Thuis op het werk Mogen wij ons even voorstellen? Ik ben Steven. Ik ben landbouwer. Naast mij zie je Els staan, mijn vrouw. Aan de andere kant staat oma Moniek. Op de grond zitten mijn kinderen Gaston, Ward en Rachel. Wij wonen allemaal samen op het melkveebedrijf ‘t Motehof. Ik wil jullie vertellen hoe het leven van een landbouwer eruitziet. De boerderij heeft een woonhuis, stallen en een winkel. Als ik ’s morgens opsta, hoef ik maar het erf over te steken en ik ben al in de stallen. Dat is gemakkelijk, want je werkt tenslotte met dieren. Als ze ziek zijn of moeten kalven, ben ik er direct bij. Ik heb ook altijd alles bij de hand en ik ben meestal thuis. Als er leveringen van voeders komen of als er een controleur langskomt, dan ben ik altijd in de buurt.
rderij e o b m o o r d eigen e j n e k e t f . o ) s e j k lo M aak b o g e l , uette q a m , g n i n e (tek
Maak een p lattegrond van hoe de boerderij eruit zou kunnen zie n. Houd er re kening mee dat het wo onhuis kle iner is dan de stallen en dat het wi nkeltje ni et in het woo nhuis zit.
Een grote, gezellige familie Met z’n allen aan tafel. Het is een gezellige drukte: mijn vrouw en ik samen met de kinderen en oma. Wij wonen dus met drie generaties op de boerderij. Els is niet alleen landbouwster, zij is ook nog verpleegster. Zij werkt dus niet de hele dag op de boerderij. Als Els moet werken, kan oma op de kinderen passen als ze thuiskomen van school. Oma en Els werken ook samen om yoghurt, boter en karnemelk te maken. De kinderen helpen met het verpakken, of met het verzorgen van de koeien. Zo werken we met het hele gezin op de boerderij.
oom b m a t s en Maak e familie n e ig e w oms, o van jou , s e t n pa, ta o , a m o ( jes,…). t h ic n , neven rbeeld o o v n e e Er staat site. b e w e op d
Van handwerk tot machine Elke ochtend om 6.30 uur en elke avond om 18.30 uur melk ik de koeien. Toen oma nog jong was, moest zij alle koeien in de wei met de hand gaan melken. In de winter gebeurde dat in de stal. Oma trok met een stoeltje en een emmer naar de koeien.
Alles is ook veel hygiënischer en properder. De melk gaat van de spenen door de melkmachine rechtstreeks naar de koeltank. Daar wordt de melk gekoeld tot 4°C. Na twee dagen komt een koelwagen de melk ophalen en wordt die onmiddellijk in de fabriek verwerkt.
In 1910 verschenen de eerste melkmachines, maar de boeren wilden ze niet gebruiken. Het duurde langer dan melken met de hand en de belangrijke ‘laatste’ melk werd niet meegemolken. Door de laatste melk uit te melken, zijn de uiers volledig leeg en kunnen er zich geen infecties in ontwikkelen. Gelukkig gaat het er nu anders aan toe. Wij melken de koeien machinaal. Dat gebeurt in een aparte melkstal. Ik sta in de melkput, ongeveer een meter lager dan waar de koeien staan. Zo kan ik de melkstellen waarmee gemolken wordt makkelijk aanhangen. Ik hoef me niet te bukken. Op die manier kunnen we onze 95 koeien veel makkelijker melken en gaat het veel vlugger. Wat vroeger bijna een voormiddag duurde, duurt nu een uur.
Lees de tekst over het vee in de bundel ’ ? r e o b en e ok o a op s a ‘W Vul de werkblaadjes in. . site Je vindt alles op de web Zet de eerste melkmachine op de tijdlijn in de klas.
De dieren voederen Na het reinigen van de melkput is het tijd om de dieren te voederen. Dat gebeurt ’s morgens en ’s avonds, telkens na het melken. Zoals op alle veebedrijven krijgen de dieren aangepast voeder. Er zijn dieren die meel krijgen, maïs, bietenpulp… Elk dier krijgt de juiste voeding volgens zijn noden.
n. e m a s u n e m n e g i e n e e Stel e d t e m g n i Houd reken riehoek. voedingsd
Een douche voor de melkput Na elke melkbeurt moet de melkput gereinigd worden. Want de koeien komen de melkput binnen met aarde en uitwerpselen aan hun poten. Dat is natuurlijk niet proper. Op een andere boerderij gaat het ook zo, hoor. Van de varkensteelt tot de akkerbouw, alles moet netjes en proper zijn. Wij landbouwers zijn bezig met voedsel voor mens en dier. Daarom moeten we de stallen en schuren regelmatig schrobben en uitvegen met een hogedrukreiniger.
Poets met z’n allen de klas .
Vergeet het b ord, de banken en de kasten niet.
Oorringen prikken Na het voederen van de dieren is het tijd om de kalveren te oormerken. Elk kalf moet een sanitelnummer hebben. Dat is een speciaal nummer waarmee we de hele levensweg van het kalf kunnen volgen, van de geboorte tot aan het slachten. Zo kan men controleren op welke boerderij(en) het dier heeft geleefd. Een boer houdt sommigen kalveren bij, de andere verkoopt hij. Stel dat het kalf een erge ziekte heeft, dan kan men opzoeken van welke boerderij het komt. Op die manier kan men op die boerderij controleren of er nog dieren ziek zijn. Niet alleen runderen moeten een oormerk hebben, maar ook varkens, geiten en schapen.
Vul een sanitelkaart in. Je vindt zo’n kaart op de website.
Een boerderij zonder stier!? Nu is het tijd voor het volgende werk: de koeien insemineren. Koeien worden tegenwoordig drachtig via een buisje. Dat wil zeggen dat de boer de zaadcellen bij de koe inbrengt met behulp van een buisje. Dit heet kunstmatige inseminatie. Een stier komt er niet meer aan te pas. De meeste stieren worden gebruikt als fokstieren. De zaadjes van de stier worden afgetapt, in een soort rietjes gedaan en direct ingevroren. Elke stier heeft bijzondere kwaliteiten. Een boer kan in een catalogus kiezen welke stier hij wil. Daarin staan zijn kwaliteiten netjes vermeld. Een boer koopt zaadjes van die stier om goede kalfjes te hebben. Als een koe klaar is om drachtig te worden, leegt de boer zo’n buisje of rietje in de koe. Bij varkens gaat het net zo.
Kies de id eale stier! Op de web site staan werkblaad jes om zel f de stier u it te kieze n die bij een koe past.
Bezoek op de boerderij Oeps, nog maar net gedaan met insemineren en er staat al een controleur op het bedrijf. Boerderijen worden vaak gecontroleerd. Deze controleur wil eens bekijken of we hygiënisch werken in onze winkel en onze verwerkingsplaats. Dat is maar goed ook. Niet enkel controleurs komen op bezoek, maar ook veeartsen die onze dieren komen verzorgen. Mensen die onze producten komen kopen. Of adviseurs die ons helpen om een goed voederrantsoen aan te maken. Er komen ook verkopers op ons bedrijf om hun producten aan te prijzen. En de chauffeurs niet te vergeten, zij komen dieren ophalen of leveren, brengen voeders… . Kortom, het kan druk zijn op de boerderij.
n e s n e m e k l e W op b ezoek ok men boerderij? op de n e m o Wat k doen? ze er
Even pauze? Even pauze? Neen, even lezen wat er tegenwoordig in de landbouwsector gebeurt. Er verandert zoveel: nieuwe machines, nieuwe soorten voeder, een andere manier van werken... Je moet voortdurend bijblijven. Daarom lees ik veel vakliteratuur en tijdschriften om mee te zijn met de nieuwste technieken.
Zoek foto’s of pren ten van oude en nieuwe landb ouwmachines. Vergelijk ze met elka ar. Je vindt beeldmateria al op de beeldbank van de provincie West-Vlaanderen (zie tips in het lesbo ekje).
Computerspelletjes of big business? Na de middag is het tijd om papieren in te vullen. Ik moet de sanitelnummers ingeven, nieuwe nummers aanvragen, invullen welke dieren er verkocht moeten worden, de nieuwe dieren inschrijven… Daarna raadpleeg ik op het internet even de catalogus met de nieuwe stieren. Ik ben er algauw een uurtje zoet mee.
staat e t i s b e w Op de elf z m o e j d blaa een werk mulier r o f g a l s e een b el). t i n a S ( n e in te vull
Ploegen en zwoegen Om 13 uur hang ik de ploeg aan mijn tractor en ga ik enkele percelen land ploegen. In het voorjaar zaai ik hier maïs. Die dient als voeder voor de koeien. De maïs wordt in oktober gedorst en in silo’s gelegd. Daarop komt een plastic zeil en autobanden. Zo blijft de maïs een hele tijd goed. Er komt wel wat bij kijken. Eerst moet de grond geploegd worden, dan moet ik eggen, daarna zaaien, sproeien… Maar dat is een verhaal op zich.
n e e s a l k e Maak in d . minituintje n, ka g a l s e d n Hoe je aa . e t i s b e w e vind je op d
: Spreekwoord aien.’ a z t e o m , il w ‘Wie maaien
Van boter tot karnemelk Terwijl ik op het land werk, zijn mijn vrouw en oma bezig in de verwerkingsruimte. Zij maken van de melk allerhande producten, die we dan in onze winkel verkopen. Boter, karnemelk, yoghurt, rijstpap… Allemaal lekkere producten om van te smullen. Alles moet hygiënisch verlopen. De producten moeten ook verpakt worden. Daarvoor hebben we speciale machines, of we doen het met de hand. Daarna gaan de producten in de koelkast.
Spreekwoord: ‘Wat de boer niet t.’ kent, dat eet hij nie
of m o o r t e , m Doe de r e t o b f l e z M aak n een boerderij. potje melk va room in een glazen melk of dat goed sluit. veel e j t o t g n a l o Sc hud nsetinz de melk ziet. eef. brokje ud uit door een z o Giet de aitn hoverblijft is boterig. en W ter voorzic ht Was de beor een bolletje van. kneed even maar! Pro ap is karnemelk. s n e v e l b e g r e Het ov
Klusjesman of boer? Na het werk op het land controleer ik de tractor. Ik moet het oliepeil nakijken, tanken, de leidingen nakijken… Kortom, de tractor moet goed onderhouden worden. Zonder tractor kan ik niet veel uitrichten. Ik heb hem nodig om op het land te werken, maar ook om de veewagen aan te hangen. Daarmee voer ik de dieren naar de weiden. In de winter kijk ik al mijn machines na. Ze krijgen een groot onderhoud, zodat ze weer prima in orde zijn na de winter als we het werk op het land hervatten.
lende il h c s r e v k e o Z ternet. in t e h p o n e r tracto
De dieren in de watten … Om lekkere melk of lekker vlees te krijgen, moeten wij goed zorg dragen voor onze dieren. Het is niet alleen belangrijk de stallen te reinigen, ook de dieren zelf moeten goed verzorgd worden. Ze krijgen de juiste voeding, maar ook inentingen tegen gevaarlijke ziektes. Hun hoeven worden verzorgd, want dieren kunnen dat natuurlijk niet zelf, zoals wij onze eigen nagels knippen. In de lente en de zomer krijgen de dieren een product op hun huid om vliegen af te schrikken. Want die vliegen kunnen flink vervelend doen. Ook de dierenarts komt regelmatig langs om de dieren te controleren.
ed Hoe kan jij go n? e g r o z lf e z je r voo
elke w n e g e t Zoek op zijn. t n ë e g n i j ziektes wi
Hup, koetje, hup! ’s Avonds helpen de kinderen de koeien binnen te brengen. Als het vakantie is of als ze klaar zijn met hun huiswerk, helpen de kinderen graag mee op de boerderij. Ze helpen het stro binnenhalen of de stallen schoonmaken of helpen met het melken… Er is altijd wel een werkje voor hen weggelegd dat ze graag doen. Als ze groot genoeg zijn, kunnen ze rondrijden met de tractor. Het leven op de boerderij kan heel erg leuk zijn voor kinderen.
n e k a t e k l e W ? s i u h n i g a a r g j i j e o d
Wat is het verschil tussen opgroeien op een boerderij en opgroeien zoals andere kinderen?
Vergaderingen en vormingen Als het wat rustiger is op de boerderij, bijvoorbeeld in de winter, is er tijd om vergaderingen en vormingen bij te wonen. Ik ben lid van de plaatselijke landbouwvereniging. Elke maand is er wel een vergadering. Ook vormingen zijn nodig, want de techniek staat niet stil en er zijn altijd wel nieuwe methodes om je werk uit te voeren. Op die manier blijven wij mee met de moderne ontwikkelingen in de landbouw.
hema c s d j i t t Vul he oer in. b e d n va taat s e j d a rkbla Het we ite. s b e w op de
