ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR februari 2014 Invulinstructie: Dit formulier is bedoeld voor afstudeeropdrachten die in een periode van gemiddeld 4 maanden (kunnen) worden uitgevoerd. Voor kortere klussen komt nog een apart formulier Alle afstudeeropdrachten moeten voldoen aan de eisen van het HBO eindniveau: zie bijlage. Zie verder de cursief gedrukte aanwijzingen per item. Opgave koppelen aan maatschappelijke context. Titel van het project (Kort en krachtige weergave van het onderwerp) Naoorlogse woningbouw: de mogelijkheden van (tijdelijke) herbestemming in krimpgebieden
Korte omschrijving van de onderzoeksopdracht Fragment uit projectplan van overkoepelend RAAK-project Kansen in Krimp. Deze onderzoeksopdracht is onderdeel van het RAAK project Kansen in Krimp (KIK). Het KIK-project is een onderzoeksproject over het verduurzamen van de naoorlogse (jaren ’50-’70) woningvoorraad in krimpgebieden. In dit project wordt de transitie naar meer duurzame vormen van energiegebruik met een andere belangrijke transitie, namelijk die van demografische krimp, gecombineerd. De context van krimp, met een dalende en vergrijsde bevolking, stelt woningbouwcorporaties voor een grote uitdaging. Met name in het beheer van woningen in naoorlogse wijken in krimpgebieden zijn interventies en maatregelen nodig. Te denken valt aan sloop, renovatie, maar ook aan herontwikkeling, verkoop enzovoort. Tegelijk is er sprake van een energietransitie waarbij duurzame vormen van energie-opwekking en gebruik in plaats komen van olie en gas. Het project Kansen in Krimp wil onderzoeken hoe in de situatie van krimp tegelijkertijd gewerkt kan worden aan het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Voor het volledige projectplan van Kansen in Krimp kan contact opgenomen worden met: Kim van Dam (projectleider)
[email protected] Ireen de Jong (docentonderzoeker)
[email protected] Tom Leerkes (junior onderzoeker)
[email protected] Specificatie van dit afstudeeronderzoek binnen het project Kansen in Krimp Doel: Een tijdelijke invulling geven aan leegstand in naoorlogse wijken in krimpgebieden op basis van de ideeën en ervaringen van bewoners. Door middel van:
Ontwerpend onderzoek. In kaart brengen van wat bewoners
in naoorlogse wijken denken over en willen met leegstaande panden. Enerzijds leunt deze opdracht op de inventarisatie van bewonerideeën, anderzijds op het toepassen en uitbreiden van aanwezige vakkennis van studenten en betrokken professionals. Input voor project:
Het benadert het probleem vanuit een andere denkrichting. Dus niet alleen vanuit de wereld van professionals, maar ook vanuit die van de gebruiker. Verder zou kunnen blijken dat tijdelijke herbestemming een van de kansen in krimp is.
Komend vanuit de interesse voor tijdelijke herbestemming in de architectuur en stedenbouw en vanuit haar potentie in krimpgebieden, is deze afstudeeropdracht geformuleerd. Er wordt vaak gezegd dat leegstaande panden in een wijk voor verdere verpaupering van die wijk zorgt. Woningen worden minder waard en mensen ergeren zich aan de zogeheten “rotte kies” in hun wijk. Het is dus vooral de tijdelijke periode van leegstand die blijkbaar zorgt voor verpaupering, gevoelens van onveiligheid en imagoverlies. Deze opdracht vraagt de student zich te verdiepen in mogelijkheden voor tijdelijke herbestemming van vroeg-naoorlogse rijwoningen in krimpgebieden. Hiervoor dient de student, samen met de opdrachtgever (Kenniscentrum NoorderRuimte / Ireen de Jong / Tom Leerkes / Kim van Dam) een case te vinden. Dus een tastbaar voorbeeld van het hierboven beschrevene. Het gaat hierbij specifiek over een grondgebonden woning uit de periode van de jaren ’50-’70 van een woningbouwcorporatie. De opdracht bestaat uit 4 delen: 1. Zoek een wijk waarin minstens 1 huurwoning van een woningcorporatie, aangesloten bij het project Kansen in Krimp, leeg staat. Neem voor deze informatie contact op met Tom Leerkes of Ireen de Jong van Kenniscentrum NoorderRuimte. 2. De studenten wordt gevraagd de demografische samenstelling van 1 naoorlogse wijk in een krimpgemeente in kaart te brengen. 3. Ga daarna op zoek naar empirische gegevens, bijvoorbeeld: In die wijken worden bewoners geënquêteerd (zowel huurders als particulieren) met als hoofddoel te achterhalen waar zij in hun wijk of buurt behoefte aan hebben. Voorbeelden kunnen zijn: kinderopvang, speeltuin, supermarkt, snackbar, buurthuis, etc. Maar ook bijvoorbeeld rust, ruimte, groen, sociale samenhang, etc. 4. Daarnaast wordt een onderzoek gedaan naar de architectonische kwaliteiten en minpunten van de wijken in stedenbouwkundig/ruimtelijk of historisch opzicht. Neem hierbij in acht dat de stedenbouw van dorpse naoorlogse wijken significant
anders kan zijn dan die van hetzelfde type wijk in een stedelijke omgeving als Groningen. Verplichte literatuur: Derix Tijdelijkheid als toekomst Aan te raden literatuur: - goede literatuur voor de beginner over duurzaamheid - Bergevoet, T. - De Flexibele Stad - Habets, A - Dorp als Daad - Blom, A. e.a. - De Typologie van vroeg-naoorlogse woonwijken - Website: krot of kans (www.krotofkans.nl) Aanleiding tot de onderzoeksopdracht en de huidige situatie De aanleiding van deze opdracht is de huidige aandacht voor tijdelijke herbestemming. Dit wordt door het projectteam van Kansen in Krimp ook als een potentiele kans gezien voor de vroeg-naoorlogse woningvoorraad in krimpgebieden. Doel van de opdracht is: De koppeling begrijpen tussen de context van de plek (sociaalmaatschappelijk, mensen, functies, voorzieningen, etc.) en het maken van een ontwerp (herbestemming) met een hoge mate van tijdelijkheid. De term tijdelijkheid is een belangrijke drager van dit afstudeeronderzoek. Het is ook van belang het bewustzijn voor de huidige wereld, waarin groei niet meer vanzelfsprekend is, te vergroten. Door na te denken over tijdelijkheid kan dit wellicht bereikt worden.
Gewenste situatie met betrekking tot het vraagstuk Onderzoeksrapport Presentatie aan KIK-groep: de betrokken corporaties bij dit onderzoek Domesta, Groninger Huis, Lefier, etc. Een eigen, creatieve manier om de onderzoeksresultaten te presenteren, wordt op prijs gesteld. Wees ruimdenkend, verbreed je horizon en herinterpreteer de wereld van architectuur, stedenbouw en ruimtelijke ontwikkelingen.
Geschikt voor studenten van de opleidingen Bouwkunde en civiele techniek; Vastgoed & Makelaardij; Academie van Bouwkunst. Het afstudeerproject is waarschijnlijk te klein om met een groep studenten te doen. Het zal dus een individuele opdracht zijn. Wat ook mogelijk is, is dat meerdere
studenten deze opdracht (deels) individueel doen. Voorbeeld: 4 studenten geven aan dat ze graag deze opdracht willen doen. Zij zoeken dan, samen met de opdrachtgever, allemaal een andere case (leegstaande woning in een dorpse wijk), stellen van die wijk een demografisch profiel op. Vervolgens stellen ze gezamenlijk een enquête op en nemen deze af in de door hen gekozen wijken. Vervolgens kunnen ze gezamenlijk een onderzoek doen naar de architectonische kwaliteiten van de wijk. Daarna schrijven ze individuele deelconclusies aan de hand waarvan gezamenlijk het eindrapport wordt opgesteld met de hoofdconclusies. Zie het concept processchema hieronder: Student 1
Student 2
Student 3
Student 4
Case zoeken
Case zoeken
Case zoeken
Case zoeken
Opstellen demografisch profiel
Opstellen demografisch profiel
Opstellen demografisch profiel
Opstellen demografisch profiel
Enquête opstellen en afnemen
Onderzoek architectonische kwaliteiten
Ontwerpen
Ontwerpen
Ontwerpen
Ontwerpen
Deelconclusies schrijven
Deelconclusies schrijven
Deelconclusies schrijven
Deelconclusies schrijven
EINDRAPPORT Verzamelen deelconclusies en gezamenlijk hoofdconclusie(s) schrijven
Afstudeeropdracht, opdracht managementstage of schakelstudent Afstudeeropdracht: 4 maanden in jaar 4 Schakelstudent: onderzoek voor 15 credits over een semester verspreid.
De volgende kennis/skills zijn noodzakelijk en/of gewenst Goede communicatieve vaardigheden, met name kunnen luisteren, doorvragen. Goed kunnen observeren, met oog voor detail. Interesse in duurzame herbestemming, beweegredenen van mensen, tijdelijke leegstand en naoorlogse wijken.
Kritisch naar eigen interesse-/vakgebied durven en kunnen kijken.
BIJ INTERNE OPDRACHTGEVER Lectoraat
Onderzoekslijn
Ruimtelijke Transformaties Contactgegevens Contactpersoon: Ireen de Jong (Sabine Meier) Contactgegevens:
[email protected] Website: www.noorderruimte.nl
BIJ EXTERNE OPDRACHTGEVER Contactgegevens Bedrijf: Contactpersoon: Contactgegevens: Website:
Onderzoekprogramma
Bijlage COMPETENTIENIVEAU AFSTUDEEROPDRACHT BUREAU NOORDERRUIMTE
Aspect Aard van de taak
Aard van de context
Normen voor adequaat handelen Kennis
Eindniveau (specialisatiefase) Complex Ongestructureerd Verbeterd methoden en past normen aan de situatie aan Onbekend Complex Multidisciplinair In de praktijk zelfstandig Toont visie, is innovatief Gebruikt kennis op een toegepast wetenschappelijke manier, draagt bij aan kennisontwikkeling
