Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne ‘Laat ze niet (ver)zuipen!’ van start gegaan. De gemeenten in Zeeland willen gezamenlijk het alcoholgebruik door jongeren terug dringen. Eén van de onderdelen van de campagne is een onderzoek hoe Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren denken? In deze brochure staan de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek. Jongeren in Zeeland drinken te vroeg, te vaak en te veel. Uit onderzoeken blijkt dat één op de zeven jongeren van 13 jaar af en toe of regelmatig drinkt. Ruim twee op de drie jongeren van 14 en 15 jaar in Zeeland heeft in de afgelopen 4 weken alcohol gedronken. Alcohol is schadelijk voor de gezondheid, vooral jongeren in de groei zijn extra kwetsbaar. Waarom dit onderzoek? Het is belangrijk om te weten hoe ouders en jongeren denken over alcoholgebruik onder jongeren. We doen dit aan het begin van de campagne zodat we aan het einde door het onderzoek nogmaals uit te voeren, kunnen nagaan of er iets is veranderd in de mening van ouders en jongeren. Dit soort onderzoek wordt een nulmeting genoemd. Doel van deze nulmeting was meer informatie te krijgen over de kennis en houding van Zeeuwse jongeren en ouders in Zeeland over alcoholgebruik door jongeren. Daarnaast willen we weten in hoeverre jongeren en ouders het eens zijn met de normen over alcoholgebruik door jongeren. Bovendien is het belangrijk om te weten of er onderdelen zijn waarover en ouders en jongeren meer zouden moeten weten, zodat we vanuit het project betere en meer passende voorlichting kunnen geven. Het onderzoek Niet alle ouders en jongeren in Zeeland zijn ondervraagd, het gaat om een steekproef. Deze steekproef is representatief voor de verschillende leeftijdsgroepen in de Zeeuwse gemeenten. Er zijn drie vragenlijsten opgesteld, voor de drie verschillende groepen. Zeeuwse jongeren van 12 t/m 15 jaar, 145 jongeren hebben de vragen beantwoord. Zeeuwse jongeren van 16 t/m 18 jaar, 68 jongeren hebben de vragen beantwoord. Zeeuwse ouders met kinderen in de leeftijd van 12 t/m 18 jaar, 260 ouders hebben meegedaan aan het onderzoek Aan het onderzoek onder jongeren deden evenveel meisjes als jongens mee. Naar het opleidingsniveau is niet gekeken. De gemiddelde leeftijd van de ouders was 46 jaar. Van de ondervraagden was tweederde ‘de moeder’ en een derde ‘de vader’.
-1-
Hoe denken de jongeren over alcoholgebruik door jongeren? Zeeuwse jongeren van 12 t/m 15 jaar Is alcohol schadelijk voor je gezondheid? Vier op de tien jongeren geven terecht aan dat alcohol onder de 16 jaar altijd slecht is voor je gezondheid. Vooral hersenschade/verstoring van hersenontwikkeling (89%) en ‘gezondheidsproblemen op latere leeftijd’ (23%) worden genoemd. De effecten op korte termijn zoals agressie en onveilige seks werden bijna niet genoemd. Ben je het eens met de norm ‘geen alcohol onder de 16’?. Meer dan de helft van de jongeren is het min of meer eens met de norm, zeven op de tien vinden dat jongeren op te jonge leeftijd alcohol drinken. Zes op de tien jongeren vinden 16 jaar een goede leeftijdsgrens voor het mogen drinken van alcohol. Veertien procent vindt 18 jaar een betere grens. Vind je dat het alcoholprobleem onder jongeren moet worden aangepakt? Ja, zegt tweederde van de ondervraagde jongeren. Zij vinden de gevolgen van alcoholgebruik voor jongeren onder de 16 zo ernstig dat het probleem moet worden aangepakt. Kun jij nee zeggen tegen drank? Acht van de tien jongeren zeggen dat ze zeker ‘nee’ kunnen zeggen als vrienden wel drinken en als vrienden alcohol aanbieden. Echter twee op de tien zijn daar niet zo zeker van.
Zeeuwse jongeren van 16 t/m 18 jaar Hoe vaak drink je zelf? Acht van de tien geïnterviewde jongeren hebben in de afgelopen maand alcohol gedronken. Slechts één jongere zegt nooit alcohol te hebben gedronken. De jongeren waren gemiddeld 14,6 jaar toen zij voor het eerst een glas alcohol dronken. Twee op de tien jongeren waren 16 jaar of ouder toen zij voor het eerst alcohol dronken. Is teveel drinken schadelijk voor je gezondheid? Ja, zeggen meer dan negen op de tien jongeren. Met teveel of overmatig drinken wordt bedoeld dat je: 5 of meer glazen alcohol drinkt bij één gelegenheid (binge-drinken), 20 of meer glazen alcohol per week drinkt minimaal één keer per maand dronken of aangeschoten bent.
-2-
Hoe schadelijk is alcohol? De meeste jongeren noemen bij schade door alcohol ‘verstoring van hersenontwikkeling/ hersenschade’ en ‘gezondheidsproblemen op latere leeftijd’. Net als de 12-16 jarigen weten ook deze jongeren weinig over de schadelijke effecten op korte termijn, zoals slechtere schoolprestaties, risicovol gedrag in het verkeer, onveilige seks en agressie. Ben je het eens met de norm ‘geen overmatig alcoholgebruik door jongeren in de leeftijd van 16 t/m 23 jaar’. Ruim tweederde is het er min of meer mee eens. Bijna zes op de tien jongeren vinden dat er iets gedaan moet worden aan het te vaak en teveel drinken van alcohol vanaf 16 jaar. Kun jij nee zeggen tegen teveel drank? Meer dan tweederde zegt dat het waarschijnlijk tot zeker lukt om geen alcohol meer te drinken als vrienden wel drinken en als vrienden nog een glas alcohol aanbieden.
Hoe denken de ouders erover? Over alcohol onder de 16 jaar Bijna acht van de tien ouders geven terecht aan dat alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar altijd schadelijk is. Bijna twee op de tien ouders denken dat af en toe een slokje geen kwaad kan. Negen van de tien ouders zijn het min of meer eens met de norm ‘geen alcohol onder de 16 jaar’. Meer dan acht op de tien ouders vinden dat er iets gedaan moet worden aan het probleem van alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar. Over alcohol voor jongeren van 16 jaar en ouder Tweederde van de ouders denkt dat overmatig alcoholgebruik door jongeren ouder dan 16 jaar schadelijk is. Als schadelijke gevolgen noemen de ouders het meest ‘verstoring van hersenontwikkeling/ hersenschade’ en ‘gezondheidsproblemen op latere leeftijd’. Daarnaast vinden ze dat de leerprestaties achteruitgaan onder invloed van alcohol en denken ze dat jongeren later eerder verslaafd raken aan alcohol als ze te jong en teveel drinken. Meer dan negen op de tien ouders zijn het eens met de norm ‘geen overmatig alcoholgebruik door jongeren in de leeftijd van 16 t/m 23 jaar’. Ruim acht van de tien ouders vindt dat er iets gedaan moet worden aan het probleem van te vaak en teveel alcohol drinken door jongeren vanaf 16 jaar. Over de rol van de ouders Bijna negen op de tien ouders denken dat het helpt om open met kinderen over alcoholgebruik en de gevolgen ervan te praten. Zij zijn van mening dat jongeren dan verstandiger met alcohol omgaan.
-3-
Zeven op de tien ouders vinden dat je als ouder kunt voorkomen dat je kind (veel) alcohol drinkt. Maar ruim de helft denkt dat het als ouder erg moeilijk is om nog iets aan het alcoholprobleem te veranderen als hun kind eenmaal (veel) drinkt. Negen op de tien ouders letten er op dat hun kind zich houdt aan de regels over het drinken van alcohol. Over grenzen stellen Van ruim zes op de tien ouders mag het kind tot 16 jaar geen alcohol drinken. Bijna twee op de tien ouders leggen deze grens nog hoger. Slechts 5%van de ouders geeft aan dat ze geen leeftijdsgrens hebben gesteld aan het alcoholgebruik van hun kind. Een kwart van de ouders denkt dat zij hun kind ervan kunnen weerhouden dronken te worden. De meeste ouders willen dat doen met argumenten en niet met straf. Over weten hoeveel je kind drinkt Veel ouders geven aan dat ze niet altijd zicht hebben op hoeveel hun kind drinkt. Ook noemen veel ouders de groepsdruk van vrienden waardoor jongeren (veel) gaan drinken. Bijna alle ouders vinden het belangrijk om te weten of hun kind alcohol drinkt en hoeveel dat is. Acht op de tien ouders heeft in het afgelopen half jaar met hun kind gespraat over zijn/haar drinkgedrag. Over het eigen drinkgedrag Driekwart van de ouders geeft aan wel eens alcohol te drinken in het bijzijn van hun kind. Tweederde van de ouders drinkt niet meer dan twee glazen als hun kind erbij is. Slechts twee op de honderd ouders drinkt meer dan zes glazen in het bijzijn van hun kind. Over de Zeeuwse aanpak jeugd en alcohol Bijna negen op de tien ouders vinden het een goede zaak dat de gemeente zich met het alcoholgebruik van jongeren bezighoudt. Bijna een derde van ouders kent de activiteiten van hun gemeente op het gebied van alcoholvoorlichting voor jongeren. Vooral de voorlichting voor jongeren op scholen en de bijeenkomsten voor ouders worden veel genoemd. Ook de georganiseerde stapavonden voor ouders, blaastesten in cafés, frisfeesten en de activiteiten van verschillende organisaties zijn bekend. Vrijwel alle ouders vinden de activiteiten die ze kennen goed en belangrijk.
Waarom een aanpak jeugd en alcohol? Alcohol is schadelijk voor de gezondheid. Voor jongeren zijn die schadelijke effecten groter dan voor volwassenen. De hersenen van de jongeren zijn nog in de groei en dus kwetsbaar voor mogelijke hersenschade als gevolg van alcoholgebruik. Ook voelen jongeren minder snel de effecten van alcohol,
-4-
waardoor ze meer drinken. En hoe jonger je begint met het drinken van alcohol, hoe groter het risico dat je er later verslaafd aan raakt. Daarnaast heeft alcohol ook nadelige effecten op de korte termijn. Jongeren die regelmatig drinken presteren minder op school en met sporten. Ze nemen eerder risico’s in het verkeer of hebben onveilige seks. Dronken jongeren maken zich regelmatig schuldig aan vandalisme of zinloos geweld. Laat ze niet (ver)zuipen! De Zeeuwse cijfers over drankgebruik onder jongeren en de nadelige gevolgen van alcoholgebruik waren voor de Zeeuwse gemeenten aanleiding om het alcoholgebruik onder jongeren aan te pakken. In 2010 is daarom de Zeeuwse aanpak ‘Laat ze niet (ver)zuipen!’ van start gegaan. Alle gemeenten in Zeeland werken samen met de GGD Zeeland, Indigo preventie, Politie Zeeland en andere maatschappelijke partners om het overmatig alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Ouders hebben invloed op het drinkgedrag van hun kinderen. Veel ouders onderschatten de gevolgen van alcoholgebruik door hun kinderen en besteden er in de opvoeding te weinig aandacht aan. In 2007 gaf ruim de helft van de 14/15jarigen in Zeeland aan thuis of bij anderen thuis alcohol te drinken. Het is daarom van belang om in de aanpak voor jongeren vooral ook de ouders te betrekken. Op basis van dit onderzoek weten we dus hoe jongeren en ouders denken over alcoholgebruik onder jongeren. Er blijkt een breed draagvlak te zijn om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen. Opvallend is dat ouders het vaker eens zijn met de normen voor alcoholgebruik dan de jongeren zelf. 100% 80% 60% 40%
jongeren
20%
ouders
0% eens met norm 'geen alcohol onder de 16 eens met norm 'geen overmatig jaar' alcoholgebruik door jongeren in de leeftijd 16 t/m 23 jaar'
Voor meer informatie over de Zeeuwse campagne ‘Laat ze niet (ver)zuipen!’, kijk op www.lznvz.nl . Hier vindt u meer tips over alcohol en opvoeding. Ook kunt u zich daar aanmelden voor onze nieuwsbrief en zich inschrijven voor de verschillende activiteiten die wij organiseren.
-5-
