Theorieboek. Vrede. Het lieveheersbeestje is het symbool voor de actie tegen zinloos geweld

Theorieboek

3O

Zinloos geweld

Zinloos geweld is een begrip waarmee een bepaald type geweldmisdrijven wordt aangeduid. In een publicatie van het Nederlandse Ministerie van Justitie werd het in 1999 als volgt omschreven: "In het algemeen wordt onder zinloos geweld verstaan: een spontane vorm van fysiek geweld (of dreiging) waarbij het opzettelijk verwonden of doden van iemand centraal staat (excessief geweld). Het geweld kenmerkt zich door zijn incidentele aard, en ook door de willekeurige wijze waarop de dader het slachtoffer kiest." In de dagelijkse praktijk worden echter lang niet alle geweldsincidenten die in deze definitie passen 'zinloos geweld' genoemd. Bovendien zijn er ook gevallen van 'zinloos geweld' bekend die niet (geheel) beantwoorden aan deze omschrijving. 'Zinloos geweld' is geen categorie in het Nederlandse strafrecht, maar een fenomeen dat maatschappelijke verontrusting en verontwaardiging oproept. 1

Vrede

De introductie

Het lieveheersbeestje is het symbool voor de actie tegen zinloos geweld. Het begrip 'zinloos geweld' zoals men het nu kent werd voor het eerst 1997 gebruikt door Cees Bangma, districtschef van het politiekorps Midden-Friesland. Voor die tijd werd zo nu en dan over grootschalig oorlogsgeweld gesproken als 'zinloos', maar het woord had niet dezelfde betekenis als het nu heeft. Bangma schreef een ingezonden brief in de Leeuwarder Courant naar aanleiding van de dood van Meindert Tjoelker op 13 september 1997 in het uitgaanscentrum van Leeuwarden. Hij deed daarin een oproep om op de daarna volgende vrijdag om elf 1

1

Wikipedia

©TFG Hellegers 18-5-2013

Theorieboek uur 's avonds een minuut stilte in acht te nemen "om iedereen duidelijk te maken dat de Friese samenleving niet gedachteloos het oprukkende zinloze geweld aanvaardt" (Leeuwarder Courant, 16-09-97). De reacties op het initiatief waren massaal en voor het eind van de week was het begrip 'zinloos geweld' geboren.

Voorbeelden van “Zinloos geweld”

Vrede

Een van de eerste gevallen van “Zinloos geweld”die in de media terecht kwam, was er één uit racistische motieven. De 15-jarige Kerwin Duinmeijer, geboren Antilliaan en woonachtig in Amsterdam, liep in de nacht van 20 op 21 augustus 1983 door de hoofdstedelijke Damstraat. Gezellig met enkele vrienden wezen stappen. Voordat ze naar huis gingen, besloten ze nog even iets te gaan eten. Gezellig aten ze hun broodje. Niets aan de hand. Totdat er vanuit het donker iemand richting het groepje liep. Zijn doel was duidelijk: Kerwin. Zonder enige aanleiding, zonder enige opmerking, zonder enige reden haalde de jongen een mes uit zijn binnenzak en zonder aarzeling stak hij meerdere malen in de buik van de 15-jarige jongen. Kerwin stortte ineen. Het bloed stroomde uit zijn lichaam. De zwaargewonde Kerwin lag 20 minuten te wachten op een ambulance, want een taxichauffeur wou hem niet in zijn taxi naar het ziekenhuis brengen, bang dat zijn auto met bloed besmeurd raakt. De volgende dag overleed Kerwin aan zijn verwondingen. De moordenaar is een 16-jarige skinhead die Niko B. heet. Hij heeft op zijn arm een tattoo met de kreet ‘honderd procent white’. Zijn verklaring voor deze gruwelijke moord was: “Hij is een vieze nikker, die moet niet zo vies naar me kijken, daar hou ik niet van.”

Op vrijdag 13 september 1997 vierde Meindert Tjoelker met een aantal vrienden zijn vrijgezellenavond in Leeuwarden. Rond een uur of half drie liep hij met zijn vrienden en twee andere stellen over de Nieuwstad in het centrum. Het zestal stuitte op een groep jongens, die luid schreeuwend een aantal fietsen in de gracht smeten. Een opmerking van Tjoelkerts vrienden over het wangedrag van het kwartet was genoeg om ze boos te maken. De vier stormden vanaf de andere kant van de gracht af op Meindert en zijn vrienden. Ze schopten en sloegen er als wilden op los. Meindert had het zwaar te verduren. Hij werd vele malen tegen het hoofd getrapt. Terwijl zijn vrienden eraf kwamen met lichte kneuzingen, bezweek Meindert enkele uren later in het Medisch Centrum Leeuwarden aan zijn verwondingen. De vier daders zeiden later dat het niet de bedoeling was om iemand te vermoorden, dat je op tv ziet hoe vaak ze worden geslagen maar toch nog opstaan. Ze zeggen dat ze niet 2


Theorieboek wisten dat een mens zo weinig nodig had.

De reactie Er volgde een ware mediahype waarin niet alleen veel aandacht was voor het incident waarbij Tjoelker om het leven kwam en de nasleep daarvan (herdenking, begrafenis, het strafproces), maar ook voor de maatschappelijke reacties die de oproep van Bangma tot gevolg had. Bovendien werd wekenlang in de kranten melding gedaan van soortgelijke voorvallen. Rapportages van nieuwe en oude incidenten (Joes Kloppenburg bijvoorbeeld) vulden de kolommen, waardoor onder de Nederlandse bevolking het idee ontstond dat het met het geweld in Nederland de pan uit begon te rijzen en dat er iets moest worden ondernomen om de geweldsspiraal te doorbreken.

Meer voorbeelden van “zinloos geweld” • In 1999 fietste er een 30-jarige man in Amsterdam, maar dat was zijn laatste fietstochtje. Hij werd na een weinig betekenende verkeersruzie van zijn fiets geschoten. Hij overleed op weg naar het ziekenhuis. • In 1999 liep een huisvrouw (Carla Opstal) met haar 2 kinderen in Spijkenisse over straat. Ze had een opmerking gemaakt over het rijgedrag van een jongeman die haar bijna omver fietste. De jongen schreeuwt vervolgens dat hij haar ‘kapot zal maken’. Hij haalde een pistool en schoot de vrouw ijskoud in haar bovenbeen. Ze raakte zwaargewond, maar overleefde het toch nog. • Op vrijdagavond 7 januari 2000 bracht de 17-jarige Daniël van Cotthem zijn vriendin (Loes) naar het station Vlaardingen-Oost. Dit deed hij omdat hij Loes wilde beschermen tegen het toenemende geweld bij de spoorwegen. Samen liepen ze over het perron. Een groepje jongeren kwam hen tegemoet. Er vielen enkele harde woorden, waarna een van de jongeren Daniël zonder enige aanleiding een klap op het hoof gaf. Aanvankelijk leek het incident goed af te lopen. Eenmaal thuis deed Daniël verslag van zijn nare ontmoeting, waarop zijn vader hem adviseerde aangifte te doen. Nog diezelfde avond werd de politie op de hoogte gesteld. De volgende ochtend werd Daniël bewusteloos in zijn bed gevonden. In het Academisch Ziekenhuis Rotterdam constateerden de artsen dat Daniël een hersenletsel had opgelopen. Zondagmiddag overleed hij aan de gevolgen van die klap.

3


Theorieboek

Zinloos Geweld: Waarom een maatschappelijk probleem? Zinloos is een maatschappelijk probleem omdat: 1.Er meerdere mensen bij betrokken zijn. 2.De overheid er mee te maken heeft. 3.En dat er verschillende meningen over zijn. Dat zijn de 3 kenmerken waarom Zinloos Geweld een maatschappelijk probleem is.

Vrede

Zinloos Geweld is een ruzie die zomaar ontstaat. Bijvoorbeeld, je komt uit een café en je komt iemand tegen die je in eens een klap of een schop geeft. Dat is Zinloos geweld. Zinloos geweld kan een heleboel veroorzaken. Zinloos geweld is een erge ruzie waar mensen en kinderen het slachttoffer van kunnen worden en zwaar gewond naar het ziekenhuis worden gebracht. Degene die de ruzie veroorzaakt heeft wordt opgepakt, en dan kan je 2 of zelf 3 jaar in de gevangenis blijven. Dan kan je je wel voorstellen dat Zinloos geweld niet echt verstandig is om te veroorzaken. Iemand die zoiets doet is eigenlijk een beetje ziek in zijn hoofd.

Wie of welke groepen zijn erbij betrokken? Geweld op straat wordt vooral gepleegd door mannen. Maar toch is één op de tien daders een vrouw. Als het om een vrouw gaat dan gaat het meestal om een groepje meisjes die een ander meisje in elkaar slaan. Bijna driekwart van die groep is jonger dan 25 jaar. De meeste van deze daders komen uit de groep van 12 tot en met 17 jaar. Deze “geweldsmisdrijven” worden meestal gepleegd in groepjes. Bij de groep van 25 jaar en ouder is het juist andersom, dan worden de acties meestal alleen gepleegd. Je kunt daders is 4 groepen verdelen: •Daders die al vaker geweld hebben gebruikt. Zij hebben vaak problemen thuis, op school en/of zijn werkloos. •Een klein deel van de daders hebben dingen tegen buitenlanders. (huidskleur, taal, enz.) •Daders die zich nog nooit gewelddadig hebben gedragen. Ze komen uit gewone gezinnen, zijn ouders hebben goede baan. Toch plegen ze geweld na gebruik van alcohol of drugs bij een disco enz. •Je kunt ze ook herkennen aan hoe ze zich gedragen en wat voor kleding ze dragen. Meestal willen ze daar al mee duidelijk maken wat voor mening ze hebben over de 4


Theorieboek “mindere”

Waarom is de overheid betrokken bij Zinloos geweld en wat kan de overheid doen aan het probleem? De overheid is er bij betrokken omdat als er iemand slachttoffer word moet de overheid er op de hoogte van worden gesteld. Waardoor de overheid er ook wat aan doen: het wordt in de 2de kamer over gesproken, er wordt eventueel een bijdrage gegeven aan de slachttoffer, er moet een rechtszaak begonnen worden als dat nodig is enz. bijvoorbeeld met de moord op Kerwin Duinmeijer. Hij werd vermoord omdat een junk tegen getinte mensen is. Er wordt waarschijnlijk met de taxichauffeur gepraat, (dat doet de overheid dus) waarom hij Kerwin niet heeft meegenomen. Er wordt waarschijnlijk geld gegeven aan de ouders van Kerwin. Voor de rouwkosten e.d. ook word er een straf gegeven aan de dader waardoor er ook een rechtszaak moet komen. Zo zie je maar dat er ongelofelijk veel bij komt kijken als er Zinloos geweld gepleegd is. De overheid kan best veel doen aan het probleem. Zo kunnen ze campagnes voeren en misschien les geven op de scholen over dit probleem. Toch kan de overheid Zinloos geweld nooit stoppen.

Wat is de beste oplossing? Er bestaan al genoeg tal oplossingen om dit probleem tegen te gaan. Maar oplossingen zijn geen goed plan. Regels zal denk ik wel beter werken. Dan denk ik aan deze regels:

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 5

Breng jezelf niet in gevaar. Duik nooit zomaar in een groep vechtende mensen. Neem nooit wapens mee wanneer je uitgaat. Wanneer je zelf in nood zit, kun je beter ‘brand’ roepen dan ‘help’, dit roept de mensen veel meer aan dan ‘help’ Laat slachtoffers nooit in de steek. Help hen door met een GSM direct 112 te bellen. Wanneer je zelf geen GSM hebt, spreek dan omstanders hierop aan. Zoek steun en laat zien dat je iets wil doen. Roep van een afstand zo hard je kan: ‘daar komt de politie’! Maak oogcontact met het slachtoffer, laat zien dat je er bent. Ga naar het


Theorieboek slachtoffer als de daders weg zijn. 9. Onthoud het signalement of het nummer bord van de dader. 10. Doe altijd aangifte bij de politie. 11. Val nooit te erg op voordat de politie er is. Anders trek je aandacht van de dader en misschien ben jij dan zijn volgende slachtoffer.

Waar vind het meeste Zinloos geweld plaats? Volgens recent onderzoek vindt het meeste straatgeweld plaats in woonwijken, bij het uitgaan en in het verkeer. Geweld in woonwijken ontstaat bijvoorbeeld door groepjes jongeren die buurtbewoners of elkaar lastig vallen. Het pure uitgaansgerelateerde straatgeweld betreft meestal uitgaande jongeren die onderling slaags raken. In het verkeer gaat het vaak om verkeersdeelnemers die het niet eens zijn over een bepaalde verkeerssituatie de daardoor met elkaar op de vuist gaan. Andere vindplaatsen van geweld zijn winkelcentra, scholen, het openbaar vervoer en sportgelegenheden.

Vrede

Daders en slachtoffers Mannen versus vrouwen

Geweld op straat is voor het overgrote deel een mannenaangelegenheid. Is slechts 1 op de 10 gevallen is de dader en vrouw. Daarbij gaat het dan meestal om groepjes meisjes die andere meisjes in elkaar slaan. Bijna driekwart van de daders is jonger dan 25 jaar. De meeste daders komen duidelijk uit de groep van 12 tot en met 17 jaar.

Slachtoffers De leeftijden van de slachtoffers liggen hoger. Sommigen lopen door hun beroep meer risico’s, politiemensen bijvoorbeeld. Maar ook horecamedewerkers, buschauffeurs, treinconducteurs, verplegers in het ziekenhuis of mensen van de sociale dienst lopen een grotere kans om slachtoffer te worden. Het komt bijna niet voor dat de daders of slachtoffer jonger zijn dan 12 jaar, of ouder dan zestig jaar.

Groepen

6


Theorieboek Verder blijkt uit onderzoek dat daders in de meeste gevallen met leeftijdsgenoten vechten. De daders jonger dab 25 jaar plegen vaker dan andere daders geweld tegen oudere slachtoffers. Vooral de jongere daders plegen geweld in groepsverband. Dit gaat op voor driekwart van de jongeren onder de achttien jaar en voor de tweederde van de jongeren tussen de 18 en 24 jaar pleegt de geweldsdelicten juist alleen.

Getalsverhouding De krachtsverhouding tussen daders en slachtoffers wordt onder meer bepaald door het aantal daders tegenover het aantal slachtoffers. Vier jongens die gezamenlijk een meisje in elkaar slaan, geven een ander beeld dan de twee jongens die elkaar met honkbalknuppels te lijf gaan. In iets meer dan de helft van de geweldsincidenten zien we één dader tegenover één slachtoffer. In ongeveer één op de drie gevallen is het slachtoffer sterk in het nadeel. Meerdere daders vallen dan één slachtoffer aan. In één op de tien gevallen speelt de geweldpleging zich af tussen meerdere daders en slachtoffers.

Letsel Vrijwel alles daders komen er zonder kleerscheuren af. Van de slachtoffers komt maar één op de twaalf personen met de schrik vrij. Tweederde loopt in ieder geval flink wat klappen op en houdt daar wat schrammen en blauwe plekken aan over. Eén op de vijf slachtoffers moet zich bij de Eerste Hulppost laten behandelen, vooral voor hechtingen door (steek)wonden. Eén op de twintig slachtoffers raakt zodanig gewond dat meerdere behandelingen nodig zijn. Het gaat daarbij om oogbeschadigingen, steekwonden, hersenletsel (hersenschudding), gebroken neus en gebroken of gekneusde ribben.

Voor de kick Een goede tweede vorm van geweldpleging op straat is een groep met jonge daders die niet vies zijn van een vechtpartijtje. Geweld is dan ook een vorm van amusement. Dit geweld valt onder kickgedrag. Onder invloed met name van alcohol, uit stoerheid, of eenvoudigweg om de kick, belandt met in ruzies of vechtpartijen. Meestal lopen deze gevechten goed af en blijft het bij enkele droge klappen. Maar niet altijd. In sommige gevechten loopt het volledig uit de hand en vallen er zwaardere klappen. Vooral als er wapens in voorkomen .Als deze jongeren ouder worden, stoppen ze meestal wel met dit gedrag.

7


Theorieboek

Gestoord gedrag Tenslotte doet nog een klein percentage aan het bekende schrikbeeld van zinloos geweld: incidenten waarbij uit het niets en min of meer toevallig iemand slachtoffer wordt. Zoals een oudere man die de krant zit te lezen aan de leestafel van de openbare bibliotheek en zomaar door een psychisch gestoorde man wordt doodgestoken. Bij een klein gedeelte van de geweldplegers liggen er psychologische problemen en/of psychiatrische problemen ten grondslag aan het gedrag. Deze gaan vaak gepaard met overmatig alcohol - en drugsgebruik. Het aantal van deze groep is nog onbekend.

Waarom plegen mensen geweld? Er is nog veel onderzoek voor nodig om deze vraag te kunnen beantwoorden. Toch kunnen we grofweg de volgende motieven en achtergronden onderscheiden.

Geweld met een ‘doel’ Bij een kleiner deel van het geweld op straat zien we dat geweldpleging onderdeel is van breder patroon van crimineel gedrag. Hierdoor krijgt het geweld een andere functie: men wil er iets mee bereiken. De voorgaande vormen van geweld kunnen we omschrijven als onbedoeld geweld. Dit meer criminaliteitsgerelateerde geweld is echter doelbewust, onbedoeld. Er is nog een duidelijk verschil: het heeft veel minder emotionele achtergrond en komt voornamelijk voort uit berekening. Daarom spreken we ook wel van instrumenteel geweld. Dat kan overigens breed worden ingevuld. Motieven kunnen uiteenlopen van bijvoorbeeld het gebruiken van macht. Het is de vraag hoever deze vorm van geweld nog valt onder onze definitie van willekeurig geweld. Maar voor een slachtoffer is dat natuurlijk niet echt belangrijk.

Lost Zinloos Geweld wat op? Onze conclusie is door zinloos geweld helemaal niks op te lossen valt. Als je een hekel hebt aan iemand of je mag hem/haar op de een of anderen manier niet, en je hebt zoiets van: die wil ik nog wel eens te pakken nemen, bedenk dan eerst heel goed wat je doet. Wat zijn de gevolgen als je zoiets van plan bent. Maar ook wat er gebeurt met jouw als de familie of vrienden erachter komen dat JIJ het gedaan hebt. 8


Theorieboek Ook moet je denken na het plegen ervan, ik neem aan dat je als dader een enorm schuldgevoel zal hebben, vooral als het slachtoffer in het ziekenhuis is belandt. Dat zijn dan 5 dingen om nog eens te bedenken of het wel zin heeft dat loze geweld!

Wat is het doel van de Stichting Tegen Willekeurig Geweld? Het doel van de Stichting Tegen Zinloos Geweld is campagnes maken over dat geweld niet kan en sommige respecteren dat niet. De Stichting probeert geweld te voorkomen door het op de tv te laten zien. Beschrijving van de 2 campagnes die de stichting voert: 1e campagne: Laat je hart spreken! Met deze campagne is ook het aangeven dat agressie en geweld niet normaal en vanzelfsprekend is. Kijk hier op www.Slachtofferhulp.nl 2e campagne barcode: Wees sterk! Reken af met geweld! Dit is een campagne van uitgaan en de horeca. Het is vanuit de Stichting als volgt te formuleren: Een positief gevoel overbrengen en het uitbeelden dat agressie en geweld in het uitgaansleven af te remmen is door een mentaliteitsverandering. Vervolgens willen ze duidelijk maken dat agressie en geweld niet normaal of vanzelfsprekend is. Met geweld los je daarom niks op!

Bij wat kan Het Slachtofferhulp helpen? Het slachtofferhulp helpt bij: -Geweld zoals; - Seksueel geweld en Huiselijk geweld - Beroving - Seksueel geweld - Stalking - Huiselijk geweld - Inbraak - Verkeersongeluk

Vrede 9


Theorieboek Voor wie is Het Slachtofferhulp? Het slachtofferhulp is er voor: - Slachtoffers van geweld of verkeersongeluk - Familie en kennissen - Getuigen van geweld, verkeersongeluk en enz.

Geweld met een ‘doel’ Bij een kleiner deel van het geweld op straat zien we dat geweldpleging onderdeel is van breder patroon van crimineel gedrag. Hierdoor krijgt het geweld een andere functie: men wil er iets mee bereiken. De voorgaande vormen van geweld kunnen we omschrijven als onbedoeld geweld. Dit meer criminaliteitsgerelateerde geweld is echter doelbewust, onbedoeld. Er is nog een duidelijk verschil: het heeft veel minder emotionele achtergrond en komt voornamelijk voort uit berekening. Daarom spreken we ook wel van instrumenteel geweld. Dat kan overigens breed worden ingevuld. Motieven kunnen uiteenlopen van bijvoorbeeld het gebruiken van macht. Het is de vraag hoever deze vorm van geweld nog valt onder onze definitie van zinloos geweld. Maar voor een slachtoffer is dat natuurlijk niet echt belangrijk.

Incidenteel wangedrag In de meeste gevallen zijn de daders achteraf zelf het meest verbaasd en geschokt over wat ze hebben gedaan. Kleine irritaties die voorkomen en een gebrek aan zelfbeheersing zijn voldoende om de vlam in de pan te doen slaan. Onder deze groep van geweldplegers vinden we veel daders van volwassen leeftijd. Maar ook door verveling van jongeren.

Hoe denken de mensen erover? Nadat de term ‘zinloos geweld’ opkwam en er een discussie ontstond over de vraag of er dan ook ‘zinloos geweld’ is, schokte het waanzinnige geweld waar Marianne Roza (18) en Froukje Schuitmaker (17) in Gorinchem (jan.)1999) het slachtoffer van werden de Nederlandse bevolking opnieuw na de dood van ondermeer Meindert Tjoelker (Leeuwarden, 1997.) Tijdens een grote herdenkingstocht in Gorinchem (zaterdagavond 16 januari 1999), waaraan ongeveer 25.000 mensen aan deelnamen, droegen velen een shirt met de tekst ‘’is er wel zinloos geweld’’ Zes scholieren lazen aan het begin van de tocht het gedicht ‘mensen gevraagd’ voor, dat begint met de 10

Vrede


Theorieboek regels: ‘’Mensen gevraagd om de rede te leren…… waar geweld door de eeuwen heen model heeft gestaan’’. Minuten stilte en fakkeloptochten blijken niet voldoende te zijn om het geweld te stoppen. In 1997, na wat er met Meindert Tjoelker gebeurde, is de Stichting zinloos geweld ontstaan. Zij willen professionele aanpak en de mentaliteit van de mensen proberen te gaan verbeteren. De stichting gelooft dat de oplossing tegen agressie en geweld ligt in preventieve maatregelen. Voor de stichting is er een heel positief symbool. Het lieveheersbeestje. Een symbool van liefde en tederheid. Een symbool tegen agressie en geweld. De Stichting tegen zinloos geweld heeft alles tot nu toe op eigen kracht gedaan. Fondsen zoeken, mensen motiveren, bedrijven inschakelen. Het is in 4 jaar tijd tot een bekende organisatie uitgegroeid. Er bestaat een goede samenwerking tussen politie, gemeente, bedrijven en scholen. Steeds meer mensen gaan er aan meewerken, er is al een uitgebreid netwerk van steunpunten en vrijwilligers ontstaan. Er zijn ook al een aantal projecten van de grond gekomen. Bijvoorbeeld het Stoeptegelproject, en het Kids tegen geweld project. Ze hebben er zelfs al een aantal prijzen mee gewonnen, als waardering van het goede werk wat ze doen. Ook de media steunt deze stichting door gratis reclames uit te zenden en zendtijd beschikbaar te stellen. Voor verdere groei van de stichting is veel geld nodig, dat is een groeiend probleem.

Wat is Stalking? Stalking is: - Ongewenste e-mails, telefoongesprekken en brieven - Dreigen met geweld - Vernielingen - Iemand die een bestelling doet uit je naam -Achtervolgingen. Vraag 3: Wat was de aanleiding van Zinloos geweld? Wat er met Meindert Tjoelker gebeurde (in september '97) is niet de enige reden van het ontstaan van de Landelijke Stichting Tegen Zinloos Geweld. Eén zo'n gebeurtenis is (hoe erg het ook kan zijn) niet genoeg. Er speelt veel meer. Iedereen ziet en weet dat er te vaak en te gemakkelijk agressie en geweld wordt gebruikt, zonder dat iemand dat respecteert. Geweld heeft als teken van macht. Agressie heeft een teken als van frustratie. Geweld heeft een teken als wat dan ook. Met Fysiek geweld, Verbaal geweld, Psychisch geweld is het nooit goed te praten. Met geweld los je niks 11


Theorieboek op.

Geweld en Agressie: waar praten we over? •

Geweld Geweld is met opzet schade toebrengen aan mensen, dieren of dingen. Er zijn veel vormen van geweld

•

Lichamelijk geweld Slaan, schoppen, neerschieten, mishandelen.

•

Geestelijk geweld De gevoelens van iemand kwetsen, schelden, negatieve vooroordelen, beledigen, uitlachen, doodzwijgen.

•

Structureel geweld Dat zit als het ware ingebakken in de structuren en wetten van onze wereldsamenleving. Je kunt bijvoorbeeld denken aan armoede. Miljoenen mensen lijden honger maar er is genoeg voedsel en er zijn voldoende grondstoffen op de wereld. Het probleem zit in de verdeling. De rijken willen niet echt met de armen delen. Ze profiteren van de armoede. Dat is structureel geweld. Het verpesten van het leefmilieu zodat dieren, planten en mensen er onder lijden, kunnen we ook een vorm van structureel geweld noemen.

Soorten geweld Er zijn meer soorten geweld. Denk bijvoorbeeld aan sexueel geweld. Je kunt geweld ook zien op bepaalde plekken. Mensen praten dan van straatgeweld, huiselijk geweld, horecageweld en tv-geweld. Al die vormen van geweld die op ons afkomen via computerspelletjes, film en strips noemen we omgevingsgeweld. Ook vandalisme of vernielen, zoals dingen stuk maken om daarmee anderen te kwetsen is een vorm van geweld. Een apart verhaal is oorlogsgeweld. Zo rond de eeuwwisseling waren er bijna 30 oorlogen en burgeroorlogen op de wereld. Sommige mensen zeggen dat het komt omdat er zoveel wapens zijn en zoveel mensen geld verdienen aan wapens. Waar het ook aan ligt, kinderen, vrouwen en burgers zijn het slachtoffer.

Geweld zit in mensen Geweld leeft als mogelijkheid in alle mensen. Iedereen heeft er mee te maken als dader of als slachtoffer. De reactie van mensen op geweld, bijvoorbeeld beelden op tv, zijn heel verschillend. We zien vaak drie soorten reacties. Afhankelijk van de situatie

12


Theorieboek hebben we waarschijnlijk allemaal ervaringen met deze reacties. • Angst Mensen zijn angstig als ze zelf (of een familielid) worden bedreigd. • Onverschilligheid Mensen zijn onverschillig over verkeersdoden, tenzij het hen zelf overkomt. Per week komen in Nederland gemiddeld 25 mensen om in het verkeer. Mensen zijn ook onverschilliger wanneer geweld ver weg is. Je kunt je niet overal druk om maken. • Fascinatie De meeste mensen vinden sommige vormen van geweld spannend en leuk. Geweld in de sport en in detectives en films fascineren. Denk ook aan de populariteit van hanengevechten en stierengevechten. Het is vreemd dat we het woord `beestachtig' gebruiken voor mensen. Beesten zijn veel netter. Roofdieren zijn vaak wel gewelddadig om te overleven maar ze richten zich zelden tegen soortgenoten. Het loopt bij dieren ook niet zo uit de hand zoals bij mensen.

Zinloos geweld Sinds eind jaren negentig kennen we het begrip zinloos geweld. Mensen worden op staat zomaar aangevallen en in elkaar geslagen, soms met de dood tot gevolg. Zinloos geweld gaat bijna altijd samen met alcohol en drugsmisbruik. En de daders zijn bijna altijd mannen en jongens. Hoe zou dat toch komen? Duizenden mensen hebben sindsdien meegedaan aan stille tochten tegen geweld. Ook zijn er al tientallen monumenten opgericht voor de slachtoffers. Mensen ervaren massaal dat de straat onveilig is. Er is veel kritiek op het woord zinloos omdat je zou kunnen denken dat er ook zinvol geweld bestaat. Sommige mensen vinden het beter om te praten over redeloos geweld. Overigens is deze vorm van geweld niet van de laatste tien jaar. Op elke jaarmarkt of kermis in het verre verleden kwamen mannen door messteken om het leven. Het is alleen zo dat het lijkt alsof we het niet meer pikken. Jongeren willen veilig kunnen uitgaan.

Agressie Agressie kun je omschrijven als levensenergie. Het is een positieve of negatieve drift om iets te bereiken. Positieve agressie kunnen we dan zien als de kracht om iets tot stand te brengen. Je gaat er helemaal voor. Negatieve agressie is de energie om iets

13


Theorieboek stuk te maken. Schade toebrengen aan anderen. Dan wordt het geweld. In het alledaagse spraakgebruik is agressie negatief. Bekend is de frustratie - agressie theorie. Frustratie betekent teleurstelling. Wanneer mensen ergens teleurgesteld over zijn (gefrustreerd zijn), dan kunnen ze agressief worden. Kwaad en woedend en dat kan uitlopen in gewelddadig gedrag zoals vernielingen en vechten. Conflict Een conflict is een tegenstelling op grond van verschillen. Mensen maken dagelijks tientallen conflicten mee.

Belangenconflicten Bijvoorbeeld: twee kinderen willen fietsen en er is maar één fiets. Ze hebben allebei hetzelfde belang in die ene fiets. En geen van beiden wil fietsen met de ander achterop. Ze willen ook allebei ergens anders heen. Dan is er een conflict

Waardenconflicten Waarden geven aan wat je belangrijk vindt in het leven. Wat voor jou waarde heeft. Bijvoorbeeld dat je dieren respecteert. Zo kan je in conflict komen met een dierenbeul.

Machtsconflict Conflicten door een verschil in macht. `Ik ben de baas en je doet het omdat ik het zeg'. Het zijn conflicten tussen mensen in verschillende posities maar ook binnen een groep spelen deze conflicten. Wie heeft de leiding? Wie bepaalt wat we gaan doen?

Omgaan met conflicten In 99% van de gevallen lopen conflicten tussen mensen goed af. Mensen zijn zeer vaardig in het oplossen van conflicten. Maar je moet het wel leren. Dat begint al in de wieg. Kinderen nemen ongemerkt gedrag over van ouders en opvoeders. Wanneer ouders altijd tegen elkaar schreeuwen en elkaar verwijten maken, denk je als kind dat dat normaal is. Later met je vriendjes in de zandbak merk je dat het ook anders kan. Bijna iedereen weet uit ervaring, dat praten en samenwerken beter is dan vechten.

Timmer er maar bovenop Kinderen en jongeren kunnen niet beter of slechter met conflicten omgaan dan volwassenen. Ze hebben andere manieren om het te uiten. Kleine kinderen kunnen elkaar nog niet zo makkelijk overtuigen met woorden. Je ziet dat ze sneller duwen,

14


Theorieboek schreeuwen en met een schepje slaan. Bijten wil ook wel eens helpen. Bijna alle opvoeders verbieden dat en zo leren kinderen dat er andere manieren zijn om conflicten op te lossen. Er zijn ook opvoeders die roepen: `Timmer er maar lekker bovenop!' Waarschijnlijk doen ze dat zelf ook. Je kunt dan wel een keer winnen maar handig is het niet. Als je later achter de kassa zit of drankjes uitdeelt in het vliegtuig kun je er ook niet op timmeren.

Vrede Weg met die messen

Conflicten zijn een tegenstelling. Wanneer tegenstellingen lang bestaan en de mensen zich diep gekwetst voelen en er bovendien nog een wapen voorhanden is, kan een conflict escaleren in geweld of agressie. Het loopt helemaal uit de hand. Het is een vreemd idee dat veel jongeren denken dat een mes de veiligheid vergroot. Dat lijkt maar zo. In de praktijk ga je het ook makkelijker gebruiken. De kans is groot dat je door het mes van een ander geprikt wordt.

Vooroordelen Eén van de belangrijkste oorzaken van conflicten zijn vooroordelen. Dat zijn gedachten die je over groepen mensen hebt waarvan je denkt dat ze waar zijn. Maar ze zijn niet waar. Bijvoorbeeld: Alle bejaarden zijn saai, gehandicapten zijn zielig, jongens moeten altijd stoer zijn, Surinamers zijn lui, voetbalsupporters zijn agressief. Dat soort bewering. Alle mensen hebben vooroordelen. Je bent er niet mee geboren. Je hebt ze aangeleerd. Het plezierige daarvan is dat je ze ook weer kunt afleren. Mensen zijn wel geboren met het vermogen vooroordelen te maken. Vooroordelen beschermen je tegen het vreemde dat bedreigend kan zijn. Het gaat vaak mis als er helemaal geen bedreiging is. Vooroordelen kunnen leiden tot conflicten, soms met geweld.

15


Theorieboek. Vrede. Het lieveheersbeestje is het symbool voor de actie tegen zinloos geweld

Recommend Documents