil geven, zal er voornamelijk naar de ontwikkelingen van hybride en elektrisch vervoer worden gekeken.25 Frankrijk heeft zich volledig op kernenergie gericht na de Europese doelen die er zijn gesteld met het oog op de toekomst.26 2.1.6|Verenigd Koningrijk Engeland is in 2010 energiepartner van Marokko geworden. Het gaat hier om het Desertecproject waar overigens meerdere Europese en Afrikaanse landen bij betrokken zijn. Met het Desertec-project hopen de aangesloten landen in 2050 15% van de Europese energie te kunnen opleveren, waar men ook over 100% durft te speculeren.27 Desertec is een project om de zonrijke gebieden in Noord-Afrika met zonthermische centrales, windparken of zonnepanelen te bebouwen.28
22
http://www.energieportal.nl/Nieuws/Windenergie/KEMA-legt-basis-voor-ontwikkeling-Duitse-offshore-megawindparken-6666.html 23 http://trends.rnews.be/nl/economie/nieuws/finance/belgie-raakt-achterop-met-windenergie/article1194633556477.htm# 24 http://www.youtube.com/watch?v=uGTMft-94aw&feature=player_embedded#at=65 25 http://www.twanetwerk.nl/default.ashx?DocumentId=13480 26 http://voyagesphotosmanu.com/landbouw_franse.html 27 http://www.zonnekrachtcentrales.nl/nieuws_49.html 28 http://nl.wikipedia.org/wiki/Desertec
22
3.1| Verschillen Het is onmogelijk om Nederland met Europa te vergelijken op het gebied van energieontwikkelingen. Dit omdat de meningen in de rest van Europa ook nog zijn verdeelt. De discussie over kernenergie zal nog enige tijd voortduren. De grote oplossing van Europa zal toch de windenergie zijn. Europese landen die, net als Nederland, ook een gunstige ligging hebben aan de Noordzee, richten zich op voornamelijk op windenergie. Volkomen logisch te noemen, omdat de demografische omstandigheden van zowel Nederland als een paar andere Europese landen zoals België en Duitsland, voordelig zijn te noemen vergeleken andere Europese landen en werelddelen. Het verschil tussen Nederland en landen zoals Frankrijk, Zweden en Finland is dat deze landen zich liever met kernenergie bezig houden. Wat dat betreft zijn er geen strakke richtlijnen gemaakt door de EU over de manier waarop de doelen moeten worden behaald. De beste energieontwikkeling en –opwekking zal dan ook per land verschillend zijn en blijven, kijkend naar de ligging en de politieke voorkeur per land. Voor aan-de-Noordzeeliggende landen is het van groot belang om te blijven investeren in windenergie, omdat het in potentie een gezondere ontwikkeling is dan kernenergie. De zonne-energieontwikkelingen, waar voornamelijk Engeland zich bezig mee houdt, is wat dat betreft een collega van windenergie te noemen. Ook deze manier van energie opwekken is gezonder dan het gebruik maken van kernenergie. Engeland heeft als eiland zijnde ook grote potentie om de windenergie-exporteur van Europa te worden. Toch is het belangrijk dat zowel kern-, zonne- en windenergie zicht blijft door ontwikkelen, zodat we over enkele decennia volledig onafhankelijk zijn van uitputbare energiebronnen.
23
Deel 4| De huidige risicoanalyse van Essent met zicht op de toekomst. Dit deel zal gaan onderzoeken waar de huidige risico’s voor Essent liggen op bedrijfsmatig en milieutechnisch niveau. Door de ontwikkelingen van deze risicoanalyse krijgen we een beter beeld over hoe de energiesector beïnvloed wordt en hoe de toekomst daarin een rol zou kunnen gaan spelen. Uiteindelijk zal dit leiden tot een betere inschatting van het toekomstbeeld waarin Essent een rol gaat spelen.
1| Factoren & gevolgen die de energiesector beïnvloeden. Om te onderzoeken waar de bedreigingen voor Essent liggen in de toekomst is het van belang om eerst te kijken naar de factoren die de energiesector beïnvloeden. Namelijk: 1.1 Politieke- en economische ontwikkelingen 1.2 Vraag en aanbod, ook op de CO2, olie- en kolenmarkt 1.3 Weersinvloeden en aanzien van energieproducties 1.4 Valutahandel (met name de dollarkoers) 1.5 Toekomstige technologische ontwikkelingen.29 (zie deel ) In deze paragrafen zullen we per factor de essentiële informatie voor ons toekomst scenario samenvatten. 1.1| Politieke- en economische ontwikkelingen Door de invoering van vele wetgevingen is het zicht op de toekomst mede verandert voor Essent. Waar zij eerst begeleid werden door de overheid werden ze door de privatisering (tot stand gekomen door de bekende Elektriciteits- en Gaswet) gescheiden en kreeg het bedrijf een grote verantwoordelijkheid binnen de Nederlandse energiemarkt. Privatisering: ‘Privatisering is het proces waarbij het eigendom van bedrijven en diensten overgaan van overheid naar de particuliere sector. Daarbij worden publiekeigendom (zoals een staatsbedrijf) in particuliere handen gebracht.’ Deze werd ingevoerd in het jaar 1998.30 Elektriciteitswet: ‘Door de nieuwe Elektriciteitswet van 1998 werd het elektriciteitsnetwerk toegankelijker voor producenten, handelaren, en leveranciers van elektriciteit. Iedereen is nu vrij om zijn eigen leverancier te kiezen. De netten zijn in handen van de netbeheerders en de stroom wordt geleverd door elektriciteitsleveranciers.’ 31 Gaswet: ‘houdende regels omtrent het transport en de levering van gas (Gaswet)’32 Door de privatisering hebben zich de volgende gevolgen plaatsgevonden die Essent in grote mate beïnvloed heeft. Vervolgens zullen we deze gevolgen gaat categoriseren in factoren die wel- of niet inspelen op de toekomst van Essent. 29
http://www.hellemansconsultancy.nl/energieprijzen Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Particulier 31 http://www.windenergie.nl/111/onderwerpen/wet-en-regelgeving/elektriciteitswet 32 Bron: http://www.st-ab.nl/wetten/0092_Gaswet.htm 30
24
1.1.2| De gevolgen (voor & nadelen) van de privatisering m.b.t. Essent. Non-profit: Belastingtarieven op energie worden steeds hoger, waardoor de prijzen van energie voor de consument stijgen.33 ‘Opsplitsing zal het voor Essent moeilijker, zo niet onmogelijk maken om tegenwoordig zelf overnames in het buitenland te doen die qua schaal passen bij die van hun formaat. Door hun kleine omvang staan zij zwakker in het Europese fusiegeweld. Hierdoor bestaat de kans dat een buitenlands concern, dat niet hoeft te splitsen, een afgesplitst Nederlands bedrijf kan overnemen, ’ ofwel Essent.34 De rolverdeling is verandert. Essent hoort zich zo snel mogelijk aan te passen aan de nieuwe vorm en verwachtingen van de nieuwe markt. Zo verwacht men een goede kwaliteit van diensten en lage prijzen. Het is moeilijk om als bedrijf hieraan te voldoen, vooral wanneer ze een groot deel verkrijgen uit groene energie. De subsidies die energiebedrijven kregen zijn afgeschaft. Hierdoor zijn de prijzen van de energie voor de consument gestegen en is het moeilijker voor Essent zijn prijzen laag te houden. Door de privatisering zijn energiebedrijven sneller geneigd zich meer bezig te houden met promotie dan op de verbetering van de efficiënte, productie en kwaliteit van hun leveringen, terwijl het publiek deze juist zo op prijs stelt. Ook Essent zal hiermee rekening moeten houden. Door de invoering moesten vele eenmalige herstructureer kosten gemaakt worden, denk aan: ICT-kosten, personeelskosten, juridische kosten en huisvestigingskosten.35 In slechte tijden zal Essent genoodzaakt zijn zijn aandelen te verkopen en ondernemers te ontslaan. Het overheidstoezicht vermindert, hierdoor krijgt de overheid steeds minder greep op de controle van de concurrentie, toezicht op de naleving van de Elektriciteits- en Gaswet, fusies of prijsverhogingen.36 Hierdoor wordt de markt waarin Essent verkeert eerder een unlevel playing field wanneer zij wel eerlijk spelen. Concurrentie voorbeeld, Endesa: ‘Het Spaanse energiegigant Endesa is een van de voorbeelden van een buitenlands concern die Nederlandse energienetwerken wilde overnemen. Hun strategiedoelen waren om zoveel mogelijk winst te behalen uit de consumenten. Daarbij wil Endesa de in Nederland bestaande hoge winstmarges en geringe verloop van de klanten, die aan contracten met verschillende diensten gebonden zijn behouden. Ofwel, Endesa streefde er dus niet naar om de consument http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Economie/294120/Energierekening-meer-dan-honderd-euroomhoog.htm?rss=true 34 http://www.nu.nl/economie/712915/kamer-wil-rem-op-privatisering-energiebedrijven.html 33
35http://www.google.nl/url?sa=t&source=web&cd=5&ved=0CDgQFjAE&url=http%3A%2F%2Foaithesis.eur.nl%2Fir%2Frepu
b%2Fasset%2F5017%2FVijverberg%2520Lucien%2520-%2520288237%252010-72008%2520%2520id%2520thesis5017.doc&rct=j&q=effecten%20privatisering%20elektriciteit&ei=BXbBTZWuFc_Tsgar6_jCB Q&usg=AFQjCNEojy2GL53A33_VPt-BRzp5auqy3A 36 http://www.gewoon-nieuws.nl/2011/02/privatiseren-is-een-grote-miskleun/
25
zoveel mogelijk voordeel te bieden door optimaal gebruik van de gegenereerde energie en lagere prijzen. Echter ging deze overname van de energiedistributiebedrijven gelukkig niet door, doordat de bedrijven niet konden worden geprivatiseerd, waardoor de bedrijven te weinig waard waren voor Endesa.’37 Dit voorbeeld maakt de dreiging van een overname duidelijk. Profit: ‘Er is een gelijke financiering ontstaan voor bedrijven, doordat bedrijven die een onderpand beschikken daarop geen rente meer krijgen. Dit maakt de markt voor Essent eerlijker wanneer de overheid zijn taak als toezichthouder goed vervult.’38 ‘Door de splitsingswet werd er een einde gemaakt aan informatievoordelen van verticaal geïntegreerde ondernemingen die zij als netbeheerder bezaten, om concurrentievoordelen te behalen in de leveringsmarkt.’39 Ook dit bied Essent de kans om eerlijk tegen concurrentie te strijden. Consumenten hebben een vrijheid van keuze. (Er is geen monopolie meer op de markt, zolang de overheid deze markt in controle houd.) Hierdoor kan Essent een eerlijk deel van de markt nog veroveren zonder geblokkeerd te worden door 1 leverancier. Grote en belangrijke bedrijfsbeslissingen zoals investeringen, overnames of fusies kunnen sneller en daardoor adequater genomen worden en investeringen kunnen afgeschermd blijven van budgettaire aanslagen. Dit zal de lange termijn perspectieven van Essent en de daaraan verbonden werkgelegenheid kunnen versterken. 40 ’Het doorsnijden van de band met de overheid dwingt tot prestatieverbeteringen, want slecht presteren wordt onherroepelijk door de rendementsgerichtheid van aandeelhouders en concurrentie op de kapitaalmarkt afgestraft.’41 Concurrentie kan dus een positief effect opleveren wat betreft de kwaliteit, efficiëntie en productie van energie. Essent wordt verplicht zich te verbeteren ten opzichte van zijn concurrenten. Door deze druk zijn ze eerder geneigd dat te doen. 42 37
http://www.google.nl/url?sa=t&source=web&cd=2&ved=0CB4QFjAB&url=http%3A%2F%2Fsomo.nl%2Fpublicationsen%2FPublication_2889%2Fat_download%2Ffullfile&rct=j&q=Endesa%20overname&ei=UAnATcybOszSsgapcTCBQ&usg=AFQjCNFCt3HJ3k2gzkCwKlSamW373tHvww 38http://www.google.nl/url?sa=t&source=web&cd=5&ved=0CDgQFjAE&url=http%3A%2F%2Foaithesis.eur.nl%2Fir%2Frepu
b%2Fasset%2F5017%2FVijverberg%2520Lucien%2520-%2520288237%252010-72008%2520%2520id%2520thesis5017.doc&rct=j&q=effecten%20privatisering%20elektriciteit&ei=BXbBTZWuFc_Tsgar6_jCB Q&usg=AFQjCNEojy2GL53A33_VPt-BRzp5auqy3A 39http://www.google.nl/url?sa=t&source=web&cd=5&ved=0CDgQFjAE&url=http%3A%2F%2Foaithesis.eur.nl%2Fir%2Frepu
b%2Fasset%2F5017%2FVijverberg%2520Lucien%2520-%2520288237%252010-72008%2520%2520id%2520thesis5017.doc&rct=j&q=effecten%20privatisering%20elektriciteit&ei=BXbBTZWuFc_Tsgar6_jCB Q&usg=AFQjCNEojy2GL53A33_VPt-BRzp5auqy3A 40 http://www.studentcontent.nl/documenten/economie%20voor%20managers/h3_privatisering._overheid_en_publieke_be langen.pdf 41 http://www.studentcontent.nl/documenten/economie%20voor%20managers/h3_privatisering._overheid_en_publieke_b elangen.pdf 42 http://www.amnesty.nl/encyclopedie_lemma/1498
26
1.1.3| Welke gevolgen van de privatisering zijn van belang voor het toekomstscenario? De rolverdeling is verandert. Essent hoort zich zo snel mogelijk aan te passen aan de nieuwe vorm en verwachtingen van de nieuwe markt. Zo verwacht men een goede kwaliteit van diensten en lage prijzen. Het is moeilijk om als bedrijf hieraan te voldoen, vooral wanneer ze een groot deel verkrijgen uit groene energie. De subsidies die energiebedrijven kregen zijn afgeschaft. Hierdoor zijn de prijzen van de energie voor de consument gestegen en is het moeilijker voor Essent zijn prijzen laag te houden. ‘Opsplitsing zal het voor Essent moeilijker, zo niet onmogelijk maken om tegenwoordig zelf overnames in het buitenland te doen die qua schaal passen bij die van hun formaat. Door hun kleine omvang staan zij zwakker in het Europese fusiegeweld. Hierdoor bestaat de kans dat een buitenlands concern, dat niet hoeft te splitsen, een afgesplitst Nederlands bedrijf kan overnemen, ’ ofwel Essent.43 De concurrentie die Essent momenteel ondervind, zal ook in de toekomst een belangrijke rol gaan spelen. Tegenwoordig zijn Nederlandse bedrijven door de privatisering (d.m.v. aandelenverkoop) makkelijk over te nemen. Een overname met kwade bedoelingen kan het einde van Essent betekenen, tenzij Essent zich staande weet te houden door zich met de nieuwe markt mee te ontwikkelen. Er is, zoals eerder gezegd, een nieuwe markt gaande in Nederland doordat de consument zijn eigen energieleverancier kan kiezen. De consument beschikt over een toegenomen macht en heeft hoge verwachtingen en eisen. Tot dusver is onze maatschappij vooral prijsgericht. Essent ligt vrij duur in de prijzen, mocht het zich staande willen houden moet het zich proberen zijn prijzen te verlagen of zijn diensten op een zodanige manier aanpassen dat men eventueel eerder geneigd is meer te betalen. Wanneer de maatschappij inslaat op een duurzame samenleving en daar eventueel meer voor wil betalen, zit Essent goed. Echter is het moeilijk voor Essent om prijzen te verlagen voor duurzame energie, zie hiervoor de volgende paragraaf.
1.1.4|Prijsstelling energie: Essent levert een kwart van alle groene stroom in Nederland, hoofdzakelijk uit biomassa. Mocht deze productie wegvallen, kan dat tot gevolg hebben dat de doelstelling van de regering om 14 procent van de stroom in 2020 duurzaam op te wekken, niet wordt behaald en dat de grote bron van energielevering van Essent vervalt. Essent raakt in risico door de nieuwe wetgevingen die er zijn geweest wat betreft de energiesector, zoal de Gaswet die hebben geleid tot de privatisering. Deze privatisering heeft geleid tot de beëindiging van de subsidiering binnen de energiesector en tot een belastingheffing die onze energierekening met 91 procent heeft laten stijgen.
43
http://www.nu.nl/economie/712915/kamer-wil-rem-op-privatisering-energiebedrijven.html
27
Essent is dus niet in staat biomassa te leveren met een lagere prijs, wat een lage consumentengehalte tot gevolg heeft. Alleen maatregelen van de overheid kunnen dat nog eventueel gaan afwenden. Wanneer de overheid in de toekomst nog zou kunnen beslissen extra subsidie uit te geven zou dit oplossing kunnen bieden. Een andere oplossing is wanneer de overheid de uitstoot van C02 duurder zal maken, waardoor dus de kosten van opwekking voor stroom uit kolen en gas duurder worden. Dit zal kunnen leiden tot een rendabele levering van biomassa. Tegenwoordig heft de overheid belasting over de energierekeningen van de consument. Waardoor hierdoor ook de prijs negatief beïnvloed wordt. De huidige situatie (zonder aanpassingen van de wetgeving door de overheid) ziet er somber uit voor Essent. Wanneer er niets verandert in hun productie of in de overheidsbeleidheden zal het produceren van groene stroom niet rendabel meer zijn, en zal Essent dus genoodzaakt zijn om hiermee te stoppen.44 Belangrijk: ‘Door de beëindiging van de subsidiering kan Essent geen biosmassa leveren met een lage prijs. Alleen maatregelen van de overheid kunnen dat eventueel nog gaan afwenden.’
Figuur 1: 45
44 45
http://www.bndestem.nl/algemeen/economie/8389683/Essent%3A-groene-stroom-in-gevaar.ece http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Economie/294120/Energierekening-meer-dan-honderd-euro-omhoog.htm?rss=true
28
1.2| Vraag en aanbod, ook op de CO2, olie- en kolenmarkt De energiemarkt wordt voor een groot gedeelte bepaalt door de stijgende vraag naar fossiele brandstoffen op de wereldmarkt. Zo lang er geen goede alternatieve energiebronnen bijkomen zal deze trend zich ook in de toekomst voortzetten. Ook zijn de Nederlandse energieprijzen door de privatisering steeds meer beïnvloedbaar door het buitenland. Hierdoor zijn we steeds meer en meer afhankelijk van de wereldeconomie. De vraag naar energie neemt naar verwachting ook toe en toe, de wereldbevolking zal daarbij ook trendmatig stijgen. De levensverwachtingen nemen toe en de modernisatie in huishoudens wordt ook steeds meer het standaard. Door deze modernisatie en de bevolkingsgroei zal de vraag naar energie alleen maar blijven stijgen. Het risico van Essent is dat de vraag voor energie zal stijgen, terwijl de fossiele brandstoffen opraken. Hierdoor zal de prijs voor elektriciteit naar verwachting ook stijgen, dit door het feit dat de schaarste aan olie de elektriciteitsprijs in grote mate beïnvloed. Essent zal dan ook een steeds hogere prijs moeten vragen voor zijn energie, immers zij een alternatieve energiebron levert die goedkoper is. Belangrijk: ‘Het risico van Essent is dat de vraag voor energie zal stijgen, terwijl de fossiele brandstoffen opraken. Hierdoor zal de prijs voor elektriciteit naar verwachting ook stijgen, dit door het feit dat de schaarste aan olie de elektriciteitsprijs in grote mate beïnvloed.’ 1.3| Weersinvloeden en aanzien van energieproducties Essent heeft continu te maken met grote klimaatveranderingen in het binnen of buitenland. Bijvoorbeeld: Door de ramp in Japan waar een kerncentrale werd getroffen door een tsunami, maakt het beeld over de bouw van kerncentrales op een internationale schaal beangstigend. Het is dan ook belangrijk om door te hebben dat weersinvloeden ook invloed hebben op het aanzien van de wijze van energieproducties. Zo wordt de bouw van centrales vaak door milieuactivisten dwars gezeten. Voorbeeld: ‘Een actueel voorbeeld is de campagne van Greenpeace tegen de bouw van twee kolencentrales in de Eemshaven. Op de website http://www.greenpeace.nl/stop-nuonen-essent zijn nepreclames te zien die de milieuprestaties van Nuon en Essent aan de kaak stellen en het standpunt van Greenpeace duidelijk maken. In de eerste weken van deze actie keken tientallen duizend Nederlanders naar deze filmpjes. Nog pijnlijker voor de bedrijven is de optie die Greenpeace eraan toevoegt: met een muisklik kunnen klanten van de energiebedrijven een email laten
29
versturen waarin ze dreigen hun contract op te zeggen. De komende tijd zal uitwijzen hoeveel mensen daadwerkelijk hierdoor overstappen naar andere energieleveranciers.’ 46 Belangrijk: ‘Weersinvloeden hebben ook invloed op het aanzien van de wijze van energieproducties.’ valutahandel Een groot deel van onze energie behalen we uit het buitenland. Dit houd in dat we in grote mate beïnvloed worden door de waarde van valuta’s. Een verzwakte Amerikaanse dollar kan dan ook leiden tot een stijging van de olieprijs. De prijzen zijn dus afhankelijk van de koersen, echt een risico zal dit niet volgen maar van invloed is het wel.
Opsomming risico’s Stijging belastingtarieven, hoge prijs voor duurzame energie, niet rendabel meer. Natuurrampen, die invloed hebben op de wijze van productie van energie De vraag naar energie stijgt, terwijl de fossiele brandstoffen opraken. De prijs zal stijgen door de schaarste aan olie die de elektriciteitsprijzen beïnvloeden. Nieuwe wetgevingen Volledige overname Wanneer de consument prijsgericht blijft en niet voor extra diensten eventueel meer wil betalen. 2.1| Potentiele kans op incident met deze gevolgen, door Essent47 Door de risico’s te bekijken kunnen we ze omzetten in kansen en sterkte punten. Stel dat mensen steeds duurzamer gericht worden, zou Essent eventueel kunnen besluiten om met een leverancier van zonnecellen of in eventuele andere duurzame producten een aandeel te bezitten. Hierdoor zou Essent kunnen afspreken om de te kort komende energie (die tekort komt bij de productie door de duurzame producten) aan te vullen. Hierdoor heeft de leverancier profijt als Essent, die een aandeel verwacht in de winst. Dit zou betekenen dat Essent niet langer per definitie afhankelijk is van de energiemarkt en zijn bedreigingen. Olieproducties worden steeds minder belangrijk en van de prijzen van duurzame energie worden ze ook steeds minder afhankelijk 46
http://ambtenaar20.ning.com/profiles/blogs/slacktivisme-kansen-en https://essent.educatienet.nl/EssentEN_C01/UploadData/images/3830/0/matrix_960x600.png
47
30
Deel 5| Macro & Meso analyse
ESSENT. Vertaling van keyfactoren naar (sub)domeinen van onderzoek.
Macro en Meso analyse
________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ________ ___ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ __________ ________________ ____________ ___________ ______ _____ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ _______ ____ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ __________ ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ______ _____ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ __________ ________________ ____ ________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___
Als de keyfactoren worden vertaald naar domeinen van onderzoek kan het volgende beeld worden geschetst: Toekomstanalyse PEST Economisch Sociaal
X
X
Gedrag gezin / huishoudens
X
Gedrag MKB / industrie
X
X
X
X
Overheidsbeleid
X
X
X
X
Infrastructuur en netwerkbeheer
X
X
X
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
X
X
X
Leefomgeving / ruimtelijke ordening
X
Milieu / klimaat
X
Totaalbeeld belang
7
X
X X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
0
3
X
X
X
4
5
4
X X
X 4
X
X
X
4
Onderzoek
Lifestyles
X
Communicatie
Demografie
X
Energie
Rente/wisselkoersen
X
Transport
(inter)nationale handel
X
Innovatie
Seizoensinvloeden
X
Reclame, publiciteit, media
Belastingen
X
Technologisch
Consumentenvoorwaarden
Economische situatie
Financiering en subsidies
Antirustwetgeving48
X
Oorlogen, conflicten en crisissen
Prijsstelling energie
(Inter)nationale handelswetgeving
Ecologie en Milieuwetgeving
Politiek
Sociale waarden
Keyfactoren
X
2
4
4
X
X
X
X
X
X
X 4
X
1
1
0
5
1
0
48 benaming voor(VS-)wetten tegen concurrentiebeperking en monopolyvorming
31
0
5
ESSENT. Ontwikkelingen op politiek gebied. ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ _____ ______ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ __________ ________________ ____________ ___________ __ _________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ __________ __ ___________ ___________ __________ ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ _______ ____ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ______
Op politiek gebied zijn de volgende gebeurtenissen in kaart gebracht: Focus
Analytisch onderzoek
Intuïtieve brainstorm
2010
2025
2040
Ecologische en milieuwetgeving
Ecologische en duurzame productieprocessen is keuze bewuste consument
Overheid stimuleert ecologische en duurzame productieprocessen
Ecologische en duurzame productieprocessen zijn standaard
(Inter)nationale handelswetgeving
Wetgeving wordt verder aangescherpt op bepaalde vlakken
Wetgeving wordt verder aangescherpt in het kader van milieubewust
Wetgeving wordt verder aangescherpt in het kader van milieubewust
Antitrustwetten
Privatisering, energiebedrijven staan los van de overheid
Privatisering, energiebedrijven staan los van de overheid
Privatisering, energiebedrijven staan los van de overheid
Liberalisering, keuzevrijheid van energieleveranciers
Concurrentiestrijd dendert door
Concurrentiestrijd dendert door en wordt heviger
Financiering en subsidies
n.v.t
n.v.t
n.v.t
Oorlogen, conflicten en crisissen
Situatie stuurt deels aanbod en daarmee de prijs
Situatie stuurt deels aanbod en daarmee de prijs
Situatie stuurt deels aanbod en daarmee de prijs
Drijvende kracht
Type (2010-2040)
Onzekerheid
Sturen op duurzaamheid
Trend
Laag
Aanscherpen wetgeving
Trend
Laag
Privatisering
Discontinuïteiten
Laag
Liberalisering
Geleidelijke discontinuïteit
Laag
32
ESSENT. Ontwikkelingen op economisch gebied. ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ________ ___ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ __________ ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ _______ ____ ___________ __________ ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ _____ _______ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ______
Op economisch gebied zijn de volgende gebeurtenissen in kaart gebracht: Focus
Economische situatie
Belastingen
Analytisch onderzoek
Intuïtieve brainstorm
2010
2025
2040
Wereldeconomie onstabiel
Wereldeconomie wéér onstabiel. Geschiedenis herhaalt zich
Wereldeconomie onstabiel
Kernenergie e.d. worden zwaarder belast.
Kernenergie e.d. worden zwaarder belast
Energiebelasting stijgt
Wereldeconomie stabiliseert
Duurzame energie wordt minder zwaar belast Seizoensinvloeden
(Inter)nationale handel
Seizoenen sturen vraag
Globalisering neemt toe
Seizoenen abrupter en extremer
Seizoenen abrupter en extremer
Inspelen op seizoenen
Inspelen op seizoenen
Globalisering neemt toe
Globalisering neemt toe Regionalisering door globalisering
Rente/wisselkoersen
Onrust op financiële markt: maatregelen worden genomen
Financiële markt stabiliseert: effecten maatregelen zichtbaar
Nieuw financieel systeem: economische regels wijzigen
Wereldvaluta verandert
Wereldvaluta verandert
Wereldvaluta verandert
Drijvende kracht
Type (2010-2040)
Onzekerheid
Duurzame energie minder zwaar belasten
Geleidelijke discontinuïteit
Middel
Seizoenen sturen vraag
Trend
Laag
Wereldgeldmarkt fluctueert heftig
Trend
Middel
Regionalisering door globalisering
Geleidelijke discontinuïteit
Middel
33
ESSENT. Ontwikkelingen op sociaal gebied. ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ __________ ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ _ ___________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ ______ _____ ___________ ____________ ___________ ___________ __________ ________________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___ ________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ____________ ___________ ___________ ___________ ____________ __________ _ ___________ ____________ ___________ ___________ ______
Op sociaal gebied zijn de volgende gebeurtenissen in kaart gebracht: Focus
Demografie
Analytisch onderzoek
Intuïtieve brainstorm
2010
2025
2040
Wereldbevolking neemt toe
Wereldbevolking neemt toe
Wereldbevolking neemt toe Bevolkingsgroei hapert door crisissen
Europa vergrijst
Europa vergrijst
Europa is vergrijst Meer ouderen dan baby’s
Levensverwachting neemt toe
Levensverwachting neemt toe
Levensverwachting neemt toe Levensverlening door technologische ontwikkelingen
Lifestyle
Interesse in duurzame energie
Welke energie je kiest is een bewuste keuze
Duurzame energie is imago
Energieverbruik neemt toe
Energie verbruikt neemt toe
Energieschaarste Prijsstelling energie omhoog
Social values
Consumentenvoorkeuren
Reclame, publiciteit, media
Duurzaamheid/ verantwoording
Consument bewust van invloed/gevolg.
Consument stuurt bewust
Milieubewust is belangrijk
Duurzame productie is belangrijk
Duurzame energie
Duurzame energie
Duurzame productie is belangrijk
Goedkope energie
Goedkope energie
Men wilt zo goedkoop mogelijke energie
Service
Service
Service die energieleveranciers verlenen is belangrijk
Concurrentiestrijd
Concurrentiestrijd dendert door
Energieleveranciers moeten hun marktpositie behouden door middel van reclame, publiciteit en media. Via deze manier moeten zij hun consumenten behouden en nieuwe consumenten
34
voor zich winnen.
Drijvende kracht
Type (2010-2040)
Onzekerheid
Wereldbevolking neemt toe en vergrijst
Trend
Laag
Energieverbruik neemt toe
Trend
Laag
Duurzaamheid/verantwoording
Trend
Laag
35
ESSENT. Ontwikkelingen op technologisch gebied. _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ ____ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ _ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ___
Op technologisch gebied zijn de volgende gebeurtenissen in kaart gebracht: Focus
Innovatie
Analytisch onderzoek
Intuïtieve brainstorm
2010
2025
2040
Nieuwe opwekmethodes
Nieuwere opwekmethodes
Consumenten beschikken over de mogelijkheid om zelf energie op te wekken, te gebruiken en te verkopen aan energieleveranciers.
Kosten besparend
Milieubewuster
Energiebesparende maatregelen
Transport
2
Energiebesparende maatregelen worden verder uitgebreid.
2
Milieubewuster, reductie 2 CO uitstoot
2
CO reductie
CO reductie
CO reductie
n.v.t
n.v.t
n.v.t
n.v.t
n.v.t
n.v.t
Onderzoek naar innovatiemogelijkheden, kansen.
Onderzoek naar innovatiemogelijkheden, kansen.
Onderzoek naar innovatiemogelijkheden, kansen.
Energie
Communicatie
Onderzoek
Drijvende kracht
Type (2010-2040)
Onzekerheid
Innovatiemogelijkheden
Controversie
Hoog
Technologieën denderen door
Trend
Laag
Duurzaamheid/verantwoording
Trend
Laag
36
Meso-analyse De meso-analyse wordt meestal uitgevoerd met behulp van het vijfkrachtenmodel, vaak ook genoemd als het model voor de industrieanalyse. Aan de hand van vijf verschillende krachten analyseert het vijfkrachtenmodel de aantrekkelijkheid van een bepaalde branche. Hoe zwakker een kracht is ontwikkeld, hoe groter de kans op het creëren van succesvolle business. De krachten zijn: - Concurrentie in de bedrijfstak; - Dreiging van nieuwe toetreders; - Onderhandelingsmacht van de afnemers; - Onderhandelingsmacht van de toeleveranciers; - Dreiging van substituten. Of een bedrijfstak stabiel of dynamisch is in de nabije toekomst kun je inschatten aan de hand van de analyse van het vijfkrachtenmodel. Ook de economische wetmatigheden, het winstpotentieel en inzicht in machtsverhoudingen worden in kaart gebracht. Iedere kracht is opgebouwd uit een aantal onderdelen (sub domeinen). Zie de volgende toelichting. Het vijfkrachtenmodel (Porter, 1980) _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ____ __ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ ___
Toetreders Dreiging van nieuwkomers
Leveranciers
Concurrentie
Afnemers
Onderhandelingsmacht van leveranciers
Concurrentie tussen organisaties
Onderhandelingsmacht van afnemers
Substituten Dreiging van substituten
37
De verschillende sub domeinen van de boven getoonde domeinen leveranciers, toetreders, concurrentie, afnemers en substituten zijn als volgt: Leveranciers Prijsgevoeligheid
Toetreders Schaalvoordelen
Concurrentie Concentratie
Afnemers Prijsgevoeligheid
Omvang en concentratie Kosten bij veranderen product Vermogen tot voorwaartse integratie
Absolute kostenvoordelen Kapitaaleisen
Productdifferentiatie
Productdifferentiatie
Uittredingsbarrières
Omvang en concentratie Kosten bij veranderen product Vermogen tot voorwaartse integratie
Groei van de bedrijfstak
Toegang distributiekanalen
Substituten Aanwezigheid van substituten Neiging van afnemen tot substitutie Relatieve prijsprestaties Merkidentiteit
Barrières van de overheid
ESSENT. Vertaling van keyfactoren naar (sub)domeinen van onderzoek. _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ ____ ___ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ ____
Als de keyfactoren worden vertaald naar domeinen van onderzoek kan het volgende beeld worden geschetst:
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
3
3
X 5
3
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X 5
4
X 5
3
3
3
X X X
X X X
3
2
X
Neiging van afnemen tot substitutie
X
Aanwezigheid van substituten
X
Vermogen tot voorwaartse integratie
X
X
X
X
Merkidentiteit
X
Relatieve prijsprestaties
X
Omvang en concentratie
X
Prijsgevoeligheid
X
Vermogen tot achterwaartse integratie
Productdifferentiatie
X
Kosten bij veranderen product
Kapitaaleisen
X
Omvang en concentratie
Absolute kostenvoordelen
X
Prijsgevoeligheid
Schaalvoordelen
X
Substituten
Barrières van de overheid
Uittredingsbarrières
X
Groei van de bedrijfstak
Productdifferentiatie
Concentratie Prijsstelling energie Gedrag gezin / huishoudens Gedrag MKB / industrie Overheidsbeleid Infrastructuur en netwerkbeheer Maatschappelijk verantwoord ondernemen Leefomgeving / ruimtelijke ordening Milieu / klimaat Totaalbeeld belang
Kosten bij veranderen product
Toekomstanalyse Vijfkrachtenmodel Toetreders Afnemers Leveranciers
Concurrentie
Toegang distributiekanalen
Keyfactoren
X 5
2
3
3
X
X
X
X
X
X
X
2
4
5
2
2
38
2
ESSENT. Concurrentie binnen de bedrijfstak. _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ ____ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ _ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ___
In de volgende tabel wordt een inschatting gemaakt van de concurrentieontwikkelingen binnen de bedrijfstak. Als denkraam zijn de eerder geïdentificeerde macrokrachten gebruikt. Focus
Analytisch onderzoek
Concentratie
2010 Aantal internationale spelers neemt toe
Productdifferentiatie
Groei van de bedrijfstak
Aanbod blijft gelijk, productdifferentiaties is gemiddeld. Vraag neemt toe
Intuïtieve brainstorm 2025 Aantal internationale spelers neemt toe
2040 Aantal internationale spelers neemt toe
Aanbod blijft gelijk, productdifferentiaties is gemiddeld. Vraag neemt toe
Aantal internationale spelers is verzadigd Aanbod blijft gelijk, productdifferentiaties is gemiddeld. Vraag neemt toe Vraag naar energie van energieleveranciers neemt af doordat consumenten zelf energie opwekken
Seizoenen en culturen bepalen fluctuaties
Overcapaciteit
Seizoenen en culturen bepalen fluctuaties
Seizoenen en culturen bepalen fluctuaties
Overcapaciteit
Economische situatie bepaalt fluctuaties Overcapaciteit Productie onder vraag
Uittredingsbarrières
Wordt bepaald door strategische factoren
Wordt bepaald door strategische factoren
Wordt bepaald door strategische factoren Wordt bepaald door economische factoren
Drijvende kracht
Type (2010-2040)
Onzekerheid
Markt bestaat uit meer internationale spelers
Trend
Laag
Vraagfluctuatie is en blijft seizoens-, cultuur- en leeftijdsgebonden
Trend
Laag
Vraag neemt toe
Trend
Laag
Hoge uittredingsbarrières
Trend
Laag
39
ESSENT. Dreiging van toetreders. _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ ____ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ _ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ___
In de volgende tabel wordt een inschatting gemaakt van de ontwikkelingen van de dreiging en toetreders. Als denkraam zijn de eerder geïdentificeerde macrokrachten gebruikt. Focus
Analytisch onderzoek 2010
Schaalvoordelen
Kostenvoordelen
Een aantal grote bedrijven domineren
Een aantal grote bedrijven domineren en hebben de kennis kunde (huidige markt)
Intuïtieve brainstorm 2025
2040
Een aantal grote bedrijven domineren
Een aantal grote bedrijven domineren
Antitrustwetten beperken globalisering
Antitrustwetten beperken globalisering, uitweg ligt in regionalisering
Een aantal grote bedrijven domineren en hebben de kennis kunde
Een aantal grote bedrijven domineren en hebben de kennis kunde
Kansen voor toetreders in milieubewustere energie.
Kansen voor toetreders in milieubewustere energie.
Kapitaaleisen
Afhankelijk van productieproces
Afhankelijk van productieproces
Afhankelijk van productieproces
Distributiekanalen
Wordt beheerd door netbeheerders, vastgelegd in Gas en Elektriciteitswet 1998
Wordt beheerd door netbeheerders, vastgelegd in Gas en Elektriciteitswet 1998
Wordt beheerd door netbeheerders, vastgelegd in Gas en Elektriciteitswet 1998
Juridische/wettelijke barrières
Liberalisering
Verdere liberalisering
Gehele liberalisering van energiemarkt wereldwijd
Represaillemaatregelen
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Drijvende kracht Internationale spelers bundelen kracht (globalisering) versus marktversnippering (regionalisering)
Type (2010-2040) Controversie
Onzekerheid Hoog
Kapitaaleisen afhankelijk van productieproces
Trend
Laag
Wettelijke barrières nemen exponentieel toe
Geleidelijke discontinuïteit
Laag
40
ESSENT. Onderhandelingsmacht van afnemers. _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ ____ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ _ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ___
In de volgende tabel wordt een inschatting gemaakt van de ontwikkelingen van de onderhandelingsmacht van de afnemers. Als denkraam zijn de eerder geïdentificeerde macrokrachten gebruikt. Focus
Prijsgevoeligheid
Analytisch onderzoek
Intuïtieve brainstorm
2010
2025
2040
Prijsgevoeligheid van afnemers is groot
Prijsgevoeligheid van afnemers is groot
Prijsgevoeligheid van afnemers is groot
Prijsgevoeligheid wordt mede bepaald door kwaliteit (groene energie)
Omvang/concentratie
Concentratie wordt bepaald door grote groep afnemers
Concentratie wordt bepaald door kleinere groep afnemers
Afnemers gaan zich verder concentreren op inkoopvoordeel
Afnemers gaan zelf energie produceren Kosten bij veranderen van product
Afkoopcontracten/ vrij overstapbaar
Vrij overstapbaar
Vrij overstapbaar
Vermogen tot achterwaartse integratie
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Drijvende kracht Kwaliteit bepaalt prijsstelling
Type (2010-2040) Trend
Onzekerheid Middel
Vrij opstapbaar
Trend
Laag
41
ESSENT. Onderhandelingsmacht van toeleveranciers. _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ ____ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ _ _____ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ___
In de volgende tabel wordt een inschatting gemaakt van de ontwikkelingen van de onderhandelingsmacht van toeleveranciers. Als denkraam zijn de eerder geïdentificeerde macrokrachten gebruikt. Focus
Analytisch onderzoek
Prijsgevoeligheid
2010 Gevoeligheid is gemiddeld
2025 Gevoeligheid is gemiddeld
2040 Gevoeligheid is gemiddeld
Macht toeleveranciers is groot
Groeiende vraag geeft toeleveranciers meer macht
Groeiende vraag geeft toeleveranciers meer macht
Afnemende vraag zwakt de macht van toeleveranciers af
Afnemende vraag zwakt de macht van toeleveranciers af
Laag
Laag
Laag
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Omvang/concentratie
Kosten bij veranderen van product Vermogen tot voorwaartse integratie
Intuïtieve brainstorm
Drijvende kracht
Type (2010-2040)
Onzekerheid
Macht toeleveranciers wordt groter door vraag
Controversie
Hoog
42
ESSENT. Dreiging van substitutie. _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _____ __ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ____ _________ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _____ _ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ _______ ______ _______ ______ _______ _______ ___
In de volgende tabel wordt een inschatting gemaakt van de ontwikkelingen van de dreiging van substitutie. Als denkraam zijn de eerder geïdentificeerde macrokrachten gebruikt. Focus
Aanwezigheid van substitutie Neiging van de afnemers tot substitutie
Analytisch onderzoek
Intuïtieve brainstorm
2010 n.v.t
2025 n.v.t.
2040 andere energiebronnen
Macht toeleveranciers is groot
Groeiende vraag geeft toeleveranciers meer macht
Groeiende vraag geeft toeleveranciers meer macht
Afnemende vraag zwakt de macht van toeleveranciers af
Afnemende vraag zwakt de macht van toeleveranciers af
Relatieve prijsprestatie
Laag
Laag
Laag
Merkidentiteit
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Drijvende kracht
Type (2010-2040)
Onzekerheid
Macht toeleveranciers wordt groter door vraag
Controversie
Hoog
43
Deel 6| Het Concept: Scenario: Slechte Economie en Consument wekt zelf stroom op 6.1| Basisscenario: Trends: Vooruitgang wind/zonne-energie technieken: De vooruitgang van wind en zonne-energie technieken neemt toe, de zonnepanelen worden efficiënter en goedkoper. Door de slechte economie word het voor de consumenten duurder om energie te kopen, doordat de economie slecht blijft is het op de lange termijn voordelig als mensen thuis energie gaan opwekken, de kosten zijn eenmalig in het aanschaffen van zonnepanelen dus mensen schaffen massaal zonnepanelen aan. Door de grote vraag neemt de concurrentie op de zonnepanelen markt toe waardoor er meer innovatie plaats vind en er goedkoper geleverd kan worden. De techniek van zonneenergie breid zich verder uit in vormen van zonne-energie absorberende verf en buigbare zonnepanelen die gemakkelijker kunnen worden geplaatst in bijvoorbeeld kleding en huishoudelijke elementen als gordijnen. Door de afnemende vraag van energie in de energiemarkt moeten energieleveranciers zich gaan richten op andere markten bijvoorbeeld de markt van de duurzame opwek materialen, zoals het produceren van zonnepanelen. Ook windturbines kunnen in steeds kleinere maten worden geproduceerd, mensen zullen deze kleine vormen thuis kunnen plaatsen om ook van windenergie te profiteren. Uitputting van de fossiele brandstoffen: De uitputting van de fossiele brandstof zal een zeer groot effect hebben op de economie en de opwekking van duurzame energie, hoe duurder de fossiele brandstoffen hoe hoger de prijs voor elektriciteit opgewekt door deze brandstof, dat kan de consument niet opbrengen in de. Hoe meer duurzame energie we zelf opwekken, hoe minder fossiele brandstof we nodig hebben. In 2020 zal fossiele brandstof alleen maar nog duurder worden en de focus op duurzame energie stijgen. Energieopwekking door fossiele brandstoffen wordt duurder Door het dreigende opraken van fossiele brandstoffen terwijl de vraag ernaar alsmaar toeneemt zal de prijs ervan stijgen, dat is nadelig voor energieleveranciers die stroom opwekken doormiddel van deze fossiele brandstoffen, de toegenomen prijs zal moeten worden doorberekend aan de consument, deze zal hier niet op zitten te wachten in een slechte economie wat de stap naar duurzame zelfvoorziening van stroom aantrekkelijker maakt. Terug verkopen consument aan de leverancier SMARTGRID door de grote hoeveelheden stroom die zelf worden opgewekt door de consument zal Essent een andere rol moeten gaan spelen, de markt verdiept zich in de mogelijkheid om stroom van de consument op te kopen en op te slaan en deze weer te verkopen aan mensen die tekort komen door bijvoorbeeld zon en/of wind tekort.
44
Subsidies en belasting op duurzame energie: De Nederlandse regering zal tijdens de korte periode van groeiende economie subsidies geven op de aanschaf van duurzame energie opwekkers met het oog op milieubeleid, deze subsidie zal er in het begin voor zorgen voor een groei in de aanschaf onder de bevolking. Deze subsidie zal tijdens de recessie van 2025 vervallen en nadien overgaan op een belastingheffing. Daarnaast zal de overheid van het gehele Nederlandse stroomnetwerk een smartgrid systeem maken, dit om de ombouw naar duurzame energie opwekking te ondersteunen. Concurrentie tussen leveranciers Concurrerende energieleveranciers in een slechte economie met consumenten die het product zelf aanmaken houden het niet lang vol, de markt zal zich gaan richten op andere takken dan energielevering om zo toch omzet te generen wat zij hard nodig hebben om een bestaan zeker te zijn, innovatie drijft bedrijven in een slechte economie om zo een voorsprong te boeken. 6.2|Keyfactoren: - Prijsstelling energie De prijs van energie opgewekt door energieleveranciers zal afnemen, dit komt doordat de consument zijn eigen stroom produceert en er dus minder vraag is bij een leverancier als Essent. innovatie kans: uiteindelijk meer dynamische prijsstelling vanuit de energiemarkt( Elektriciteitsleveranciers) - Gedrag gezin / huishoudens: Vanaf 2011 bied de overheid een subsidie aan op duurzame energie opwekkers, dit met het oog op het milieubeleid. Mensen profiteren hier van en meer en meer huishoudens schaffen zonnepanelen aan, dit zorgt voor een grotere vraag naar panelen wat meer spelers op deze productiemarkt brengt. Dit heeft concurrentie tot gevolg en drijf innovatie aan, zonnepanelen worden efficiënter en goedkoper door deze concurrentie. Dit stelt nog meer consumenten in staat om deze panelen aan te schaffen. Als eenmaal de recessie weer komt zal de subsidie van zonnepanelen vervallen maar doordat de markt is blijven groeien blijft de prijs relatief laag wat een blijvende vraag in stand houd, zeker nu er een slechte langdurige economie aanhoud. - Gedrag MKB / Industrie: De overheidssubsidie zorgt ervoor dat bedrijven eerder zullen overwegen om ook tot zelfvoorziening van elektriciteit over te gaan. Dit met het oog op een reducering van totale kosten én wellicht even belangrijk het oog op duurzaam ondernemen dat is een trend waarmee een bedrijf zich positief onderscheid. - Overheidsbeleid Niet iedere consument kan het zich permitteren om over te gaan op zelfvoorziening. Het wordt dan wellicht aantrekkelijk voor de consument om onderling, met bijvoorbeeld de zelfvoorzienende buren, af te spreken om bij hun energie af te nemen tegen een aantrekkelijke prijs. Dit is nadelig voor verschillende partijen, niet alleen voor Essent, maar 45
ook voor de overheid die zo energiebelasting misloopt. Gevolg hiervan is een nieuwe wet die wordt aangenomen. Deze verbiedt het dat zelfvoorzienende mensen energie door verkopen aan andere consumenten, dit mag immers alleen aan energieleveranciers. Bij de zelfvoorzienende consument wordt per hoeveelheid opgewekte stroom belasting geheven. Dit om er voor te zorgen dat de overheid de inkomstenbron uit de energiesector behoud. - Infrastructuur en netwerkbeheer: De overheid gaat samen met de subsidie op duurzame energie beginnen aan de aanleg van een nationale smartgrid, dit om er voor te zorgen dat de mensen hun zelf opgewekte stroom makkelijker kwijt kunnen aan het netwerk mochten zij te veel hebben. Via dit netwerk word het verkocht aan de leverancier en deze kan het doorverkopen aan mensen die tekort komen en mensen zonder zelfvoorziening. - Maatschappelijk verantwoord ondernemen: Met het oog op duurzaamheid zal maatschappelijk ondernemen toenemen, bedrijven gaan over op zelf stroom opwekken. Dit zorgt voor een betere uitstraling van het bedrijf aangezien duurzaamheid en milieu een trend is vandaag de dag. - Leefomgeving / ruimtelijke ordening: De leefomgeving van mensen zal visueel veranderen vanwege de vele zonnecellen, mensen zullen zich op den duur hier aan gaan storen aangezien de idyllische schoonheid van woonwijken en dergelijke verdwijnt, mensen verlangen naar nieuwe methoden tot zonneenergie opwekking. Dit zal gevonden worden in de vorm van zonne-energie absorberende verf. De vraag hiernaar zal toenemen en dus deze techniek zal winstgevend worden voor een bedrijf als Essent om te leveren. - Milieu / Klimaat: Het milieu zal een goede toekomst hebben. Mensen gaan massaal zelf duurzame energie opwekken dit zal er voor zorgen dat er vele malen minder schade aan het milieu veroorzaakt zal worden. Dit is aanvankelijk de reden waarom de Nederlandse overheid over gaat op het verlenen van subsidies en het aanleggen van het smartgrid. 6.3| Innovatiekansen Essent: 1. Voornaamste innovatiekans voor Essent en het belangrijkste in ons toekomstconcept is dat Essent zich gaat vestigen op de markt van de duurzame opwekmiddelen productie. Essent gaat zich richten op de productie van alle zonne- en windenergieopwekking, daarbij levert het de levering, installatie en het onderhoud. 2. Essent gaat zijn netwerk dynamisch inrichten, de prijs van energie veranderd dynamisch naarmate de vraag toeneemt, dit komt van pas in tijden dat de consument zelf niks opwekt bij bijvoorbeeld een bewolkte dag en windstil. De vraag naar energie van Essent neemt dan toe waarop Essent gelijk kan inspelen met een verhoging van de prijs. 3. Mogelijk abonnement
46
6.4| De Tijdlijn
Toekomstscenario: Slechte Economie – Decentrale stroomopwekking “A New Direction”
{“ Tijdlijn 2020 – 2040 2011: Nederlandse overheid begint met het verlenen van subsidies voor de aanschaf van duurzame energie-opwekkers zoals zonnepanelen en kleine windturbines. Deze subsidie wordt verleend met het oog op milieubeleid. 2011-2014: De Nederlandse overheid begint met het aanpassen van het Nederlandse elektriciteitsnetwerk tot een smart-grid om zelf-opwekking te ondersteunen. 2011-2040: Fossiele brandstofprijzen blijven gedurende de hele tijdlijn op een hoog niveau, dit doordat er sprake is van uitputting en een blijvende vraag vanuit onder andere de autobranche. - Productie van zonnepanelen neemt toe, dit doordat er door de subsidieregeling een groeiende vraag is naar duurzame energie-opwekkers, dit heeft als resultaat dat de markt voor deze producten aantrekkelijker word voor ondernemers. 2015-2020: Er komen meer spelers op de markt voor duurzame energie-opwekkers - Dit zorgt er voor dat de concurrentie toeneemt wat op zijn beurt innovatie aandrijft op het gebied van efficiëntie en productiekosten, dit zorgt ervoor dat zonnepanelen efficiënter worden en goedkoper wat voor de consument gunstig uitpakt en zelfopwekking voor een grotere afzetmarkt mogelijk maakt. 2020-2029: De energieleveranciers beginnen in te zien dat de markt voor duurzame energieopwekkers een lange gezonde toekomst tegemoet gaat met het oog op de blijvende subsidieregeling die de overheid verstrekt. Ze gaan over op de aankoop van aandelen in vooraanstaande productie bedrijven. 2026: Zonnepanelen bereiken een dusdanig hoge efficiëntiegraad dat slechts een paar panelen een volledig huishouden kunnen voorzien van zijn benodigde stroom. 2028: De eerste tekenen van een afnemende economie komen boven, de eerste banken raken in de problemen door financiële blunders, slordige leningen, bonussen op tijden waarop het niet verstandig is. Kortom ze vallen terug in hun oude gewoontes waardoor het begin 21ste eeuw ook al fout ging. 2029: De Europese landen blijven in de problemen zitten, landen als Griekenland en Portugal lukt het niet boven hun financiële malaise uit te komen en het gevaar dreigt dat ook andere minder sterke landen in de EU onderuit gaan. Dit zorgt voor de eerste economische onrust in Europa.
47
2030: Een nieuwe recessie voor de economie. Landen die hun kop nauwelijks boven water kunnen houden gepaard met banken die wederom slechte financiële cijfers laten zien zorgen ervoor dat de consument minder vertrouwen heeft in de economie en deze houden massaal de vinger op de knip. 2030 – 2040: De Nederlandse overheid gaat gebukt onder teruglopende belasting inkomsten en een hoge valuta injectie aan andere EU landen om deze boven water te houden, de recessie bereikt ook de Nederlandse overheid in de begrotingen. 2031: Door bezuinigingen wordt onder andere de subsidie voor de aanschaf van duurzame energie-opwekkers geannuleerd. - De vraag naar duurzame opwekkers blijft echter gezond, dit komt door de blijvende verbetering van deze producten door de jaren heen samen met de blijvende concurrentie dit houd de prijs laag. -
De consument blijft gezien een voorspelde langdurige economische recessie duurzame opwekkers aanschaffen om zo op de lange termijn geld te besparen.
2032: De energiemarkt ziet zijn afnemersbestand van zelfopgewekte stroom blijvend afnemen door de zelfopwekking van de consument, de bedrijven moeten bezuinigen. Toch blijven ze echter overeind met een positieve en nog verlaagde winst door onder andere aandelen in duurzame energie-opwekkersbranche te beschikken. 2035: De Nederlandse regering gaat belasting heffen op de zelfopwekking van consumenten, dit om de afnemende belasting op stroom tegemoet te komen. 2035: Energieleveranciers stichten een zusterbedrijf op in de branche voor de productie, installatie en onderhoud van duurzame energie opwekkers. Ze behouden hun aandelen bij andere hoogstaande producenten, wat leidt tot een sterke positie bij het begin van de nieuwe markt, daarbij zorgt jarenlange bekendheid voor een goed ontvangst bij consumenten van het nieuwe bedrijf. - Deze energieleveranciers zorgen voor een goede samenwerking van hun nieuwe productiebedrijf met het leveranciersbedrijf. Klanten met deze energie-opwekkers krijgen korting op energie van hun bedrijf wanneer zij dit nodig hebben bij bijvoorbeeld langdurige tijden van weinig zon en bij windstille dagen. Dit om een soort locked-in principe te realiseren tussen de twee bedrijven. 2036: Kleine windturbines worden rendabel voor huishoudens. De nieuwe energiemarkt kan gezien hun zusterbedrijven deze turbines gelijk produceren en leveren aan consumenten om hiermee direct in te spelen op een nieuwe markt en hier snel de vruchten van te plukken. 2038: De markt geeft gehoor aan consumenten die vinden dat zonnepanelen afbreuk doen aan esthetische waarde van leefomgevingen, het patenteert en introduceert zonne-energie absorberende verf , een ware revolutie en hype in Nederland en omstreken en een belangrijke inkomstbron voor de komende jaren.
48
Deel 7| Hoe kan Essent in de toekomst in contact blijven met haar klanten Zoals ons toekomstscenario schetst, zal de economische crisis zich verder uitbreiden door heel Europa. Door deze ontwikkeling neemt de koopkracht van consumenten sterk af. Met als gevolg een nog sterkere crisis. Tegelijkertijd worden zonnepanelen en windmolens sterk verbeterd in hun efficiëntie. Ook de betaalbaarheid van zonnepanelen en windmolens zal sterk verbeteren door de massaproductie die plaatsvind in China, Duitsland en Amerika. Op een bepaald moment in de toekomst bereikt de massaproductie een hoogtepunt en zullen zonnepanelen en windmolens erg rendabel en betaalbaar zijn ten opzichte van energie via de reguliere leveranciers. Maar omdat de crisis zo sterk is toegenomen hebben consumenten niet voldoende koopkracht om zelf de zonnepanelen en windmolens aan te schaffen. Precies op dit moment zullen de fabrikanten van zonnepanelen en windmolen gaan proberen de markt voor energie over te nemen, dit kunnen ze doen door bijvoorbeeld contracten te verkopen aan consumenten waarmee ze binnen een aantal jaren de zonnepanelen en of windmolens hebben afbetaald en niet meer afhankelijk zijn van energieleveranciers. Wat Essent te doen staat om de markt niet over te laten nemen en in contact te blijven met haar klanten, is het belangrijk een Strategic early warning system in te richten, om hiermee in de gaten te houden wanneer de efficiëntie en betaalbaarheid van zonnepanelen en windmolens het niveau bereikt heeft dat Essent hierop kan inspelen. Een grote kans voor Essent is om dus vroegtijdig in te spelen op het leveren van zonnepanelen en windmolens aan haar eigen klanten, met een speciaal contract waarin consumenten zelf de aanschaf niet hoeven te betalen en waarbij hun maandlasten na een aantal jaar flink zullen dalen. De maandlasten voor consumenten dalen omdat de aanschaf zich binnen enkele jaren volledig terugbetaald. Groot voordeel ten opzichte van fabrikanten is dat Essent tijdens windstille en zonloze perioden nog steeds energie kan verkopen via de smartgrid, wanneer huishoudens te veel stroom opwekken kan dit automatisch weer naar een opslag van Essent worden gestuurd of direct naar andere klanten. Consumenten zullen deze diensten graag bij Essent willen afnemen omdat het merk als jaren een hoge betrouwbaarheid heeft. Zo kunnen ook het onderhoud en eventueel de verkoop zonder contracten, door Essent worden gerealiseerd. Op deze manier blijft Essent echt onmisbaar voor haar klanten: -
Levering en onderhoud via gespecialiseerd personeel van Essent. Nooit zonder energie tijdens periode met minder zon of wind. Geen investering toch hoog rendement. Meewerken aan een beter milieu. 49
Deel 8| Het Nawoord Het bedenken van een toekomstscenario is makkelijker gezegd dan gedaan. Na de presentatie van Erik van Engelen hebben wij verschillende visuele toekomstscenario’s gezien met betrekking tot het onderwerp. Dit is een belangrijke stap geweest in het proces, op deze manier wisten wij hoe het eindproduct er ongeveer uit moest komen te zien en wat de verwachtingen bij andere waren. De opdracht was duidelijk, maar het vergde een hoop tijd en zoekwerk naar drijvende krachten en onzekerheden om te verwerken in het scenario. Lastig bij dit project was dat er over het algemeen geen “goed” of “fout” was, we praten immers over de toekomst en die is onzeker. Naarmate het onderzoeksrapport tot zijn eind kwam, hadden wij onze toekomst beter voor ogen en was ons scenario een stuk plausibeler. Hierbij hebben uiteraard ook de gesprekken met Gè en René een bijdrage aan geleverd. We hopen dat ons scenario een bijdrage kan leveren aan Essent, in welke vorm dan ook. Uiteindelijk zullen we de toekomst moeten afwachten of ons scenario daadwerkelijk “goed” is.
50
Deel 9| Bronnenlijst: Deel 1| www.energieleveranciers.nl www.nuon.nl www.essent.nl Essent klantenservice Deel 3| http://www.hoesnel.nl/energie_ontwikkeling/index.html http://members.home.nl/e.van.lier/ http://www.cms-dsb.com/Hubbard.FileSystem/files/Publication/90922432-d4bb-45dda490-061674d5d7dc/Presentation/PublicationAttachment/ece69811-bc92-4610-a4be100a5051993f/Juridische_ontwikkelingen_in_windenergie_A4_NL.pdf http://www.energiekeuzes.nl/kwh/verbruik/ http://www.we-at-sea.org/docs/ecn_lr.pdf http://www.noordzeewind.nl/ http://www.prinsesamaliawindpark.eu/nl/windpark.asp
51
