Toegankelijkheid van communicatie: over begrijpen en begrepen worden
Toegankelijkheid We gaan er vaak van uit dat de toegankelijkheid van de fysieke omgeving een voldoende voorwaarde is om iedereen te laten deelnemen aan de samenleving. In de praktijk zien we dat toegankelijkheid meer is dan alleen ergens binnen of buiten geraken. Mensen moeten een omgeving ook kunnen begrijpen om er gebruik van te maken. Drempels die hierbij ervaren worden, zijn minder zichtbaar en hebben te maken met toegankelijkheid van communicatie. Iedereen krijgt wel eens te maken met ontoegankelijke communicatie. Denk maar aan de juiste dokter vinden in een ziekenhuis, je belastingsbrief invullen, de juiste papieren krijgen van een loketbediende of het openbaar vervoer nemen in een onbekende grootstad. Willen we de samenleving maximaal toegankelijk maken, dan moeten we ook deze onzichtbare drempels onder de aandacht brengen en wegwerken. Anders gezegd moeten we naast aandacht voor fysieke toegankelijkheid ook aandacht hebben voor toegankelijkheid van communicatie.
Integrale toegankelijkheid Fysieke toegankelijkheid
Toegankelijkheid van communicatie begrijpen
begrepen worden
Toegankelijkheid van communicatie
Opdracht
Om toegankelijkheid van communicatie te verhogen, moeten we weten wat communicatie is. We communiceren telkens we informatie verstrekken of een idee uitdrukken. Om te kunnen communiceren hebben we een taal of code nodig en een manier om de boodschap over te brengen naar de ontvanger. Communicatie is een ingewikkeld proces: als de zender, de manier om de boodschap over te brengen en de ontvanger niet voldoende op elkaar afgestemd zijn, loopt het soms verkeerd.
Toegankelijkheid is een basisrecht voor iedereen. De realisatie van toegankelijkheid mag niet louter afhangen van goede wil. Overheden en andere instanties of personen die zich tot een ‘publiek’ richten, moeten het recht op toegankelijkheid waarborgen en kunnen hierop gewezen worden. Om te groeien naar een integrale toegankelijkheid moeten we allemaal onze verantwoordelijkheid opnemen en ook toegankelijkheid van communicatie op de agenda plaatsen.
Met andere woorden soms komt het begrijpen en begrepen worden voor beide partijen in gedrang.
We stellen een aanpak voor in drie stappen:
Oog hebben voor toegankelijkheid van communicatie is dus heel belangrijk. Enkele aandachtspunten zijn: - verstaanbare informatie (bv. eenvoudig taalgebruik) - logische structuur (bv. in teksten, gebouwen, websites) - duidelijke bewegwijzering - gebruiksvriendelijke technologie - toegang tot ICT (informatie en communicatie technologie) - toegankelijke dienstverlening (bv. klantvriendelijk onthaal) - veiligheid (bv. duidelijke communicatie in noodsituaties, zich comfortabel voelen door een verstaanbare omgeving) - de ondersteunende houding van personen die dezelfde omgeving gebruiken.
Stap 1: de specifieke noden scherp stellen Problemen rond de toegankelijkheid van communicatie moeten worden geïnventariseerd, voldoende gedefinieerd en erkend. Stap 2: oplossingen zoeken De oplossingen bevinden zich enerzijds op het niveau van het individu. Hulpmiddelen kunnen bijvoorbeeld de mogelijkheden van de gebruikers verhogen. Maar ook de omgeving of de maatschappij speelt een belangrijke rol. Deze sociale verantwoordelijkheid uit zich o.a. in een toegankelijke leefomgeving en in een maatschappij die zich openstelt voor persoonsgebonden oplossingen. Stap 3: de oplossingen uitwerken en integreren We streven naar oplossingen volgens de principes van Universal Design. Elk ontwerpproces gaat daarbij uit van de volgende vraag: “Hoe kan een product, een grafische boodschap, een website, een gebouw, een dienst of een publiek domein zowel functioneel als esthetisch aantrekkelijk zijn voor een zo groot mogelijke diversiteit van gebruikers?”. Het ultieme doel van integrale toegankelijkheid
is een maatschappij waarin iedereen zijn leven op het vlak van onderwijs, arbeid, vrije tijd … vrij en zelfstandig kan inrichten. Dat vraagt een inspanning van alle actoren uit de samenleving maar brengt ook voordelen mee voor iedereen! Daarom willen we een oproep doen. Aan de beleidsmakers vragen wij onder andere het volgende: - Ontwikkel een beleid omtrent toegankelijkheid van communicatie dat verder gaat dan de huidige beleidsambities. - Neem een voorbeeldfunctie op door zelf te werken aan toegankelijke communicatie. - Werk sensibiliseringsacties uit. - Implementeer het recht op toegankelijkheid in de regelgeving. - Ga via juridisch onderzoek na of er lacunes zijn in de bestaande wetgeving (het VN-verdrag geeft principes aan van waaruit de bestaande wetgeving kan afgetoetst worden).
Aan de dienstverleners vragen wij: - Besteed aandacht aan een klantvriendelijk onthaal. - Houd rekening met diversiteit in communicatie. - Breng begrip op voor en pas je aan bijvoorbeeld tragere communicatie aan. - Besteed aandacht aan de inrichting of de structuur van je dienstverlening.
Kortom, aan iedereen vragen wij om toegankelijke communicatie mee in de praktijk te brengen! Want door iedereen op een gelijkwaardige manier toegang te bieden tot de omgeving, tot vervoer, gebouwen, producten, diensten en informatie, kan de maatschappij een grotere participatie en dus een kwaliteitsvoller bestaan voor iedereen bewerkstelligen.
Aan de zorgverleners vragen wij: - Geef mensen de kans om deel te nemen aan de maatschappij. Gun hen het recht op risico1. - Neem hierbij een ondersteunende rol aan.
1
Een te beschermende houding kan ertoe leiden dat kansen ontnomen worden
om een meer zelfstandig leven te leiden. Het recht op risico houdt in dat mensen met een beperking de kans krijgen om verantwoordelijkheid op te nemen en zelfstandig keuzes te maken, zelfs al houden die bepaalde risico’s in.
Deze tekst is een initiatief van de Provincie West-Vlaanderen, Westkans vzw, Ithaka, Artevelde Hogeschool, Duin en Polder, Enter, GRIP, Linc, Modem, Staketsel, UGent, VUB, WVA-Open IT, TOV, Onze Nieuwe Toekomst, VAPH.
