Titelpagina. Onderzoeksthema Alcoholgebruik en jongeren

Titelpagina Onderzoeksthema Alcoholgebruik en jongeren Auteurs Guido Boogert Casper van Well Bram Heeffer Rutger Veenendaal Lex Cornelissen

(2063480) (2065984) (2062848) (2069225) (2057701)

School: Avans Hogeschool Den Bosch Opleiding: Advanced Business Creation propedeusejaar Vak: Kenniskring Klas: P3D Naam begeleider: Tom Spanjaard

Onderzoek alcoholgebruik jongeren

2

Inhoudsopgave Titelpagina

2

Inleiding

4

Onderzoeksvragen

5

Methodologie

6

H1: Op welke leeftijd beginnen jongeren met het drinken van alcohol? §1.1 Leeftijd §1.2 Opvoeding §1.3 Wat wordt er gedronken? §1.4 Gedaald §1.5 Het field research bevestigd het desk research §1.6 Conclusies deelvraag

9 9 10 10 12 13 14

H2: Stabiliseert het drankgebruik bij jongeren en zo ja, wanneer dan? §2.1 Alcoholnorm het meest overschreden door jong-‐volwassenen tussen 19-‐35 jaar §2.2 Alcohol in de pubertijd §2.3 Alcohol onder studenten §2.4 Jongeren lijken niet meer te gaan drinken na hun 16de jaar. §2.5 Conclusies deelvraag

15 15 15 16 16 17

H3: Welke rol speelt geslacht bij de ontwikkeling van het drankgebruik? §3.1 Verschillen §3.2 Leeftijden §3.3 Redenen §3.4 Jongens vs. meisjes §3.4 Conclusies deelvraag

18 18 18 19 20 24

H4: Wat voor invloed heeft de sociale omgeving op de ontwikkeling van het drankgebruik van jongeren? 25 §4.1 Sociale omgeving 25 §4.2 Ouders 25 §4.3 Leeftijdsgenoten 26 §4.4 Verband tussen drinken en tolerantie van ouders 27 §4.4 Conclusies deelvraag 28 H5: Welke invloed hebben reclames op de ontwikkeling van het drankgebruik van jongeren (12-‐18jaar)? §5.1 Alcoholreclames en cijfers §5.2 De effecten van alcohol reclames op jongeren §5.3 De overheid en overige instellingen §5.4 jongeren hebben geen idee wat schadelijk alcoholgebruik is §5.5 Conclusies deelvraag

29 30 31 32 33 34

Eindconclusie

35

Tot slot

36

Literatuurlijst

37

Bijlagen

41


3

Inleiding

“Nederlandse jongeren zijn de zuipschuiten van Europa”, Aldus oud- Minister Hoogervorst begin 2006 (Dagblad Trouw, 20 januari 2006)

Bijna elke dag wordt men wel geconfronteerd met het alcohol probleem bij jongeren, dit gebeurd in de media, op school en op straat. Er wordt een enorm budget gepompt in awareness campagnes en andere projecten om de bewustwording van (schadelijk) alcohol gebruik te vergroten. Anderzijds blijven grote alcohol concerns zoals Heineken en Bacardi jongeren prikkelen d.m.v. campagnes en sales promotions. Het alcohol probleem wordt steeds weer benadrukt door de schokkende resultaten van diverse onderzoeken over alcohol gebruik bij jongeren. Ook met deze resultaten wordt de burger wekelijks geconfronteerd. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de schadelijkheid van alcohol bij jongeren en welke invloed alcohol bijvoorbeeld heeft op de schoolprestaties? Echter is er nog maar nauwelijks onderzoek gedaan naar de daadwerkelijke ontwikkeling van alcohol gebruik bij jongeren. Op vragen als; heeft de beginnende leeftijd van het drinken van alcohol een verband met het uiteindelijk alcohol gebruik van de persoon? En stabiliseert het alcohol gebruik naarmate de jongeren ouder worden? En zo ja, wanneer dan? Hebben wij tot nog toe nooit echt antwoord op kunnen krijgen. Daarom is besloten zelf onderzoek te doen naar het alcohol gebruik bij jongeren maar dan net met een andere insteek, namelijk; Hoe ontwikkelt het drankgebruik zich bij de jongeren tussen de 12 en 18 jaar in Nederland? Wat tevens ook onze onderzoeksvraag is. Omdat de opdrachtgever van dit onderzoek de opleiding Advanced Business creation is hebben we het hier over een maatschappelijke relevantie van het onderzoek. In dit geval voor de studenten en eventueel docenten van de opleiding. In dit onderzoek nemen we u mee in de ontwikkeling van het alcoholgebruik bij jongeren. Dit betekent dat we gaan kijken naar het moment dat, en hoe een jongeren voor het eerst in aanraking komt met alcohol tot aan het moment dat het alcoholgebruik van de jongeren misschien wel stabiliseert. Verschillende variabelen zullen onderzocht worden om te kijken of en verbanden zijn op het verloop van het alcohol gebruik bij jongeren. Denk hierbij aan geslacht, opleiding en factoren uit de sociale omgeving. Vanaf de volgende bladzijde zult u bij de hoofdtekst van het onderzoek uitkomen. Onderzoek alcoholgebruik jongeren

4

Onderzoeksvragen Hoofdvraag “Hoe ontwikkelt het drankgebruik zich bij de jongeren tussen de 12 en 18 jaar in Nederland?” Deelvragen 1: “Op welke leeftijd beginnen jongeren met het drinken van alcohol?” 2: “Stabiliseert het drank gebruikt bij jongeren, en zo ja, wanneer dan?” 3: “Welke rol speelt geslacht bij de ontwikkeling van het drankgebruik?” 4: “Wat voor invloed heeft de sociale omgeving op de ontwikkeling van het drankgebruik van jongeren?” 5: “Welke invloed hebben reclames op de ontwikkeling van het drankgebruik van jongeren?” Hypothese Er is een hypothese opgesteld bij de volgende hoofdvraag: “Hoe ontwikkelt het drankgebruik zich bij de jongeren tussen de 12 en 18 jaar in Nederland?” Omdat het antwoord op onze hoofdvraag een verloop is van omstandigheden en niet specifiek een antwoord, hebben we er voor gekozen onze hypothese onder te verdelen in drie delen. Namelijk: “Een kleine groep is op zijn of haar 12de al bezig met alcohol”. “Het intensieve alcohol gebruik neemt toe in de loop van de jaren tot ongeveer de 18de leeftijd.” “Daarna zal het gebruik min of meer stabiliseren” Deze hypotheses volgen uit een logische redenatie, levenservaring en een kort vooronderzoek. De hypothese is globaal gehouden omdat een concreet antwoord te uitgebreid zal zijn aangezien er dan verschillende aspecten genoemd moeten worden. Uiteindelijk komt er in de conclusie naar voren of de hypothese kan worden verworpen of behouden.


5

Methodologie Voordat u het onderzoek gaat lezen wordt er eerst nog aandacht besteed aan de methodologie van dit onderzoek. Voor dat daadwerkelijk aan het onderzoek is begonnen zijn er explorerende technieken toegepast om ideeën te krijgen met betrekking tot het onderzoek, uiteindelijk is daar het onderzoeksonderwerp uitgekomen. Nadat er een onderzoeksonderwerp is uitgerold is er verder gegaan met de oriëntatie fase waar veelal vooronderzoek is gedaan naar het onderwerp. Na afronding van dat gedeelte is de uiteindelijke onderzoeksopzet gemaakt. Bij de kern van dit onderzoek is zowel gebruik gemaakt van desk research als field research. Het onderzoek bestaat zowel uit beschrijvend onderzoek als verklarend. Het beschrijvend onderzoek is logische wijs nodig om daarna variabelen zoals “geslacht” en “leeftijd eerste keer alcohol gedronken” te kunnen vergelijken (in het verklarend onderzoek). Bij desk research is literatuurstudie gedaan in zowel boeken als op het internet. Op het internet is gebruik gemaakt van data banken van universiteiten en hoge scholen. Daarnaast zijn er ook onderzoeksrapporten geraadpleegd van hoogstaande onderzoekstinstellingen. Tot slot is er ook gekeken naar (afstudeer)scripties. Het field research in dit onderzoek heeft de extra aandacht gekregen waardoor de meeste onderzoeksresultaten uit het field research onderzoek zijn gehaald. De onderzoeksmethode bij het field research was een kwantitatief onderzoek met een a selecte steekproef in de vorm van een enquête met gesloten vragen (zie bijlagen). Voordat de grootte van de steekproef is genomen is er gekeken naar een aantal punten.   



Doe doelgroep van het onderzoek zijn jongeren in Nederland tussen de 12 en 18 jaar. Dit is een populatie van ongeveer 1.200.000 miljoen mensen. (Bevolkingspiramide, n.d ) We hebben gekozen voor een foutmarge van 7%. Bij een betrouwbaarheid van 95% betekent dit 1,96x de standaarddeviatie. In onderzoek wordt meestal gekozen voor een betrouwbaarheid van 95%. Dit is ook het percentage wat in dit onderzoek wordt aangenomen. Dit wilt zeggen dat bij herhaling van het onderzoek er voor 95% zekerheid kan worden gezegd dat het resultaat gelijk staat aan het vorige resultaat. (uiteraard wordt rekening gehouden met een X% foutmarge) de spreiding van het onderzoek is vastgesteld op 50%. Dit is gedaan omdat het niet duidelijk is of de resultaten een duidelijke richting op wijzen.

Met de volgende formule is de steekproefgrootte berekend. N= (1,96)^2x(50%(100-50)/7^2) = 196 mensen Voor het gemak is gekozen voor een steekproefgrootte van 200 mensen. De steekproef is om praktische redenen alleen op een middelbare school SintJanslyceum afgenomen in Den Bosch. Dit betekent dat er een getrapte steekproef is gehouden. De getrapte steekproef zag er als volgt uit; De populatie is verspreid over Onderzoek alcoholgebruik jongeren

6

heel Nederland, daaruit is eerst de stad Den Bosch gekozen. Vervolgens is het SintJanslyceum gekozen om daar de enquêtes te houden. Binnen die scholen zijn er aselect vijftien klassen gekozen om de enquêtes af te nemen(er is wel rekening gehouden met een juist verhouding MAVO, HAVO en VWO en met de jaarlagen). Om het aselect te houden is er voor gekozen om iedereen binnen die klas de enquêtes te laten afnemen. In totaal zijn er daarom ongeveer vijfentwintig per klas afgenomen waarna aselect ongeveer vijftien per klas zijn verwerkt. De school bied de niveaus MAVO, HAVO en VWO aan en is gemengd qua afkomst van de leerlingen. Dit is belangrijk voor de representativiteit van de steekproef omdat het alcohol gebruik nog wel kan verschillen per niveau en culturen. Echter moet er wel gezegd worden dat het onderzoek niet volledig representatief is omdat er slechts een steekproef genomen is bij een school in Nederland. Het alcohol gebruik in een stad kan namelijk heel anders zijn dan op het plattenland. Voor een echt representatief onderzoek zou de steekproef over de gehele populatie in Nederland moeten worden gedaan. Dit zorgt ervoor dat uit diverse culturen, afkomsten en regio’s de zelfde kans hebben om mee te doen aan de steekproef. Zoals in elk onderzoek is het van belang dat er in ieder geval rekening gehouden moet worden met de volgende drie voorwaarden; objectiviteit, herhaalbaarheid en controleerbaarheid. Hieronder wordt er beschreven of er wordt voldaan aan deze criteria. Objectiviteit: In dit onderzoek hebben de onderzoekers geen belang gehad aan een bepaald eind resultaat. Daarnaast hebben zijn alle onderzoekers onbevooroordeeld het onderzoek in gegaan. Tot slot zijn er meerdere onderzoekers bezig geweest met dit onderzoek. Conclusie is dat dit onderzoek objectief is uitgevoerd. Herhaalbaarheid: Dit onderzoek is na publicatie direct beschikbaar voor andere mensen/onderzoekers zodat ze onder de zelfde omstandigheden in principe het zelfde resultaat kunnen krijgen. Daarnaast zit er een duidelijk structuur in het onderzoek, alle stappen die gemaakt zijn kunnen makkelijk worden teruggevonden in het onderzoeksrapport. Conclusie is dat dit onderzoek herhaalbaar is. Controleerbaarheid: Allereerst is er nauwkeurig te werk gegaan door de onderzoekers bij dit onderzoek. Alles is meerdere keren gecontroleerd op bronnen, cijfermatige onderbouwing en op spelling en grammaticale fouten. Daarnaast zijn de onderzoeksresultaten eenduidig, dit betekent dat er geen twijfel bestaat over de betekenis van de resultaten en conclusies. Echter zijn de respondenten van de steekproef niet volledig representatief voor de gehele populatie. Zoals u al heeft gelezen komt dit omdat alle respondenten op de zelfde school zitten, dit kan betekenen dat ze bepaalde eigenschappen hebben die andere mensen uit de populatie niet hebben. De onderzoeksresultaten kunnen daardoor een vertekend beeld geven. Conclusie is dat de steekproef niet volledig representatief is waardoor de resultaten niet gecontroleerd kunnen worden door een vergelijkbaar onderzoek, wanneer een steekproef wordt getrokken uit dezelfde populatie. Dit onderzoek is in eerste instantie wel valide omdat er gemeten wordt wat er in gemeten zou moeten worden. Daarnaast wordt er triangulatie toegepast in het onderzoek. Tot slot wordt het onderzoek gedaan door meerdere onderzoekers en


7

worden er meerdere onderzoeksmethodes gebruikt, zowel de desk- als field research. Dit vergroot de validiteit van het onderzoek. Toch heeft u hier boven al kunnen lezen dat het onderzoek niet volledig controleerbaar is. Omdat controleerbaar een eis is voor een valide onderzoek kunnen we controleren dat dit onderzoek niet volledig valide is. De betrouwbaarheid van het onderzoek heeft relatie met de herhaalbaarheid. In principe voldoet dit onderzoek aan de criteria van herhaalbaarheid. Echter is er niet tijdens de data-verzameling al gekeken of het onderzoek betrouwbaar is. Zo zijn er bijvoorbeeld geen test-herstesmethodes toegepast en is niet gekeken naar de invloed van de onderzoekers door een inter-observator-betrouwbaarheid test te doen. Conclusie is dat er wel wordt voldaan aan de eis herhaalbaarheid maar dat niet specifiek onderzocht is of dit onderzoek wel betrouwbaar is. Het onderzoek is daardoor niet volledig betrouwbaar. Inhoudelijk kon de enquête hier en daar ook beter. Zo is er bij de vragen zeven en acht gekozen voor een intervalniveau met een meerkeuze mogelijkheden (zie plaatje) Achteraf had dit beter een open vraag kunnen zijn waar de respondenten zelf hun aantallen konden invullen. Hierdoor was het makkelijker geweest de resultaten in SPSS te analyseren. Denk aan het gemiddelde, mediaan en modus. De enquêtes zijn van te voren getest onder twintig jongeren om te kijken of de vraagstelling en antwoordmogelijkheden duidelijk waren.


Vraag 7 en 8 uit de enquête

8

H1: Op welke leeftijd beginnen jongeren met het drinken van alcohol? Bijna iedereen komt op een gegeven moment in aanraking met alcohol. Dit gebeurt vaak door de omgeving waar die person zich op dat moment in bevind. Opvoeding spelt een grote rol bij het in aanraking komen van alcohol, en al helemaal op de leeftijd waarin dat gebeurt. De leeftijd van beginnende alcoholgebruikers is de laatste tijd sterk aan het veranderen. Er heerst een trend om vroeg te beginnen met het drinken van alcohol en daarbij ook in grote hoeveelheden. “Van de 15-jarige scholieren heeft 83 procent ooit alcohol gedronken.” (van Dorsselaer S., de Looze M., Vermeulen-Smit E., de Roos S., Verdurmen J., ter Bogt T., Vollebergh W., 2010). Bij een onderzoek van het HBSC is er onderzoek gedaan naar gegevens vanaf jongeren tussen 11 en 16 jaar op het gebied van alcohol-, drugs en gokmisbruik op middelbare scholen. Deze onderzoeken zijn gedaan in 2001, 2005, 2009 en 2011. §1.1 LEEFTIJD De leeftijd waarop wordt gedronken is erg laag ten opzichte van de voorgestelde leeftijd door de overheid (namelijk 18 jaar). Volgens die regel beginnen jongeren veel te jong met het nuttigen van alcohol. In Nederland komen kinderen gemiddeld met een leeftijd van 12,6 voor het eerst in aanraking met alcohol. Voor jongens ligt dit gemiddelde net ietsje lager dan voor meisjes, namelijk; 12,4 tegenover 12,8 voor meisjes. In het onderzoek van HBSC zegt 10% van de 12-jarigen (groep 7 en 8 van de basisschoolscholieren) kortgelden nog te hebben gedronken en 35% daarvan zelfs 1 keer per maand. In het voortgezet onderwijs loopt dit snel op zoals je kan zien in de tabel. (van Dorsselaer S. et al. ,2010) (Bron CBS jeugdmonitor, n.d)


9

Het echte excessieve binge-drinken en te veel drinken begint bij jongeren vanaf een leeftijd van 15 jaar. Hier neemt de alchol consumtie sterk toe. “Ruim een kwart van de 15 jarigen (27%) die recent heeft gedronken drinkt wekelijks 5 tot 10 glazen; nog eens een kwart (26%) drinkt 10 of meer glazen per week.“(Alcoholgebruik door Nederlandse jongeren, n.d.) Het percentage alcoholgebruik neemt dus toe naarmate de leeftijd vorderd. Wel zijn er extreme uitzonderingen. Hierbij moet je denken aan hele jonge binge-drinkers. Zo lag er in eind 2011 een kind van 10 in coma door het obvermatig alcoholgebruik. De laagste grens stond hiervoor nog op 12. Dit laat zien dat het overmatig alchol gebruik op jonge leeftijd gebeurd. Al laat het onderzoek van HBSC zien dat binge-drinking op jonge leeftijd aan het afnemen is(hier meer over in paragraaf 1.3). Uit ervaring is gebleken dat een kind dat door vroeg met alchol in aanraking te komen is een grotere kans heeft om later verslaafd te raken aan alcohol of anderen soorgelijken verdovende middelen. De gemiddelde leeftijd bij het voor het eerst in aanraking komen met alcohol bij volwassennen van nu was vroeger een stuk hoger, namelijk; 16.5 jaar. §1.2 OPVOEDING Dat veel jongeren drinken op jonge leeftijd ligt niet alleen aan hen zelf en aan de ontwikkeling van het alcoholgebruik. Opvoeding is een grote oorzaak van het jonge gebruik van alcohol. Kinderen beginnen meestal met het drinken van alcohol binnen huis en vaak op aandringen en onder toezicht van hun ouders. Meer over de invloed van de sociale omgeving op het drankgebruik in hoofdstuk 4. Ook is het opvallend dat jongeren nog steeds erg makkelijk aan alcohol kunnen komen, zowel binnenshuis als buitenshuis. In de horeca krijgen bijna alle jongeren alcohol mee zonder controle. Supermarkten verkopen in drie van de vier gevallen alcohol aan jongeren onder de 16.(Nederlands Dagblad, 2010) “Eén op de vijf van de 14-15-jarige alcohol gebruikers koopt meest zelf de alcohol. Van de 12-13-jarige scholieren die alcohol drinken krijgt ruim een kwart de alcohol meestal van de ouders.” (van Dorsselaer S. et al. ,2010) §1.3 WAT WORDT ER GEDRONKEN? Kinderen die beginnen met alcohol, beginnen natuurlijk niet gelijk met sterke drank en bingedrinking. Maar wat drinken ze dan wel? Uit onderzoek van STAP is gebleken dat kinderen snel worden beinvloed door alcoholreclames en marketing en hierdoor wordt ook hun 1e aanraking met alcohol beinvloed. Ook al is er een verbod om deze uit te zenden voor 9 uur. “Het verbod op het uitzenden van alcoholreclame tussen 6 uur ’s morgens en 9 uur ’s avonds werkt niet bij jongeren van 12 tot en met 17 jaar. Oorzaak is het feit dat de alcoholproducenten het aantal reclameboodschappen op televisie na negenen hebben verdrievoudigd.” (Verbied alcoholreclame tot middernacht, 2011) (Meer over alcoholreclame in hoofstuk 5) Zo drinken jongeren meisjes vooral veel kant-en-klare mixdrankjes zoals Breezers, mede doordat het een lekker zoet smaakje heeft en doordat het door o.a. de suikers en zoetstoffen wordt geaccosieerd met lemonade. Door de drankjes eruit te laten zien als limonade (kleur, smaak, etikette etc.) trekt dit jongeren meer aan. Jongens drinken daar in tegen vooral bier. Dit komt mede door het sociale aspect, wat in het


10

hoofstuk sociale beinvloeding wordt uitgelegd, zoals te zien is in de grafiek. (van Dorsselaer S. et al. ,2010)

(STAP Factsheet, 2011)


11

§1.4 GEDAALD Dat veronderstelt wordt dat de leeftijd van het beginnen met het drinken van alcohol steeds lager wordt is niet waar. Er is steeds meer betrokkenheid naar het gebruik van alcohol, vooral ook door ouders. Dit heeft invloed op het gebruik van alcohol door hun kinderen en ook op de leeftijd waarbij ze in aanraking komen met alcohol. Hier komt meer over in het hoofdstuk over sociale omgeving. Deze stijging is eigenlijk al bezig sinds de jaren ‘90. Zoals eerder werd aangegeven is de startleeftijd met het in aanraking komen van alcohol op dit moment rond de 13 jaar. 10 jaar geleden was dit nog 11 jaar. Er is dus al een drastische verandering bezig in het alcoholgebruik onder jongeren. (Jellinek Preventie, 2012). Ook het aantal jongeren dat in aanraking is gekomen met alcohol is een stuk lager dan voorheen. (van Dorsselaer S. et al. ,2010) Het is ook vooral de leeftijd waarbij begonnen wordt met het drinken van alcohol waar de cijfers en leeftijden beginnen te stijgen. Het drankgebruik bij jongeren tussen 12 en 14 jaar is de laatste jaren drastisch afgenomen. Dit is ook te zien in de grafiek waar het alcohol en drugsgebruik wordt getoond van de leeftijd 12 tot en met 19 jaar. Hier zie je ook dat het percentage 12-jarigen met 49% is gedaald in 2011 ten opzichte van 2003 in het alcoholgebruik. (CBS jeugdmonitor, n.d.) (Bron CBS jeugdmonitor, n.d)


12

§1.5 HET FIELD RESEARCH BEVESTIGD HET DESK RESEARCH Uit het field research blijkt dat jongeren op de gemiddelde leeftijd van 12.6 jaar beginnen met het drinken van alcohol (tabel 1.2). Uit het desk research blijkt ook dat jongeren gemiddeld zo rond hun 12.6 jaar beginnen met drinken. Het desk research resultaat bevestigd hier het resultaat uit het field research. Zoals te zien zit er een verschil tussen het geslacht, dit verschil is echter zo klein dat het verwaarloost kan worden. Het zeer lage gemiddelde is te danken aan de jongeren die al rond hun 10de of zelfs daarvoor al in aanraking zijn gekomen met alcohol. Zo is te zien dat (tabel 1.1) ruim 16% van de jongeren al voor of op hun 10de levensjaar in aanraking is geweest met alcohol. Daarnaast is uit het field research gebleken dat de meeste jongeren rond hun 14e beginnen met drinken (tabel 1.1) Tabel 1.2 gemiddelde leeftijd 12.6 jaar

Tabel 1.1 de meeste jongeren beginnen op hun 14de met drinken


13

§1.6 CONCLUSIES DEELVRAAG De leeftijd waarop kinderen beginnen met alcoholdrinken is al jaren veel lager dan het zou moeten zijn. De gemiddelde leeftijd is wel gedaald maar nog steeds erg laag. De gemiddelde leeftijd waarop kinderen beginnen met het drinken van alcohol is op dit moment 12,6 jaar, dit blijkt uit het desk research en het field research bevestigd dit nog eens. Het drinken van alcohol is vrij normaal voor kinderen van jonge leeftijd en nu de drankjes steeds meer op limonade gaan lijken wordt dit steeds meer gedronken. Maar ook ouders hebben invloed op de leeftijd waarop kinderen beginnen met het nuttigen van alcohol. Dit getal is echter wel een gemiddeld getal, beïnvloed door uitschieters. De modus bij kinderen ligt rond de leeftijd van 14 jaar oud. Dit betekent dat de meeste kinderen beginnen op hun 14de jaar, wat nog steeds erg beneden “normaal” is.


14

H2: Stabiliseert het drank gebruikt bij jongeren, en zo ja, wanneer dan?

Over de vraag of drinkgedrag stabiliseert op een bepaalde leeftijd zijn geen concerten cijfers bekend. En zijn geen cijfers bekent over jongeren die bevestigen dat bijvoorbeeld na de pubertijd de drankconsumptie afneemt. Toch is de vraag of drinkgedrag stabiliseert wel een relevant aangezien wij hier ook mee kunnen onderzoeken wat het drinkgedrag op latere is. Er zijn veel mensen die denken dat de consumptie van alcohol op latere leeftijd niet slecht is voor je hersenen. Dit is niet het geval, het drinken van alcohol is ook na je 25ste is slecht voor je hersenen.( fryso.nl/GGD) Het problematische alcohol gebruik onder ouderen neemt toe. Het aantal hulp vragen aan verslavingszorg is de afgelopen tien jaar maar liefst met 70% gestegen. §2.1 ALCOHOL NORM HET MEEST OVERSCHREDEN DOOR JONG VOLWASSEN 19-‐35 JAAR in de leeftijdscategorie 19-35 jaar bevinden zich de meesten correspondenten die de alcohol norm overschrijden. Maar liefst 32% van de personen overschrijd de alcohol norm per dag dat en maar liefst 16 procent de alcohol norm per week. Het aantal drinkdagen is echter beperkt, dit komt er op neer dat zij dus is de meesten gevallen alcohol nuttigen in het weekend.

Twente zorgverzekeringen / onderzoek

§2.2 ALCOHOL IN DE PUBERTIJD De pubertijd is een belangrijke levensfase er word soms verondersteld dat je van je 12 tot je 25 levens jaar een puber bent, dit omdat dit de periode is waar je hersenen nog in ontwikkeling zijn en dus een periode is waar je beïnvloedbaar bent. Ook is de pubertijd vaak de tijd dat jongen beginnen met het drinken van alcohol de gemiddelde leeftijd ligt op 14 jaar. Uit eigen onderzoek blijk al dat jongeren niet minder gaan drinken als zij helemaal ooit begonnen zijn met het consumeren van alcohol. Wel zie je duidelijk een trend; zo is algemeen bekend dat jongeren van lagere opleidingsniveaus eerder en vaker in aanrakingen komen alcohol daar staat tegen over dat studenten in grote steden uitzonderlijk veel alcohol nuttigen.


15

§2.3 ALCOHOL ONDER STUDENTEN Het is algemeen bekent dat alcohol onder studenten eerder regel dan uitzondering is. Studenten drinken gemiddeld 16 glazen alcohol per week met als absolute uitschieter mannen die lid zijn van een studenten verenging die drinken maar liefst 27 glazen alcohol per week. Dat licht gemiddeld 20 glazen hoger dat het landelijk gemiddelde. Dit zijn grote hoeveelheden alcohol die schadelijk zijn voor de ontwikkeling. ‘’( studentenplein/ alcohol) Maar wat zegt die nou over de stagnatie van alcohol onder jongeren als we cijfers van het studentenplein bekijken? Eigenlijk niet zo veel studenten zijn maar een klein deel van de bevolking zo’n 700000, dit is geen relevante groep om deze deelvraag mee te beantwoorden. (kenrces.nl) §2.4 JONGEREN LIJKEN NIET MEER TE GAAN DRINKEN NA HUN 16DE JAAR. Uit het field research zien we een heel duidelijke piek in alcoholontwikkeling rond de 15de en 16de levensjaar. Van de 14-jarigen zegt 50 procent meer te drinken dan het jaar ervoor, van de 15-jarigen zegt alweer 74 procent dat dit het geval is. Vanaf 16 jaar begint het af te nemen. Bij 16-jarigen is het nog 62%, bij 17-jarigen nog maar 50%. (tabel 2.1) Hoe zien we dat uit tabel 2.1: We zien dat jongeren tussen de 14de en 17de levensjaar die “ja” hebben beantwoord op “Drink je meer dan vorig jaar?” een stuk hoger ligt dan de jongeren die met “nee” hebben beantwoord Vanaf hun 17de zien we dat het aantal mensen dat “ja” antwoord al drastisch is verminderd t.o.v. het antwoord “nee”. Hieruit kunnen we dus concluderen dat jongeren rond hun 17de levensjaar niet meer lijken te gaan drinken dan het jaar ervoor, dit wil zeggen dat het min of meer stabiliseert.

Tabel 2.1 Jongeren lijken niet meer te gaan drinken na hun 16de levensjaar


16

§2.5 CONCLUSIES DEELVRAAG De conclusies die we uit zowel het field research als uit het desk research kunnen trekken zijn dat jongeren, nadat ze beginnen met drinken, aanvankelijk steeds meer gaan drinken. maar uiteindelijk een gewoontepatroon ontwikkelen waardoor hun drankgedrag stabiliseert en ze niet nóg meer gaan drinken. Deze stabilisatie gebeurt rond het 17e levensjaar. Er zijn wel factoren die meespellen bij de stagnatie van het drank gedrag. Bijvoorbeeld studenten drinken langer door en er zijn mensen die zeggen dat er een groep studenten is dat niet meer stopt met buiten proportioneel veel drinken na hun studenten tijd maar hier zijn geen cijfers over bekent. Onze conclusie is dat jongeren die veel drinken op jongen leeftijd vaak deze gewoonten aanhouden tot op latere leeftijd.


17

H3: Welke rol speelt geslacht bij de ontwikkeling van het drankgebruik?

Mannen en vrouwen drinken allebei alcohol en zoals eerder beschreven beginnen ze ongeveer, met een klein verschil, ook op de dezelfde leeftijd met het nuttigen ervan. Natuurlijk drinken vrouwen en mannen niet hetzelfde en niet met dezelfde bedoeling. Ook is de ontwikkeling van hoe iemand drinkt in zijn levensstadia anders bij de man dan bij de vrouw. Hieronder wordt uitgelegd welke rol geslacht speelt bij die ontwikkeling van het drankgebruik en waarom. §3.1 VERSCHILLEN Geslacht speelt is een variabele die vrij veel meespeelt in de ontwikkeling van drankgebruik, bij jongeren, maar ook bij ouderen. Er zijn bijvoorbeeld veel verschillen in drankgebruik tussen mannen en vrouwen. Zo raken vrouwen bij een zelfde hoeveelheid genomen alcohol als mannen eerder en sneller onder invloed van het middel, namelijk 20 tot 30% sneller. Dit heeft onder meer te maken met dat mannen 60% uit vocht bestaan en vrouwen 50%. (alcohol-werking. N.d) Dit is al van jongs af aan, hierdoor kunnen beginnende vrouwelijke drankgebruikers op jonge leeftijd snel te veel binnen krijgen in proportie. Ook drinken vrouwen vaker als reactie op negatieve situaties, om dit zoals gezegd “weg te drinken”. Dit heeft ook mede te maken met het eerder last hebben van depressies dan mannen. (Zijn er bij alcoholproblemen verschillen in geslacht?, ND)Wel zijn er meer mannen dan vrouwen die alcoholist zijn . (de oorzaken van alcoholisme. N.d) §3.2 LEEFTIJDEN In de loop der jaren is de hoeveelheid alcoholgebruik door mannen en vrouwen naar beneden aan het gaan. Zoals je in de grafiek ziet (CBS Jeugdmonitor, n.d.) waren de verschillen tussen mannen en vrouwen in 2003 vrij klein ten opzichte van 2011. Hier is het verschil tussen de man en de vrouw tussen 12- en 19 jaar oud 5 procent. Echter is het percentage bij mannen ook aan het afnemen. Zoals je kunt zien in grafiek 2 is het verschil nog steeds niet heel groot en zijn jongens en meisjes op jonge leeftijd niet heel erg verschillend in het alcoholgebruik. (CBS Jeugdmonitor, n.d.)


18

Gemiddeld drinken mannen meer dan vrouwen bij alle leeftijdsgroepen. Bij mannen is dit gemiddeld 86 procent en bij vrouwen gemiddeld 74 procent. Mannen drinken gemiddeld 1,6 glazen per dag tegenover 0,9 bij vrouwen. Het verschil tussen de man en vrouw wordt naarmate de leeftijd hoger wordt groter zoals te zien is in de grafiek (CBS, 2010). Hierin is ook te zien dat zowel bij mannen als bij vrouwen bij de leeftijd tussen 18 en 25 het meest wordt gedronken, namelijk 94 procent. Grafiek 2 (CBS, 2010)

§3.3 REDENEN Er zijn verschillende redenen waarom iemand drinkt. Echter zijn er wel verschillen in deze redenen bij mannen en vrouwen. Zo drinken mannen en vrouwen in de jongvolwassenheidsfase, (18-25) veel op openbare gelegenheden, feestjes en groepen, waar vooral ook hevig wordt gedronken.(Ann de Rick, 2002). Mannen drinken vooral om plezier te beleven op sociaal vlak. Vrouwen drinken volgens onderzoek vooral om minder spanning te hebben. Ouderen mannen en vrouwen drinken vooral thuis en in kleine gezelschappen, meestal met de reden voor gezelligheid en genot. (Ann de Rick, 2002)


19

§3.4 JONGENS VS. DE MEISJES Uit het field research blijkt dat bij zowel de jongens als de meisjes iets meer dan de helft aangeeft te drinken(tabel 3.1). Uit grafiek 2 op de vorige bladzijde bij jongeren tussen de 12 en 18 jaar blijkt ongeveer 40% te drinken. Dit spreekt elkaar dus tegen, maar is verder niet van belang bij deze deelvraag. Echter blijkt ook uit die grafiek dat bij die groep het verschil tussen meisjes en jongens gering is. Dit laatste komt dus ongeveer overeen met de resultaten van het field research Er is dus geen significant verschil tussen het percentage jongens dat alcohol drinkt en het percentage meisjes. Dit wil zeggen dat de resultaten ook op toeval berust kunnen zijn

Tabel 3.1 er is geen significant verschil


20

Als we kijken naar hoe vaak iemand drinkt en het geslacht dan zien we dat hier ook weinig verschil in zit(tabel 3.2). Toch is er wel een kleine uitschieter te zien bij de jongens, 5.6% geeft aan 3 keer of vaker per week te drinken. Echter is dit verschil zo gering dat we moeten concluderen dat uit het field research niet blijkt dat er een verschil in geslacht zit wat betreft hoe vaak iemand drinkt. Er is dus ook geen significant verschil tussen jongens en meisjes als het gaat om hoe vaak alcohol wordt gedronken. Dit wil zeggen dat de resultaten ook op toeval berust kunnen zijn

tabel 3.2 Er is geen significant verschil


21

Zoals eerder in het onderzoek belicht is er nauwelijks verschil tussen het geslacht bij het eerste keer drinken van alcohol. Dit wordt hier nog eens bevestigd. (tabel 3.3) Er is dus ook hier geen significant verschil tussen de leeftijd eerste keer drinken van jongens en meisjes. Dit wil zeggen dat de resultaten ook op toeval berust kunnen zijn

Tabel 3.3 Er is geen significant verschil


22

Het verschil komt pas naar voren bij de hoeveelheid alcohol (tabel 3.4). Meisjes drinken over het algemeen niet meer dan 3-6 glazen. Jongens gaan verder: ze drinken niet alleen vaker 6-9 glazen dan meisjes, ze drinken ook bijna als enige geslacht regelmatig meer dan 9 glazen. Een conclusie die hieruit getrokken kan worden is dat meisjes socialer en matiger omgaan met alcohol, en dat jongens blijkbaar om andere redenen drinken dan meisjes. Er is dus wel een significant verschil als het gaat om de hoeveelheid alcohol wat er gedronken wordt. We kunnen dus zeggen dat de resultaten niet op toeval berust zijn en er een echt verschil bestaat.

Tabel 3.4 Er is wel een significant verschil


23

§3.4 CONCLUSIES DEELVRAAG Uit het desk research blijkt dat vrouwen een lagere alcoholtolerantie hebben dan mannen. Dit is interessant, omdat uit het field research blijkt dat meisjes vaak niet meer drinken dan 3-6 glazen. Bij het field research zetten we nog vraagtekens bij hoe het kan dat meisjes een soort grens hebben, en jongens niet. Het zou kunnen dat dit iets te maken heeft met de natuurlijke alcoholtolerantie, waardoor meisjes sneller een voldoende effect hebben van alcohol. Jongens moeten langer doordrinken om dit te bereiken. Wat het desk research al liet zien en wat nog eens werd bevestigd door het field research, is dat als het om puur het gebruiken ervan gaat er nauwelijks verschil te zien is tussen de twee geslachten. Daarnaast zijn er ook geen duidelijke verschillen als we kijken naar hoe vaak iemand drinkt. Pas als het om hoeveelheid gaat zijn er significante verschillen zoals duidelijk naar voren komt in het field research (tabel 3.4).


24

H4: Wat voor invloed heeft de sociale omgeving op de ontwikkeling van het drankgebruik van jongeren?

Drinken gebeurt niet van het een op het ander, er zijn natuurlijk redenen waarom iemand begint met drinken en waarom iemand veel drinkt. Jongeren zijn erg gevoelig voor anderen en oordelen, waardoor ze misschien wel getriggerd worden om te beginnen met het drinken van alcohol of juist steeds meer gaan drinken. In dit hoofdstuk wordt er in gegaan op het feit dat jongeren beïnvloed worden door hun sociale omgeving en wat de invloed daarvan is op hun drankgebruik. §4.1 SOCIALE OMGEVING Volgens Dr. Elizabeth Barnett (2001) is de sociale omgeving als volgt te definiëren: ‘’The social environment, social context, sociocultural context, or milieu, refers to the immediate physical and social setting in which people live or in which something happens or develops. It includes the culture that the individual was educated or lives in, and the people and institutions with whom they interact.’’ Kort gezegd houdt dit in dat de sociale omgeving de cirkel van omgang van een persoon is, plus de cultuur en afkomst waarin en waarmee diegene opgroeit. Promovendus Miranda Sentse aan Rijksuniversiteit Groningen heeft onderzoek gedaan naar de relatie tussen de sociale omgeving en probleemgedrag bij jongeren (2010). In haar onderzoek komt naar voren dat jongeren aanleg kunnen hebben voor probleemgedrag, maar dat sociale factoren ontzettend veel meespelen. §4.2 OUDERS Ouders zijn bijvoorbeeld van heel grote invloed. Als de ouders kil omgaan met hun kind en dat kind ook nog eens aanleg heeft voor probleemgedrag, dan is de kans groot dat het ook daadwerkelijk fout gaat met het kind. Andersom werkt het ook: warme, verzorgdende ouders kunnen een kind met de neiging om slecht gedrag te vertonen als het ware van zijn of haar lot redden. Uit onderzoek van (van Dorsselaer, et. Al., 2010) blijkt dat bij de jongste doelgroep die in aanraking is gekomen met alcohol meestal de eerste keer thuis is met hun ouders. Naarmate ze ouder worden gaan ze meer buiten de deur drinken, bijvoorbeeld bij vrienden of in het café. Ook is het zo dat hoe ouders denken en zich gedragen (denk hierbij aan hevig alcoholgebruik door de ouder zelf en het makkelijk praten over het gebruik van alcohol) over het drinken van alcohol, de denkwijze van hun kind beïnvloed en het kind kan aansporen tot jong alcoholgebruik. “Naarmate ouders meer drinken, is de kans groter dat kinderen veel gaan drinken en op jonge leeftijd daarmee beginnen” (van Dorsselaer S. et al. ,2010) Jaren werd er gedacht dat het goed zou zijn om onder toezicht te laten drinken maar dit blijkt alleen maar aan te sporen op meer. Uit studie van het Centre for Adolescent Health in Melbourne en de Social Development Research Group in Seattle blijkt dat kinderen met een ‘zero-tolerance’ beleid later minder drinken. Zelfs het in huis hebben van alcohol kan invloed hebben op het beginnen met het gebruik van alcohol. Bijna alle ouders hebben wel eens wijn of bier in huis, een kwart heeft wel eens mixdrankjes in huis en ruim de helft sterke drank.(Eveline de Ruiter, 2011) Onderzoek alcoholgebruik jongeren

25

Tijdens het onderzoek van (van Dorsselaer et. Al. 2010) werd ouders gevraagd of ze het normaal vinden als hun kind voor hun 16e begint met drinken, de uitslagen hiervan waren dat een kwart het hier helemaal mee eens was. Het voorbeeld dat werd genoemd van het 10 jarige jongetje is een voorbeeld van verkeerd opvoeden van de ouders. “in 75 procent van de gevallen blijken de ouders hun coma zuipende pubers het eerste glas alcohol te geven.” (Volkskrant, 2011) Uit het onderzoek blijkt ook dat de regels die ouders stellen aan hun kind vaak niet erg streng zijn. De meest toegepaste regel bij alle leeftijdsgroepen tot 16 jaar is “niet door de weeks drinken.“(van Dorsselaer S. et al. ,2010) Wel blijkt dat de meeste jongeren zich hier wel aan houden. Tegenovergesteld werkt het ook zo dat “kinderen die door hun ouders worden ‘over beschermd’, twintig procent meer kans maken om als puber regelmatig te gaan drinken.” (Esther van Bochove (UVA), 2011) §4.3 LEEFTIJDSGENOTEN De tweede belangrijke factor bestaat uit de leeftijdsgenoten van jongeren. Naarmate jongeren ouder worden gaan ze meer met leeftijdsgenoten buiten hun thuisomgeving om en minder met hun thuisomgeving. Het is algemeen bekend dat ‘’foute’’ vrienden van grote invloed zijn op hoe jongeren zich ontwikkelen. Wat minder bekend is, is hoe gezin en vrienden samen invloed hebben op het probleemgedrag van jongeren. Met behulp van de gegevens uit het TRAILS-onderzoek (Tracking Adolescents’ Individual Lives Survey, 2008), een grootschalig onderzoek naar de ontwikkeling van meer dan 2000 jongeren, is dit juist wel gedaan en de conclusie is dat ouders zelfs invloed hebben op de manier waarop de sociale cirkel van hun kinderen zich ontwikkelt. Kinderen met ouders die niet goed weten wat ze uitspoken ontwikkelen slecht gedrag en lopen grotere kans ‘’foute’’ vrienden te maken, die daardoor weer zorgen dat het kind nóg verder van de ouders af komt te staan. Hierdoor kan onbehoorlijk gedrag en het gebruiken van alcohol een gevolg worden.


26

§4.4 VERBAND TUSSEN DRINKEN EN TOLERANTIE VAN OUDERS Tot 14 jaar drinken jongeren bijna niet, en zijn ouders daar blij mee. Ouders zijn over het algemeen tegen het drinken van alcohol voor kinderen onder de 14. Vanaf 14 jaar is er echter een mentaliteitsverandering. Ineens vindt 40 procent van de ouders het goed als hun kind alcohol drinkt. Deze houding van de ouders valt samen met de leeftijd waarop alcoholgebruik of begint, of in stroomversnelling komt, zie deelvragen 1 en 2. Vanaf 14 ontstaat er een stijgende lijn: 40 procent vindt het goed als hun kind op zijn of haar veertiende drinkt, 50 procent voor 15-jarigen, 85 procent voor 16jarigen en 100 procent voor 17-jarigen. (tabel 4.1)

Tabel 4.1


27

Uit het field research blijkt dat jongeren geen last hebben van groepsdruk van hun vrienden. Maar 3,5 procent van alle jongeren die drinken, die besluiten een avondje niet te drinken zegt last te hebben van vrienden die erop aandringen dat ze toch alcohol moeten drinken. (tabel 4.2)

Tabel 4.2

§4.4 CONCLUSIES DEELVRAAG De enquêteresultaten spreken elkaar tegen, gedeeltelijk om begrijpelijke redenen. Ten eerste is er de reactie van vrienden, die aangeeft dat jongeren elkaar niet opjutten meer te gaan drinken. Achteraf gezien is dit moeilijk om door een enquêtevraag te onderzoeken, omdat in het moment de reactie van jongeren vaak anders is dan van tevoren en omdat er ook sprake kan zijn van onbewuste beïnvloeding. Ten tweede is de uitkomst dat jongeren en hun ouders het in grote lijnen eens zijn over de leeftijd waarop het drinken begint op zijn minst vreemd te noemen. Dit kan te wijten zijn aan de school die gebruikt is voor de enquête, die een ietwat elitair karakter had.


28

H5: Welke invloed hebben reclames op de ontwikkeling van het drankgebruik van jongeren (12-‐18jaar)? Er wordt bewust gekozen om te kijken naar reclames en hun invloed op de ontwikkeling van het alcohol gebruik i.p.v. naar campagnes in het algemeen. Hier is voor gekozen omdat een campagne het overkoepelende deel is, hier vallen ook onder; billboards, radio spotjes, print media, sales promotion etc. Praktisch gezien zou het dus onmogelijk zijn als dit allemaal onderzocht werd in dit tijdsbestek. Er wordt dus concreet gekeken naar de reclame spotjes. Zowel interactief op de pc, laptop of tablet als gewoon op de televisie. Daarnaast wordt er zowel gekeken naar reclames van alcoholproducten als naar preventieve voorlichting campagnes van overheid en gezondheid instellingen. Dit is namelijk zeer relevant voor deze deelvraag aangezien ze een tegenstrijdige doelstelling hanteren. Respectievelijk het alcohol gebruik stimuleren ( al hebben alcoholproducenten hier een andere mening over, hier leest u later meer over) en het alcohol gebruik verminderen. In dit hoofdstuk wordt eerst gekeken naar de alcohol reclames in cijfers. Hoeveel alcohol reclames zijn er nou eigenlijk? En wat is de bereikbaarheid van die reclames? En ook belangrijk; wat zijn de doelgroep(en)? En tot slot natuurlijk; wat is nou eigenlijk het doel van die reclames? Daarnaast wordt er gekeken naar diverse onderzoeken met betrekking tot de effecten van die reclames. Er wordt in dit geval vooral gekeken naar de jongeren (12 tot en met 18 jaar) omdat het de doelgroep is in dit onderzoek. Tot slot wordt er gekeken naar wat de ‘tegenpartij’ doet, dus de overheid en gezondheid instellingen. Er wordt hier zowel gekeken naar het alcoholreclame beleid in Nederland als naar zoals eerder gezegd de preventieve voorlichting campagnes van de overheid en de gezondheid instellingen. Uiteindelijk volgt een (kleine) conclusie op dit hoofdstuk.


29

§5.1 ALCOHOL RECLAMES EN CIJFERS In totaal spendeert de alcohol-industrie jaarlijks miljoenen aan reclames en marketing activiteiten. In het bijzonder televisie reclames, daar wordt namelijk veruit het meest aan gespendeerd. Echter geven de jaarverslagen geen exact inzicht in de precieze bedragen die gespendeerd worden. Wel is er meer inzicht in de investeren in media inkoop (bv televisie). (alcohol reclame en cijfers, n.d ) Aangezien er in dit onderzoek beperkingen zijn met betrekking tot de tijd wordt er dus alleen gekeken naar de televisie. Dus ook de cijfers die hierin worden besproken zijn enkel met betrekking tot de televisie reclames. De volgende cijfers zijn uit 2007, dat het niet recent is is niet heel erg van belang aangezien het alcoholprobleem er toen ook al was. In onderstaande grafiek ziet u een overzicht van het totaal aan alcoholreclames die zijn uitgezonden en rond welke tijd. Daarnaast worden de commerciële zenders gescheiden met de publieke zenders. (hoeveelheid alcoholreclame op tv, n.d. )

Bovenstaande cijfers zijn zeer interessant als we deze naast de cijfers over het tv gebruik in Nederland leggen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat in 2008 Nederlanders gemiddeld ruim 21 uur per week tv kijken. Echter blijkt dat jongeren tussen de 15 en 24 jaar het minst tv kijken, namelijk nog geen 13 uur per week. ( CBS, n.d ) Dit is zeer interessant aangezien de doelgroep van dit onderzoek (deels) in die leeftijdscategorie valt en het alcohol probleem hier toch het grootst is.


30

Ook als er gekeken wordt naar de bereikbaarheid van die alcohol reclames op de jongeren is het niet vreemd dat het alcohol probleem bij de jongeren het grootst is. Uit onderzoek van Stichting KijkOnderzoek blijkt dat maar liefst 43% van de jongeren tussen de 12 – 17 jaar (dus ongeveer de doelgroep van dit onderzoek) wordt bereikt tussen 21.00 – 22.00 uur. Deze cijfers zijn wekelijkse piekmomenten. Dit wil overigens niet zeggen dat deze doelgroep in absolute aantallen het meeste alcohol reclames ziet op tv aangezien (een deel van) deze doelgroep direct ook minder tv kijkt. Een hypothese zou dus al kunnen zijn dat jongeren binnen die doelgroep het gevoeligst zijn voor (alcohol)reclames, omdat ze maar even op een piek moment geconfronteerd hoeven te worden met alcohol reclames i.p.v. constante blootstelling. Onder het volgende kopje wordt deze hypothese mogelijk behouden of anders verworpen §5.2 DE EFFECTEN VAN ALCOHOL RECLAMES OP JONGEREN Uit diverse wetenschappelijke onderzoek blijkt dat alcohol reclames wel invloed hebben op het drinkgedrag van jongeren. Onder dit kopje worden enkele resultaten van wetenschappelijke onderzoeken naar voren gehaald en beknopt beschreven. Er is gebruik gemaakt van diverse onderzoeksmethodes zoals observationeel en longitudinaal. Bij de longitudinaal studies zijn dezelfde groepen jongeren gevolgd over enkele jaren. Hierbij werd gekeken welke invloed de alcohol reclames hadden op hun drankgebruik. Uit 12 van de 13 studies blijkt dan ook dat de alcohol reclames invloed hebben op het drankgebruik. (Anderson et al., 2009 ) Aangezien in dit onderzoek wordt gekeken naar de ontwikkelingen van het alcohol gebruik bij jongeren van 12-18 jaar is het interessant om te kijken welke invloed alcohol reclames hebben op het begin van het gebruik van alcohol bij jongeren, dus vanaf 12 jaar. Daarnaast kijken we uiteraard ook naar andere leeftijden. De volgende resultaten zijn zeer interessant; 

12 jarige die veel zijn blootgesteld aan alcohol reclames hebben 50% meer kans om een jaar later te beginnen met drinken. In tegenstelling tot 12 jarige die (bijna) niet zijn blootgesteld aan alcohol reclames. (Collins et al., 2007).



Ook wanneer 12 jarige programma’s zien waar alcohol in gebruikt/getoond wordt is de kans significant groter om een jaar later te gaan drinken dan wanneer dit niet het geval is. We spreken hier over de zogeheten sluikreclame. Daarnaast is er ook een verhoogde kans op binge drinking op vroeger stadium. (Stacy et al., 2004).



Ook interessant om te weten is dat overige jongeren (o.a. 12 -18 jarige ) 2 keer zo veel drinken wanneer zij worden blootgesteld aan films met alcohol er in en reclame blokken met alcohol dan neutrale films en reclame blokken zonder alcohol. (Bot, 2007) (Engels et al., 2009).



het effect van de reclames heeft ook te maken met het soort reclame. Zo schijnen leuke reclames met humor en beroemdheden meer invloed te hebben in het drankgebruik. (Chen et al., 2005)

Uit onderzoek blijkt niet alleen dat jongeren eerder in aanraking komen met alcohol door het zien van alcohol reclames maar ook dat er frequenter gedronken wordt en Onderzoek alcoholgebruik jongeren

31

er meer in een keer gedronken wordt (binge drinking). Tot slot is het interessant om te zien dat meisjes gevoeliger zijn voor alcohol reclames dan jongens. Dit in tegenstelling tot het absolute alcohol gebruik wat bij jongens hoger ligt dan bij meisjes. (effecten alcoholreclame op jongeren, n.d) §5.3 DE OVERHEID EN OVERIGE INSTELLINGEN Na aanleiding van talloze (schokkende) onderzoeksresultaten met betrekking tot het verband tussen alcohol reclames en het alcohol gebruik onder jongeren is het niet vreemd dat de overheid en andere instellingen maatregelen hebben genomen. Onder dit kopje leest u (kort) iets over het alcohol reclame beleid en over voorlichting campagnes van de overheid zelf. Sinds 1 januari 2009 is er een nieuwe media wet ingegaan. Dat betekent dat er geen alcohol reclames meer mogen worden uitgezonden tussen 06.00 en 21.00 uur. Dit betekent overigens niet dat de jongeren netto minder worden blootgesteld aan alcohol reclame omdat blijkt dat alcoholproducenten dan juist ’s avonds meer gaan uitzenden. Die cijfers die u heeft kunnen lezen in de eerste paragraaf zijn dus niet meer representatief na deze nieuwe wetgeving. Regelmatig worden er kamer vragen gesteld en moties ingediend als het gaat om wetgeving tegen de alcohol reclames. Men verwacht dan ook dat de regeling met betrekking tot de alcohol reclames alleen maar wordt aangescherpt. De overheid maakt dan wel niet in samenwerking met andere instanties bewustwording en voorlichting campagnes over alcohol. Een goed voorbeeld hiervan is de BOB campagne. Uit onderzoek blijkt dat deze reclame succesvol is geweest. O.a. in de afname van het aantal verkeersongevallen door alcohol gebruik.( Wie is bob?, n.d )Echter is de BOB campagne niet relevant voor dit onderzoek omdat het de doelgroep 12-18 (voor het overgrote deel)niet betreft. Helaas zijn er naast de BOB campagnes geen andere successen geweest om het alcohol gebruik te verminderen. Uit onderzoek van het CPB (centraal plan bureau) blijkt dat voorlichting reclames geen tot nauwelijks invloed hebben op het vermindering van het alcohol gebruik. (voorlichting werkt niet tegen alcoholmisbruik, 2006) De BOB campagne was wel een succes


32

§5.4 JONGEREN HEBBEN GEEN IDEE WAT SCHADELIJK ALCOHOLGEBRUIK IS

Tabel 5.1 De meeste jongeren hebben geen idee wat schadelijk alcoholgebruik is

Tabel 5.2 Er is een duidelijk significant verschil

Uit field research blijkt dat jongeren in de doelgroep van twaalf tot achttien jaar geen idee hebben wat schadelijk alcohol gebruik is. Omdat er geen exacte definitie bestaat van schadelijk alcoholgebruik is deze hier vastgesteld op 3-6 glazen per keer; deze hoeveelheid wordt ook wel binge drinking genoemd. Dit alcohol gebruik is in principe voor zowel twaalf als achttien jarige jongeren schadelijk. Natuurlijk is het voor een twaalf jarige slechter dan voor een achttien jarige jongeren, dit verwaarlozen we hier echter omdat wij geen onderscheid maken tussen ‘een beetje schadelijk’ en ‘heel schadelijk’. We zien in dat bij het totaal aantal drinkers (N=114) 75 jongeren denken dat hun alcoholgebruik niet schadelijk is(tabel 5.1).Omdat het schadelijk alcohol gebruik in dit onderzoek is vastgesteld op 3-6 glazen en meer per keer kijken we daar naar. Daar zien we dat maar liefst 28 mensen denken dat hun alcoholgebruik


33

niet slecht is tegenover 13 mensen die wel weten dat het slecht alcohol gebruik is. Opvallend is dat pas bij 9 glazen of meer de meeste jongeren weten dat het schadelijk is. Uit de chi-square test (tabel 5.2) blijkt dat dit verschil significant is, dit wil zeggen dat dit resultaat niet op toeval berust en er inderdaad een echt verschil is in aantal tussen mensen die wel weten wat schadelijk alcohol gebruik is en mensen die dat niet weten. We kunnen hieruit dus concluderen dat de meeste jongeren geen idee hebben wat slecht alcohol gebruik is als gevolg van geen goede voorlichting. Voorlichting kan op de meest uiteenlopende manieren plaatsvinden; zo hebben we de ouders, op scholen, in winkels en tot slot de voorlichting in reclames van overheidsinstellingen o.a. Dit laatste is interessant voor deze deelvraag. Zo als uit het desk research blijkt hebben voorlichting reclames geen tot weinig invloed op de bewustwording van schadelijk alcohol gebruik bij jongeren. De resultaten uit het field research kunnen dit bevestigen omdat hier duidelijk te zien is dat de jongeren geen idee hebben wat schadelijk alcohol gebruik is. Echter heeft u net gelezen dat voorlichting op verschillende manieren gegeven wordt, dit betekent dat ook andere voorlichting methodes invloed kunnen hebben op de resultaten uit het field research. Zo kan het zijn dat er te weinig voorlichting gegeven wordt op scholen of dat ouders niet altijd hun verantwoordelijkheid nemen. Dit onderscheidt is helaas niet uit het field research te halen. We kunnen uit dit field research dus niet direct concluderen dat de voorlichting campagnes niet werken. Wat we wel kunnen concluderen is dat voorlichting over het algemeen niet werkt of simpelweg niet genoeg gegeven wordt. §5.5 CONCLUSIES DEELVRAAG Uit het field research kan dus geconcludeerd worden dat de voorlichting over alcoholgebruik niet werkt. Daarnaast blijkt uit desk research dat voorlichting reclames niet werken. Als we deze conclusies samen nemen dan kunnen we toch wel zeggen dat de campagnes die voorlichting geven over drank gebruik geen tot weinig invloed hebben in de ontwikkeling van drankgebruik van jongeren tussen de twaalf en achttien jaar. De nieuwe media wetten schijnen wel (minimaal) te werken omdat het bereik van jongeren overdag hierdoor verminderd. Ook kan er geconcludeerd worden dat alcohol reclames wel degelijk invloed hebben in de ontwikkeling van drankgebruik van jongeren. Zo blijkt dat jongeren al vanaf hun 12de jaar erg worden blootgesteld aan reclames over alcohol en alcohol in films en series. Dit resulteert zich een jaar later al in een significant verschil in het gebruik van alcohol ten opzichte van 13 jarige die dit niet gehad hebben op hun 12de jaar. Daarnaast is de kans vele malen groter dat jongeren die eraan blootgesteld worden naar mate ze ouder worden steeds vaker en meer gaan drinken en uiteindelijk eerder gaan binge drinking dan jongeren die er niet aan blootgesteld worden. Kort om, de blootstelling aan alcohol reclames bij jongeren zorgt ervoor dat bij het begin van het alcohol gebruik tot aan zeker hun 18de levensjaar er eerder, vaker en meer alcohol gedronken wordt. Daarnaast lijken voorlichtingscampagnes geen invloed te hebben op het alcohol gebruik van de jongeren.


34

Eind Conclusie In deze conclusie vind u het antwoord op de hoofdvraag: “Hoe ontwikkelt het drankgebruik zich bij de jongeren tussen de 12 en 18 jaar in Nederland?” Zoals u al heeft kunnen lezen hebben we gekozen onze hoofdhypothese onder te verdelen in twee korte hypotheses: - “Een kleine groep is op zijn of haar 12de al bezig met alcohol” - “Het intensieve alcohol gebruik neemt toe in de loop van de jaren tot ongeveer de 18de leeftijd en daarna zal het gebruik min of meer stabiliseren” Het deel wat verworpen dient te worden is dat het het alcohol gebruik toeneemt tot 18 jaar en het pas daarna stabiliseert. Uit het onderzoek blijkt namelijk dat de stabilisatie al rond de 17de levensjaar gebeurd. (hoofdstuk 2) De eerste slok… Het field research laat zien dat er een duidelijke ''ontdekkingscurve'' is voor de ontwikkeling van alcoholgebruik. Zoals blijkt uit hoofdstuk 1 komt een groot deel van de jongeren in veilige huiselijke sfeer voor het eerst in contact met alcohol. Zodra het eerste contact gemaakt is begint een geleidelijk proces. Door onder andere mixdrankjes wordt het gebruik van alcohol makkelijk gemaakt. Vanaf hun 14de levensjaar begint het echt De rol van de ouders is heel interessant. Uit het desk research blijkt dat een goede rol van de ouders essentieel is om te zorgen dat jongeren niet op het verkeerde pad raken. Omgaan met alcohol is deel van die taak. Uit ons field research blijkt dat zowel jongeren als ouders vanaf dat de jongere ongeveer 14 is steeds positiever aan gaan kijken tegen drankgebruik. Rond 15-16 jaar is drankgebruik door jongeren volledig geaccepteerd door ouders. Deze gegevens kunnen gespiegeld worden aan de leeftijd waarop kinderen in aanraking komen met alcohol volgens het field research. Jongeren beginnen over het algemeen pas met serieuze hoeveelheden alcohol drinken als ze rond de 15-16 jaar zijn. Consensus tussen ouders en jongeren Waarom zijn deze gegevens interessant? Omdat uit het field research blijkt dat de onderzochte groep jongeren een te positief beeld geeft van hoe er algemeen met drank omgegaan wordt. Uit gerenommeerde onderzoeken die zijn vermeld in het desk research blijkt dat er geen discrepantie zit tussen wat ouders acceptabel vinden en wanneer jongeren beginnen te drinken. De onderzochte groep jongeren laat zien wat er in de ideale situatie gebeurt, ook zoals beschreven in de onderzoeken in het desk research. De ouders helpen dus actief mee in het bepalen van het tempo van de alcoholontwikkeling.


35

Jongeren geen kennis over schadelijk alcoholgebruik De schaduwzijde is dat de pogingen om awareness op te wekken over wanneer alcohol echt schadelijk wordt mislukt zijn. Jongeren denken dat hun alcoholgebruik geen blijvende gevolgen heeft, zelfs als ze de grens tussen genoeg en teveel ver overschrijden. De les die kan worden getrokken uit ons onderzoek is dat de definitie van wat slecht drinken is niet goed begrepen wordt. Er zijn weliswaar de beste bedoelingen onder zowel jongeren als ouders, maar uiteindelijk ontwikkelt zich er toch een patroon waarin er teveel wordt gedronken.

Tot slot Het field research spreekt het desk research tegen, gedeeltelijk om begrijpelijke redenen. Ten eerste is er de reactie van vrienden, die aangeeft dat jongeren elkaar niet opjutten meer te gaan drinken. Achteraf gezien is dit moeilijk om door een enquêtevraag te onderzoeken, omdat in het moment de reactie van jongeren vaak anders is dan van tevoren, een sociaal wenselijk antwoord kan hier in meespelen. Daarnaast omdat er ook sprake kan zijn van onbewuste beïnvloeding door vrienden. Ten tweede is de uitkomst dat jongeren en hun ouders het in grote lijnen eens zijn over de leeftijd waarop het drinken begint op zijn minst vreemd te noemen. Uit de desk research blijkt dat jongeren en juist vroeger beginnen te drinken en dat ouders het daar niet mee eens zijn. Wat verder ook uit de desk research blijkt is dat in de perfecte situatie ouders jongeren kunnen ondersteunen in hun sociale gedrag, inclusief alcoholgebruik. Aangezien onze ondervraagde groep geen doorsnede is van de samenleving kan onze groep beschouwd worden als de ideale situatie: een goede sociale situatie met ouders die echte steun geven. Dit valt te zien in de resultaten. ( zie ook de methodologie aan het begin van dit onderzoeksrapport )


36

Literatuurlijst  Alcoholreclames in cijfer, (n.d) Stap, geraadpleegd op 19 februari, 2013, http://www.stap.nl/alcoholreclame/alcoholreclame_in_cijfers/  Hoeveelheid alcohol reclame op tv, (n.d) Stap, geraadpleegd op 19 februari, 2013, http://www.stap.nl/alcoholreclame/alcoholreclame_in_cijfers/volume_van_alco holreclame_op_tv.html  Gemiddeld aantal uur per dag tv kijken, (n.d) Gemiddeld gezien, geraadpleegd op 20 februari, 2013, http://gemiddeldgezien.nl/overige/gemiddeld-aantal-uurper-dag-tv-kijken  Effecten van alcohol reclame, (n.d) stap, geraadpleegd op 21 februari, 2013, http://www.stap.nl/alcoholreclame/effecten_van_alcoholreclame/  Effecten van alcohol reclame op jongeren, (31 augustus, 2004) alcoholinfo, geraadpleegd op 19 februari, 2013, http://www.alcoholinfo.nl/upload/AenJFactsheet%20STAPeffectenreclame.pdf  Wie is bob? (n.d) veiligverkeernederland, geraadpleegd op 18 februari, 2013, http://www.veiligverkeernederland.nl/bob/wie_is_bob  Voorlichting werkt niet tegen drankmisbruik (21 december 2006) Volkskrant, geraadpleegd op 20 februari 2013, http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/805093/2006/12/2 1/Voorlichting-werkt-niet-tegen-drankmisbruik.dhtml  Collins et al., 2007, longitudinale studie,  Stacy et al., 2004, longitudinale studie,  Bot, 2007, proefschrift "Real life in the pub"  Engels et al., 2009  Chen et al., 2005  Feiten over alcohol.(n.d.). STAP. Geraadpleegd op 21 februari, 2013, http://www.stap.nl/omgeving/home/feiten_over_alcohol_en_jongeren.html  Jongeren roken, drinken en blowen minder. (29 agustustus 2012). Jellinek Preventie. Geraadpleegt op 21 februari 2013, Onderzoek alcoholgebruik jongeren

37

http://www.jellinek.nl/promotion/nieuws-over-jellinek-preventie/  Alcohol & Jongeren. (n.d.). STAP. Geraadpleegt op 22 februari 2013, http://www.stap.nl/nl/home/alcohol-jongeren.html  Jongste comazuiper van Nederland is pas 10 jaar oud. (23 november 2011). Volkskrant. Geraadpleegt op 22 februari 2013, http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/WetenschapGezondheid/article/detail/3046883/2011/11/23/Jongste-comazuiper-vanNederland-is-pas-10-jaar-oud.dhtml  Esther van Bochove. (20 juli 2011). Manier van opvoeden beïnvloedt dranken drugsgebruik pubers. Geraadpleegd op 22 februari 2013, http://www.uva.nl/nieuws-agenda/nieuws/uvanieuws/content2/2011/07/manier-van-opvoeden-beinvloedt-drank-endrugsgebruik-pubers.html  Eveline de Ruiter. (28 april 2011). 'Toezicht kind met alcohol geen goed idee'. Geraadpleegt op 24 februari 2013, http://www.gezondheidsnet.nl/voeding/nieuws/5307/toezicht-kind-metalcohol-geen-goed-idee  Jeugd komt nog simpel aan drank. (23 februari 2010). Nederlands Dagblad. Geraadpleegd op 24 februari 2013, http://www.nd.nl/artikelen/2010/februari/22/jeugd-komt-nog-simpel-aandrank  Alcoholgebruik door Nederlandse jongeren. (28 juni 2011). STAP. Geraadpleegd op 24-februari 2013, http://www.stap.nl/nl/publicaties/factsheets.html/3522/1331/factsheetalcoholgebruik-door-nederlandse-jongeren#p3522  van Dorsselaer S., de Looze M., Vermeulen-Smit E., de Roos S., Verdurmen J., ter Bogt T., Vollebergh W. (2010). Gezondheid, welzijn en opvoeding van jongeren in Nederland. Geraadpleegd op 23 februari 2013 via website Health Behaviour in School-ages Childen (HBSC).http://www.hbscnederland.nl/uploads/publicaties/openbaar/HBSC_Rapport_2010.pdf  Alcohol, gebruik (12 tot 19 jaar, %. (n.d.). CBS jeugdmonitor. Geraadpleegt op 24 februari 2013, http://jeugdmonitor.cbs.nl/nlNL/menu/indicatoren/gezondheid/gebruik-alcohol-van-12-19jarigen.htm?showindicators=true  STAP: Verbied alcoholreclame tot middernacht. (26 december 2011). Reformatorisch Dagblad. Geraadpleegd op 24 februari 2013, http://www.refdag.nl/nieuws/binnenland/stap_verbied_alcoholreclame_tot_mid dernacht_1_612090


38

 Feiten over alcohol. Geraadpleegd op 20 Maart, 2013, http://www.fryzo.nl/cgi-bin/fryzo/board/ggd/ggd.cgi?read=1094  Onderzoek Twentegezondheidsverzekering. Geraadpleegd op 20 Maart, 2013, http://www.twentsegezondheidsverkenning.nl/index.php?option=com_content &view=article&id=417%3Acijfers-alcohol-volwassenen&catid=146&Itemid=158  Drank misbruik onder studenten. Geraadpleegd op 22 maart, 2013 http://www.studentenplein.nl/voorlichting/alcohol.html  Statistischecijfers. Geraadpleegd op 24 Maart, 2013 http://www.kences.nl/nl/kennisbank/veelgestelde-vragen/hoeveel-HOstudenten-zijn-er-in-nederland.html  http://www.cbs.nl/nl-‐NL/menu/themas/gezondheid-‐ welzijn/publicaties/artikelen/archief/2010/2010-‐3110-‐wm.htm  Alcohol, gebruik (12 tot 19 jaar, %. (n.d.). CBS jeugdmonitor. Geraadpleegt op 3 maart 2013, http://jeugdmonitor.cbs.nl/nl-‐ NL/menu/indicatoren/gezondheid/gebruik-‐alcohol-‐van-‐12-‐19-‐ jarigen.htm?showindicators=true  De oorzaken van het alcoholisme (n.d) alcoholisme, geraadpleegd op 5 maart 2013 http://www.alcoholisme.org/oorzaken.htm  Zijn er bij alcoholproblemen verschillen in geslacht? (n.d) Jellinek, geraadpleegd op 4 maart 2013 http://www.jellinek.nl/vraag-‐antwoord/alcohol-‐ drugs/alcohol/alcoholverslaving/zijn-‐er-‐bij-‐alcoholproblemen-‐verschillen-‐in-‐ geslacht/.  Alcohol-‐werking(nd) drugsinfoteam. Geraadpleegd op 4 maart 2013 http://www.drugsinfoteam.nl/drugsinfo/alcohol/alcohol-‐werking/  Ann de Rick. 2002). Tijdschrift klinische psychologie. Geraadpleegd op 4 maart 2013 via website acco. . HTTP://WWW.ACCO.BE/DOWNLOAD/NL/10785969/FILE/TKP_2002-‐JG32-‐ 4_GESLACHTSVERSCHILLEN_BIJ_ALCOHOLGEBRUIK.PDF  Barnett, E (2001). A Definition of ‘’Social Environment’’. American Journal of Public Health, Vol. 91 (nummer 3). Verkregen op 20-‐2-‐2013 van http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1446600/pdf/11249033.pdf

 van Dorsselaer S., de Looze M., Vermeulen-‐Smit E., de Roos S., Verdurmen J., ter Bogt T., Vollebergh W. (2010). Gezondheid, welzijn en opvoeding van jongeren in Nederland. Geraadpleegd op 24 februari 2013 via website Health Behaviour in


39











School-‐ages Childen (HBSC).http://www.hbsc-‐ nederland.nl/uploads/publicaties/openbaar/HBSC_Rapport_2010.pdf Eveline de Ruiter. (28 april 2011). 'Toezicht kind met alcohol geen goed idee'. Geraadpleegt op 24 februari 2013, http://www.gezondheidsnet.nl/voeding/nieuws/5307/toezicht-‐kind-‐met-‐ alcohol-‐geen-‐goed-‐idee Jongste comazuiper van Nederland is pas 10 jaar oud. (23 november 2011). Volkskrant. Geraadpleegt op 22 februari 2013, http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2672/Wetenschap-‐ Gezondheid/article/detail/3046883/2011/11/23/Jongste-‐comazuiper-‐ van-‐Nederland-‐is-‐pas-‐10-‐jaar-‐oud.dhtml Esther van Bochove. (20 juli 2011). Manier van opvoeden beïnvloedt drank-‐ en drugsgebruik pubers. Geraadpleegd op 22 februari 2013, http://www.uva.nl/nieuws-‐agenda/nieuws/uva-‐ nieuws/content2/2011/07/manier-‐van-‐opvoeden-‐beinvloedt-‐drank-‐en-‐ drugsgebruik-‐pubers.html Jeugd komt nog simpel aan drank. (23 februari 2010). Nederlands Dagblad. Geraadpleegd op 24 februari 2013, http://www.nd.nl/artikelen/2010/februari/22/jeugd-‐komt-‐nog-‐simpel-‐ aan-‐drank Martij Huisman, albertine J Oldehinkel, Andre de Winter, Ruud B Minderaa, Annelies de Bildt, Anja C Huizink, Frank C Verhulst, Johan Ormel. (7 Februari 2008). TRacking Adolescents’ Individual Lives’ Survey’. International journal of epidemiologie. Geraadpleegd op 3 maart 2013 via website Oxford Journals. http://ije.oxfordjournals.org/content/37/6/1227.short


40

Bijlagen

Onderzoek ontwikkeling alcoholgebruik bij jongeren Jongeren drinken steeds meer alcohol en dat zorgt voor een groot maatschappelijk probleem. Hoe beginnen jongeren met drinken? Hoe ontwikkelt het drankgebruik zich naarmate jongeren ouder worden? Om antwoord te krijgen op die vragen doen wij voor onze opleiding onderzoek naar de ontwikkeling van alcoholgebruik bij jongeren tussen de 12 en 18 jaar in Nederland. Vul daarom alsjeblieft deze enquête naar waarheid in. De enquête bestaat uit twaalf gesloten vragen en duurt nog geen vijf minuten. Kleur het antwoord dat van toepassing is in. Je mag steeds maar één antwoord invullen. De gegevens zullen volledig anoniem worden verwerkt. Bij voorbaat dank voor je medewerking. Namens de studenten. Begin enquête 1) Wat is je leeftijd? … Jaar 2) Wat is je geslacht? 0 man 0 vrouw 3) Wat is je opleidingsniveau? (Voor de brugklassers: waar denk je dat je naar toe gaat volgend jaar?) 0 vmbo-(t) 0 havo 0 vwo/gymnasium 4) Drink je alcohol? 0 ja (Ga door naar vraag 6) 0 nee (Maak alleen vraag 5 en vraag 10) 5) Wat is de voornaamste reden dat je geen alcohol drinkt? 0 Ik ben nog geen 16, daarna ben ik wel van plan te gaan drinken. 0 Mijn ouders vinden het niet goed. 0 Ik vind het niet lekker. 0 Ik heb er geen behoefte aan. 0 Anders, namelijk: _____________


41

6) Hoe oud was je toen je voor het eerst in aanraking kwam met alcohol? (Hier verstaan we ook onder wanneer je voor het eerst een slok alcohol hebt gedronken) …. Jaar Pagina 1 v.d. 2 7) Hoe vaak drink je gemiddeld? 0 3 keer of vaker per week 0 Tussen de 1 en 3 keer per week 0 2 keer of vaker per maand 0 1 keer per maand of minder 8) Hoeveel standaardglazen drink je gemiddeld per keer? (Zie plaatje) 0 1 - 3 glazen 0 3 - 6 glazen 0 6 - 9 glazen 0 9 glazen of meer 9) Drink je op dit moment gemiddeld meer dan vorig jaar? 0 Ja 0 nee 0 Ongeveer even veel 0 Ik dronk vorig jaar nog niet 10) Vinden je ouders het goed als je drinkt? 0 Ja 0 Nee 0 Weet ik niet 11) Hoe zouden je vrienden reageren als je een avond niet drinkt? 0 Ze vinden het goed 0 Ze hebben geen mening 0 Ze willen dat je wel drinkt 12) Denk je dat je meer gaat drinken wanneer het legaal is? Als je al legaal mag drinken, merk je dat je meer drinkt sinds je legaal mag drinken? 0 Ik drink meer / ik denk meer te gaan drinken 0 Ik drink evenveel / ik denk dat ik evenveel blijf drinken 13) Denk je dat jouw eigen alcoholgebruik schadelijk voor je is? 0 Ja


42

0 Nee Einde enquête

Pagina 2 v.d. 2


43

Titelpagina. Onderzoeksthema Alcoholgebruik en jongeren

Recommend Documents