“They’re all great ideas. But they suffer from one fatal flaw. Which is that they’re all based on the notion that people are basically decent.” Woody Allen, “Whatever Works” (2009)
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
B
E
R
C
H
E
M
Architectuur I Woonvormen I Advies I Masterplan I Ecologie I Urban interventions I Denktank
ANTWERPEN ECOPOLIS
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
“… tussen droom en daad staan wetten in de weg, en praktische bezwaren…” Willem Elsschot; uit het gedicht “Het huwelijk” (1910)
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
MOTIVATIE OVERKAPPING
Ceci n’est pas photoshop ! Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
MOTIVATIE OVERKAPPING
Ceci n’est pas photoshop ! Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
“Niets is onmogelijk tot het tegendeel bewezen is” Gezegde voor mensen van goede wil
Ceci n’est pas photoshop !
http://www.aanpakringzuid.nl/
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
Overigens:
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VOORAFGAAND • Verkeer Ring minderen door : -Consuminderen -Vrachtvervoer via boot & trein -Zwaar verkeer rond de stad / recht naar haven via tangenten (Tol) -Rekeningrijden -Tolvrije Liefkenshoek (1/3e minder – VVC) -3e Scheldekruising -Beter openbaar vervoer • Verkeer Ring vereenvoudigen door : -Scheiden doorgaand & plaatselijk verkeer -Singel óp Ring (Stramien) Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
• “Wie van ‘ecologische infrastructuur’ (Nota strategische aanpak RSA, 2003) geen duur modewoord wil maken (…) zal in dat gebied meer zien dan een autosnelweg annex bermen, & plots de potentie ervan opmerken. Wie de geesten keren kan richting de idee van een snelwegoverkapping, kan meteen een gigantische publieke ruimte heroveren en de groene context herwaarderen.“ Bron: http://www.antwerpencentraal.be/ringpark
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
•
Een smallere snede van de Ring heeft een bijkomend voordeel op financieel vlak, aangezien het brugdek het meest kostelijke onderdeel van de overkapping is.
•
Het downgraden van de Singel verhoogt op haar beurt de oversteekbaarheid/verkeersveiligheid en verkleint de impact van de Singel als akoestische bron en bron van luchtvervuiling.
•
Wanneer de nodige reductie van emissies niet wordt gehaald, is een grootschalige overkapping van de Ring het enige valabele alternatief om de luchtkwaliteit in het centrale en noordelijke segment van de Ringzone onder de Europese NO2-norm te brengen. Bron: Overkappingsonderzoek Antwerpse Ring, AG Stadsontwikkeling Beeld rechts onder: Christian Leysen & Eric Joris, Antwerpen Overmorgen 2012, 2000
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
HOE INRICHTEN?
• Versnippering, voetafdruk, afval, energie … • Vibe , experts (biologen, sociologen), klankbordgroepen … • Doe-wijzer voor ecologische & sociale (duurzame) stadsontwikkeling
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
ECOPOLIS PRINCIPES •
PROCES
•
RUIMTE
• GROEN • WATER • VERKEER Het 'touwmodel' van prof. Cees Duijvestein
• ENERGIE •
GRONDSTOFFEN & MATERIALEN
•
COMFORT & GEZONDHEID
•
VITALITEIT & VEILIGHEID Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
ANTWERPEN ECOPOLIS -
Stappenplan, geen fix masterplan (transitie) Visievorming: open & niet-af , voor een organische & flexibele evolutie Cross-over denken tussen verschillende, verbindingen zoeken. Een manier van organiseren, een manier van denken
Eco-logisch denken … Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
“Ik heb altijd gevonden dat stedenbouwers geen steden hoeven te bouwen. Stedenbouw is vooral onderzoeken. Je ontwerpt modellen om te laten zien hoe het kan.” Luc Deleu. Bron: DeMorgen, 21 januari 2013
H. Prost, wedstrijd tot de inrichting der krijgsgronden van Antwerpen, 1910.
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
Terug naar de groene onderlegger
18e eeuw
19e eeuw Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
20e eeuw
Terug naar de groene onderlegger
*Groene plekken in Antwerpen, Bron: Antwerpen Hogerop *Formele groene ruimte en programmeerbare ruimte, cartografie: AG Stadsplanning: In de strategische ruimte van de Groene Singel is er 78 ha formele groene ruimte en 163 ha programmeerbare ruimte.
21e eeuw Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
Uit SUSKE & WISKE "De botte botaknol" (1981)
Terug naar de groene onderlegger
GROEN
Verbinden van groen
→ Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Verbinden van groen
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Verbinden van groen + groene vingers
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Verbinden van groen + groene vingers tpv invalswegen Centrum
Overkapte Ring Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Verbinden van groen + groene vingers tpv woonwijken
Draakplaats
Nieuw Zuurstofborg Zurenborg
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Via structureel groen Typologie (lanen, boulevards)
Luchtzuivering, ventilatie, schaduw Herkenbaarheid, geschiedenis vd plek
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Huidige versnipperde toestand (vb Berchem)
Huidige situatie Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Volkstuintjes
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Volkstuintjes
GROEN
Groene rand aan woonwijken (spelen, volkstuintjes)
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN
Verbinden & organiseren van groen
Nieuwe situatie
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN Beheer
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
GROEN Beheer
Zelfzuiverende natuur (Petrol)
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
WATER
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
WATER
Recuperatie & gebruik, zuivering, infiltratie & beheer, recreatie & transport • Stap 1: Verbruik zo weinig mogelijk water (+ water als drager van de ruimtelijke structuur; bestaande beken, vijvers Brialmont) • Stap 2: Gebruik hemelwater zo rationeel mogelijk (+ bufferen dmv groendaken) • Stap 3: Gescheiden afvoer, zuiveren (heliofieten), natuurlijke overstromingsplaatsen, infiltratie …
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
WATER
Infiltratie & beheer, genius loci & recreatie
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
WATER
Infrastructuur & transport
Halte Centrum
Halte Zuid
→
→
→
→
Halte Noord
Halte Lobroek
VERKEER “De ontoereikendheid van de collectieve verkeersmiddelen maakt de wagen tot een noodzakelijke verlenging van de benen, naast zijn verheffing (…) tot essentieel statussymbool” “De kosten besteed aan auto’s, benzine (…) is de prijs van de ersatz voor een goede stad, een goed verkeerssysteem, een goede planning (…) waarover we niet beschikken”. Renaat Braem, Het Lelijkste Land ter Wereld, 1968
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER STOP-principe
• • • •
Stappen Trappen Openbaar vervoer Privévervoer
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
SINGEL op RING
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
SINGEL: Groene Golf
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
SINGEL: Groene Golf
Fietsbruggen over de Groene Golf
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
Knooppunten & stadspoorten
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
Knooppunten & stadspoorten Patroon 14 Herkenbare buurten: Mensen hebben om ergens bij te kunnen horen een herkenbare ruimtelijke eenheid nodig (van een bepaalde schaal). Een belangrijk punt hierin is dat een buurt alleen een sterke identiteit kan verwerven als ze afgeschermd is tegen zwaar verkeer. De bewoners zien drukke straten als minder persoonlijk. Christopher Alexander, A pattern language, 1977
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
Knooppunten & stadspoorten
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
Knooppunten & stadspoorten
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
Openbaar vervoer • Hoge frequentie, synchronisatie van aansluitingen, betrouwbaar, comfortabel, goedkoop. • 1e niveau van radiale tramlijnen richting centrum (invalswegen) én concentrisch naar andere knooppunten/ stadspoorten (“Singeltram”). • 2e niveau van kleinere (elektrische) bussen die het fijnmaziger stratenpatroon van de stad beter kunnen indringen. Bediening v plaatsen die verder van de hoofdassen liggen of specifieke behoeften kennen (scholen, serviceflats …).
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
Openbaar vervoer
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER Trein
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
Openbaar vervoer
VERKEER
Stappen & trappen
Patroon 100
Voetgangersgebied:
Het eenvoudige sociale contact tussen mensen die elkaar in het openbaar tegenkomen, is één van de meest essentiële “bindmiddelen” in een samenleving. Christopher Alexander, A pattern language, 1977
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
VERKEER
Stappen & trappen
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
ENERGIE • Stap 1: vermijden van de vraag : compact & aaneengesloten bouwen, hogere dichtheid (co-housing), goed isoleren & luchtdicht bouwen, oriëntatie & passieve zonnewinsten …
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
ENERGIE • Stap 2: mix van hernieuwbare energie (zo collectief mogelijk organiseren): geothermie, zon, wind (haven) stadsverwarming, WKK, biomassa (vergisting), kinetische energie verkeer …
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
ENERGIE • Stap 3: recycleren van energie: coalities zoeken (bv restwarmte kantoren - zwembad Wezenberg)
→ →→ → → → Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
ENERGIE
Biomassacentrale GFT
ENERGIE
GFT
ENERGIE
• Energie uit afval (hernieuwbaar & schoon) • Gesloten keten • Korte afstanden Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
ENERGIE
Biomassacentrale
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
FUNCTIES
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
FUNCTIES Hoe bouwen?
Stap 1: Beperking grondstoffen & materialen, onnodig gebruik vermijden, hergebruik van oude materialen (Opalis), recyclage … -> hergebruik bestaand patrimonium, compact bouwen,flexibel bouwen Stap 2: Ecologische grondstoffen & materialen (gezondheid mens & milieu) -> hernieuwbaar, LCA, milieu-impact afbraak/bouw/gebruik Stap 3: Ethisch, A-politiek, gemeenschapsvormend , voorbeeldfunctie maatschappij 2.0 (citymarketing) Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
FUNCTIES Wat bouwen?
- Opvangen demografische explosie - Opvangen stedelijke problemen - Constructieve bijdrage aan een menselijke & gezonde stad/wereld
Scholen : -veilig bereikbaar -in het groen -meervoudig ruimtegebruik Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS
Een overkapte Ring is een verhaal dat klopt op alle vlakken. Het is een noodzaak & zal gefaseerd moeten verlopen maar het is tegelijkertijd een geschenk om de uitdagingen die op ons af komen het hoofd te bieden. Het is een win-winsituatie voor iedereen, ongeacht achtergrond of (politieke) overtuiging … NIL VOLENTIBUS ARDUUM
Ken Dupont DAM Architecten I ANTWERPEN ECOPOLIS