ti +*J;Jiisíulru vorl8 nummer plomrnent voolnn (traalzljiclnriol\

'$-ffi

ti+*J;Jiisíulru De Een oude á

'r GÉÀ!'llt'l:À|1!t

Museum leverdehet materiaal voor de voorpaginavan dit eerstenummeÍ dat uitkomt in de Gemeente Westland.(WaaromMonster niet op die kaart stond is onduidelijk,maar dat pronkte

MÍddet Biqêkweg it4; 26í5 Ki Hondelèïsdijlt' tel: or74 -62to84. fax or74- 6+2ry+ email: [email protected] internet: www.westlandsmuseum.nl Het gehelejaar geopendvan dinsdagt/m zaterdagvan 14.oa- 17.oouur 8,"F{.$ íWUSËainf,mEK&mgruSeB{ ft te L#*$ ffi# [ruËF* vorl8 nummer plomrnent voolnn (traalzljiclnriol\ 2a, Margarethavan Hennebergweg Sinds r januari van dit jaar rs er telefoon o7o 3973342 één gemeente Westland, met email:loosduinen@planetnl internet: www.loosduinsmuseumnl a1leennog dorpskernen Een mijlpaal in de streekgeschiedenis, Geopendelkezaterdagvan 13.oo- 17.oouur en elke eerstezondagvande maand van 13oo - 17oo u die in een s'oecialeexpositie1n nfiLjgEUffi ffiF5{l"gflLpËn* fe ffiÁ&SÊ-Atrfi} het museum zal worden toepelicht:"VanWestambachten 's-Heerenstraat op blz ro) 24,tel o1o-5913334 / 59ry658. Í gemeenteWestland"(zietentoonstellingeno 59ry658 ..:::::::::::*gl Geopendiederezaterdagvan lo oo - 17.oouuÍ ,::i;,l,.ii;:';;lg1;ip"t4"t... ililiiiii$iiilil$ËfËituine. TR&ruqS Í#hËte Í#hËteSËF{êFilUEffiËít Ëffi{.íSfi#Aï4TR&ruqS tl$fi#Aï4 SËF{êFilUEffiËít 3 'ilïïlïlliliii::H5fifa zondagopenstelling tildens "Kom in de Kas Otto van Zevenderstraatz,tel. or5 - 38o8863 3 ""'ti.ii:.,,Ëtirsus "De Geschiedenis Geopendelkewoensdagen zaterdagvan14.oo-16 oo u van een boerderij" 3 (Vanr november laaroverzichtWestlandsMuseum tot eindaprilalleenopzaterdag) 4 tuïE35fr#M mËïeffiF&ËffiWfrffiF te ffiffiL{ËR NationaalMuseumweekend 5 Hoofdstraat 63,tel oq 4-51577 Tentoonstelling"De Romeinsetijd in Zuid-Holland" 9. 5 nd elke zaterdag van 10 oo - 16 oo uur Heemschutsgevechtom de "Vlietwoning" 6 n^ i^-^8 vc Jdrsrr rY+v - rY>v Koolzaaden platglas 8 Moordaanslag op's-Gravenzandse politieagent 9 Tentoonstellingen,boekenen evenementen 10

K O P I JL I E V E RN I E TM E E RI N W O R D P E R F E C T !

Copyen advertentieopd rachteng raag u i t e r l i j kh a l fa p r i l i n l eve re n b i j d e re d a cti e !

'

De techniekschrijdtvoort en marktleidersvan kort geleden zijn uitgerangeerdvoor ze het weten Zo is de bijna WordPerfecthelemaal ingestandaard-tekstverwerker haald door MS-Word Dat betekentdat het steedsmoeilijker wordt om WP bestandenom te zetten in andereprogramma's:voor ons is WP inmiddels alleennog via veel (tijdrovende)trucs te verwerken en daarom lierrerseen kopij meer in WP,maar in Wordl

COLOFON

,,i df dÊwë*- ofituUie$r,aepáí;,':

Algemeen HistorischSpreekuur Iederezaterdagvan 14.ootot r7.oouur in het WestlandsMuseum,Middel Broekwegr54, 2675 KL Honselersdijk {or74)6zro84 (tussenHonselersdijk en Kwintsheul) Studiegroepen (0174)62L084 Archeoiogie, (0174)627072 Genealogie, (0174)628393 Kastelen, (0174)621084 Kerkarchieven, PlaatselijkeHistorischewerkgroepen Or rrl -'c-Grerrcn z r n d o 10174)473073 Orrd-Hnnqclcrc.liiL 10174)627868 ( o 174 t \ 1 4 4 7 ) Oud-DeLier, (070)3974936 Oud-Loosduinen, ( 0 1 0s) 9 1 3 9 s e Oud-Maasland, (o174\)44?1\ Oud-Monster, Oud-Naaldwijk, 10174)629490 órri-(nhinlrrirlen ( 0 1 s3 ) 808863 OudWateringen& Kwintsheul, \0174)292558

StreekHistorieverschijnt4 x perjaar en wordt uitgegevendoorde Stichtinpvoor Streek-en Tuinbouwhistorie Westland (0174)621084 MíddelBroekweg t54, 2675 KL Honselersdijk Redactie WestlandsStreekHistorie .

. .

ÀÁcirrÀÁÀ/\ Dehmciier-FOuSert 's-Cravenzande H e l i o t r n o nr r : 6 o r É l f\ "0- '1' 7 4\413073 l

I I M. van denEnde Maris4r, z68rMP Monster JA deBrabander

r ^ r : + r - . .I r - - - - . - ^ ^ - K A w a t e r r n p e n VVlLLtr V U Lddll Z|,ZZ9. t\^

4) 24431-5 1017 (\ vor 1 r7- 4 \296909 /

Distributie WestlandsStreekHistorie wordt gratistoegezonden aan vandeSt Streekdonateurs enTuinbouwhistorie Westland Losse abonnementen € 5,70;in hetWestlands Museum zijnbeperktlossenummerste koop(€ 1,65) Vormgevingen zetwerk (0174)648222 MaartenPrins,Naaldwijk Druk, afwerking en disiributie DrukkerijRiezebos, DeLier 10174)5271,52 ISSN138o-01o8O St StÍeek- en Tuinbouwhistorie Westland Overnemen van artikelen uit dit blad is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld De redactie ontvangt graag een bewijs-exemplaar

j a a r g a n g1 3 ,n u m m e r1 . 1 e k w a r t a a2l 0 0 4

",:it r*l;iiisi*;ïr"

E GËSCHIEDENIS VAN EENBOERDERIJ" ii'i,.,,',;i' Om onderzoeknaar de geschiedenisvan plaatselijkeboerderi.lente bevorderenorganiseerthet ErfgoedhuisZuidHolland in mei en juni a s. in het gemeentearchiefDelft een cursusvoor amateurhistorici:"De geschiedenisvan cen hncrderii"

DezecursusÍs bedoeldvoor iedereendie zichvia archiefo n d e r z o e kw i l v e r d i e p e nt n d e g e s c h i e d e n ivsa n e e n bepaaldeboerderi.lals bedrijf Wie boerdedaar in het verl e d e n ?H o e v e r a n d e r d ed e o m g e v i n gv a n e e n b o e r d e r i j ? Wat veranderdeer aan de bedrijfsvoeringen het gebouw in de loop dertijd? De deelnemersleren allerleifacettenvan de geschtedenis v a n e e n c o n c r e t eb o e r d e r i ij n d e a r c h i e v e nt e r u g l e v i n d e n O o k h e t o n d e r w e r pb o u w h i s t o r i ev a n b o e r d e r i j e n komt aan de orde In de cursusleert u gegevensinterpreteren uit kadasterarchieven, belastingregisters, veetellingen,oudekaarten,bevolkingsregisters, boedelinventarissen,bouwtekeningenen bouwhlstorischonderzoek fle rl:Í: ziin ta t,t, , a - *A ,m. 1 e e I n 7 e n 1 4J u n lv a n 1 0 O O - 132O uur. De kostenzijn 75 euro.Aanmeidlng kan telefonisch bi1het ErfgoedhuisZuid-Holland,telefoon o7r5r33739,of p e re - m a i l d : ekonÍng@erfgoedhuÍs-zh.nl.

Wffiffi@w--* ...bij Pietuanderllout Het jaar zoo3 ligt, met toch nog enkeledagenwinterw e e r , a c h t e r o n s .E e n p e r i o d em e t k o r t e d a g e n ,v e e l regenen weinig zon De griep of verkoudhedenhebben ook de vrijwilligers niet línks laten liggen. Op de gsm k w a m e n d e z i e k t e m e l d i n g e ni n s n e l t e m p ob i n n e n . Gelukkigwas tegen het einde van januari dit leed weer geleden A n d e r e z i e k t e n d i e n d e n z i c h a a n ,f r u i t b o o m z i e k t e n zoalsloodglansin de pruimenbomen.Eenvan oudsher gevreesdprobleemin steenvruchtbomen Oude school, b o e k e nw e r d e n g e r a a d p l e e g d" Z i e k t e ne n B e s c h a d i gingen der Tuinbouwgewassen" uit r9z5is éen van de vele uitgaven over dezematerie.Bedrijfshygiëne,uitzagen van aangetastetakken en daarna afsmerenvan de gemaaktewonden is het advies Nu tachtig jaar Iater is nog dezelfderemedie van kracht, op den duur vernieuwen of wat anderstelen (teeltwisseling). De kippenkregen,na op enkeletentoonstellingengoed gepresteerd te hebben,een inzinking.Dagenlangdroev i g o p h u n s t o k b l i j v e n z i t t e n ,w e i n i g e t e n e n g e e n geluid makend Nu tokkelen en kraaien ze er evenalsde vrijwilligers weer vrolijk op los. Wij halen niet alleenmachinesof gereedschappen op v o o r h e t W e s t l a n d sM u s e u m . O n l a n g sl i e p e n e n k e l e t u i n v r i j w l l l i g e r s o p h e t s t r a n d m e t z w a r eb a l k e nt e sjouwen.Dit hout was afkomstig van een voor de kust g e z o n k e ns c h i po f s c h e e p j eM . o g e l i j ku i t d e r 5 eo f r 6 e e e u w .D i t m o e t h e t N I S A ( N e d e r l a n d sI n s t i t u u t v o o r Scheepsarcheologle) nog bevestigen.Uit een nog vroegereperiodewaren de wervels van de wolharige mamm o e t d i e 1 5o o o t o t z o . o o oj a a r g e l e d e nl e e f d eo p d e plaatswaar nu de Noorzeeis. Die wervelswaren tevoorschijn gekomenbij het opspuitenvan het strandvan Ter Heijde Dit dedenwe even tussen de perikelenvan de Museumtuin door. De kranten van verleden jaar zijn ingeruild voor vliesdoek,niet zo romantisch,maar wel beter voor onzeruggen bij het afdekkenvan de andijvie en de bloemkool tijdens de vorst De hele tuin wordt om de drie jaar met dolomietkalk b e s t r o o í d ,d a t i s o o k g o e d v o o r d e f r u i t b o m e n . Gedroogdekoemestmoet de rest afmaken.We hopen het nieuwe jaar met weinig ziektenen plagen door te k o m e n ,o o k v o o r o n z em e n s e n .N u d e k n o p p e nw e e r g a a n z w e l l e n a a n d e b o m e n w o r d t a a n h e t v o o rj a a r weer gewerkt,duskom gerusteffe tuinen

j a a r g a n g1 3 ,n u m m e r1 . 1 e k w a r t a a2l 0 0 4

ICHT2OO3WESTLANDS MUS Het afgelopen jaar bezochten bijna r4.ooo bezoekershet WestlandsMuseum, om precÍeste zijn ry-676.Vorig jaar waren datn.444personen, wat resulteert in een stijging van rz32bezoekers.De stijging is grotendeelsveroorzaakt door de activiteiten die georganiseerdwerden bij de viering van onzetiende verjaardag.Het museum was ter gelegenheidvan onzeverjaardagop de eerstezondag van juli gratis te bezoeken.Die zondagkwamen er bijna r.roo bezoekersin het museum,een nieuw bezoekersrecord.Het oude recordvan de 'open dag'bij de officiële opening van het WestlandsMuseum inry93 werd hiermee ruim gebroken.Die eerstedag waren we de hele dag van ro.oo tot 17.oouur open en bezochten8oo personen het museum. D e z o n d a g o p e n i n g e nb l i j v e n h e t s o w i e s og o e d d o e n , gemiddeldzo'n2oo à 3oo bezoekeÍspeÍ middag,met als recordruim 5oo op de eerstezondagvan novembertoen de laatste druiven Ín de kas verkocht werden Het was toen zo druk dat we nogal wat mensenmoestenteleurstellen. I n o n z e d r u i v e n k a so p d e h i s t o r i s c h et u i n h i n g e n n o g ongeveeÍ16o druiventrossen,maar die waren al even na twee uur uitverkocht De laatste4 trossenwerden toen via de veilingkiok in het museum verkochten brachten een recordbedragop van 10euïo per druiventros Ookhet groepsbezoek is toegenomenHet afgelopenjaar z i j n e r r 5 6 ( v o r i gj a a r r o r ) g r o e p e ni n h e t m u s e u m g e weest,variërendin groottevan 10tot 8o personen.Vooral de hooibergdoet het goedmet lunchbezoekenen recep+i^- ^LrqJ uP

-^+^-i ^ ^ 44LCrUdB

H e t b e z o e kv a n s c h o o l k l a s s e vnÍ e l d i t j a a r t e g e n e n i s b i j n a g e h a l v e e r dt e n o p z i c h t ev a n 2 o o 2 ,t o t 3 6 k l a s s e n (vorigjaar 69) WisseltentoonstelI ingen Nog tot en met r5 maart was er de schilderijententoon'Glas stelling i n N o o d ' v a n M a r t i n G r o e ne n H é l è n e Tabben,fraaie afbeeldingenvan de steedsschaarserwordendeplekjesin het Westlandwaar zich nog oude druiven- of muurkassenbevinden. Van 5 april t/m 3 november'Van boerderijtot Tuindershuis'over de ontwikkeling van de agrarrsche b e d r i j f s w o n i n gi n h e t W e s t l a n d D e z et e n t o o n s t e i l i n g werd georganiseerdin het kader van het jaar van de boerderij. V a n 1 5n o v e m b e rz o o 3 t / m z 8 f e b r u a r i z o o 4 ' D es l a gb i j T e r H e l j d e ' ,t e r g e l e g e n h e i dv a n d e h e r d e n k i n gv a n d e zeesiagbij TerHeijdein de eersteEngelseZee-oorlog, die 35ojaar geledenvoor de Westlandsekust werd uitgevocht e n . B i j d e z es l a g s n e u v e l d eo n z e z e e h e l dM a a r t e n Harpertsz.Tromp. In augustuswaÍen in het kader van dezeherdenking ook in Ter Heijde de nodige activiteitengeorganiseerd. Hier werd in augustushet Trompfestivalgehouden,voor dit festival waÍen twee historlscheexpositiessamengesteld, waar ons museum medewerkinqaan heeft verleend

Schenkingen Ook dit jaar ontving het museum weer vele schenkingen. Wij hebben al een zeergrote verzamelingtuinbouwgereedschappenen -machines,zodat we vaak spullen aangebodenkrijgen die we al hebben.We zijn echter altijd blij met dezeaanbiedingenomdat we dezevoorwerpen kunnen gebruiken voor restauratievan incomplete museumobjectenBovendienzitten er tussenal dezegereedschappen toch altijd nog weer voorwerpen die we nog missenin onzeverzameling.De meestinteressante voorwerpen laten we hier evende Íevue passeren. Twee peenspoelmachinesIen zeerfraaie hobbeltomat e n s o r t e e r d e rm e t o p d r u k v a n d e f i r m a B r i n k m a n u i t 's-Gravenzande. Dezehobbelverkeerdenog in nieuwstaat omdat hij aangeschaftwas door een tuinder uit Vleuten, die van bloementeeltwilde overschakelenop tomatenteelt,maar daar op het laatstemoment van afzag H e t b e d r i j f s a r c h i e fv a n Z a a d h a n d e V l a n d e n B e r gu i t Naaldwljk,voorwerpenuit de winkel van De Nederlandse Zaadcentrale(ZaadhandelMinnaar) uit's-Gravenzande, waaronderveelverpakkingsmateri aal E e na a r d s t r a i e n k a s t jD e e z ek a s t j e sz i j n o m s t r e e k sr 9 5 o een tijd lang gebruikt door nogal wat Westlandsetuind e r s ,o m z o d e p l e k k e ni n d e k a s s e nw a a r d e p r o d u c t e n slechtgroeidente neutrallserenMen gÍng er toen vanuit d a t d i e s l e c h t eg r o e i p l e k k e nv e r o o r z a a k w t erdendoor negatieveaardstralenMet behulpvan zo'n kastjedacht men die aardstralente kunnen neutraliserenHet effect was echternogal dÍscutabel,bij de een zou het geholpen hebbenen bij de anderweer niet. Eenapparaatvoor het verwerkenen snijdenvan tabaksbladeren Diversepompen,een hele fraaie,nog goedwerkendeoudefreesmachineen eenbollensorteermachine. Voor in de tuin drie lorries met rails en voorweïpen voor de smederij Een apartevermeldingverdient een prachtigeverzameIing t6 mm films, die gebruikt zijn voor de tuinbouwvoorlichting door het Proefstationin de periode1.930- 1.g1o, geschonken doorfamilie Van den Berg Van het VSB-Fonds Westlandkwam een schenkingvan vijf schilderi.lenmet Westlandsetaferelen,waaronder e e n h e e l m o o i k a s s e n l a n d s c h a tpu s s e n M o n s t e r e n LoosduinenVan de RotaryclubWestlandontvingen we 'Gezicht eenmooi schilderij op Monster'. Van een zoonvan de heer Riemens,oud-directeurvan het Proefstationo , n t v i n g e n w e d i v e r s ef o t o - a l b u m s m e t r e n o r t a p e so v e rh e t P r o e f s t a l i o n en foto-en recenfiealbums van zijn afscheid na zijn pensionering bij het Proefstation. Plannenvoor de toekomst Binnenkort,in het voorjaarvan zoo4,wordt het aantal drukknoppenin de kopersbankenbij de veilingklok uitgebreid,zodater meer mensentegelijk als koper mee kunnen doen bij de veiling van productenuit de historische tuin De wagenschuurzal dit jaar heringerichtworden We zulIen daar een opstellingmaken met allerlei transportmiddelen die vroegerin de tuinbouw gebruikt zijn, zoalsveiIingkarren,kruiwagens,handkarrenenplukwagentjes>

j a a r g a n g1 3 ,n u m m e r 1 . 1 e k w a r t a a l2 0 0 4

$,ïi Ook het komende jaar zal het museum tijdens de maanden juni tot en met november de eerste zondagvan de maand extra geopendzijn. Op elke zondagzal er een speciaal evenementgeorganiseerdworden, zoalsdemonstraties druivenkrenten,klokveilen,jam maken en demonstratiesvan de imkervereniging.Extra is dit jaar dat we ook op zondag18juli open zijn: die dag worden er demonstratiesvan oude tuinbouwmachines gegeven,aangedreven door stationairemotoren In zoo3 was dezemotorend a g d o o r o m s t a n d i g h e d e nw a t b e p e r k t v a n o m v a n g , maar op r8 juli zoo4 weer alsvanoudsop het grasveldvan buurvrouw Oosterveer, met medewerkingvan verschillende hobbyistendie daarmachinesdemonstreren Tentoonstellingsprogramma2004 Van r5 novemberzoo3 tlm z8 februari zoo4'De slag bij TerHeijde(r653)'een expositieoverde beslissende zeeslagtijdens de eersteEngeiseZeeoorlog, het Ievenvan admiraal Maarten Harpertsz Tromp en de geschiedenis van het vissersdorpTerHeijde 'Romeinenin Zuid-Holland' V a n r 3 m a a r t t / m 4 j u l i 2 o 0 4 e e n e x p o s i t Í eo v e r h e t dagelijksleven in Zuid-Hollandin de RomeinseTijd van het begin van de jaartelling tot circa3oo na Chr 'Van Westambachten tot gemeente Westland, Y a n z 4 j u 1 it / m 7 n o v e m b e rz o o 4 H e t W e s t l a n d s e bestuurvan de Middeleeuwentot nu 'Sinterklaas

en Kerst' Van r3 novemberzoo4ï/rn z9 januari zoo5 Over OudHollandsewinterfeesten.

NATIONAAL

MUSEUMWEEKEND OP17 & Í8 APRIL O p z a t e r d a gr 7 e n z o n d a gr 8 a p r i l w o r d t w e e r h e t N a t i o n a a l M u s e u m w e e k e n dg e o r g a n i s e e r d H . et WestlandsMuseum is dan, zoalsgewoonlijk, op zaterdag q apríI open van 14 oo - 17oo uur en op zondagr8 april extra geopendvan r3.oo - 17.oouuï Bovendienkrijgt u de b e i d e d a g e nv a n h e t N a t i o n a a lM u s e u m w e e k e n d5 o % korting op de toegangsprijsvan het WestlandsMuseum Het thema dit jaar is 'De Kunst van het Vertellen' Alie objectenin het museum geventenslotte aanleidingtot het vertellen van verhalen Die verhalen kunnen gaan over de vorige eigenaar,over de betekenisvan het voorwerp, over restauratieen aankoop,over de geschiedenis van het object,overhet gebruik en over de waardering die de museumstukkenin de loop der tijd hebbengekregen O o k o v e r h e t m u s e u m g e b o u wi s e r e e n h i s t o r i s c ha a n trekkelijk verhaalte vertellen Door zo'n verhaalkrijgen de museumobjectenvaak een extra dimensie en zijn ze juist in combinatie met het verhaal wat erbij hoort de moeite van het bewaren waard. Tijdens het Nationaal M u s e u m w e e k e n dz u l l e n d e r o n d l e i d e r sv a n h e t WestlandsMuseum oververschillendevoorwerpenuit de museumverzamelingeen verhaal verteilen De geselecteerdevoorwerpen zijn voorzienvan een herkenningsteken Ook over het museumgebouw,een oude boerderÍj, zal de geschiedenisverteld worden

ZUID.HOLLAND Nieuwewisseltentoonstellingin het WestlandsMuseum De expositie 'De RomeinseTijd in Zuid-Holland'is een reizendetentoonstelling die is samengesteldin opdracht van de Provincie Zuid-Holland. Zuid-Holland was in de RomeinseTÍjd (ongeveerde periode van 50 voor Chr. tot 3oo na Chr.)grensgebiedvan het Romeinserijk. De noordelijke grensvan dat rijk werd gevormd door de rivier de Rijn, nu de Oude Rijn, die vanuit Utrecht via Alphen en leiden bij Katwijk in de Noordzeestroomt. Langsde Rijn hadden de Romeinenop regelmatigeafstand militaire versterkingen en forten gebouwd,ter verdediging tegen invallen van Frieseen Germaansestammen. Bij Katwijk lag bijvoorbeeldeen groot fort, het Castellum Brittenburg,bij Valkenburgbevond zich een belangrijk C a s t e l l u me n e e n b u r g e r l i j k en e d e r z e t t i n gb, l j L e i d e n Roomburg,Alphen en Zwammerdam.De Brittenburg is door kustafslagÍn de loop der eeuwenverzwolgendoor de zeeen daar is weinig meer van terug te vinden, maar van a l l e a n d e r em i l i t a i r e v e r s t e r k i n g e nz l j n d e a f g e l o p e n e e u w d e n o d i g ea r c h e o l o g i s c hsep o r e ng e v o n d e nI.n a l dezeforten en militaire wachtpostenwaren honderden en misschienwel enkeleduizendensoldatengelegerdDie soldatenhaddenvaak een gezinmet vÍouw en kinderen die in de buurt woonden, waardoor er bij een militaire nederzettingook vaak een burgerlijkenederzettingontstond,waar zich weer ambachtsliedenen handelaarsvestigden H e t g r e n s g e b i e dk w a m d o o r d e a a n w e z i g h e i dv a n d e Romeinsesoldatentot economischebloei Dit was ook een stimulansvoor de uítbreiding van de landbouw en veeteelt ín het directeachterlandvan de Romeinserijksgrens, omdat al die soldatenvan voedselvoorzienmoestenworden Ook in het gedeeltevan Zuid-Hollanddat nu het Westiand i s , w e r d e n n i e u w e b o e r e n b e d r i j v e ng e s t i c h t .U i t d e R o m e l n s et i j d z i j n h e e l v e e l a r c h e o l o g i s c h e vondsten bekend,veel meer dan uit de voorgaandelJzertijden de VroegeMiddeleeuwen.Die drie eeuwen dat de Romeinen hier het gebiedbestuurdhebbenwaÍen een welvarende tijd, zekernadat het Romeinsegezagzíchin de tweede eeuw na Chr.gestabiliseerd had en er hier interne vrede heerste.Ir werden goedewegen aangelegd,er ontstond een stad,Forum Hadriani (Voorburg)en zelfs op het platteland werden luxe woonhuizenvan steengebouwd,de villa's Ook in Poeldijkzijn restantenvan zo'n villa gevonden Dezeluxe woonhuizenbeschiktenzelfsovervloerverwarming en een badhuis.BÍj zo'n villa behoordeeen landgoedmet boerenbedrijf De expositiegeeft een beeld van dit rijke Romeinseleven in onzeprovincie Er zijn veel voorwerpente zien die zijn opgegraven, zoalsallerleisoortenhuisraad,gereedschappen, sieraden,munten en wapens Bij dezereizendeexposrtiezullen wij natuurlijk ook een aanvulling gevenuit eigen coilectie,met Romeinsevoorwerpen die in het Westlandgevondenzijn.

Jaargan1 g 3 ,n u m m e r1 . 1 e k w a r t a a 2l 0 0 4

***idji*rstru

HEEMSCHUT'S GEVECHT OM ,DEVLIETWONING' IN NAA

,é g

'i,*i

&

;À61:

Als we van Westerleerichting Naaldwijk/Honselersdijk rijden, zien we aan onze rechterhandeen oude boerderij: we zien (helaas)alleen de achterkant van deze eeuwenoude boerderij en realiserenons waarschijnlijk niet dat dit een uniek pand is, dat daar al zo'n 500 jaar staat en daarmee tot de oudste gebouwen van Naaldwijk behoort! Kennerszien aan zo'n 'rommelige' achterkantnatuurlijk wèl dat het om iets bijzondersgaat... 'De

Vlietwoning' in Naaldwijk was ruim drie jaar geleden een toevallige ontdekking tijdens een Heemschut-excursie.Op dit moment is er rond dezehistorischeboerderij van allesgaande Het gaat dan zowel om het behoud van de boerderij zelf als om de aanleg van een provinciale weg en de herinrichting van de directe omgeving van de boerderij.In dezebijdrageeen kort overzichtvan de huidige stand van zaken. Hoe ontdek je een oude boerderij als de Vlietwoning? Gewoon,door met een Heemschut-excursie mee te gaan en goedom je heen te kijken.Dat leverdeeind mei zooo v a n u i t d e b u s , v o o r t s n e l l e n do v e r d e N z r 3 d i c h t b i j N a a l d w i j k h e t a c h t e r a a n z i c h ot p v a n e e n g r o t e ,o u d e boerderijmet hoge opkamer Iets wat 1nhet door kassen beheersteWestlanddirect opvalt Later met een lid van de CommissieZuid-Hollandvan Heemschutop de fiets er naar toe Eenlichte teleurstelIing: de voorgevelis bijna geheelgepleisterd,en staatbol Het constructieveverbandis hier afwezigof op zijn minst verzwakt.Voor het overigeblijkt het een indrukwekkend geheelen vermoedelijkvan hoge ouderdom. Om nog beterte kunnen bepalenof hier een objectstaat dat naderebeschermÍngverdient worden later nog twee b e z o e k e na f g e l e g dm e t d e t e c h n i s c ha d v i s e u r sv a n d e c o m m i s s i eE e nm o o Í eg e l e g e n h e i do m o o k k e n n i st e maken met de eigenaar,die zlch onder zekerevoorwaardenvoorstandertoontvanbehoudHij is zelfnog geboren op de boerderijen heeft er tot voor kort zijn boerenbedrijf uitgeoefend Hij woont overigensal tientallen jaren in het vlakbij de boerderijgebouwdemoderne huis. Tijdens het tweede bezoekkunnen er opnamen van het interieur

gemaakt worden De Heemschut-bezoekers belovende eigenaarhem van alle verderestappenop de hoogte te h o u d e n e n g a a n v e r d e rm e t o n d e r z o e kH . et weer in goedestaat brengenvan een dergelijktoch omvangrijk g e h e e le n h e t z o e k e nv a n e e n n i e u w e b e s t e m m i n gz a l m o e i z a a me n i n g e w i k k e l dg e n o e gz i j n , m a a r e r i s n o g meeraan de hand. Eenbeter toegankelijkWestland Al jaren zuchtende klelne kernenin het Westlandonder steedstoenemendeverkeersdrukDe groei van de eigen bevolking,maar ook de reusachtigeveilingen brengen nogal wat gerij en geraasteweeg Wie hier vijf minuten op een willekeurige straathoekstaat,krijgt de indruk dat zo ongeveerheel Europavakereenbloemetjemeeneemt. Eenbloemetjedat hier gekweekt,geveilden ..vervoerd wordt. Redenvoor de (inmiddels gefuseerde)gezamenlÍjke gemeentenin het Westlandom samenmet de stadsgewestenHaaglandenen Rijnmond en de provincieZuidHolland te zoekennaar een goedeafwikkeling van de verkeersstromen De oplossinglijkt gevondenin de aanlegvan de Verlengde VeilingrouteN zzz Die zal echterin de oorspronkelijke trajectkeuzevrijwel direct naast de boerderijvla eenforse rotonde aansluitenop de N zr3(Burgemeester Elsenweg) Hoeveelzin heeft het een monument te behouden,met veel kostente restaurerenen vervolgensde omgevingte laten verloederen?Heemschutheeft altijd gestredenvoor het monument èn zijn omgeving Tegenwoordigllgt daar dan nog eensde nota Belvedere,die stelt dat zakenuit het verledenveel meer een rol moetenspelenin het ontwerpen van het Nederlandvan de toekomst

j a a r g a n g1 3 ,n u m m e r ' 1. 1 e k w a r t a a l2 0 0 4

Het verleden niet als sta-in-de-#eg of rem op de ontwikkeling, maar juist als inspiratiebron en aanjager van ruimtelijke verscheidenheiden kwaliteit. Een en ander is reden geweestvoor Heemschutom te reageren op het plan waarin het voorlopige traject werd gepresenteerdHeemschutheeft die reactievergezeld doen gaan van een schetsjemet het door haar voorgestane alternatÍef Dit om enig misverstanduit te sluiten. Inmiddels lijkt de door Heemschutbepleite wijziging te zijn opgenomenin het traject zoalsdat nu voorligt Dat zou niet onlogischzijn, omdat de Heemschut-variantnret alleenverkeers-en milieutechnischbeter uitpakt, maar vrijwel zekerook een stuk goedkoperis Meer is op dit moment nog niet bekend,het is even afwachter. De boerderij zelf D e s t a a t v a n o n d e r h o u dv a n d e V l i e t w o n i n g i s o p d i t moment ronduit slecht,maar de boerderijis zekernog te restaureren,hoewel dat geenjaren meer kan wachten. E e n a a n v r a a gv o o r r i j k s b e s c h e r m i n gl o o p t e n z o l a n g 'de geniet Vlietwoning'voorbeschermingMocht het tot beschermingen restauratiekomen,dan lqkt een gedegen bouwhistorischonderzoekwel zo ongeveerhet eerstedat moet plaatsvinden Er doenverhalende ronde over een bouwdatum in de late r5de eeuw,die kunnen dan tegen het licht gehoudenworden.Eendateringin de late r6de eeuw is zekermogelijk. H e t h i s t o r i s c h ev o o r h u i sh e e f t t w e e t e n o p z i c h t ev a n elkaar gedraaidliggende plafonds met samengestelde b a l k l a g e no p g e s n e d e n h, o u t e n c o n s o l e sd, i e n i e t u i t dezelfdetijd lijken te dateren.In de hoge opkamerzit nog tenminste een gewitte, natuurstenenconsole,de balklaag zelf is afgetimmerd Eenhouten spiltrapleidt naar de zolder In de aanvraagwijst Heemschutook op de gave staat van de stallen,waaronder de paardenstal De voormalige gemeenteraadvan Naaldwijk heeft zich inmiddelsin positievezin uitgesprokenoverde kwestieen B & Whebbeneen gunstig adviesaan de Rijksdlenstdoen toekomen.

Daar de boerderij buiten de bebouwde kom ligt, zulien niet alleen de gemeente en de Raadvoor Cultuur, maar ook de provincie gehoord worden Dit hele pakket adviezen gaat dan naar de minister van Onderwijs, Cultuur en Welzijn, lees:de RÍjksdienst,die vervolgensde knoop moet doorhakken. Daar is op dit moment het wachten op. Het is te hopen dat er snel helderheidkomt, want verder uitstel zal nog verdereachteruitgangen verval tot gevolg hebben.Dan Ís het Westlandeen belangrijkmonument kwijt uit de tijd vóór de glastuinbouw Zoveelgebouwen ult de r6de eeuw heeft het Westlandniet meer.Over de toekomstigefunctle tast ook Heemschutnog volkomen in het duister Dat die bestemming gevondenmoet worden, is duidelijk,want de eigenaaris op leeftijd en hij en zijn vrouw wonen heel plezierigin hun modernehuis. Wie zei er ook alweer dat momentenzorg saai en stoffig is?Dezezaakkent zoveelaspectenvan financiële,ruimtelijke en verkeerstechnische aard dat zelfseen veelzijdig e e n d e s k u n d i g ec o m m i s s i ea l s d i e v a n H e e m s c h u t Zuid-Holland er nog geruime tijd zijn handen vol aan heeft Leovan der Meule

Dit is een geactualiseerde en enigszinsbekorteversievan het artikel dat in april zoo3 verscheenin het tijdschrift van de Bond Heemschut De auteur van het artikel,drs. L van der Meule,was tot voor kort lid van de Provinciale CommissieHeemschutZuid-Holland.De bij het artikel afgedruktefoto's komen uit het bezit van het Westlands Museum. Over de activiteitenvan de Bond Heemschut is meer te vinden op hun websitewww.heemschut.nl.

Zoveelgebouwenuit det6deeeuw heefthet Westlandníetmeer..

j a a r g a n g1 3 ,n u m m e r 1 . 1 e k w a r t a a l2 0 0 4

Ik ben geborenhalverwegede weg van toosduinen naar Den Haag a1senige zoon van mijn vader en moeder,die uit een oud tuindersgeslachtkwamen. Mijn overgrootvader heeft zích daar destijdsaan de OudeHaagweg gevestigd Mijn'buurman'was de rubberfabrÍekVredestein;dit is nog te zien op een foto van mijn huis in het Westlands Museum, daaropzieje nl. de schoorsteenvan die fabriek M a a r i k z o u h e t h e b b e no v e r d e w i n t e r t i j d i n d e j a r e n i,g40-1950in het tuindersvak.We hadden een toch wel t y p i s c h W e s t l a n d sg e m e n g dk o u d b e d r i j f m e t a l l e r l e i soortenfruit. Appelbomen,Ieiperentegen de muren, perziken en druiven in muurkassenen serresen enkeleen dubbelerijen platglas,dit alles omgevendoor rieten heiningen en stenenmuren. Toenik ongeveerrz jaar was haddenwe nog eenvarkensschuurvoor zo'n 5o varkens,maar daar is mijn vader mee g e s t o p t .D e r e d e nw a a r o m h e e f t h i j m i j n o o i t v e r t e l d , Uberhaupt vertelde hij toch weinig of niks over vroeger, dat vertellen over vÍoeger gebeurdebij zijn vader ook niet! AIs het winter was en echt vriezend weer dan werden de k r o m m e s p i j k e r se n k r a m m e n r e c h t g e s l a g e no p e e n ondersteboven gezetro kilo-gewicht.De kapotte eenruiters werden gerepareerd;van mijn vader moest ik dan op de fiets naar de firma Lieftink in de Da Costastraatin Den H a a g o m r a m e n l o o dt e h a l e n J eh a d n a m e n i i j k d r i e manieren om de eenruiterste repareren:met het bovengenoemdelood, door het afwaterend over elkaar heen Ieggenvan het glas,dat op zijn plaats werd gehouden met reepjesblik en door het gebruik van linnen van oude lakens.Het glas werd dan tegen elkaar aangedrukt,er ging een streekverf over en daar werd het linnen opgeplakt en dan weer een streekverf er overheen,dat was zo goed a1swaterdicht.Aan elke methode mankeerdewel wat; ikzelf vond de tweede methode het meest waterdicht en dus de beste Als het weer het toeliet werd de laatste prei van het Iand gehaalden ook de boerenkool.Dan had men weer wat te veilen De inkomstenlagen zo'n drie tot vier maanden stil en dat is nog al wat, het werd half april voor de eerste centenbinnen kwamen Verderwerden de perzikenen druivengesnoeiden aangebonden, de leiperengespoten met vbl (vruchtboomcarboleum) en gesnoeiden nÍet te v e r g e t e n d e p l a t g l a sr i j e n a a n g e l e g d E . rwerd peen g e z a a i de n s l a g e p o o t e n a a n d e r i b b e n k a n t n o g e e n bloemkooltje De kasboekenvan het vorig jaar werden bijgewerkt en afgeslotenen het nieuwe teeltplan werd opgemaakt.Dus je ziet, vÍiezen of niet, werk zat aan de winkel. AIs het hard vroor dan op de schaatsnaar Vlaardingen of nog verder weg Dat waren de uitjes die men zich graag veroorloofde Verderniets anders dan werken, werken en nog eenswerkenen naarde kerk gaan.

ríírèn,oe wáiáíhuÍzeh waar twee rn:íàl per jaar sla en tomaten worden geteeld is nog ruirnte genoeg voor andere gewassen.Somskomt er iemand uit de kop van NoordHolland praten of mijn vader koolzaadwil telen. De geestgronden zÍjn een goedevoedingsbodemvoor koolzaad. Koolzaadhoudt van zÍlte grond Mljn vader huurt nog een stuk land bij Arendsduin van het Hoogheemraadschap Delfland.Dus mogelijkhedengenoeg Wij, zijn kinderen,proberenhet onheil nog af te wenden, want het is ons bekend wat voor werk dat weer geeft en hoe stoffig dat werk is. Het koolzaadmoet gezeefdworden,zodatalleenhet zuiverekoolzaadoverblijft. Tenminstezo heb ik het nog in gedachtenIn ieder geval was het eenwerkje waar je veel bij moest niezen Het moet pezepd'als het koolzaadin bloei stondwas dat ccn nre ehii o oeziahl

'kouwe Wat kon er nog meer met de grond' gedaaí worden? Plat glas natuurlijk, dat was niet zo duur als bijvoorbeeld e e n k a s o f w a r e n h u i st e l a t e n n e e r z e t t e ne n e r k o n d e n meloenenonder worden geteeld Dre meloenenwerden prachtig,tenminste als de omstandighedenwaaronder ze rijpten optimaal waren. D i t b e t e k e n d ew e e r v e e l w e r k v o o r d e k i n d e r e n ,w a n t onder glaswordt het gauw te heet Dus als de zon scheen: luchten. Dit gebeurdedoor blokjesonder de eenruiterste l e g g e n D i e m o e s t e ns o m sp l a t , s o m sr e c h t o po n d e r d e eenruitersgezetworden Het blokjewas zo pakweg 15à zo c e n t i m e t e rh o o g e n z o ' n 8 à r o c e n t i m e t e rb r e e d .M a a r prik me niet vast op de afmeting van zo'nblokje Dat weten ze in de historischetuin wel te vertellen of te laten zIen. Somsmoestende blokjesom en om onder de ruiten gezet worden, het was allemaal een kwestie van hoeveeiwind stond er, hoe fel scheende zon,werd er regenverwacht Trouwensals het weer opeensomsloegmoestendie blokjesweer in rap tempoverwijderdworden Bij het oogstenvan de meloenenwerd de eenruiterrechtop in een ijzerenhaak gezet.Wilde mijn vader alleeneven kijken of er al voldoenderijpe meloenenwaren om dezein een redelijkehoeveelheidte kunnen aanvoeÍenaan de velling, dan mochten wij kinderen snel even de ramen vasthouden Zo kon hij zien of er al geoogstkon worden. Laterals de oogst achterde rug was,werden de eenruiters vaak weer gestapeldHet ijzerdraad,waarmee ze aan de b o v e n k a n ta a n g r o t e s p i j k e r sw a r e n b e v e s t i g d ,m o e s t weer losgemaaktworden De grond kon weer luchten en hemelwater krijgen om zo weer klaar gemaaktte worden voor een volgendeteelt. Weer meloenen of iets anders, daar kon nog evenoverworden nagedacht. D e p r i j z e n a a n d e v e i l i n g m o e s t e n g o e d g e w e e s tz i j n , want het was toch een behoorlijk intensieveteelt Kinderhanden konden al veel, maar het moest natuurLiikwel rendabelziin

Daan Duiivestiin G.J.Bonzet-deRuiter j a a r g a n g1 3 ,n u m m e r 1 . 1 e k w a r t a a l2 0 0 4

&Tl J{ffii*'to

OP'S.GRAVENZANDSE EENMOORDAANSLAG POLITIEAGENT In het oud-archief van de gemeente 's-Gravenzandetrof ik een foto met daarop een gezelschap,gefotografeerd voor het oude gemeentehuis aan de Langestraat.Op de foto is een aantal personen vereeuwigd, waarvan in ieder geval op de voorgrond burgemeesterBrunt te herkennenis. Het gaat kennelijk om een dame en een heer die op stoelen naast hem zitten. Verder staat er een aantal politieagenten op aÍgebeeld. Omdat er achterop de foto niets vermeld was had ik geen idee waarom dit statieportret gemaakt was' Ïoen ik vorig jaar bij het ordenen van mijn privé archief twee krantenaÉikeltjes tegenkwam ging mii een lichtje op. Hierin politieagent beschreven.De Íoto is gemaakt bii de thuiskomst uit werd een moordaanslagop een's-Gravenzandse het ziekenhuisvan agent Van Eendenburg. Het voorval heeft zich afgespeeldeind aprii r934.Het schot 's-Gravenzander die achterwerd gelostdoor een z9-jarige af verklaardea1lang een geweldigehekel te hebben aan Van Eendenburg.Kennelijk was de dader niet helemaal goed bij zijn hoofd. De krant bericht dat hij een waanidee had en dat in zÍjn verward breÍn toen het plan is opgekomen om Van Eendenburgom het levente brengen Daarentegenheeft de daderde aanslagkalm voorbereid Hij was op vrijdagavondnog naar de repetitievan de zangvereniging geweest,had zijn fiets strategischopgesteld om te kunnen vluchten en had daarna zijn siachtoffer o p g e w a c h t ,w a a r n a h i j d e a g e n t i n d e L a n g e s t r a a tt e r h o o g t e v a n d e D o r p s k e r km e t e e n B r o w n i n g i n d e r u g schoot.Na zijn daadvluchtte hij een van de daar aanwezíge sloppenin en daarnade Gasthuislaanop,waar hlj nog op agent Landmanschoot,die hem achtervolgde Hij werd gepakt en verhoorden legdeeen volledigebekent e n Í s a f , w a a r n a h i j v a s t g e z e tw e r d i n h e t H u i s v a n Bewaringin Den Haag Dezebijzonderegebeurteniswas het gesprekvan de dag in het Westlandl

De toestandvan het slachtofferwas naar omstandigheden redelijk wel; er was geen direct levensgevaarmeer na het verwijderen van de kogel Enigeweken later meldde de krant de blijde thuiskomst van agent Van Eendenburg.Er werd hem een feestelijkonthaal geboden Op het raadhuis had men de vlag uitgehangen en de loper uitgelegd De raadszaalwasmet palmen en bloemenmandenversierd en op de grote spiegeiwas het woord WELKOMgeschreven Bij de aankomstvan Van Eendenburgbij het raadhuis, werd hij toegezongendoor schoolkinderen,waarna hij wat moeizaamde trap naar de raadszaalbeklom.Daar sprakde burgemeesterhem toe en wenste hem geluk met zijn voorspoedlgeherstel waarbij hij zijn echtgenoteeen fraai boeket overhandigdeVervolgenswerd hij nog toegesproken d o o r k o r p s c h e fT e r H a r k , w e t h o u d e r V a n R i j n e n d e commandantvan de politietroepenin Den Haag,de eerste l u l t e n a n t P o t h a s t .D a a r n ak r e e g V a n E e n d e n b u r gn o g gelukwensenvan de brigade van de Rijksveldwacht,de ambtenarenen werkliedenvan de gemeente,de plaatselijke Burgerwachten vele anderen Nadat Van Eendenburgiedereenbedankt had werd voor het raadhuiseenfoto van het gezelschapgemaakt JanDahmeijer

j a a r g a n g1 3 ,n u m m e r 1 . 1 e k w a r t a a l2 0 0 4

.i.:;..,'l'.-t;:)ii.ii

geopendvan 12.ootot 17oo uur. (Vooropeningstijdenzie pagina z van StreekHistorie) ,'.rll:::;;::iii:

j':Ïii het lMestlandsMuseum is nog t/m z8 februari zoo4 de tentoonstelling'De slag bÍj Ter Heijde (16Sl)';een expositie over de beslissendezeeslagtijdens de eersteEngelse T e e o o r l o ph e ï l e v e nv a n a d m i r a a lM a a r t e nH e r n p r t c z Tromp en de geschiedenisvan het vissersdorpTerHeijde \v/ d r nr f rr rJ m / tr iq er dp tcntnnnctellino l l L r4r4y 1l -L tL/ /mL r r +a J iur lr ll i zf vn v^ +

'De

R o m e i n s eT i j d i n Z u i d - H o l l a n d 'e e n e x p o s i t Í eo v e r h e t dagelijks leven in Zuid-Holland in de RomeinseTÍjd van het begin van de jaarteiling tot ongeveer3oo na Chr Van z4 juli t/m 7 novemberzoo4 komt in het Westlands 'Van Westambachtentot gemeente Museum de expositie Westland', over het Westlandsebestuur van de Middeleeuwentot nu In Museum "De Korenschuur" in Loosduinen is tot eind maart de tentoonstelling"Loosduinenen VerenigdeOostIndischeCompagnie"(VOC).De VOCen Loosduinenhebben meer met elkaarte maken dan men aanvankelijkzou waardenken.In ieder gevalwaren er twee VOC-schepen in de naam Loosduinenvoorkwam.De naamgevingvan dezeschepenheeft vermoedelijkte maken met het feit d a t e r o p d e L o o s d u i n s eb u i t e n p l a a t s e nW e s t c a m pe n Ockenburghbewindhebberswoonden van de VOC.Op Westcampwoonde lohan van Oldebarnevelt,met Prins M a u r i t s g r o n d l e g g e rv a n d e V O C .O p d e b u i t e n p l a a t s Ockenburghwoonde na de dood van Westerbaende VOCbewindhebberMaarten Pauw. Bij dezetentoonstellingkunt u veel bijzonderhedenaan de weet komen over de voor ons land zo belangrijkeperiode van de VOC-tijd,zoalsde vaarroutesvan de schepen,aangegevenop een wereldkaarten op historischezeekaarten, de handelswaaren de lading van de "Loosduinse"schepen In de opkamer van Museum De Schilpenin Maasland is een tentoonstelling ingericht over de geschiedenisvan Maasland In 13panelenwordt de geschiedenisvan het dorp van de ijzertijd tot heden op overzichtelijkewijze uitgebeeld.Iedertijdvak heeft een eigen kader met afbeeldingen,kaarten,een verkiarendetekst en kenmerkende gebruiksvooÍwerpen.De reeksbegint met de vroegste bewoning van dit gebied,toen men hier op het veen en de kleiruggenwoonde en eindigt met de samenvoegingvan Maasland en Schipluiden tot Midden-Delfland. Opmerkelijkgenoeggeen geheelnieuwe situatie,want midden zestiendeeeuw waren "Maeslanten Schipluy"al verenigd onder eén Ambachtsheer.Aan de Ridderlijke D u i t s c h e O r d e d i e z i c h i n r z 4 2í n M a a s l a n d v e s t i g d e , wordt de nodige aandachtbesteed,maar ook de intensivering van de veeteelt,de tuinbouw, de dorpsuitbreidingen de bedrijfsontwikkelingkomen aan de orde. In Museum "Het Tramstation"in Schipluidenis tot r5 mei 2o04 een expositiete zien onder de titel "PAARDEN GEREI - VAN DE r9E EEUWTOTHEDEN"De expositiebestaatuit een selectievan de uitgebreideverzamelingvan dhr Cees van't Hoog te Schipluiden.Naast een (nep)paardop ware grootte,met arrenslee,zijn er allerlei artikelen die met oaardente maken hebben.zoalseen klokkensDelvoor een arrenslee,bellentuigen,verzorgingsgereien fotomateriaal.Verderkunnen, na een onderbrekingvan enkelejaren, in een geheelnieuwe opzetweer de archeologische vondsten van kasteelKeenenburgworden bekeken.Buiten de gewone openingsurenis het museum op Koninginnedag

w

In het Atrium van het stadhuisis van r4 februari tot 5juni 2o04 een tentoonstelling te zien over de ontwikkeirngen aanhet Sput e n v e r a n d e r i n g e nd i e h e t s t a d h u i s g e b l e d heeft ondergaanvanaf de middeleeuwentot heden De openingstijdenzijn van maandagt/m vrijdag van 7 oo u ) en op zaterdagvan 9 30 - U oo u 19.oou. (don.tot 21.3o

LEZING Op dinsdagr3 april is er een lezing door de heer Atheun J a n s e ,d o c e n t m i d d e l e e u w s eg e s c h i e d e n i sa a n d e 'Ridderschap Universiteit van Leiden,met als onderwerp v a n H o l l a n d ' , z o m o g e l i j k t o e g e s p i t s to p W e s t l a n d s e g e s l a c h t e n L o c a t i e : R e h o b o t h , P o e l d i j k s e p a dt , Aanvangstijdzo oo uur Honselersdijk.

M De Heij,'t Durp van me Jeugd De in r9i5 geborenmevrouw A. Brehm-vanSetersschrijft de laatstejaren in diversebladen,waaronderin ons eigen blad StreekHistorie,regelmatig stukjesover haar jeugd in Ter Heiide

7e Ànel dat in hpl Hcridqp di:leet

Deftien

van

die vermakelijkeverhalen,waaÍvan er negeneerderzijn v e r s c h e n e ni n d e W e s t l a n d s c h ee n D e l f t s c h eC o u r a n t , tellend heeft zij nu gebundeldin een ruim 3o bJ.adzijden boekje Zij heeft daarbij de medewerkinggehadvan Henk Tetteroo,kenner bij uitstek van het Westlandsedialect.De bundel is voor € 3,5ote koop bij Bruna in Monster. HistorischeKroniek over Poeldijk In de jaren zeventigvan de vorige eeuw heeft de geboren PoeldijkerW L Kruijk (r895-t98o)een groot aantalherinneringen en gebeurtenissenuit het Poeldijkseleven over de perioder875-r95oaan het papier toevertrouwd.Zijn zoon,PA Kruijk, heeft dezeaantekeningennu bewerkt, met weglating van een aantal ook nu nog gevoelige zaken,en in een beperkteoplageuitgegeven.Het is een omvangrijk geheelgewordenvan rond z5o dicht bedrukte bladzijden op A4-formaat De schrijver duikt in de inleivan het dorp en ding eerstwat dieperin de geschiedenis Iaat daarna systematischstraat voor straat alle huizen en h e t w e l e n w e e v a n h u n b e w o n e r sd e r e v u e p a s s e r e n , daarbij vooral puttend uit zijn geheugenen uit overlevering. Het boek zal voorallezersdrewat beter bekendzijn met Poeldijkboeien,maar is ook van belang als schetsvan het dorpslevenin dezestreekrond het eindevan de r9e en het begln van de zosteeeuw Voorhet gevalhet inmiddels is uitverkocht,Iigt er een exemplaarter inzageÍn de bibli otheekvan het WestlandsMuseum. laarboek zoo3HistorischeVerenigingMaasland Het nieuwe jaarboek 2o03van de HistorischeVereniging Maaslandziet er evenalsin voorgaandejaren weer verzoÍgd en aantrekkelijkuit. Het boekwerkje,dat 6r pagina's telt, bevat naast de vaste rubrieken een vijftal interessante artikelen met foto's over historischegebeurtenissenin en om Maaslanden Midden-Delfland.Het jaar zoo3was het Jaarvan de Boerderijen dat komt in de verschillende artikelen duidelijk tot uiting. Het boek is verkrijgbaar in museum De Schilpenin Maasland.De prijs bedraagt 6 euro

j a a r g a n g1 3 ,n u m m e r 1 . ' 1 ek w a r t a a l2 0 0 4

itid;lini*io Cruisbrouck O n d e r d e t i t e l " D e h e r i n n e r i n g b l i j f t . . "h e b b e n G l overde en G.Beijereenboek geschreven Alleblas-Behrtel Naaldwijksewijk CruisbrouckHet boek geeft een boeie n d b e e l dv a n d e h i s t o r Í ev a n d e z eg r o t e n d e e l si n h e t beginvan dejaren dertigvan detwintigste eeuw gebouwdewijk Die historie komt tot leven in 16zfoto's en vele verhalenvan (oud-)bewonersvan dezeonlangs >>)

geÍenoveeroe wrjK Notulen Wateringse gemeenteraa d t93g-r9 4r

O p r 6 d e c e m b e rz o o 3 h e e f t d e H i s t o r i s c h eW e r k g r o e p O u d W a t e r i n g e n & K w r n t s h e u ld e " N o t u l e n v a n d e gepubliceerd. gemeenteraadvan Wateringen1939-194r" Van den Boskreegtijdensde laatsteraadsBurgemeester v e r g a d e r i n gv a n d e g e m e e n t eW a t e r i n g e nh e t e e r s t e exemplaarvan dit boek aangebodendoor de bewerker, t e v e n s r a a d s l l d ,M a x i m v a n O o i j e n M e t d e z en i e u w e publicatievan de HistorischeWerkgroepwordt voor het eerst een integrale tekstuitgavevan raadsnotulengepresenteerd Elk agendapuntgaat vergezeldvan een toelicht i n g e n h e t g e h e e li s v o o r z i e nv a n u i t g e b r e i d er e g i s t e r s D e p u b l i c a t i ei s e e n r i j k e b r o n v o o r i e d e r e e nd i e w i l weten hoe in een periodevan mobilisatie en bezettingin een kleine NederlandSe oemecnte hef lerrcn -an alledag ook gewoon doorging In194r werden alle gemeenteraden in Nederland door Rijkscommíssaris Seyss-Inquart opgeheven. De periode 1939 L941is dus een "onvolledige" raadsperiode. Door de opheffing van de gemeente Wateringen kan ook de periode zooz-zoo3 als onvolledig worden gezien, omdat de eigenlijke raadsperiode voor heei Nederland tot zoo6 1oopt. Inhoudelijk zijn er ook vergelijkingen te trekken met het heden. Er zijn klachten over burengerucht, de toename

van het verkeeris een zorgen ook de gemeentelijkefinanciën stemmen niet tot overdrevenvreugde.Maar daar naast is de druk die de landelijke (Nederlandseen Duitse) autoriteitenop de gemeentelijkeorganisatieleggenduid e l i j k v o e l b a a r E r w o r d t g e s p r o k e no v e r m o b i l i s a t i e , aan geboudistributie,oorlogsschade luchtbescherming, wen en verhoogdekolenprijzen Ondanksde bezetting gaan veel normale gemeentetaken g e w o o nd o o r .E r w o r d e n b e l a s t i n g e nk w i j t g e s c h o l d e n , b e s t e m m i n g p l a n n e nv a s t g e s t e l de n v e r o r d e n i n g e n gewijzigd.Er zijn dlscussiesover de plaatsingvan een urinoir, ZwemvereenigingDe Waterman heeft een huurs c h u l dv a n f 2 8 6 6 , 4 5e n b i j d e o v e r v a lo p h e t r a a d h u i s van 12mei r94o verdwijnt een vooÍ die tijd aanzienlijk geldbedrag. Wanneerde gemeenteraadin r94r wordt opgeheven,is de burgemeesterde enigebestuurdervan de gemeenteNa de bevrijding functioneert het collegevan B & W weer en i n n o v e m b e r r 9 4 5 k r i j g t W a t e r i n g e nw e e r e e n ' e c h t e ' rrergemeenteraadInt946 worden de eersten2661lnoce kiezingengehouden De HistorischeWerkgroepOud Wateringen& Kwintsheul i s i n r 9 9 o b e g o n n e nm e t h e t t o e g a n k e l i j km a k e n v a n archiefstukkenvoor een groterpubliek.Met enigeregelmaat verschijnen in de reeksWateringseO-uohierenuittrekselsen tekstuitgavenvan rechterlijke,notariéle en gemeentelijkearchiefstukken. D e ny qr urLht rl qi r a t i e

v-

is ve L 1-Át 1. r-J:È: ;- r u^d ^d r

Lu ri Ji

r^

uE

-r l,I :: t o t i s c h e

Werkgroep,boekhandelVingerling in Wateringen en het WestlandsMuseum en kost € 7,95 Bestellenkan ook door o v e r m a k i n gv a n € 9 , 9 5( i n c 1 p o r t o ) o p g i r o n u m m e r 2o4675 van de HistorischeWerkgroep Het boek wordt dan thulsgestuurd

RIEZEBOS: DRUKKERIJ MET VAN OUDSHER STEEDS Z'N TIJDMEEGEGAAN!

DRUKKERIIRIEZEBOS 0174-s27155 KtRKtÀÀN1À-j. 2ó78ST Dr Ll]jR'TtLrrjOON0174-527rs2'FAX 1NliO@DRU IKKERITRIEZIBOS,N E_À{À-tI:

E e na d v e r t e n t i ien d i t b l a db e r e i k tc a2 0 0 0g e i n t e r e s s e e rldeez e r se n " m e e l e z e r se"n t o o n t d a t d e W e s t l a n d s e h i s t o r i eu n a a a nh e t h a r t l i g t .B o v e n d i ezno r g tu w a d v e r t e n t iveo o re e ng e z o n d ef i n a n c i è l e b a s i sv a n d i t b l a d ! B e lv o o r m e e ri n f o r m a t i eh e t W e s t l a n dM s u s e u mM K L H o n s e l e r s d i0i k1, 7 4- 6 2 1 0 8 4 , , i d d e lB r o e k w e q1 5 4 , 2 6 7 5 . j a a r g a n1g3 ,n u m m e r1 . 1 e k w a r t a a2l 0 0 4

ffi