1
Time out
2
“Even uit een moeilijke omgeving stappen, nadenken hoe de zaken ervoor staan. Leren over ‘axenroos’ en ‘zones & grenzen’. De eigen situatie anders bekijken en samen met lotgenoten een andere aanpak inoefenen”: dat is Stor(e) voor de jongere. “Geloven dat het nog kan, elkaar ontmoeten, engagementen aangaan en herbeginnen”: dat is wat leerlingbegeleiders, ouders en leerkrachten inbrengen. “Waardevolle begeleiding van time out trajecten organiseren”: dat is waar wij als begeleiders voor willen staan. Wat een time out betekent, kan je lezen in de getuigenissen van enkele spelers die in Roeselare betrokken zijn/waren bij een time out. Als lezer kies je zelf wie je wil horen/lezen.
Langs deze weg willen we allen die meewerkten aan deze brochure van harte bedanken. Het Stor(e) team. 3
Febe aan het woord Febe volgde een time out in het schooljaar 2010-2011. ‘Ik moest meer respect opbrengen voor de leerkrachten en een time out zou me daarbij helpen. Toen ik in het time out project begon, was ik wel een beetje bang wie er in de groep zou zitten. Er werd door mijn vrienden gezegd dat het allemaal ‘crapuul’ was, maar dat viel héél goed mee. Nu raad ik anderen ook aan om time out te volgen omdat ik er goed uitgekomen ben. Je ziet en je leert er veel dat te maken heeft met situaties die je meemaakt op school.
Nikita vertelt ... Nikita (17°) volgde het time out programma in 2010-2011.
nog 1 keer ‘uitgevlogen’ in de klas. Ik kreeg een slechte evaluatie, dat vond ik wel jammer. Aan de andere kant hebben die evaluatiepapieren me goed geholpen. Ze gebruikten achteraf op school nog lang die papieren.
‘Toen ik aan mijn time out project begon, wist ik dat ik zou moeten werken aan mijn gedrag. Ik kon tegen niks, voelde me altijd op mijn tenen getrapt en vloog dan uit... . Het was nodig dat er iets gebeurde.
Tijdens het time out project moeten we zelf veel zeggen. We moeten aangeven of we vooruitgang gemaakt hebben. Tijdens individuele gesprekken met de begeleiders moesten we onszelf punten geven.
Time out was in de eerste plaats een leerrijke ervaring. Zoals overal, waren er leuke én moeilijke momenten. Ik herinner me dat we met de groep een oefening deden waarbij we over een ladder moesten kruipen, of een oefening waarbij we van een berg moesten afdalen. Als je weet dat ik hoogtevrees heb kan je je voorstellen dat dit voor mij geen gemakkelijke oefeningen waren.
We leerden over de “theorie van de leeuw, de poes, de kameel,...” . Dat is eigenlijk een manier om uit te leggen hoe je praat met anderen en hoe ze daardoor reageren op jou.
Uiteindelijk vond ik de time out positief. Tijdens het laatste oudercontact, bij de overhandiging van mijn rapport (ik was de eerste van de klas), zeiden leerkrachten dat ze van mij nooit verwacht hadden dat ik nog in time out had gezeten.
Ik leerde ook over de ‘paniekzone’, die doet me denken aan een oefening met een ladder. We oefenden in de ‘bergen’. We voerden opdrachten uit in Gent, we hebben gekookt, en wat ik me nog goed herinner, is de testdag op school. Op die dag ben ik
Vooral thuis heb ik dingen meegenomen uit het project. Ik heb geleerd dat ik kalmer moet zijn tegen mijn ouders en eerst moet nadenken voor ik iets zeg. Mijn ouders zeggen zelf dat ik veranderd ben door het project.’
Soms had ik het moeilijk met de groep. Ik wilde absoluut dat mijn time out slaagde, maar in de groep waren er anderen die wel eens durfden onnozel doen. Die spanning tussen jongeren in de groep die hard hun best deden en enkele anderen zorgde soms voor discussie. Ik vond van mezelf dat ik serieus bezig was met time out. Ik herinner me dat we elke dag ons dagboek moesten invullen. In het
4
dagboek schreven we hoe we ons voelden en wat we beter zouden kunnen doen. We deden veel actieve opdrachten en oefeningen, rond vertrouwen en zo. We leerden de theorie van de axenroos en de rekzones. We kregen opdrachten als koken, een fotozoektocht, oefeningen op een hindernisparcours, bekijken en bespreken van de film ‘die Welle’,... . eigenlijk zijn er héél veel activiteiten blijven hangen bij mij. Ik vond het goed dat ik steeds kon praten met de begeleiders. Er werd altijd tijd gemaakt om te luisteren, ook in de vrije momenten. Op school was het in het begin zeker niet gemakkelijk. Het lukte door gewoon terug te denken aan wat ik leerde in het project, maar omgaan met kritiek bleef voor mij moeilijk. Ik ben uiteindelijk tot mijn 18e naar school blijven gaan. Nu werk ik.’ De mama van Nikita treedt haar bij en wil graag meegeven dat haar omgang met andere mensen volwassener is geworden. Vier weken time out hebben Nikita geholpen, waarschijnlijk door de ‘andere’ aanpak. 5
Kurt, papa van L. getuigt (mei 2011) Hoe een ouder terugblikt op de time out van zijn zoon. ‘De school nodigde ons uit voor een gesprek. Groep INTRO en het time out project werden voorgesteld. Ik had er nog nooit van gehoord. Tijdens het gesprek had ik een goed gevoel bij het voorstel om een time out te volgen. Ik kon als ouder vanaf het begin mijn mening geven over wat er werd aangeboden. Ik heb geen seconde getwijfeld. Het was een prachtige mogelijkheid voor mijn zoon om een periode intensief begeleid te worden. Als ouder sta je niet alleen in voor de opvoeding van je kinderen. Hoe je kind zich ontwikkelt hangt ook af van anderen zoals bijvoorbeeld van de school. Ik vind het belangrijk dat we op dezelfde golflengte zitten over wat goed is en wat niet. Met de begeleiders van het project klikte het meteen.
6
Toen L. in het time out project zat was ik erop voorbereid dat hij het soms lastig zou hebben als hij thuiskwam. Ik vond dat dit goed meeviel. L. vertelde wat hij die dag gedaan had en waarom. Een paar maanden na zijn time out vertelt hij af en toe nog eens over zijn erva-ringen in het time out project. L. zag er nooit tegen op om naar de vorming te gaan. Time out heeft hem deugd gedaan. L. is geen moeilijke jongen, maar het project was wat hij toen nodig had. Ik ben zeer tevreden dat L. vanuit de school deze kans kreeg, en L. voelt zich weer goed op school. Andere ouders zou ik aanraden om een kans als deze te grijpen en hun zoon of dochter te steunen en te stimuleren om het goed te doen. Het werken in groep en het ‘speelse’ karakter van de activiteiten zijn zeer waardevolle aspecten voor onze kinderen.’
Hilde getuigt leefgroepbegeleidster bijzondere jeugdzorg van R. (15 jaar) ‘Ik kende het project en heb zelf het voorstel gedaan voor een time out bij R.. Er waren heel wat strubbelingen geweest met R. op school. R. hoopte dat hij na het time out project zijn schooljaar zou kunnen volmaken. We zagen na zijn time out verandering op school, minder in de leefgroep. R. is na zijn time Out nog één week naar school geweest, nadien is het buiten de school misgelopen. R. werd ‘geplaatst’ door de jeugdrechter. Op het einde van het schooljaar is hij terug naar school gegaan, maar hij slaagde niet.’ Bij de start van het traject liep alle contact via het CLB. Tijdens het traject werd er weinig contact met
mij opgenomen. Hoe R. het ervoer en zich gedroeg doorheen het traject werd pas duidelijk tijdens de eindevaluatie. De manier van werken is zeer toegankelijk voor de jongeren. R. was gemotiveerd en enthousiast. Het project laat de jongeren niet met rust. De confrontatie met het eigen gedrag is een positieve ervaring: de jongere leert zien hoe hij overkomt bij anderen en wat dit voor de anderen betekent. Ik kreeg op de eindevaluatie tips om met R. te werken in de leefgroep. Als begeleider zou ik het zelf interessant vinden om de axenroos te leren kennen.
7
Marijke Laperre, leerkracht instituut Sterrebos Een leerling uit een klas verwijderen zorgt voor een (tijdelijke) oplossing, zowel voor de leerling als voor de klasgroep. Ik was samen met de leerling aanwezig op het intake- en het eindgesprek. Er werd tijdens deze gesprekken uitgelegd wat er allemaal zou gebeuren, wat er van iedereen verwacht werd. Tijdens het traject was ik minder op de hoogte, de contacten verliepen hoofdzakelijk via de leerlingenbegeleidster. Op de klassenraad, bij de terugkeer, bespraken we de evolutie die de leerling doorgemaakt had.
Leerlingen blijven na een time out gevoelig voor wat gebeurt in hun klas. Met een time out kan je hun karakter niet veranderen, ‘je schaaft vooral de scherpe kantjes af’. Het moeilijkste voor de leerlingen is volhouden, blijven toepassen wat ze leerden in het project. Wij hebben als leerkracht niet voldoende tijd om te luisteren naar de leerlingen. Het is goed dat er een initiatief bestaat als time out, waar er aandacht is voor het verhaal van de leerling. Als leerkracht werken wij vooral aan vaardigheden die belangrijk zijn voor het latere beroepsleven van de leerling.
Persoonlijk vind ik dat, tijdens de time out van een leerling, de situatie voor mij ‘lichter’ is in de klas, het lesgeven wordt makkelijker. Niet alleen de klasgroep kan herademen, ook ik als leerkracht. Zo geef je de jongere nadien makkelijker kansen. Bij de terugkeer in de klas is er duidelijk verbetering zichtbaar. De time out jongeren zeggen dat ze tips meekregen en passen ze toe. Het moeilijkste is volgens mij niet het time out traject, maar wel het aangeleerde blijven toepassen op school. Ik hoopte dat de gedragsverandering van sommige leerlingen duurzamer zou zijn. Er is duidelijk verschil tussen leerlingen, het hangt veel af van de ingesteldheid van de leerlingen zelf.
8
Als leerkracht zou ik van het time out project graag een intensieve opvolging krijgen achteraf. Het zou helpen mocht een time out begeleider na een time out frequenter langskomen om zaken op te frissen. Misschien moet het project een 2-daagse voor gewezen time out jongeren organiseren om alles weer eens op punt te zetten. Tijdens het traject wil ik als leerkracht graag op de hoogte zijn van hoe de zaken evolueren. Ik vind het heel goed dat er time outprojecten bestaan. Soms komt er een moment in klas dat lesgeven bijna niet meer mogelijk is en dan komt een time out voor iedereen heel goed van pas.
9
Vera Dieussaert Ervaringen van een CLB medewerker (CLB Mandel en Leie) Goed maar niet gekend ?
Waarom time out ? De CLB medewerkers bespreken op de cel leerlingbegeleiding de leerlingen die problemen hebben en zoeken naar een passende vorm van hulp. Voor sommige leerlingen kan dit een time out zijn. Leerlingen die in een time out starten kregen vaak al een volgkaart*.
Als blijkt dat dit niet voldoende is, kan een time out voorgesteld worden. Time out is niet de laatste stap in het traject dat met leerlingen wordt afgelegd, maar zeker ook niet de eerste. De school probeert eerst zelf een oplossing te vinden voor een probleem.
Een goede time out ? Een time out is succesvol als je een duidelijke verbetering ziet in het gedrag van de leerling. Soms merken ouders thuis een resultaat, maar zien we het op school minder. Ouders geven aan dat het er thuis, na een time out, rustiger aan toe gaat. Leerlingen kunnen het moeilijk hebben om de aangeleerde vaardigheden in praktijk om te zetten.
Even buiten de school de kans krijgen om aan sociale vaardigheden en inzichten te werken is op zich al belangrijk, los van het resultaat. Ouders en jongeren nemen time out serieus. Er is altijd betrokkenheid van de ouders. Dat komt omdat de time out begeleiding vlot contact legt met de ouders en het onderhoudt.
In ons CLB zijn we ondertussen heel vertrouwd met het project.
Perfect ? Het zou leuk zijn als we als leerkracht en begeleider, na een time out meer tips kregen om in bepaalde situaties met de jongeren om te gaan. Dit hoeft geen uitgebreid verslag te zijn, maar enkele aandachtspunten op papier. Het is goed dat er testdagen zijn, waardoor de leerkrachten beter op de hoogte zijn over het time out traject van hun leerling. Meestal worden deze testdagen begeleid door de leerlingbegeleiders, waardoor de leerkrachten een kader
Voor sommige leerlingen is het niet makkelijk om terug te keren. Dit gebeurt vaak met een klein hartje en als begeleiders, leerkrachten vergeten wij dat. De leerlingen zijn er echt mee bezig en soms bang dat de klas met hen zal lachen of het stom zal vinden.
Welke veranderingen heb jij bij het project gezien ? Het contact met het CLB is héél wat verbeterd doorheen de jaren. We worden altijd gevraagd voor de intake en evaluatiegesprekken.
10
meekrijgen. Omdat de leerkrachten actief betrokken zijn bij deze testdagen (ze de aandachtspunten moeten evalueren) zijn ze ook op de hoogte van de evoluties.
Ik heb het gevoel dat een time out toegankelijker is dan vroeger. Het project is veel beter gekend bij leerkrachten en leerlingen dan enkele jaren terug.
11
Ellen en Dominique praten met Sien medewerkers VCLB Roeselare en leden van de werkgroep ‘MOMENT’ Wanneer beslis je, of hoe selecteer je iemand om naar time out te komen? Wie neemt de beslissing? We beslissen altijd in overleg: ofwel tijdens het team in ons CLB ofwel na overleg op school. Meestal wordt zo’n beslissing genomen wanneer het op school ‘vastloopt’, maar de reden verschilt van leerling tot leerling. De ene leerling heeft al heel wat maatregelen of opvolging gehad, een andere wordt vlugger aangemeld. We verwachten dat de school al enige inspanning gedaan heeft vooraleer ze de vraag naar time out stelt.
Soms wordt er te lang gewacht om leerlingen aan te melden, waardoor het te laat kan zijn voor een time out. De ervaring leert ons dat het dan moeilijker is om alle plooien weer glad te strijken tussen de betrokken leerlingen en leerkrachten. In het begin gebeurde het soms dat wij van school niets hoorden en een vraag voor time out heel onverwacht kwam. Nu is dit niet meer het geval. We worden als CLB altijd nauw betrokken door de school in het zoeken naar oplossingen.
Wanneer is een time out succesvol? Een time out is altijd waardevol! De leerling is er even uit, en de rust kan terugkeren. De situatie wordt ‘ontstrest’.
12
Time out is succesvol als de leerling tot nieuwe inzichten komt. Bij een ideale terugkeer past de leerling deze inzichten toe in de klas. Wij vinden het al een groot succes als de leerkracht echt verandering ziet bij de leerling.
Zou je een time out aanbevelen aan een collega CLB-medewerker? Absoluut! We zijn erg positief over de unieke werking van Groep INTRO. Dat er geen wachtlijsten zijn bij
Groep INTRO zoals overal in de hulpverlening is een groot pluspunt!
Wat zou je anders willen zien? Het kan interessant zijn dat leerkrachten uit de doorverwijzende scholen meer vertrouwd worden met de technieken en de termen die de jongeren leren. Terugval bij leerlingen kan zo soms vermeden worden.
Het zou een goede teambuilding -activiteit voor clb-medewerkers zijn om de technieken die de jongeren aanleren zelf te ervaren.
Hoe wordt de terugkeer ervaren van de deelnemers? Wij hebben hier vooral zicht op door de feedback die komt van de scholen. Het zijn meestal leerlingenbegeleiders die de terugkeer opvolgen. Bij veel leerlingen loopt het een stuk beter na een time out. Als het misloopt merken we dikwijls op, dat er vooraf al teveel bruggen
opgeblazen zijn tussen leerling en leerkracht(en), waardoor de leerlingen maar weinig krediet hebben bij terugkeer. Dit kan komen door het te laat aanmelden of door onrealistische verwachtingen. Sommige leerkrachten verwachten na een time out de perfecte leerling, en zo werkt het natuurlijk niet.
13
Katelijn Callewaert deelt haar ervaringen Leerlingbegeleiding Centrum Leren en Werken Roeselare Ervaringen vanuit het centrum leren en werken Roeselare In het CLW wordt meestal in overleg met leerlingbegeleiders en CLB, beslist om iemand toe te leiden naar een time out. De beslissing wordt bekrachtigd op de klassenraad. Leerkrachten kennen de werking van time out steeds beter, en voor sommige jongeren stellen ze zelf al eens een time out voor. Time out is één van de mogelijke oplossingen voor leerlingen met zorgvragen. Als CLW kiezen we niet
snel voor een time out, omdat dit niet de meest aangewezen oplossing is als de leerling twee dagen per week werkt. We melden enkel aan bij time out als we er in geloven, anders beginnen we er niet aan. Time out is een succes als de vooropgestelde doelstellingen bereikt zijn. Vaak is het doel: op een goede manier (voor leerlingen en leerkrachten) de lessen volgen.
Moeilijkheden voor een time out in een centrum leren en werken? Een leerling voltijds vrijmaken voor een time out is niet eenvoudig. Leerlingen uit een CLW combineren leren met werken. Sommige leerlingen doen het goed op het werk en minder op school. Hun werkgevers rekenen op hen, en zijn niet altijd begripvol voor een time out tijdens de werktijd.
14
Als het probleem met een leerling acuut is, zijn de vaste instapmomenten niet gemakkelijk. Voor de klas/leerkracht is het soms niet haalbaar, om nog samen te werken.
Het is soms spannend afwachten tot de beslissing, na de eerste ronde tafel, om te weten of een jongere kan opstarten. Je hebt als centrum al een procedure opgezet, binnen school, en met de ouders die resul-
teert in een aanmelding. Als na een intake niet wordt gestart, begrijpen ouders en jongeren niet altijd waarom, en gaat er tijd verloren in het zoeken naar een gepast alternatief.
Terugkeer in het centrum Als de leerlingen en leerkrachten goed voorbereid worden loopt de terugkeer vlot. Wij bespreken met leerkrachten en leerlingen welke verwachting ze hebben n.a.v. de terugkeer in de klas. Soms wordt een leerkracht uitgenodigd op het eindgesprek, anders organiseren we een gesprek op school. Ik ervaar deze manier van werken als zeer positief! Wij (leerlingbegeleider) beluisteren altijd de beide partijen. Wat verwacht de leerkracht van de leerling, en vice versa.
Vlotte integratie na het project is een leerproces geweest. Leerkrachten uit het CLW weten wat ze kunnen en mogen verwachten. Time out heeft een plaats gekregen in ons zorgbeleid. Er zijn veel contacten tussen de school en de begeleiders, tijdens de projectperiode. Telefonisch word ik op de hoogte gehouden van de evoluties van de jongeren. Het is mijn taak om de leerkrachten te briefen. Het is positief dat ouders van nabij betrokken worden bij een time out, als school vinden we dit zeer belangrijk.
15
interview met Lut Hoornaert interview met Lut Hoornaert Leerlingbegeleidster BUSO St-Idesbald In onze school doet de sociale dienst (leerlingenbegeleiders) meestal het voorstel voor een time out bij de directie. Het gebeurt soms dat leerkrachten zelf een time out suggereren. We volgen geen criteria of een procedure om te beslissen of een leerling een time out begeleiding krijgt. Een aanmelding is bij ons preventief. We willen via time out de jongeren sociale vaardigheden bijbrengen waardoor ze met succes hun schoolloopbaan kunnen afwerken. Een aanmelding is soms een intuïtieve beslissing, een aanvoelen waarbij je denkt “die leerling zou daar deugd van hebben”. Wij zouden als aanmelder graag hebben dat een leerling altijd onmiddellijk kan instappen, voor ons is
een constante instroom wenselijk. Tussen 2 time out periodes in moeten we oplossingen zoeken die niet altijd lukken. Het blijft een kunst om de leerkrachten te motiveren om te werken met de leerlingen tot aan de start van een time out. Na een time out vertellen de leerlingen er vaak over alsof ze op “vakantie” geweest zijn. Als leerkrachten enkel die verhalen horen, stellen ze zich hier vragen bij. Het is goed dat tegenwoordig de leerkrachten betrokken worden bij de terugkeer. Door die actieve betrokkenheid voelen de leerkrachten zich meer gesteund. Leerlingen brengen enkel de mooie kanten van het verhaal om hun ima-
go in de klas te houden. Het is mooi om te zien hoe leerlingen soms de overtuigende factor zijn, om iemand anders van de klas te motiveren voor een time out. “Jij moet dat echt doen, je zou er deugd van hebben”. Je ziet na een time out dat de jongeren er iets aan gehad hebben. Ze zijn soms rustiger, en af en toe zien we dat ze bepaalde aangeleerde technieken gebruiken. Als leerlingbegeleider zien we dat. De leerling zelf is er niet actief mee bezig. Een time out is geslaagd als de leerling min of meer terug kan functioneren in de klas. We hebben in het verleden veel positieve ervaringen gehad, en spreken van een goeie
16
samenwerking. Leerlingen uit het BUSO vallen soms uit de boot bij andere alternatieve trajecten. time out is een methodiek die aanspreekt, en ook past bij onze leerlingen. Een time out is een verademing voor de leerling, de klas en de leerkrachten omdat tijdens een time out de druk en de stress bij iedereen weggehaald worden. ‘Ooit belde er een mama van een leerling om te zeggen dat ze thuis enorm voelde dat haar zoon veranderd was. Hij was rustiger en minder impulsief geworden en was ook veel begripvoller thuis. Als we dit horen, is een time out meer dan geslaagd.’ 17
interview met Lut Hoornaert dubbelinterview met Anne Vandenberghe en Eddy Mondy leerlingbegeleiding en schooldirectie KA Roeselare Wanneer denken we aan time out ? Elke week bespreken we met de leerlingbegeleiding hoe we problemen van leerlingen best aanpakken. Voor sommige leerlingen kan dit een time out in Groep INTRO zijn. Er is een heel nauwe samenwerking met het CLB. Op onze school bestaat er geen vast stappenplan om leerlingen aan te melden bij time out. Iedere
leerling wordt individueel benaderd. Time out is niet de eerst stap in ons zorgbeleid. Een belangrijke voorwaarde voor ons is dat time out een ‘hulp’ wordt voor de leerling. We kiezen er voor om nooit 2 leerlingen uit onze school aan te melden voor eenzelfde time out periode.
Welke waarde heeft een time out? Een time out is waardevol als het gaat over leerlingen die moeite hebben met hun positie in de klasgroep. In time out wordt hier echt aan gewerkt. Het gebeurt vaak dat een leerling in een 1-1 gesprek met de leerlingbegeleider alles goed kan bespreken, maar eens terug in de groep brengt hij/zij de woorden niet in de praktijk. ‘Gepast’ functioneren in groep wordt in time out aangeleerd.
18
Voor ons is het project succesvol als er een merkbare wijziging is bij het gedrag van de leerling. We verwachten geen perfecte leerling terug. Time out doet leerlingen nadenken over hun gedrag. Als ze zich van de effecten van hun gedrag bewust worden is het een goede leerschool. Een belangrijke waarde van het time out project is dat leerlingen er even uitgehaald worden. In een externe, veilige omgeving kan er anders aan het bewustwordingsproces gewerkt worden.
Tips? Als school zouden we het ideaal vinden als we zelf kunnen bepalen hoe lang een time out duurt. We vinden het jammer dat er soms jongeren niet kunnen starten. Als het KA de leerling aanmeldt, is dit een heel afgewogen keuze die met alle partijen reeds besproken is. Het is voor ons een grote teleurstelling is als de time out niet start. Voor een leerling is dit bijzonder jammer want time out is één van de laatste stappen die we (kunnen) zetten. Een goede terugkeer op school vinden we heel belangrijk. We merken op dat het voor de jongeren goed is dat er intensieve nazorggesprekken gebeuren. Leerlingen brengen bij hun terugkeer soms een machoverhaal. Dit werd iets getemperd toen de time out begeleider meekwam om een klein woordje uitleg te geven.
De jongeren gaan 4 weken op time out, maar zijn niet helemaal weg. Ze krijgen taken mee en soms komen ze op woensdag nog een paar uur praktijk volgen. De taken opnemen is heel belangrijk. Als de taken niet gemaakt worden door de leerling vraagt, het veel empathie van de leerkrachten, om aan die leerling nog krediet te geven. Voor het KA is het maken van die taken heel belangrijk. We vinden dat leerlingen op die manier toch hun band met de school en de leerstof kunnen behouden. Groep INTRO heeft gesleuteld aan de formule, de aanpak is alleen maar verbeterd en de begeleiders zijn ervaren. De leerkrachten en wijzelf zijn zeer positief!
19
Filip Santens interview met Lut Hoornaert Filip Santens directeur van de burgerschool over time out Alle leerlingen, hebben een proces doorlopen op de school, voor ze aangemeld worden bij een time out. Wanneer een gedragskaart of begeleidingsplan niet werkt, wordt het risico op uitsluiting groot en kan time out een kans zijn voor de leerling om zich te herpakken. We hebben op school eigen creatieve time outs voor leerlingen die niet passen binnen jullie systeem. Als ik eerlijk ben, durf ik mij de vraag stellen, of het dan al niet te laat is om een leerling aan te melden. Misschien worden ze beter vóór de volgkaart reeds aangemeld? In elk geval hebben de leerlingen reeds heel wat kansen gekregen op school, vooraleer ze bij time out worden aangemeld.
LOONT TIME OUT DE MOEITE ? Als school geloven we in onze leerlingen. Time out heeft als doel, een gedragsverandering te stimuleren. Wanneer die niet tot stand kan komen, zijn we zeker dat we alles geprobeerd hebben. We halen voor iedere leerling het onderste uit de kan, en willen hen veel kansen geven. Als een time out niet, of slechts gedeeltelijk slaagt, hopen we dat de leerling er iets van opgestoken heeft. Bepaalde leerlingen kunnen na deze investering, een goede schoolcarrière uitbouwen. We kennen de
20
verhalen die heel erg goed liepen, en waarvoor time out het ideale instrument was. Echt succesvol is het als een leerling bij terugkeer gewoon terug participeert in het normale schoolleven, maar ook als het niet op die manier lukt, kan een time out succesvol zijn. Een te radicale verandering verwachten is niet altijd realistisch. Een leerling van ons volgde een time out, maakte nog zijn jaar uit, en koos daarna voor een andere school. Voor ons was het een compliment om te zien hoe hij daar mooie rap-
porten behaalde. Die leerling had de technieken die hij geleerd had, meegenomen in zijn nieuwe school, en kon er daar de vruchten van plukken.
We kennen een mama die thuis verandering zag, terwijl wij die op school minder zagen. Ook dit is succesvol.
Tips voor het project? De vaste aanmeldingsmomenten zijn niet altijd makkelijk. Soms is er sprake van een crisissituatie waarbij het niet houdbaar is om de leerling nog langer in school te houden. Als je op dat moment lang moet wachten tot een opstart mogelijk is, is het soms te laat. We willen als school graag meer gebruik maken van het aanbod voor klasgroepen. De terugkeer in de klas loopt niet altijd vlot. Soms geven leerlingen de
indruk dat ze in time out niks moesten doen, en dat ze het allemaal wel leuk vonden. Op die manier ondermijnen ze het nut van een time out. Voor medeleerlingen en leerkrachten is het geen fijne ervaring als leerlingen op die manier terug komen. Misschien kan het interessant zijn als de time outbegeleiders altijd meekomen naar de klas, of de klassenraad, om uitleg te geven aan al de leerlingen en leerkrachten bij de terugkeer.
Tot slot: Wij vinden de werkvorm waardevol, zijn blij dat ze bestaat en dat we er gebruik van kunnen maken. De rust
die een time out kan brengen in een klas is heel belangrijk.
21
Gerrit Demolder: oud-begeleider blikt terug pedagogisch directeur BUSO St-Idesbald Wat herinner je je nog van de opstart van het project? De eerste time out jongeren, kwamen allen voor korte begeleidingen van enkele dagen. Algauw was er vraag naar langere begeleidingsvormen. In het begin werkten we met constante instroom. Helaas, word je dan al snel geconfronteerd met capaciteitsproblemen. Altijd en onmiddellijk een begeleiding starten is niet realiseerbaar. Een goede time out vraagt voorbereiding, en de begeleiding moet op maat gezet worden om te beklijven. Om vlot te kunnen werken stapten we over naar een werking met vaste in- en uitstapmomenten.
Jongeren uit verschillende scholen en onderwijstypes werden toegeleid naar schoolexterne programma’s. Dankzij het flankerend onderwijsbeleid, het LOP secundair onderwijs en het stadsbestuur van Roeselare kwam er een duurzame financiering voor de time outwerking. Deze erkenning van de scholen en van de stad Roeselare beleefde ik als een waardering en verzilvering van mijn werk.
Wat vind je van de opbouw van het project? Om te starten is er een rust- en ontladingsperiode. Leerlingen krijgen zo de tijd en de kans om de ‘nieuwe’ begeleidingsvorm te leren kennen en te aanvaarden. Na de rustperiode leren de jongeren een ‘time out-taal’ die hen in staat stelt om hun gevoelens, ervaringen en frustraties onder woorden te brengen. Als ze het ‘taalbad’ doorlopen hebben worden de leerlingen op de proef gesteld tijdens diverse actieve opdrachten, en geconfronteerd met hun eigen handelen. Ze worden getraind om zich een andere aanpak eigen te maken in probleemsituaties.
Op het eind van een time out bereiden we samen de terugkeer naar de klas voor. Tijdens een time out worden jongeren intensief met zichzelf (eigen sterktes en zwaktes) geconfronteerd. Het is voor sommige jongeren moeilijk om dit gedurende 4 weken vol te houden. Als jongeren het traject vervolmaken is gebleken dat ze een leerervaring hebben opgedaan waar ze in heel diverse contexten (school, thuis, sportclub, buurt...) mee aan de slag kunnen.
Waar haalde je de mosterd? In het najaar van 2002 volgde ons team een opleiding bij OBS (Outward Bound School). Diverse elementen uit deze opleiding slopen het project binnen. De principes van het ervaringsleren, en de leercirkel van Kolb, vormen bv. de basis voor onze aanpak.
22
Voor bijsturingen werd er geluisterd naar scholen, CLB’s, ouders en jongeren. Bij veranderingen hielden we altijd rekening met de noden van onze partners. We hebben ons time out project in dialoog met de gebruikers ontwikkeld, en creëerden zo een uniek concept.
23
Gerrit Demolder: oud-begeleider blikt terug Een leuke anekdote uit de oude doos?
Wat zijn jouw tips? Verder experimenteren met de duur van trajecten 4 tot 6 weken (4 weken is voor sommigen tekort en voor anderen genoeg). Een module ‘Werken aan agressie’ is een uitdaging, waar we tot nog toe niet op gefocust hebben. De expertise hiervoor is zeker aanwezig.
Het netwerk van leerkrachten, ouders, leerlingbegeleiders, CLB,... waar het kan, nog intensiever betrekken bij het traject. De jongere staat niet alleen in zijn traject maar heeft soms wel dit gevoel.
Vind je time out een meerwaarde in het zorgbeleid van onderwijsinstellingen? Het project heeft een meerwaarde voor alle trajectpartners, jongeren, leerkrachten, medeleerlingen, ouders,... Voor veel van de jongeren is het project een mijlpaal in hun schoolcarrière, waar ze ook de vruchten
24
van plukken op andere domeinen en in een latere tewerkstelling. Dat opgroeiende jongeren tijd krijgen om na te denken over zichzelf en hun eigen handelen is belangrijk. Vanuit mijn huidige functie zal ik hierom blijven beroep doen op het project.
Time out is een zeer confronterende methodiek. Het wordt leuk als de begeleider onverwacht met zichzelf wordt geconfronteerd. Enkele jaren terug zat er een meisje in het project dat zich graag ‘optutte’, en hoewel ze pas 16 was zag ze er uit als een dame van 25
jaar. Tijdens een individueel gesprek gaf ik haar de tip, om nu en dan toch plaats te maken voor het kind in zichzelf. ‘Soigneer het kind in uzelf, nu het nog kan’: zei ik haar, waarop ze prompt reageerde, en zei dat ik het kind in mezelf zeker goed genoeg soigneerde.
Slotbedenking van een mijmerende sympathisant: Het was ‘de Max’ om Time out jongeren te begeleiden en het project uit te bouwen.
Ik heb me 6 jaar geamuseerd, geflankeerd door ‘machtige’, ‘boeiende’ en ‘gepassioneerde’ jongeren en collega’s, en blik tevreden terug.
25
Luc Martens, burgemeester Beste leerling, ouder, leerkracht, begeleider, In de sportwereld staat een time out voor het onderbreken van een wedstrijd om de teams de gelegenheid te geven zich opnieuw te beraden over de te volgen tactiek of strategie. Het biedt hen de kans om even onderling en met de coach te communiceren, het hoofd te verfrissen en naar adem te happen. De verschillende getuigenissen in deze brochure tonen aan dat een time out ook zinvol kan zijn in het onderwijs. Jongeren maken soms een moeilijke periode door, geraken gedemotiveerd of dreigen de juiste richting te verliezen. Het is goed dat ze dan even een rustpauze kunnen krijgen, waarin ze met hun begeleiders en ouders op adem kunnen komen. Daarna kan met een verfriste geest en positieve inzichten de draad terug opgepikt worden. Sinds 2005 ondersteunt de stad Roeselare het time out project. Meer dan 15 verschillende secundaire scholen uit het vrije net en het gemeenschapsonderwijs en uit diverse onderwijstypes hebben zich ondertussen aangesloten. Roeselare wil een warme stad zijn waar iedereen zich goed voelt en de kans krijgt om zich te ontplooien, zowel op sportief, sociaal, cultureel als mentaal vlak. Naast een sterk uitgebouwd aanbod aan basis- en secundair onderwijs, willen we vanuit de stad ook een flankerend beleid voeren dat de scholen van welk net dan ook in hun opdracht ondersteunt. We willen als regisseur mee streven naar een gelijke behandeling van alle leerlingen en hen de kans geven om hun talenten te ontwikkelen en goed te benutten. Door de jongere op een positieve manier te benaderen en door een maximale betrokkenheid van ouders, de school en andere onderwijsinstanties willen we investeren in onze jeugd. Zo kunnen ze een kwalificatie behalen die hen toegang geeft tot een hoger onderwijsniveau of tot de arbeidsmarkt. Want een stad die niet in zijn jeugd investeert, verbeurt zijn toekomst. Dit geldt ook voor Roeselare.
26
‘De tijd is mijn toeverlaat. Hij maakt mij wijs en brengt mij gedurig dichter bij mijn einddoel.’ (Jacobus P.Bos)
27
Groep INTRO West-Vlaanderen regio Roeselare - Ieper Hoogstraat 98 bus 3, 8800 Rumbeke T 051 - 24 62 64 G 0499 - 53 37 32 F 051 - 20 76 28 Wouter Verschaeve - Coördinator
[email protected]
Met de medewerking van:
28
