tkht In Schip~rs m T. Siten. or thc lxfcri en onder nt In!ichlins-:n : Voor linlcn Khrjjr I""",...,~ ~

u

een ,}" Laurel ~~~"-;,~; .. , tkht In

0 , Miln, A. Schip~rs

m T.

Siten.

I

253 NIEUWS Op de actuc le paain,', dil keer voornamelijk sl«hl n}eu,",s. O'er hel dr\'Îltnde \C~n·.1 v.n de orip. nele nellllc,'cn \at! LA H -films bi!"OOfbtcId. HCI ovcrluckn v.n

DOSS IER CC 265 Cuh"cr cit)' is de pl'lts WilT de

8LOlTO veuchijnl on.epl. mali,. zo moedijk viu kee, in io:u m«,dan eenjur.

~::k~:::::r'~~~:~:

~

LucilJc Hard) en ~.h ,,·rn Ihlle)'. Mllf ook berkhlcn O'o'Cf nicuy,c

vondncn en ontdtkkinat" 'In films en filmrra&mtnten.

Koophandel en Fabriektn Amslerdam .

256 STEV ENS Hij mukle een blinde ziend en ,~ndcrde een kers in een spruil'

I

ttoSpeCLier. "IC. Enkele observalÎcs bij een re-

258 ' BEANIE' O"cr de Roacll-emplo)'cc H.M. Walktrb \\tlni, mccrbektndd.n dil zijn bijnu.m ' Bunie' ....IJ tn dil hij \\-oondc in Cheviot Hills "Iak bij het huis dat in B ig BM$i nuf \\'erd \·tmitld. Mu, Walur's teksten :r.ullen ccuwl, blij"cn bUlun. o uro,·tr JUl hct t .....eede decivan ctn .niktl "an G. Brandl. dat hicr in htrdruk vcr·

Exclusiefvoor Blotto-abonnee's is de2.e fraai uitgevoerde wenskaart gedrukt in een beperkte oplage. Voor fOlo's en tekst, zie pagina 252 van dit nummer. Oe fOlo is uil ïheir Fint Mislake'. de lekst,is uil ïhe Fixer-Uppers'

Kh~nl,

multipurpooswenskaart

262 BIG SNEE ZE Nitsbuien. wocde-aanvallen tn Gennllnsc accenttn ...·aren tiJn specialiteiten. Alsjon,tn zona hij bij Sophlt Tucktr. l n dt serie bij, mispelen ttn portret un Billy Gilbert.

De kaan is voor velerlei doe leinden geschikt., 10als Kersl, Nieuwjaar, Pase n, geboorte n en huwelijken, en verjaardagen op 4 juli (docb na aanpassing ook wel andere dala),

De wenskaart is alleen verkrijgbaar in pakjes van 10 stuks, compleet mei enveloppen, Oe prijs per pakje bedraagl FI. 18,- , franco thuis. De kaarten worden u toegestuurd na ontva ngsl va n FI. 18,- ofeen veelvoud va n dit bedrag op bankgironr S4 82 16 37 1, ten na me van hel Laurel en Ha rdy Fonds. Amsterdam, Hoe dit precies in zijn werk dient Ie gaan, lees I u in het colofon onder heJ hoofdje ·Abon nementen'.

NR 7

1'k''''''.1

In lJrloChlcycn ah Pcrfrc l Tcn1 Ncthrrbnds b1j Th".,;,;,;;; or thc lXfCrI en onder nt S 202834 bij de Kamer

I""'S"""I""""""""'I'I"I""I"I'II""""

INHOUD

In!ichlins-:n : Voo r linlcn Khrjjr H.. rdy Fo nd •• 1200 AW H ilv~rsum.

I""",.....

H,I Roath Stuc!ios '''ren ,uestiad en de films v.n Stan en Ollic ,"cci.] ""crUen O9Ienomcn. In dil dossier ecn lopovIfi5Ch.hillOf'i. sche \(rkeRmn, v.n de slad. de studio's en beroemde LAH·locaties (met een UhSllPjc nllr de TllIp) en inronnltlc: o\cr beschi k-

blre

reis,id~n.

Onmisbare bij-

drlltn l.ij n Iclc\C:rd door Piel Schreudtrs ('op!Muchtkaan op dt middenpapnl'sl en Ben Hupman «(oen', co !chlCn).

218 STAN SPREEKT Het eniae serieuze Interview d.t een Olmblad ooit mei Stan uurel mulr: te, \'ersocheen in mun 19$9 in ' Films in Rcvie ....• BlOTTO presenteen een "cnalina v.n dit HIIUC'PfClr:: ' Wt ",erkten JC-" woon doc:x" tot ",t ccn JOtdc rilm hldden' CHARlIE'S SCHADUW 283 Htl taltnt tn de reusachLi,t populariteit ..anCharlts Chaplin litltn I«n tnktle eoIlepkomick on~ rotrd: .Utn ...·trkltn In tiJn k h. duw. Voor Slin uurel. die C!\arlic', in' .lIer was JC\\eut.,old dil dubbeltn dwan. Een antlcri",in de serie ' Komieken onder elkaar'

,~ ~<" I

Allu ''';11 Uil n1tI
fk~m:lnlc :

d cn

ovC"rp'nomtn.

BLOïrO als bron wordl mcld L.-..I _

Oi .... .. _

_.-

.. .... . .......... 1001<

_ _ ... _

'"

Nummer 7

Herfsr/Winler 1986

I 'IEUWS I ORIGINELEN VERWAARLOOSD?

PANIEK OM NEGATIEF Onthulllnatn "In een oud-..-erknemer v.n Hal ROlc h Studiol in Los A naeln hebben ongerustheid lIewekl o,'u de loestand wl. rin de orglnele nel.tic'·e "In de UH·films 1:ich bt\'inden. Volgens Michul Alce. die als cutter het maten .. 1 nOi onl. nls in handen heer! ,chad. moel un deel ..an de nClllievtn als verloren worden bts.chou .... d en dient snelle worden in&cs.rc~n om IC \'oo rkomen dit ook de fUI .'tra .. t.

' KRIMP FATAAL' De heer Aatt spnr.k op htt lnlcrnationale Conues y.n de Sons or !he DCJcrt. dllt afJtlopen lomer in V.lley Forac bij Philadclphill is

geoouden. lijn be"'crin&cn ko-

men. zo meldt de Intrl-Tent Journal, op hel .'ol,cndc neer:

~ f'lE'fRY q -fRISTMAS. h~~6ond. fjoppy J"EW

YEA"R '~

n;gh.

fjaa(oy fa( Ih. FOu"RTfj OF çJULY I

\\

•

De nc,atieven v.n de lWij&tode L&.H-films zijn Itkri slIJlisecrd en lodlni, aekrompen dil « kunnen lO
•

MeI hel ' master'- positier van Allo/he" Fi/l t M us in hel bn1jc-boord.

•

Symptomltisch voor de deplorlbe le 511 11 vin hel nelltiermlteriaal is hel complete verlies vin he t rrapenl van SDU qf tht dtslr1, wur CharIe)' C hasc in zijn leltroon&e-

sprek met Mae Busch u,t: 'A lid y OI/ I/st'd /opl/mp rh,

ie\en o'·er de Iocsland waarin de nc,llle"en zich M\'indt n. Bij "oorblll heen men zich bereid \'erklllrd I 1 hel mOielijke te dotn om due crisis - lis cr vi n ccn crisis sprake is - IC ba.·en IC komen. In de vol,ende BLonO leest u hel "crvol, op deze alTaire.

0'1:011, ) '011 lil/lt 0'1: Q /I pllmpt,.)'O~'

Een sluk willilm is op deze pltk lnlt\'ocid. D e stem Vin Chase is behouden, maar hel beeld is wc,"

IX ori,inclen wlren ,edeponeerd in het rederlle archier van de Libril')' o r COn&feS5, malr deu Instanlie: had u WC4:r IIn HRS beschikbair ,utcId. Hel Irchier 10;1 het maleriaal nu teNI- om het zo&ocd lIIOIelük te kunnen preserveren. Om te be&innen zOU alles moelen worden omaupoeld. Archie\en bewaren de films in losse windin&en: bij IiRS zouden ze strak ZÜn opgerold om ten hlrde kem.

or

De orglniSltie So n5 the Deu n heen zich Inm Iddels in ee n ope n brler tOl ~I RS ,ewend meI hel vcnock o phelderin, te ~

J

VPRO

verlengt pauze

De IiJms die Llurel en Hlrd)' in hun besle jaren hebben Jemukt, komen de ecn;le munden niel o p de Nederllndse buis teru .. nu de VPRO heeft besloten de onderbrekina Vin de scrie te laten 10'001'1duren tot en mellpOl 1987. Tenminste. dit waren de plaMen bij hel ter perse IIln van dit nummer. PIS voor mei en juni Wlren op de middasen nieuwe L&H-(jJms in hel fChema opccnomcn. en wel de

",

TIl BOYS ARE ID... IHDUIR AIIUIERlO!

IN MEMORIAM IIdIt .,:Iullbfilml die 110& op de pllnk h.R. Daaronder l.IJn. 0fJl malr"nI \",,·tC' tlaultkers IC' n0emen. Thtm 71Iur llills en Ti/lOl' Tal Vooriop" lil" er voor de! .,'onden hcle m.. l seen pla nnen WanMe r de ~wij,C'odc film s aan dil.' beurt komen kOf! MI hoofd \'In de VPRo.jeuadafdelina. Bunne." Bos, 0flJ !lOl niel \c:ne llen. Wel duldt hij mee, dat de Europese dlIlribuleur Bel. Film In Mlillellen 09 IlC h h«ft ,enoJnen. de:

MARVIN

HATLEY

LUCILLE HARDY

hele Jeflt \ In bqclcidende muvoorzien. 0 11 kln 'el II'IOCI

lJCt te

ullCrtut u, lpol 1987 t l.. r l-ijn. Zoab beke nd hfe ft de VPRO eon· tnc lutel us Jur de lijd om de hele R'ch .... n onacvecr 80 mms -

vrij .....el de: hele H, I ROIch productiC' - Ui l Ie lenden. O t UCl u fÎ\' j· leil ,"In hel contract houdt in. d. t in duC' per/ode IndeR' Ne· derland se omroc:porp nis.atin due filmJ nict molen ,"C'nonC' n.

HRS KOMT MET NIEUWE TV-SERIE H I I Roach SludloJ heef! een nieu~e ,'Orm ,el'onden om de La u rel e n Il ud)' film l le Ilij len IIn de tdn ille, O nder de Ihel "The La u rellnd Ibrd)' S ho ~ ' worden 26 proi"t mm l', Yi n I nde rhl lf uur , em u kt, ~lIri n de Iwee'IClel'$ en d e ko ne hoord film, zij n OPIe nOmen , mei Inbe, rip ,In d e eompulu-, e kle urde ,'u sles

Ook nocJIl eerder \enoondc filmfraamenlt'n worden In de aflel'ennacn "e""erit. zoals een pas ontdc klcderdc ac:1t' Yin LOlqhl"l Grol'_I" "'""n he l athJluwnice hondje "' ordl 'Clonden. en een lesde Icue vin Pordo .. U$. Tenslmlt' koml cr ccn rubnck 'Laurtl lnel Ibrd)' Sc:rapbook' mei pn\'topnlme n ~In de komieken en .1lerlel nukken film dIe ",aren .chIeriebleien In Ik monaccumer HCI \e-rb.nd mei hel hooI'darukd op deu. nleuwspaclna', ~an BLOTTO "'on!!. duldcJUk. 111 HRS In ;{Un publlClklUmltenul

de IIndac:hl lUII" op de perfecte beeldkwalIteil vlnde shows. dM! IS btl1!lkl door Uil k IIIn Vin de on"nclc 35mm·ncpue\en: 'Thc 35mm pnnlS, IIOC eler sc-cn on lelcvlslOn. lre Jlunnlnc! For years Jlnus and ochef SyndICIton: hale run «Ilted let5lOt1s on 16mm prmll. ThaI" lil Ihll hu el'e r been "Idabl~ Ourreehn,1IOW il, dal these ncw leniOns. with rolor bumpen Ind wrap&rounds. Inc:ludlllJ thTH oI"tht Bo)'s' lihm in cab, will brlna man)' \bou5ands clncw rll'd 10 tht .. orld's &relkU c::omcd) team '

URS heeft 1101 meer pijlen op de booc; Zei orcincC'1 SpaanS-Ie'PI'Okcn ,'C'nies. die ool.np in dc MGM -archln'C'n llJIi OrItdelL lijn me I lubsldle \'In he l Amen· can F ilm InJlllult' a«onscl"\eerd. d. "".1.. beeld ~oor beeld ~In de oorspronkeluke. \erpnkeluke nlU'U I-b«lddra,er olerJebrac hl op hel ledlltr acc:taa una ie rilil.

S PAANS De ze films zu llen nu In l enoni n, komen t iC! lUn 8 10//0, Ch/dMs CO/nt 1I0/nt', Ni,,,, O"ls. 8 t10'" Zt'ro. Ht' Bil lnel Th,. L&1f M lmltr COSt Dele \'et51el, WII"n Stln en Oille telf Sp"an. sprd,en. ~'Iren bes le md voor de Spaanse en de Z uid·ameritaanse markt. Ze "'!:iken soms I f va n de En~Is-lr'sproke n vet5ics.

T , M I l"\'in H . tle)',de ma ndiede C uckoo So ng com po nee rd e. is op 23 I U gU ~IU S VI n d it jur In C.IIfornil o\'e rlede n, l'l lj Wi l 81 j u r. T homas M.rvin H llk y Wi l chef ~In de mu zieklfdeh"l van Ha l Roach Sludios. Tussen 1929 en 1939 schreef bi honderden composities voor de films Vin uurel en H ardy en Inde ren, Z ij n muzM!k \'OOI' W o)' Dil' W tSl en Blod-heads bezo rade hem O scar-nominaties, Speci.le nummen al s ' H onolulu B.by en ' We lre tht Son. o f !he Oc.sen· kUMen misschie n .1· leen de liefhcbbc t5 meenUikn. maar letterlijk Iedereen kenl de Cuckoo 500" de her\enmnp mcIodk ~an UURI en Hl nI)', He l nummer die nde lan vlnlteliJk .Is tIllIe ,'OOt een d l ,elijts pro&flm· ma ~In cen radios lllÎOn M I l"\'in Hatley, d ie had rondJerclsd met een eenm.nsorkes t. beo apcelde ~cle instrumenkn, Bij de opnl men voor Tht! Musk 80:': speelde hij ~I.k bulkn beeld de pi-anoIlmud ek. H ij deed hel lubanummer in S-..'iu Miu en speelde accordeon In 8 0ll lli" Stof/olld, in wellte film hij ook Ijjrclijk op-

......

•

De wedu~'e .... n Oll" er H . rd)'. Luc ille H u d)' Pric e IJ o p 77j arige leeftijd o ve rleden , Zij s tierf o p 8 o kto ber in een li,.kenhuis in Burba nk, Ca liforn ië. Lutille Jones. UlII. hllr meisjesnaam luidde, WIlS in 1939 11. « ri/Helu k \'erbondcn IIn de Boris MorrosRK O produclie Tht 17)" "1 Iklla:s. Zij maIkIe daar kennis me I Oliver H.n1y, wal 101 cen huwelijk leidde op 1 mlln 1940 in Las Vells. NI de dood v.n H l rd)' in 19S7 hcnrou""de lij drie j llr I.ter meI de u kenmln

CONGRfS SUCCfS Een vIn de hoo&tepunten v.n hel Vijfde Inte ml lionale L& H·Con&TCS, dal eind juli in Vitte)' F 0rJe bij Philadetph ia is ,ehouden, Wil de \'e noninl vIn Wh)' Girls Lol" SaUors , Hoewel bekend WH dIl een copie-beruSltt in de Cinemathtquc F rancaise, was deze film uil 1927 sinds menscnheu,enis Net mccr in A meriu vertoOnd. D.nk zij de ,eumenliJke inspannin, vIn SO D · knten kon een video-cople, ,eIrokken ~In een 16 MM.copie meI F ranse tuSse ntilels. IIn de conJl'eSllncert Be n P rice. die in februari v.n dil jaar Q\'eriecd. Bijnl drie }Ur ce lcdcn moul '-"eille H lnly Pric:c ee n VOOtVnomen bewck Iln N cdcrllnd, ter atlCJCnheid Vin ccn lAH -rctli vll in het A msle rdamse thute r T he Movics, afzegen in verb.nd meI hilI' zwakke gezond heid.

GRAFPLAAT IS TERECHT Een bronzen , ede nkpllll, d ie In 1983 Wil Inlolen vIn hellr. f van Olh'er Hardy, Is lercc:h L De pllquette is tel1lue\'Ondcn In een u lfbcdienin,skluil in So ulh O lte, 1..01 Angeles. De JCdenkpllll was een ceK htnk .... n hel Inkmationlle L&Ji·Genootsciap Soru 0/ tbc Descn. De tekll luKt! dM ook: 'O liver H ard)' - G enilll 0/ Comcd )' - 1892- 1957 - Dona ted by Son. o(!he Ocw!', OmJtReki 1980 was de pl. quette , epluu l in ee n IlIg mu unjc dil de . lbake nln, vormt Vin de 'O.rt!en 0( Hope', een vIn de klei ne ' Iuinen' op de VrijmctlC.lurs-beJTQ.fplaal.l VlJha.lla Memorial Pari in NoordHoUywood. T Ol onu:ellÎnl van de ramilie bleek in 1981 dal de bronzen plaal Wil verdwenen. Een

~1ic:1

kwam ervoor in de pllIlJ, In rebruari Vin diljaar we rd in bth Glte een safe uil&Cl1Iimd van de p1aalJClijke ' Public StonJC' , omdat de huur niel op lijd WIlS bewkl. D e kluit blee k e ind 1983 te tijn ac huunl doof een individu, wiens nalm niet bekend is Ir'maakL Evenmin is be kend 0( een .anklIcht iJ incediend. Ook de motieven die Iln de dicfltal len JtOftdslq hebben IIl lelllll lijn duister. Een ven eJCnwOOl'diJCf van de familie heeft de pllquette In Sou th Glte opaehllid.

Vo1H'den VOOIJClfl:L N. Ouek Soup, die enkele Juen ,eleden In Btlpt opdook, iJ dJ! de IVo·eedt wondst in Eu~ .... n een uld· urne L4H· film. Hel loeken nUl lIuts Offen 71tt ROIUt &"8 IUt

.-

YlJf daccn "n, duurden de feestelijkheden in V.lle)' F0"F. met .Is hoofdnummer het naspelen v. n BUMS in TOJ'Iund, met behulp '.n IllJebouVo'de deCOR en de orillllC'le ,eluicbb.nd .... n de film. Onder de deelnemers Wartn Henry 8randon, dte In de; film Bam.b)' ipetldt. F ch, Knipt dJe Tom-lOm was en Vil'JÎnl' K.nIS. de OORpronkellJke MOtdcr de GaM.

MEER ERNST GEVRAAGD In dJn tradit Ionele toespraak riep de Exb'USltd Rultr John Mce.be de con,ruleden op, meer de nadruk Ie IeUen o~ de u ns t die kr.chtens de Slatuten dienl te .... orde n na,cslrccfd en die onder .ndere IOC uili n, kan komen In rtsrtJrt'h AI op de eente dq ... an hetronllU had Or, McC.be -,;iJn unsta.nde huwel ij k lIn,ekoodiJd meI Rosin. Law~ renee. die Mary Roberu speelde in IVO)' OUI Wtst. Besloten Vo'erd het \'OlfWdc conarel in 1988 IC I.ttll plUISvmden In SL Paul, MlnntSOll, De Stlchtinl Mellrowel in Amsterdam heeft dele herfst .Is "'01)1'naamste otpnilltor ... an CC!n GCOIJC Ste ...ens telros~tier hel ori&,inde idec Jehad om ook Laurcl cn H ard)' in dele teNblik te betrekken. Op 6 no"embet dra.iden een hele ....ond lanlliJms ... an hc:t duo, dat in de IlCl'lteJ.ren van rlJn umenwctklnl Ste ... cnS-lOen IIIl1welijks twlftulJPI" - .Is mIJl of meer ... ute c.meraman had. VoI,rnl H al R.oech. dlC in hel

".

0# Trll';o IVtdslr;jd op htffOngruin Vullt)' Forze, Zilltnd rUil I. nuur " de dnllll'ml'n S«nl MorG jffjl'rfI)' numl'lI. htl OoSll'lI \'UII de VS, Tro('.\' To/:",onn no",ens htt M,dden'lI'I'slI'n. Bob SOlltrjie/d nome/u hel Wes/ell til de Noo, To" Ekrli uls in/emOt'Ollool,"tntrtlltowrdi· ,tr. Tol:",u"lI ...·l'ni de ...·;111100'. SloQndt dl' ...·tdslrijdltidl'fJ R,d Crunl' (ItoojJ"dUrltllr IlI/ro-Ttnl Juwrnul) t" DII'uln Smflll ( I ,,· Itnlullonuul Str"IOI'II Su"s oIlht DtStrt).'

SETTLE THAT ARGUMElilT •• •

In Amtrl~u dlHl ol gtntimt tijd htt I'trhuul dl' ro"dt dUI Chnl Eastll'OOd, unlungs gtkuun lOl bW'ltm"Sltr ' ·C In Curmtl, Coli/omii, dl' zoon zou :ijn I'un Slan LoII"'. IIQCII,tl htt I'un uilt kunltll is ttgtnguproAefl, is dit lu:t ,tl'llrhl blijkbaur ook dl' Atlun/i~he Onoun ol'C'IftluAcn, ,tlwigt dil knlp.stl wil "11 IJ"Ut I.ronl...

HOE EEN KERS BIJ STEVENS VERANDERDE IN FENSPRUrrJE beain .... n de j.ren twintil lan, heeft acuneJd Stan Laurel etn rotIlrIC1 te ,rlen. heeR de jon.ac Ste ... ens enoor aczOfJd dat tennunste cen hlndcrpul op de Vo'q

na.r filmroem voor Sw Voetd opJtNlmd. Het "'etd .b een boez\lliur ondC'I"'ondcn dat de hchl' bI.uVoe oarn .... n Laurtl op hel IOCnmaliJCi onhoc:hrom.tische filmmateriul niet ,Otd uitkwamen, wutdoor de komiek het VOOfkomen .... n een blindt kreel en medelijden opwekte in pluIS .... n«n lach. Ste ... ens Wist dchand IC. legen op pilnc:htomatisc:hc film, IOCftIlOl cen nieuwl&ht!d. dal een beiert wce,... ...e van kleurtn in

I/1Jstinten lTlO&elijk mukte. Wil naast het c.meraVo·er'k de budnlF .... n GCOIJC SIC'·cns aan de; lucccsvoIle L&.H·seric is te'" weest. blijft cen open vra ... GeZien de lfeer ..." impro... isatle bij de opn.men lijkt het wurschiJnlIJk dil hIJ !duin voor ,ugs heeR p:le ... etd, .Is zovele .nderen. Zeker is. d.t dcjon,e e.meram.n bij Roteh ,·cel heeR &cleerd: 'Voordat ik L.urel en H .rd)' leerde kennen,' zei bij I.ter, 'wisl ik niet dat fOmtd)' ook eleaanl en menSf.llJk kon zÏJn.: Omnreeks 1930 Vo'erd Ste,·enl cIoot Ro.ch be ...orderd 101 re&J .. Kur, belast met de nu scheel ,·tt· ,rten 'Bo)' Friends'-ICrie. U ij krftl.lpuw mellinp'erschlllen mei zijn baas. die hem .11 c.meram.n had I'enocht .nistleke composities met I'ccl schaduwpanijen te mijden .Is de pUI en hem nu .Is rtliueur op het han druktc, PSychoio&ie te ''eIJeten en trouw te blij"en un de situatie· kluchL Stel'enl durcnteacn wilde tijd besteden aan de opbouw .... n klrak· Iers. Toen hij etn!dce I'an Roach voor etn filml·emullonder meer arWttl, werd hiJ aeschor$t en 1.ler ontslq,en. SI.n Laurel pf hem ten afsc:heÎd hel boek 'Clow n•• nd P.ntomlmes' cade.u. Ste... ens: 'A,li"" ...t,,1 un, 11(// romtdJ', bUI l..ou,,1 und flard)' ntl'e' 1(//

m,.

Kers en tiara 011 bleek onder andert in 1935 in AIi« AduMs, een liJm met K.thariDt Hepbum. die ...oor tepsseur Ste...ens een doorbraak betekende. Voorde beroemde dinersc:ene zijn onmiskenba.r enkele elementen ,cleend uit From Soup IU NIIIS. De kers op het tarelkleed ... inden wc in Alirt Adums teNI als spnlif,je. en hel kapje d.t de keukenhulp, ,cspetld door HatlJe McD.niel. op het hoofd drult en dal steeds ... oor hur occn v.lt. 11

de legenh.n,er y.n de ti.r ..... n Anita G.rvin, De dineI'SCeDt I1 opsenomen in de documentale A Fjfmnruk,, ·s Jollmt)' die GCOfJC Stc.·ens Jun ior O'·er het Vo·erk yan zijn ...ader titeR &tmukL In het c:ommenlllt wordt o... er Fro", soup IU NUIS(StCICM W'J n,el de umeraman bij dele film) niet &trtpc, mUl we ITIOJC:n .annemen dat dil ,etn opzet IS. 1.I11rci en H .Id)' worden in de documentaire mei ... eel el.rds beh.ndeld en Stevens' opmcr'kin, oler hun In· zicht in 'hel menRlijk tekon' (de omsJlI .... n dit nummet) \el'lChan ulf. het slotwoord aan de IiIm,

hit, m~1 OUI·t' Huni)' ill Lucky 1917.

SWISS MISS

wás al in kleur! Met de kerst komt In Amerik. de flIm Swdu M iss op ... ideo besc:hlk· bI.r. in een mei de compute r Inlekleurde ...ersle. Het wordt, na lVu)' OUI Wl'.sl en cen combln.tie ....n 11It M llsir Bu,'f: en IItl". nrUla de dcmc kleurenb.nd die op de m.r'kt wordt &tbtlchL Nadat hel nieuw. door HRS bekend wu &tmukL IlCt de ...1'OU> welUkt Sier uit SII·iu M in, Dell. und.. In etn illltlonden bod" aan het Londense ·L&.H -MapzIDt· welen. datde film in 1931 in kleur wal opcenomen: ' We uJen er aIIema.a1 beter uit _ ik UI el minste uil n.ar mijn leeftijd In "lw.n-wit lijk ik ouder'. N.dert informitie leert dat de IiIm bij wijle .... n experimen t ICdceltcliJk in klcur is OI'Fnomtn. malt in lovaR-wit iJ uitaebrachL Hel kleurtom.teriul "lOU evenVo'el behouden zijn atblel'en.

'"

11IjjUl;liJl'

zijn, integendeel. het is een hommage aan de twee komieken. Wat ik bedoel isdit Becken is wereldliteratuur. Laurel en Hard)' zijn maar komieken. En men vergeet dat er behalve de officiële literatuur nog ZOVeel is dal niet als zodanig wordt herkend. Yooral niet als het verbordoor G . B rands gen zit in een lachfilm. Mnarde teksten van In 'Wachten op Godof van Samuel Laurel en Hard)' behoren mijns inziens wel Becken rijst bij de twee mannen Estragon degelijk tot de literatuur. en Yladimir de gedachte aan zelrmoord. In Oliver thc eighth, een film uit 1934. zijn Estragon: Lefs hang ourselves immOOia- Stan en Ollie kappers. Tijdens het knippen tely! filosoreren ze over het onderv.·erp 'trouwen Yladimir: From a bough? I wouldn' t trust il om geld', Ollie beween dat hij nooit een Estragon: We can alwa)'s try. lelijke vrouw zou trouwen om haar geld. Yladimir: Go ahead. Stan heen in dat opzicht geen scrupules. Hij ESlragon: Aner )'ou. zegt: 'Weil, after all. beauty's onl)' skinYladimir: No, no, you firsl deep, I'd take some or the money and I'd Estragon: Wh)' me? have her race lifted; !hen 1could settledown Yladimir: You're Iighter than 1 Am. aod J... I wouldn't have to scrape chins Estragon: J USI so. anymore... I wouldn' t have to v.'Ork hard Yladimir: I don'l understand. anymore.' Estragon: Use your inteUigence, can 'I )'ou? Een zeer geTnteresseerde Ollie vraagt orie Yladimir: You're my onl)' hope. dat nog eens wil venellen, Hetgeen Stan Estragon: Gogo light - bough not break - doet Gogo dead. Didiv heavy - bough break - 'Er.. .irbeauty was onl)' knee ... skin--deep, I Didi alone. Whereas ... could take some or tbe mone)' anel I cou ld Yladimir: 1 hadn't thought or lhal have her skinned and ... then she'd be able-to Een zelrde scene komt voor in The FI)'ing look at tbe doek withoul havin' to work Deuces (1938)van Laurel en Hard)': de hard anymore; then we could seltJe beide acteurs met een touw om het middel down ... and J could scrape her ehin iLir I en een grote steen in de annen aan de oever didn'l have tO work hard an)'more: van de Seine. -rhat's a good idea,' zegt Ollie. Niet aJleen in het geciteerde rragment. maar Ik kan het niel helpen, maar bij dit soon ook elders in 'Godo" rerereen Beeken sterk dialogen voel ik een daverende lach in me aan de wereld van Laurel en Hardy. Daar- opwellen. Hel komische is niet aJ leen dat mee wil niets ten nadele van Beeken gezegd Stan een goed idee geen twee keer kan Dil is het (weede deel van de herdruk van een artikel, dat oorspronkelijk isgepubli· ceerd in ' Hollands Diep' van 31 januari 1976, Het eerste deel verscheen in Blotto 6 o nder de titel'Stan en Ollie voor al uw ma81schappelijk werk',

".

\\)

venellen, maar ook dat Ollie geen enkele Fin: Three goes inta nine how many times? moeite heen met Stan's verbale dadaTsme. Stan: Three times ... De overgang van de stomme film naar de Fin: Correct! geluidsfilm verliep overigens voor Laurel Stan:, .. and two IeR over. en Hardy moeiteloos. Eigenlijk is er weinig Ollie: Hawhawhaw. verschil tussen hun laatste stomme films en F in: What are )'OU laughing at? hun eerste geluidsfilms. Zij gebruikten ge.- Ollie: There's only one IeR over! luid in die eerste films nog voomamelijk als effect in de wetenschap dat in de bioscoop Fin: Allright now. Spel! needie, het zien nog altijd belangrijker is dan het OUie: N-e-i-d-I-e. horen. Maar gaandeweg begonnen de dia· Fin: There's no ï' in neOOle. logen extra reliëf te geven aan de gespeelde (Stan springt verontwaardigd op) karakters. Zij voegden zelrs een nieuwe Stan: Then it's a rouen needie! dimensie toe aan de films: de woordgrap. Als voorbeeld een citaat uit Pardon Us De dialogen in de films werden soms ge( 193 1), Hierin zit een scène waarin een stel schreven door Stan ze lr, maar meestalont. boeven in de gevangenis onderwezen wor· stonden ze in het brein van H,M. ' Beanie' den door meester J ames Finlayson. Walker, de man die ook al verantwoordelijk F in: Now then. W hat is a blizzard? was geweest voor de voonreffelijke ope. Stan: A blizzard is the outside or a buzzard. ningstÎlcls en tussentekslen in hun stomme GtluidJop"Ql/1t 1'001' Perfect Oay. IN buproridt hl!(/l dt lonuit tt/'NUtI'tmd,,,: II~ IIu IJ op de hIIumlQ" ,'$ 8ald","" Cooke, er" I'Q" de "toqef'fl ~IIlt"l'O"d "DDt, 1''ij",.,1 o".,rtmdtrd, op J 110 led"" 1'0" ""t Sta" Jd/t fWJ" Trio. l el/1a"d dit al, VtrQ A 1.,"Ut, Culi',,. Cit)'. ~~~~~~~"h,""" " !>'aJ bijdt.:tOp"OI/1,

I ~ -'"

films. Die openingstitels zijn schitterende minialuren, die in de films ook grafisch erg mooi zijn weergegeven: Mr. Hardy told Mr, Laurello meet him at lhe Sanla Fe Stat io n a l a quarter of len - bul Mr. Laure l beeame eonfused and thought he meanI9.45 . Professor Padilla expected 10 startie lhe medica I world with hi s new lheory - that lhe human brain has a level surface - in some instances, pracliea lly n al. The slory of IWO boys who figure th at Ihe world owes them a living but is about thirty-five yurs beo hind in the payment. Mrs. Culpepper is an idol 10 the s nob5- and a pain in the neek to evcrybodyelse. In Double Whoopee staat OUie als portier voor de ingang van het hotel. H ij plukt wat slofjes van zijn unifonn en ziet opeens een koord meI een flu itje eraan. Nieuwsgierig brengl hij het fluitje aan zijn lippen en blaast even, waarop onmiddellijk een taxi komt voorrijden. De chauffeur verwacht een passagier, die er niet blijkt te zijn. Ollie wijst verlegen op het fluitje en zegt (tussentelm): " blek'. De boze chauffeur hen waarschu· wend zijn vinger en zegt (tussentekst):

Don 'I lel i, blek! again. slI.'ulheart. In W rong A gain legt W alker de volgende tekst in de mond van Ollie: 'These millionaires are peculiar. They think just the opposite to other people'. Het geen Ollie demonstreert door zijn opgeheven hand een slag te draaien. Onmiddellijk hierna lezen we de teksc 'Even now he's taking a bath., an' it's only M onday',

H .M . Wa lker was een woordkunstenaar, wiens teksten tot de intelligentste en de meest humoristische behoren, die ooit voor film of thcater zijn geschreven. Shakespeare incluis. Ik kan me dan ook voor hedendaagse comedieschrijvers geen betere leerschool voorstellen dan de films van Laurel en Hardy. Een interessant aspect van Walkers tek· sten is het spel met de taal. hel bewust gebruik maken van een taaJfout o m de onnoze lheid van Stan te îIIustreren. wat tegelijkenijd onweerstaanbaar komisch

ecn sèene uit G o ing Bye Bye ( 1934). De telefoon rinkelt Stan neemt op. Het is voor Ollie. die van het apparaat staat afgewend. Stan laat de hoorn bengelen en stopt Ollie verstrooid een melkkanne\.Îe in de hand. Ollie brengt het kannetje aan zijn oor en zegt: 'HeIlo!' H ij verbaast zich over de slechte verbinding en ziet plotseling de hoom hangen. H ij laat het kannetje vallen, pakt de hoorn en spreekt ecn van de klas· sicke teksten uit de geschiedcnis van de filmcomcdie: 'Excuse me, please, Myearis

Juli oJ milk ',

werlct. Ollie: You never met my wife, did yoo? Stan: Yes, I never did. Ollie: I can't see a thing. Stan: So can L Knap is ook dat door het terloops gebruiken van êên verkeerd woord een rare draai aan een tekst wordt gegeven: OUie: I' m beginning to think that you're righL Sta'f Yo u betyour life rm righL Yoo know, J'm not as dumb as you look. Ollie: Yo u bet you r Iife yoo're not. Any· body that could think... Whal do yo u mean, you're not as dumb as I look? Het absurdisme neemt in de teksten een belangrijke plaats in. Dat is niet vreemd. want goede comedie is altijd tot op zekere hoogte absurd. Bij Laurel en Hardy gaat dit echter nooit zover dat het volkomen o ngeloofwaardig is. Men blijn dicht bij de werkelijkheid. Het zou altijd kunnen. Wat zeggen k.inderen soms niet? Wat hoor je niet dagelijks o m je heen aan typische conversatie? We hoeven vaak maar letterlijk op te tekenen wat we zien en horen om een heel verrassend effect te bereiken. Een goed voorbeeld van de komsiche wer· king van een feitelijke constatering. vind ik

\\..

De visuele anarchie in hun film s wordt aangevuld en ondersteund door een woofd. anarchie. En altijd met de simpelste mid· delen. W ant de taal die Stan e n Ollie spreken is eenvoudige taal. W anncer al een moeilijk woord gebruikt wordt. dan ko mt dit uit de mo nd van Ollie o m zij n ogenschijnlijke pienterheid en deftigheid aan te duiden. Veel zeggen met een minimum aan middelen is de kracht van een goed dichter. Wat dat betten kan H .M . WaJker zich meten met de allerbesten, De volgende scè ne is uit de film Thic ke r Than Water (1935), De spelers zijn Stan. Ollie, Ollie's vrouwen James Finlayson. De laatsle vervoegt zich bij huize Ha rdyom een afbetalingstennijn op het meubilai r te innen. M as. HARDV: Oliver! Did I, or d id I no t give you the money to pay on the fumiture? Ou..u:: You certainly did... Mas. HARDV: Tben why wasn', it paiä? Owe: Why, I gave ittohim topayitforme. M IlS. HARDV.: Then whaldit)'ou do with it1 Sr,,/,/: I gave it back 10 him, Owe: You gave it to me?! ST"/'/: Yeah, 1 gave it (0 you to pay my room and board. Then you gave it 10 her, re-

oomember? MItS. HARDV: Do you mean to say, that the money thathe gave 1O)'ou. that)'ou gave to

\ÏJ

him , thai he gave 10 me, was t.he same money, that I gave to him to pay him? SUlIoi : Weil, ifthat was the money, that )'ou gave to him 10 give to me to pay to Mm, i1 must have been the mo ney I gave him to give to you to pay my rent, didn'll? Mas. H"Rov: Mr. Finlayson. I owe you an apology. FI N: ... and 37 dollars. MRS. KUDV: Tben this money must be lo ng to you. FIN: And the next time I want my paymenl withoutanydetour. Argh! Shegave it to)'ou and you gave it to Mm and who gave it to ....hal! Yoo're all NUTS! M RS HARDV: Yo u big dumbell , I can't trust you to do a thing - and as fo r )'ou, I have a good mind of throwing you out. SrAN : You can't do il. MRS. HAROV: I can't do il? SrAN: N o, 'cause I paid my room and board in advance, and I gave it to him. OW!!: What do you mean. you gave it to me? ThaI was the mo ney, that she gave to me and I gave it to)'ou togive tohim. Then you gave it bac k to me and I had to give it to her to give 10 him! S rAN : W as that the money. thal$he gave to him, that I gave to )'Ou to give ... OW II: Why. certainly, SrAs: We il, if she wants to give it to Mm. that's her business, DO use you and I arguing about it Een perfecte sketch, En het maakt niet eens veel uit ofje hem ziet of datje hem leest. D at is het kenmerk van groot toneel. Een paar jaar geleden sloopte ik een o uwe stal. Het ding stond in de weg en diende lot niks. Twee dagen lang heb ik geramd, gezaagd e n gebroken met een ijver en ee n wellust. die nog dagenlang een gevoel van tevredenheid achterlieten. Zoiets. maar dan indirect. overitomt me ook wanneer ik een film van Laurel en Hardy heb gezien.

•

."

BILLY GILBERT de jongenssopraan die een niesbui kreeg William Gilbert Baron werd gebore n in de kleedkamer van een operagebouw in Loui sville, Kenlucky. tijdens een opvoering van "Boris Godeunov" Het was 12 september 1894 toen Billy zich aandiende en zijn moeder haastig hel tonccl moest verlaten. Beide ouders waren aan de opera verbonde n. Zijn vader Louis Baron. ooit tenor bij de Metropolitan Opera Campany. leerde zijn zoon al vroeg zingen en op 9-jarige leeftijd be leefde het jongenssopraantje zijn professionele debuut tijdens een optreden van Sophy Tucker in een

schouwburg in San Francisco. Billy nam voor die gelegenheid plaats in een hoge zijloge. Tijdens ecn van haar meezingers legde mevrouw Tucker het publiek na enkele maten hel zwijgen op met de woorden:

' Hoor! Wat een prach tigslcmmetje daarboven!'. Vanar dat moment zong het engeltje alleen ve rder. A vond aan avond verkee rde het wisselende publiek in de veronderstelling getuige te zijn van een grootse ontdekking. T oen de baard eenmaal in de keel zat. verlegde Billy zijn activ iteiten van de zang naar het kluchtspel. Op de aanplakbiljetten van de vaudeville--theaters liet hij zijn ware achternaam achterwege en als Billy Gilben probeerde hij aa n de kost te komen. Hij ontwikkelde zich tot een 'Outch comic'. dat

'"

,

,..-~

wi l zeggen tot een type met groteske gebaren. niet al te fijnzinnige humor voon komende uit een gering bevattingsvermogen. en het beroemde Duitse accent dat zich zo goed leent voor woedeaanvallen. Overigens ging Gilben er prat oP. dat hij van zijn acce nt een mengelmoesje maakte van Duits. Grieks en Italiaans. om niet voor êên nalie in het bijzonder beledigend te zijn. Op een landerige middag in A Jtoona. Pennsylvania. bereidde de jonge Gilben zün komisch arsenaal uit met het nies-nummer dat hem de rest van zijn carrière zou blijven achtervolgen. omdat het s teeds opnieuw van hem werd gevraagd (met de Laurcl en H ardy film s als opme rkelijke uitzondering). Gi lben herinnerde zich later een s lecht ge\'ulde zaal en toenemende verveling, zowe l bij het publiek als bij de spe lers. lnSlinctiervoelend daterieLS moest gebeuren. SChiep hij ter plaatse en zonder noemenswaardige aanleiding in de tekst die hij ten beste moest geven, zijn cataclystische Nies. compleet met de sniffende, hijgerige aanloop en de bevrijdende, uit de diepte van zijn lOCn al omvangrijke gemoed opborrelende. donderende explosie. Gilben wist dat hij op hel goede spoor zat toen de plaatselijke recensent de volgende dag in de krant be kende, dat hij nog noooit zo hard had gelachen. De Nies van Gilben werd

Uit: The Grut Dictator (/940). Va/l /. /100,. ".: Ca,.,t,. Dfllal·tn (ambaSSadfU" Boc/trio). Jack Ookit (Napa/oni, dic/a/or l"On BOC/trio), ClIorIts Cllaplill (IIJ'lIkt/), Billy Gi/btrt (IJt"';ng) til Utnf)' Dollifll rGarbisclll

later over de hele wereld gehoord. wan t W alt Disney koos hem uit voor de nasynchroni satie van Sneez.y. de verkouden dwerg uit 'Snow White and the Seven O warfs· . (Gilben beweerde dat hij nooit meer verkouden was gewees t sinds 19 18). Na langdurige rondz.wervi ngen in de Verenigde Staten en Mexico belandde Gilbert. 18jaar oud, op Broadway waar hij j'l[en lang optrad. een klein fonuin verdiende en weer verspeelde in de G rote C ras h van 1929. Het reizen begon opnieuw. lot hÜ, een jaar later, in Los Angeles hel ge luk had dal Stan Laurel in de ual zat bij een revue waarin hij de hoordrol spee lde. Laurel vennoedde een talent onder de tekstschrijvers van de showen informeerde na anoop bij Bill y wie voor de skelches veran twoordelijk was. H ij was aan het goede adres. want Gilben had het allemaal

,-

.'1

zelf bedacht. Het leidde tOt een 5-jarig contract met de studio van Hal Roach. Er zijn aanwijzingen dat Billy Gilbert niet als acteur. maar als regisseur en vooral als gag-ma" door Roae h werd aangenomen. Maar in geval van nood moesten alle voorkomende we rkzaamheden worden vervu ld en zo komt het waarschijnlijk. dat Gilben al gauw in kleine rolleties te z.ien was, onder andere in 'O ne Good Turn', waar hij de dron kela p is tijdens de veiling van de au to. T oen kwam 'The M usk Box' . T egen een van zijn interviewers venelde Gilbert ooit. dat hij de regie zou doen bij deze film , maar niemand kon vinden die geschikt was voor de rol van de huise igenaar bij wie de piano moest worden bezorgd. Bij het voorspelen aan een nie t· begrijpende acte ur kwam hij zoovertuigend

' Piano? PIANO?? I hate and detest piano's! They're mechanical blunderbusscs! Take thal away berore I commit MURDER! " over, dat besloten werd de rol van dc professor aan Gilbert zelf te gcven en de regie op te dragen aan Jamcs Parrolt. Het was het begin van een drukke tijd voor Gilbert. Na keer op keer te hebben gescoord in de 'Laurel en Hardy Serie' en na ondersteunende rollen in de weinig succesvolle 'Thelma Todd en Zasu Pius Serie' (de dames waren door RODch bedoeld als een soort vrouwelijke Laurel & Hardy), werd Gilbert een be langrijke taak toebe· dacht in de schepping van een nieuwe serie rond de T &xi Boys. Gilben had als eerste tcgenspelerde Canadese komiek Ben Blue, die van oordeel was dat BilJy zijn aangever moest zijn, maar daarvoor diens medewerk.ing niet kreeg, Beiden waren liefbebbers van het grote gebaar en het resultaat was onderlinge tegenwerking in plaats van samenwerking. waarbij het elkaar ovenroeven zulk.e barokke vormen aannam, dat het de toeschouwer vermoeide in plaats van amuseerde. Er moest worden gedokterd aan de serie, Gilben haalde zijn accent van stal, nieste tenminste een keer per film en kreeg een nieuwe tegenspeler in de persoon van Billy Bleteher. Nadat ook hij een Duits accent had aangemeten werd de taxi,ach· tergrond overboord gezet om het duo als een soon Duitse Laurel en Hardy te kunnen lanceren onder de naam 'The Schmaltz Brothers', Het mo;cht niet baten, Na tien films, waarvan de laatste ook door Gilbert werd geregisseerd, werd de serie afgeb~ ken. Eenjatlr later vinden we Gilbert terug bij Columbia, waar hij The Three Stooges assisteen, Als jager op groot wild zou Billy in

'Bloek-heads' ( 1938) nog eenmaal bij Hal Roach terugkeren, Daarvoor en daarna werkte hij voor praktisch elke studio in Hollywood , Zijn \'olledige biografie zou honderden film s beslaan, H ij was in ' Destry rides again' de kastelein die voor de furie van Mariene Oielrich wegduikt achter de tap, om een jaar later in ' Se\'en Sinnel'$' in Marlene's armen de laatste adem uit te blazen . In ' A ni&ht allhe Opera neemt hij twee minieme rolletjes voor zijn rekening; als mon teur komt hij iets aan de verwarming doen in de overvolle scheeps, hut vanGroucho Marx en als leidervan een Italiaans orkestje maan t hij de Mant B ~ !hers van de instrumenten afte blijven. Hij was Göring in Chaplin's 'The Great Dic ta· tor' en sultan in 'Tin Pan Alley', Naast zijn filmwerk was hij op Broadway Ie zien in toneelstukken, die hij soms ook regissee rde, Een jaa r voor zijn laatste film ' F ive weeks in a balloon' verschijnt, op 2 mei 1961, zijn o\'erlijdensbericht in de D aily Variety, Gilbert bell de redactie van een plaatselijke krant met de mededeling dat hij integendeel kerngezond is, Hij wordt aan de andere kant van de lijn pas geloofd als hij, bij wijze van indentificatie, zijn reusachtige nies heen laten horen ... De overledene bleek een naamgenoot te zijn, die op de requisietcnafdeling van Universal werkte , BillyGilbenBaronover· leed op 23 september 1972. l .O. Bronntn: VI\'lt n BufJOOI'I: ïhc BI,Snuu' (aruktlln pn.lraJl Vol I. nr J): John McCabl:: ' BltI)' G itbl:n' (artikel In Intra-Ttnt Joumil NI'1 49 tn 50); ~t JohnlOfl.: ïht TUI 8 0)'1' (Irtikel in CI.uit Imaats NI'1118en 119).

'WO!? Walk ARRROUND? Me. professor Theodore von Schwarzén· hofen. M.D .• A.D .• D.D.S .• F.L.D .• F.F.F. and F .• should wa lk ARRROUND??'

...

,

'WH ERE HOLLYWOOD MOVIES AR E MAD E' In de lappen dekken van voorsteden, bu itenwijke n en bad pl aatse n d ie same n met het oude ce ntru m va n Los Ange les een ge bied bestrij ken va n twaal fh onderd vierkante ki lo meter, neemt H oll ywood ce n bij zo nde re plaats in - maar Ho ll ywood n iet alleen. Rond 19 10 wa rcn cr in d it eertijd s stille stadje van c itroe n- en si naasappelkwekers al zo \'cel fil mstudio's gevestigd, dat eree n bestemm ingspl an nodig was om nieuwkomers Ie weren. Annexat ie door Los Angeles volgde. Vl akbij ontstond het, tot o p de dag van va nd aag tame lijk autono me C ulve r City, waar plaats ge noeg was voor jonge o nderne mers als H al Raach. In de jaren twintig werd en er min ste ns zovee l film s ge maakt al s in Holl ywood, d al echter op gro nd van z ijn eerstge boorterec ht symbo lisc h blee f voor de hele Am erikaanse fil mindu strie. D it dossier is gewijd aa n de geschied eni s van C ulver C ity, waar Laurel en H ardy ooit o p het macadam van Ma in Street en de ' back 101 ' van de Hal Ronch Studi os hu n kunsten vertoo nden voor ca mera ploegen en verbaasde voorbijga ngers.

r

"""""""""""""""*""""",,,,'1""'*'",s",. ten. Pogi ngen van de 'U1d Los lijker voor speculanten en projectDE STAD

In vele van hun films opereren Stan en Ollie tegen een ach ter. grond van tcle,raardraden. beton· nen lantarenpalen. palmbomen en Spaanse bun'alo ..... s in de zon. D it fotogeniek decor vond producent Hal Roach in de typische small 10ll'n Cuh'er Cit)', un stadje hal· "er",ege Los Angeles en de Oce· aan ..... aar hij omstreeks 1920 rijn studio's had geveni&d, H et had brede boulevards met ,'oldoende ruimte voor ..... ilde ritten (liog Wild). cen mo;" Sln!'1 waar door toedoen van door lachgas bene· velde automobilisten gemakkelijk cen chaos kon ontsta an (LtOI'e Em Loughi"g). cn s tee&Ïes waar twee hen:n bijna ongeme rk t hun pantalons konde n ruilen. (Ube" I)' j , In de jan:n 'Zeven tig van de \'orige ccuw begon de bevolking van Los Angelcs snel toc te nc· men, De Stad breidde zieh naar alle kanten uit en he l omliggende JCbied werd metde dagaantrekke-

ontwikkelaars. die droomden van we re ldhavens cn toeristencentra. Een vanhcn, A bbot Kinney legde in 1905 een A merikaans Vene lÎe aan, complee t met gondels en protserige bruggetjes, Zoals zo\'eel andere ini tiatie\'en in de regio was ook dit project echter geen lan& le ... en beschoren. De makelaar H alT)' H . Cul ... er ( 188(). 1946). die in 1913 ijverig begon te bouwen aan een modelstad naar eigen ontwerp, zou het aanmerkelijk beter vergaan. CulverCity. zoals de eerste bewoners he t stadje noemden, groeide snel en kreeg in 19 17 gemeenterech-

Bii omslag dO$$il'r: Foto w vr": Stud;O$ in dejarefl 10, Middet/: lJrn $f'i ne uit County H ospita~ opgenQml'n ~'()Q ' het gl'W/eentehuis ~nn Crû~er Cil)'. de #Iill RoclCh

Onder: hft 'hu is' uit Hog Wild

door limmtt/ui ~'an HRS lijdelijk neergezet op een kOl'eI, waarop Itgen h'Q(Jrdig een I'eht huisSIOOl : ~J1S Madison A ,'t'. 1<'OJ

Angeles om de kleine buurgemeente te anncxe ren liepen op niets uit. C ulvet1l succes WIlS niet in de laatste plaats te dan ken u n zijn OIlCOn\'entionele opya ttin,en over publiciteit. Voor zij n kantoor op de hoek van M ain Stree t en Yeni ce Boulcvard draaide een au to rondje na rondje: een bestuurder OIltbrak, Op een kale vlakte elden in de stad voerden tientallen T Fords op yolle snelheid de merkwaardiJSte capriolen uit. Niet de gemeehaniseerde komieken \'an Mack Sennelt of H al Roac h wa· ren hier aan het "·erk. maar de enthousi astc medewerkers van Hp lT)' Cu lver. d ie geen middel OIlbe proefd lie len om zijn stad aan de ma n te brengen, O mstreeks d iczelfde tijd vesti,den zic h de eerste film st ud io's in het ,ebied rond Los A nge les. In 19 15 werd in Culvcr C it)' de Triangle Studio geslÎch t. die in tien jaar tijd wu uitgroeie n tot de tigant Metro-Goldwyn-Ma)'cr An·

\

deren volgden, onder wic Hil i Ro ac h en hah'erwege de j aren twinlig wa s zeker de helft van de be\·o lking. d ie inm iddcls uit 6000 zielen bestond , in dic nst va n de film ind us trie , Wa t wel stak was de faam va n het naburige Holl)',,"OOd. Korte tijd speelde men met de gedach te de na a m Holl ywood, di e geen offic iêle stat us had , s im· pel"'eg in te pikk en, ma ar zo.'cr kwam het niel. T o t troost d iende de wijdverbn:ide s logan: 'C ul\'er C ity - W hc re Ho ll ywood Movies Are Made' He t was ec hter niet all een de filmindu strie die goede tijde n doormaakte, Yana f 191 9. hc t j aar waarin d e D rooglegging wa s begonnen. hadden zieh s teed s meer casino-exploi ta nten, prosti tuées. bookma kers, dran ksmokk el aa rs cn gangstet1l in de stad gevestigd , Cu lver C ity , o ld a l s nel als een centrum van georganiseerde misdaad en die reputa tie zou de stad in geen jaren meer kwij trakcn , De corruptie o nde r bestuu rde rs e n juslÎ tie was ~o groot d at ee n cl ub van au to mobilis ten buiten de ge· meenteuc nzcn her en de r borden plaatste me t het ad vies het stadje te mijde n. O p Was hington Bou levard , precies lu sse n d e studio's van Hal Ro ach e n dien s favoriete lokatie Main Street. vormden naehte lubs. speelho len e n clandestiene kroegen een Las Vegasac ht ige strip Ee n \'an de beIer bezoc hte gelegenheden was de Plantat io n, gedre\'en door filmkomiek Roscoc ' F any' A rbuckle. A an Cu lver C ity' s periode van bloei kwam een ei nd me tde beu rskrach van 1929. d ie de D cpre ss ie aan kond igde . Z owel de legale a ls de ill egal e tak ken Yan ha ndel en industrie liepe n gevoe lige kl appe n op, de laatstc natuurl ij k v.ooral

Hel gl'mt'enlt'huis ,'0'1 Cu/rer City . nog steeds als zodanig in gebru ik, deed in County Hos pital dienst nIs zit'kl'nJruis e n in G o ing bye-Bye als genc::.rsgl'bou""

ook toe n in 1933 de D roog leggi ng werd beëind igd , Het werd ru stig in he t stadje: nOl ma ar af e n IOC zou he t wo rde n o pgesc hrikt door gebeu rte nissen a ls de .'erfi lming van GOI'I' JIIith thl' Willd in de Studio va n Se l ~nic k . Dc T ..... eede We reldoorlog brac ht de bevolki ng in cnigeja rcn IÎjd o p 20,000. waa rna he t C uh 'cr ~I otel uit 192 4 a l gauw niet meer het hoogste gebouw van zijn o mgeving was , Ook de CU!>'trill'S kn:,cn hun h)'pe rmoderne wi nke l_ ce ntra en ind ustrie terrei nen, hu n Ho wardl ohn son' s motorJodge en MaeD onal d's restauran ts. W ie ec htc r door de verstilde Straaljes mct wi tt e bungalo ws loopt, of de sc haduw ~oekt van het ge bouw in Main Strec t waa r eens Harry C ulver kantoor hicld. za l :tic h kunne n \'oo r5te llen da t dc gesc hiede nis van C ul ver Ci ty zich ooit liet lele n al s ce n filmsce na rio,

H.H

DE STUDIO'S He t in teressa ntste gedee lte va n Wash in&ton Boule \'ard. die zie h van Veniee aan de O ceaan bij na vijmg ki lome ter landinwaa rts uit· " rekt. loop t door Cul\"er C ity N iet minder dan drie filmstudio's zij n hie r aan de zuidkant va n de

boule yard ge bouwd . Niet mee r dan twee hebbe n de \'oortdurende kaal sla g en nie u"'bouw in he t gebied o\'erleefd. G en: kend vanuit Venice komen wc op nu mmer 10202 eers t de M.G ,M.-s ludio tegen, d ie met zijn hoge mure n het barse ui terl ij k \'an ee n ge.'angcn is hee ft. Bij de bouw in 19 15 " as di l de T ri angle Stud ios, een onde r· ne ming van he t d riemansc hap Thomas Incl'. D .W Gri ffith en Mac k Scnnelt. Dichter na ar hct cen trum , tie n we de Cu l\"er St udios. numme r 9336, een com pl el da ttegcn"'oo rd ig aan di\'ersc kleinen: maa tse happije n is onde r.'erhuurd. D e ee t1lte e ige naar in 19 1g. wa s a l"'cc rThomas Incl'. in di e dagen ccn invloedrijke prod u, ce nt/regisseur De voorge,'cl met zijn statigc zui. le n is een replica va n hel huis \'1In Geo rgc Washi ngton in Mo unt Ve rnon. Del.<: studio kwam later in de handen van achtereen volgens Ccci l B. D eM ilI c, RK O-Pathè en \'an D avid Selzni ck, di c in december 1938 op het o mvangrijke studio terrein een me nigle oude en nieu" 'e buitendceors in .'Ia mme n lie t opgaan \'oor de opnamen "an hel brandende Al lanta uit GOIII' lI'ith Ihl' ",'-nd Na de oor lOl stree k Lucille Bali er nee r meI haar t\o.. prod uctiemaatschappij Desi lu.

Dat ~ijn dus de studio's die in Culver City zijn overgeble"en, De Hal Roaeh Studio's werden in 196] gesloopt om plBaLS te maken voor autodealers. Het adres was oorspronkelijk 61 18. na een hernummerins 8822 Washington Blvd. Bij een wandeling van M .G.M . naar de plaats waar vroeger de Hal Roaeh Studio's stonden. ongeveer twee kilometer verderop. passeert men halverwege aan de linkerhand het voonnalige Cuh'er City Hotel. Vlak voor een spoorlijntje dat Washington Blvd kruist. ligt ret hts het terrein van de H RS. Wandelen we over de rails dan zien "'·e. el'eneens aan de zuidkant. een klein planlSOCn. Onder een boom hSl een sedenksteen met het opschrifi: Site oflhe Hol Rooch Studiol. Laughjactor)' to the ....orld. 1919-1963 In werkelijkheid lag de studio dus ruwweg sa westelijker, aan de overkant van het spoor. Maar gezien de bebouwing daar, is destijds gekozen voor het plekje groen. De gedenksteen is in [980 in aanweûgl!eid van de toen 88-jarige HaJ Roach onthuld lijdens de Tweede Internationale Conventie van de Sons of the Desen, die het initiatief voor deze hulde had Stnomen_ H el plantsoen ""erd bij die

'"

gelesenheid omgedoopt van Park Culver Citv tot H al Roach Park.

HALE.ROACH De ex_vrachtwagenchauffeur Hal Eugene Roach had in Los AnSeleseen baan aangenomen als voonnan bij een aannemer en was "ervolsens bijde film terechtgekomen, eersl als fisurant, later als assistent-regisseur Bij Universal had hij IR 1914 Harold LIo)'d leren kennen, die fisurant was bij Samson Ge-

een erfenis van drieduizend dolla r slonie Roach zith in de productie van een serie kone cowboyfilms die hij ze lr resisseerde en waarin Lloyd alleen een komische bijrol ,·ervulde. Maar Roach"Ug de mogeliJkheden van Llo)·d. Zij n Rolin Film Compan)' werd in en kele jaren groot door ecn serie fi lms waarin Lloyd zith ontwi kkelde Vlln C hoplin-imitlltor (" Willy Work·). "ia het onhandige type L.onesome Luke 101 de snelle jongen melde uilebril die over de hele wereld bekend \\erd en in Nederland ' Karehje' werd genoemd_ D e RoIin--maat.schappiJ verhuisde in die jaren ,an ,roei van de ene gehuurde sludio naar de andere. lot er "oldoende kapitaal was ,'oor nieuwbouw aan de Washinston Blvd. Laat in het jaar 19 19 werd de nieuwe studio door H al Roach in ,ebruik genomen. de verhuizi ng viel midden in de produclieperiode vanA n Easlem JVeSltmer een tWee-aCler met Lloyd in de hoofdrol. Nauwelijks driejaa r laler vc r-

Het hoofdkantoor ,'an HR S ","erd omslrukr 1917 omgetorerd /01 golfdub \"001' de film Should Married Men Go Home? Vergelijk met foto op hel omslag

--

-

)

....

-..... •

'-

,

-

Boven: lIel Culrer HOlel (omstreeks 1930). gezien ,'Dnuit punt 14 op de mini-poster Onder: Hel C -Ilotel, zijde Main SI,"t. nu. Links.. deulfde ÎtlgD,'l ,'all hel hotd in Lnve em Laugl!inJ. 1918

"\..\

'"

CULVEII CITY fUntm'.u ".u~ \..." 11In>'~ &lm '""" l.aotd & Il udy 11<'1 _ 'n """ q.pnnll' ~ ,a,onpunlv...m,v ..,boJ,o,,'" Hood Cu,'''', CU) • •MI Mt ..1.... 9.lo01 CUt"". .............rd o.mll~nK{' )",~~",",n'- t...,....". 'OW IOn /w.,,,,, """', _ ",,1,,: in Ia.o'.... noc",d.. lil", ......' ....11 opIoopp op dl: plaau<-n 2 en 3 Hd sWou"''' ook.~...,n ,n 1.....IJ. .... .....! ....... hel Matno lIood) . .._ J ...... II .. rIow ... «II '.tJa ."P'. dM .. oot 1JdItou... 5 ' .. _n 0. 1IouIcvan;t·.'jd<" .... n hel I\.
r.. (_

c.........,.

I.....,

•

LOS lHO

hoelh,,,.....

•• "•

;;

• 'ti

Hal Rooch felici/een LQun'/1'1I flord)' mi'l hel gl'rt'edkomen "IJl! een I'on hUil films. Jaartal onMkend. trok Lloyd om "oor l.ichl,elf Ie beginne n. Roacll had intussen 31 ~.ijn Dur Gang serie gelanceerd. die ecn eoonn succes werd. maar he t laU nog ('''en duren Yoor hij mei Laurel & Hard)' een Iweede topnummer had gccrc~crd. Daar~ naast produceerde Roach in zijn beste jaren series mei o.a. Charle)' Chase, de Boy Fricnds. Snub Pol-

lard, e lyde Cook. T hclma T odd & Zasli Pilts en de T axi Bo)'s. O m de paar dagen rolde een nieuw

J

I

I I

~ "

....f-,-----------------------------------" Bo" en: M ai" SIN'f'1 in dl! jO"" '50. gt'ÛI'II \'(jnqf' ~ Venict, me/rechts het CC- Holel. Onder Muin S'reel nu. mellillks IrI'I wil//.' H Olel Adams. Links: Edgar Kennedyop het kruisprll/I (kaan,,, 8) in LeI Vt em Laughing. meI op de Qchtergrond dl' ramtn '-0/1 Ilotel

Adoms.

'"

product uil zijn studio. die al snel de wat oudere lachfabriek van Mack Sennelt in de schaduw Slei·
semi-permanente straten en SleeKies. lag achier en tussen de opnameloodsen, In de tweede lIelft van de jaren dertig. tocn gewijzigde productieomSlandiglleden en nieuwe manieren vin provammeren de kone \'oorfilm tekenfilms uitgezonderd). "rijwel overbodig maakten. probeerde Roach met wisselend succes over te stappen op langere speelfilms, In de oorlogsjaren wist hij als kolonel van het Signal Corps zijn bedrijf gaa nde te 1101,1den meI dc "ervaardiging van trai· ningsfilms "oor liet leger NI de

oo,.. ;;i".d;~~n~''''"i,~;" televisieproductie niet lukken. Op 20 dccember 1962 werden de Hal Roaeh Studios geveild, De koper was een projec tontwikke· laar die o\'erging tot sloop, Alles werd met de grond gelijk gemaakt ook Lake Laurel en Hardy is ,'er· dwenen. De firma die tese n\l'oordig nos de naam Hal Roach Studios draagt en een kan toor heeft aan de Nonh Fairfax Avenue in HolI )'wood, houdt zicll uitslu itend nog bezig met de exploitatie van een deel van het oude product A. R.

1I(l1 RO(J('1r S'IIdia 's, n(l uilbrtidillg rn "l'fOOll.dng, in de jortn '50.

'"

DE TRAP De beroemdste locatie lan alle mag in dit dossier niet ontbreken. ook al is die nie t In CullerCity Ie vinden. maar dicht bij het centrum van Los "ngelu. Zestien jaar geleden dacht een groepje L&:Hrans in Californie de trap uil The Musie- Ba:< te hebben ontdekL Niemand minder dan Billy Gilben, die in deze film de rol lan de kwaaie professor speelde. had de plek aange\\eun. aan de oostkant I'an Silver Lake Boulevard. Dot kon toch niet missen~ Maar Gd ben had zich I'ergist - de echte trap was niet daar, maar in Vendome Strett. tussen de nummers 923 en 935, In reitt leek de route trap meer op de lilmtrap dan de echte trap. Door nieuwe bebouwing en ecn woekering van klimop en bomen was de ech te vrijwel onherkenbaar maar aan de hand van een putdeksel en scheuren in het beton kon de authenticiteit zonder een schijn van twijfel worden vastgesteld. Wie de echte trap heen herontdekl? De wwgstc claim komt van Bob Sallerfield van de ' Way out West"-tenl in L.A .• die zijn l'OndSI deed in 1976 of daaromlrenL

..

"Mij" eers/e fJ(ozol'k UUII eell "geI"erijieerdl' Luurel etl lIurd)' film/orOlil' belral dt bt'raemdl' 'Mu:<;(" Box Tmp Ik had gehourd dUI dit 11' ril/den ,,'us op

,,.

(10115)

, J'

T ..·cc Jaar ,eleden I'erllel ecn van dl: BnlK dcclnemeT5 aan een u · CUl"$le naar HoIlY"'ood. ,eorpni· sterd kr gele,enheid lan het 50. JoIn, bestaln Vin het British Film (nSUlule, tijn rtisgeulschap om op eiCtn hootie de trap IC IIln zoeken. Een kleroon1Je nalr de Uil ROllch Studios Mach t hem in contaCI met iemand die de locItie kende. Philip Hyman ' ·enelt· "ZOIl dl' lrap fr nog studs :ijn.' f.-;ndtlijl. hud ik h~1 unl'...oord. Duur, gtnts/tld IUU('III"'U gura&1'5. nummt'fS 91J (li,,"s) til 9J5 (>whIS)• ...us de Musk Bo:r: Trap. bil'([ tc'n puor m;nuttfl Slil 510011 om dl' ifnr ,'a" dl' omg~ I'ing in mij op Ie ntmen, ,'OOrdol Ik dirhlt'rbjj ,h'um roor I'f'II nodl'" illsp«l;t. Jl f'( duurdt IIitt /UII' oftr b 'um Ntl ploolse/ijke ".. .."Oner lu..,s t'n ik "rorg h"m NII folo I" mokl'n "un mjj op dr lrap - tll:o "'osopnjtM"' "n ,'UII dl' ,,'ensl'lIl1il mijnit'ugd ,·tn·M/d. Ih:t ptrJOOn had :ijn htlr Il'.vn in de~l' "'iJl gt"'o(md :olldtr 101 dUS"rrdt/wlr"tllis "an dr:t lrap Ie "tnlltll." Ik lNgon mijn long:omr btklimming. :org"ufdig tik moment pl'Ol"·elld. Onde,...·eg num il. 1010"s. .. "Dt Ijl Irtdet/ :jjn in rtdrfijk g(H'dtrolldillf'. de 'w·..·uoflo:inS gl'durl'llde ui ditjortn il/ ounmt,... kin: gl'l/IJmen. Ot boml'Il mfJf'/tl/ ...'OrrJfll grsnOtid. Dil gtldt in hrl bijzOt/dtr ."OOrh('( $Iu/" ho/'v,...·~ gt' 101 bo,·e". Alsil' "(ln Vl'ndoml' omlloog kiikl. hnit' omnogl'lijk ,-rrrJl'r :;l'n dun dil plint, IIOl'''''rl

111'1 mogrlii~ is om jr door hl'l gr"'a;s Ir ",urllll''' IOtjt htltmaul ba"rn /wfll, Ook :iJa hull~,...·tgt oudt' S/U/..I.tll :tildorl. op di' Imp lt'goQld Ba"t'lId,t'1I IS duur ft!1I oud ohl',·ulgNiumpl. dal :t'I/;s al 111 ht'I IKIOII is doorgrrot"si Dt:t' Nmmrl :ou :o",.uldig m ,,\'/f'1I Io'Ordl'lI '"f'n.l.idrrd. \log ,I. rn /KlUUIII hl'l ''OOr.J11'1 dorn dUI 0":t' Colifomisrhr rol/rgu"s N'n 'Pf"t'un'l' Iht' Sll'ps "...rommlssit' 1'O""tll om ui dl':t dingr" 111 tlrdl' It'Iorrngl'n.' Dul is t« h /i(/df'''rr'' dUI mOt'I ""Qrdrn '·l'rf/rhl. .• (Uil: The L&.H Maga~11It. 1986)

ploe, ,an de VPRO. om daar "" film op Ie nemen dIe onder de titel ' Holly\loood at lul' op 26 lUCUllUS 1979 werd uh&t-~ood,n. Een rors &ederlle ... n hel proaramml ....'a5 aan de trap " .... ijd, dir Schreudcn en Ha.gsm.n op sen se1egenhcid \'ondcn IIn de hand "In een rolO UI' Th, MMSi" 80.-': waarop in een hoekJe IIOIttn deel Io'.n de oude Ilfaalnllmbor. den zichtbaar wu. Een rrlpnenl uil de film: "/;"" mI lI'('t' ik "ir/ 1\'01 ik nu :i" maar als ik In dit' rirhlil1g Aijk. :;1' Ik jlld,rdQad Uil h,lr hogt lrop! (camera ,'olp lijn blik) Dus dim :oudtn "', hem "" ol

'1 _

,"'OII-

Eind 1918 belardcAm$lcrdam~ I}'JlO&IlInr en ontwerper Piet SchrtudcT5 I.ich naar Los Anle· les. in &uclschap ~.n L&.H-kcnner Ben H 8II~man en ccn film·

de,. hrblx-n! (Beg,inlll1lp IC ~slij· gen. Beneden loopt een Juffrou .... meleen kindeN'agen loomij). B~ nffltll :;l';k l'en rond p/l'inljl'. dUI /"oml ook ill dl' film I"oor. (Klimt

I"

Ot trap in 1978 Hier volgen. zonder uitzondering van latere datum. IC lu igenisstn van andcren - ccn "merikaan, een Engelsman en twec Nederlanders - die een $OOn pelgrimstocht naar deze filmhistorische plek hebben gemaakt. Als eerste komt Leon Smith uil Bellflower, CaU. fomie aan het ..-oord, die zich zo ergerde aan een ~als spoor dat hij meteen een boek is gaan samenstellen meI wat hij noemt 'gel'erifleerde locaties'

1'01/ Si/l',r Lak". Dt' '-olgrndedug haus/tt ,1 mil daorhl'tII 1'/1 :;tl. ...,Iktt" srhifl/!'rt'ndgrdrhl. daar "'Os dl' (rop! Dt gOfi/e bfN'dfr In hel anderslt d"d, duf inlUrl, piWitJ toafs ik mrhtrillMrd, Mil dt film . 11.. was er tf:htF' (UIt: A luide 10 uurel and Itard)' MO\',e lou-

Sr/.w Loke 80ultl"urd Oon de "'e slkunt ,'un hf'( meer mf'( uilziehl op 111'1 metf Op :"kert dug braehl ik 1'1'11 grool deel I'un dl' «htend door mei zodel/ op de 'wes/elijkt oner 1"0'1 hel mffr' :o"der dal ik etn spoor "011 de lrap I'ond. Ik dted /log etn$ '10"rauG en kreeg tf' horen dat dl' lrap zich in 'I"rrkeliikheid aan de ooSI"U/ll I'UII hel lI1/.'tr bel'ond e" dat o"dera(JII een derde deel I"e,... d"'elltll "'05 '1"1'g1'1/S ,,'I'rkzoumlieden oun dl' ...eg, jure" geleden. GfH!d, ebrdelijk I'ol/d ik hem UOII hel ehrd !"un CO"f' SIff'el "'ok 11'11 OOSIf'n l"Un Si/"er Lak/.' BOllle."Uro. liet Olldl'r:sll'derdl'deel ...us "'l'liSl"oor ,·ero ...ellen. muur dal

"011 mij lIiefS srhtlrll. 11. ...us er!" "Bijllu onm;ddt/lijk :og ik dUI dl' Irtdtn ..ui bfl'dl'r ...url'n dali ik had gl'dorlll en nil'l prtC"il's zoals ik ze herilllltrdf' uil mijlllul'oril'lf' wurtl en Hurd)' film. Muur ik "'USl'r!"" "Bij hl'l \"UIgeIlde btzfH!k '/am ik mijl! /oIOtof';stl'l til //Iijll ZOOII //If'I'. Ik mOI'SI gl'~'()()/l Uil/OIO 'YII/ mezl'l/ hcbben op dl' piuols "'uor de ) ollg;ns hadden gl's/Ou/I. Maul/dell/ll/er k'erd ik IegelijkI''''' lijd gesrho", el/ uU/lgellaulI/ I'e"" rost 101'11 ik;1I ee"I'akb/ad lus dul dl' 'aulhentil'kt Musie Box Trap 11' 1';lIdl'n "'us op dl' krllisillg I'UII V"ndomf' SIrtl'1 t'n 1)1'1 Montl' Dn·.·I'. f'ell paur mûl Uil zuidl'Il

De:t oplloml' l"Un qjkomslig wil H lu Muslc Box, muur uil ren filmpje mft komitk BiII)' 8 r"on dUI on-I lallgs It :ie/I "'IU in d, slupsliek-

ll'nminste enkele Jurrn I'oor-

"""O',ri",,",,/I{,{ Rood op drloco/ie The Music

Bo~

1~~:~:~~P~"~"~'~'~ '~"~'t'~":'~'~i'[~'

Z",.,ill's /hu/$rhes Fernsehtn. ""f'tf mI'l ern giZools gl'brvi"l'/ij" IiI'I mfll Sl'ril' KlamOllenkÎslc I'UIIdl' Srhtl 1/IIl'fflSt'l'rdl' kijker nu ""nf gissf'n /laaf lill'/I'II iour ,"Un Ontstoun. IItl l'/IIgl' "'ul '"f'ilig kOI/ '"Oort II00r /wnedell koml. ,,"Ordl'n oungl'noml'n is dul pro8.11.

00"

'-

m

lerder), Ollurl:irllllij41 Io'rilletl trg op IItl ull:irlll lil ttn olfdrrr film, "If soort "rdtrr I'trlit "alf Thc M usl_~Box H"sOItOoonlf m«lllf LIlUrtlrlf J/ordyttlf ,,'OS'mIJd.,,,r "" lrop op dm",n. E" door IItb jt dil 1111:/,,111. Door orlllt, I1 dOl' "n I·itrl.onl grOOUlo', dOl MOpl, zr/ftdttlt4tridIi'iudrodrfl Hoppt" - dUI mMI dil pUllI zij", jo 111 dj' I'tml.' SIO,,dtlf ..'Ol bortlju, door il "u ttn Io·Inl.r/rtlllrum, trn Lou"dr)' is Joornu'(Loopl Itrotr), Nou ~n ik " '1'1 Mniru"'d 0/1" bol'!'n oon dl' lrop indl'rdood tr" s/udio is, mI'l "" l'ijl'l'rul' koor dil' plano dan I" 1'011. (Klimt naar bo>tn. Daar aanltkomtn:) Dil il t'l'n .."tf. 11'1' lIuddl'n ntf:O gIHd mI'l dtOillO lIil'r411nntn 40mtn, Kijk! Etll UUlO... Waf zir ik "u als ik "uur btn/'den kijk.' Niks, GHn uit:irlll mtr'. Dit bo!"tns/(' srt/ltl :oudtll hie, opgtlloml'If kun/lt" zijn. Als dOl IIrggl'ur 1'1' ni" 10"01. rIfoIsdol lIuisrrn;tl Io·OI.tn dit oomI''' mrt. .. 110110... t" dal ook "itl,.. don Hopt IIrl!" (Gaat zitten, De SUU'MCI hltr Desean10 Onlt. Er loopt ten dame

"" roamnir mI'l HII hor rn'O(}r, Ildj f'l G'uI dil' Optn Allnlftn Er Il lrtloos mrt ZOI'"/I'an dr lf'(Jp tt :itn, maar 111'1 ulu.tlrl 4/op( h"1 tord mtl IItl ul/zit lrl uit HalSOIt Er Slaan nll "ijfrrs op dt d04rn loon dt IIl1 i:l'n op de II~1. I"an Vl'ndomt til Dtl 1I0nlt: J015 til 9J6. WooMm SlaUIf rr 'Illmmerl op dt dolirn!" COLJ~. "Ik dtllk dOl dil' tr Slaan l'O(}rdtpohlirhtliropll'rl,I'O/l,,"rgt dl' onlt/bart inbroAtn dil' kt hl"fll'bbrn gtllQJ, dQI mQQb htl l'OC)rlltn "wlltmoJ.Atljjl.tromtt

DE GIDSEN

SCIIREUDERS "Dun zil'n :t dot:r I" dl' bllllrf l'On dl' brrormdr lrup z ün - UtM u ",." nn piol/or COl. E: "Wilt u dot i4 Irtm dit lrop of ro/.' ( Jl j/onltil) lA. 11'«/ gruug piano_ il. htb fINn ik kll'in ,,·os plollolf'lun grllod t.n iA go 1" "11 "·Hrmffbtginlll.'n, "(P robeen het Llllrtl &. Uaro )'-thtma. ' The Cllckoo Son,' te $Pflen, maar slla(! daar niel In), (Uit: ' ~l oI l)' wood at lall', VPRO· film van Theo Wetcnbopard en Piel Schreuders 1979)

In Ntderllnd is cr moeilijk un te komen, mlar er besll.n \',.. scheidene Amerik •• nst 1Ii11" \en dk de l..-c, I'Iijun na.r filmhistorische loca ties i" htl ie' bied \ I n LosAnieles. Daar zijn

I"'''

'.-IU "'Nb 4 (' 'tnn

IPIRAIJ:AU - ,...... ,

l

A GU l DE TO LA U REL ANO II A RDY MOV IE LO AT IONS door Leon Smith. Uil· lilt: Lcon Smilh, Btllnol'ler CA, 1982, 8~ pllinl's.

ctn hondJt),

Ston rn Olli, op dr back lot IIRS (:it dr loul' 1'Ot11'01I dl' lalltaarnpaal).

marh. mllrdC'n. luiddu, Irl"u'. OC'u ,idscn bcntlC'n honderden namen, mtt bepe rklC' UndlCh1 \oor Laurel &. tI lnI)' 0( Ui l RlMeh, Maar cr zij" ook lid"n dit l.ich ui15luill'nd op Laurcl tn H anl )' ric hten:

" ,'"

me'

SCIIREUDER$ "Wij :iJn hit' grl.omt" OmdOII" in dil ootk ttn fl;fOSlool "'ouropdl' SlroO/llomrn ·MONTE 1''' -ENDOME 1'00'" komtn... .. ELEANOR COLE: "OOI is grloqf il. dit film "'oorin :t dir pUlI/O noor bol'l''' du ..'tn. SCIIREUOERS "I/tbl u dir film "OOil II':itn~" COLE: "N". nooll. 11. ,,·os nitl :0'" grolr/o" l'On Zt_ SCIIR EUOERS. "Wij zoudtn gruog IItt ui/zirl/} filmt" . Hebl u ttn dokllrras!" COLt:: "Missrlril''' klim 11 l'O"Uit mijn sloopl!.omt" filml'n , " SCIIREUOERS (in de: bewuste JlaaphmerJ." "NOII, di/js"nbrd.

in de C'elli tt plaals de al,tment ,idsen, 7.OIls 'Llmparski'1 H iddC'n UolI)""ood - WhC'rt tht Sllrs lÏ\td, LoI'ed Ind O itd' en Ken Sehusltr's Thif il HoUrl'lood - An Unusu.1 M o\iC'llnd Gujdt - UislOfical sÎlu. Ilnd·

,

Ile' boek be'.1 meer din wli, row's \"In filmlocauel tn Indere bUÎt:nS\liaardlJ,hcde:n, wall le cr nll UllZicn, Etn beLw.lr is dil eSt row', \'In Hotgt:r onlbreken, In plUIS dUf'.·an \'crwÎJ$I de: IUlelir naar de I elJChJkbare Ilbeeld'"len In Indere boekcn o"tr Laurel en Hard)' _Oe indehn, IJ nllr JIJKb.. deel Mei beKhrunn,C'n C'n paaina-pC' kaamn. di.c 't ...... rrC'nd klIMen I'IC'rk~n omdal .te noet op Khaal zun. I'I"Ordt dr WC', ICl'leun , Mei dit bock kom je ten heel eind, Jammer. dl hel 1I111C'rkccht ÎI. MI.r Iclukki, heC'ft de' lu teur "In de' oriplIC'lC' drukplaten op 1....·1., papiC'r xero.-copiC'en laten m.kC'n, UC'I or1I11C1C' boek kosttc SIO,-. de' topiC' (zoodtr omslll op karton) kost S5.- plus $1.- 1'001" lerundllll per lC'C'pOIl, Hel adres: GJ, Enlerprises. P,O. BOl 3 128. Bellft()OolC'r. CA 9(]707-)128,

FOLLOWING THE CO M E· DY TRAIL door Lwn Smith, Mort Laurtl .nd Ibnl )' Ind Ollr G.nl mo,iC' IOCllio ns IS thC') lre ladl)', Uhll\t: GJ. Enlerpriscs. BC'lIflol'lu CA. 80 pali"I·s. Prijs: SIO.-. Dit IJ C'cn "tl'\'oll op het hiC'rbol'en besprolr:l'n bock. dal I DOr 10I'er ons bekend IIOJ ,·C'rkriJlb.. r is op het Idrti dit bij de: besprekinl "In het C'C'llile deC'! Is IC'rmeld.. DC' formulC' en dC' om\ln, \oln hel bock is gt:IUk ..n doe van het eerste dcC'1. m••r behahC' lAH· locaties I'I"i)t'Qen O()k pI.al5Cn "ermC'kt ..·•• r Our Gan, hedi semmd, De "erboudltll is onle'eer Nilr om hlJf. 8ehandC'kt wordC'n ondc'r andert huiltn dit herkenbUT tun Uil de films 1101 Wild, COUnI.l' IlospilUi, Baron Grobbtr;r en Th, Finislrin Tourh . VC'r· der is de straal OPItspoord w.. rdool' dC'jon&tns rudC'n on hel bepn '.n 8ud.." BoJitJ (CInon Drl\C'I. mei de uacle plaats "'I.r u t\en 5lilhouckn om cC'n nkul'lc aram moI'oonplul onder de InOU.Irup op Ie Uilen.

PRATFALL: LA U R E L ANO HARDYWOOO. Special 5011 ' Itnir Laurel . nd H.rd)' lou' dons iss llC' of ·Pra tf.lI'. m'lll.into(lht WI) OUI WUI Tt nto( thl' Sons of IhC' Duu1, NI us JI.r '
'"

STAN lAUREL IN 1959:

'We werltten door tot we een goede Il,,,, /ltldden· HCI ec:rs lc en tevens laatste serieuze IiImblad da l een inlerview maakte mei Slan Laurel was 'Films in Review', N ame ns dil amerikaanse lijdschrirt sleJde Boyd Ycrb de vragen, die bij de gocdingelichtt lezer van nu mi sschien wat o nnoze l o\'crkomen maar die locn, in 1959. onbekende feiten aan het lie hl brac hten. Same n met he; gespre k dal hetzelfde tijdschrift had mei Ha l Roach - en dat in een Jalere '810no' zal worde n o pgenomen - versc hafte dil interview de basis "oor vee l van wat later over Laurel en H ardy is ge publiceerd.

- Mr. Lau"l. hoe hem 11 in de ShOk' busifte$$ w!neild? " Ik ben in de show business geboren. Ons hele gezin was bij het loncel:'

- Noe is

IIW

samenwerking

meI

O/i,oer

Hord)' omslaan?

" Dal is een nogal lang vernaaI. Het begon ermee dat ik een film moest regisseren waarin Hardy zou optreden. Op een vrij· dag, drie dagen voordat we met de 0p.namen zouden beginnen. was Hardy thuis een lamsbout aan ' t braden. T oen hij het vlees uit de oven haa lde gleed hij uit en kreeg hij braadvet over zijn arm, met een derde·graads verbranding als ge\'olg. Dus moeSt hij naar het ziekenhuis en kon hij niet in de film spelen. W ij probeerden een ander te krijgen. maar er was niemand beschik· baar. Mr. Roach heen mij toen gevraagd de rol van Hardy te spelen. Die moesten we natuurlijk herschrijven. maar toen de film kJaar was vie l hij bij Mr. Roach in de smaak en hij vroeg me. ook in de volgende film een rol voor mijzelf te schrijven. Maartegendie tijd was Hardy weer beschikbaar zodat ik in de volgende film naast hem optrad. Dat was de eerste keer dat wij samen speelden. W e maakten verscheidene andere zwijgende films. niet als duo. maar we zaten in dezelfde films. Tenslotte liep het zo, dat Roach zei da t we ze ' Laurel and Hardy Comedies' moesten noemen. want wc beo. gonnen als koppel bekend te \.\'Orden.

Eigenlijk is onze samenwerking dus te danken aan een lamsbout." - U en Mr. Hard)' hebben meer dan Iweehonderd films gemaakl. Aan ~'elke d(lO~ "all geeft 11 de I'oorkeur? "Aan geen enkele in het bijzonder. In al die films zitten stukken die ik goed vind. Ik geloof niet dat er ëën bij was die ik de perfecte film vond." - U was ooÎl im'al/er l'OOr Charlie Cha,r /in. is " niel? "J a. dat is zo." - Wa t vindt u I'an hem als artiesl en als melis? " Ik geloof niet dat er in ons vak een grotere an.iest is of ooit zal zijn. Op het filmdoek is er nooit een grotere geweest. Jn het wer· kelijke leven heb ik hem alleen gekend toen we vroeger samen bij het variëté zaten, Hij was gewoon een van ons en ik \'000. hem altijd heel prettig in de omgang. 'I - Hedl u of Mr. Hard)' ooÎl probtemell gehad meI hel geluid? "Totaal niet. W e waren .( erover eens dat we geen praatkomieken waren en natuur· lijk gaven we de voorkeur aan pantomime, als in onze zwijgende films. Dus spraken we zo weinig mogelijk - alleen wal nodig was om de dingen die we uithaalden te mati· veren. A Is er al een intrigue was die vertekt moest worden, lieten we dat meestaJ door iemand anders doen. We gebruikten het geluid voornamelijk voor effecten, maar na

HET VERSCHIL TUSSEN DE GEl.UlDSFILM EN DE STOMME FILM. lh • <1111 d, °" "1°111 "on ';orn op ,('~.. id ''Ot1rd, olliwiltkfli.., \'all dt rlllt",OfOlrq!/t - Uil ItJicfl,.oosd olldt,....,'P ''Ot1r filrn/IIJ/orin - "'VnJl Itiuop ttll''Oudilt ",·iJ:. t door SlO" lA .. ",I,'tdcJoord. BOlltnllt/()to U(I SU,lt Daddies (IlO,", 1911). ottdtt'Jtt uit ChKtma C_ HQCPt (I,tuid, t9J I)

'"

een tijdje gîngen we geluid echt leuk vinden omdat het de gags onderslrtepte. en weer wat later raakten we er aan gewend en gîngen we meer dialoog doen dan we eerst van plan waren."

- Zoudt u U"' mening wille" geren ol'erde komieken I'an nu? "0, die vind ik allemaal goed, M aar om de waarheid te zeggen heb ik meelij mei ze. Die druk waaraan ze bloot staan! Een schema van een show per week is een verschrikkelijke bezoeking. Ik begrijp niet hoe ze dat klaar spelen, Ik heb echt met ze te doen, In de dagen van hel variêtê kon je drie or vier jaar vooruit als je eenmaal een nummer had gecreëerd. Sommige komieken deden zelrs vijnien or twintig jaar met één numme r, Dat hoerden ze nooit te veranderen, M aar voor de televisie moeten ze het elke week veranderen. Het zit er gewoon niet in,"

- IVoren u elJ Mr. Hard)' niet ook I'anplan om 1'001' de 11' te gaan werken? " Voor mijn beroerte wilde Roach Studios dat we er één per week deden- u weet wel, een van die 39 ' korte' series. Ik weigerde en zei tegen hen dat de enige manierwaarop ik film s wilde maken was: één per drie maanden."

_ Welke I'i"dt u het beste. de sprekende of de l"'ijgende films? " Wel, om de waarheid te zeggen, ik gar de voorkeur aan de zwijgende,"

- Gebl1likte u in dezwiigendeperiodegeen draaiboek? "We hadden een scenario, maar onze routines en de gags stonden daar niet in, H et bevatte de hoordlünen van het verhaal en was niet meer dan een richtlijn. Als we aan de afzonderl ijke scènes begonnen, werden er door o ns en de gag-melJ ideeën uitgewerkt A ch, een paar gags waren hier en daar in he l scenario opgenomen, maar de uitwerking ervan was altijd ter plaatSe opdc set We repeteerden ze een paar keer en dan werd er opgenomen." - lloe lalJg duurden de opllamen 1'001' een

lw(jgende film

'"'

onge~'eer?

"Dat hing van het soort liJm ar. Sommige gîngen gemakkelijk en andere niet. o mdater veel mechanische effecten aan te pas kwamen waarvan de uitvoering moeilijk was. Soms waren we bezig met een gag die maar niet van de grond wilde komen, zodat we een paar dagen moesten wachten o m nieu'we decors te laten maken. Dat soort dingen betekent vertraging. We hadden nooit een strak tijdschema, maar werkten gewoon door tot we een goede film hadden. De studio kon dat niet schelen, want in die dagen stelden de salarissen niet veel voor. er waren geen vakbonden en de films hadden nooit een grote bezetting. In veel films werkten Hardyen ik a lleen. een hondoriets dergelijks niet meegerekend."

zestien verschillende namen in verschillende landen bekend.'

- lVas U"' sueces groter in de V.S. ofop de buitenlandse markl? "0 , op de buitenlandse markt! Daar zijn we nog steeds groot In Duitsland vertonen ze vandaag nog film s die we 28 jaar geleden maakten, en ze draaien in een bioscoop. zes maanden lang. zonder een andere film op het programma! Ze staan daar nog steeds voor o nze film s in de rij, lOt op de dag van vandaag!"

- Hoe zit het met Rusland? " Dat weet ik niet Daar heb ik nooit informatie over gehad."

Hard)' "'as uniek omdal hfj eetl meester was in de SIOh' bum' en altfjd het bioscooppubliek in deogen keek. Gelooft u dat hfj de eerste "'as die dat deed?

- Olil'f'r

- 'Life' hetifl eens in eetl artikel Ol'f'r de zk'(jgende laclifilmsgezegd dat het werken spelen was in de studios loemertfjd.

" Dat ge loor ik zeker."

- Zag u Hard)' dikll'(jls lussen Iweefilms door?

" Dat was ook zo! We hadden pret! Als er iets ro ut ging zetten we de boel stop, lachlen erom en bespraken hoe we verde r moesten."

" Nee. we gingen ieder o nze eigen weg. Hardy hield er niet van aan de voorbereiding van een film te werken. Hij was meer eenplaybo)'. H ij was lid van de Lakeside G o lrclub."

- Had u I'f'el imitators? " In de show business zün er een paar geweest die hebben geprobeerd Laurel en Hardy na te doen. Maar dat gebeurde in goed vertrouwen. Ik bedoel, ze probeerden niel de zaak te bedriegen, ze noemden het imitaties. Maar we hadden veel imitators onder o nze rans. Ze stuurden o ns roto's van henzelf- uilde hele wereld - twee vrouwen als Laurel en Hardy, or twee kinderen, or twee mannen. En dan wonnen ze prijzen op laatselijke reestjes - ij weet wel, een gezellig avondje van de kerk or een verkleedpartij, dat soort dingen. We hebben een hele verzameling roto's van Japanse en C hinese mensen die o ns nadoen. In C hina waren zelrs twee lui die vennomd als Laurel en H a rdy echte film maakten. Ze kopiëerden een film van o ns scene voor scêne, daar zagen ze absoluut geen bt:en in. Ik heb een paar van d ie film s gezien. Ze zün heel geestig. maar het lijkt helemaal niet o p ons, behalve dan het dikke en het d unne."

- Stonden u en Mr. Hard)' in Europa n;el bekend als de 'de dikke en de dunne" " J a, dat klopt We stonden onder zo'n

- Kwam hfj lIiet uit in kampioenschaJr pen?

•

" Hij was een heel behoorlijke golrspeler. Hij heeft heel wat bekers gewonnen. Hij was gek op paarden races, kaanspelen. gasten ontvangen, dat soort dingen. Ik gîng liever vissen en zo. Als de opnamen gedaan waren bleer ik aan de film werke n, aan de montage etc.. tol hij klaar was voor de prel'iew, de proervoorstelling.. Daarna werkte ik met de schrijvers aan het volgende verhaal. Zodoende was ik ook tussen twee films door aan het werk in de studio."

- U behandelde de zake/fjke kant? " J a, dat is zo."

- Was utel'reden met de manier k'aarop u en Mr. Hard)' werden gepresenteerd in het telel'isieprogramma 'Dit is Uk' leven'? "Nee, ik was erg teleurgesteld. Hel was een hele schok, zo o nverwachL I k ben niet graag o nvoorbereid. Bij mij moet alles heel precies geregeld zijn, Maar dit was zo'n vemLSsing.! Het was heel moeilijk voor mij

,1,

omdat ik niet in de huid van mijn filmpersonage zat e n niet wist wat er komen ging. En ook omdat het om/wee levens ging. Ik bedoel. het kost al heel veel ûjd om éên leven na te vertellen, dus alle echt interessantedingendie te berde hadden kunnen worden gebracht bleven natuurlijk o nbesproken."

- Schuilde ere"ige waarheid in het gemcht dat u tegen de presemotie I'an uzelf en Mr. Hard)' op de telel'isie k'as I'af/wege zfj" hart? " Nee, dat waren a lle maal valse geruchten. Ik heb daarover iets gelezen in een New Yorkse krant. D aar werd zelrs gezegd dat de tv-show de oorzaak was van de dood van Mr. H ardy. Maar dat is belachelijk en volmaakt onjuist"

- Ooit heefl in de kra nt gestaan dat Jackie Gleasoll ell Art Camey eel/film Ol'er ""' lel'etls zouden makelI. " Wel, het idee is geopperd om cen film te maken o ver Laurel en Hardy. Mij is gevraagd wie ik het meest geschil..'1 vond om ons te spelen. Ik dacht dat de enige twee die daarvoor in aanmerking kwamen G leason en Camey waren. H et zijn hele kundige en knappe acteurs, ik mag ze erg graag en er is een grappige gelijkenis."

- U en Mr. Hardy waren waarschfjnl(jk de biste 'melkers' in de geschiedenis I'an de jilm. Niemand anders kon een komÎsche situatie zo uitmelken en daarm ee zo !'aak een lach I'eroorzakell b(j het publiek. Gelooft u dat dit heefl bügedrage" 0011 uw succes? " O ch. soms was het goed en soms slecht Bijvoorbeeld: we deden wat je noemt een ' melk'·numme r en gingen ennee naar een preview. Als uit de reac ties van het publiek bleek dal ze nog meer konden verdragen gîngen we terug naar de studio om er meer en meer aan toe te voegen. Maar zoals u weet reageert niet elk publiek op dezelrde manier. Dat heb je bij het variétê net zo. J e kunt bÜ de eerste voorstelling een sensatie zijn en bij de tweede merken ze niet eens da l je op het to neel staat Dusje hebt publiek en publiek, mei verschillende reacûes. So ms waren onze films teveel uitgemolken."

'"

- Was het muz,kale thema speciaall'oor u geschre\'en? ·'Nee. Oorspronkelijk was er een radiostation in de Roach Studio en dat had een programma van 7 tot 8 uur 's-morgens, voornamelijk reclame, maar ze hadden een klein orkest bestaande uit een piano. viool, kornet en drums of zoiets. Nu, ze noemden dat 'The Cuckoo Hour' en ons lhema was hun openingsmuziek. We hoorden 't op een ochtend in een restaurant en vonden het een grappig klinkend mUliekje dat het goed zou doen bij het begin van onze films. Dus lieten we, meer bij wijze van grap, een copietje maken dat bij onze volgende film werd gebruikL Het preview-publiek lachte erom, iedereen vond dat het goed paste, en we besloten om hét te blijven gebruiken. Het werd heel populair- het Boston Symphony On:hestra heeft er zelfs een hele toestand van gemaakl" - Is dat op plaot beschikbaar? "Dat weet ik niet. Ik betwijfel dat. want dan hadden ze ons om lOCstemming moeten vragen." - Is de 'Rogue Song' een van Uk' beste geluidsfilms. oorspronkeljik "iet zonder u en Mr. Hardy gedraaid? "J a, die is gemaakt bij de MeU'O met Lawrence Tibbeu, de ope raster. Het was een zangfilm met een Russische achtergrond, en in kleur. Nade preview kwamen ze tot de conclusie dat er wat om te lachten bij moest - het was puur een zangfilm met romantische situaties. Ze beseften ook dat Tibbeu in het buitenland niet bekend was. Dus besloten ze Laurel en Hardy erbij te halen om komische intermezzi te verzorgen en de verkoop naar het buitenland te bevorderen. We werden door Roach afgevaardigd met de opdracht ons in te passen in de film (Metro was toen onze disuibutiemaatschappij). Er stonden nog enkele decors overeind, we bestudeerden de film en laten hier en daar een komische scêne in. We schreven rollen voor onszelf als leden van Tibbeu' s bende - Tibbeu was een ' Russische Robin Hood', een van die namboyante types. Nadat hij de film voltooid had, was hij teruggegaan naar New Vork en

,.,

dus moest hij met het vliegtuig terug naar Hollywood om een scêne met ons op te nemen, de enige waarin hij en wij samen optraden. Wel, lOCn de film in het buitenland werd uitgebracht waren Laurel en Hardy de sterren, wij hadden in het buitenland de grootste namen." - Kjikt u ooil naar uw films op de televisie? " Heel zelden. Het is heel teleurstellend voor mij omdat er altijd in geknipt is. Neem bij\'oorbee ld een van mijn favoriete films, 'The Oevil's Brother' eFra Oiavolo'). Die duurt oorspronkelijk 90 minuten. maar op de televisie werd hij gedraaid in 4S minuten, en dag nog vol met reclame. U weet misschien nog dat we werden geïntrOduceerd op de muilezel en het paard, en Oiavolo, het hoofd van de rovers, werd geïntroduceerd op zijn witte paard. Op de televisie was dat er allemaal uitgehaald. Het begon met onze overval op Oiavolo, waardoor alle ZiD eraan was ontnomen en de televisiekijkers dachten dat we rovers waren. Ze wisten niet dat wij van onze spaarcentjes waren beroofd. Naurlijk was er dan geen enkele sympathie voor ons. Bovendien werden sommige scènes bekort terwille van de reclamespots en dat bedierf de gags. Het was heel ontmoedigend." - He(/J u een advies \!oor mensen die pas beginnen in de show business? "0. dat is moeilijk. Het is een hard bedrijf met veel teleurstellingen. Je moet veel uilhoudingsvermogen hebben. Er zijn tijden geweest dat ik iets anders zou hebben aangepakt als ik de kans had gekregen." - Vindt u dat jonge mensen eerst door moelen leren voordaf ze een gooi doe" naar de ShOkt business? "AbsoluuL Opleiding is het voornaamste in elke carriêre. Dat is een feit - tegenspraak uitgesloten. Helaas hebjk niet de gelegenheid gehad. Toen ik nog 'n kind was heb ik de school verwaarloosd omdat ik al jong in de show business terecht kwam. Ik dacht dat een opleiding niet nodig was als ik maar kon rekenen en lezen. Maar dat was een treurige vergissing waar ik veel spijt van heb gehad." •

....

111;1'11;111

KOMIEKEN ONDER ELKAAR 11

Laurel en Chaplin De eerste keer dat ze elkaar zagen moet omstreeks 1907 zijn geweest. tijdens een klompendans wedstrijd in Sunderland, destijds een populaire badplaats aan de Noordzee, onder de rook van de Noordengelse ind ustrie- en havenstad Newcastie. In klompendansen waren ze beiden bedreven en de achuienjarige C harles Chaplin had zelfs professionele ervaring: hij was opgenomen geweest in het klompendansgezelschap The Eight Lancashire Lads. Stanley Jefferson was een jaar jonger dan Chaplin, maar ook hij was een geroutineerde 'clogdaneer' en, tussen zijn bezigheden als ma· nusje-van-alles in de theaters van zijn vader door, deed hij regelmatig aan wedstrijden mee. Wie op het podium in Sunderland de winnaar werd, vermeldt de historie niet. Als Stan drie jaar later wordt geënga. geerd door varicte-koning Fred Kamo is Chaplin daar al de grote ster. Stan wordt zijn·understudy'. Hij krijgt een grote kans als Chaplin een hem aangeboden hoofdrol in het toneelstuk 'J immy lhe Fearless' afwijst. De rol van J immy gaat naar Stan, die er in de eerste week van de opvoeringen veel succes mee boekL Maar Chaplin zit avond aan avond op de eerste rij. Hij bedenkt zich en laat Fred Kamo weten dat hij alsnogJimmy, the Fearless wil spelen. Exit Stanley Jefferson.

Stan er lering uit trekken. Tijdens de Amerikaanse toumee's in 1910 en 1912 waren Chaplin en Stan - de laatste nog steeds als invaller voor de eerste - voor de buiten-wereld onafscheidelijk, onde r andere als kamergenoten in goedkope logementen . Biograaf Fred Guiles: 'Ze zochten samen goedkope restaurants uit en Stan herinnerde zich heel wat maaltijden die toebereid werden boven het gaslicht. een kunst die Chaplin van zijn moeder had geleert!. 'sA vonds in zijn kamer bleef Stan onophoudelijk verfijningen aanbrengen in zijn kunst en bij die gelegenheden bleek Chaplin een bri ljante criticus te zijn. waarvoor Stan hem

-,-,---,---c:---,-",----,---,-,-Lt-drn ,·tm hl' Frn/ Karnagt:l/schap itr Call/omi,. Slaand ,'an I. /laar r.: Mikt Ashtr, Slan Jtff~rsan. Cha""s CJrapfin ln ManQRlr AU Rnl'~s.

Criticu s Het incident is verscheidene keren door Stan Laurel in interviews ter sprake gebracht, maar zonder het bittere commentaardat mocht worden verwachL Toch zou

~)

20'

J

~/i/f. 111~ 8 ;11)' Gifblrt {Jf'ltttr dt tap. in

T'br Gold

blijvend dankbaar was. MaarStan aarzelde om nauwe vriendschapsbanden aan te gaan en niets duidt erop dat Chaplin dat zou hebben goed gevonden . Stan zei tegenover interviewers nooit iets over hun getamen· lijke ervaringen tijdens de toumee's, maar hij vertelde dat het wel aan zijn echtgenotes, Er was een feUe ambitie in C haplin, ver uitgaand boven die van Stan, die al zijn relaties met anderen kleurde: Toen Chaplin in 1913 het reizende ge· zelschap van Fred Kamo verliet en liIms ging maken in Californië, kreeg Stan zijn grote kans. In het Nixon Thealre in Phila· delphia nam hij Chaplin's rol van dron. kaard in 'A Night in an English Musie-hall' over. Maar de theaterdirectie nam geen genoegen met een onbekende invaller en wilde alleen verder gaan als Kamo's ster· komiek uit Londen, Dan Raynor, over zou komen. Maar toen Raynor drie weken later arriveerde kon hij niet het publiek trekken dat op de naam van Chaplin was afgeko-

".

men, en het duurde niet lang ofKamo riep teleurgesteld zijn geze lschap terug. Proeffilm Stan verkoos in Amerika te blijven, J aren. lang zwierf hij van stad tot stad. met steeds wisselende partners. Als het belangrijkste lid van hel KeyslOne Trio gaf hij omstreeks 19!5 een knappe imitatie van Charfie Chaplin, wiens roem zich via de kluehten van de Keystone Studio razendsnel overde Verenigde Stalen en de rest van de wereld had verspreid. Tijdens een oplteden in het Hippodrome Theaterin los Ange les kwam de directeur van het theateronderde indruk van !let talent van Stan Laurel en hij stelde hem voor een proeffilm te maken, die mogelijk de poorten van Hollywood voor de nu 27-jarige komiek uit Engeland zou openen, De liIm over een' man met een Napoleon·steek die uit het gekkenhuis was ontsnapt., werd 'Nuu in May' gedoopt Onder de liImmogols die van Stan's eerste optreden voor de camera kennis kwamen nemen waren Charles Chaplin en Carl

Laemmle, de baas van Universa!. Na afloop van de vertoning kreeg de debuterende liImkomiek van Chaplin te horen: ' Kom eens praten', Enkele dagen later begaf Laurel zieh naar een restaurant in HoUywood waar veel acteurs kwamen en door de ober liet hij Chaplin vragen: ' Kan ik je nu spreken?' MaarChaplin Stuurde bericht te. rug: 'Op het moment ben ik bezig. maar later praten we we l.' Stan Laurel liet het daarbij en tot een zake lijk contact is het nooit gekomen. Universa! gaf hem een contract voor drie een-acters, Jacht Het duurde lot 1936 voor Charlie en Stan elkaar voor het eerSl weer zouden spreken in een sfeer die vergelijkbaar was mei die van hun vroege re dagen op tournee . Hel verschil met toen was, dat beiden nu wereldberoemd waren en een veertje konden wegblazen, ook al was Laureis financiële si tuatie in vergelijking met die Chaplin annzalig. I n de herfst van dat jaar ondekt Charlie vanafzijngrandiosejacht inde wateren van het eiland Catalina het boolje van Slan, de RIl!h L .. zo genoemd naar zijn Virginia Ruth met wie hij een weekooCnd uit vissen was. Vanaf het Chaplin·jacht werd een lijnIje uitgegooid en de Laurels klauterden aan boord, waar ze door Charlie en diens vrouw Pauleue Goddard werden ontvangen in een van de drie ruime sa lons. Er volgde een urenlange, hartelijk reunie van de twee ex·Kamo-kom ieken, waarbij Stan ten afscheid een partijlje vis achterliet en een lied zong. dat volgens hem voor Moederdag was bestemd: ' Don 't go in the poorhouse/ Untill I come home/ Anti we'U all go in together: Tijdens de tournee die Laurel en Hardy in 1947 maakten door Engeland en Schotland kreeg Stan van een bevriende schrijver het verzoek, een van diens boeken, voor-

•

SMn LQ/I ITI rn Ittt StQn JdTtrson Trio als ill1 ltolor l'Un CItQrUt. Ondt r. U il bridjt II1t ' dj! hts' t k'tnStn 1'00" SIO/f. rolld Kt f'Jt 1912 in Stuffit Itsr:hf'tl~" tn p rl//ls,rttrd doo r CItopIl"

zien van een specialc opdracht, aan ChilI> , - - - - - - BRONNEN lin Ie geven. Laurel. tegen biograaf Mc- Voor dit .rtikel werden O.I. ,eraldplee&d; Cabe: · .. .Ik maakte een arspraak mei hem John Meelbe: 'Thc Comrdl' World ofStan Laurcl' in zijn huis in Oeverly Hills. Ik was van plan (Robson Books, London. 197.5). hem alleen even hel boek te geven en een Fred Lawrencc OUiIu: ·Stan.!he life olStan Laurel' (Slein 100 DIl', Ncw vort. 1980) paar minuutjes Ie kJelScn. Toen ik bij hem Charles Chlphn. Jnr.: 'M) f.lher, Chlrlle. Ch.phn· aanbelde was hij heel blij me te zien en ik (LonJmen5, Orun &. Co, London 1960) kreeg een grootse ontvangst. Oe paarminu- D.,'id RobinJOft: 'Chaphn' (FiDI MtGra"",lhll Ed .• ten werden leven uur. We ble ... en maar Ne... VOft. 1985) pralen en pralen over de dagen van loen. Inlra-Tenl Joumal Nr 4.5 (Soos of !he Desen., ~ wat er gekomen was \'an Die--en-die en dat pulvNI, 198.5). SOOrt dingen. Hij kwam echt uit zijn schulp en hij was de oude Charlie wals ik hem betrok van Ruth Laurel , zegt: 'C haplin gekend had. Sindsdien heb ik hem nooit heen nooit bekend gestaan om zijn edelmeergez.ien. Heb'm ecn paar keergeschre- moedigheid in de omgang met rivalen. ven - gcen antwoord, Maar dat was cen Sinds zijn jeugdjaren had hij geleerd elk.e concurrent neer te sabelen.' Chaplin bioheerlijke dag.' graaf David Robinson erkent deze eigenZ oon schap en wijst erop dat Charlie pas aan het Over de verhouding tussen Chaplin en eind van zijn carrière ertoe overging. een Laurel en over de loop. die de carrière van van zijn vroegere concurrenten een dienst de laatste zou hebben genomen als de eerste te bewijzen. H ij engageerde Duster Kealon hem wel zou hebben geholpen bij de eerste voor een optreden naast hemzelr in 'Umeschreden in Hollywood. is veel gespecu- light'. Bij deze reconstructie van een oud leeRt. Zeker is, dat de twee oude collega's variél6-nummer maakte Chaplin zich duielkaar voortdurend, zij het op afstand, in de delijk ongerust over hel succes van Keaton gaten hebben gehouden. Voor Stan was dit als stuntelende pianist. waardoor hijzelr. niet moeilijk. Hij bleer bevriend met de als de violist, dreigde te worden overspeeld. oude Kamo-manager AlfReeves. die door Maar wantrouwen tegenover de concurChaplin was geëngageerd als studiochef. rentie was niet het alleenrecht van Chaplin. Hoe Chaplin over Laurel dacht heen hij Stan Laurel zelr heen immers in eerste zelr nooit duidelijk gemaakt. hoewel moge-- instantie geweigerd samen te spelen met lijk enige conclusies kunnen worden getrok- Oliver Hard)', omdat hij diens talent om de ken uit het feit dat Laurel in de autobiogra- show te stelen. vreesde. Hard)'. die vroeger fie van ehapHn alleen in een fotobijschrift zelr regisseerde en verhalen bedacht, heen wordt genoemd. Ook is ereen opmerkelijke zich later volledig ondergeschikt gemaakt passage in een boek dat een zoon van aan de ambities van zijn partner door arte Chaplin, C harles J r .• heen geschreven. Af zien van invloed opscriplen regie. Naastde en toe nam pa zijn kinderen mee naar een volmaakte eenheid van hun samenspel was zaterdagmiddagvoorstelling: 'Syd en ik wa- deze wijze keuze van H ardy een ractor van ren gek op de comedies van Laurel en belang voor de duurzaamheid van het duo. H ardyen pa kon dat nooit goed hebben. 'Zeg, weetje wat mijn zonen vinden?'zei hij M usica l tegen vrienden 'Ze vinden andere mensen Twee jaar geleden beleerde een mislukte leuker dan mij - hun eigen vader: musical over het leven van Laurel en H arFred Guiles. die zijn inrormatie vooral dy, 'Olockheads' genaamd enkele \'oorstel-

.

,

Jingen in Londcn. De inlrige was goeddeels gebaseerd op de \'eronderstelling. dal S tan Laure l hevig ja loers was op Chaplin. Ge\rraagd om commentaar liet J ohn M cCabe in de InlTa-T ent J oumal weten: 'For the record, Stan 10vOO Chaplin as a buddy and revered- noother word wil I fit - he re\'ered him as an artist. In any case, Stan was

BEKNOPTE FIL\tOGRAFIE

BILLY GILBERT

;

•

•

•

1894-1972 KORTE FILMS VOO R MACK SENNETTI PATHE 1915: Tlrt SIHJpsuds Lady (vin ~ ): 1917: $mi/hi Pon)'(vlnAlrOouldin,): 1928: Thl'bu'flar("'ln Phil Wilhman): 1929: Nois,!' Nl'ighbon (v.n ~. met Albcrta V.uJhn. Eerste ICluiddilm~) KORTE FIU,iS VOOR HAL ROACI-I/MOM Serie Thelml Todd - Zl5u Piltl: 1931: Ca/eh as Calrh Ca" (v.n Mlrsh.1I eil.n). Th#Pqjoma Pan)' ("In Hal Roaeh): 19J2; SNI SA.ins (van Oill Prau en More)' UJhlfOOl). all Ihl' Loosl' (van Uit Roach. mei pslOplteden LAH). Rl'd Noys (v.n Jamt5 W. Uornc). SInelij' U",.,./iabfl' ('In OCOfJC MIMall): 19JJ: Snl't"': EtUl"l)'. Asl"p /fIlht F"/, Moids 010 ModI'. Ont Trorlc Mlnds (alle v.n 0 .., Mems). 8a'foln 0/ 11ft Ct,flltt")' (v.n Chlriey Chase). Serit Thtlm. Todd· PalSy K ell)~ 1934. SOItpand Flslt ('"In Gus Mems) Serie Taxi Bo)'s: 19H: Whol P,j~ Tox/~. 7Jt1t"drnng Taxis. SlronlC' Inntnubt(mcl R)'ehanlCr.mcr. Charle)' Rogtn). 1101 Spol (mei Hall')' Woods). To;CI Jor 1\.'0 (met Bud lImison): 19J1: 8"nl 'tm Bo!'k A 11'(/1'. To:ci Borons. IVrt't'ktlj' Wr"ft'U (met Anhur HOU$mln). Tht Rltmm)' (meIBIU)' Blctehcr)(. l1e vin Otl Lord): Coll Utr Sousogt ( .... n Gus Meln'l. Rhopsod)' In B,.,. ..' (mel BillyGilbenen BiII)'Blctcher .1$ '!Tbc Schmllu Brolhen, reJie BUly Gilbenl Serie LAU REL EN HARDY: 1937: O/rt Good Turn (Vin J.mes W Home). 19n: Iht Musir Box. 77re Chimp, Cau",)' Ilospilal (IUe v.n Jamc5 P.r· rot) Tlreir Fif"$1 M is/oler, TD .. l'd In a 11011' (beide \'.n Geol1e M.nhall). Them Thor WIII ("'In Chlries _B)

KORTE FILMS VOOR COLUMBIA ' Serie Tbc Thrce SlOOICS: 1934. \1011 In B fott ("In

constitutionally incapable of cnv)'. even or pcople he didn' l like. To make him. as 'B lockheads' does. obsessively envious or Ch3plin is to take a truth, lum il around ruil lurn. and beat that truth. whimpcringly, 10 death. Look guys - juSt lelling me truth about Stan is drama enough. Le I'S OOI invent anything sa ludicrously fslse: T s Raymond Meelrel'). 19J.5: Pordon m)' Srolrh (\·.n Oei Lord) LANGE FILMS 19n: Part Up )'011' Trollbfel. 'oanGeolJC ~hr$hlll en Raymond Meelrel'. mei LAUREL EN UAROV (U.t Roach): MilfitJf! Dollor L"I" van Ed....rd Cline. mei W.C. Ftckb (Paramouni) 1934: Cockt)"C'd C ..... Uen (van M ark S.ndn(:h. mei W~ler en Woolsc)'. Thelma Todd (RKO) 193.s: A nilht '1lhe Opera. van Sam Wood. mei The MIni Brolhers (MO M). 111'"' Coma Iht BOlld. van Plul Sloanc. mei Trd Uniyen Sp.nky !\;IeFlrl.nd (MOM) 1936: K,II)' lire S«ond. \'.n Uil Roaeh mei Ch.rle)' Chl$e, P.lS)' Kelly (Roleh/MOM) 1931: ROlo/rt, van Roben Z. l..eonlnl. mei NellOn Edd)'. Eleanor Po...·ell (MG M). 8I'OQd ..v)' MC'lodJ' 0/ 19J8, van Roy clcl Ruth. met Judy Olrl.oo. Sopbie Tueker. Eltlnor Po ..... eli. Roben TI)'1of (MOM). Espronalt. van Kun NeumiM. MCI Madje EVln (MGM), On IhtAl"tnltt, lan Rol'dcl Ruth. mei The Rin BJOthcrs. Dirk Po...·ell. AI!CC' Faye (201h Ct!)lury FOK) 1938: 8lod.-hrads. vao Jobn G. BlyslOnC. mei LAUREL EN UARDV (HIJ RoachlMGM ) 19J9: /kstrJ' Rldu Aloin. v.n OCOl""lC M.rshal!. met Mariene DItlOCh (Paramouni) 1940: Tht Grro/ Df!'taIDf. \'an Ch.rlel Chlplin (UA). IIrs Girl "'rida)·. van Uowa.rd Hlwkl. mei ClryGranten Rouhnd RU$$CII(Columbi.). Tin Pan Allt)'. v.n Willer Lanl (lOIh Cenlury FOK) t94J :Arabian Nighls. v.n John Rawilla, mei M.rie MonlCl. Jon H.II. Sabu (Univerni). CroZj' J/OUst. vin Ed""lnI Cline. mei Olsen en Johnson(Univers.l) 194.5; Allrhon A ...trgh. VIII GeolJC SidnC'y, mei Frank Sin.tra. Kalhryn Gr.yson, Eda.r Kenncd)' (MGM) 1948: Tht Kining Bandil. '·.n Laslo Benedek. mei Frank Sm.tra. K'lhryn Oral'son (MO M) 1953: Do ..·" omong Iht Shtflcring Pafms . vin Ed· mund Gouldm, mei Jlne Greer, Miul O.ynor(lOIh Century Fox) 1962: f'il"lt W«u in 0 801l00n . ' ..n Irwin Allen. mei Red BUIton. (2Oth Century Fox)

'"

VARIA BOEK

... ' v '

In •• nshll llllJ op het berichlm de vorilt BLOTTO OIIdtr he1 kopJe 'Nul~u"'e boeken op komst' kan hier wonkn cemeld d.1 he l bock van Rady Skrctl·ed!. voIarns de UlI&C ...er belln 1987 ui worden Fpublkeerd. D e ulcl wonh: 'LtutCl lnd H.rdy: Tbc M ille Belund Tht Mo ... ies·. He l boek be.... t interview. meI Hiendcn cn rncdt"'ericl'l .... n Stal! cn OUit, rrqmenten v.n 1I00I1 verfi lmde scriptS cn mu r d.n 150 rOIO's. Het IJ moce liJk hel bock rechlsueeks Ie bes le lle n bij de uit&e"'cr. mur he l iJ r. .duam eers t inlic h· ti n,c n te ...... Icn ol'er de koslen. Uet adres: Moo ns lonc Prcu, P.O . Box 142, Be\·e.rly Hills. CA 9021 3, U.S .A .

PRENT Dc! Enaelse kunSltenl.r SIC ...ten Rt-. c hl ro5Ol1 heeft in 51etendrulr. «n f....i dubbclpl)l'tft;l vtervaardied ... an Slan t:.n Ollle, wurv.n dl: &cdere kleurelI op OIIle. rtproduotie bel.u niet IC ru, IC ....ndc.n lijn. Er q,n dUizend Ifdrullell cema.kt op ftll {onnut. InClusief rand. "'111 oncel'ee r 50:d 5 cm, die

HoM

".

u ......._

land te komen 101 l'CJ.telmltilt' "crlonin, Vin L ten U· fiIm •• Olarvoor kin lOC h wtel teten luchlklC lI.1 woNe n lt'Hlndten1 U,IC.... rd motel dil L ten H cultuurpalteis In hel centt'l.lm v.n htetland ,te... teSIIad

koop zijn voor t 5.65 per lIuk. koIlcn .... n vcrpakJr:.n, cn Icrzcn· dm, nul' Nedcrl.nd inbe,rcpen. HCI Mlrn; Mr, SleI'c n R ie h. rd · IOn. 12 Ca" t.1ano r PI,c te, l.u d s 1.5 17 50L, En, l.nd, Belal.n, per inlcmallOflaJte polt..... 11:1. mul' hel is miuchitn "'crslattdJ, ftM te imOfmeren olhd bod no& ,eldt. Ie

zUl!·

"tt-

PLAAT Uit BeIIJt komen berichlencbit de Elpee ' L..lIIrel ol U'rdy (UAG 29676) u.t de Km 'The Golden Alt' ol UoIlywood Commedy' dur nu l'terknJctNr.r IS. De importeur is E MI. B tel r.... 1e 'Ibum be. VII d i.Jose:n en !i~s Uil zestien films. wa l. ,temcId in dedillCOl .... flC in BLOTTO J. Voor wIn ons be kcnd is dteU elpee in Nederl.nd op het OIten. bUk nitel nrkrij,bl.r. zodal u n.ar een Belcische pll lcnwinkte! uit II'IOt:len SlapPen Eten complicitic kln zun dit de plul wellic hl uI I1'I()t:lC n " 'omen bc:s1C1d.

I

Voor dte relhSC'nn, .... n d.t projkt hecn. dunlr.l mij, de rtdKUte ,'In Blotto we.lll,Id. nu dit:. in 1987 lOC h de bnti aan Blouoa«n. Etell ecluk btJ e.tell OIIecluk! Er ~uJlten IIl1uur· luk ,·tele (11)01'111OIIvoorztt:ne) hi lidemissen moc:un wordt n ecnt> men. murOIlU hteldte ll htelCn lOCh ook de moed IIOOIt z .... ku. En vanzclf'PI'Cktend h n 00II: op mijn dukundi,te hulp worden ,tere-

kJ..""

Schippers

0, oml'OlIg

l'Oft

Bussum O" S orgonisolie-

lul'ftl is qfltl mPIPft UUft d, ",p/muut ...·uurmH 8LOrro I'P'" «/iij"', /lt' lijkl Oft$ duft ook MttrdOI ipmufld ufldpn u..'filml'('nOfti,.,'fI OrgUIIIS..,". /tIuor /i,tliJ"tons H" pnmo idH"n,...ft joorliJU L & /I- lIvdtftd, bijl'OO'" 1wf'1d. ZOIi d, ... SI"II" !'tIft

·u"""

8/0/10 krV"'fI.

Rob Lewis Knt • top)' 0( h•• l •• urtel and H lroy MqHiM' • short "'hik IlO In ...·hk h be phlll· cd .., EnaJish Irtns illion 0( In Irticlte lboul J1mmy Flnll)'1On ... hic h fin i .ppc.lnd In ' BloclO'. I WIS particu larl)' inlCrtSl«l in thte ~rtertnce to F in', .Ute,«I USC' of ' Vou IOn 0(. bite h!' , in ' WI)' 0111 WU I', I' ... e Ii.tt nc.d to Ih is se. qUte ncc: man)' times . nd I m con... incted Ih lt wh l l hte ;1 rclU y

51)'i n, is. ' Voo' U suffter for Ihil!' Ow. in W. Smith

F ... nklin SqUl rc , NV

IV, !isltntd 10 111, soundlrock Ol u sp«jol s,nio" qf 8 10110 's tdilariul boord. bIIl lil, 1"Oits ..."tr'P tqllol. RtodtP7 0 " iftl'ilt'd 10 I'OIN' III,ir op/fl/on. if )'DII Ort ris"l, ,IIis "''Duld mokt' III'011id, Ins inltrulf,." bUI, 0/ rou,.", ''''ttll' is our middtt ftOm,,/

Ik hoop dit U inmiddc.1I bent ce!"lelten "'In he l onziMiec VoorTlCmen BLOTTO in de huiditc: l-oma IC d isoon linuteren, Immtetl, w.. heteft ill ... rtdt:,snllm de VPRO · uItzendi", vin L&H -films It mi kten mte t de kos tbare .chtterarond · In{orml lit: in Blon o:O Uoodt u

MERKWAARDIGE FOTO'S

NRS

DE SPOORLIJN

BRIEVEN

Wie in Cumbria de omgeving van Uiverston verkent kan, komend uit het merengebied, deze merkwaardige richtingsaanwijzer op zijn weg vinden. Vlak boven de naam van Laurel's geboortestad worden wij tevens verwezen naar de 'L&Jf Railway'. Toch heeft deze toeristische spoorlijn, waarop met stoom wordt gereden. niets met de komieken te maken. De initialen staan voor Lakeside en Haverthwaite. de twee plaatsen die door het lijn\je verbonden zijn! Toevallig bestaat er een andere toeristische lijn in Enge landdie we l iets met Laurel en Hardy te maken heen. Het is de Romney-H ythe-Dymehurch Line die door hen werd heropend tijdens de Europese tournee in 1947. Deze attractie moet worden gezocht aan de zuidkust, in het graarschap Ken!.

Het I n ikt! ' N edterllnd Rcdttcloof ( BLOTTO 6) is mij Uil bel han aecnperu Bü htet Ic:zc:n bedachl ik mij dil htel lOCh ...·tel mocc1ük IIIOC I IUn om ooit in OIU

1"'-"

et _~"

;._"

4

'"~

voorliln de Illen. dit de benellt· &e\lina in Blouo w tn~i..1moacIykdicnl te l.yn. DereponaaeO\"cr (de broer vin) Ch.rlie Hall ( BlO(· to 4) "'IJ, Wil dil bC'lTerl, «n SdK)I In de roos OUI zo door. Lifr is" 'I sh(m 'ffOlIghf J, u n Ameijden Henlclo U..' bn({ doel d~ drur dIrhl! Oarhl u dal HI.Orro In " " 1,1"'1 .!"tu gtf'fH'ptn om In'\'/al" I'l/ormrlfl" '" rrrsrhqffrn in htl g/!IIrt ,'an: hOt.'"f Irtdl''' ht(// dl' lrop in 'TIr1' M uslr Ho)(·.' Da" # :d,,,r dOl ,,'r Iwlrr op

...,'1' ' ..

ÁIlIlnl'1I

11k

houdtn! O"/IIUig herft

nrl'''ÎIfI gult "nl.rIl' im'lord.

Ik zoek MI IrOle L&H ·bock uo ~1 cClbt, KUgore en Blnn, Brieven W,P,e, Koeleman, Lepelllr· stT 31. 2623 NW Delft.

SUMMARY In Ihis iUue $.d ne"'! 10 slarl wilh: Lueillt Hard)' Priet .nd T. Marvin Hatley ha.·c dicd_ Also in Ihe news seelion allrmin, repons on lilt condition of Ihe OOSin11 nCSl lh'e of Ihe L&H· films a nd Ihe open leucr in Ihe Inlrl-Tent l ourn l l. uekins cia· Tifieltion from H. I Roaeh Slu' dios. On Ihe oc::euion of a Georal' Slt .'cns reuospee li~e in AmSlerdam, . ttenlion is drawn 10 Ihr similarilics belwcen ' From Soup 10 Nuts' . nd Ihe dinner Kene in SIC\'ens' 'A llee Adams', TIIe cherT)' becomn • Brussels sprout .nd Anita's lilra lias its counlerpart In Hlttie Mc Da· niel's bonneL The innuenee or Ll urel and Ihrd)' on Slc"cns' work as a dirrelor is leknowledged in the doc::umen tlry 'A Film' maker's Joumey'. m.de by Georac Sle\'ens J r. The ucond plrt aro. Bn nd's .rtiele on Ihe Boys i. aboul the contribulio n lo lheir work ("the

,'

Hij de/oIo: Srl.'rÁr "c'7JI'OI;"6 "all jifnrbHld Uil Lel"e 'em Laughins. grbruikl "oor hel opsporrn I'a"

10000fleS ;" Ma;" S'rttl. Cul"tr GeYrllgd: Inleo ie"', en Indere opnames \'In de jongens op ,-,deo (VH S). Te\ens le"r,: elpee·l. $OnsJes. fOlo's. speld.Ju e,d, J np Spelde, Veenroc 3S. 966S CX Oudc Pekeli. Laurcl &; Ibrd) S8·films en pos' Iers te' koop llnaeboden, Ook ruil Alngeboden: dl.·el'le L&H ·film s op Super 8 , meI en zonder JCluid. il moselijk, Tel 0228().17 1S9. O.I. Brits - Bia Busmeu - Perfecl Abonnee's 'In BLOTTO kunnen 0 .)'. Tel. 071·144030. l teh IClen speciaal tanef ook lbonneren op de Intrl·Tenl GeYrUJl,d: L&H -arllkelen (knipJoumal, olTleieel orpln yan de sels, foto·s. pos!pClJCs t.d, Geen Sons 0( lhe Deun. Inl.: L&H· strips). I-teb mets te ruile ". R. Fonds, Poslbus 870. 1200 A W Snijders. Gl'llar Hendrikl .. n 67. 38 18 Dt.t Amersfoort. Hih ersum.

- -I

word·.narehy Ihll susllins Ihe \'i5ual anlrchy') b) H.M, W. lker. Hel is 'an anist with \O'ords lO'hosc IÎlln .nd dillosun . re .mons Ihc moSI inlelliienl and wildesl e\Cr wriutn for film or the Ihulre. SlIakcspe.re includ· ed: Compared 10 Ihe Hu Ic wc know .boul Ihe kind of man H,M. Walker was. Iherc'f • wulth orinformalio n on Ihe life and worit.s ofBmy G ilbtn. whosc portrlil Is skelched on Ihc pales of Ihis luue. His ' Bi, Snene' ",'u u ldom hu rd in Ihe L&H· films, bUllhe famous -Germ!!n' .eecnt, gcncrilly .lIribuled 10 I ' Duleh' comic, ue ms 10 bc • Illndard dC\'lc:e, lip 10 his por· IrI),.1 of GocrinS'a lias- HerTing Jn Cha plin's ïhe Greal Dicta· lor', An effon il made 10 Irlee Ihe rei l lio nship bclween Ch.pUn Ind Sta n Laurel. usina IS 1 il.lideline the wrilin,s ohe"cral biQ&rl phe1'5. This is preecded by I reprinl in Iranslatio n of Ille interview with SlIn L. urcl in Ihe Mlreh 19S91uue of ' Films

in Re,·icw·. Slilis from 'SlIilT Daddics' .nd 'Chickens Come Home' sen'e 1$ an iIIUSlrlllun of Ihc differenees belwecn sound Ind silenl films. TIlt m.in 510r)' is a 'file' on Cuh'er C ily Ind Ihe originll H. l Roae h Sludio$ on Wu hinglon Boule.,. rd, with I re.'iew of 10cation guidcs currenll)' l,-ailable in thc U.S. Thc bird', eye \'iew ofthe Ml in Sireel .rea WIS erUled for BLOTrO by Piel Sehreuders, whose 1978 ,'i,lt 10 Ihe I lepS oribc Musie Box' WIJ one of Ihe highlighlSof I DUleh TV-documenlary c.lled ·HolI)'· wood I I liSt', Allhou,h shualed ouuide Cllh'er Cil)' In tXcursion is m.de 10 the steps, b)' w.)' of e)'ewitnus reports and IWO phOlo,r.phs by Ben Uu,sman: one dalin, from 1978 I nd Ihc Oliler one lakcn rceenlr)' from I tv·screen. showln, l silenl Bilt) Bey.n eomed)'. Ihle IInlmown. For infomlilion on BLOTrO ~rile 10: Laurcl& Hard yFonds, Poslbul870, 1200 AW Hih'crsum, Tbc Nethcrl.nds.

•

OUR SPECIAL CHRISTMAS