themanummer geestelijke verzorging en meditatie
t u s s e n t i j d s 24 vereniging van geestelijk verzorgers albert camus platform voor professionele werkers op het gebied van zingeving en levensbeschouwing
inhoud 3
Nieuws
4
Mindfulness en geestelijke verzorging
7
Kunstexpress: de eerste dag
8
Meditatie: er
11 Wat is bidden? 12 Boeddhisme als levensweg 14 Zakenman wordt soefieleider 16 www.tips 17 Up to date: boeken, films en muziek 18 Yoga voor mensen met kanker 21 Scholing en vorming 22 Verenigingsnieuws 24 Het volgende nummer: grenzen is geen stem dan adem
tussentijds 24
*
zomer 2012
*
themanummer geestelijke verzorging en meditatie
hoofdredactie: vacature
tussentijds verschijnt vier keer per jaar. de
eindredactie: marc rietveld
auteurs zijn persoonlijk verantwoordelijk
redactie: henny groote schaarsberg,
voor hun bijdragen. plaatsing van een ar-
marleen kremers, ellen kruyt, johan
tikel impliceert niet per se, dat de redactie
vlaar, cisca peters
het met de inhoud daarvan eens is. over-
medewerkers aan dit nummer: irène bakker, wite carp, josette van
name van artikelen alleen met bronvermelding en na toestemming van de redactie.
vereniging van geestelijk verzorgers
albert camus platform voor professionele werkers op het gebied van zingeving en levensbeschouwing
leeuwen, angela de witte
leden van albert camus ontvangen tussentijds per mail of op papier per post, dit laatste kost € 5,50 per nummer inclusief porti. het abonnement op de e-mailversie is bij het lidmaatschap inbegrepen. aan universiteiten
en
hogescholen
wordt
een papieren exemplaar ter beschikking gesteld. kennismakingsnummers worden op verzoek toegestuurd: penningmees-
opmaak: elke swart
[email protected].
geen
lid,
maar
wel tussentijds ontvangen? informeer redactieadres:
2e atjehstraat 34, 3531 sv utrecht
bij het secretariaat:
tel. 030 287 15 99
inleverdatum kopij volgende nummer:
[email protected]
15 SEPTEMBER 2012
www . vgw - albertcamus . nl
*
www . vgw - albertcamus . nl
Johan Vlaar, Van Goghstraat 17, 1701 JN Heerhugowaard, tel 06 11 47 83 73 e-mail secretariaat:
[email protected]
*
www . vgw - albertcamus . nl
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
uit vrije wil opnieuw bezien
albert camus op linkedin
creatiever door meditatie
camus : nog steeds actueel
De Tweede Kamer buigt zich opnieuw
Marc Rietveld heeft een probleemstel-
Meditatie bevordert creatief denken.
Vijftig jaar na de dood van Albert Ca-
over het burgerinitiatief Uit Vrije Wil
ling geponeerd op Linkedin: waar liggen
Dat blijkt uit een studie van cognitief
mus is hij actueler dan ooit als één
over de legalisatie van stervenshulp
de grenzen van het vak van GV-er? Wat
psychologe Lorenza Colzato van de Uni-
van de eersten die, vooral in L’Homme
aan levensmoede ouderen. Dit ge-
hoort er wel bij, en- misschien nog wel
versiteit Leiden. De studie ondersteunt
Révolté, heeft nagedacht over het
beurt als het tweede evaluatieon-
interessanter- wat niet?
de veronderstelling dat mediteren een
recht op opstand. Hij wordt herdacht
derzoek over de euthanasiewet is
Evangeliseren zeker niet, maar voor-
langdurige invloed heeft op de men-
met een stroom aan publicaties. Er is
gepresenteerd, in het najaar. Een
gaan in een dienst weer wel. Yoga en
selijke cognitie, zoals waarnemen en
een aan Camus gewijd nummer van
meerderheid in de Kamer wil verder
meditatie wellicht wel, maar astrologie
denken. Dit geldt met name voor zgn.
Magazine Littéraire en een nummer-
dat ook het kabinet zich over Uit Vrije
weer niet. Kortom: wat is eigenlijk onze
‘Open-Monitoring-meditatie’, waarbij ie-
hors série van Le Monde. Veder een
Wil uitspreekt. Minister Schippers
professie?
mand zich open stelt om alle gedachten
nieuwe biografie door Virgil Tanase
noemde dat „voor de hand liggend”,
Reageer op deze stelling op Linkedin en
en sensaties te observeren zonder dat
en de vierdelige Pléiade-editie van
omdat de onderzoekers die de wet
meld je aan bij de groep Albert Camus.
hij zijn aandacht op een bepaald begrip
zijn werk. Verder twee elkaar aan-
evalueren onder meer nagaan welke
De redactie zal de inhoud van de discus-
of voorwerp richt. Dit stimuleert het ‘di-
vullende boeken over zijn persoon:
vormen van medische hulp bij zelfdo-
sie betrekken bij het volgende thema-
vergente denken’, dat is de manier van
Dictionnaire Albert Camus, onder
ding door ouderen met een voltooid
nummer van Tussentijds.
denken waarbij er associaties worden
redactie van Jeanyves Guérin en het
gelegd en nieuwe ideeën gegenereerd.
fotoalbum Albert Camus, solitaire et
leven nu al worden gepraktiseerd.
solidaire, door Catherine Camus.
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
kort
*
Dit nummer concentreert zich rond thema’s die met elkaar gemeen hebben dat
tweede interview neemt ons mee langs de weg van het antwoord door verdieping
mensen tot zichzelf, op verhaal, tot bezinning of inzicht komen. Veelal gebeurt dit in
in yoga. Antwoorden op persoonlijke en indringende vragen na ingrijpende en soms
een ‘Tussen-tijd’! In onze hectische samenleving zijn we naast de meer
ook bedreigende levenssituaties. Een derde persoonlijke weg werd
traditionele manieren massaal op zoek naar bronnen die leiden tot lij-
beschreven door Bieke Vandekerckhove in haar boek ‘Smaak van de
dens- en stressreductie. We creëren stilte en stilteplekken; keren ons nog steeds in tot gebed, maar bekwamen ons tevens in meer oosters gerichte technieken als mindfulness, meditatie, yoga of anderszins. In veel gevallen leidt het vinden van een geschikte vorm tot een spiritueel pad. Het vraagt veel inzet en oefening, maar daar staat tegenover, dat we het contact met onszelf verstevigen. Gemeenschappelijk in alle vor-
van
stilte’; het boek werd voor u gelezen en gerecenseerd. Verder komt
de
de vraag opgeworpen of bidden als christelijke vorm van meditatie
meditatie aan bod; de vraag wat en voor wie Soefisme is, en wordt nog een optie is in deze tijd. Samenvattend: een snuffelroute langs
redactie
diverse alternatieven. In de agenda inspirerende activiteiten en lezingen door interessante en boeiende inleiders. En tot slot willen wij
men is het (her)vinden of aanboren en ontwikkelen van krachtbronnen
u naast de vaste rubrieken graag attent maken op ontwikkelingen
in onszelf. Uitgesproken voorbeelden van persoonlijke zoektochten zijn
die gaande zijn op het gebied van het verenigingsnieuws. U kunt uw
in deze uitgave samengebracht. Een interview met een vrouw die via haar kennisma-
eigen bijdrage hierover posten op de door Marc Rietveld gestarte discussie op Linke-
king met het boeddhisme komt tot de keuze te leven in een zengemeenschap. Een
dIn (Albert Camus groep) over dit thema. Het gaat ons allemaal aan! Ellen Kruyt
mindfulness en geestelijke verzorging Wat is mindfulness? Jon Kabatt Zin,
Van nature GV?
zal zeker ook te maken hebben met het
zorgers een rol bij de introductie van
de grondlegger van de mindfulness
Jon Kabatt Zin heeft de mindfulness me-
feit dat mindfulness inmiddels erkend is
mindfulness; zo zijn bijvoorbeeld bij
beweging, omschrijft het als “het
ditatie rechtstreeks afgeleid uit de spiri-
als ‘evidence based’: wetenschappelijk
het mindfulness aanbod van het UMC
zonder oordeel en met aanvaarding
tuele traditie van het boeddhisme. Ook
onderzoek heeft de effectiviteit aange-
Utrecht, het Catharinaziekenhuis, de
richten van aandacht op ervaringen
in de theoretische onderbouwing van
toond voor bepaalde groepen patiënten.
Tergooiziekenhuizen en het psychi-
in het hier en nu” (zie zijn ‘Handboek
de training komen veel boeddhistische
De zgn. Mindfulness Based Cognitive
atrisch ziekenhuis Altrecht de eigen
Meditatief Ontspannen’ uit 2004).
geestelijk
Deze vorm van aandacht wordt ge-
Maar op even zovele andere plekken
traind door eenvoudige vormen van meditatie en yoga en dit blijkt heel positieve effecten te hebben voor mensen met chronische pijn en bij het voorkomen van recidive van de-
de afgelopen jaren is mindfulness heel populair geworden. talloze boeken, trainingen en cursussen duiken op in onze samenleving en ook wetenschappers onderzoeken het verschijnsel met bijzondere aandacht. ook onder geestelijk verzorgers is er veel aandacht voor mindfulness. het lijkt immers
pressie. Maar ook ‘gezonde’ men-
goed aan te sluiten bij hun werkzaamheden. in dit artikel onderzoeken we
sen verklaren dat mindfulness helpt
deze aanname: is mindfulness inderdaad iets voor geestelijk verzorgers?
verzorgers
betrokken.
is dat niet het geval. Het lijkt er dus op dat de geestelijk verzorging rechts en links worden ingehaald op hun eigen domein, dat van de spiritualiteit. Zouden geestelijk verzorgers er dus goed aan doen om zich actief te gaan bezig houden met mindfulness? Ie-
om beter met stress om te gaan en
mand als Christa Anbeek, docent bij
het leven zelf intenser te beleven.
de Universiteit voor Humanistiek zegt
De formele mindfulness training van
ideeën terug. Daarmee lijkt de mindful-
Therapy (MBCT), een variant van de eer-
hier een volmondig ‘ja’ op (zie haar
acht weken die door Jon Kabatt Zin is
ness van nature binnen het domein van
der genoemde MBSR, wordt erkend als
artikel in het boekje “Mindfulness
ontwikkeld, heet dan ook niet zonder
de geestelijk verzorger te vallen. Toch
een vorm van cognitieve gedragsthera-
– Spirituele traditie of therapeutische
reden de Mindfulness Based Stress
is er juist bij veel reguliere therapeuten
pie en als zodanig steeds vaker ingezet.
techniek?” uit 2009). Ook in een re-
Reduction (MBSR).
veel aandacht voor mindfulness. Dat
Op allerlei plekken spelen geestelijk ver-
cente masterscriptie van één van
mindfulness is evidence based : het helpt aantoonbaar bij chronische pijn en depressie .
haar studenten (Floor van Orsouw)
te leren accepteren dat het leven is zo-
lies our growth and our freedom.” Oefe-
in de behandeling en niet zijn pro-
wordt deze gedachte onderstreept
als het is. Daarmee zal hij vrijer worden
nen in mindfulness helpt om die ruimte
bleem. Dat is iets wat geestelijk ver-
in de aanbeveling dat “geestelijk ver-
te vergroten, en daarmee de kans op
zorgers altijd al deden. Verder richt
zorgers met meditatie-ervaring niet
persoonlijke groei.
de mindfulness beoefening zich op
Tenslotte kan de oefening in mindfulness
het versterken van de aandacht en
helpen om stil en ontvankelijk te worden
het verdiepen van het bewustzijn van
voor wat zich in het leven aandient, ie-
de cliënt voor wat voor hem of haar
der moment weer, of het nu mooi of le-
van betekenis is. Ook daarin over-
lijk, plezierig of vervelend is. Het is die
lapt mindfulness met het werk van
openheid die het mogelijk maakt om de
de geestelijk verzorger. En tenslotte
eigen spirituele kracht te mobiliseren,
is de mindfulness training gericht op
de kracht die ligt in de compassie voor
het versterken van een houding van
zichzelf en de mensen en wereld om
mildheid en compassie. Dat de cliënt
hem heen. Het is niet voor niets dat in
daar ‘beter’ door wordt, is iets dat
het verlengde van de mindfulness trai-
alle spirituele tradities leren (vgl. het
ningen inmiddels ook zogenoemde com-
‘Handvest voor Compassie’, zoals dat
passietrainingen
is opgesteld door Karen Armstrong).
zouden moeten aarzelen om een op-
liefde na liefde
leiding tot mindfulnesstrainer te volgen en mindfulness in te zetten in de begeleiding van cliënten” (zie haar scriptie “Mindfulness: therapie, spirituele beoefening of levenshouding?” van januari 2012). Maar waarom zou het zo goed zijn, als geestelijk verzorgers de rol van mindfulness trainer en coach (nog) actiever naar zich toe zouden trekken? Spirituele krachten In de eerste plaats zou mindfulness
er komt een tijd dat je opgetogen jezelf zal begroeten als je aankomt bij je eigen deur, in je eigen spiegel, en elk zal glimlachen bij de begroeting van de ander en zeggen, ga zitten. eet. je zult de vreemdeling weer liefhebben die je zelf was.
worden
ontwikkeld,
onder meer door Frits Koster, die een
het werk van de geestelijk verzorger
geef wijn. geef brood. geef je hart
belangrijke bijdrage heeft geleverd aan
Eigen groei
zelf kunnen versterken. Van Ari van
terug
de groei van de mindfulnessbeweging in
De laatste belangrijke reden voor
Buuren, voormalig geestelijk verzor-
aan zichzelf, aan de vreemdeling
Nederland.
geestelijk verzorgers om zich met
ger in het UMC Utrecht, leerde ik dat
die al je hele leven
geestelijke verzorging zich laat om-
van je houdt, maar die jij negeerde
schrijven als “het mobiliseren van de spirituele krachten, die in elk mens schuilen”. Het oefenen in mindfulness kan hier sterk aan bijdragen. Het kan de cliënt helpen om zijn aandacht te
voor een ander, die jou door en door kent. derek walcott
mindfulness bezig te houden, ligt in Brug naar reguliere therapie
wat het voor hen zelf kan betekenen.
In de tweede plaats is het goed als
Als geestelijk verzorgers al ervaring
geestelijk verzorgers actief met mind-
hebben met meditatie, in welke vorm
fulness aan de slag gaan, omdat het de
dan ook, dan kan de scholing in mind-
cliënt zou baten als via de mindfulness
fulness helpen deze meditatiebeoefe-
een brug wordt geslagen tussen het
ning te verdiepen en de eigen kennis
werk van de therapeut en dat van de
over meditatie verbreden. De mind-
in de eigen binnenwereld schuil gaat,
en wat los komen van alle automatische
geestelijk verzorger. In het aanbieden
fulness technieken zijn ondanks hun
op alle gedachten, spanningen, ge-
patronen die zich in zijn leven hebben
van mindfulness trainingen kunnen de
boeddhistische wortels in religieus
voelens en automatische reflexen, in
ingesleten. Victor E. Frankl schreef ooit:
therapeut en geestelijk verzorger heel
opzicht neutraal; zij laten zich goed
plaats van daarvoor weg te vluchten.
“Between stimulus and response there
goed op elkaar aansluiten. Zo gaat het
combineren met de contemplatieve
Vervolgens kan het hem leren om
is a space. In that space is our power to
werken met mindfulness uit van het in-
praktijken in welke religieuze of le-
daar met mildheid naar te kijken en
choose our response. In our response
zicht dat de cliënt centraal moet staan
vensbeschouwelijke traditie dan ook.
leren richten op dat wat er allemaal
in het verlengde van mindfulness inmiddels ook trainingen in compassie .
Als een geestelijk verzorger nog
mindfulness trainers hebben zich ge-
geen ervaring heeft met meditatie,
organiseerd in een tweetal beroeps-
dan is mindfulness een heel goede
verenigingen:
mee kennis te maken. Dit kan een
de
bijdrage leveren aan de praktijk van
trainers in nederland en vlaande-
lijk verzorger wordt verwacht, en aan de houding van mildheid en openheid die voor het werk noodzakelijk is. Wat voor de cliënt geldt, geldt ook voor de geestelijk verzorger zelf: een actieve meditatiepraktijk zal een katalysator zijn voor de persoonlijke groei.
‘vereniging
mindfulness
based
ren’. bij de vmbn kunnen zich alleen gekwalificeerde
mindfulnesstrainers
aansluiten, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen ‘categorie
‘categorie 2’ de categorie
er zijn momenteel in nederland en belgië diverse goede opleidingen voor mensen die mindfulness trainer willen worden. voorwaarde voor toelating is in de
en eenvoudige introductie om hier-
zelfonderzoek die van iedere geeste-
opleidingen tot mindfulness trainer
1’
en
trainers, waarbij alleen
1
trainers verplicht zijn
daadwerkelijk trainingen te geven.
meeste gevallen het hebben gevolgd van een mbsr-training, ervaring met retraites en een actieve meditatiepraktijk. de opleiding van het instituut voor mindfulness (van johan tinge). deze opleiding bestaat uit
8
weekenden van
2
of
3
dagen, verdeeld over
1½
jaar. zie www.
instituutvoormindfulness.nl. een post-hbo-opleiding tot mindfulnesstrainer aan de hoge school utrecht. deze
38
opleiding duurt anderhalf jaar en bestaat uit en een retraite van
5
cursusdagen (op zaterdag)
dagen. zie www.mindfulness.hu.nl.
Niet voor niets heeft iedere spirituele het han fortmanncentrum verzorgt een postdoctorale opleiding tot mindful-
ontwikkeld. Kortom: het zou inder-
‘vereniging voor mindfulness’ (vvm), die zich meer als platform pre-
daad heel goed zijn als geestelijk
senteert voor mensen die op een of
zijn op vrijdag
verzorgers de mindfulness niet over-
andere wijze mindfulness trainingen
laten aan de psychologen en andere
geven. er wordt wel gewerkt aan
traditie eigen vormen van meditatie
therapeuten in het veld. Er ligt hier een mooie kans om het eigen werk te versterken en om de onwenselijke kloof tussen geestelijk verzorging en
de
een certificering, maar die zal waarschijnlijk tamelijk soepel worden toegepast.
nesstrainer en onderzoeker. deze opleiding duurt twee jaar, en de cursusdagen
(1e jaar) voormindfulness.nl.
resp. donderdag
(2e
jaar). zie www.radboudcentrum-
de opleiding door het belgische instituut voor aandacht david dewulf). deze opleiding duurt
1
tot
3
&
mindfulness
jaar en bestaat uit
4
(van
fases met de
mogelijkheid van een aansluitende specialisatie. zie www.mindfulness.be/nl/activiteiten_opleiding_voorbereiding.html
reguliere therapieën te overbruggen. de opleiding tot mindfulnesstrainer van het vumc amsterdam. deze opleiding
Tekst: Marc Rietveld
duurt een jaar en bestaat uit
21
dagen, verdeeld over
10
blokken van twee of
drie aansluitende dagen. zie www.mindfulnessvumc.nl. de opleiding tot mindfulnesstrainer bij see true mindfulness in maastricht, den bosch, rotterdam, amsterdam, groningen en eindhoven. deze opleiding werkt samen met het iam (zie hierboven en een aansluitende
) en bestaat uit een basistraject van acht dagen verdiepingstraining van eveneens 8 dagen.
eerste dag
Rimpels
Een
De
in de lucht
echo van duisternis
ochtend breekt aan
Schilderij
en gedicht:
Rin Vastrick
k u n s t e x p r e s
De
luister naar de stilte diep van binnen en ontdek zijn oneindige schoonheid. open je hart in stilte, vind rust en vrede in jezelf. er is geen stem dan adem... Meditatie betekent onder meer over-
iets heel eenvoudigs. De basis van me-
van confrontatie contact hebt gemaakt
Hoe te mediteren
peinzing, bespiegeling. Het woord
ditatie is je ademhaling. Hoe dieper en
met je innerlijke gevoel. Het gaat er dan
Zoek een rustige plek in huis of in de
meditatie komt van het Latijnse ‘me-
rustiger je kunt ademhalen, hoe meer
om wat je op dit moment kunt en wilt
natuur. Het is belangrijk dat de plek
ditari’ dat ‘nadenken over’ of ‘oefe-
ruimte er in jezelf ontstaat. Adem in
en gaat kiezen. En soms geeft dat geen
prettig voelt. In principe kan je op elk
nen’ betekent of een handeling die
door je neus, naar je buik en adem uit
makkelijk gevoel. Meditatie is dus niet
tijdstip mediteren. In de praktijk is
steeds herhaald wordt met de be-
door je mond. Dit betekent dat je door
altijd maar leuk, rustig, of vanzelfspre-
het echter handig om aan het begin
doeling deze te oefenen. Meditatie
lagen heen moet gaan. In die lagen van
kend. Het is soms hard werken aan jezelf
van de ochtend te mediteren. Je bent
is niet iets waarin je kunt vluchten.
ons bewustzijn worden we soms met
juist omdat je inzichten krijgt doordat je
dan vaak nog in een ontvankelijke
Integendeel, het vraagt aan ons om
aspecten
waarmee
eindelijk tijd neemt voor je echte zelf.
staat en je geest is nog niet bezig met
vooral aandachtig te zijn voor het nu.
we niet geconfronteerd willen worden.
Vaak is het dan eenvoudiger om te stop-
de alledaagse dingen. Begin gewoon
Niet voor gisteren of morgen, maar
Doordat er ruimte ontstaat tijdens de
pen met meditatie omdat je denkt dat
eens met 5 minuten per dag met het
gewaarworden van het nu. Gewaar-
meditatie voor ons innerlijk kunnen
het daaraan ligt of omdat je deze con-
volgen van je ademhaling en verleng
worden met aandacht voor wat ons
deze aspecten naar boven komen. Er
frontatie niet aan wilt gaan. Maar mis-
dat na een week naar 10 minuten. In
bezighoudt, waar we dat gewaarwor-
volgt een confrontatie met ons zelf en
schien is het dan juist wel goed om door
het begin is er vaak een onrustig ge-
den, voelen in ons lichaam. Het is
vaak is dan de reactie naar buiten toe:
te zetten. Omdat je op een punt bent
voel, je krijgt kriebel, voelt van alles,
dus een vorm van zintuiglijke oefe-
“Meditatie is niks voor mij. Ik vond het
gekomen waar iets je heeft geraakt en
je gedachten gaan alle kanten op en
ning en gewaarworden van wat ons
niet prettig.” Of een andere reactie kan
het tijd is om daar meer aandacht aan
volgen elkaar op. Dit is heel normaal.
innerlijk beweegt. Aandacht voor wat
zijn: “Ik kwam voor innerlijke rust maar
te schenken. Een betrokkenheid op je-
Door deze gedachten te accepteren,
er is. Meditatie vraagt ons ontvanke-
vind die niet in de meditatie.”
zelf. Het is een taal van onze ziel. Met
ze te zien als wegdrijvende wolken,
geconfronteerd
lijk te zijn. Meditatie kan niet op een
meditatie ga je op weg vanuit de basis
vloeien ze vanzelf weg en door je
verstandelijke manier worden aange-
Inzicht
van je ademhaling. Naar innerlijke stilte.
telkens opnieuw te focussen naar je
leerd. Ieder mens kan mediteren en
Meditatie geeft inzicht in hoe je je leven
Naar bewust Zijn.
ademhaling, zal er rust intreden en
daarom is meditatie toch ook weer
wilt indelen, omdat je op het moment
tekst: angela de witte (psychosociaal counselor
&
kan je dieper in meditatie gaan.
kindercoach. ze heeft een eigen praktijk voor persoonlijke ontwikkeling en groei.)
Leren beschouwen
leerling: wat is de essentie van meditatie?
Levensvorm
Wat meditatie je kan geven is be-
meester: aandacht
Door mijn studie H.B.O Theologie aan
wustzijn van je gedachten. Hoe werkt
de EFA waarin ik heb gekozen
dat nu? Wat gebeurt er als je tien
leerling: niets meer?
minuten per dag even niets doet?
meester: aandacht en aandacht
schouwelijk counselor in kunst, sym-
leerling: er moet toch nog meer zijn?
boliek enmeditatie’, ben ik in contact
meester: aandacht, aandacht en aandacht
gekomen met meditatie. Meditatie is
aandacht te richten. Gevoelens van
voor mij een levensvorm geworden.
lichamelijke sensaties. In het huidige
leerling: wat betekent aandacht?
Je ervaart rust. Maar er is nog veel meer. Concentratie, het vermogen je
moment zijn: bij afdwalen naar het verleden of de toekomst keer je weer
meester: aandacht betekent aandacht
voor het uitstroomprofiel ‘levenbe-
Het is niet een koffertje dat ik zo nu en dan eens oppak maar ik merk door de jaren heen, dat ik meditatie
terug naar het moment van ademha-
overal toepas wanneer ik dit nodig
ling. Aandacht voor het nu. Zonder
heb om even contact te maken met
onmiddellijk oordeel situaties waar-
mij zelf dwars door de waan van de
nemen. Mildheid, je zult minder snel
dag heen. Ik voel me daardoor ver-
oordelen over jezelf en anderen. Ac-
bonden met iets oneindigs groot. Het
ceptatie van wat er is, zonder te vech-
is als het ware geïntegreerd in mijn
ten tegen datgene wat niet prettig is.
systeem. Meditatie heeft mij veel ge-
Gelijkmoedigheid: je laat je minder
bracht en brengt het nog, namelijk
meeslepen door allerlei situaties van
rust en overzicht. Zo kom ik in mij-
het leven zelf, je leert je minder te
zelf in contact met het Hogere, het
identificeren met gedachten, gevoe-
mystieke in mijn bestaan. Persoonlijk
lens of probleemsituaties.
vind ik meditatie één van de zacht-
We leren door meditatie het leven
ste vormen om tot je zelf te komen.
meer te zien als beschouwer. Daar-
Ik gebruik meditatie dan ook veel in
door ontstaat er ruimte in jezelf om
mijn werk als psychosociaal counse-
rustiger te kunnen kiezen wat je vol-
lor. Sinds 2005 geef ik meditatie aan
gende stap is in het leven. Wat is
groepen. Dat heb ik uitgebreid met
werkelijk van belang voor mij en voor
engelen meditaties en schilderme-
de ander? Je leert in lagen denken en
ditaties op aanvraag. Het geeft een
beschouwen. Alles heeft een laag en
zingevend aspect aan mijn werk. Al
door ruimte in jezelf en rust ontdek
het besprokene komt dan via een me-
je dat steeds duidelijker. Dit geeft je
ditatie tot de ander, waardoor woor-
een innerlijk overzicht. En zelfinzicht.
den een innerlijke beklijving kunnen
En verwondering. Verwondering over
vinden. Door stilte, door ademhaling.
het leven zelf.
Door rust en beschouwing.
advertentie
*
advertentie
*
advertentie
*
advertentie
*
advertentie
*
advertentie
Bulletin van Vacare, platform voor meditatief leven in en vanuit de Protestantse
De hier verzamelde spreuken vinden hun inspiratie vinden in Jodendom, Christen-
Kerk in Nederland. Vacare wil meditatie en meditatief leven bevorderen vanuit
dom en Boeddhisme. Ze kunnen je helpen om aandachtig en dankbaar te leven.
een brede, oecumenische visie. Iedereen die zich wil verdiepen in vormen van
Het boekje bevat een inleiding en 70 ‘spreukenkaartjes’ die uit het boekje ge-
christelijke meditatie wordt van harte uitgenodigd mee te doen. De naam Vacare
scheurd kunnen worden. De Zegenspreuken zijn gerangschikt naar zeven ver-
is afgeleid van een oude spirituele term vacare deo, die ‘vrij zijn voor God’ bete-
schillende thema’s (dagelijkse dingen, blijde/droevige gebeurtenissen, ontmoe-
kent. Vacare staat dus voor een bevrijdende, meditatieve levenskunst.
ting, natuur, meditatie en gebed)
Verschijnt: 4 keer per jaar, met 2 keer per jaar een thema brochure.
De illustraties in het boekje zijn van Anke Bras – van Oord. Teksten: Kick Bras
Jaarabonnement: € 18,00.
De kaartjes kunnen je helpen om aandachtig en dankbaar te leven.
Proefexemplaar voor lezers van Tussentijds: één gratis ter kennismaking
Prijs € 7,50 te bestellen via www.narratio.nl
bestellen via www . narratio . nl 10
se bidden is beweeglijk en in de synagogen wordt het gebed
woorden en invalshoeken. Zo zegt Toon Hermans dat bid-
gezongen met open ogen en het gebedenboek in de handen.
den ‘vertrouwen hebben en geven’ is. Frère Rogier van Taizé
Bidden met het lichaam is een manier van bidden zonder
noemt bidden ’groeien in geloofsvertrouwen, het ontdekken
woorden, als woorden te kort schieten of emoties (te) groot
van de stilte in ons hart’. Rudolf Steiner zegt dat bidden ons
zijn. Karakteristieke gebaren zijn gevouwen, geopende of ze-
leidt volgens hem tot ‘een stemming van gelijkmoedigheid en overgave aan de Goddelijke wil en wekt eeuwigheidstemming in de ziel.’ Zwijgen Niet alleen bij Yoga of in Boeddhistische tradities, ook in de Christelijke traditie is het zwijgen bekend. In de kerk of stilteplek kunnen we kiezen voor de persoonlijke stilte en het zwijgen voor God; jij kijkt God aan en God jou. Ook meditatie heeft in de christelijke traditie een plek. De ademhaling speelt daarbij een speciale rol. De adem is immers het instrument van God waarmee Hij ons mensen tot leven wekt. In de traditie verbond men bij het mediteren de ademhaling steeds met een woord bij zowel de in- als uitademing. Door de aandacht naar de ademhaling te laten gaan ontstaat een ruimte, komen wij in de ruimte van de stilte waarin God woont. Anselm Grün noemt nog een derde vorm van bidden met een meditatief karakter, namelijk de oefening in de kloostercel. Bij deze vorm laat je, zittend op een rustige plek, alles tot je komen zonder te bidden, zonder te mediteren. Als gedachten of gevoelens opkomen, bestaat de activiteit uit het je afvragen wat juist die gedachte te zeggen heeft om hem vervolgens weer los te laten. Een manier van ‘tot je zelf’ komen. De innerlijke chaos komt tot rust en de vele gedachten die in je opkomen, leiden uiteindelijk tot je eigen innerlijke fundament waar God in je woont. Bidden met het hele lichaam Maar niet alle vormen van bidden zijn zo ingetogen. Het Jood-
genende handen. Bij de zogenaamde ‘houding van orante’ worden de handen naar boven gestrekt, waarmee de hemel als het ware wordt geopend. Ook zingen is een vorm van bidden. Kerkvader Augustinus (354-430) zei het puntig: ‘Zingen is dubbel bidden’. Zingen is bidden met je lichaam en ziel. Door het zingen hebben we contact met God en met elkaar. Traditie Traditioneel kent het christendom drie soorten gebed: het dankgebed, waarin God wordt gedankt om wat Hij gegeven heeft en om wie Hij is; het smeekgebed waarin om vervulling in nood en behoeften wordt gevraagd en tot slot het belijdend gebed, waarin schuld wordt beleden en om vergeving gevraagd. Verder zijn er vele vaste gebeden, die soms bijna als mantra’s worden gesproken: naast het Onze Vader zijn er het Angelus, het Magnificat, het rozenkransgebed, het Weesgegroet. Juist deze vaste gebeden kunnen mensen helpen om te landen in een diepe ervaring van rust, in die plek in het eigen hart waarin woorden geen noodzaak meer zijn en gedachten oplossen. De diepste gebedservaring ligt in jezelf, als de woorden stoppen en je een gevoel van eenheid met je zelf ervaart in contact en gesprek met de goddelijke, universele bron. Tijd Tekst: Ellen Kruyt
op een ander niveau brengt waarop we één zijn met God, het
wat is bidden ?
Wat is bidden? Vanuit de diverse tradities zijn er diverse ant-
Zijn wij in onze tijd nog bereid tijd voor het gebed te maken? Misschien kunnen we ons laten inspireren door Rabbi Menachem Mendel uit Kotzk, een plaats waar geen vaste tijd voor het gebed was. Want, zo placht deze rabbi te zeggen: ‘In Kotzk gaat het om de ziel en niet om de klok…’
11
boeddhisme als levensweg Irène Bakker is zenleraar en beoefent
Het pad naar boeddhisme
van tijd kon ze zich niet meer vinden in
losgelaten om toe te treden tot het
al ruim vijfentwintig jaar zenmedita-
Irène is katholiek opgevoed en opge-
het instituut kerk en leefde ze haar le-
klooster. De eisen waaraan je moet
tie. Ze heeft zeven jaar fulltime als
groeid in Amsterdam. Ze was toen al
ven zonder naar de kerk te gaan. Alles
voldoen om monnik te worden ver-
monnik in een klooster gewoond in
een spiritueel kind. In haar adolescen-
ging voorspoedig, ze kreeg drie kinde-
schillen per traditie. Iedere stroming
Amerika, Salt Lake City. Inmiddels
tie jaren ging ze regelmatig naar de
ren en een mooie loopbaan. Alles leek
heeft zijn eigen regels. Maar binnen
heeft ze een eigen sangha (gemeen-
studentenkerk van Pater van Kilsdonk
compleet, tot ze 40 werd. Toen kwam
het zenboeddhisme is het met name
schap) om zich heen verzameld: Zen
het moment waarop ze ging terugblik-
belangrijk dat je zeer gemotiveerd
Spirit. Ze geeft zenmeditatie, retrai-
ken op haar leven en tot de conclusie
bent om je zen training te verdiepen
tes, trainingen in stervensbegelei-
kwam dat ze toch iets miste: de spiri-
om in het klooster opgenomen te
tuele dimensie. Ze is zich gaan verdie-
worden.
ding, stressreductie cursussen. Daarnaast is ze mindfulness trainer en ook nog steeds werkzaam als therapeut.
Z enleraar Irène Kaigetsu Kyojo B akker S ensei over
pen in het boeddhisme en heeft daarbij een aantal intensieve ervaringen be-
Leven in het klooster
leefd. In 1989 werd ze boeddhistisch,
Irène ging in het Kanzeon Zen Cen-
kreeg de boeddhistische naam Kyojo en
trum in Salt Lake City wonen, een
ontving in 1995 van haar zenmeester
klooster/ zen leefgemeenschap, waar
Genpo Merzel Roshi in Amerika de ce-
monniken en leken samenwonen.
remonie om monnik te worden. Daarbij
Bijna elke dag stond ze om 5.15 uur
neerd met Voice Dialogue uit wes-
werd ook haar hoofd kaalgeschoren als
op om in de zendo te gaan medite-
terse psychologie. Hoe ze tussen al
symbool voor onthechting. De naam van
ren, en dat als avondmens! Ze droeg
Dit laatste is ze aan het afbouwen omdat ze met zoveel dingen tegelijk
haar keuze om het klooster in te gaan , hoe ze mindful
bezig is. Irène werkt ook met de ‘Big
leeft in de drukte van het
Mind- Big Heart’ methode, waarbij
bestaan en haar visie op de
oosterse wijsheid wordt gecombi-
geestelijke verzorging .
deze werkzaamheden door nog rust
deze ‘leaving home’ ceremonie is zeer
dan ook ceremoniële kleding en haar
vindt om te mediteren is voor mij een
en Huub Oosterhuis en ze is daar ook
toepasselijk, want ze heeft haar kinde-
haar bleef heel kort. Meditatie is de
raadsel.
voor de kerk getrouwd. Maar na verloop
ren en haar werk toen voor langere tijd
orde van de dag in het klooster. Re-
bezig gaan met meditatie mondt voor veel mensen uit in een spiritueel pad . 12
gelmatig vonden er retraites plaats
tie kan voor veel mensen uitmonden in
gaat Irène op zoek naar aansluiting door
over zingeving en levensvragen, die
waarbij je minimaal acht uur per dag
het gaan van een spiritueel pad. En daar
in te gaan op dit godsbeeld en vragen
in feite universeel zijn. En zo kan je
bezig bent met meditatie. Maar hoe-
heb je wellicht een begeleider bij nodig.
te stellen over de angst die er achter
als medemens een stukje met een
wel je iedere dag mediteert, ben je
Een spirituele gids die je kan behoeden
schuil gaat. Laat de patiënt maar vertel-
ander mee wandelen.
in het klooster niet alleen maar be-
voor te veel valkuilen en je kan helpen
len over zijn angsten. Vervolgens stelt
(Irène Sensei’s website is www.zen-
zig met meditatie, ook andere zaken
door te gaan bij moeilijke momenten.
ze de vraag: waar ben je dankbaar voor
spirit.nl)
zoals kantoorwerkzaamheden, gas-
Het belangrijkste dat Irène Sensei als
of trots op in je leven? Want iedereen
ten ontvangen en koken voor al deze
spirituele gids aan haar leerlingen mee
heeft in zijn leven dingen gedaan waar
gasten behoren tot je taken. Irène
wil geven is dat je zelf moet ontdekken
hij trots op is of blij mee is. Door deze
deed daarnaast ook nog vrijwilligers-
wie je ten diepste bent. Het boeddhisme
positieve gebeurtenissen naar boven te
werk bij een hospice en bij de Utah
leert dat de mens al heel en compleet
halen probeert ze de angst te doorbre-
Aids Foundation. Ook leidde zij een
is. Je moet de beperkingen van het ego
ken en wellicht rust te kunnen bieden
meditatiegroep in het universiteits-
doorzien en overwinnen om tot dit in-
als het einde nabij is.
ziekenhuis voor patiënten, bezoekers
zicht te komen. Alles zit al in je, dat hoef
en medewerkers. Je verblijft als mon-
je niet van een leraar te krijgen. Het is er
Geestelijke verzorging
nik dus niet fulltime in het klooster, je
al. Je kunt het met je hoofd al wel weten
Nabijheid, respect en openheid zijn
neemt ook deel aan de gemeenschap
of erover gelezen hebben, maar je moet
woorden die een geestelijk verzorger
erbuiten. Het innerlijke leven en de
het ervaren, in iedere vezel van jezelf.
niet vreemd in de oren zullen klinken.
buitenwereld zijn allebei van belang,
Het spirituele pad dat Irène bewandelde,
Irène vindt het belangrijk dat je als
ook buiten het kloosterleven om. Dit
leidde haar naar het monnikenbestaan.
geestelijk verzorger je wortels kent en
is de balans in het leven. Enerzijds
Dat heeft ze niet met voorbedachten
een eigen (spiritueel) pad gaat. En dat je
moet je je kunnen terugtrekken en
rade gekozen, het is nu eenmaal zo ge-
vanuit een open houding de ander ont-
stilstaan bij jezelf. Maar aan de ande-
lopen. Ieder volgt zijn eigen pad en kan
moet en beseft dat hij andere normen
re kant ook open staan voor de we-
daarbij een spirituele traditie of religie
en waarden kan hebben dan jij. In de
reld van alledag.
kiezen die bij hem past.
Sangha van Irène zit ook een geestelijk
Irène werkt vanuit een groot respect en
verzorger die in de gevangenis werkt
Het spirituele pad
openheid voor ieders levensovertuiging.
vanuit een boeddhistische zending. Dus
Om goed te kunnen mediteren hoef
De één kiest voor het christendom, de
zij krijgt met name te maken met men-
je niet persé te kiezen voor het kloos-
ander voor het boeddhisme, weer een
sen die zich voor boeddhisme interesse-
terleven of in retraite te gaan. En
ander is atheïst. Het gaat om die per-
ren. Maar in het ziekenhuis is het een
mensen kiezen vaak ook voor medi-
soon en zijn levensvisie, daar moet je
ander verhaal, daar krijg je met allerlei
tatie als een middel om lijdensdruk
aansluiting bij vinden om zo goed moge-
stromingen te maken die wellicht niet
en stress te verminderen, zonder dat
lijk te kunnen helpen. Bijvoorbeeld wan-
precies passen bij jouw levensvisie. On-
ze op zoek zijn naar een religieuze er-
neer een terminale patiënt worstelt met
danks deze verschillen is het belangrijk
varing. Maar bezig gaan met medita-
het idee van een straffende God. Dan
dat je met elkaar in gesprek kunt gaan
Tekst: Marleen Kremers
wij zijn al heel en compleet , maar door de beperkingen van ons ego ervaren we dat niet . 13
zakenman wordt soefileider Waar komt het soefisme nu eigenlijk
met een prominente soefi leider als
telijke oefeningen. Dit komt ten goede
selectieproces, geen raad van wijzen
vandaan? Vaak wordt er gezegd dat
schoonvader. Via hem is Carp in aanra-
aan zowel het lichaam als de geest. De
die iemand aanwijst als mogelijke
het afkomstig is uit de Islam. Carp
king gekomen met het soefisme en uit-
oefeningen zijn een combinatie van me-
soefi leider. Maar als iemand een bui-
legt uit dat het soefisme ook in het
eindelijk zelf ingewijd en soefi leider ge-
ditatie, concentratie en ademhaling. Het
tengewone motivatie en inzet toont
oosten is ontstaan en rond dezelfde
worden. Er zijn geen specifieke regels of
beste is om deze oefeningen elke dag
kan dat reden zijn om soefi leider
tijd als de Islam. En dat daarom ge-
eisen waaraan je moet voldoen om soefi
op dezelfde tijd te doen, dan krijg je een
te worden. Het zal blijken in de loop
dacht wordt dat het soefisme uit de
te kunnen worden. Geslacht speelt geen
structuur, een routine. Je kunt thuis gaan
van de jaren of iemand daar geschikt
Islam voortkomt. Maar het soefisme is universeel, het put uit allerlei re-
voor is.
ligies. Want ze herkennen overal
Jarenlang was L.W. Carp een zakenman in wijnen. Nu is hij uitgever van
In Nederland zijn er 850 betalende le-
dezelfde éénheid in, overal dezelfde
esoterische boeken en soefi leider.
Wat
den van het soefisme. Hoeveel soefi’s
“God” of scheppende kracht. Je mag
doen ze?
deze vragen mocht ik stellen aan
zelf invullen hoe je de of het Ene ziet. Soefisme is dus eigenlijk het zoeken
Carp,
Waar
geloven ze in?
Al
is het soefisme eigenlijk?
Wat
die ze stuk voor stuk geduldig beantwoordde.
naar universele wijsheid, op allerlei
er werkelijk in Nederland zijn is dus moeilijk te zeggen omdat ze niet allemaal geregistreerd staan. Ze wonen lezingen bij, gaan naar bijeenkom-
manieren. En mocht gaandeweg blij-
sten en erediensten in speciale ruim-
ken dat het soefisme toch niet bij je
enkele rol. Wel wordt er van je verwacht
zitten, in de slaapkamer of op een speci-
tes of bij elkaar thuis. In Katwijk aan
past, dan ben je vrij om te gaan en je
dat je je een jaar lang bekend gaat ma-
ale plek, zolang je je kunt concentreren.
Zee staat de tempel van de soefi’s.
op een andere manier naar de waar-
ken met het gedachtegoed van de soe-
Soefi worden is één ding, maar soefi lei-
Verder zijn de ontmoetingsruimtes
heid te zoeken.
fi’s. Met andere woorden je moet je goed
der worden is weer een stap verder. Hoe
van de soefi’s verspreid over 20 loca-
inlezen en veel erover nadenken. Iedere
doe je dat? Carp legt uit dat de leiders
ties door hele het land. In deze ruim-
dag moet je tijd vrij maken voor gees-
vanzelf komen bovendrijven. Er is geen
tes en in de tempel wordt één keer
Carp was vroeger dus een zakenman,
het soefisme is universeel , het put uit de zes grote wereldreligies . 14
per maand een universele eredienst
het soefisme. Een andere prominente
een manier van leven. Ze kiezen ervoor
lopen de ouders met hun kindje naar
gehouden onder leiding van een soefi
en zeer geliefde figuur uit het soefisme
om geen bezittingen te hebben, geen
het altaar waar een kandelaar staat.
leider. De dienst is voor iedereen vrij
is Roemi. Een 13-eeuwse dichter en de
vaste woonplaats en trekken dus steeds
Ze leggen de hand van het kindje
toegankelijk en maakt gebruik van
stichter van de derwisjen. Hij schreef
van stad naar stad en van dorp naar
om de kandelaar en de soefi leider
het gedachtegoed van de zes grote
prachtige gedichten en verhalen en be-
dorp. Dit is het verschil met de Soefi, die
spreekt dan een zegenwens uit. Het
wereldreligies: Islam, Christendom,
hoort ook nu nog tot de belangrijkste le-
werkt, woont op een vaste plaats, mis-
dopen van een kind lijkt wellicht te-
Jodendom, Hindoeïsme, Boeddhisme
raren van de soefi’s.
schien getrouwd is, kinderen heeft. Dat
genstrijdig met het idee van het
kan allemaal. Dus iedere derwisj is soefi
soefisme dat je streeft naar een be-
maar niet iedere soefi is een derwisj.
paalde universele wijsheid. Een baby
en Zarathustra. Op het altaar staan zeven kaarsen, één voor iedere religie
Dansende derwisjen
en de zevende kaars staat voor ieder-
En natuurlijk stelde ik de vraag hoe het
heeft immers nog geen idee van wijs-
een die naar wijsheid heeft gezocht.
zit met de dansende derwisjen van Roe-
heid of geloof. Maar omdat de ouders
Ook liggen er de heilige boeken van
mi. De Derwisjen, zo vertelt Carp, is een
Rituelen
tot het soefisme behoren willen ze
al deze religies. Iedere dienst heeft
bepaalde orde binnen het soefisme die
Dus niet alle Soefi’s dansen en draaien
dat hun kind daar ook toe gaat beho-
een eigen thema en aan de hand van
zijn oorsprong vindt in Turkije, ruim 700
om hun as. Maar ook zij hebben hun ei-
ren en zullen ze hem of haar ook met
dit thema worden er teksten gezocht
deze wijsheden groot brengen.
uit ieder heilig boek. Je moet dus erg goed thuis zijn in elk boek en daarom is er een speciale training voor om dit
Voor meer informatie:
de waarheid is een spiegel
http://www.soefi.nl/
te leren. Naast deze openbare uni-
die god per ongeluk liet vallen op de aarde
versele eredienst worden er ook bij-
en die daar in ontelbare scherven uiteenspatte.
eenkomsten gehouden bij de mensen thuis. Literatuur
http://www.sufipublications.nl/ Tekst: Marleen Kremers
iedereen raapte een stukje van die spiegel op en dacht dat hij over de waarheid beschikte.
Naast de heilige boeken van anderen
de waarheid was echter verdeeld onder hen allen.
hebben Soefi’s ook hun eigen litera-
Roemi
tuur. Dit zijn met name verhalen en gedichten die veel wijsheid bevatten. Bijvoorbeeld de man die het soefisme naar het westen heeft gebracht aan
jaar geleden. Zij dansen (lees: draaien
gen rituelen. Naast de universele ere-
het begin van de 20ste eeuw: de In-
rond hun as) een uur lang op monotone
dienst zijn er ook verschillende rituelen
diase filosoof Inayat Khan. Zijn vele
muziek. Concentratie is hierbij van groot
rondom de rites de passage. Bijvoor-
wijze uitspraken zijn gebundeld in
belang. Ook dit kun je niet zomaar, er be-
beeld rondom de geboorte: de doop. In
boeken die tot op de dag van van-
staat een driejarige training voor om dit
plaats van dopen met water dopen zij
daag van grote invloed zijn binnen
onder de knie te krijgen. Derwisj zijn is
hun baby’s met licht. Tijdens het ritueel
eén keer per maand komen de soefi ’ s bij elkaar voor een universele eredienst
. 15
www
*
www
*
www
*
www
*
www
*
www
*
www
*
www
*
www
*
www
abc-van-meditatie.nl
mindfulness. Het Radboud Universitair
umassmed.edu
kankerpatiënten, heeft een eigen on-
ABC van Meditatie is een Nederlands
Medisch Centrum voor Mindfulness profi-
Het Center for Mindfulness werd in 1995
line mindfulness training ontwikkeld,
bedrijf opgericht door Mark Teijgeler,
leert zich als nationaal expertisecentrum
opgericht door Jon Kabatt Zin, de grond-
die vooral wordt ingezet om mensen
Jeroen Wesselkamp, Ralph Freelink
voor de toepassing en wetenschappelijke
legger van de huidige officiële mindful-
te ondersteunen bij het omgaan met
en Niels Emont, zelfstandige onder-
evaluatie van mindfulness-based inter-
ness trainingen. Dit centrum maakt deel
hun vermoeidheid. Deze website geeft
nemers met brede ervaring in het be-
venties in de gezondheidszorg en daar-
uit van de Medical School van de Universi-
informatie over hoe deze training ver-
drijfsleven. Hun activiteiten bestaan
buiten. Het centrum is in 2011 voortge-
ty of Massachussets. Het is ontstaan uit de
loopt en bevat o.m. ook een video re-
uit het aanbieden van Nederlands
komen uit het voormalige Han Fortmann
eerdere ‘Stress Reduction Clinic’, het oud-
view van een deelnemer.
grootste
Centrum voor Mindfulness, naast het Han
ste en grootste stress reductie program-
meditatiewebsite
en
het
verzorgen van meditatiecursussen, workshops, trainingen, presentaties, lezingen, clinics, en coaching voor particulieren en bedrijfsleven. gevangenisboeddhist.nl Website van de Boeddhistisch geestelijk verzorgers in de justitiële inrichtingen in Nederland. Op dit moment zijn dat er zes, afkomstig uit verschillende boeddhistische tradities en sangha`s. linkedin.com/groups?home=& gid=2736159&trk=anet_ug_hm LinkedIn-groep voor mensen die zich met meditatie bezighouden of er mee
@ www.tips
willen beginnen. Hier worden discussies gevoerd en contacten en tips uitgewisseld.
ma binnen een academisch ziekenhuis ter
fritskoster.nl
wereld. De website geeft informatie over
Frits Koster is één van de leidende per-
het eigen aanbod, plus een overzicht van
sonen in Nederland als het gaat over
relevant onderzoek op het gebied van
mindfulness, meditatie en boeddhisti-
mindfulness en een zoekfunctie waarmee
sche psychologie. Hij heeft een eigen
mindfulnesstrainers van over de hele we-
praktijk en geeft diverse cursussen,
reld gevonden kunnen worden.
o.m. een compassietraining. Op zijn site is een divers aanbod aan informa-
mindandlife.org
tie te vinden, inclusief een reeks co-
Het Mind & Life Institute probeert een
lumns en dia’s over het boeddhisme.
brug te slaan tussen modern onderzoek en de oude contemplatieve tradities, van-
www.zenspirit.nl
uit de overtuiging dat het oefenen van de
Zen Spirit is in 2004 opgericht door
geest in bewustzijn en compassie kan
Irène Bakker. Zij is zenleraar en mind-
bijdragen aan het verminderen van het
fulness trainer en heeft ervarig als
lijden in de wereld, aan vrede en welzijn.
gezins- en relatie therapeut. Op deze
Naast de Dalai Lama is ook Jon Kabatt Zin
site is o.m. uitgebreide informatie te
aan het instituut verbonden. Op de web-
vinden over ‘Big Mind – Big Heart’, een
site is informatie over de activiteiten van
methode die mensen helpt niet vanuit
radboudcentrumvoormindful-
Fortmann Centrum, dat zich als exper-
het instituut te vinden, waaronder onder-
het eigen ik/ego, maar vanuit een al-
ness.nl
tisecentrum actief is op het gebied per-
zoeksprojecten en publicaties.
lesomvattend, grenzeloos perspectief
Op deze site is informatie over het
soonlijke groei en bewust zijn (zie www.
Radboud Universitair Medisch Cen-
fortmanncentrum.nl). Meer reguliere me-
mindermoebijkanker.nl
lijkheid te kijken. Veel mensen erva-
trum voor Mindfulness en zijn cursus-
ditatiecursussen vallen onder het aanbod
Het Helen Dowlinginstituut, bekend om
ren dat als zeer bevrijdend.
aanbod te vinden op het gebied van
van het Han Fortmann Centrum.
zijn psychosociale ondersteuning van
www
*
www
*
www
*
www
*
www
naar zichzelf, hun leven en de werke-
*
www
*
www
*
www
*
www
*
www 16
documentaire: how to cook your life
Gooi alle kant en klaar maaltijden maar in de prullenbak want zen chef Edward Espe Brown laat ons zien wat écht koken is. Brown heeft zijn leven gewijd aan koken met aandacht. Met een flinke dosis humor leert Brown zijn leerlingen de mindfulness van het koken in een prachtig klooster in California. Liefde en aandacht zijn hierbij
up to date
de belangrijkste elementen. Want be-
(1)
wust koken leidt tot bewust leven. De documentaire biedt meer dan tips om
tot 5 jaar te leven stort haar wereld
een lekker brood te bakken. Tussen
volledig in. Ze zoekt haar heil bij Be-
de kooklessen door komen alle emo-
nedictijnse zusters, waar zij de psal-
ties van het koken en van het leven
men en benedictijnse levenswijze
langs. Verder worden allerlei onder-
ontmoet. Vanuit stilte en wanhoop
werpen besproken uit het dagelijks
ontdekt zij een onvermoede inner-
leven, bijvoorbeeld dat je met bewust
lijke ruimte, een mystieke ervaring
eten ook de natuur een handje helpt.
die haar leven verandert. In haar be-
Ter illustratie zien we een zwerver die
schrijving put zij uit het werk van veel
leeft van het eten dat supermarkten
denkers, waaronder grote Russische
dagelijks weggooien. Misschien is een
schrijvers en Etty Hillesum. Gaande-
wekelijkse kliekjesdag zo gek nog niet.
weg ontdekt ze dat de tradities van woorden voor haar tekort schieten en
film: into the wild
komt ze uit bij Zen. Haar zoektocht
Christopher McCandeless leidt een
hij zichzelf en de wereld om zich heen
ven. Voor wie in zijn hart dezelfde drang
draait om de koan: wat doe je als je
alledaagse leven tot hij besluit rigou-
beter kennen en waarderen. Eenmaal in
naar avontuur voelt als McCandeless is
de muur ontmoet zonder deur. In de
reus de banden door te snijden. Zijn
Alaska leeft hij in eenzaamheid van de
dit een bijzondere film: wat gebeurt er
stilte ontmoet zij de zin van het be-
spaargeld geeft hij weg, hij knipt zijn
natuur. Dit blijkt minder romantisch dan
als je die droom verwezenlijkt?
staan, de zin van lijden en hoe leven
creditcard en legitimatiebewijs door
hij het zich had voorgesteld, het wordt
en vertrekt. Zonder zijn familie te in-
een kwestie van leven en dood. ‘Into the
boek: de smaak van stilte. hoe ik bij
prachtig boek, niet alleen over het le-
formeren rijdt hij naar de wildernis van
wild’ is een prachtige film waarin aan-
mezelf ben gaan wonen
ven met ALS, maar ook over wat het
Alaska. Tijdens zijn zwerftocht heeft
grijpende dialogen afgewisseld worden
Op 19 jarige leeftijd krijgt Bieke Vande-
betekent om geraakt te worden door
hij bijzondere ontmoetingen en leert
met de donkere kanten van het zwer-
kerckhove de diagnose ALS. Met nog 3
de stilte.
en dood aan elkaar verwant zijn. Een
aangrijpende dialogen afgewisseld met de donkere kanten van het zwerven . 17
vertrouwen, vertrouwen, vertrouwen Josette van Leeuwen, yogadocente,
In de periode dat ik kanker had gebeur-
ven werd, vroeg ik mezelf af: ‘Wie ben
lijk en via yoga kon ik beter contact
is initiatiefnemer tot de oprichting
de er veel tegelijk. De kanker werd ge-
ik eigenlijk? Mag ik hier wel zijn in deze
maken met al die verwarrende ge-
van Stichting Sara Nederland. Deze
constateerd maar ik was ook zwanger.
wereld? Of is er geen plaats voor mij?’
dachten en gevoelens diep in mij.
stichting zet zich in voor de kwaliteit
Financieel had ik niets meer, ik had pijn
Vanuit deze chaos en vanuit de
van leven van (ex-)kankerpatiënten.
en verdriet, was boos en bang. Mijn ei-
stilte ben ik de yogaopleiding gaan
Leeuwen ont-
gen leven gaf me een fundamenteel
afmaken. Het was mijn manier om,
wikkelde een yogaspecia-
gevoel van schuld en schaamte, want
rouwend en wel, me zelf te verwer-
dit karma was het gevolg van zelfver-
kelijken.
We ontmoeten elkaar in haar appartement in Amsterdam en bij binnenkomst vraagt ze mij mijn schoenen uit te doen. Dit ritueel represen-
Josette van
lisatie voor mensen met
raad. Ik was van mijn levensweg afgeraakt en had andere dingen gedaan
Na het afronden van je opleiding ben
dan datgene dat echt tot mijn weg be-
je je verder gaan verdiepen in yoga
hoorde. De kanker en het gestapelde
en kanker. Er ontstond een nieuwe
haal. Josette van Leeuwen vertelt
verlies waren gevolg én kans om terug
specialisatie van yoga: H-yoga. Inmid-
over yoga vanuit een heel persoon-
te keren tot mezelf.
dels is deze erkend door de Vereni-
teert de eerbiedige voorzichtigheid die je betracht wanneer iemand je binnenlaat in het eigen levensver-
kanker.
lijk perspectief, als professional en
In mijn lichaam droeg ik tegelijkertijd
Voordat ik trouwde was ik aan de vier-
ging Yogadocenten Nederland (VYN).
als ex-kankerpatiënte.
dood en leven. Toen stapelde zich ver-
jarige opleiding tot yogadocent begon-
Wat is er speciaal aan H-yoga? En heb
lies op verlies. Mijn huwelijk liep stuk,
nen maar na twee jaar ben ik gestopt.
je deze yogaspecialisatie ontwikkeld
Je bent ervaringsdeskundige op het
ik kreeg een miskraam en ik raakte al-
Midden in de chaos die mijn leven ge-
omdat je iets miste in de reguliere
gebied van yoga en kanker. Bete-
les kwijt: financieel, mijn sociale status
worden was, ik, door inkeer in ‘Devond markt groeit.’
nazorg voor mensen met kanker?
kent dit dat je eigen levensverhaal
en het vertrouwen in mijn lichaam. Bo-
mezelf, de stilte waarin ik me kon over-
Het is interessant om te vragen of ik
een inspiratiebron is voor het ont-
vendien overleed in dezelfde periode
geven aan mijn verlies. Yoga helpt om
iets miste in de reguliere (na)zorg,
wikkelen en doceren van H-Yoga?
mijn moeder. In de chaos die mijn le-
contact te krijgen met je eigen inner-
want dat heb ik me op deze manier
ontspanning toelaten en angsten de ruimte geven zijn helend . 18
nooit afgevraagd. Het is eerder an-
het loslaten dat je bij yoga oefent een
yoga geven veelal als argument dat ze
gesteld. Er zijn deelnemers met
dersom. Door de manier waarop
voorbereiding op de dood. Wij, men-
zich beter willen leren ontspannen. Wat
een goede prognose of al genezen,
yoga mij hielp, kreeg ik de behoefte
sen, zijn een zuchtje in het geheel en
er vervolgens door de H-yoga met hen
maar ook deelnemers die weten dat
om dit te delen met andere mensen
gaan weer weg. Overigens betekent
gebeurt, wat er in hen beweegt en ver-
ze niet lang meer zullen leven. Ook
met kanker. H-yoga voegt iets toe
deze uitleg van H-yoga niet dat er tij-
andert, daar stuur ik niet op. Daarover
wanneer iemand al jaren geleden
aan het welzijn.
dens de yoga gereflecteerd wordt over
wordt ook niet in de groep gepraat als
genezen is van kanker kan deelna-
Kankerpatiënten zijn het vertrouwen
de persoonlijke ervaringen. Er wordt
onderdeel van de yoga. Wat mensen
me aan H-yoga zinvol zijn. De ver-
in hun eigen lichaam kwijt. Angst en
niet veel gepraat. Iets benoemen gaat
zelf doen met de yoga in hun persoon-
schillen in het proces met kanker
twijfel steken steeds weer de kop
via symboliek en metaforen. Ideeën
lijk leven is aan hen zelf. H-yoga biedt
van de deelnemers betekent dat ik
op, ook als je genezen bent. Je hoeft
zoals een collectief onbewuste of God
de mogelijkheid het eigen leven te ver-
alert blijf op de ‘zwaarte’ van de bij-
maar ergens iets raars te voelen en
worden niet benoemd. Het schrikt
anderen. Bijvoorbeeld de vraag ‘waar-
eenkomst. Uitgangspunt is dat ieder
er is angst dat de kanker terug is.
mensen af. Wat ik wel gebruik zijn be-
om overkomt dit mij’ kan veranderen
zijn eigen weg gaat. Bij een afscheid
De dreiging van de dood gaat nooit
grippen als: licht, universum, ziel.
in de vraag: ‘wat wil dit mij vertellen.
of als een deelnemer moet stoppen
Wat is mijn rol, wat kan ik voorkomen
meld ik dit integer. Wat wel rele-
is dat het mensen mogelijkheden
Kun je een voorbeeld geven van een
en hoe. Wat wil ik echt.’ Deelnemers
vant is en aan bod komt bij H-yoga
geeft om het vertrouwen in het ei-
meditatieve oefening specifiek voor H-
geven aan dat door yoga de in henzelf
is hoe je in overgave kunt sterven.
gen lichaam te herstellen. Daarmee
yoga en hoe het mensen helpt?
aanwezige hulpbronnen worden ont-
Dit wordt ook door mij begeleid, zo
kan iemand in spannende situaties,
Vanuit het volgen van de adem en con-
wikkeld. Ook acceptatie, aanvaarding
nodig individueel.
zoals een onderzoeksuitslag, rusti-
tact maken met het lichaam, vraag ik
en zelfvertrouwen worden bevorderd.
ger zijn of sneller terugkeren naar
deelnemers om specifiek contact te
H-yoga maakt dat (ex-)kankerpatiën-
Wat is voor geestelijk verzorgers
zichzelf.
maken met dat deel van hun lichaam
ten lichter kunnen leven.
belangrijk om te weten over yoga
Het herstellen van het vertrouwen
dat pijnlijk is en ongemakkelijk voelt.
gebeurt door verbinding. Door je te
Terwijl zij dit doen fluister ik: ‘vertrou-
Je hebt het over leven, maar er zijn,
van mensen die yoga beoefenen,
verbinden met je schaduwkanten
wen, vertrouwen, vertrouwen’. Door
lijkt me, ook deelnemers die sterven
bijvoorbeeld betreffende de levens-
en daarmee één te worden ontstaat
dit te herhalen, als mantra, spreek
vanwege de kanker. Heb je daarvoor
visie waar H-Yoga vanuit vertrekt of
ruimte en wordt creativiteit mo-
je een diepere laag aan in het onbe-
een aparte groep?
op aansluit?
gelijk. Het idee dat God me heeft
wuste. Ontspanning toelaten en angs-
In het begin had ik het plan beide doel-
Dat is een moeilijke vraag want op
gestraft, bijvoorbeeld, zat diep in
ten de ruimte geven zijn helend. Ont-
groepen patiënten uit elkaar te halen.
die manier ben ik niet met yoga be-
mij. Het verzet tegen straf loslaten
spanning en angst komen met elkaar
Een slechte prognose van een deelne-
zig. Basisidee is zeker het zelfhelend
en me juist verbinden met kanker,
in verbinding. Dit is niet iets wat van
mer kan de bijeenkomst voor anderen
vermogen van het lichaam dat door
verlies en een leven dat op zijn kop
buitenaf aangereikt wordt. De ant-
‘zwaar’ maken. Maar praktisch gezien
yoga wordt hersteld. Ik noemde ook
staat geeft speelruimte.
woorden zitten in iemand zelf. Maar
is het bijzonder merkwaardig om bij
al het idee van verbinding van lichte
Verbinding betekent ook dat dood
om je te verbinden met je angsten is
aanmelding aan iemand te moeten
en schaduw kanten van het mense-
en leven met elkaar worden ver-
wel moed nodig.
vragen: ‘Gaat u snel dood?’ Daarom
lijk bestaan als één geheel: dood en
bonden door yoga. Uiteindelijk is
Mensen die zich aanmelden voor H-
worden de groepen gemengd samen-
leven, ontspanning en angst. Ook
meer weg. Specifiek aan H-yoga
en meditatie voor het begeleiden
h - yoga helpt mensen het vertrouwen in het eigen lichaam te herstellen . 19
het idee over de werkelijkheid bestaat niet uit ‘God en mensen’ maar uit een Geheel waar we deel van zijn en waar we, door los te laten, in opgaan. In de opleiding voor de specialisatie geeft Jan Bor, filosoof, als gastdocent aandacht aan yogafilosofie en kanker. Hij combineert
gaspecialisatie zelf. Hoe wordt deze h-yoga is een speciaal voor
(ex-)kankerpatiënten ontwikkeld programma. het biedt ondersteuning in het herstel- en verwerkingsproces, zowel tijdens als na de medische behandeling. h-yoga is uitdrukkelijk bedoeld als aanvulling op alle reguliere (na)zorg. h-yoga wordt in nederland aangeboden en ondersteund door stichting sara nederland. deze stichting stelt zich ten doel om:
zenboeddhisme en westerse filosofie. Een beeld van de crisis waarin iemand zich bevindt met de boodschap ‘kanker’ kun je zien als hangen boven de afgrond. De vraag is dan loslaten of vasthouden? Bij loslaten weet je niet waar je neer komt, bij vasthouden weet je niet of dat je geluk brengt. Bij yoga leer je los te laten zonder dat je weet waar je in terecht komt. Dat maakt een proces mogelijk van inkeer, omkeer en terugkeer naar de weg die bij jou hoort. Wat dat concreet inhoudt is per persoon verschillend. De specialisatie tot H-yogadocent ziet er gedegen uit: medische basiskennis gegeven door een oncologieen oedeemfysioherapeut en door een nurse practitioner, rouw en trauma bij kanker door een klinisch psycholoog,
klankheling
bij
kan-
ker gegeven door een ayurvedisch therapeut en de eerder genoemde
> > > > > > > > > > >
h-yogales geven aan
yogaspecialisatie ontvangen door ziekenhuizen? Het verbaast me dat er zo weinig belangstelling is voor H-yoga als je ziet hoe het mensen kan ondersteunen. Toen ik deze specialisatie ontwikkelde kreeg deze de naam helende yoga. Dat stuitte op bezwaar
(ex-)kankerpatiënten
van de traditionele ‘heel’meesters,
het programma inzetbaar maken in de curatieve of palliatieve fase
de specialisten, de oncologen. Er
informatie geven aan yogadocenten, zorgverleners,
heerst een angst voor het suggere-
(ex-)kankerpatiënten opbouwen van h- yogadocenten,
ren dat yoga kanker kan genezen in
zorgverzekeraars en een netwerk
zorgverleners en
zorgverzekeraars
plaats van genezing door de medische disciplines. Het is daarom, en waarschijnlijk vanwege de krapper
een platform creëren ter bevordering van de verspreiding,
wordende financiering van gezond-
verbetering en verdieping van kennis van h-yoga
heidszorg, dat het erg tegenvalt hoe
scholing bieden aan yogadocenten om h-yoga te geven
H-yoga een plaats krijgt in de zorg
ervaringen uitwisselen tussen h-yogadocenten
voor
workshops of presentaties over h-yoga geven aan kankerpatiënten, yogadocenten, oncologisch en psycho-oncologisch personeel,
zorgverzekeraars en donateurs
(ex-)kankerpatiënten.
Door
Stichting Sara Nederland en door onderzoek blijven we aan de weg timmeren. De ervaring van kanker en verlies bracht me door yoga als
wereldwijd verzamelen van wetenschappelijk onderzoek naar de
leefstijl en als bron van spiritualiteit
effectiviteit van yoga bij kanker
bij mijn levensopdracht: de posi-
onafhankelijk onderzoek stimuleren en organiseren naar de
tieve effecten van yoga op mensen
effecten van h-yoga
met kanker delen en onder de aan-
h-yoga toegankelijk maken voor zo laag mogelijke prijs
(ex-)kankerpatiënten
tegen een
dacht blijven brengen. Tekst: Henny Groote Schaarsberg
www.stichtingsaranederland.nl
filosoof betreffende zingeving, leven en dood. Dit alles naast de yo-
yoga leert je los te laten zonder te weten waar je in terecht komt . 20
*
agenda
agenda
*
één week worden alle acht sessies doorlopen
Doelgroep: mindfulnesstrainers en (G)GZ professionals die mindfulnessvan den
en
Frits Koster,
en
Brink,
agenda
Introductiecursus Meditatie Doel training: kennismaken met
based werken
psychotherapeut
*
*
Organisatie: SeeTrue Mindfulness Opleidingen Wanneer: 5-11-2012, van 10.00 tot 17.00 uur Waar: Centrum de Poort in Den Bosch Kosten: 95 euro, inclusief lunch Info/aanmelding: www.mindfulness-opleiding.nl
Verdiepingsweek Compassietraining Doel training: kennismaken met de opzet en de oefeningen van de Compassie Training; in
Trainers: Erik
agenda
psychiater /
*
*
agenda
meditatie in de
psychiatrisch verpleeg-
kundige en mindfulnesstrainer
blijfskosten en cursusmateriaal
scholing
maar heeft de sfeer van een retraite
Organisatie: Trainingsbureau Mildheid & Mindfulness Wanneer: van vrijdag 29 juni 2012 19.30 u tot donderdag 5 juli 14.00 uur Waar: Huize Elisabeth, Gravenallee 11, 7591 PE Denekamp Kosten: € 795 incl. verblijf en maaltijden Info/aanmelding: via Jetty Heynekamp (tel. 0594-628348) of e-mail info@ mindfulnesstraining.nl
Info/aanmelding: Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie, tel 030-8801558
en
Kwaliteit van Geestelijke Verzorging Thema: symposium, waarin de kwaliteit van geestelijke verzorging centraal staat, een zeer
vorming
Na
een
inleiding over het begrip kwaliteit van zorg volgen drie inleidingen waarin de kwaliteit van de drie profilerende taken in de geestelijke ver-
inleverdatum volgende nummer:
15
september
zorging centraal staat: religieuze counseling,
2012
mensen zonder ervaring met chris-
morele advisering en rituele vormgeving. Doelgroep: primair bedoeld voor geestelijk verzorgers, studenten en (landelijke) opleiders, stafleden van zorginstellingen, en leden van de beroeps- en belangenorganisaties. Ui-
Mindfulness Doelgroep: (toekomstige) mindfulness trainers Trainer: Nol van Drunen (bedrijfskundige) Opzet: in een workshop wordt met methodieken die bij mindfulness be-
telijke meditatie, maar die hier meer van willen
teraard zijn andere geïnteresseerden tevens
weten en deze ook willen leren beoefenen
van harte welkom.
Trainers: Martine Schram en Maas Beitler Opzet: naast een theoretisch gedeelte over
kend
ruimte zijn om samen de praktijk van meditatie
Inleiders: stafleden en (ex-) studenten van de RU-master ‘geestelijke verzorging’ Sprekers: Prof. Dr. Hans Schilderman, Dr. Michael Scherer-Rath, Dr. Thomas Quartier, Susette van Geffen MA, Dr. Moniek Steggerda MA ,
Starten van een Mindfulness-bedrijf Doel training: de deelnemers inzicht
te
geven op welke wijze en onder welke con-
christelijke traditie
dities men een bedrijf kan starten met als
Doelgroep:
kernactiviteit
start
zijn kan
ingegaan maken
agenda
*
op met
hoe een
men
meditatie binnen het christendom is er veel
een
bedrijf.
agenda
te beoefenen
*
agenda
*
agenda
*
agenda
*
agenda
*
agenda
Bezinningsdagen op de overgangen van de tijd Thema: bezinningsdag Doelgroep: een ieder is welkom Begeleiding: ds Martine Wassenaar en ds Henk van den Berg Opzet: In de morgen zal het thema ingeleid worden. In de middag zal op een creatieve manier, door het tekenen van een mandala, het thema verder uitgewerkt worden. Wij besluiten de dag met een terugblik en toerusting voor de tijd die komt. Organisatie: Remonstrantse Orde Wanneer: 30 maart, 6 juli, 5 oktober en 28 december. De dag begint om 10.30u en is rond 19.00u afgelopen. Waar: De locatie is De Refter, Rijksstraatweg 37, 6574 AC Ubbergen (bij Nijmegen). Kosten: €35,- (dit is inclusief koffie/thee, soep bij de lunch en een warme maaltijd). Info/aanmelding: Henk van den Berg, 06 12900469,
[email protected]
actueel thema in het beroepenveld dat ook in opleiding en onderzoek centraal staat.
agenda
Drs. Joleen K ieneker Organisatie: Prof. Dr. Hans Schilderman, leeropdracht Religie en Zorg. Ruimte: Collegezalencomplex, zaal CC2, op de campus van de RU, Mercatorpad 1, Nijmegen. Kosten: gratis, registratie verplicht Registratie: Via internet http://www.ru.nl / ftr /actueel /agenda /@844087/symposium kwaliteit/ Per email:
[email protected] of telefonisch: (024)3612168 (receptie FTR). Accreditatie: SKGV-accreditatie voor geestelijk verzorgers VGVZ is aangevraagd. Wanneer: 22 juni 2012, 13.00 – 16.45 uur
Organisatie: Vacare (platform voor meditatief leven in en vanuit de Protestantse K erk in Nederland) en het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie (PCTE) Wanneer: weekend 2/3/4 november 2012 van vrijdag 18.00u tot zondag 16.00u, 20 no vember van 14.00 - 21.00u en 11 december 14.00 - 21.00u Waar: Doornburgh (Priorij Emmaus), Diependaalsedijk 17, Maarssen Kosten: € 450,- per persoon, inclusief ver-
mindfulnesstrainer
Opzet: het programma volgt de structuur van de achtweekse compassietraining,
agenda
*
agenda
*
agenda 21
,
vgvz : geen belemmeringen voor hbo - en niet ambtsgebonden . Er zijn veel ontwikkelingen gaande
In de SKGV is inmiddels vastgelegd dat
gers die niet via een door hen opgezette
bericht krijgen.
rond de positie van de niet-amtsge-
de leden van Albert Camus zich in prin-
beroepsopleiding in het werkveld aan de
Zoals hierboven gezegd zal in de
bonden geestelijke verzorging in Ne-
cipe kunnen registreren vanaf het mo-
slag zijn. Niet ambtsgebonden geestelij-
overgangsregeling voor leden van
derland. Op dit moment zijn gesprek-
ment dat wij daar als vereniging aan toe
ke verzorging roept bij hen veel vragen
AC alleen getoetst worden op voor-
ken gaande in drie overlegorganen:
zijn. De procedure daarvoor zal binnen-
op: wat is het dan? Wat is de legitimatie?
opleiding en op het werkzaam zijn als
- met de VGVZ over mogelijkheden
kort gepubliceerd worden.
Namens wie of wat doen deze mensen
geestelijk verzorger. Om inzicht te
voor verdergaande samenwerking
Voor deze registratie zijn het hebben
hun werk? Aan wie leggen ze verant-
krijgen in het aantal leden dat gere-
- met de SKGV over de registratie in
van een adequate vooropleiding en het
woording af? Begrijpelijke en veelal ook
gistreerd wenst te worden verzoekt
het kwaliteitsregister
werken als geestelijk verzorger de ge-
terechte vragen, de antwoorden liggen
het bestuur dit zo spoedig mogelijk
- in de Regiegroep over de toekomst
hanteerde criteria. Lidmaatschap van
vaak niet meteen voor het oprapen, ook
kenbaar te maken aan de secretaris.
van de geestelijke verzorging in de
een beroepsvereniging, in ons geval
niet voor ons als vertegenwoordigers
21-e eeuw.
van Albert Camus, is verplicht. Onze
van de niet-gezonden gv’s. De verte-
In het door onze leden goedgekeur-
penningmeester Anton Scholte, die ook
genwoordigers van het bestuur van AC
de register ( oktober 2011) is niets
De gesprekken met het bestuur van
lid is van de VGVZ, is benoemd tot pen-
in de regiegroep, Anton Scholte en Etje
vermeld over levensbeschouwelijke
de VGVZ verlopen uiterst plezie-
ningmeester van de SKGV. Tot de of-
Verhagen, zijn toegelaten als waarne-
verankering als basis voor de eerste
rig. De VGVZ is zich er terdege van
ficiële losmaking van de SKGV van de
mers en doen volop mee in de gesprek-
registratie. Wel is in de criteria voor
bewust dat er al veel HBO- en niet
VGVZ is ons bestuurslid Angeline van
ken. Om de onderbouwing van onze
herregistratie met meer punten inge-
ambtsgebonden geestelijk verzorgers
Doveren als waarnemer toegelaten in
standpunten te versterken zoeken we
zet op spiritualiteit dan in het register
werkzaam zijn en dat het belangrijk
het bestuur van de SKGV, waarna zij be-
regelmatig contact met deskundigen.
van de VGVZ. In de recente gesprek-
is tot een nieuwe structuur te komen
stuurslid van de SKGV zal zijn.
Gepoogd wordt in de regiegroep tot
ken met de VGVZ, SKGV en Defensie
een afgewogen advies te komen waarin
(vanuit de SKGV) en in de regiegroep
meringen zijn om geregistreerd te
De Regiegroep is een overlegorgaan dat
recht gedaan wordt aan verworven po-
heeft het bestuur de borging van de
worden en volwaardig mee te doen in
door de VGVZ in het leven is geroepen
sities, aan de waarden van het ambt èn
levensbeschouwelijke identiteit naar
alle ontwikkelingen binnen de gees-
om haar te adviseren over de toekomst
aan de ontwikkeling van een nieuwe niet
voren gebracht als fundamenteel
telijke verzorging.
van de geestelijke verzorging. In deze
ambtelijke beroepsdefinitie, van nieuwe
voor AC en voor registratie.
We zoeken naar mogelijkheden el-
groep, onder het onafhankelijk voorzit-
opleidingen en de realiteit van de dage-
Omdat dit punt voor alle deelnemers
kaar als leden van beide beroepsver-
terschap van Eimert van Middelkoop,
lijkse praktijk.
in de regiegroep van groot belang
enigingen beter te leren kennen en
vindt een pittige discussie plaats over
ondersteunen elkaar bij het ontwik-
de plaats van de niet-ambtsgebonden
Tot zover de stand van zaken in de ver-
optimaal op in te zetten. Albert Ca-
kelen van nieuw beleid. Over de con-
geestelijke verzorging in het Nederland-
schillende overlegorganen.
mus blijkt hier een voorbeeldfunctie
crete plannen voor de komende tijd
se stelsel.
worden de leden van beide verenigin-
De zendende instanties zijn niet gewend
Over de registratie zullen de leden van
levensbeschouwelijke verankering is
gen binnenkort per brief ingelicht.
aan ‘concurrentie’ van geestelijk verzor-
Albert Camus zo spoedig mogelijk nader
ook voor geestelijk verzorgers met
waarin er ook voor hen geen belem-
verenigingsnieuws
*
verenigingsnieuws
blijkt te zijn is het essentieel hier
te hebben, het onderhouden van de
*
verenigingsnieuws
*
verenigingsnieuws 22
,
voorstel : levensbeschouwelijke ver ankering opnemen in toel atingseisen . een zending nodig als spirituele basis
die we hier op hebben moeten snel na-
ben hierin mee te willen denken, kunnen
a anmeldingen
voor het werk. En bij een mogelijke
der worden uitgewerkt en concreet ge-
voor advies geraadpleegd worden.
L ucia R iezebos (G roningen,
titelbeschermingsprocedure zal het
maakt. Registratie van nieuwe leden
ons als vakgenoten sieren wanneer
kan niet eerder starten dan wanneer we
Mocht u verdere informatie willen, vraag
we dit punt gezamenlijk tot een for-
hiervoor een waarborg hebben neerge-
dat dan vooral aan een van de bestuurs-
mule gekomen zijn.
legd. We stellen ons voor dit per 1 sep-
leden. We willen dit hele proces in alle
Het bestuur stelt voor de levensbe-
tember geregeld te hebben.
transparantie met elkaar doorlopen.
Om tot deze uitwerking te komen is de
Met vriendelijke groet,
voor nieuwe leden( zoals de binding
Werkgroep Identiteit ingesteld. Anton
Etje Verhagen, voorzitter Albert Camus
met een zendend genootschap een
Scholte en Marike Meek, beiden be-
eis is voor het lidmaatschap van de
stuursleden en Vera Smeets, lid van
VGVZ).
onze vereniging nemen hierin zitting.
De criteria die de levensbeschouwe-
RUG en Angeline van Doveren, bestuurs-
lijke verankering borgen en de visie
lid, evenals leden die aangegeven heb-
*
verenigingsnieuws
vereniging spant zich in voor de maatschappelijke erkenning en waardering
van de geestelijke verzorging als zelfstandige professionele dienstverlening inzake zingeving, spiritualiteit en concrete levensvragen.
Zij
stelt zich op het
standpunt dat professionele geestelijke begeleiding niet gebonden hoeft te zijn aan een bepaalde levensbeschouwelijke traditie.
vestigde praktijk
–
–
bij zingevingsvra P l a atsman (Thesinge, geeste lijk verzorger), C hrista de Wit (H a ar lem , A dviseur / begeleider voor A gilo, G eestelijk Verzorger / A dviseur E thiek voor de P rinsenstichting), R ita R enema (Rot terdam, G eestelijk verzorger in zorginstelling en palliatief centrum , ini en
begeleider
tiatiefneemster en bestuurslid stichting
Prof. Dr. Hetty Zock, hoogleraar aan de
geestelijk verzorgers, die zich
manager bij de overheid en zelfstandig gen), I rene
men in de toelatingseisen voor AC
De
C aB ezemer (A mersfoort, geestelijk verzorger), M arleen M oors (A mster dam , PHD student UMC U trecht medi sche ethiek ), L utske H armsma (Franeker , roline
coach
schouwelijke verankering op te ne-
verenigingsnieuws
geestelijk
verzorger in een verzorgingshuis),
Zij
verenigt professionele
in een institutionele setting of in een vrijge-
bezig houden met zingevingsvragen en levensbegeleiding.
De
vereniging wil uitgroeien tot een beroepsvereniging in die zin, dat erkenning van opleidingen, professionele geestelijk verzorgers en toezicht op de hulpverlening deel gaan uitmaken van haar activiteiten.
www . vgw - albertcamus . nl
*
*
‘als
k anker je ra ak t ’),
(O egstgeest,
verenigingsnieuws
*
G errie K ooijman
geestelijk verzorger)
verenigingsnieuws subsidie
best uur
E tje Verhagen, voorzit ter A nton S cholte, penningmeester Johan Vlaar, secretaris A ngeline van D overen Marike Meek info @albertcamus .nl
Ben je lid van ‘Albert Camus’ en ga je naar een symposium, cursus of conferentie die als bijscholing voor geestelijk verzorgers kan worden beschouwd, dan kun je een deel van de kosten (de helft tot maximaal € 50,-) vergoed krijgen als je een bondig ver-
secre taria at
Van Goghstraat 17 1701 JN Heerhugowaard telefoon: 06-11478373 email:
[email protected] giro: 690 48 63 t.n.v. ‘Vereniging telijk verzorgers A lbert C amus’
www . vgw - albertcamus . nl
*
slag voor TUSSENTIJDS maakt. Voorwaarde is dat je je vóóraf meldt bij de redactie. Interesse? van gees-
Mail
[email protected].
www . vgw - albertcamus . nl 23
de grenzen aan ons vak In het najaar verschijnt Tussentijds 25. Mede naar aanleiding van de discussies rond de registratie van de leden van Albert Camus, staan we in dit nummer stil bij de vraag wat ons mooie vak nu precies inhoudt. Onze eigen beroepstandaard definieert geestelijke verzorging als ‘de professionele begeleiding van en ondersteuning aan mensen bij zingeving aan hun bestaan op basis van de persoonlijke levensovertuiging van de cliënt en het adviseren bij ethische en levensbeschouwelijke aspecten in deze begeleiding en beleidsvorming’. Maar: wat valt daar nu precies onder, en – misschien nog wel interessanter – wat niet? Evangeliseren zeker niet, maar voorgaan in een dienst weer wel. Bidden en een ziekenzegen wel, maar geldt dat ook voor een exorcistisch ritueel? En zo nee, waarom niet? Yoga en meditatie zeker wel, dat hebben we na dit nummer wel begrepen, maar astrologie en tarot kaarten weer niet. Of misschien toch? Maar onder welke voorwaarden dan? Een andere vraag is wie we tot onze beroepsgroep rekenen: moet iemand in dienst zijn, of kan iemand ook als vrijwilliger werken? Hoe beoordelen we ervaring in kerkelijk werk en in de moskee? Kortom: waar liggen de grenzen aan ons vak? De redactie nodigt u uit om uw bijdrage aan Tussentijds te leveren in de vorm van een artikel, een gedicht, een interview of misschien een suggestie voor één van de vaste rubrieken. Stuur uw kopij voor 15 september aan
[email protected].
24
