TMD en De edentaten
&
fysiotherapie.lwdzuid.nl
1
18-6-2013
Wat is TMD?
TMD is a collective term embracing a number of clinical problems that involve the masticatory musculature, the temporomandibular joint and associated structures, or both De Leeuw, Orofacial pain, AAOP guidelines 2008
2
16-06-13
TMD en De edentaten
Epidemiologie:
80% bevolking symptomen 5% bevolking klachten (de Kanter, 1990) 1,5-2 maal vaker bij vrouwen Leeftijd met name 17-45 Ouderen dus niet? Edentaten?
fysiotherapie.lwdzuid.nl
3
18-6-2013
TMD en De edentaten
Epidemiologie:
Swed Dent J, 2013, Köhler; Hugoson; Magnusson 5% bevolking 1983 >>> 8% bevolking 2003 Vrouwen > mannen Toename van diverse TMD signs & symptomes tussen 1983 en 2003
fysiotherapie.lwdzuid.nl
4
18-6-2013
TMD en De edentaten
ontwikkelingen in tandheelkunde:
Kiezen worden zo lang mogelijk gehandhaafd Veel aandacht voor preventie in mond zorg Intrede van mondhygiëniste speelt grote rol Regelmatige controle is de norm Tandarts is niet meer ‘eng’ Breed spectrum in tandheelkundige zorg
fysiotherapie.lwdzuid.nl
5
18-6-2013
TMD en De edentaten
Adult Dental Health Survey 2009: common oral health conditions and their impact on the population. Br Dent J. 2012 Dec, White DA, Tsakos G, Pitts NB, Fuller E, Douglas GV, Murray JJ, Steele JG. University of Birmingham,
Tussen1998 en 2009 is de prevalentie van caries in Engeland fors gedaald van 54% naar 31%
Oral health of individuals aged 3-80 years in Jönköping, Sweden in 1973, 1983, and 1993. II. Review of clinical and radiographic findings.
Swed Dent J. Hugoson A, Koch G, Bergendal T, Hallonsten AL, Slotte C, Thorstensson B, Thorstensson H. Institute for Postgraduate Dental Education, Jönköping, Sweden.
Vergelijking van de 3 studies van1973, 1983, en1993 laat een grote vooruitgang in orale gezondheid zien over 20 jaar Wel verhoging aantal gevulde gaatjes van 15-20 jarigen fysiotherapie.lwdzuid.nl
6
18-6-2013
TMD en De edentaten
Swed Dent J. 2012;36(2):61-70. Edman K, Ohrn K, Holmlund A, Nordström B, Hedin M, Hellberg D.
Comparison of oral status in an adult population 35-75 year of age in the county of Dalarna, Sweden in 1983 and 2008. Het aantal tandelozen nam af van 15% in 1983 tot 3% in 2008 Het aantal tanden nam toe van 22.7 in 1983 to 24.2 in 2008 Als consequentie van een betere orale status nam de prevalentie van volledige kunstgebitten af van 15% in 1983 to 2% in 2008
fysiotherapie.lwdzuid.nl
7
18-6-2013
TMD en De edentaten
Edentaat = tandeloos
Kunstgebit (uitneembare prothese) Meest gebruikte oplossing Kwaliteit en uiterlijk zijn fors Verbeterd t.o.v. vroeger
fysiotherapie.lwdzuid.nl
8
18-6-2013
TMD en De edentaten
Kunstgebit (uitneembare prothese)
Eerst afdruk van huidige gebit maken voor pasvorm Tandtechnicus maakt hiervan een gipsmodel Hiermee een kunsthars model maken Tandarts past dit model aan en maakt een proefprothese Tandtechnicus maakt de definitieve prothese fysiotherapie.lwdzuid.nl
9
18-6-2013
TMD en De edentaten
Kunstgebit (uitneembare prothese) Volledige Protheses worden gemaakt van acryl Plaatprothese: deelprothese van acryl Frameprothese: deelprothese van acryl (tanden)en metaal (frame). De laatste is beter vast te zetten, minder omvangrijk fysiotherapie.lwdzuid.nl
10
18-6-2013
TMD en De edentaten M. masseter Functies: Sluiten Protrusie Laterotrusies Hulp bij slikken
fysiotherapie.lwdzuid.nl
11
18-6-2013
TMD en De edentaten M. Temporalis Functies: Sluiten Retrotrusie protrusie
fysiotherapie.lwdzuid.nl
12
18-6-2013
TMD en De edentaten M. pterygoideus lateralis
Functies: Openen Laterotrusie heterolateraal protrusie
TMD en De edentaten M. pterygoideus medialis Functies: Sluiten Protrusie Laterotrusie hetero-lateraal openen
fysiotherapie.lwdzuid.nl
14
18-6-2013
TMD en De edentaten
fysiotherapie.lwdzuid.nl
15
18-6-2013
TMD en De edentaten
articulatie : het schuiven (dynamisch contact) van de tanden en kiezen over elkaar Een bekend voorbeeld: hoektandgeleiding waarbij tijdens het naar links of rechts schuiven alleen de onderhoektand schuift langs de binnenkant van de bovenhoektand; de hoektand dicteert dan de geleiding fysiotherapie.lwdzuid.nl
16
18-6-2013
TMD en De edentaten Occlusie: Het in elkaar grijpen van de gebitsonderdelen van de onder- en de bovenkaak Je bijt echter niet altijd op dezelfde manier dicht zo zijn er verschillende occlusie's: bijvoorbeeld de occlusie waarbij de tanden en kiezen maximaal contact maken: de maximale occlusie (MO) of de positie waarbij de kaakkopjes zich midden in de kaakkom bevinden (meestal meer naar achteren dan MO) de Centrale relatie (CR) fysiotherapie.lwdzuid.nl
17
18-6-2013
TMD en De edentaten Mondrusthouding Lippen los op elkaar, kiezen maken geen contact, ademen door de neus, tongpunt boven tegen alveolaire rand freeway space verticale vrije ruimte tussen de gebitselementen bij ontspannen sluiting van de mond Oefening met z’n allen…… fysiotherapie.lwdzuid.nl
18
18-6-2013
TMD en De edentaten
Assessment of mastication with implications for oral rehabilitation: a review.
van der Bilt A. University Medical Center Utrecht
Kauwfunctie: reduceert de grootte van de voedselbolus Met speeksel kan het gemakkelijk worden doorgeslikt Aantal aanwezige tanden, bijtkracht en speeksel bepalen de kwaliteit van de kauwproces Bevindingen van de kauwfunctie van zowel gezonde personen als patienten meegenomen: fysiotherapie.lwdzuid.nl
19
18-6-2013
TMD en De edentaten
Assessment of mastication with implications for oral rehabilitation: a review.
van der Bilt A. University Medical Center Utrecht
zowel gezonde personen als patiënten in review: Implant treatment levert significant positief resultaat op bij: Bijtkracht en Kauwprestatie Hoge patiënt tevredenheid na implant treatment
fysiotherapie.lwdzuid.nl
20
18-6-2013
TMD en De edentaten Assessment of mastication with implications for oral rehabilitation: a review.
van der Bilt A. University Medical Center Utrecht
Neuromusculaire uitkomsten: Snelle spierrespons is nodig voor een constant kauwritme Hard en droog voedsel vraagt meer kauwcycles dan zacht en vochtig voedsel. Kauwspieractiviteit is grotendeels gestuurd door het kauwreflex. fysiotherapie.lwdzuid.nl
21
18-6-2013
TMD en De edentaten
fysiotherapie.lwdzuid.nl
22
18-6-2013
TMD en De edentaten Edentaten en TMD? Studie 1991 in Australië > n=201 parafunctioneel gedrag komt regelmatig voor bij edentaten. Ouderen hebben meer kans op TMD-symptomen dan jongere edentaten.
fysiotherapie.lwdzuid.nl
23
18-6-2013
TMD en De edentaten
Wetenschap en partiële of volledige edentaten: Yuan JC, Sukotjo C. University of Illinois at Chicago Occlusie is belangrijke factor voor goed resultaat prothese Slechts beperkt wetenschappelijk onderzoek
fysiotherapie.lwdzuid.nl
24
18-6-2013
TMD en De edentaten
Association between prosthetic factors and temporomandibular disorders in complete denture wearers.
Department of Dentistry, Federal University of Rio Grande do Norte, Natal, Rio Grande do Norte, Brazil. Ribeiro JA, de Resende CM, Lopes AL, Farias-Neto A, Carreiro AD.
Factoren die zijn meegenomen in onderzoek:
Retentie (afname kaakbot) Stabiliteit (van de prothese) interocclusal distance (free way space) articulation and occlusion
fysiotherapie.lwdzuid.nl
25
18-6-2013
TMD en De edentaten
Association between prosthetic factors and temporomandibular disorders in complete denture wearers.
Department of Dentistry, Federal University of Rio Grande do Norte, Natal, Rio Grande do Norte, Brazil. Ribeiro JA, de Resende CM, Lopes AL, Farias-Neto A, Carreiro AD.
Conclusie: 37.4% van de patienten hebben last van TMD. Geen duidelijke associatie tussen tandprothetische factoren en TMD.
fysiotherapie.lwdzuid.nl
26
18-6-2013
TMD en De edentaten
CASUS okt 2012 Symptoomprofiel: VG van 20 jaar lang episodische hoofdpijn. Afgelopen 3 mnd forse hoofdpijnen temporaal en achter linker oog, bonkend van aard met episodes van 2 tot 6-7 uur met pijnniveau VAS 80, Mw. Slikt medicatie: carbamazepine (3x200), amitriptyline (2x10), sumatriptan z.n. fysiotherapie.lwdzuid.nl
27
18-6-2013
TMD en De edentaten
CASUS okt 2012 bij OFT S: ‘Ik heb gemerkt dat ik erg veel klem met de kaken op elkaar. Ik weet niet goed hoe ik het anders moet doen’. ‘Ik heb de afgelopen 5 jaar telkens een andere prothese moeten laten maken….’ O: geforceerde lipsluiting, hypertonie kauwmusculatuur gr 3, free way space = 0 mm, bij kauwen een kantelende BP, MMO = 30 mm. Pijn VAS 80
fysiotherapie.lwdzuid.nl
28
18-6-2013
TMD en De edentaten CASUS okt 2012, Tandheelkundig Gnathologisch onderzoek: Extra-oraal: Te volumineuze ondergebitsprothese, portretfoto’s van vroeger laten een duidelijk andere kaakstand zien, pte praat kaakgeklemd, Intra-oraal: ontstoken implantaat linksboven, bovenkaak is kwetsbaar voor belasting, onderkaak is geresorbeerd met een z.g. knife edge ridge, 4 implantaten in onderfront, waarvoor eigenlijk geen ruimte, onderkaakwal is niet verlaagd voorafgaand aan plaatsing implantaten. fysiotherapie.lwdzuid.nl
29
18-6-2013
TMD en De edentaten Conclusie: Er is te weinig intermaxillaire ruimte Boven –en onderprothese gezamenlijk ‘overvullen’ de mond Chronische orofaciale pijn, niet onwaarschijnlijk door parafunctioneel mondgedrag wellicht begonnen ten tijde van de natuurlijke dentitie. De tandheelkundige problematiek en de protheseproblemen vormen een significant deel van de orofaciale pijn en houden deze klachten mede in stand
fysiotherapie.lwdzuid.nl
30
18-6-2013
TMD en De edentaten Beleid:
Verwijderen implantaat 2.3 ivm peri-implantitis Stoppen met roken OFT ter relaxatie van de kauw – en nekspieren Sinusbodem elevatie met botopbouw vanuit de crista iliaca en vervolgen met 4 nwe implantaten Plaatsen overkappigsprothese met staafhulsverankering.
fysiotherapie.lwdzuid.nl
31
18-6-2013
TMD en De edentaten Resultaat: Mw. Is inmiddels klaar met de bovengenoemde procedure en heeft een forse afname van pijnklachten, waardoor mw. Is gestopt met de carbamazepine en slechts 2 mg amitriptyline inneemt. Mw. Is weer volledig werkzaam Ontspannen mondrusthouding is mogelijk, nog wel enigszins geneigd te klemmen, echter is mw. Hier steeds meer bewust van, hoofdpijn is tot VAS 40 gereduceerd. Hypertonie kauwmusculatuur gr 2, free way space = 2 mm, bij kauwen een stabiele BP, MMO =36 mm
fysiotherapie.lwdzuid.nl
32
18-6-2013
TMD en De edentaten Klinische ervaring leert dat: Jongen mensen niet geschikt zijn voor standaard prothese (kaken zijn onvoldoende geslonken) Free-way space is belangrijke factor voor goed passen kunstgebit Occlusie is belangrijke factor voor goed resultaat van prothese. Algehele gezondheid is belangrijke factor voor het plaatsen van een prothese (gingiva, gezonde tandboog, voldoende steunvlak voor prothese)
fysiotherapie.lwdzuid.nl
33
18-6-2013
TMD en De edentaten The Interrelationship between Dentistry and Physiotherapy in the Treatment of Temporomandibular Disorders. Toledo, EG; Silva, DP; Toledo, JA; Salgado, IO
The interdisciplinary work between dentistry and physiotherapy is more effective in TMD treatment the physical therapy helps the pain relief The dentistry treats the disorders related to the stomatognathic system.
fysiotherapie.lwdzuid.nl
34
18-6-2013
TMD en De edentaten • • • • •
Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde Friesland spreekuur voor temporomandibulaire dysfuncties en orofaciale pijn op vrijdagmiddag, 10x/jaar A.W.E. Fiets en A.P. Slagter, tandarts-gnathologen J.W.T. Ament en R.M. Minnema orofaciale fysiotherapeuten
• samenwerking met o.a. • medische psychologie, centrum voor chronische pijn psychosomatiek • KNO, logopedie, neurologie, kaakchirurgie, revalidatiegeneeskunde
fysiotherapie.lwdzuid.nl
35
18-6-2013
