Titel
Het ABC van de sociale economie
H E T
A B C
V A N
D E
S O C I A L E
E C O N O M I E
Colofon Deze ABC brochure werd gerealiseerd in het kader van de Vlaamse campagne ‘Sociale economie op de campus’, gecoördineerd door het Vlaams Overleg Sociale Economie (VOSEC vzw). Eindredactie Geert Jespers, Ilse Devroe Redactie Peter Bosmans, Geert Jespers, Ilse Devroe Lay-out Magelaan, www.magelaan.be Drukwerk Acco, www.acco.be Cartoons Arnout Fierens Verantwoordelijk uitgever Greet Castermans, directeur VOSEC © VOSEC/januari 2008
1
ABC
Inleiding Sociale economie op de campus
Via de media worden we dagelijks geconfronteerd met berichten over inflatie, het dalen van de koopkracht, het stijgen van de armoede, de vergrijzing, het aantal werklozen, faillissementen, milieuvervuiling, natuurrampen… Vraag je jezelf ook wel eens af of onze huidige economie daar de adequate antwoorden op heeft? Is een andere economische realiteit mogelijk? Kan je zelf een bijdrage leveren aan oplossingen? In deze brochure laten we je, van Anders tot Zelfstandig, proeven van een economische sector met een rijkdom aan initiatieven en alternatieve antwoorden op deze maatschappelijke problemen: de sociale economie.
Deze sector is in volle bloei. De andere manier van ondernemen krijgt steeds meer weerklank. Vandaag stelt de sociale economie al ongeveer 30.000 mensen te werk. Maar meer nog dan het aantal werknemers, verdient de andere manier van werken bijzondere aandacht. Staat heel ons economische gebeuren in het teken van winst maken, dan hebben al deze ondernemingen, ondanks hun grote verscheidenheid één gemeenschappelijke kenmerk: het streven naar maatschappelijke winst. Duurzaamheid, integratie van kansengroepen, brede participatie van de werknemers,… De aanpak is verschillend, maar het resultaat is nooit schone schijn. Om niet blindelings en ongeweten op het spoor van sociale economie gezet te worden, hebben we deze gids voor jou gemaakt: het ABC van de sociale economie. Veel leesplezier!
Sociale economie is een succes. Dat succes creëert niet alleen werkgelegenheid voor mensen uit kansengroepen, maar ook toekomstperspectieven voor pas afgestudeerden. Maatschappelijk werkers maar ook economisten, sociale wetenschappers, juristen, mensen met een opleiding in Human Resources, ingenieurs,... kunnen een mooie loopbaan uitbouwen in de sociale economie. En deze kan dit aanstormend talent goed gebruiken. Maar sociale economie is nog niet bij iedereen bekend. Het staat doorgaans nog niet in de handboeken, en komt nog onvoldoende aan bod in de lessen. Bovendien is het een terrein dat grotendeels openligt voor verder academisch onderzoek, waardoor het ook belangrijk is het onder de aandacht te brengen van docenten en onderzoekers. Ook de beleidsnota’s van de bevoegde federale en Vlaamse ministers geven ‘de sociale economie in het onderwijs’ een centrale plaats. Hierop inspelend organiseert VOSEC de campagne ‘Sociale economie op de campus’. Twee doelstellingen staan centraal in deze campagne. In de eerste plaats het in contact brengen van studenten en docenten met het concept en het brede werkveld van de sociale economie. Als tweede het sensibiliseren van studenten om te kiezen voor een carrière in deze sector die boeiende loopbaankansen biedt maar ook perspectieven op een betere samenleving. Een semester lang wordt een reeks activiteiten, die toelaten om kennis te maken met die andere economie, ingebed in het faculteitsleven. De ene keer vrij ernstig, met veel aandacht voor de inhoud. Een andere keer ludieker met oog voor de homo ludens. Een beetje zoals de sociale economie zelf dus… www.socialeeconomie.be/opdecampus
2
H E T
A B C
V A N
D E
S O C I A L E
E C O N O M I E
VOSEC: het overleg in Vlaanderen voor de sociale economie Ze zijn met velen, de ondernemingen en initiatieven uit de sociale economie. En ze zijn er ook in meerdere soorten, vormen en formaten. Zo zijn de voorbije 50 jaar geleidelijk initiatieven en organisaties uitgegroeid tot gevestigde waarden. Het gaat over coöperaties, beschutte werkplaatsen, sociale werkplaatsen, kringloopcentra, buurt- en nabijheidsdiensten (nu lokale diensteneconomie), invoegbedrijven, activiteitencoöperaties en een aantal structuren die voor de uitbouw en ondersteuning moeten zorgen op vlak van management, financiering en ondernemingschap. Om met die brede waaier van groepen en sectoren een strategische ontwikkeling te kunnen uitbouwen is een Vlaams overleg een noodzaak.
Sinds 1999 is het Vlaams Overleg Sociale Economie (VOSEC) erkend als gemeenschappelijk aanspreekpunt voor de diverse groepen en ondernemingen die werkzaam zijn op het vlak van sociale economie. VOSEC is een overlegforum, volgens confederaal model, voor koepels, overlegstructuren, ondernemingen en deskundigen die vanuit een gemeenschappelijke visie en doelstelling het terrein van de sociale economie verder wensen uit te bouwen in Vlaanderen. In de voorbije jaren hebben een veelheid van initiatieven zich gegroepeerd volgens werkvorm, doelstelling of lokaliteit en aangesloten bij het Vlaams overleg.
belang van onderneming en werknemer telkens in functie vanuit haar visie op economie en ondernemingschap. Heel concreet werkt VOSEC momenteel naast haar basisopdracht aan projecten ter stimulering van diversiteit, het inventariseren en uitwisselen van expertise op het terrein, sectoriële samenwerking rond specifieke werkterreinen, MVO en KMO… VOSEC is ook de projectbeheerder van de portaalsite voor sociale economie in Vlaanderen. www.socialeeconomie.be
Meer informatie: www.vosec.be
VOSEC stimuleert en ondersteunt de ontwikkeling, professionalisering en samenwerking van ondernemingen in de sociale economie onder meer via informatiedoorstroming, door netwerkvorming en vormingsinitiatieven. Daarnaast treedt VOSEC op als tussenschakel tussen overheid en de vertegenwoordigers van het werkveld en doet aan visievorming en beleidswerk. VOSEC is geen werkgeversfederatie noch een werknemerskoepel. Wel verenigt het op een unieke wijze de zorgen, vragen en beleidspunten in het
3
ABC
A
Anders Wie twijfelt er nog aan dat concurrentie een essentieel onderdeel vormt van de economie? De wedijver tussen economische actoren leidde tot economische groei en een spectaculaire stijging van onze welvaart: zonder een gezonde wedijver tussen Microsoft en Apple geen of concurrentie tussen Sony Ericsson en Nokia geen fototoestel in jouw en zonder de wedijver tussen Pepsi en Coca-Cola bestond evenmin !
De laatste jaren brak evenwel een nieuw concurrentietijdperk aan. De oorzaak: het slechten van de symbolische muur tussen Oost en West maar ook en vooral de globalisatie van de economische processen, waarbij de nationale economieën de baan ruimden voor de onbegrensde ruimte van de mondiale markt. Nationale overheden kunnen alleen maar toekijken. Voor industriëlen, politici, economen, technologen kreeg concurrentie de status van
een universeel credo.
Waarom moeten lonen bevroren worden? Waarom moeten zo nodig de leerplannen aan de universiteiten meer aangepast worden aan het bedrijfsleven dan aan de student? Waarom verdwijnen banen naar lage loonlanden, ook deze voor
hogergeschoolden?
Het antwoord luidt onveranderlijk: om de bedrijven meer concurrentievermogen te geven. Toch wordt stilaan duidelijk dat concurrentie niet in staat is om een aantal problemen van de nieuwe “mondiale wereld” op te lossen. Integendeel. Haar dominantie heeft verwoestende maatschappelijke gevolgen voor de meest kwetsbare groepen in de samenleving (daklozen in onze grote steden; straatkinderen in het Zuiden), leidt tot gigantische milieuproblemen en ondemocratische machtsconcentraties in multinationals en wereldwijde informatie- en communicatiewerken.
4
A B C
A
Ver van jouw bed zeg je? Kijk dan eens naar jouw ouders, jouw buren, jouw oudere vrienden. Hollen zij niet altijd van hot naar her?
Druk! Druk! Bye bye gezinsleven! Bye bye gemeenschapsleven! Druk!
Want ze hebben wel een goed inkomen maar geen vrije tijd.
Tina1 zegt u, verwijzend naar de uitspraak van Margaret Thatcher en doelend dat er geen alternatief is voor de markteconomie? Wrong!
Het alternatief bestaat al, wordt dagelijks in de praktijk gebracht en het heet sociale economie. Onder dat vaandel probeert een bonte verzameling van mens- en milieuvriendelijke coöperaties, beschutte werkplaatsen, sociale werkplaatsen, adviesbureaus, startcentra, invoegbedrijven, kringloopcentra, energiesnoeiers, solidaire financiers, activiteitencoöperaties, lokale diensteneconomie,… elke dag een andere economie in de praktijk te brengen. Door te werken met laaggeschoolden
niet alleen freedom of enterprise maar ook freedom in entreprise!
There Is No Alternative
Kijk voor meer informatie op www.socialeeconomie.be
1
of mensen met een handicap, maar evengoed door in de kringwinkel tweedehands spullen een tweede leven te gunnen of groene stroom te produceren. En laag- of hooggeschoold: betrokkenheid van medewerkers staat altijd voorop.
5
ABC
B
Babylonisch Zo kan je de spraakverwarring noemen, ontstaan door het kriskras door elkaar gebruiken van termen die aangeven dat ondernemingen in hun bedrijfsvoering niet alleen oog hebben voor winst maar ook voor de mens, het milieu of de samenleving in het algemeen. Test je kennis hierover en verbind de correcte definities met de bijhorende termen.
8. Inschakelingseconomie 6. Onderneming met burgerzin 9. Solidaire economie 7. Meerwaardeneconomie I. Een verscheidenheid aan bedrijven en initiatieven die in hun doelstel-
De juiste antwoorden zijn ~1D –2E – 3A – 4I – 5B – 6H – 7C – 8F – 9G~ [ Ons oordeel ] [ Je hebt 1 tot 3 juiste antwoorden ] Geen probleem! Mits je de juiste definitie maar bij de term “sociale economie” geplaatst hebt! [ Je hebt 3 tot 6 juiste antwoorden ] Bravo! Ben je er echter wel heel zeker van dat je niet naar de juiste antwoorden bent gaan spieken? [ Je hebt 6 tot 9 juiste antwoorden ] Foei, Kathleen Van Brempt! Je bent gediskwalificeerd. Als Vlaams minister voor sociale economie mocht je niet meedoen aan deze kwis.
6
3 3 3 3 3 3 3
lingen de realisatie van bepaalde maatschappelijke meerwaarden voorop stellen en hierbij de volgende basisprincipes respecteren: voorrang van arbeid op kapitaal democratische besluitvorming maatschappelijke inbedding transparantie kwaliteit duurzaamheid bijzondere aandacht gaat naar de kwaliteit van de interne en externe relaties.
H. Dit soort onderneming besteedt een deel van haar winst aan sponsoring, het ondersteunen van maatschappelijke projecten, al dan niet via een eigen stichting. G. Een alternatief economisch model waarin sociaal, ecologisch en ethisch handelen belangrijker uitgangspunten zijn dan het concurrentieprincipe. De protagonisten willen via economie werken aan een duurzame samenleving en welzijn voor iedereen, waar ook ter wereld.
A B C
B
1. MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemerschap) 2. CSR (Corporate Social Responsibility) 3. Duurzaam ondernemen 4. Sociale economie 5. Stakeholdermanagement A. Economie die niet alleen toegevoegde waarde creëert voor klanten, aandeelhouders, management,… maar ook voor de samenleving in haar geheel, elders en later (toekomstige generaties) met respect voor het leefmilieu op lange termijn.
B. Een onderneming analyseert wie haar belangrijkste belanghebbenden zijn (aandeelhouders, werknemers, leveranciers, klanten, consumenten, de buurt, milieuverenigingen of andere ngo’s,…) en gaat met hen in dialoog om hun verwachtingen te leren kennen, om er vervolgens haar beleid op af te stemmen
D. Een continu verbeteringsproces waarbij ondernemingen vrijwillig op systematische wijze economische, milieu- en sociale overwegingen op een geïntegreerde manier in de gehele bedrijfsvoering opnemen, waarbij overleg met de stakeholders, of belanghebbenden, van de onderneming deel uitmaakt van dit proces.
C. Dit neologisme werd gelanceerd in de beleidsnota werkgelegenheid van de Vlaamse regering (Minister Landuyt, sept. 2000) en diende als basiskader voor een impuls- en ondersteuningsprogramma voor de sociale economie. Binnen dit concept zoeken ondernemingen naar een dynamisch evenwicht en een juiste balans tussen de belangen van de verschillende stakeholders en streven de bedrijven tegelijk naar economisch succes, sociale verrijking en ecologisch evenwicht.
F. Het geheel van initiatieven die als voornaamste doelstelling de integratie hebben van moeilijk te plaatsen werkzoekenden, via een economische activiteit zoals de productie van goederen en diensten.
E. Het geheel aan activiteiten binnen een onderneming, die plaatsvinden om de sociale, economische en milieuverantwoordelijkheden in samenhang inhoud te geven. Deze term wordt vooral op Europees niveau gebruikt.
7
ABC
C
Cheque
8
A B C
Dagboek 7 uur Opgestaan en meteen mijn
lievelingsbroek met olifantenpijpen aangetrokken. Sinds kort brengen wij onze strijk naar de strijkwinkel waar mensen uit de kansengroepen mijn ma dankzij de dienstencheques van een tijdrovende klus bevrijden. Ik ben vooral te spreken over de messcherpe vouwen in mijn broek!
8 uur Oeps, al zo laat! Snel uit
het vuistje ontbeten met een paar mueslirepen uit de wereldwinkel en doorgespoeld met Fairtrade Bio Sojadrink. Met een breed gamma van 180 producten is Oxfam Fairtrade dé referentie voor voeding van eerlijke handel waardoor boeren in het Zuiden een eerlijke prijs voor hun producten krijgen. En hoewel mijn vriend het honend in twijfel trekt, is dat echt de enige reden waarom ik de poster van “Expresso (Tom) Boonen” boven mijn bed gehangen heb.
9 uur Ik fiets naar de cursus. Lap!
Mijn broek draait tussen de ketting en ik maak een schuiver. Resultaat: een geschaafde arm, een gebroken ketting en nog erger: mijn broek met olifantenpijpen is naar de vaantjes.
13 uur Na de cursus gaan eten in
het sociaal restaurant. Niet alleen mensen uit de kansengroepen maar
D
Een dag leven met sociale economie.
ook studenten lunchen hier aan een schappelijke prijs. Alleen speur ik vruchteloos naar mijn lievelingseten. Waarom serveren ze hier in godsnaam geen cheeseburgers, pizza’s of pita’s?
15 uur Naar een fietspunt geweest.
het unieke van de kringwinkel is dat je van alles maar één exemplaar vindt. Eat your heart out, Katrien!
17 uur Nog even tijd om de uitnodiging te maken voor onze kotfuif. Handig als je uit de voeten kan met vrije software. In tegenstelling tot de dure producten uit de Windows-stal is deze gratis en minstens even gebruiksvriendelijk. Een drukkerscoöperatie staat in voor het drukwerk. Naar het schijnt werken ze daar zonder baas. Dat wil ik later ook!
Dat zijn fietsdiensten in de omgeving van stations. Ze zorgen voor toezicht op en netheid van de fietsenstallingen, verhuren fietsen maar 20 uur Daar gaat de bel . Het is mijn vriend. Bij wijze voeren evengoed kleine herstellingen van welkom geeft hij teder een kusje op mijn geschaafde uit aan fietsen om veilig of reglemenarm. De pijn verzacht meteen! De sociale economie vertair thuis te komen. In een handmag veel maar hier moet ze toch passen…. omdraai was mijn ketting hersteld! Marijke. Met dank aan Mohammed, de jonge medewerker. Ik zweer het je: ik had kunnen verdrinken in zijn donkere ogen; dieper dan de diepste diepte PS. van de Middellandse Zee! Al ben ik alle geciteerde sociale economiebedrijven er nog niet uit of dat hij nu naar of kan je virtueel bezoeken: mét mij lachte. Ofwel vond hij mij Strijkwinkel www.dienstenthuis.be aardig ofwel gewoon sullig met mijn Wereldwinkel www.oww.be geschaafde arm en mijn gescheurde Fietspunt www.fietspunten.be broek. Kringloopwinkels www.kringloop.net
16 uur Met een zacht ruisende
ketting maar nog steeds met een schrijnende arm trap ik naar de kringwinkel. En yes! Daar vond ik een blitse broek met olifantenpijpen! Voor geen geld! Wat zal mijn vriendin zuur kijken! Meestal koopt ze slaafs dezelfde kleren als ik. Maar
Sociaal restaurant www.socialeeconomie.be/horeca Vrije software www.e-coop.be Coöperatieve drukker www.drukindeweer.be
,Wil je meer? Surf naar www.memogids.be, dé gids met alle ondernemingen die mens- en milieuvriendelijk ondernemen en/of produceren.
9
ABC
E
Energiesnoeiers
De 10 geboden voor de Kyotonorm op het studentenkot
Vroeger waren er twee absolute zekerheden in het leven: je betaalde belastingen en je ging dood. De laatste tijd zijn daar twee certitudes bijgekomen. p Puffen we een week onder een hittegolf, dan is er smogalarm en mag Dit kan je zelf doen: je op de autosnelweg niet harder dat 1. Schakel toestellen met afstandsbe90km/u rijden. diening zoals een TV, DVD-speler, p Vriest het een week de putten uit de muziekinstallatie, … volledig uit. grond, dan is er evengoed smog2. Zet PC’s, printers en scanners alarm en mag je op de autosnelweg alleen aan als je ze daadwerkelijk niet harder dat 90km/u rijden. gebruikt. 3. Zet snoerloze apparaten met Je zou haast geloven dat de overheid zo oplaadbare batterijen zoals GSM’s, stiekem sluikreclame maakt voor An mp3-spelers en elektrische tandenInconvenient Truth. Al Gore besluit borstels enkel in een lader om de zijn verontrustende documentaire met batterijen op te laden. Anders vereen oproep aan alle wereldburgers om bruiken ze permanent energie, zelfs zelf iets te doen aan de uitstoot van als ze opgeladen zijn. Trek de laders broeikasgassen. Duurzaamheid is op uit het stopcontact na het opladen. langere termijn alleen succesvol als 4. Doe het licht uit in kamers en ganiedereen een inspanning doet. Jong en gen waar niemand aanwezig is. oud. Thuis en op het werk. Maar even- 5. Vervang gloeilampen door spaargoed op het studentenkot. En als jij een lampen. Doe dit zeker op plaatsen inspanning doet die de energiefactuur waar het licht lang blijft branden. van jouw kotbaas doet dalen dan mag 6. Dek verwarmingstoestellen nooit af je hem/haar ook gerust een energiegedoor er bijvoorbeeld een natte handweten schoppen! doek op te leggen. Je verspilt niet alleen energie; je loopt ook nog eens acuut brandgevaar als je convectors gebruikt. 7. Plak zilverpapier achter radiatoren. Dit weerkaatst de warmte.
Dit vraag je beleefd, doch met aandrang aan jouw kotbaas: 8. Installeer in gangen of bergplaatsen een automaat die de verlichting na enige tijd automatisch uitschakelt. 9. Rust radiators uit met thermostaatkranen. Zo krijgt elke kamer de gewenste temperatuur. 10. Schakel over naar een groene energieleverancier zoals bijvoorbeeld Ecopower. Die levert niet alleen groene stroom aan een interessant tarief maar behoort als coöperatie ook tot de sociale economie. Als heel Vlaanderen de Kyotonorm wil halen, moet elk gezin minder energie gaan verbruiken. Evengoed als in een studentenkot kan mits een paar eenvoudige ingrepen in een woning al gauw 30% energie bespaard worden. Onder de indruk van dit percentage zette Kathleen Van Brempt, Vlaams minister van Sociale Economie, een project op om energiesnoeiers op te leiden. Energiesnoeiers zijn mensen uit kansengroepen die kleine energiebesparende maatregelen (plaatsen van spaarlampen, douchekoppen, isolatie,…) gratis uitvoeren bij gezinnen met een laag inkomen. Meteen wordt de schaar in de energiefactuur, de CO2-uitstoot en de werkloosheidsstatistieken gezet!
,Meer info? www.energiesnoeiers.net 10
A B C
F
Fiets Veel studenten kiezen als voornaamste vervoermiddel voor de fiets omdat het snel, flexibel, goedkoop en milieuvriendelijk is. Maar kiezen voor de fiets betekent soms ook een lastige zoektocht naar een veilige fietsenstalling of het nemen van bepaalde risico’s. © Mobiel
Op deze fiets ontbreekt een attribuut. Weet je het welke?
Al eens aan volle snelheid van een helling gegierd om dan te ontdekken dat je remmen het minder goed doen dan je dacht? Of weet je nog die ene keer dat die auto wel heel dicht langs je heen schuurde omdat de bestuurder je niet had gezien zonder een goed functionerend achterlicht? En fietsen verzoenen met tramsporen blijkt ook al geen gemakkelijke opdracht te zijn. Na een experimenteel fietsritje in de tramsporen, bestaat je fiets meestal uit meerdere stukken in plaats van één. Spannend is het allemaal wel, maar –geef toe– veilig allesbehalve. Geen nood, ook nu weer zorgt de sociale economie voor een snelle en goedkope oplossing met de fietspunten in verschillende Vlaamse steden. Met de steun van Vlaams minister van Sociale Economie, Kathleen Van Brempt promoten deze initiatieven het gebruik van de fiets, in combinatie met het openbaar vervoer. Fietspunten zorgen voor toezicht op en netheid van de fietsenstallingen aan de treinstations. Daarnaast kun je er een fiets huren en kleine herstellingen laten uitvoeren. Bij een fietspunt kun je terecht voor een snel en goedkoop onderhoud van je fiets. Ook in jouw studentenstad is er een fietspunt. Benieuwd waar? Check deze links.
DE VERPLICHTE FIETSUITRUSTING VOOR EEN NORMALE FIETS BESTAAT UIT
p een bel p twee goed functionerende remmen p twee goed functionerende lichten p vooraan wit of geel p achteraan rood p reflectoren p vooraan wit p achteraan rood p aan weerszijden van de pedalen wit of geel
p op de spaken minstens 2 gele of
oranje dubbelzijdige reflectoren per wiel; vast bevestigd aan de spaken en symmetrisch aangebracht
Algemeen www.fietspunten.be Antwerpen www.fietshaven.be Gent www.studentenmobiliteit.be Hasselt www.uhasselt.be/algemeen/ administratieve_diensten/ voorzieningen/vedo.asp Kortrijk www.mobiel.be Leuven www.velo.be
11
Het voorlicht ontbreekt.
ABC
G
Groentje Wil je er met jouw medestudenten, vrienden, jeugdbeweging tijdens een weekendje eens goedkoop op uit? Of zoek je budgetvriendelijke vergaderinginfrastructuur om eens gezamenlijk te brainstormen over dat vervelende groepswerk? Slechts één adres; ’t Roodhof. Tijdens jouw verblijf kan je volop genieten van het landelijk karakter van het Brugse ommeland. De historische stadskern van Brugge ligt op nauwelijks 10 km en een paar kilometers verder waait de zeebries al in je gezicht!
‘t Roodhof is een ecologisch horecaproject annex verblijfscentrum met onder andere een volledige verblijfs- en restaurantservice van Loca Labora. Het is een sociaal tewerkstellingsproject en staat voor mens- en milieuvriendelijk landelijk verblijfstoerisme. De rustig gelegen hoeve is een ideale uitvalsbasis voor alternatief toerisme en voor residentiële seminaries en vergaderingen. Het heeft een kleinschalige hotelfunctie. Naast zijn budgetvriendelijke prijzen voorziet ‘t Roodhof in speciale tarieven voor mensen uit kansengroepen die op zoek zijn naar een betaalbare vakantiebestemming.
SOCIALE WERKPLAATS
Het Vlaamse decreet van 1998 inzake sociale werkplaatsen erkent voorzieningen die via het opzetten van een bedrijfsactiviteit aan zeer moeilijk bemiddelbare werkzoekenden werkgelegenheid verschaffen in een beschermde werkomgeving. Sociale werkplaatsen bieden permanent gesubsidieerde tewerkstelling aan laaggeschoolde werkzoekenden (via een contract van onbepaalde duur) die al vijf jaar inactief zijn en geen diploma hoger secundair onderwijs hebben. Tegelijk bieden ze mensen die geen job in het reguliere circuit kunnen vinden of kunnen houden, werk op maat aan.
www.socialeeconomie.be/youtube_roodhof
,Meer info?
www.sst.be www.socialeeconomie.be/socialewerkplaatsen
12
A B C
Help! Balansen, resultatenrekeningen, termen als solvabiliteit, rendabiliteit en liquiditeit,…. Een saaie boel voor al wie niet voor handelsingenieur studeert! En toch wordt elke student geconfronteerd met een universele economische wet: de behoeften (aan een PC, een GSM, modieuze kleding, reizen, een MP3-speler, sociale contacten op café,…) zijn quasi oneindig maar de beschikbare middelen zijn schaars. En evengoed als in een onderneming ontspoort jouw persoonlijk budget als je geen noties hebt van financieel beheer. Het is nochtans niet zo moeilijk! Als voorbeeld hebben we even de balans genomen van Jan, tweedejaarsstudent Germaanse Filologie. Zo’n balans geeft een overzicht van Jans’ bezittingen (activa) en hoe die gefinancierd worden (passiva).
H
Mijn budget ontspoort! ACTIVA
PASSIVA
brommer
1 900
GSM beltegoed
1 50 1 20
gelmeend aan vriendin cash geld in portefeuille
1 80 1 20
totaal
1 1070
eigen vermogen (via spaarrekening) geleend van zus lening brommer bank (op 1 jaar)
totaal
1 150 1 220 1 700
1 1070
Op lange termijn heeft hij een prop adviesbureaus sociale economie: deze tweedebleem van solvabiliteit: hij heeft amper lijns actoren helpen ondernemers bij het oplos1 150 spaargeld tegenover 1 920 schulsen van hun problemen met betrekking tot het den. Bij de minste tegenslag zit Jan beheer van hun organisatie. In dit geval zouden diep in de shit. Als bijvoorbeeld zijn zij Jan o.a. aanraden: brommer defect is, zal hij niet in staat p om een grote aankoop als een brommer voor zijn om de herstelling te betalen. een groter bedrag te financieren met eigen vermogen (spaargeld) in plaats van leningen; Als Jan een onderneming in de sociale p zijn GSM zo veel mogelijk te gebruiken tijeconomie zou hebben, dan kon hij dens de daluren om het belkrediet te vrijwaren terecht bij allerlei specifieke actoren die en er voor te zorgen dat zijn vrienden hem hem zouden kunnen bijstaan om zijn meer bellen dan omgekeerd,… financiële situatie recht te trekken: p ijveren voor een paar maanden betalingsuitDankzij dit eenvoudig schema stellen p startcentra: deze eerstelijns actoren stel bij zijn zus maar ervoor pleiten dat zijn we onmiddellijk vast dat Jan zijn budhelpen beginnende ondernemers in vriendin hem onmiddellijk terugbetaalt. Zo get onverstandig beheert. de sociale economie met het opstelgenereer je namelijk een positievere cash Op korte termijn kampt hij met een len van een ondernemings- en finanflow… probleem van liquiditeit, want hij moet cieel plan. Zij zouden bijvoorbeeld p alternatieve financiers zouden hem gedurende zowel zijn zus als de bank terugbetalen samen met Jan overleggen of hij een bepaalde periode een eigen vermogen (risi(samen 1 920 ) terwijl hij amper 1 80 echt een brommer nodig heeft om cokapitaal) ter beschikking stellen of een lening tegoed heeft van zijn vriendin en maar naar de les te gaan. En zo ja, hoe die indien hij kan aantonen dat hij zijn brommer 1 20 van zijn zichtrekening kan halen. dan best gefinancierd kan worden. ook gebruikt voor sociale doeleinden zoals het bezoeken van zijn oma,…
,Meer info over de ondersteuningsstructuur:
www.socialeeconomie.be/ondersteuningsstructuur
13
ABC
I
I want to break free Neen, Freddy Mercury kunnen we voor jou niet meer op pad sturen, maar we hebben wel een ander interessant aanbod om meer vrije tijd en vrijheid te creëren. Ook met de dienstencheques kan je namelijk terecht in de sociale economie.
Ook ondernemingen uit de sociale economie zijn in het dienstenchequestelsel gestapt. Ongeveer 10% van de dienstenchequeondernemingen in België komt uit de sociale economie en zorgt voor een sociale tewerkstelling van kansengroepen. In juli 2007 werkten in België ongeveer 3000 Het systeem van de dienstencheques dienstenchequeswerknemers in meer bestaat vijf jaar. Ze zijn een groot suc- dan 100 dienstenchequeonderneminces en leiden tot meer arbeidsplaatsen gen uit de sociale economie. Het stelsel en minder zwartwerk. De toegelaten van de dienstencheques wordt gebruikt activiteiten zijn momenteel schoonma- door de Lokale Diensten Economie, de ken, wassen en strijken, bereiding van sociale werkplaatsen en de invoegbemaaltijden, verstelwerk, boodschappen drijven. doen en hulp bij vervoer van personen met beperkte mobiliteit. Dienstenchequeondernemingen uit de sociale economie garanderen sociale tewerkstelling met een kwalitatieve opleiding en aangepaste begeleiding in het kader van duurzame jobs. Met deze aanpak maximaliseren deze ondernemingen het sociale nut van de dienstencheque. Het gebruik van de dienstencheque in de sociale economie verschilt van de aanpak van interimkantoren en van de pure privé-initiatieven, waar optimalisatie van winst voorop staat.
14
Door de dienstencheque in te zetten in de sociale economie, boekt de overheid driedubbele winst:
p Sociale correctie: aandacht voor de
maatschappelijke noden van zwakkere doelgroepen (alleenstaande senioren, financieel zwakkeren,...) aan poets- en huishoudelijke hulp via onder meer sociale tarifiëring. p Duurzame activering van kansengroepen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De investering via dienstencheques en andere ondersteuningsmiddelen is nog steeds gemiddeld 7.000 euro goedkoper dan een werkloosheidsuitkering. p 100% return aan sociale en economische meerwaarden: een sociale economieonderneming herinvesteert mogelijke opbrengsten in bijkomende sociale tewerkstelling
www.socialeeconomie.be/youtube_breakfree
A B C
Jij
J
en de sociale economie
Ben jij vertrouwd met de principes en waarden uit de sociale economie? Test jezelf!
2. Na een vervelende les die veel te lang duurde, ben je doodop. Je beloofde je lief echter nog te koken. Wat doe je?
a. Geen haar op mijn hoofd dat er nog 1. Onverwacht organiseert een vriendin aan denkt achter een fornuis te kruieen feestje op haar kot. Wat doe je? pen. Ik ga dus samen met mijn lief a. Ik haat onverwachte feestjes! Ik doe naar de dichtstbijzijnde McDonalds gewoon wat ik die dag van plan was of Pizza Hut. en ga niet. b. Ik koop twee diepvriesmaaltijden in b. Ik koop een fles wereldwinkelwijn de supermarkt. voor mijn vriendin en ga lekker lang c. Koken voor anderen is pure ontfeesten. spanning! Ik ga dus langs de kleine c. Ik ga zeker en koop een fles wijn in buurtwinkels, koop daar seizoensde nachtwinkel in mijn buurt om groenten en een aantal specialiteiten mee te nemen. en bereid een lekkere en gezonde d. Ik neem de tram of fiets, pak onmaaltijd. derweg nog een dakloze mee en we d. Ik bel mijn lief en zeg ons etentje af. gaan samen naar het feest. Ik eet op wat er nog bij mijn kotgenoten te rapen valt. 3. Mijn kleren koop ik meestal in:
4. Als ik nadenk over mijn toekomst dan zie ik:
a. mijzelf als werkloze creatieveling b. mijzelf functioneren op topniveau in een groot bedrijf waarbij ik veel geld verdien. c. mijzelf werken in een omgeving waarbij principes als solidariteit, respect voor je omgeving en milieu centraal staan d. Mijn toekomst? Dat is nu wel het laatste van mijn zorgen! Laat mij nog maar even feesten zolang ik kan. 5. Ik verplaats mij naar de hogeschool of universiteit:
a. b. c. d.
met de fiets of te voet met het openbaar vervoer met de auto al carpoolend
a. kleinere boetieks b. tweedehandswinkels en/of kring6. Als mijn ouders later bejaard en hulploopwinkels behoevend zijn: c. de H&M, Zara of andere grote win- a. wil ik zolang het kan beroep doen kelketens op thuishulp. Bij voorkeur bijstand d. een combinatie van het bovengaande gericht op hun specifieke noden zodat ze in hun vertrouwde omgeving kunnen ouder worden b. wil ik dat ze verzorgd worden in een rusthuis c. verzorg ik ze zelf d. dat laat ik over aan de rest van de familie
15
ABC
J
7. Later wil ik wonen in:
10. Bij het verwarmen van mijn kot:
a. een oud huis dat verbouwd is tot passief huis b. een nieuwbouw zodat ik mijn eigen zin kan doen c. een sleutel op de deur woning d. een huurhuis en ik schilder de muren met biologisch afbreekbare verf
a. maak ik vooral gebruik van mijn lief b. Verwarming? Zo lang mogelijk uitstellen. Ik trek een warme trui aan of ga bij vrienden op bezoek. Ik gebruik mijn geld liever voor iets anders. c. heb ik de neiging de verwarming te hoog te zetten, waarna ik een raam moet openen om opnieuw af te koelen d. probeer ik zoveel mogelijk energiesparend te werken door het dichthouden van alle mogelijke kieren, goede isolatie en dubbel glas. Bovendien zet ik minstens een kwartier voor ik de deur uitga de verwarming af.
8. Foute cadeaus:
a. verkoop ik opnieuw op e-bay b. breng ik naar de Kringwinkel c. geef ik weg als cadeau bij een volgende gelegenheid d. gooi ik weg 9. Later wil ik een kuisvrouw en…
a. doe ik daarvoor een beroep op de dienstencheques, bij voorkeur van een sociale economie onderneming b. zoek ik mij een goedkope kuisvrouw die in het zwart werkt c. geen denken aan. Ik wil helemaal geen kuisvrouw. Voor je het weet zit die in je persoonlijke spullen te snuffelen. d. doe ik beroep op een werkloze vriend of vriendin die het geld dringend nodig heeft.
16
~ Punten ~ 1. a=0, b=4, c=2, d=6 2. a=0, b=4, c=6, d=2 3. a=2, b=6, c=0, d=4 4. a=4, b=0, c=6, d=2 5. a=6, b=4, c=0, d=2 6. a=6, b=2, c=4, d=0 7. a=6, b=0, c=0, d=4 8. a=2, b=6, c=4, d=0 9. a=6, b=0, c=2, d=4 10. a=6, b=4, c=0, d=4
[ Ons oordeel ] [ 0-20 ] Hoog tijd om wakker te worden. De principes van de sociale economie zijn je volkomen vreemd. Je leeft in je eigen wereld die jammer genoeg al te vaak geen voeling heeft met de maatschappelijke realiteit. Je staat onvoldoende stil bij de impact van je levenswijze op je omgeving. Maar geen nood, er is nog hoop: surf naar www.socialeeconomie.be en kijk ook eens op www. memogids.be, de gids voor de bewuste consument. [ 21-40 ] Je kiest voor de pragmatische middenweg en leeft gedeeltelijk volgens de principes van de sociale economie. Je consumeert niet altijd even bewust maar probeert toch een aantal ecologische en sociale principes in te bouwen in je leven. Kortom, je bent je wel bewust van de impact van je consumptiegedrag en leefwijze op jouw omgeving; alleen vind je het soms moeilijk om daar altijd naar te leven en kies je soms voor de gemakkelijke weg. [ 41-60 ] Het staat in de sterren geschreven dat je toekomst in de sociale economie ligt! Je bent het schoolvoorbeeld van iemand die de principes van de sociale economie consequent toepast in haar/zijn eigen leven. Je probeert je ecologische voetafdruk te beperken, je houdt rekening met je medemens, beschikt over heel wat empatisch vermogen en je kiest resoluut voor de zwakkeren in de maatschappij.
A B C
K
Kansengroepen Marja. De persoon in dit voorbeeld bestaat echt. Maar omwille van de privacy hebben we haar een andere naam gegeven. U leest wat haar overkwam tijdens de verschillende fases die haar vanuit de beschutte werkplaats naar tewerkstelling in een regulier bedrijf moesten leiden. Dat heet dan “Supported Employment” of ondersteunde tewerkstelling.
Marja is een vrouw van middelbare leeftijd, is getrouwd en heeft een dochter van 19. Ze heeft een auditieve handicap en rugklachten. Ze werkt sinds 2002 in de verpakkingsafdeling van een beschutte werkplaats. Daarvoor heeft ze een aantal jobs in het normaal economisch circuit gehad en heeft vroeger al eens een paar jaar in een beschutte werkplaats gewerkt. Ze vindt dat ze in de werkplaats onder haar niveau werkt. Ze kan zich moeilijk verbaal uiten. Daardoor heeft ze soms problemen met collega’s en voelt ze zich vaak alleen. Ze droomt van een job in een gewoon bedrijf. Ze wil met een schone lei beginnen, nieuwe mensen leren kennen die haar anders zien. Ze vindt dat ze in de werkplaats niet veel mogelijkheden krijgt om zich te ontplooien. Op een dag krijgt ze een brief van de beschutte werkplaats waarin staat dat ze zich kandidaat kan stellen voor het project Supported Employment. Zo kan ze onder begeleiding naar het reguliere circuit. Ze wil deze onverwachte kans zeker grijpen.
herhaald worden. Ze is niet altijd in staat om zichzelf duidelijk verstaanbaar te maken. Marja spreekt met een typische dovenstem en dovenspraak. Ze is op haar hoede: ze vindt het moeilijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen en ze kan heel negatief reageren als ze vermoedt dat de andere geen inspanning doet om het contact op een vlotte manier te laten verlopen. Als de trajectcoördinator notities maakt, wil ze die ook graag lezen. Ze wil weten of de andere haar wel begrepen heeft. Haar besluit staat niettemin vast: ze zal verdergaan met Supported Employment. Marja is blij met die keuze, maar ze moet ook nog een aantal testen uitvoeren. Dat vindt ze niet fijn. Om de testing mogelijk te maken, past de trajectcoördinator de testen aan de handicap van Marja aan. Ze doet motivatietesten, arbeidsvaardigheidsproeven en werkproeven waarbij ze moet alfabetiseren, spelling corrigeren en computertesten doen. Marja krijgt meer tijd om de verschillende proeven af te leggen. Uit de testresultaten blijkt dat Marja erg gemotiveerd is om te werken in het normaal economisch circuit. Ze wil graag een technische of een administratieve job. Ze heeft een goed leervermogen en ze kan complexe opdrachten uitvoeren. Haar rugproblemen maken dat fysiek belastend werk evenwel niet mogelijk is. Marja gelooft niettemin dat ze een goede kans maakt. Ze wil er echt voor gaan.
De jobconsulent gaat op basis van het testrapport en van een gesprek met Marja op zoek naar een geschikte vacature. Eerst wordt er een intakegesprek Ze komen terecht bij een klein verlichtingsbedrijf dat opgepland met de jobconsulent voor het gestart werd door twee jonge mensen. Er zijn geen andere project. Marja krijgt uitleg over Suppor- werknemers in dienst. Men zoekt iemand om elektrische ted Employment en de consulent peilt montage te doen. De job lijkt geknipt voor Marja. De jobnaar haar motivatie. Het intakegesprek consulent maakt een eerste afspraak bij de werkgever. verloopt niet zo vlot: het liplezen lukt niet altijd even goed en er moet veel
17
ABC
K
Marja is op haar hoede. Een gesprek met een werkgever is spannend en verloopt niet altijd vlot. Zowel de werkgever als zijzelf zullen zich moeten aanpassen aan de nieuwe situatie. De trajectcoördinator heeft de werkgever wel al een aantal tips gegeven om het contact mogelijk te maken. Zo heeft hij bijvoorbeeld aangegeven dat hij in een gesprek met iemand met een auditieve handicap steeds oogcontact moet maken zodat de persoon kan liplezen of dingen opschrijven om er zeker van te zijn dat ze elkaar goed begrepen hebben. De werkgever moet wennen aan deze manier van communiceren, maar hij wil wel moeite doen. Het gesprek verloopt vlot en de kans zit erin dat hier haar toekomstige job ligt... De werkgever van het verlichtingsbedrijf is geïnteresseerd in een samenwerking met Marja. Haar job zal vooral bestaan uit elektrische montage van lampen. Ze wil dit graag doen. Het is technisch werk. Marja krijgt in de werkplaats een korte opleiding solderen. Dit gebeurt in de afdeling montage van de beschutte werkplaats en verloopt vlot. Echter, het materiaal dat de werkgever gebruikt is minder modern en accuraat dan het materiaal waarmee Marja in de beschutte werkplaats werkt. De trajectcoördinator helpt de werkgever met de aankoop
18
van aangepast materiaal en geeft advies in verband met de aanpassing van de werkstoel. De werkgever brengt in dit verband een bezoek aan de beschutte werkplaats. Hij ziet de noodzaak van de aanpassingen in. Marja zal deeltijds gaan werken in het verlichtingsbedrijf. Marja krijgt de vrijheid om haar werkuren zelf te plannen. Ze begint met een periode van terbeschikkingstelling door de beschutte werkplaats. Deze duurt zes weken. De evaluatie achteraf is positief. Ze kan starten met een contract van onbepaalde duur. Na een grondige evaluatie mag Marja naast het uitvoeren van de opdrachten ook zelf initiatieven nemen. Dit is wat ze altijd graag had gewild: meer verantwoordelijkheid dragen! Werkgever en werknemer hebben elkaar gevonden in dit project. De tewerkstelling van Marja loopt ondertussen vlot. De trajectcoördinator gaat regelmatig langs of hij neemt telefonisch contact op. De tewerkstelling loopt nu ruim 6 maanden. Ze is heel tevreden met haar nieuwe job. Ook de werkgever is gelukkig met deze positieve ervaring. Hij heeft aan de werkplaats de vraag gesteld om op termijn een tweede werknemer via Supported Employment aan te werven1.
KANSENGROEPEN
Onder kansengroepen verstaat men categorieën van personen waarvan de werkzaamheidgraad -het procentueel aandeel van de personen uit de betrokken categorie op beroepsactieve leeftijd (15-64 jaar) die effectief werken- lager ligt dan het gemiddelde bij de totale Vlaamse beroepsbevolking. De Vlaamse regering bepaalt jaarlijks, na advies van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, de nadere omschrijving van deze groepen. Dit zijn voornamelijk allochtonen, langdurig werklozen, laaggeschoolde werklozen, ouderen, arbeidsgehandicapten,... In oktober 2007 behoren 121.900 Vlaamse werkzoekenden tot één of zelfs meerdere van deze kansengroepen, dat is 70% van het totaal. De laaggeschoolden, die het secundair onderwijs niet met succes hebben afgerond, vormen veruit de grootste kansengroep. Met 89.300 personen omvat de groep net de helft van het aantal werkzoekenden. Daarenboven is er een sterke overlap tussen de laaggeschoolden en de andere kansengroepen. Iets meer dan 21.000 werkzoekenden is niet alleen ingedeeld bij de laaggeschoolden maar ook bij de arbeidsgehandicapten, 27.800 laaggeschoolde werkzoekenden is 50 jaar of ouder en 16.900 laaggeschoolden heeft een niet-Europese etnische afkomst2.
1 Seys G. (2007). De deur staat open. Ervaringen met de methodiek Supported Employment in zeven Beschutte Werkplaatsen in Vlaanderen. Tienen: VLAB. 2 VDAB Studiedienst (2007). VDAB ontcijfert. Oktober: 7.
A B C
L
Luis Sociale economie wordt wel eens beschouwd als de luis in de pels van reguliere economie. Net zoals dit kleine insect zijn gastheer jeuk bezorgt, moet de sociale economie de reguliere economie prikkelen om meer aandacht te besteden aan de mens, het milieu en de samenleving.
19
ABC
M
Minister Vlaanderen
Federaal
Bovengemeentelijk
Sociale Economie is een apart beleidsdomein dat sinds 2004 is opgenomen door Vlaams minister Kathleen Van Brempt. In haar beleidsvisie 2004-2009 wil zij de sector sociale economie uitbouwen tot een duidelijk gestructureerde sector die een professioneel en adequaat antwoord kan bieden op de tewerkstellingsnoden in Vlaanderen. Het Vlaamse Gewest is bevoegd voor alle Vlaamse tewerkstellings- en werkervaringsprogramma’s die de werkloosheid aanpakken en de sociale economie uitbouwen in haar gewest. Het Departement Werk en Sociale Economie staat in voor beleidscoördinatie en -ontwikkeling en voor de opvolging, de monitoring en de handhaving (inspectie) van het Vlaamse werkgelegenheidsbeleid.
Op federaal vlak wordt de bevoegdheid sociale economie onder gebracht bij de minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie Christian Dupont. De Cel Sociale Economie staat in voor de administratieve opvolging, het beleidsvoorbereidend werk en het implementeren van het federaal beleid inzake sociale economie. De Cel maakt integraal deel uit van de Programmatorische Federale OverheidsDienst (POD) Maatschappelijke Integratie.
Een aantal intercommunales neemt initiatieven op het vlak van sociale economie, vooral in de groenzorg.
Voor de sociale economie gaat het in Vlaanderen over: p Arbeidszorg p Beschutte werkplaatsen p Invoegbedrijven p Lokale Diensteneconomie p Sociale werkplaatsen p Ondersteuninginstrumenten Het Vlaams Subsidieagentschap voor Werk en Sociale Economie is een intern verzelfstandigd agentschap (IVA). Het staat in voor de ondersteuning en versterking van de werkgelegenheid in de reguliere sector, de non-profitsector en de sociale economie in Vlaanderen. Via tewerkstellingsprogramma’s, erkenningen en subsidies draagt het bij tot de bevordering van de werkgelegenheid.
Provincies
,www.vlaanderen.be/werk
20
Is er een minister van sociale economie?
,www.socialeconomy.be Ook de Vlaamse provincies zetten steeds meer stappen op vlak van de sociale economie met eigen diensten en verantwoordelijkheden.
p Antwerpen
Provinciaal Steunpunt Sociale Economie, www.provant.be/ondernemen/ sociale_economie
p Limburg, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen Beleidsdomein sociale economie binnen de dienst economie.
p Oost-Vlaanderen
Beleidsdomein sociale economie binnen de dienst welzijn en economie.
Gemeentelijk Op lokaal vlak leeft er ook heel wat, al is dit heel erg verschillend per gemeente. Soms is er een aparte schepen voor sociale economie, maar vaak is de bevoegdheid toegevoegd aan werk of welzijn. En vaak laten ook OCMW’s zich niet onbetuigd.
A B C
N
Nobelprijs Nobelprijs: een ‘kleine’ bijdrage over microfinanciering
Nobelprijs Wie won in 2006 de Nobelprijs voor de Vrede? Muhammed Yunus. En heeft die iets met sociale economie te maken? Zeker! Lees verder... Het was Muhammed Yunus, bezieler van de Grameenbank in Bangladesh, die het begrip microfinanciering in 2006 een extra portie internationale weerklank bezorgde. Eigenlijk had hij beter de Nobelprijs voor de Economie gekregen, dat zou nog een veel sterker signaal geweest zijn aan de economische en politieke orde in deze wereld. Met microfinanciering worden mensen met ondernemingszin gefinancierd die om diverse redenen geen toegang hebben tot de klassieke kredietkanalen. De verstrekkers bieden hen een financieringsinstrument met een beperkt bedrag waarmee zij hun eigen job creëren. Ook in ons land kan microfinanciering een hefboom zijn voor armoedebestrijding, tewerkstelling en dus sociale integratie. Microkredieten richten zich rechtstreeks tot mensen die als zelfstandige willen starten. Voor microkredieten kunnen sociale economieondernemers terecht bij de solidaire financiers. Hefboom bijvoorbeeld neemt de front-office taken voor de zogenaamde Solidaire Lening op zich. Het gaat heel concreet over kleine bedragen tot maximum 12.500 euro per dossier. Ze hanteren een rentevoet van 5% per jaar. Ze vragen geen waarborgen en de termijn van terugbetaling is 4 jaar. De eerste drie maanden moet er geen kapitaal worden terugbetaald. Dat alles zorgt voor een lage instapdrempel. De ondernemer wordt de eerste twee jaren door Hefboom begeleid. Bron: Hefboom Nieuws.
21
ABC
O
Opleidingen p
p
Krijg je de smaak voor sociale economie te pakken? Wil je meer weten of een bepaald aspect bestuderen? Dan is een opleiding die sociale economie uitdiept misschien wel iets voor jou. Hier vind je een overzicht van de mogelijkheden in Vlaanderen.
Leerstoel Sociale Economie Antwerpen Interdisciplinaire, interfacultaire en interuniversitaire leerstoel toegekend aan de Universiteit Antwerpen. De focus van de leerstoel ligt op “sociale economie in brede zin”.
,www.ua.ac.be
Opleiding ‘Management in de sociale economie’ Antwerpen, Hasselt De opleiding ‘Management in de sociale economie’ wordt aangeboden als postacademisch vormingsprogramma van twee academiejaren. Het is een modulair programma, waarin verschillende aspecten van management in diverse modules aan bod komen. Het programma is een samenwerking tussen de managementschool van de Universiteit Antwerpen (UAMS) en de Universiteit Hasselt.
,www.uams.be , www.uhasselt.be/onderwijs/
opleidingen/postacademische/ ManSocEc
22
TIP Het EI van MVO Prijs van het Vlaams Netwerk voor Zakenethiek die de beste scriptie over Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen beloont. ,www.heteivanmvo.be
A B C
Punt
P
Sta je ondertussen ook al op het punt om een punthoofd te krijgen van alle informatie die je in dit boekje leest? Geen nood, als puntje bij paaltje komt kan je nog altijd een puntje zuigen aan onze websites. De punt van de websites staat niet voor een einde maar voor het begin van je zoektocht naar een stageplaats, naar meer informatie over sociale economie, naar een methodiek om met kansengroepen aan de slag te gaan... of naar de puntjes op de
i
www.socialeeconomie.be
www.stagepunt.be
www.expertisepunt.be
De portaalsite is het hart van alle websites. Ze bevat zowel de basisinformatie als de nieuwtjes en activiteiten uit de sector. Een uitgebreide database brengt de activiteiten van de sociale economieondernemingen in kaart. Daarnaast zorgen themadossiers ervoor dat je de draad niet verliest. En wie zijn studentencarrière vaarwel zegt, vindt er de vacatures in de sector!
Stagepunt is de digitale wegwijzer voor stagiairs en stageplaatsen in de sociale economie Het is een virtuele ontmoetingsplaats waar ondernemingen uit de sociale economie in contact komen met kandidaat-stagiairs uit een divers gamma van opleidingen in Vlaanderen en omgekeerd. Als student kan je een stageplaats zoeken, of zelf jouw kandidatuur toevoegen, zodat sociale economieondernemers je weten te vinden.
Expertisepunt: het kompas van de sociale economieondernemer Interesse om zelf aan de slag te gaan in de sociale economie. Dan vind je als voorproefje op Expertisepunt een levendige getuigenis van de dagdagelijkse praktijk van de ondernemers. Professionalisering is voor elke sociale economieondernemer een permanente opdracht. Marketing, personeelsbeleid, competentiemanagement, het bewaken van diversiteit en kwaliteit,... zijn dagelijkse kost. Ze laten zich hiervoor inspireren door Expertisepunt, hun kompas om de opgebouwde expertise en succeservaringen van collega’s uit de sociale economie op te sporen. Zo wordt het geen onzekere trip door de jungle maar een uitdagende tocht langs massa’s tools, best practices en tips.
23
ABC
Q
Q-bus
p
p
Voor sommige studenten is een extra inkomen via werk een toemaatje bij het zakgeld van pa en ma om de vele SMS-jes, de nieuwste laptop, het eerstkomende concert,… te financieren. Voor andere is werken een bittere noodzaak om de studies te bekostigen. Hoe dan ook: studentenarbeid levert niet alleen een inkomen maar ook heel wat ervaringen op. Helaas, soms ook minder goede… als je onbeslagen je eerste stappen op de arbeidsmarkt zet. Vijf tips om averij te vermijden.
Vijf tips voor de jobstudent.
1) Arbeidscontract: goede afspraken maken goede vrienden.
De werkgever moet altijd een arbeidsongevallenverzekering afsluiten. Zo ben je altijd verzekerd tegen lichamelijke schade opgelopen bij ongevallen op het werk, op weg van en naar het werk én tegen loonverlies voor de periode van de arbeidsovereenkomst.
p
Toegegeven, België is het land van het zwartwerk. Weet echter dat de samenleving, noch jij hier beter van worden. Veel jobstudenten denken ten onrechte dat ze met zwartwerk meer kunnen verdienen omdat ze geen RSZ-bijdragen of belastingen moeten betalen. Niets is minder waar! Als zwartwerker heb je geen enkele zekerheid dat je op het einde van de maand correct betaald wordt. Zo komt het bijvoorbeeld regelmatig voor dat werkgevers (vooral in de horeca) op het einde van de maand beknibbelen op het aantal gepresteerde uren want het was toch niet altijd even druk in de zaak? Zonder contract heb je geen poot om op te staan. Bovendien kan je het aan de stok krijgen met de fiscus, wiens boetes niet mals zijn. En we willen al evenmin in jouw schoenen staan als je –zonder verzekering– het slachtoffer wordt van een arbeidsongeval.
2) Een arbeidsongeval?
24
3) Kinderbijslag houden? Om je kinderbijslag te behouden, werk je tijdens de eerste twee kwartalen (van januari tot juni) én tijdens het laatste kwartaal (van oktober tot december) niet méér dan 240 uren. Het derde kwartaal, de zomerperiode van juni tot en met september, kan je onbeperkt werken zonder je kinderbijslag te verliezen.
A B C
p
p 4) Overuren kloppen ? Boter bij de vis!
5) RSZ betalen? Bravo, je bent solidair!
Je mag alleen overuren maken in uitzonderlijke omstandigheden, bijvoorbeeld bij een onverwachte toename van de hoeveelheid werk. Studenten ouder dan 18 jaar vallen in dat geval onder de regels van toepassing op de gewone werknemers. Voor overuren word je extra betaald: 50 % extra voor overuren op gewone werkdagen (van maandag tot en met zaterdag) en 100 % extra voor overuren op zon- en feestdagen.
Tot nu tot heb je zelf genoten van de sociale zekerheid via de kinderbijslag en de ziekteverzekering die grotendeels je dokters- en apotheekrekeningen terugbetaalt. Logisch toch, dat je zelf op jouw beurt ook solidair bent, eens je zelf werkt? Dat betekent dat zowel jij als je werkgever RSZ betalen voor het spekken van de sociale zekerheid. De inning gebeurt volgens vrij ingewikkelde formules maar voor een student komt het ongeveer op het volgende neer: p Je kan tijdens de zomermaanden 23 arbeidsdagen werken zonder dat je hiervoor de volledige RSZ-bijdrage moet betalen. Je betaalt slechts een solidariteitsbijdrage van 2,5% p Sedert kort kan je ook nog eens 23 dagen extra buiten de zomermaanden werken aan een verlaagde RSZ-bijdrage van 4,5%. p Daarbuiten betaal je het “normale” RSZ-tarief: 13,07%.
Q
Deze tips worden je welwillend ter beschikking gesteld door Q-bus, een eigenzinnig boekhoudkantoor dat zich voornamelijk richt naar non-profit organisaties. Voor deze doelgroep wil Q-bus meer zijn dan het zoveelste boekhoudkantoor. Klanten worden bijgestaan bij het voeren van hun financieel beleid, het indienen van subsidiedossiers, problemen in verband met vennootschapswetgeving,… Uiteraard past Q-bus de principes van de sociale economie ook op zichzelf toe: Q-bus is een bedrijf in zelfbeheer. Dat betekent: geen bazen, maar wel gelijk loon voor gelijk werk. En veel aandacht voor de verhouding tussen werk, gezin en vrije tijd. Dankzij veel thuiswerk reizen ze bij Q-bus bijvoorbeeld meer op de informaticasnelweg dan op de E17 of E40.
,Meer info?
www.q-bus.be
25
ABC
R
Recept Zelfs de onhandigste student slaagt er meestal wel in om een spaghetti te bereiden. Maar wist je dat rechtgeaarde Italianen gruwen van het misbaksel dat wij “spaghetti Bolognèse” noemen? Het kan ook anders! Verbaas jouw medestudenten eens met deze spaghetti uit Toscane. Vegetarisch, voedzaam en vorstelijk lekker!
~ Serveertip ~ Bij een streekgerecht hoort een streekwijn. Zeg je wijn in Toscane, dan zeg je Chianti, een wijntje dat zich de laatste jaren van ‘slobber’ tot ‘classico’ heeft ontwikkeld.
26
Vegetarische spaghetti uit Toscane
Wat heb je nodig? p 1/2 rode en 1/2 gele paprika p 1 kleine venkelknol p 1 courgette p 1 kleine aubergine p 1 bos lente uitjes p 2 eetlepels olijfolie p 250 gr pasta p 1 eetlepel balsamico-azijn p een paar takjes basilicum p 50 gr geraspte Parmezaanse kaas p een grill-oven Bereiding 1) Verwarm de grill voor 2) Rooster de paprika’s met de schil naar boven onder de grill in 7 minuten en laat ze in een plastic zak 10 minuten afkoelen. 3) Haal de schil van de paprika’s af en snij ze in reepjes. 4) Snij de venkel, courgette en aubergine in dunne plakjes. 5) Leg de plakken groente met de lenteui in de gril, druppel er 1 eetlepel olie over en rooster ze ± 6 minuten. Keer ze na drie minuten om . 6) Kook de pasta in voldoende water beetgaar en laat deze uitlekken. 7) Vermeng de groenten met de pasta, 1 eetlepel olie, de azijn, zout en peper. 8) Garneer met de basilicum en serveer de kaas erbij.
SOCIAAL RESTAURANT
Dit recept werd ons welwillend ter beschikking gesteld door het Restaurant Ateljee uit Gent, dat deel uitmaakt van het gelijknamige sociale economieproject dat ook een kringwinkel en een biologisch tuinbouwbedrijf omvat. Het is een sociaal restaurant waar mensen uit de kansengroepen terecht kunnen voor een gezonde maaltijd. De standaardprijs is 6,50 euro maar afhankelijk van hun inkomen betaalt wie het minder breed heeft slechts 2 of 3 euro. Ook studenten kunnen er eten aan een vriendenprijsje: 5 euro voor een dagschotel met soep tot 3 euro voor wie een volledige studietoelage geniet. Sociale restaurants zijn in heel Vlaanderen aanwezig; ook in jouw studentenstad.
,Meer info?
Kijk op www.socialeeconomie.be/horeca en www.ateljee.info
A B C
S
Sliplift Brugge Beschutte werkplaats in produceert de Sliplift rkplaats ArBrugge - De beschutte we duceren. Deze cotec gaat de Sliplift pro is de winnende onderbroekaantrekhulp ogramma De -pr één uitvinding van het Bedenkers. tiatief om Arcotec nam zelf het ini ducent. Ze pro zich aan te bieden als het forum op r baa maakten zich ken met het den bel en s ker van De Beden Sli de plift in Lokerse bedrijf Advys dat dimeniale soc de handel brengt. De aan de gen voe toe sie die Arcotec kon de ‘beals vys Ad el zow ak productie spr ze en nn ku Die denker’ zelf sterk aan. een en js pri de goe combineren met een ct du pro dit om teit aci aantoonbare cap te produceren.
fts produceArcotec zal ook die Slipli ar met de tussen ook der on ben uit Brugge is immers kla ren. “En we heb aal 2.500 die SlipliftXL een om nen eerste duizend van in tot bin ag en. al een vra cer du pro g ma e nsen”, fas me ste e ker ze in een eer te produceren, voor dik tientallen in p koo te c. ote zijn fts Arc pli De Sli zegt Nancy Suvée van pecialiseerde winkels. ges het van eur 09 ect af 20 Alain Nauwelaerts, dir daar blijft het niet bij: van rken 410 mensen, waard werken, maar Maar ationale Bij Arcotec we ern int een aan ft bedrijf: “Dat wordt har pli t een handiSli begint de van ruim 90 procent me ben De Betot twintig tien e end heel veel werknemers heb ds 1966 en kom sin De t re. taa carriè cap. Het bedrijf bes dan ook trots ft in de catalogus van denkers gevolgd en zijn zoals de pli Sli en tor de sec zal e r jaa ers maken.” k is actief in div gen vla mo het ct op du r pro ide dle het rel ze we dat houtmontage, Homecraft, de metaaldraadproductie, , bedenker staan. is, thu r afwervoo n ele Pierre Van den Broeck idd van hulpm , verpakking, grafische rijd, kreeg jaar een paar groenzorg per er dat J) en winnaar van de wedst rdt (G e. wo t tag ach on king en (elektro)m eerste exemplaar Verw rden verkocht. ondertussen reeds het duizend van zullen wo ts laa rkp we tte chu overhandigd. De bes
,Meer info?
Kijk op www.arcotec.be
27
ABC
S ge
Brug n i s t a a l p k er Beschutte wde Sliplift produceert
BESCHUTTE WERKPLAATSEN
Een Beschutte werkplaats is in de eerste plaats een tewerkstellingsplaats voor alle werkwillige personen met een arbeidshandicap die tijdelijk of definitief niet in het normaal economisch circuit terecht kunnen, waarbij de personen met een handicap de prioritaire doelgroep vormen. De beschutte werkplaatsen dienen ernaar te streven om in de eerste plaats de beschikbare arbeidsplaatsen toe te wijzen aan personen met een handicap, met specifieke aandacht voor de zwakke werknemers. Uiteindelijk doel van de beschutte werkplaatsen is de tewerkstelling van personen met een arbeidshandicap, wat moet leiden tot een verbeterde integratie in de maatschappij. De arbeid staat dus centraal. Samen met de sociale werkplaatsen vormen ze de maatwerkbedrijven producedie Sliplifts die als doel hebben het creëren van gepaste otec zal ook ssen ook rc A tu er de ben ond et eb m h e ar w XL la k n s “E tewerkstelling er risicogroepen. mvoor ren. een Sliplift rugge is im .500dedie 2van binnen om uit BDe al g ta aa n”, to vr se in n mogelijkvele illustratie een is Sliplift en n ee va kere m ceren. al te duizend eersheden produsociale ren, voor dik ce ag u m d economie. hedendaagse de van ro . se p fa ec te ot n Arc een eerste tallen ze in cy Suvée va Nan een werkplaatsen De beschutte koop in tienzijn uitgegroeid zegttot jn te zi s ft li p li S De netwerk van dynamische rinkels. toeleveringsbedrijven, ensen, waa 9 ialiseerde w erken 410 m vanaf 200boekbinden, : gesinpec w ij b ec it d ot ie an rc n sectoren: verschillende de meest h A et n ij h e B et ee r daar blijft ternational electroMaa 0 procent m ds 1966 en drukafwerkingsaktiviteiten, en drukken ft aan een in van ruim 9 li p sin li S at g e ti ta d in es t b in tot tw beg bedrijf tientuinbouwaktiviteiten, et e H d en groenzorg montage, . p en zoals de ca om k . De se sectoren gus van er rrièreen lo iv cahoutta d e, ca in e d ef ti in montages, diverse vl metaalbewerking, ac plift outmontag het ak is ar zal de Sli opbijkomende productie, h jatextielbewerking, er ad werid ra af le ld d e el aa h vervoersverpakking, et er sc m n. king, grafi aa ecraft, de w ak st , om rp is Hen ve u , th rg zo stockage elen voor tage. (GJ) middmogelijkheden... paar groen
rerkplaats A beschutte w eze D . n re ce Brugge - De ft produ li p li S e e d t en de winn d cotec gaa trekhulp is n aa e ek D a ro b m onder -program van het één uitvinding Bedenkers. iatief om zelf het init Arcotec nam en als producent. Ze bied m zich aan te op het foru ch kenbaar zi n het te et k m aa m elden enkers en b ft in li p li S e van De Bed d dvys dat A jf ri ed b en e dim Lokerse gt. De social n re b e el d an de h oegen aan d ec kon toev ot ‘berc e A d ie s d al e s si wel Advy zo k ra sp ie unnen ze product k aan. Die k er st n lf ze ’ denker e prijs en ee et een goed m ct en u er d in ro b p com om dit e capaciteit aantoonbar ce u d ftsnp. ro tedpieroSdliupcelire c zal ook tussen ook er d et on en L teur van h Xec dir En we hebb Slirtps,lift ae n el ee w aar au m om N , in en en n Ala n”,d werk har vraag bin dtse oren er atewm k e“D ik B : d e jf D ri or ed vo en , b b duceren . ers heb nem trots nelAwrcerotkec ve k va l e oo ee vé h an u d S Nancy olgd en zijn denkers gev en maken.” aarwog n, m uct endse ro p m et 10 h 4 er ze en k at d di-k, bedenk anec rcotec wer ktro)mon van hulp enn Bhro per jaar een etdee an m V t eg e n re rr king en (ele k ce , ie ro ordt dat er P jd p w ri t. t st h h en ed oc ac 6 w rk w 6 e ruim 90 er ve d 19 s dn plaar V worden tanataasir nva esin jf bw e eerste exem s duizend van zullen Het bedrien alss hdet zoed re en en at or ss la ct tu p se k er d onse e,utte wer esgch bta ctief in diver Deon d.tm ie,dhigou ctan uh der ov ro p ad ra af d e al ta fisch wer ,Meer info? akking, gra enzorg, verp tage. Kijk op www.vlab.be on m o) tr k le ng en (e
www.socialeeconomie.be/beschuttewerkplaatsen
28
A B C
Together
T
“
Als je afstudeert, dan heb je ogenschijnlijk twee mogelijkheden. Je werkt levenslang als loontrekkende onder het gezag van een baas. Of je gaat aan de slag als zelfstandige, waarbij je moederziel alleen alle risico’s voor lief moet nemen. Maar er is ook een derde weg! Waarom zou je niet met een groep van gelijkgestemde zielen een eigen bedrijf oprichten? Eentje waarbij je samen alle lusten en lasten draagt. Gedeelde smart is halve smart. En gedeeld plezier is dubbel plezier. Coöperatief ondernemen heet zoiets. Neem nu De Webfabriek. De zes werknemers brengen de bedrijfsfilosofie en social profit klanten samen door het maken van websites. En daarbij proberen ze zo milieuvriendelijk mogelijk te werken. CO2-neutraal heet zoiets. En dat ze dit in dit coöperatief verband doen, hebben ze zich nog geen seconde beklaagd! Oordeel zelf:
door werknemers mee eigenaar te laten worden streven we naar een lange termijn samenwerking die het bedrijf ten goede komt
”
HANS
“
inspraak en participatie hebben een concrete invulling gekregen, niet altijd even makkelijk maar wel boeiend
RONALD
”
“
de directe betrokkenheid maakt het mogelijk om het bedrijf mee uit te bouwen
KARIN
”
,Meer info?
Kijk op www.webfabriek.be
29
ABC
T “
COÖPERATIES
echt samen werken, ieder met zijn competenties
”
KAREL
“
gelukkig mag ik nog steeds programmeren, ook nadat ik aandelen heb gekocht
”
TOM
“
leuk dat we ook mee genieten als het goed gaat
INE
” ,Meer info?
30
Zoals de Webfabriek zijn er nog tientallen mens- en milieuvriendelijke coöperaties in Vlaanderen die volgende principes nastreven: p Via maximale participatie van de werknemers streven naar een optimale individuele en collectieve ontwikkeling, werken aan een democratische beheers- en beslissingsstructuur, waarbij er naar gestreefd wordt alle werknemers zoveel mogelijk zeggenschap te geven, onafhankelijk van het ingebrachte kapitaal. p Voorrang geven aan activiteiten, producten en productiemethoden die op korte en lange termijn het leefmilieu respecteren. p Economische leefbaarheid: men probeert een leefbaar, rendabel bedrijf uit te bouwen waarbij efficiëntie en winst een noodzakelijk maar niet alleenstaand onderdeel zijn. p Streven naar socialisatie van de winst: eerder dan uitgekeerd te worden aan kapitaalsverstrekkers worden financiële winsten bestemd voor de ondersteuning van de ruime maatschappelijke doelstellingen van de onderneming en/of de aandeelhouders. p De voorkeur geven aan samenwerkingsverbanden in plaats van te concurreren
Kijk op www.coopkracht.be www.socialeeconomie.be/cooperaties
A B C
Uitgerekend Los onderstaande sociale economie sudoku op en kom iets meer te weten over sociale economie in Vlaanderen. Met ieder gekleurd vakje in de sudoku correspondeert een cijfer dat je hieronder moet invullen.
8
2
8 9
3
4 9
cijfers uit de sociale economie
1
4 2
U
7
7 8
4 3
3
6
5
5
1 4
4 4 6
9
2
2
De sector van de sociale economie in Vlaanderen stelt ruim 2 De sociale economie in Vlaanderen telt ongeveer In Vlaanderen zijn er
duizend mensen tewerk.
honderd ondernemingen.
kringloopcentra actief met
Het aantal dienstenchequebedrijven sociale economie bedraagt
winkels. .
% van de Vlaamse werkzoekenden behoort tot een kansengroep.
,Voor de oplossing, kijk op onze website: www.socialeeconomie.be/opdecampus
31
ABC
V
Vergrijzing Vlaanderen vergrijst. Dat is een simpel gevolg van de gestegen levensverwachting en de daling van het geboortecijfer. Ouders krijgen minder kinderen maar de kinderen krijgen meer ouderen dan vroeger! Vooral de pensionering van de grote babyboomgeneratie geboren in de jaren 50 en 60 zal het aantal oudjes snel doen toenemen. Deze seniorenboom zal niet onopgemerkt voorbij gaan. Denk maar aan de pensioenkassen die zullen moeten gespekt worden. Ouder worden leidt vroeg of laat ook tot praktische problemen. Kleine herstellingen uitvoeren, opnieuw behangen, onderhoud van de moestuin, inkopen doen wordt wat moeilijker, zeker als
buurtwinkels verdwijnen of de openbare ruimte niet is afgestemd op mensen die wat trager en moeizamer bewegen. En senioren kunnen of willen niet altijd afhankelijk zijn van kinderen of buren. Weer reikt de sociale economie de helpende hand aan via de Lokale Dienteneconomie om te voldoen aan de toenemende behoeften van de bejaarden: boodschappen doen, strijken, maaltijden bereiden, poetsen, kleine klussen in het huis en de tuin opknappen, vervoeren van senioren,… Twee vette vliegen in één klap want je creëert zo ook een pak werk voor mensen uit de kansengroepen.
LOKALE DIENSTEN ECONOMIE
Het Vlaams Parlement keurde eind 2006 het decreet voor lokale diensteneconomie goed waardoor buurten nabijheidsdiensten structureel in het beleid verankerd werden. Een buurt- en nabijheidsdienst biedt duurzame werkgelegenheid voor specifieke kansengroepen. Ze biedt kwalitatieve diensten aan personen, gezinnen of buurten. Het gaat daarbij om bestaande of nieuwe noden die onvoldoende zijn ingevuld. Een buurt- en nabijheidsdienst hanteert een participatieve aanpak. Bij de uitbouw en de werking van de dienst moeten medewerkers, klanten en het lokale socio-economisch weefsel worden betrokken.
,Meer info?
www.socialeeconomie.be/lokalediensteneconomie
32
A B C
W
Werkwaardig Van oudsher stellen sociale economie ondernemingen het principe “arbeid boven kapitaal” centraal. Omdat voor een ondernemer van de sociale economie het winstprincipe ondergeschikt is aan de arbeid, kan hij naast de kwaliteit van zijn product en de tevredenheid van de klanten ook oog hebben voor de belangen van zijn werknemers: een rijkere arbeidsinhoud (via vormingen en opleidingen, door participatief te werken,..., ) goede arbeidsvoorwaarden (afstemming werk-gezin,...), behoorlijke arbeidsomstandigheden (lage werkdruk, oog voor ergonomie,...) en schappelijke arbeidsverhoudingen (geen piramidale beslissingsstructuren,...).
Arbeid en werk hebben mensen evenwel door de eeuwen heen gefascineerd. Een greep uit de meest “werkwaardige” citaten:
Het is niet waar, dat de arbeid aan de mensen als straf voor de zonde is opgelegd; het is integendeel een eer, een adel, het kostbaarste goed, de vreugde, de gezondheid, de kracht, de ziel der wereld zelf, die altijd de toekomst baart en schept. ~ E. Zola // schrijver ~ Arbeid adelt, maar de adel arbeidt niet. ~ Volks gezegde ~ De arbeid bevrijdt ons van drie grote rampen: de verveling, de ondeugd, en de armoede. ~ Voltaire // filosoof~ Arbeid is ongezond. Dat wordt voldoende bewezen door het feit dat 100 % van de arbeidsongevallen tijdens het werk gebeurt. ~ Guy Mortier // ex-hoofdredacteur Humo ~
Werkoverleg: een groep van zes mensen waarvan één die al het werk doet, drie die hem daarbij schouderklopjes geven en twee die eeuwig blijven dwarsliggen. ~ C. Bowles // schrijver ~ Je kunt de zaak doen draaien zonder de bazen, maar niet zonder de secretaresses. ~ Jane Fonda // actrice ~ Tijdens een toeristische rondrit in Kenia maakte een blanke zich eens kwaad op een zwarte werkloze die in zijn hangmat een glas rum aan het drinken was. “Je zou beter gaan werken”, beet hij de zwarte toe. “Waarom?, vroeg deze oprecht verbaasd. “Dan kan je het veroorloven om drie weken per jaar naar Afrika op reis gaan, daar rustig in een hangmat liggen en een lekker glas rum drinken”. ~ Afrikaanse parabel ~
33
ABC
X
X-factor Wat is nu eigenlijk die X-factor? Wie heeft het en wie niet? Hebben de meest begeerlijke vrouwen en mannen in Hollywood het? Angelina Jolie, Brad Pitt, Johnny Depp, Scarlett Johansson, Justin Timberlake? Of denk je bij de X-factor eerder aan de bandleden van the Kaiser Chiefs, Franz Ferdinand, Deus of Goose en aan popsterren zoals Lilly Allen, Amy Winehouse, Kate Nash en An Pierlé? In ieder geval meer kans dat je deze laatsten eens tegen het lijf loopt in De Kringwinkel dan de grote bekende Hollywoodsterren.
DE KRINGWINKEL
Een kringloopcentrum zamelt afgedankte maar nog herbruikbare goederen in. Je kan ze zelf brengen. En als dat niet lukt worden ze gratis bij jou opgehaald. De spullen worden gesorteerd en indien nodig hersteld. Via zo’n 80 Kringwinkels verspreid in Vlaanderen gaan de opgeknapte goederen een tweede leven tegemoet. De Kringwinkels hebben eenzelfde huisstijl, zetten samen campagnes en acties op touw en voldoen aan vastgelegde kwaliteitsnormen. Ga ook eens schattenjagen in De Kringwinkel bij jou in de buurt. Er wacht je een ruim en steeds variërend aanbod van boeken, platen, meubelen, elektrische apparaten, kleding … Kopen in De Kringwinkel is bovendien goed voor het milieu en je steunt een sociaal tewerkstellingsproject. Vergeet niet de kortingsbon in deze brochure mee te nemen bij het shoppen!
Verhoog je X-factor! Neem eens een kijkje in één van De Kringwinkels en maak de ultieme combinatie van tweedehands en klassiekers die al in je kleerkast hangen. Dankzij jouw originaliteit zal je nooit meer geconfronteerd worden met vrienden en vriendinnen die toevallig net datzelfde jasje dragen.
,Meer info?
www.dekringwinkel.be
34
A B C
Y
Youston “Houston, we have a problem!!!” Deze historische woorden joegen een schokgolf door het ruimtevaartcentrum nadat een zuurstoftank van de Apollo 13 ontploft was. Schipbreuk in de ruimte! Wist je dat er opvallend veel raakvlakken zijn tussen het verhaal van de Apollo13 en ICT-processen? Deze missie kon alleen maar gered worden dankzij vaste processen die vooraf via simulatie waren getest en getraind. Zo kon Apollo 13 zonder averij landen. Bij het ICT-bedrijf Youston hebben ze hun naam dus niet gestolen. Zij bieden oplossingen aan ondernemingen door teams van competente medewerkers ter beschikking te stellen voor het realiseren van hun ICT-projecten. Uit de kwaliteit van het werk kan je het geenszins afleiden – integendeel- maar toch werkt Youston met mensen uit de kansengroepen. Het bedrijf biedt aan haar medewerkers de nodige ondersteuning en vorming om op volwaardige wijze te kunnen functioneren in een moderne onderneming. Ondernemingen zoals Youston worden door het Vlaams Gewest ondersteund met een loonsubsidie. Het zijn reguliere ondernemingen die de garantie bieden aan kansengroepen op duurzame tewerkstelling met aandacht voor opleiding en begeleiding in een arbeidsomgeving waar maatschappelijk verantwoord ondernemen centraal staat.
Wat is de correcte term om dit type bedrijven te beschrijven? Je komt het te weten indien je onderstaande puzzel invult. Aan de hand van de opgaven vul je eerst het bovenste rooster in. Met behulp van de cijfertjes kan je dan, op de volgende pagina, het rooster invullen waarin de oplossing getoond wordt.
A
7
37
34
Nederlandstalige televisiezender die vanuit een studie in Lint vooral videoclips van popmuziek uitzendt.
B
23
21
22
Wat is de afkorting van World Wide Web?
C
38
27
17
19
D
16
11
35
6
MP3-speler
E
28
2
25
8
Bijnaam van een kleine Citroën uit de jaren 60
F
3
31
24
9
18
Huisgenoot behorend tot de biologische orde van de diptera
G
1
13
15
4
20
Voornaam van de topschutter in de Belgische voetbalcompetitie in 1992, 1993 en 1994
H
30
12
10
39
29
Landbouwwerktuig
I
5
19
26
32
14
33
Onder welke naam is Paul David Hewson beter bekend?
32
36
Welke Vlaamse artiest trad ooit op in het voorprogramma van Neil Young?
35
ABC
Y 1
2
9
1
18
3
4
5
6
7
10
11
12
13
14
15
19
20
21
22
23
28
29
30
31
32
38
39
25
26
27
35
36
37
8 16
17 24
33
34
Stuur een email met als onderwerp ‘mannen op de maan’ én de correcte oplossing naar
[email protected] Een onschuldige hand pikt er op 17 maart 2008 vijf deelnemers uit die een exemplaar van de strip “Mannen op de maan” ontvangen.
36
A B C
Z
Zelfstandig Onderstaande column van de hand van journaliste Mieke Debruyne, verscheen op 18 mei 2001 in Standaard Magazine waarin ze nog 19 andere columns neerpende over haar wedervaren in en om het ledikant. Op Studio Brussel bezorgde ze jong Vlaanderen rode oortjes in de licht gestoorde late night show van Tomas De Soete. En in het glossy vrouwenblad ‘Elle’, is ze oorlogscorrespondente over de eeuwigdurende strijd tussen de seksen. Maar voor ze stormenderhand de media veroverde, testte Mieke Debruyne de levensvatbaarheid van een loopbaan als free lancejournalist uit in de activiteitencoöperatie Startpunt.
ACTIVITEITENCOÖPERATIES
In een activiteitencoöperatie kan iemand die werkloos is gedurende een jaar onder begeleiding van deskundigen maar ook en vooral met de morele en praktische steun van andere leerondernemers uittesten of het mogelijk is om als zelfstandige te overleven, zonder in geval van mislukking zijn uitkering kwijt te spelen.
Een perfect plaatje One-night stands, ach, wat moet ik ermee? Veel te verwarrend. Zo’n ontmoeting zou eenmalig zijn, maar het blijft bijna nooit bij die ene keer. Vaak gaat het om een nacht vol wellust met iemand bij wie de kans groot is dat je hem nog tegen het lijf loopt. In een impulsieve geile bui beland je samen in bed. Of de spanning tussen jullie zindert al een tijdje, en eindelijk vindt de liefdesnacht plaats waar je langzaam maar zeker op aanstuurde. Als die niet wordt herhaald, is dat meestal omdat de verwachtingen niet werden ingevuld. Een echt slechte one-night stand zit je uit tot na het ontbijt, omdat je nu eenmaal over die fundamentele vorm van beleefdheid beschikt. In het beste geval word je vrienden, in het slechtste durf je elkaar nooit meer in de ogen te kijken. Maar ondertussen heb je wel een verregaande staat van intimiteit gedeeld, waardoor je een eeuwige band met elkaar hebt. Vanaf nu weet die persoon te veel over je.
Goede seks smeekt om herhaling. De volgende ontmoetingen worden overgelaten aan het gemanipuleerd toeval en voor je het weet, lig je voor de negende keer in elkaars armen. Een ketting van one-night stands die elkaar beurtelings overtreffen. Herhaling wijst op een patroon dat om een naam vraagt. In een stoere bui heet het dat jullie een seksrelatie hebben. Complicaties zijn onvermijdelijk. Na enkele maanden wilde seks steken er gevoelens de kop op als affectie, genegenheid en misschien zelfs liefde of toch iets wat erop lijkt. De doodsteek van elke seksrelatie. Dramatisch is het als een van beiden denkt verliefd te zijn. Tot nu toe was vrijen de hoofdactiviteit tijdens jullie ontmoetingen en baadde alles in een sfeer van geilheid. Maar verliefde mensen nemen daar geen genoegen mee. Of je gaat een stadium verder, of je kapt ermee. Maar hoe bouw je een bevredigende seksuele liaison in hemelsnaam af?
,Meer info?
www. coopac.be, www.socialeeconomie.be/activiteitencooperaties
37
ABC
Z
De ultieme one-night stand is gebonden aan een situatie waardoor het onwaarschijnlijk is dat je elkaar ooit nog ontmoet. De eenmaligheid is gegarandeerd. Twee onbekenden spoelen aan in elkaars leven en worden door een onverklaarbare kracht gevangen in een magnetisch veld. Een gouden omlijsting begrenst het moment. De perfect picture moet worden ingekleurd. Prestatiedrang in het kwadraat. Een nacht is de tijdspanne waarover je beschikt om jezelf in de ander zijn geheugen te griffen. Je moet het beste van jezelf geven en je tegenspeler bedwelmen met je sprankelende persoonlijkheid en seksuele magie.
38
Herhaling is geen optie. Het gevoel dat je hiertoe bracht, kan niet worden uitgehold noch gesublimeerd. Er is ook geen kans dat je afbreuk doet aan de eerste indruk die je maakt. Of je moet al heel hard je best doen. Alles is gebundeld in het alles overheersende nu. Overgeleverd aan het heden. Alleen in de herinnering kan deze nacht nog herbeleefd worden.
En dan lig je samen een sigaret te roken en probeer je om het mooist kringetjes te blazen. De omhoogcirkelende rookpluim wijst je op de vluchtigheid van het moment. De contouren van de herinnering zijn uitgetekend. En geen kans op ontgoocheling of verstikkende intriges. Alsof je even mag figureren in een film over de perfecte liefde. De rest van je leven wordt een spiegel voorgehouden. Hoe het zou kunnen zijn...
Het exces ligt in het feit dat jullie onbekenden zijn die plots ondergedompeld worden in een ongepaste intimiteit. mieke debruyne Gedreven door lust en fascinatie. Die wildvreemde moet je nu zomaar durven te vertrouwen. Hem de macht gunnen je lichaam en dus ook een beetje je ziel in de ban te houden. Samen leiden jullie elkaar in een zinnelijke ceremonie waarvan je de rituelen ter plekke uitvindt. Een lijfelijk festijn geregisseerd door geïsoleerde geilheid. De schaamte voorbij en de tijdelijkheid uitgedaagd. Je tast elkaars grenzen en lichaam af en drijft elkaar mee naar het uiterste punt. Ultima Thule.
39
ABC
C
Participerende onderwijsinstellingen p p p p
Hogeschool Antwerpen Karel De Grote Hogeschool Plantijnhogeschool Universiteit Antwerpen
p p p p
Arteveldehogeschool Hogeschool Gent Hogeschool West-Vlaanderen Universiteit Gent
p p p p p p p p p
Hogeschool-Universiteit Brussel Katholieke Hogeschool Kempen Katholieke Hogeschool Leuven Katholieke Hogeschool Limburg Katholieke Hogeschool Sint-Lieven Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen Katholieke Universiteit Leuven (campus Leuven, campus Kortrijk) Lessius Hogeschool Steunpunt coöperatief ondernemen - HIVA
p Provinciale Hogeschool Limburg p Universiteit Hasselt p Xios Hogeschool p Erasmushogeschool p Vrije Universiteit Brussel p Interuniversitaire leerstoel Sociale Economie gevestigd aan de Universiteit Antwerpen
40
‘Sociale economie op de campus’ wil op een systematische manier de bevraging rond ‘anders ondernemen’ onder de academische aandacht brengen. Dit initiatief wordt georganiseerd door VOSEC (www.vosec.be) en Febecoop (www.febecoop.be) en heeft tot doel de zichtbaarheid en profilering van de sociale en coöperatieve economie in Vlaanderen te verhogen. Met de steun van
