Tien tips voor een inspirerend gesprek

Dossier Gemeenteraadsverkiezingen

Tien tips voor een inspirerend gesprek Het is campagnetijd. U staat op straat in uw CDA-jas en met een stapel flyers in de hand, weer of geen weer. En dan? ‘Wéér diezelfde vragen’, ‘open deuren’ en ‘domme opmerkingen’, of juist ‘een wijsneus’. Je ratelt je gebruikelijke lijstje met kernwoorden over de partij en de verkiezingen op en geeft de kiezer een mooie flyer mee. Weer een kiezer meer? Als lid van het permanent campagneteam Zuid-Holland heb ik in 2013 meegedaan aan een aantal inspiratiesessies. Het thema waarmee ik een aantal boeiende rondetafelgesprekken heb mogen voeren was populisme. Concluderend was de kernvraag die bij al deze sessies naar voren kwam: ‘Hoe gaan we om met lokale populistische partijen?’. In 2011 heeft Christen Democratische Verkenningen een themanummer gewijd aan dit onderwerp: Populisme in de Polder. In eerdere nummers van Bestuursforum zijn meerdere artikelen over het onderwerp ‘lokale partijen’ en ‘een prettig gesprek voeren’ verschenen. In dit artikel wil ik kijken hoe we deze interessante onderwerpen in de praktijk kunnen brengen, zodat u er op straat iets aan heeft. Want wat verstaan we onder: ‘populisme’ en ‘prettige gesprekken’? Wat hebben ze met elkaar te maken en wat betekenen ze voor u, als kandidaat of als vrijwilliger op straat? Hoe kunnen wij zorgen dat mensen een fijn gevoel overhouden aan de ontmoeting met iemand van het cda? Een prettig gesprek is vooral iets wat je zelf ervaart als een prettig gesprek, wat per definitie voor iedereen verschillend lijkt. Iedereen is behept met een groot aantal vaste overtuigingen, compleet met fixaties en blinde vlekken, met een voorstelling van zaken die gekleurd is door onze persoonlijke ervaring, kennis, wensen en karakter. Maar zijn mensen wel zo anders, of wil iedereen eigenlijk in beginsel hetzelfde? Namelijk ‘gehoord worden’ en het idee krijgen dat hun mening ertoe doet? Waar het tijdens de campagne om gaat is dat onze

Voer een gesprek met open vizier, belangstellend en met inlevingsvermogen potentiële kiezer het gesprek met ons als prettig ervaart en het idee krijgt dat wij daadwerkelijk luisteren en een oplossing kunnen aandragen voor de problemen waar hij of zij mee te maken krijgt. Dat vraagt meer van ons dan alleen flyeren of ons standpunt verkondigen. Het vraagt van ons dat we oprecht, vanuit ons hart, nieuwsgierig zijn in wat de ander ons te vertellen heeft. Pas als we willen luisteren naar wat de ander als belangrijk ervaart, komt er ruimte voor een open gesprek. Nu de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur staan wil ik me in dit artikel meer richten op hoe je hier in de praktijk mee om kunt gaan.

10 |

Bestuursforum s Januari 2014

door Janneke Wierikx Mr. A.J.M. Wierikx is mediator en dialoogbegeleider, lid permanent campagneteam CDA Zuid-Holland en kandidaat-raadslid CDA Den Haag.

Vooroordelen over lokale (populistische) partijen, de kiezer en onszelf Veel gehoorde opvattingen over populistische lokale partijen zijn: s 0OPULISTISCHEPARTIJENBELOVENVEELMAARKUNNENHETNIET waarmaken, ze roepen hard maar kunnen het niet uitleggen, ze spelen in op emoties. Populistische partijen bieden simpele oplossingen, die uiteindelijk niet tot een goed resultaat leiden. Veel gehoorde opvattingen over kiezers, die op ‘populistische partijen’ stemmen zijn: s :IJNONZEINWONERSWELOPDEHOOGTEVANWATERSPEELT Mensen vergeten snel en begrijpen de echte problemen niet, ze zijn eigenlijk een beetje dom. Veel gehoorde opvattingen over onszelf zijn: s (ETcda is de partij voor de toekomstvisie, de nuance en balans, (te) eerlijk, meer dan die ene oneliner. Ik laat het aan uzelf over of u vindt dat deze grondhouding positief zal bijdragen aan een open gesprek met een potentiële kiezer.

Tien valkuilen waardoor een gesprek niet prettig verloopt 1.

Luisteren naar anderen als ‘dat gepraat van hen’ als ‘hetzelfde oude verhaal’. 2. De potentiële kiezer niet serieus nemen. 3. De opvattingen van de ander onzinnig en belachelijk vinden. 4. Wat een ander zegt voelen als een aanval. 5. Jezelf terugtrekken of boos worden. 6. Niet vragen wat iemand bedoelt, maar meteen weerleggen alsof het al een uitgemaakte zaak is. 7. Ontkennen wat de ander zegt, - o dat ziet u helemaal verkeerd… 8. De ander proberen te overtuigen van jouw gelijk. 9. Non-verbaal uitstralen dat je de kiezer niet serieus neemt. 10. Het probleem van de ander proberen op te lossen.

DOSSIER GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN

Tien tips voor een prettig gesprek De tijd die er op straat voor een gesprek is, is meestal kort. Voer toch een gesprek met open vizier, belangstellend en met inlevingsvermogen. Ga niet het partijstandpunt of je eigen mening in die korte tijd verkondigen maar probeer oprecht en met je hart te luisteren. Als er een verbinding is kun je altijd nog het partijstandpunt aansnijden. 1. 2.

3. 4. 5. 6. 7.

Luister met respect naar ingebrachte gezichtspunten. Stel je oordeel uit en verplaats je in de ander en bekijk de wereld door diens ogen. Behandel elkaar met respect en vriendelijkheid. Wees nieuwsgierig: streef naar begrip van de ander, niet naar overtuigen. Ga voor ontdekkingen: laat vooronderstellingen los, ga voor nieuwe inzichten. Wees echt: vertel je persoonlijke ervaring, niet enkel je mening of wat je gelezen of gehoord hebt. Wees kort: spreek eerlijk en met diepgang, zonder lang uit te wijden. Geef ruimte aan gevoelens en belevingen.

8.

Als een opmerking je emotioneel raakt, of, als je in de verdediging wordt gedrukt, benoem dan wat dit met je doet: Kunt u zich voorstellen dat wat u zegt mij... 9. Vraag door naar de motieven voor de handeling, de gronden van de ervaring of de redenen voor de algemeenheden of de kernbewering: a) Hoe komt het dat u … b) Waarom vindt u dat… c) Wat maakt dat u… d) Hoe bedoelt u dat… Kunt u mij hier meer over vertellen? e) Formuleer de essentie op de emotie: als ik het goed begrijp ervaart u … f) Gebruik ja, en… , niet: ja, maar … g) Spreek vanuit jezelf, niet vanuit algemeenheden (‘Ik vind …’, in plaats van: ‘Men zegt …’) h) Vuistregel voor doorvragen: Stel open vragen, dit zijn vragen die met de vijf W’s beginnen: Wie, wat, wanneer, welke, waar en hoe. 10. Voel je vrij: het gaat vooral over verbinding maken met anderen.

Conclusie Ik hoop dat dit stuk kan bijdragen aan inspirerende gesprekken tijdens de campagne en dat potentiële kiezers wellicht denken: ach dat cda is toch anders dan ik dacht, die aardige man of vrouw heeft naar me geluisterd, hij/zij begreep wat ik bedoel, misschien ga ik deze keer maar (weer) eens op het cda stemmen.

s

Pas als we willen luisteren naar wat de ander als belangrijk ervaart, komt er ruimte voor een open gesprek

Reageren? [email protected]


| 11


Wees onderscheidend en stel de waarom-vraag Ook bij de komende gemeenteraadsverkiezingen zal de vraag centraal staan wie de beste plannen heeft. Wie heeft de ideeën die het meeste bijdragen aan de veiligheid, het ondernemerschap en de bereikbaarheid in de gemeente? Hoewel deze vragen zeer relevant zijn, zijn dit niet de belangrijkste vragen. Wie zou er namelijk niet voor deze thema’s op willen komen? Om onderscheidend te zijn is het van belang om de concrete plannen te vergezellen met de onderliggende motivatie, de waarom-vraag. Politiek is meer dan het oplossen van problemen. De oplossingen die voor problemen bedacht worden, brengen namelijk een bepaalde waardenoriëntatie met zich mee. Dit onderscheid tussen problemen oplossen en de waardenoriëntatie is te vertalen in twee soorten vragen: de hoe-vraag en de waaromvraag. De hoe-vraag gaat over hoe iets bereikt kan worden. Deze vraag is van technische aard en de bijbehorende

Wat intrinsiek van waarde is, moet onderscheiden worden van wat van instrumentele waarde is

12 |


door Ruben Bakker R.S. Bakker MSc MA studeerde algemene economie en wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij is voormalig vicevoorzitter en bestuurslid Politiek van het CDJA.

discussie dus ook. De kritiek is dan ook vaak dat een bepaald (voorgenomen) plan ‘niet werkt’. Bij de waarom-vraag gaat het om waarom iets opgelost moet worden, of waarom het op een bepaalde manier opgelost moet worden. Hierbij gaat het er dus niet om of een bepaald plan ‘werkt’, maar of het ‘deugt’. De waarom-vraag nodigt uit tot een principiële discussie en dat is precies waar het onderscheidend vermogen in gezocht moet worden.

Het gaat om de combinatie Deze principiële discussie gaat over wat intrinsiek van waarde is. Wat intrinsiek van waarde is, moet onderscheiden worden


van wat van instrumentele waarde is. Neem bijvoorbeeld economische groei. Dit is geen doel op zich, maar een afgeleid doel. Economische groei kan namelijk bijdragen aan vrede en welvaart en op die manier aan een betere wereld. Maar economische groei kan ook een groter verschil tussen arm en rijk met zich meebrengen en meer milieuvervuiling en individualisering. Het is dus niet zozeer de economische groei die we nastreven, maar bepaalde gevolgen ervan. Om duidelijk voor ogen te krijgen wat we nastrevenswaardig achten, is het soms nodig om de waarom-vraag meerdere keren na elkaar te stellen. Als je geen antwoord meer kan geven, stuit je op een fundament van wat niet meer verder te beredeneren valt, of wat je bewust niet verder wilt beredeneren. Dit fundament is een notie van het goede leven: wat werkelijk van waarde is. Op de waarom-vraag volgt de hoe-vraag. Dit is vaak in verkiezingsprogramma’s ook zo terug te vinden. Eerst wordt de vraag gesteld waarom een bepaalde verandering nodig is, vervolgens wordt uitgewerkt hoe deze verandering dichterbij kan worden gebracht. De overtuigingskracht van een politieke boodschap zit hem in de combinatie tussen deze twee antwoorden. De boodschap moet dus ‘deugen’ én ‘werken’. In de huidige politiek lijkt zich echter een trend voor te doen om de praktische kant te benadrukken. Het ‘hoe’ komt dan dus voorop te staan, soms zelfs geheel ten koste van het ‘waarom’.

Voorbeelden uit de gemeentepolitiek Deze trend is ook duidelijk te herkennen in de gemeentepolitiek, zeker nu met de gemeenteraadsverkiezingen in het vooruitzicht. De koppeling tussen een bepaalde waarde en bepaald beleid wordt vaak niet goed gemaakt. Het ‘hoe’ komt dan los te staan van het ‘waarom’. Laat ik een aantal voorbeelden noemen: s $ELOKALEECONOMIEVERSTERKEN Verlaging ozb, winkelleegstand tegengaan, ondernemerschap stimuleren. s )ETSBINNENHALENDe stad moet een bepaalde prijs in de wacht slepen. Er moet een festival binnengehaald worden. Er moet een jongerenraad komen. s %ENNORMHALEN 10% minder zwerfafval, minder criminaliteit en meer studentenwoningen. Uiteraard valt voor al deze punten wat te zeggen, maar dat maakt het nog niet tot een goed verhaal. Sterker nog, de kwetsbaarheid van dit verhaal zit hem er juist in dat je het met veel punten bijna niet oneens kan zijn. Wie is er niet voor minder criminaliteit en minder zwerfafval? De overtuigingskracht zit hem niet in de concrete beleidspunten, maar in de achterliggende motivatie en daarin schuilen ook precies de politieke verschillen.

Het waarom binnen de christendemocratie Deze politieke verschillen beginnen met de vraag wat het domein van de politiek is. Oftewel met de vraag: waarom moet de overheid dit doen? Voor christendemocraten is dit terecht een zeer gevoelige vraag. De rol van de overheid (de publieke gerechtigheid) wordt binnen het christendemocratisch gedachtegoed namelijk begrensd door het waarborgprincipe; maatschappelijk initiatief moet de ruimte krijgen. Het subsidiariteitsprincipe kan hierin uitkomst bieden: de gemeente regelt alles wat niet op een ander niveau (beter) geregeld kan worden. Toch is hiermee nog niet de moeilijkste vraag beantwoord, namelijk of we alles wel willen oplossen. Hoe ver

In de christendemocratie wordt vanuit een realistisch mensbeeld gebouwd aan een realistische maatschappijvisie. Hierin staat één ding centraal: dat ieder mens tot zijn recht kan komen gaan we mee in de maakbaarheidsgedachte? Voor politici is het erg verleidelijk om in alles te hulp te schieten. Want is een competent, daadkrachtig bestuur niet precies wat de burger wil? Natuurlijk, maar dat niet alleen. Goed bestuur houdt namelijk bovenal in dat bestuurders goed kunnen uitleggen waarom ze iets doen. De burger begrijpt wel dat de overheid niet alles kan doen, ze willen juist daarom horen waarom het een wel gedaan wordt en het andere niet. Juist in deze tijd van een terugtrekkende overheid is de waarom-vraag dus belangrijker dan ooit! In de christendemocratie wordt vanuit een realistisch mensbeeld gebouwd aan een realistische maatschappijvisie. Hierin staat één ding centraal: dat ieder mens tot zijn recht kan komen. Dit is van intrinsieke waarde en hierop stoelt dan ook de gehele staatsvisie. De vraag die dus gesteld moet worden is in hoeverre beleid hieraan bijdraagt.

Goede doelen voor in gemeentes Zo bekeken is ‘slechts’ het doel dat iedereen tot zijn of haar recht moet kunnen komen een doel op zich. De rest is hoogstens instrumenteel hieraan, maar dat is niet erg. Het gaat erom dat een doel zo dicht mogelijk bij het oorspronkelijke doel staat en dat je je van deze afstand bewust bent. Voor de gemeentepolitiek zouden dat de volgende doelen kunnen zijn: s .ABIJHEID Zorg dicht bij mensen en bij voorkeur door de naasten (ondersteun dus wijkverplegers, mantelzorgers en andere vrijwilligers), toegankelijke publieke voorzieningen, aanspreekbare bestuurders. s 'ROENENSCHOON Een schone stad, waarin je gezondheid er niet onder lijdt als je gewoon buiten loopt. Bovendien ook duurzaam (denk aan decentrale energievoorziening, bijvoorbeeld door zonnepanelen). s 6ERTROUWENGEVEN De politiek moet vertrouwen verdienen, maar ook vertrouwen geven aan de burgers. Laat dus ruimte open voor maatschappelijke initiatieven. Deze doelen sluiten nauw aan bij het christendemocratische, relationele mensbeeld waarin de mens rentmeester is en verantwoordelijkheid wil nemen voor zichzelf en zijn omgeving. Door doelen op zo’n manier te formuleren wordt de relatie tussen de waarom-vraag en de hoe-vraag automatisch gelegd. Dit draagt bij aan de coherentie en herkenbaarheid van het beleid dat uitgedragen wordt. In een democratie gaat het om wat een gemeenschap van waarde acht. Bij een goede, integere campagne hoort het dat de verschillende partijen duidelijk maken waar ze voor staan, wat ze écht van waarde vinden. Mijn advies luidt dan ook: wees onderscheidend en stel de waarom-vraag!

s



| 13



Steekproef De programma’s zijn klaar. Hier en daar wordt nog gewerkt aan ‘kiezersvriendelijker’ versies door de teksten aantrekkelijk op te maken of te voorzien van een samenvatting of top tien van belangrijkste speerpunten. We kozen een aantal willekeurige CDA-afdelingen in het land en vroegen hun campagneleiders welke inhoudelijke thema’s in hun gemeente van belang zullen zijn en hoe het CDA zich daarop wil onderscheiden. Leefbaarheid is in de dorpen Swifterbant en Biddinghuizen in de gemeente Dronten een kernthema. Campagneleider Siert Jan Lap: ‘Leefbaarheid leeft erg in deze twee kleinere dorpen. Onze kandidaten uit die dorpen zullen daar actief dit kernpunt onder de aandacht brengen.’ Het cda Dronten gaat campagne voeren met elf concrete punten. Deze elf punten vallen bijna allemaal onder de twee hoofdthema’s: leefbaarheid en ondernemen. De campagneleider: ‘Ten eerste zullen we consequent onze elf kernpunten communiceren. Op 19 maart 2014 moeten de Drontenaren minimaal 50 procent van onze kernpunten kennen/herkennen. Op alle communicatie-uitingen zullen dan ook onze kernpunten en slogan vermeld worden. Maar ook tijdens debatten en interviews zullen we hameren op deze punten.’

Op 19 maart 2014 moeten de Drontenaren minimaal 50 procent van onze kernpunten kennen/ herkennen In Dronten is gekozen om kandidaten te koppelen aan een thema of woonplaats. Lap: ‘De kandidaten die ondernemer zijn zullen actief hun collega-ondernemers benaderen om de cda-standpunten over het voetlicht te brengen. De kandidaten zullen dus actief bijeenkomsten bezoeken waar de genoemde groepen aanwezig zijn. Wij zullen hen daarbij ondersteunen met campagnematerialen (met de bijpassende kernpunten) om zo persoonlijk campagne te kunnen voeren.’ Daarnaast wil men themabijeenkomsten organiseren en actief de pers benaderen met de genoemde thema’s. Lap: ‘Onze campagne gaat natuurlijk veel verder dan het genoemde! Een greep uit ons campagnearsenaal: huis aan huis folderen, outdoormedia, social media, banners, radiospotjes, politieke cafés, adverteren, flyeren, netwerken, ludieke acties et cetera.’

Constant Dienend Aanwezig Johan Sandee is lijsttrekker van het cda Noord-Beveland. Sandee: ‘In de maanden voorafgaand aan de verkiezingen proberen we nóg meer zichtbaar aanwezig te zijn voor onze inwoners dan we anders al zijn. We nemen deel aan wandeltochten, delen appels uit bij onze lagere scholen en delen promotiemateriaal uit met daarop onze belangrijkste vijf kernpunten.’ De cda’ers kiezen voor zichtbaarheid en herkenbaarheid, ook in de details: ‘Als we naar buiten treden, doen wij dit in ons lokale cda-tenue.’

14 |


door Marcel Migo

De twee belangrijkste inhoudelijke speerpunten zijn: ‘leefbaarheid in de woonkernen’ en ‘vrijwilligerswerk en mantelzorg’. De rol van het cda daarbij is treffend weergegeven in de titel van het verkiezingsprogramma: Constant Dienend Aanwezig. Gerrit Branderhorst is campagneleider voor het cda in Castricum. De titel van het programma is dezelfde als de landelijke slogan: Samen kunnen we meer. De invulling is lokaal gekleurd. Het cda wil zich in de campagne vooral gaan onderscheiden op de sociale thema’s én op het terrein van toerisme en recreatie. De partij wil op alle mogelijke manieren, via debatten, advertenties en bijeenkomsten proberen de kiezer te overtuigen.

Drie thema’s in drie themaweken Die strategie wordt ook gehanteerd door het cda in Venlo. Campagneleider Hay de Bitter: ‘Wij kiezen voor drie thema’s, die zullen we in drie themaweken gieten waarin steeds activiteiten plaatsvinden die daarop aansluiten.’ Het belangrijkste onderwerp is wat De Bitter betreft de zorg, en dan met name de ophanden zijnde wijzigingen die op de gemeente afkomen. Daarnaast wordt gekozen voor ‘onderwijs, toerisme en verenigingen’. Die drie komen in de themaweken aan bod.

45 kandidaten in Montferland Het cda Montferland gaat de campagne met veel ambitie in. Campagneleider en kandidaat-raadslid Bart Teunissen: ‘We gaan heel lokaal, per kern campagne voeren met 45 cda-kandidaten, we willen de dorpen ‘groen’ maken! Het cda Montferland is op die manier 45 keer dichtbij! Wij willen de grootste lokale partij van Montferland blijven en gaan voor goud!’ Teunissen: ‘Het cda Montferland werkt aan de twaalf kernen: we gaan investeren in verenigingen, ons inzetten om het voorzieningenniveau in de kernen op peil te houden, investeren in wijk- en dorpsraden, we willen kleine scholen openhouden en ons sterk maken voor startersleningen en duurzaamheidssubsidies voor het kopen en/of opknappen van woningen.’ Het cda Montferland gaat daarbij uit van de kracht van de mensen zelf. Teunissen: ‘We vinden de eigen verantwoordelijkheid van mensen belangrijk. We willen nieuw beleid van onderop ontwikkelen, samen met burgers. De samenleving is aan het veranderen, het Rijk decentraliseert taken, gemeenten moeten bezuinigen, daarom verwachten wij meer van onze burgers en doen wij een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van onze inwoners.’

s


CDA-webwinkel Sinds enkele weken heeft het cda een nieuwe webwinkel. De webwinkel is helemaal gemoderniseerd en aangepast aan de huisstijl die we met de verkiezingen van 2012 in gang hebben gezet. De webwinkel is te bereiken via www.webwinkel.cda.nl of via de banner ‘materiaal bestellen’ op www.cda.nl. In de loop van de komende maanden zal de webwinkel aangevuld worden met nieuw materiaal dat u kunt gebruiken voor de verkiezingen. Bij de keus van het materiaal hebben we ons laten leiden door de uitslag van de enquête over de inkoop van gadgets die we in juli naar alle gemeentelijke afdelingen hebben gestuurd. In de collectie wordt opgenomen: pennen, memoblokjes, groene winterjacks, een groene cda-sjaal, nieuwe vlaggen (zonder luchtfoto), zadelhoesjes, winkelwagenmuntjes en plastic tasjes.

worden de werkelijke kosten doorberekend. Dus bestelt u maar één artikel, dan zit u in het lage tarief van de handling- en portikosten, bestelt u heel veel artikelen, dan zal dat evenredig worden doorberekend. Dat is wel zo eerlijk. Account aanmaken In de webwinkel kunt u een account aanmaken met een wachtwoord. Logt u een volgende keer in met uw wachtwoord, dan hoeft u bij een nieuwe bestelling niet meer alle gegevens opnieuw in te vullen. Tevens kunt u met een account uw bestelling volgen en bijhouden wat u per jaar bestelt.

Wijzigingen ten opzichte van de oude webwinkel 'EENINLOGCODEMEERNODIG Om materiaal te bestellen heeft u voortaan geen inlogcode meer nodig. U kunt bestellen en direct afrekenen. Het materiaal zal binnen maximaal vijf werkdagen bij u afgeleverd worden, maar de praktijk leert dat u het meestal binnen twee dagen in huis heeft. Houd dus rekening met een paar dagen levertijd als u een evenement organiseert. U kunt alleen via de webwinkel bestellen, niet telefonisch of via de mail. Verrekening Handling- en portikosten Nieuw is dat u de handling- en portikosten uitgesplitst in uw scherm krijgt te zien. Werd er in het verleden één bedrag gerekend voor bestellingen van 1 artikel of 100 artikelen, nu

Databank moties en initiatieven Op de website van de Bestuurdersvereniging staat sinds een paar maanden een databank met cda-moties en -initiatieven. Deze moties en initiatieven zijn recent ingediend door cda-fracties. Indien u recent een motie of initiatiefvoorstel hebt ingediend dat ook voor andere cda-fracties interessant kan zijn, dan kunt u dat in de databank laten plaatsen via [email protected].

als vrijwilliger aan de slag ná de verkiezingen? Bent u niet verkiesbaar op 19 maart, maar wilt u wel graag als vrijwilliger actief blijven voor de Bestuurdersvereniging? Dat kan uiteraard! U kunt uw interesse hiervoor kenbaar maken per e-mail: [email protected]. Wij zullen dan contact met u opnemen.

OPROEP Hebt u (campagne)tips die u via Bestuursforum met anderen wilt delen? Deze zijn van harte welkom. Graag ontvangen we ze via [email protected].


| 15

Tien tips voor een inspirerend gesprek

Recommend Documents