Tien handige tips voor betere foto s, altijd en overal

basiscursus

© IDG Nederland. Niets uit de hier aangeboden publicaties mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever. Het verlenen van toestemming tot publicatie strekt zich tevens uit tot het in enige vorm elektronisch beschikbaar stellen. Deze pdf is uitsluitend voor particulier gebruik. Voor commercieel gebruik neem contact op met de uitgever. Hoewel aan Zoom.nl uiterste zorg is besteed, aanvaarden de redactie noch de uitgever enige aansprakelijkheid voor schade ontstaan door eventuele fouten en/of onvolkomenheden in de hier aangeboden tekst.

tekst Cees de Jonge foto’s Alfons Paesen, Harmen Piekema, Kristin Stam, Serge Jansen, Nanouk el Gamal, Bianca van der Werf, Els Sans, Cees de Jonge

Tien handige tips voor betere foto’s, altijd en overal

Nooit meer de Mislukte foto’s zijn altijd jammer. Zeker als het om opnamen van een vakantie of een speciale gebeurtenis gaat, die je niet zomaar kunt overmaken. Met de tips uit dit artikel voorkom je typische beginnersfouten, waardoor je trefkans aanmerkelijk toeneemt.

24 ZOOM.NL Maart/April 2007


Nanouk legde dit kleurrijke tafereel vast in Utah. De rode en blauwe beeldpartijen houden elkaar mooi in balans, waardoor de witbalans geen noemenswaardige problemen opleverde.

fout in Onlangs liet een kennis me enigszins bedroefd zijn digitale foto’s van zijn vakantie in Zuid-Amerika zien. De vakantie was volgens hem geweldig, en zijn vlak daarvoor aangeschafte nieuwe camera ook. Desondanks viel de foto-oogst nogal tegen. Eeuwig zonde, temeer omdat het makkelijk te voorkomen beginnersfouten betrof. Na lezing van dit artikel hoef jij zulke fouten gelukkig niet meer te maken.

Tip

01

Juiste witbalans, juiste kleuren

Digitale camera’s zijn wonderen van techniek. Ze regelen desgewenst de belichting, scherpstelling en witbalans, zonder dat je daar ook maar één milliseconde bij hoeft na te denken. De automatische witbalans schat de kleurtemperatuur in van het licht dat je onderwerp beschijnt, en zorgt zo voor een neutrale kleurweergave. Het warme avondlicht wordt gefilterd, zodat je toch natuurgetrouwe kleuren

brandpuntsafstand 25 mm (omgerekend naar kleinbeeld) lichtgevoeligheid ISO 100 diafragma F 11 sluitertijd 1/200e seconde

krijgt. Hetzelfde gebeurt met het koele middaglicht van een zonnige winterdag, dat anders tot een blauwzweem zou leiden. In acht van de tien gevallen werkt die automatische witbalans prima. In twee veelvoorkomende situaties wil de automaat echter nog wel eens de mist in gaan. In de eerste plaats bij opnamen binnenshuis waarbij gloeilamplicht de voornaamste lichtbron vormt. De automatische witbalans corrigeert dan te weinig, waardoor je foto’s te rood

worden. Als jouw camera daar ook last van heeft, is het de volgende keer handig om de witbalans van je camera handmatig op ‘gloeilamplicht’ in te stellen. Je zult zien dat je opnamen een veel betere kleurweergave vertonen. Niet vergeten om meteen daarna je witbalans weer op ‘automatisch’ te zetten! Ook (bijna) beeldvullende onderwerpen met één dominante kleur leveren vaak problemen op. Je camera denkt bijvoorbeeld dat de felrode kleur van

25 ZOOM.NL maart/april 2007


basiscursus

Een toonbeeld van onschuld en guitigheid in bijna uitsluitend hele lichte tinten. Typisch een onderwerp waar je belichtingsmeter normaliter zijn tanden op stukbijt. Een belichtingscompensatie van plus anderhalve stop hield de tere, heldere kleuren in stand. brandpuntsafstand 80 mm (omgerekend naar kleinbeeld) lichtgevoeligheid ISO 100 diafragma F 8 sluitertijd 1/60e seconde

een tulpenveld wordt veroorzaakt door het warme licht van de avondzon. De automatische witbalans geeft in zo’n geval tegengas, waardoor de tulpen veel te ‘koel’ van kleur op je geheugenkaart terechtkomen. Door de witbalans in dergelijke situaties handmatig in te stellen op het aanwezige licht, voorkom je dit soort problemen.

Bianca van der Werf zet met slechts een paar krachtige beeldelementen een prachtig afgewogen en rustige compositie neer. De kaarsrechte horizon op de achtergrond speelt daarbij een belangrijke rol.


Tip

02 Houd de horizon recht Een kaarsrechte horizon is geen absolute must, maar vaak wel erg prettig voor de toeschouwer. Juist bij landschappen werkt een scheve horizon erg storend. Nu compactcamera’s almaar kleiner en lichter worden, wordt het steeds lastiger om het toestel bij de opname helemaal waterpas te houden. Kleine optische zoekers en in helder zonlicht slecht zichtbare lcdschermen maken dit alleen nog maar moeilijker. Toch heb je een aantal mogelijkheden om een scheve horizon te vermijden. Verschillende camera’s kunnen een raster over het scherm- of zoekerbeeld

projecteren, zodat je meteen kunt zien of de horizon recht loopt. Ideaal bij het fotograferen van landschappen! Mocht je camera deze optie niet hebben, dan kun je de horizon in eerste instantie het beste helemaal onderin beeld plaatsen. Zo weet je zeker dat de einder kaarsrecht staat. Door nu je camera voorzichtig te kantelen, verschuif je de horizon steeds meer naar boven. Ga door totdat de horizon op de ideale plek staat en druk dan rustig af.

Tip

03 Goed belicht Onder- of overbelichting is normaal gesproken geen issue meer bij moderne digitale camera’s. Zeker als die camera voorzien is van matrixmeting, krijg je zelfs bij tegenlicht nog een correct belicht plaatje. Toch blijft het een goed idee om je camera zo in te stellen dat na elke opname niet alleen


bepaal heel nauwkeurig het scherpstelpunt de gemaakte foto op het lcd-scherm verschijnt, maar ook het bijbehorende histogram. Zo zie je in één oogopslag of je opname goed is belicht. Mocht dat niet zo zijn, dan kun je meteen een nieuwe poging wagen. Bekende valkuilen voor de lichtmeter zijn hele lichte of juist hele donkere onderwerpen. Als je niet ingrijpt, zullen je foto’s in het eerste geval te donker worden en in het tweede geval te licht. Bij de meeste camera’s kun je dat eenvoudig tegengaan door de belichtingscompensatie te gebruiken. Belicht bij lichte onderwerpen één of twee ‘stops’ over, en bij donkere één ‘stop’ onder voor het beste resultaat.

Deze opname van Els laat zien waarom het zo belangrijk is om het scherpstelpunt nauwkeurig en doelbewust te kiezen. Alleen het aapje is scherp, terwijl de rest van het beeld door de onscherpte veel minder de aandacht trekt.

Tip

04 Stel nauwkeurig scherp Je camera probeert altijd op één punt in beeld zo goed mogelijk scherp te stellen. Afhankelijk van het gebruikte diafragma worden ook beeldelementen voor en achter dit scherpstelpunt scherp afgebeeld. Het is dus heel belangrijk om nauwkeurig het scherpstelpunt te bepalen. Bij de goedkoopste compactcamera’s wordt altijd op het beeldcentrum scherpgesteld. Bij wat duurdere camera’s kun je vaak zelf kiezen uit een aantal scherpstelpunten verspreid door het zoeker- of schermbeeld. Meestal gebruik je daarvoor de multiselector aan de achterkant. Wie dat te ingewikkeld vindt, kan het beste het hoofdonderwerp tijdelijk centraal in beeld plaatsen en de ontspanknop half indrukken. Je camera stelt dan daarop scherp, wat meestal bevestigd wordt door een oplichtend kadertje in de zoeker of op het scherm. Vervolgens kies je de gewenste compositie terwijl je de ontspanknop half ingedrukt houdt. Zo voorkom je dat je camera op de achtergrond scherpstelt wanneer je afdrukt. Tip

Om snelheid te suggereren, koos Serge Jansen bij deze opname voor een speciale aanpak. Door een stevige ondergrond voor de camera te gebruiken in combinatie met een lange sluitertijd, werd het statische station haarscherp weergegeven terwijl de voorbijrijdende trein bewegingsonscherpte vertoont. brandpuntsafstand 37 mm (omgerekend naar kleinbeeld) lichtgevoeligheid ISO 80 diafragma F 5 sluitertijd 1/60e seconde

05 Beweging en beweging Rennende honden, spelende kinderen en voorbijrazende wielrenners: allemaal onderwerpen die door hun snelheid makkelijk onscherpe plaatjes



basiscursus

Kristin Stam gebruikte het kleinst instelbare diafragma op haar objectief om zo veel mogelijk scherptediepte te krijgen. Zo werden zowel de stenen op de voorgrond als de bergen op de achtergrond scherp afgebeeld. brandpuntsafstand 44 mm (omgerekend naar kleinbeeld) lichtgevoeligheid ISO 200 diafragma F 22 sluitertijd 1/80e seconde

opleveren. Door je camera op sluitertijdvoorkeuze in te stellen en een korte sluitertijd te kiezen, kun je bewegende onderwerpen ‘bevriezen’. Als je camera geen sluitertijdvoorkeuze heeft, is er waarschijnlijk wel een motiefprogramma ‘sport’ aanwezig. Daarmee kiest je camera een zo kort mogelijke sluitertijd. Als je opnamen van voor tot achter onscherp zijn, ligt dat niet aan het bewegende onderwerp maar aan onbedoelde camerabewegingen tijdens de opname. Ook dat is makkelijk te verhelpen. Kies bijvoorbeeld een hogere lichtgevoeligheid, zodat je kortere sluitertijden kunt kiezen. Of zoek een steuntje voor je camera voordat je afdrukt. Dat kan een statiefje zijn, maar ook een tafel, brugleuning of boomtak.


Veel nieuwere camera’s beschikken over een beeldstabilisatiefunctie. Verwacht er geen wonderen van, maar in ‘twijfelgevallen’ betekent beeldstabilisatie vaak het verschil tussen wel of geen scherpe foto uit de hand.

half in. Hierdoor stelt je camera scherp en bepaalt de lichtmeter de juiste belichting. Daarna is het alleen nog maar een kwestie van ‘Cheese!’ roepen voordat je zonder noemenswaardige ontspanvertraging kunt afdrukken.

Tip

06 Het juiste moment

Tip

Tot voor een paar jaar terug reageerden veel digitale compactcamera’s nogal traag op de ontspanknop. Als je een leuk moment wilde vastleggen, was je daardoor dikwijls nét even te laat. Gelukkig is die zogenaamde ontspanvertraging de laatste tijd sterk teruggedrongen. Toch hebben vooral goedkopere camera’s er nog wel eens last van. Er zijn twee manieren om dit probleem voorgoed uit de wereld te helpen. De meest effectieve maar ook duurste optie is de aanschaf van een digitale spiegelreflex. Bij zo’n camera is de ontspanvertraging praktisch nihil, zodat het echt aan jou ligt als je toch achter het net vist. Als je geen zin hebt om veel geld neer te tellen voor zo’n apparaat, moet je zorgen dat je digitale compactcamera al vóór de opname helemaal paraat is. Je bepaalt vooraf de compositie en drukt de ontspanknop

Bij de meeste foto’s wil je gewoon dat je opname van voor tot achter scherp is. Gelukkig is dat bij de meeste compactcamera’s niet echt een probleem. Deze hebben namelijk een kleine beeldsensor, waardoor ze van nature heel veel ‘scherp-

07 Meer scherptediepte

Een digitale spiegelreflex heeft nauwelijks ontspanvertraging. Daardoor kun je goed anticiperen op je model en ben je altijd precies op tijd om een bepaalde gelaatsuitdrukking te vangen. brandpuntsafstand 120 mm (omgerekend naar kleinbeeld) lichtgevoeligheid ISO 100 diafragma F 22 sluitertijd 1/60e seconde

tediepte’ hebben. Als je het onderste uit de kan wilt halen, is het zaak om een zo klein mogelijk diafragma te kiezen. Als je camera diafragmavoorkeuze heeft, kies je in deze modus een zo hoog mogelijk diafragmagetal. Als ze die


Koop liever een extra geheugenkaart dan op de beeldkwaliteit te bezuinigen mogelijkheid niet biedt, vormt het motiefprogramma ‘landschap’ een goed alternatief. Je camera zal dan op ‘oneindig’ scherpstellen en een zo klein mogelijk diafragma gebruiken, zodat een zo groot mogelijk deel van de foto scherp wordt weergegeven. Tip

08 Denk groot Beknibbel niet op de kleintjes bij het fotograferen. Maak daarom altijd gebruik van de maximale resolutie en de maximale beeldkwaliteit. Natuurlijk is het instellen van een lagere resolutie om zo meer foto’s kwijt te kunnen goedkoper dan de aanschaf van een extra geheugenkaart. Maar geloof ons: je krijgt daar gegarandeerd spijt van als je die prachtige zonsondergang slechts op briefkaartformaat kunt af-

Direct flitsen levert keihard licht op plus de gevreesde rode oogjes. Deze foto van Harmen laat zien dat flitslicht van boven daarentegen een hele mooie schaduwwerking geeft. De twinkelende lichtjes in de ogen zijn een extra bonus. brandpuntsafstand 215 mm (omgerekend naar kleinbeeld) lichtgevoeligheid ISO 100 diafragma F 11 sluitertijd 1/125e seconde

Deze opname van Alfons vraagt bij uitstek om het raw-formaat. Een misser met de witbalans zou immers ten koste gaan van de delicate warme sfeer. Het hoge contrast wordt dankzij raw ook beter hanteerbaar. brandpuntsafstand 82 mm (omgerekend naar kleinbeeld) lichtgevoeligheid ISO 100 diafragma F 8 sluitertijd 1/400e seconde

drukken, terwijl je zo graag een poster had willen hebben voor aan de muur. Bovendien kosten geheugenkaartjes nog maar een fractie van wat je een paar jaar geleden betaalde. Check in ieder geval regelmatig of de basisinstellingen in orde zijn wanneer je de camera aanzet. Als je al dan niet per ongeluk een instelling hebt veranderd, zit je anders je hele vakantie vast aan een te hoge lichtgevoeligheid, een te lage resolutie of de verkeerde witbalans.

Tip

09 Flitsen zonder kopzorgen Flits slim en vermijd die lelijke rode ogen in je flitsfoto’s. Moderne compactcamera’s beschikken over ingenieuze hard- en softwarematige trucjes om rode pupillen te voorkomen. Met zogenaamde voorflitsen zorg je ervoor dat de pupillen kleiner worden, zodat je de kans op rode ogen aanzienlijk verkleint. Sommige camera’s hebben speciale software aan boord, die rode pupillen direct na de opname opspoort

en verwijdert. Een handige feature, die je veel retoucheerwerk achteraf bespaart. Heb je een externe flitser? Dan is indirect flitsen via een wit plafond de ideale manier om mooi verlichte opnamen zonder rode ogen te krijgen. Tip

10

Raw brengt redding

In tegenstelling tot de kant-en-klare jpeg-bestanden die gewoonlijk uit je camera rollen, legt een raw-bestand

het sensorbeeld met al zijn nuances en mogelijkheden vast. Helaas beschikt niet iedere camera over deze optie. Naast alle spiegelreflexen kunnen echter ook veel topmodellen compactcamera’s met raw uit de voeten. Het grote voordeel van het rawformaat is dat je de omzetting van de ruwe beeldinformatie naar een printklaar jpeg-bestand zelf in de hand houdt. Zo kun je achteraf de beste witbalans en het optimale contrast instellen, en kun je zelfs over- en onderbelichting tot op flinke hoogte corrigeren. Als het resultaat je niet bevalt, waag je gewoon een tweede poging met andere instellingen. Die luxe heb je niet als je de omzetting naar jpeg aan je camera overlaat. Dan zijn een verkeerde witbalans, dichtgelopen schaduwpartijen of uitgebeten hoge lichten nauwelijks meer te redden. Natuurlijk kost het achteraf omzetten van raw naar jpeg meer tijd, maar het geeft vooral bij lastige onderwerpen veel betere resultaten.


Tien handige tips voor betere foto s, altijd en overal

Recommend Documents