THEMA: de WAArdEproposiTiE van TEncATE

2012 | nummer 3 | najaar

THEMA: de Waardepropositie van tencate

Waardeketenmanagement

tencate en de waardepropositie

txtures 3 najaar 2012 De onderneming Koninklijke Ten Cate nv (TenCate) is een internationaal opererende onderneming die textieltechnologie combineert met chemische processen bij de ontwikkeling en productie van functionele materialen. Rond dezetechnologische basis zijn of worden winstgevende toepassingen (product-markt-technologiecombinaties) geformeerd, die gericht zijn op groeimarkten. De materialen van TenCate worden hoofdzakelijk toegepast voor persoonlijke veiligheid en bescherming van de leef- en werkomgeving; modernisering van leger-, brandweer- en politieuitrusting; lucht- en ruimtevaart (verlaging brandstofkosten door lichtere materialen); watermanagement, infrastructuur en zorg voor het milieu; industriële toepassingen. txtures 3 In txtures 2012 staat de waardepropositie van TenCate centraal. In deze najaarseditie van txtures 40 pagina’s met artikelen over onder andere: TenCate Protective Systems 4 Innovatie in advanced materials 8 Bepantsering militaire voertuigen 14 Politieke kopstukken in Nijverdal 16 Meer aandacht voor mvo 18 Opening TPRC 22 Luchtvaartindustrie bijeen in Farnborough 24 Productportfolio TenCate Defender™ M groeit 26 Verduurzaming kunstgrasvelden 32 TenCate thuis in de ruimte 33 Duurzaam waterbeheer 38

Foto voorzijde: Productie van industriële weefsels bij TenCate Industrial Zhuhai (China)

2 txtures | nummer 3 | najaar 2012

Waardepropositie en innovatie Belangrijke ontwikkelingen zijn bijvoorbeeld de toenemende vraag naar gewichtsbesparing, hogere eisen aan bescherming van militairen en hun voertuigen, de reductie van water- en brandstofverbruik en herbruikbaarheid. Onder meer thermoplastische composietmaterialen, beschermende weefsels en kunstgrasvezels van TenCate dragen daaraan bij. Technologische vernieuwing Het is uitermate belangrijk bestaande producten met technologische vernieuwing door te ontwikkelen of nieuwe producten op een technologisch hoger niveau te brengen. De ontwikkeling en productie van nieuwe, hoogwaardige materialen met specifieke functionele eigenschappen vereisen een hoogwaardig productieapparaat. Ook productieprocessen zullen dus veranderingen ondergaan. In txtures 3 besteden we aandacht aan onder meer (het belang van) regionale innovatiecentra, advanced materials en de bijdrage van TenCate aan projecten die gericht zijn op de bescherming van mens, materieel en milieu.

TenCate realiseert oplossingen voor klanten en eindgebruikers door overnames op complementaire terreinen en door te opereren in open innovatiecentra, ontwikkelconsortia en andere netwerkstructuren. Gezamenlijk met marktpartijen worden in co-creatie materialen ontwikkeld die beantwoorden aan specifieke klantwensen.

Productie van beschermende weefsels bij TenCate Union Protective Fabrics in Bangkok (Thailand)

3

Veiligheid / Bescherming

TenCate Protective Fabrics en TenCate Advanced Armour bundelen krachten

TenCate Protective Systems TenCate Advanced Armour en TenCate Protective Fabrics hebben in India samen een armourbedrijf opgestart, TenCate Protective Systems. De nieuwe vestiging gaat zich richten op zowel defensie- als commerciële toepassingen van beschermende weefsels en armourcomposieten. Er is een groot potentieel en veel belangstelling voor beschermende en vlamvertragende producten bij de Indiase strijdkrachten en paramilitaire organisaties en bij Indiase bedrijven in onder meer de olie- en gaswinning.


TenCate Protective Fabrics richt zich op de veiligheid en bescherming van mensen, TenCate Advanced Armour op (actieve en passieve) bescherming van mens en materieel. Soldaten in conflictgebieden, straaljagerpiloten, hulpverleners, elektriciens en bouwvakkers staan bloot aan risico’s en gevaren. TenCate wil hen optimale bescherming bieden met materialen op basis van weefsels en armourcomposieten, bij voorkeur in systeemoplossingen. Steeds vaker bundelen beide divisies hun krachten. Dat gebeurt door gezamenlijke productpresentaties aan eindgebruikers en door materialen in producten te combineren. Met de vestiging in India van TenCate Protective Systems is een volgende belangrijke stap gezet in die samenwerking.

Defensiemodernisering In India vindt de komende tien jaar de grootste defensiemodernisering ter wereld plaats. Er is een besteedbaar budget van ruim € 120 miljard. Het programma bestrijkt het gehele spectrum van land-, zee- en luchtmacht. Alleen al het leger telt ruim een miljoen soldaten en bijna een miljoen reservisten. Ook ondergaat India een transformatie van ordediensten en politiekorpsen. Zij krijgen betere beschermingsmiddelen, ook om de ernstige binnenlandse gevechten het hoofd te bieden. Aanstichter ervan is de maoïstische beweging. Deze militante groepering roert zich met name in Oost-India. TenCate Protective Fabrics en TenCate Advanced Armour verwachten dat de modernisering en upgrading door de Indiase

regering goede verkoopmogelijkheden biedt voor haar producten. In draagproeven bij de Indiase strijdkrachten is al vastgesteld dat beschermende materialen van TenCate zeer geschikt zijn voor de omstandigheden in India. TenCate Protective Systems streeft ernaar de belangrijkste materialenleverancier te zijn voor dit omvangrijke moderniseringsprogramma. Merkbekendheid Beide divisies willen ook profiteren van de ervaringen, het netwerk en de merkbekendheid die TenCate Protective Fabrics hier de afgelopen twee jaar heeft opgebouwd. In India wordt TenCate inmiddels beschouwd als total solution provider: een erkend leverancier van totaaloplossingen voor de bescherming van het leger, Vervolg op pagina 6

Foto: AudioVisuele Dienst Defensie

5


TenCate Protective Fabrics en TenCate Advanced Armour bundelen krachten

Vervolg van pagina 5

paramilitaire en politie-eenheden. Het is steeds belangrijker om met dergelijke oplossingen te komen. Samen optrekken creëert marketingen verkoopkracht. Door een nieuwe, coherente organisatie op te zetten, kunnen bovendien eindproducten worden gemaakt op basis van zowel beschermende weefsels als composietmaterialen. Dat is systeembenadering in optima forma. Door vooral deze overwegingen is in november 2011 besloten in India een gezamenlijke armourvestiging op te zetten. TenCate Protective Systems wordt momenteel geleid door Munish Dhawan

in India. Het managementteam van TenCate Protective Systems bestaat verder uit Don Olsen (wereldwijd groepsdirecteur TenCate Protective Fabrics), Dave Clarke (wereldwijd groepsdirecteur TenCate Aerospace & Armour Composites), John Shadinger (directeur TenCate Defense & Tactical) en Steen Tanderup (managing director TenCate Advanced Armour EMEA & APAC). Ambities De huidige vestiging in Noida, in de Indiase deelstaat Uttar Pradesh, wordt gesloten. Dit

bedrijf was ingericht voor het toenmalige AML UK, dat begin 2010 door TenCate is verworven. Voor de verwezenlijking van de plannen en ambities van TenCate Protective Systems is het evenwel ontoereikend. Momenteel betrekken de medewerkers een nieuw pand. Ook wordt verkoop- en technisch personeel aangetrokken, deels uit de regio. De westerse manier van zakendoen is de Indiërs niet vreemd, toch strekt het tot aanbeveling als je vertrouwd bent met ’s lands wijs en eer. Het land heeft overigens een goed functionerend rechtssysteem. Dat schept de voorwaarden voor gericht zakendoen.

Gezamenlijke presentatie van TenCate Protective Fabrics en TenCate Advanced Armour op Defexpo India 2012


Defensie-industrie TenCate Protective Systems richt zich in eerste instantie op marketing, verkoop en businessdevelopment. Voor technische en commerciële ondersteuning op deze terreinen zorgen Chris Corner en Wilfred Sluyter, respectievelijk senior director marktinnovatie & businessdevelopment van TenCate Protective Fabrics en hoofd marketing & sales TenCate Advanced Armour EMEA. Het bedrijf beschikt dus over de expertise om materialen van beide divisies te verkopen. In de nabije toekomst zal TenCate Protective Systems gaan produceren. India wil namelijk zelf ook een defensie-industrie opbouwen. De overheid is hard op weg om een degelijk offset (compensatie) regime in te stellen. Dit vereist dat TenCate hier over een productiebedrijf, mensen en technologie beschikt. TenCate Protective Fabrics en TenCate Advanced Armour zullen beide kunnen profiteren van de productiemiddelen. Toepassingen Wat armourcomposieten betreft ligt de focus op de politie en militaire toepassingen, waaronder voertuigbouwers en helikopterbedrijven. De aandacht bij TenCate Protective Fabrics gaat uit naar de bescherming van militaire, paramilitaire en politie-eenheden met producten als TenCate Defender™ M. TenCate Defender™ M ondergaat draagproeven voor kwalificatie door afdelingen van het Indiase ministerie van Defensie en van Binnenlandse Zaken. De eerste draagproeven met uniformen op basis van TenCate Defender™ M zijn meer dan geslaagd. Samen met een vertegenwoordiging van TenCate is men momenteel bezig vlamvertragende TenCate Defender™ M materialen te verwerken. TenCate verwacht de eerste orders in het eerste kwartaal van 2012. Aan de commerciële kant wil TenCate Protective Systems zich met TenCate Tecasafe® Plus concentreren op de olie- en gaswinning en nutsbedrijven en met beschermende oplos-

singen voor hulpdiensten. In alle gevallen is het vizier gericht op India. Als de organisatie eenmaal staat, worden de mogelijkheden elders in de regio onderzocht. Kostenbewust Voor de gehele Aziatische markt geldt dat de klant zeer kostenbewust is. Met de economische successen die Aziatische landen boeken, wordt de kwaliteit van de geboden persoonlijke bescherming wel steeds relevanter. Met name de Indiase ministeries van Defensie en Binnenlandse Zaken kijken inmiddels naar de beste beschermingsoplossingen voor hun soldaten en politiemensen. De meeste van de twee miljoen manschappen dragen op dit moment geen vlamvertragende (FR) uniformen. De noodzaak om soldaten uit te rusten met FR-uniformen wordt steeds nadrukkelijker gevoeld. Dat is in het voordeel van TenCate. In volumeproducten als zodanig is de onderneming niet geïnteresseerd. Het gaat erom, een kwaliteitsproduct in de markt te zetten dat zich weet te onderscheiden. TenCate Protective Fabrics werkt met verschillende partijen al aan de introductie en kwalificatie van TenCate Defender™ M. De nieuwe generatie FR-uniformweefsel combineert de beste FR-bescherming met een uitstekend comfort voor het tropisch klimaat in India.

Voor succes op korte lange termijn ten slotte zal ook de aanwezigheid van TenCate worden verstevigd. Er is vooralsnog geen direct verband tussen TenCate Protective Systems en het nieuwe verkoopkantoor van TenCate Advanced Armour APAC in Singapore. De regio is dermate groot dat het ondoenlijk is om vanuit India of Singapore alle potentiële markten te bestrijken. Op langere termijn is het zeer wel denkbaar dat de productievestiging in India producten levert die zijn verkocht door het team in Singapore. • T enCate Protective Systems wil belangrijkste materialenleverancier worden voor het grootste defensiemoderniseringsprogramma ter wereld • India erkent TenCate als leverancier van totaaloplossingen voor de bescherming van het leger, paramilitaire en politie-eenheden • Eerste draagproeven met uniformen op basis van TenCate Defender™ M door Defensie en Binnenlandse Zaken van India zijn meer dan geslaagd www.tencateprotectivefabrics.com [email protected] www.tencateadvancedarmour.com [email protected]

Winstgevend Voor 2012 stelt TenCate zich ten doel de winstgevende omzet van TenCate Protective Fabrics en TenCate Advanced Armour in India te verhogen. De merkbekendheid van TenCate zal worden versterkt. Eindgebruikers zullen bewust worden gemaakt van de bijzondere technisch textielproducten van TenCate. TenCate Protective Fabrics en TenCate Advanced Armour zullen systeemoplossingen ontwikkelen en promoten. TenCate Protective Systems blijft betrekkingen aanknopen met Indiase confectionairs om in India een betrouwbaar en waardevol waardeketennetwerk op te bouwen.

7

Innovatie

AMMON impuls voor industriele samenwerking oost-nederland

Innovatie in advanced materials TenCate is een van de vier eerste kernspelers van Advanced Materials Manufacturing Oost-Nederland (AMMON), een door de industrie in Oost-Nederland geleid businessdevelopment- en innovatieprogramma. Doel: versnelling en verbreding van businessontwikkeling van industriële bedrijven en versterking van de industriële samenwerking. Op woensdag 13 juni was de officiële aftrap van AMMON. TenCate was gastheer. Met AMMON gaat de industriële samenwerking in Oost-Nederland voor wat betreft industriële innovatie een nieuwe fase in.

Advanced materials kunnen producten eigenschappen geven die belangrijk zijn voor de klant


Oost-Nederland – de provincies Overijssel en Gelderland – heeft de ambitie om krachtdadiger en sterker te worden als kennisgebied en innovatieve maakindustrie op het terrein van hightechmaterialen en systemen. Dat vraagt om versterking van de industriële samenwerking. Toch weten veel bedrijven nog onvoldoende van elkaars business- en technologiegebieden. Een bedrijf dat de mogelijkheden voor samenwerking benut, creëert meerwaarde en kan een volgende stap zetten in businessgroei. Grote industriële ondernemingen als TenCate zien, net als het MKB, ook in Oost-Nederland goede kansen en mogelijkheden om door samenwerking of co-creatie te innoveren. Kennis Businessontwikkeling begint met een heel scherp inzicht in latente klantbehoeften, de creativiteit om slimme oplossingen te verzinnen en de kennis om de oplossingen technisch te realiseren. Bedrijven bundelen hun krachten in consortia die hun inzichten en kennis combineren tot concrete businesscases (ontwikkelingsprojecten). Samen moeten ze focus houden. Via deze businesscases kan Oost-Nederland gericht bouwen aan een veel krachtiger technologische infrastructuur en aan industriële samenwerking. Binnen een businesscommunity kennen de spelers elkaars sterke en zwakke punten en elkaars producten, oplossingen en technologische mogelijkheden. Ze werken nauwer samen en er is sprake van wederzijds vertrouwen.

9

Innovatie

AMMON impuls voor industriele samenwerking oost-nederland

Advanced materials AMMON streeft naar versnelling en verbreding van businessgroei van industriële bedrijven in ruwe materialen, slimme materialen (‘smart materials’), veiligheid (‘safety and security’), duurzame leefomgevingen (‘sustainable living environments’) en in de opslag en het hergebruik van energie (‘energy storage and re-use’). ‘Advanced materials zijn belangrijk omdat deze materialen producten eigenschappen kunnen geven die belangrijk zijn voor de klant, omdat andere materialen die niet kunnen bieden’, legt Tjerk Gorter (programmamanager van AMMON) uit. Hij is tevens directeur van Qanbridge, een onderneming die technologiegedreven bedrijven ondersteunt bij versnelde businessdevelopment en die eigen hightechbedrijven bouwt. Tjerk Gorter heeft een lange staat van dienst in businessdevelopment en innovatie. Hij is actief in de ontwikkeling en het management van nationale en regionale technologie- en innovatieprogramma’s. ‘Bij nationale programma’s zit je vooral aan het begin van de technologieketen, maar de focus moet veel meer naar het eind van de keten. In Nederland zijn we juist zwak in het vertalen van nieuwe technologie in business.’ Voortouw Bij de stichting van AMMON hebben industriële ondernemingen in Oost-Nederland het voortouw genomen. Vandaar de aanduiding industry led innovation: het is een industriegestuurd programma. De industrie wil innovatie zelf ter hand nemen. Dat is volledig in lijn met het provinciaal beleid. TenCate is al initiatiefnemer van of partner in innovatieprojecten en ontwikkelconsortia. ‘Je moet samenwerken’, stelt Loek de Vries, bestuursvoorzitter en CEO van TenCate. Hij en Tjerk Gorter hebben in de aanloop naar AMMON intensief met elkaar gesproken. ‘Het begint bij de ondernemer. Innovatie moet je niet van bovenaf opleggen.’ Dat geldt zeker in een regio als Oost-Nederland, die qua bedrijfsleven


sterk gedifferentieerd is. ‘Dat is zowel onze sterkte als onze zwakte’, vindt Martin Olde Weghuis (manager businessdevelopment bij TenCate). ‘Daarom moeten we bruggen slaan. Netwerken bouwen. Dat is ook mijn rol: business creëren, al doe ik dat wel met de pet van TenCate op. AMMON is een resultaatgedreven platform.’ De provinciale overheid heeft nu een stimulerende en faciliterende rol. ‘De provincie Overijssel heeft fantastische ondersteuning geleverd en AMMON veel ruimte gegeven. Daardoor kunnen we een groot industrieel programma vormen’, aldus Tjerk Gorter.

businessdevelopment Pentair) benaderden dit jaar nog twaalf andere bedrijven met concrete ideeën voor industriële samenwerking.

Industriële innovatie moet gebeuren rondom industriële leiders, vindt Tjerk Gorter. De projecten moeten worden geleid door mensen die door de wol zijn geverfd in businessdevelopment. ‘Krachtige partijen, jongens met littekens.’ Dus werden voor AMMON vier kernspelers geselecteerd: TenCate, Wavin, Pentair en Bronkhorst HighTech. Tjerk Gorter, Martin Olde Weghuis en Lute Broens (oud-manager

Gidsgroep Kern van de businessdevelopmentprogramma’s binnen AMMON is een middelgrote multinational, met daaromheen hoogwaardige co-developers en leveranciers. Deze MKBpartijen kunnen de systemen ontwerpen en bouwen. Het aantal industriële partners wordt nog uitgebreid. AMMON is dan wel gericht op Oost- Nederland, het staat open voor spelers van buiten deze regio. De consortia worden gevormd met de best mogelijke spelers, waar ze ook vandaan komen. Het kernteam is de industrial board, een ‘gidsgroep’die zorgt voor eenvormigheid in de businesscases. De industrial board ontvangt en beoordeelt de projectvoorstellen: van de eerste schets via een concreet projectplan (concreet, kwantificeren) tot en met een full project plan. ‘Al onze projecten

Tjerk Gorter: ‘Wij willen combineren, innoveren en direct realiseren ’

Martin Olde Weghuis: ‘Netwerken creëren.’

resulteren in werkende prototypes of demonstrators.’ De provincie Overijssel kan een fantastische rol spelen als launching customer voor bijvoorbeeld smart roads (wegen die kunnen ‘communiceren’ met auto’s) en smart levees: slimme dijken, voorzien van geosynthetics en optische sensoren. Onderscheidend Op korte termijn moet AMMON industriële spelers in Oost-Nederland in staat stellen door samenwerking meer onderscheidende oplossingen snel en effectief in de markt te zetten. Daarom kunnen innovatieprogramma’s niet zonder marktaanvalprogramma’s met een achterliggend businessplan. ‘Dàt is de manier om kennis te valoriseren.’ Doelstelling op langere termijn is het realiseren van een veel krachtiger industrieel-technologische infrastructuur voor Oost-Nederland. De industriële samenwerking in Oost-Nederland gaat hiermee voor wat betreft innovatie een geheel nieuwe fase in.

Oost-Nederland In Oost-Nederland – de provincies Overijssel en Gelderland – zijn drie regio’s nauw verbonden met R&D en innovatie. Het zijn de regio Arnhem-Nijmegen (Health Valley ofwel gezondheid), de regio Ede-Wageningen (Food Valley ofwel voeding) en de regio DeventerTwente-Zwolle (Materials Valley ofwel de maakindustrie). De driehoek Deventer - Twente - Zwolle geldt als een van de grootste drijvende krachten van de Nederlandse kenniseconomie. Twente staat 50% hoger op de landelijke innovatie-index dan het landelijk gemiddelde. Elk van deze regio’s concentreert zich op haar specifieke kernactiviteiten. Voor Materials Valley zijn dat materialen als kunststoffen, textiel, metaal en kabels. Maakindustrie Kern van de innovatieve maakindustrie vormt de sector Hightech Materialen & Systemen. Het is bij uitstek deze sector waarin de regio zich kan onderscheiden. Circa 28% van de

bedrijven in Twente, bakermat van TenCate, is actief in de hoogwaardige maakindustrie. ‘Wij zijn in Twente redelijk creatief’, stelt Loek de Vries, bestuursvoorzitter en CEO van TenCate. ‘Kunstgras, composieten en geotextiel zijn in Nijverdal uitgevonden. Hetzelfde geldt voor beschermende weefsels als die waarin de Amerikaanse soldaten gekleed gaan.’ • A MMON is een industriegestuurd, resultaatgedreven programma voor innovatie in advanced materials • Bedrijven in Oost-Nederland bouwen door middel van concrete businesscases aan een krachtiger technologische infrastructuur en industriële samenwerking • Provinciale overheid heeft een stimulerende en faciliterende rol en kan optreden als launching customer

De officiële aftrap van AMMON vond woensdag 13 juni plaats in de businessruimte van het Polman Stadion. TenCate is een van de vier eerste kernspelers.

11

Duurzaamheid / Milieu

Nederlands Elftal opent Orange Cruyff Court in Kraków

Orange Cruyff Court 7 Veel indruk hebben de spelers van het Nederlands elftal tijdens het EK 2012 in Polen en Oekraïne niet achtergelaten. Wat spelers en staf wel achterlieten was een Orange Cruyff Court. Spelers en staf van het Nederlands elftal openden het trapveldje op basis van TenCate kunstgras op dinsdag 5 juni in Kraków (Polen). Het is het 158ste Cruyff Court, het 22ste Court in het buitenland en het zevende Orange Cruyff Court ter wereld.

Het Cruyff Court is tot stand gekomen in samenwerking met de Oranje-selectie en -staf, de KNVB met zijn Worldcoaches-project en de gemeente Kraków. Het veld is een donatie aan de jeugd in deze stad, uitvalsbasis van Oranje tijdens het EK. Het veld ligt bij Basisschool 93 in de wijk Bronowice. Er wonen bijna 6.000 jongeren in de wijk, maar er zijn slechts drie speelvoorzieningen. Met dit Cruyff Court


heeft de jeugd er dus een mooie speelvoor ziening bij. Bovendien maken ze kennis met het gedachtegoed van de Johan Cruyff Foundation. ‘De 14 regels van Johan Cruijff zijn op ieder veld van toepassing en leren kinderen om verantwoordelijkheid te nemen, respect te tonen en van elkaar te leren’, aldus Carole Thate (directeur Johan Cruyff Foundation).

Speciaal voor intensief bespeelde sportvelden als Cruyff Courts heeft TenCate Grass de TenCate Tapeslide™ XP vezel ontwikkeld. Sinds de introductie van deze vezels negen jaar geleden heeft TenCate wereldwijd een groot aantal intensief bespeelde velden onderzocht. Alle onderzochte velden bleken nog steeds in uitstekende conditie te verkeren en vertoonden geen tot weinig slijtage.


TenCate stelt kunstgras beschikbaar voor mobiel veld

De jeugd in Kraków nam direct na de opening bezit van het Cruyff Court

Mobiel Cruyff Court Schiphol www.tencategrass.com www.cruyff-foundation.org [email protected]

Cruyff Courts zijn er inmiddels vele, waarvan de meeste in Nederland. Een speciale variant van dit trapveldje werd vrijdag 8 juni geopend: een Cruyff Court en een EK-tribune op Schiphol. Speciaal voor reizigers, bezoekers en medewerkers van Schiphol was een EK-tribune opgebouwd. Zo hoefde niemand een wedstrijd te missen. De EK-tribune en het Cruyff Court werden mogelijk gemaakt door Amsterdam Airport Schiphol, Coca Cola en ING, hoofdsponsor van Oranje. Op het Cruyff Court van 18 bij 10 meter organiseerde de ING diverse Oranje-activiteiten. Het kunstgras van dit speciale Cruyff Court op Schiphol werd beschikbaar gesteld door TenCate, vaste partner van de Johan Cruyff Foundation.

13


TenCate Advanced Armour levert bepantsering Brits militair voertuig

De nieuwe Foxhound LPPV op de Defence Vehicle Dynamics in Millbrook [Foto: Richard Watt, Crown Copyright / MOD 2012]

TenCate Advanced Armour heeft een vervolgopdracht gekregen voor levering van passieve bepantsering voor miltaire voertuigen van het type Foxhound LPPV. Eerder al werd bepantseringsmateriaal geleverd voor 204 van deze Britse voertuigen voor inzet in Afganistan. De Foxhound is mede het resultaat van de samenwerking van overheid, bedrijfsleven en TenCate Advanced Armour. ‘Dit onderstreept onze kracht als armourleverancier.’


Bescherming in Afghanistan TenCate Advanced Armour heeft een vervolgopdracht gekregen voor levering van passieve bepantsering voor de Foxhound LPPV (light protected patrol vehicle), een Brits militair voertuig. De materialen worden gebruikt als spall-liners, die soldaten in een voertuig beschermen tegen kogel- en granaatscherven. De levering vindt plaats in 2012 en volgend jaar, met mogelijk kleinere aanvullende contracten in 2014. Force Protection Europa (FPe), onderdeel van General Dynamics European Land Systems, levert deze patrouillevoertuigen aan het Britse ministerie van Defensie. De opdracht is een vervolg op de eerdere productie van zogeheten theatre entry kits voor 201 voertuigen. De verwachting is dat de komende jaren nog een aantal kleinere aanvullende orders zal worden geplaatst.

Overlevingskansen De Foxhound kan zes militairen vervoeren en biedt de grootste overlevingskansen ter wereld voor deze voertuiggrootte en -klasse. Dat komt mede door de V-vorm van de romp. Het voertuig is licht en wendbaar: de Foxhound is ontworpen voor gebruik door de smalle steegjes en over onverharde wegen, bruggen en duikers in Afghanistan. Het beschermt zowel de inzittenden als de cruciale voertuigonderdelen, en biedt troepen die opereren in stedelijk gebied meer mobiliteit en meer overlevingskansen bij explosies. De vervolgopdracht is onderdeel van een miljardeninvestering in het Britse pantservoertuigprogramma. Daaronder vallen ook apparatuur en logistieke ondersteuning. Kenmerkend is ook de open systeem-benadering die is gevolgd. Dit betekent dat verbeterde

versies van het voertuig sneller ‘op de plank’ liggen en beschikbaar zijn. Ook is er meer uniformiteit met andere nieuwe technologieën en voertuigen. Daarmee zijn de kernvaardigheden van het Britse leger voor de toekomst veiliggesteld. De vervaardiging van de lichtgewicht, hoogwaardige en kosteneffectieve bepantsering voldoet aan de hoogste normen. Het biedt de beste prijs-kwaliteitverhouding voor dit belangrijke programma. Samenwerking Het Verenigd Koninkrijk is na de Verenigde Staten de grootste armourmarkt ter wereld en een van de grootste defensie-exportmarkten. TenCate Advanced Armour beschikt hier over twee vestigingen: Swindon en Isle of Wight. De bedrijven in het Verenigd Koninkrijk ontwerpen en produceren materialen voor militaire voertuigen en in mindere mate vliegtuigen, marineschepen en de beveiligingsmarkt. Voor deze order heeft TenCate Advanced Armour nauw samengewerkt met QinetiQ. Dit is een Brits research- en technologiebedrijf dat zich richt op defensie, aerospace en veiligheid. QinetiQ was samen met TenCate Advanced Armour, het Defence Science & Technology Laboratory en FPe betrokken bij het ontwerp. TenCate Advanced Armour is preferred supplier van QinetiQ voor armour. Het bedrijf betrekt TenCate graag bij programma’s waarbinnen armour moet worden toegepast. ‘We zijn verheugd dat QinetiQ ons heeft uitgekozen voor dit voertuig en dat we hierdoor de Britse troepen in Afghanistan bescherming kunnen bieden’, zegt Ian Dunbavand, commercieel directeur Military Sales van TenCate Advanced Armour. ‘Wij weten hoe belangrijk kwaliteit en tijdige leveringen zijn. Dit onderstreept onze specifieke kracht als armourleverancier.’

grootste vakbeurs in zijn soort in Europa. Bij deze gelegenheid brak Peter Luff (minister Defence Equipment, Support and Technology) een lans voor de samenwerking van het ministerie van Defensie en het bedrijfsleven. Zowel hij als de legerstaf kent de kwaliteit van TenCate. ‘Foxhound is een goed voorbeeld van wat je kunt bereiken als het ministerie van Defensie en het bedrijfsleven nauw samenwerken’, zei hij. ‘Ik wil de mate waarin de industrie gebruikmaakt van de open-systeembenadering in binnen- en buitenland maximaliseren, waardoor we zo veel mogelijk “van de plank” kunnen kopen.’ Als het aan Peter Luff ligt, kan nu met vertrouwen worden gewerkt aan een voertuigbepantseringsprogramma ter waarde van £ 5,5 miljard (circa 7 miljard euro) voor het komende decennium. ‘Dit zal resulteren in een wagenpark van state-ofthe-art, hightech en eenvoudig inzetbare gevechtsvoertuigen.’ TenCate Advanced Armour is marktleider en wereldwijde leverancier van op maat gemaakte, lichtgewicht ballistische beschermingsoplossingen voor personen en voor een breed scala aan voertuigen, marineschepen en vliegtuigen. Het betreft zowel passieve bescherming als actieve beveiliging, zoals het TenCate ABDS™

active blast countermeasure system (bescherming legervoertuigen tegen bermbommen). Toepassing van composietmaterialen biedt voertuigen in crisisgebieden een hogere mate van bescherming en mobiliteit en betekent een besparing op brandstofkosten. • F oxhound LPPV is ontworpen en optimaal beschermd voor gebruik in Afghanistan • TenCate Advanced Armour is preferred supplier voor armour van QinetiQ , een Brits research- en technologiebedrijf dat zich richt op defensie, aerospace en veiligheid • Minister voor Defence Equipment, Support and Technology is bekend met kwaliteit van TenCate en juicht samenwerking met ministerie van Defensie toe www.tencateadvancedarmour.com [email protected]

Peter Luff, Brits minister voor defensie-uitrusting, ondersteuning en technologie [Foto: Graeme Main, Crown Copyright / MOD 2012]

Vakbeurs Het voertuig werd gepresenteerd tijdens de Defence Vehicle Dynamics (DVD) tentoonstelling in Millbrook (Bedfordshire, Engeland), de

15


TenCate ontvangt minister van financiën en pvda-partijvoorzitter

Politieke kopstukken TenCate verwelkomde in juli twee kopstukken uit de vaderlandse politiek. Op maandag 2 juli kwam demissionair minister van Financiën Jan Kees de Jager naar TenCate Advanced Composites. Een week erna trad Diederik Samsom, fractievoorzitter en politiek leider van de PvdA, in diens voetsporen. Hij bracht een bezoek aan TenCate Advanced Composites en aan TenCate Grass.

TenCate Advanced Composites verwelkomde maandag 2 juli Jan Kees de Jager, demissionair minister van Financiën. Eerst wachtte hem een presentatie van Frank Meurs, directeur TenCate Advanced Composites EMEA, over de kracht van technologische innovatie. Vervolgens werd hij door Rob Boogert, plantmanager van TenCate Advanced Composites, rondgeleid door het productiebedrijf. Zo kon hij zich een goed beeld vormen van het

vervaardigingsproces van thermoplastische composieten en de toepassingen ervan in de vliegtuigindustrie. De productievestiging van TenCate Advanced Composites in Nijverdal is leidend in thermoplasten voor de inter nationale vliegtuigindustrie. De divisie is voor veel vliegtuigprogramma’s gecertificeerd. Voor grote internationale vliegtuigbouwers als Airbus en Boeing heeft TenCate langlopende contracten.

Jan Kees de Jager (rechts) en Rob Boogert bij TenCate Advanced Composites


Bij TenCate Grass Dezelfde ontvangst en presentatie vielen 9 juli fractievoorzitter en politiek leider van de PvdA Diederik Samsom ten deel. Onderdeel van diens bezoek was tevens een rondleiding door de productie van grasgarens. René Bosch (directeur human resources Nederland) en Erik Vogt (productiedirecteur TenCate Grass) namen de PvdA-voorman mee door het productiebedrijf. René Bosch belichtte de personele facetten

in Nijverdal van het bedrijf. Erik Vogt lichtte de opeenvolgende processtappen toe. De Grass-groep heeft wereldwijd een leidende technologische en marktpositie in vezels en backing voor kunstgrassystemen.

de Jager en Diederik Samsom bleken bijzonder geïnteresseerd in het productieproces en de toepassingen van de materialen. Ook innovatie, marktontwikkelingen en de concurrentiepositie ten opzichte van China kwamen ter sprake.

Gesprekken Zowel de bewindsman als de partijvoorzitter knoopte tijdens zijn rondleiding en passant gesprekken aan met medewerkers. Jan Kees

Blijkens de positieve reacties van Jan Kees de Jager en Diederik Samsom kan gerust worden gesproken van een geslaagd werkbezoek. Het heeft over en weer tot meer kennis en begrip

geleid. In de woorden van Hayte de Jong, politiek secretaris van partijleider Diederik Samsom: ‘We vonden het allemaal een bijzonder boeiend, interessant en leuk bezoek’.

Diederik Samson luistert aandachtig naar de uitleg van Erik Vogt (rechts) bij TenCate Grass

17

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

TenCate verdiept duurzaamheidsbeleid

Meer aandacht voor mvo TenCate is zich bewust van de invloed van haar activiteiten op de samenleving. De afgelopen jaren is de aandacht van TenCate voor maatschappelijk verantwoord ondernemen verder toegenomen. Directies van werkmaatschappijen worden sinds 2011 bij alle initiatieven en activiteiten ondersteund door het corporate mvo-team. De divisies in Nederland implementeren in 2012 de MVO Prestatieladder. Ook bepalen ze dit jaar de CO2-voetafdruk van zo veel mogelijk bedrijfsprocessen en producten.

TenCate staat in nauw contact met haar maatschappelijke omgeving, waar ook ter wereld. Die maatschappelijke betrokkenheid vloeit voort uit het maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo)-beleid door TenCate. Speerpunten in dit beleid zijn ‘de klant staat centraal’, verantwoorde producten en proces-

sen, goed ondernemerschap, goed werkgeverschap, verantwoord (eerlijk) zakendoen en maatschappelijke betrokkenheid. Op basis van dit beleid streeft TenCate naar een duurzame balans tussen sociale (People), ecologische (Planet) en economische (Profit) aspecten.

TenCate werkt verder aan technologieën voor de verwerking van grondstoffen


Aspecten van mvo Bij People gaat het om sociale en ethische aspecten, zoals personeelbeleid, arbeidsomstandigheden en veiligheid op de werkvloer. Planet betreft de ecologische en milieuaspecten. Hulpmiddelen zijn gecertificeerde milieubeheersystemen, ISO-normeringen, MVO Prestatieladder, ecotools et cetera. Profit heeft betrekking op economische en bedrijfsmatige aspecten: ‘doen wat de klant vraagt’, kostenleiderschap en duurzame winstgevendheid. Door middel van haar continuïteit wil TenCate bijdragen aan de sociale, ecologische en economische ontwikkeling voor toekomstige generaties. TenCate richt zich op veiligheid en duurzaamheid. Deze trends hebben betrekking op de bescherming van mensen en hun leefomgeving: protecting people. De productportfolio van TenCate richt zich hier in grote mate op. TenCate ontwikkelt en produceert beschermende weefsels, composieten voor lucht- en ruimtevaart, antiballistiek, geosynthetics en kunstgras. Veel van die materialen, modules en systemen dragen inherent bij aan veiligheid en duurzaamheid. Toenemende aandacht voor mvo De aandacht van TenCate voor mvo neemt verder toe. Dat heeft een aantal redenen, te beginnen bij het groeiend mvo-bewustzijn van de organisatie zelf. TenCate loopt als marktleider al voorop in het streven van de (technisch) textielindustrie om flexibel en op duurzame wijze invulling te geven aan de behoeftes van afnemers en gebruikers. Klanten vragen steeds vaker naar duurzame producten. Zij willen

Het mvo-team van TenCate: André Oude Hergelink (corporate riskmanager), Martin Gritter (corporate human-resourcesmanager), Roel Durlinger (corporate IT-manager) en Jaap de Carpentier Wolf (corporate communicatie) met de symbolen veiligheid, welzijn, kwaliteit en duurzaamheid

kunnen zien wat de mvo-inspanningen van een bedrijf zijn. Ook spelen kostenbesparingen (zoals reductie van energieverbruik), mogelijke grondstoffenschaarste, imago- en reputatievoordelen een rol. Door end-usermarketing, een van de hoekstenen van het businessmodel van TenCate, kunnen de duurzaamheidsaspecten beter zichtbaar worden gemaakt. Kostenleiderschap is een andere hoeksteen; TenCate beschouwt mvo als kostenbesparend of minstens als kostenneutraal. Tegelijkertijd stimuleert mvo proces- en productinnovatie. TenCate werkt verder aan technologieën voor de verwerking van natuurlijke, synthetische, bio-based, biologisch afbreekbare, herwinbare of secundaire grondstoffen. Dat maakt het eenvoudiger om met schonere en efficiëntere productietechnieken (zoals digitale inkjettechnologie) recyclebare producten te vervaardigen. Ondersteuning bij mvo De divisies van TenCate besteden veel aandacht aan de beheersing van de productieprocessen en (gescheiden) afvalstromen. Zij zien dat ze door mvo de omzet kunnen verhogen. Met name ‘duurzaam inkopen’ is bij specifieke divisies van groeiend belang. Een corporate mvo-team ondersteunt het management bij initiatieven en projecten op mvo-gebied. Hierin werken de corporate afdelingen riskmanagement, humanresourcesmanagement, informatietechnologie en communicatie samen. De leidinggevenden van deze afdelingen zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de corporate mvo-aanpak. Zo rapporteert de corporate riskmanager aan de

CFO over de voortgang van het riskmanagement. Daarin worden ook de veiligheids- en milieuaspecten van de bedrijfsvoering meegenomen. De corporate HR-directeur rapporteert aan de CEO over sociale en economische aspecten en beoordelings- en beloningssystemen. Het mvo-team stelt jaarlijks de doelstellingen en het programma vast. Met de raad van bestuur en (groeps)directies evalueert het team de resultaten. MVO Prestatieladder De divisies in Nederland werken momenteel aan de implementatie van de MVO Prestatieladder. Dit is een certificatienorm voor managementsystemen die de mvo-prestaties concreet en zichtbaar maken. In de MVO Prestatieladder is duurzaam ondernemen ingedeeld in vijf prestatieniveaus van aantoonbare duurzame ontwikkeling. Een bedrijf kan zich op een van deze vijf niveaus laten certificeren. De MVO Prestatieladder omvat 33 kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s). Deze KPI’s zijn bepaald volgens de richtlijnen van het Global Reporting Initiative voor duurzaamheidsverslaggeving. In een duurzaamheidsverslag legt een organisatie vast wat haar sociale, milieu- en economische prestaties zijn. De KPI’s maken nog duidelijker waar TenCate wereldwijd staat qua milieuaspecten van het productieproces, veiligheid en welzijn, human resources, waardeketenmanagement en maatschappelijke betrokkenheid. Zo kan TenCate haar sociale, ecologische en economische prestaties eenduidiger en uitgebreider meten en rapporteren.

Ecotools In 2012 gaat TenCate in Nederland (en zo veel mogelijk wereldwijd) een zo volledig en eenduidig mogelijke CO2-voetafdruk bepalen van de processen binnen TenCate divisies (‘binnen de poort’). Dat gebeurt met behulp van de proces-ecotool. Hiermee kan goed onderbouwd de milieubelasting in de gehele productketen in kaart worden gebracht. De ecotool is ook een instrument om mede richting te geven aan innovatie waarmee je tot meer duurzame oplossingen kunt komen. Begin 2013 wordt de definitieve balans opgemaakt van deze wereldwijde (proef)meting. Met behulp van specifieke product-ecotools wordt in 2012 ook de CO2-voetafdruk bepaald van een groeiend aantal TenCate producten (‘buiten de poort’). • T enCate loopt als marktleider voorop in het streven van de textielindustrie om flexibel en op duurzame wijze invulling te geven aan de behoeftevervulling bij afnemers en gebruikers • Met de MVO Prestatieladder kan TenCate haar sociale, ecologische en economische prestaties eenduidiger en uitgebreider meten en rapporteren • Met de proces-ecotool wordt de milieubelasting in de gehele productketen in kaart gebracht en richting gegeven aan innovatie om tot meer duurzame oplossingen te komen www.tencate.com [email protected]

19

Halfjaarcijfers

TenCate presenteert resultaten over eerste zes maanden van 2012

Nettowinst eerste halfja Op vrijdag 27 juli jongstleden publiceerde TenCate haar halfjaarcijfers, na een week daarvoor een persbericht te hebben verstuurd over de bijstelling van de winstverwachting over 2012. De omzetdaling van 9% tot € 540 miljoen over de eerste zes maanden van 2012 had een winstdaling tot gevolg van 56%.

Ir. Loek de Vries, bestuursvoorzitter en CEO van Koninklijke Ten Cate nv


‘TenCate heeft al bij de publicatie van de jaarcijfers over 2011 laten weten dat de gang van zaken in het eerste halfjaar van 2012 niet vergelijkbaar zou zijn met die over de eerste zes maanden van 2011. In de eerste helft van vorig jaar was sprake van een buitengewoon hoog omzetniveau in TenCate Defender™ M. Het was daarom reeds bekend dat als gevolg van de geleidelijke terugtrekking van Amerikaanse troepen uit buitenlandse missies de omzet in TenCate Defender™ M in 2012 naar verwachting zou dalen. De groeiende omzet in andere (geografische) marken zou deze daling vooralsnog in onvoldoende mate kunnen compenseren. De voorziene daling van de aan het Amerikaanse leger gerelateerde omzet deed zich in het tweede kwartaal echter in onverwacht versterkte mate voor. De omzetverwachtingen voor het boekjaar 2012 waren grotendeels gebaseerd op de afgegeven prognoses van het Amerikaanse leger ten aanzien van de afname van TenCate Defender™ M producten. De Amerikaanse budgetbesprekingen en aankomende presidentsverkiezingen resulteerden in lagere defensieuitgaven, mede door vertraging in het vrijgeven van projecten en het terugdringen van voorraden in de Amerikaanse markt. De bijstelling van de winstverwachting komt daarom vooral voort uit de gevolgen van de plotselinge afwachtende houding binnen de Amerikaanse defensiemarkt. Voor geheel 2012 is in de berichtgeving met betrekking tot het eerste halfjaar geen winstverwachting gegeven.’

aar € 15 miljoen Defense exposure ‘Als gevolg van de afnemende overheids budgetten ziet de beleggersmarkt de defensiemarkt als minder kansrijk. TenCate richt zich uitsluitend op bescherming. De overheids budgetten op dit terrein zijn slechts een fractie van het totale defensiebudget. Door de succesvolle ontwikkeling van de Amerikaanse defensiemarkt voor de beschermende materialen van TenCate is het belang van deze markt voor TenCate sterk gegroeid. Het effect hiervan kan zijn dat er in bepaalde periodes grote schommelingen optreden in de omzetontwikkeling. Dat is inherent aan deze projectenmarkt. De Amerikaanse markt is, gelet op het totaal aantal militairen in vergelijking met andere defensiemarkten, van een dominant belang. Hoewel TenCate ook andere geografische markten ontwikkelt, zal deze markt in de toekomst belangrijk blijven. Positief is dat het politieke belang van een hoog beschermingsniveau in de VS breed wordt gedragen. Op langere termijn blijft dit derhalve een interessante markt, die ook op technologisch gebied belang hecht aan innovatie en vooruitgang. TenCate is uitstekend gepositioneerd om binnen deze markt een belangrijke rol te kunnen blijven spelen. Ook de ontwikkelingen op het gebied van het TenCate ABDS™ active blast countermeasure system, die momenteel geconcentreerd in de VS plaatsvinden, dragen bij aan de vooruitstrevende positie die TenCate in deze markt inneemt.

TenCate ziet derhalve de exposure ten aanzien van de defensiemarkt voor wat betreft de materialen en systemen die worden aange boden niet als een bedreiging. Wel blijft de aandacht gericht op het creëren van voldoende omzetspreiding. Door ook op andere markten product champions te ontwikkelen, zal steeds meer sprake zijn van spreiding van zowel de geografische omzet als de omzet naar toepassingsgebieden. Hierbij moet ook worden gedacht aan toepassingen op industriële markten. Als de belangrijkste groeimarkten voor TenCate-materialen kunnen worden genoemd: • Aerospace: vezelversterkte composieten • Automotive: vezelversterkte composieten • Olie- en gasproductie / procesindustrie: beschermende weefsels, composieten • Milieumarkt, watermanagement en infrastructuur: geosynthetics • Emerging markets: geosynthetics en beschermende weefsels.’ Aanscherping strategische focus ‘In het halfjaarbericht is tevens een aanscherping van de strategische focus gemeld. Enerzijds wordt een aanzienlijke kostenreductie doorgevoerd en anderzijds wordt meer focus aangebracht op de ontwikkeling en de groei van de omzet in composietmaterialen. Deze markt laat een belangrijke groei zien. TenCate beschikt hier over een goede technologische uitgangspositie.

Voorts wil TenCate de groei stimuleren door nauwer samen te werken met grote partijen in de waardeketen. Op bepaalde gebieden zijn die in het verleden al succesvol gebleken, zoals bij de groei van de TenCate Defender™ M portfolio. De aangekondigde (en reeds in gang gezette) kostenreductie dient een positieve bijdrage aan de winstontwikkeling te geven van circa € 25 miljoen op jaarbasis.’ Innovatie ‘De voor TenCate belangrijke innovatie op het gebied van digitalisering van productie processen bevindt zich momenteel in de fase waarin de eerste productie op testschaal binnen TenCate in Nijverdal (Nederland) zal gaan plaatsvinden. Omdat de hiermee samenhangende ontwikkelingskosten als last in de resultatenrekening werden verantwoord, stond het resultaat binnen de sector ‘Overige activiteiten’ onder druk. De digitalisering van processen is voor TenCate niet alleen van belang om lagere toekomstige productiekosten te kunnen realiseren, maar tevens om hiermee nieuwe producten te kunnen lanceren die aan de toekomstige omzetgroei bijdragen.’

21

Technologische innovatie

Opening ThermoPlastic Composite Research Center

Het ThermoPlastic Composite Research Center (TPRC) heeft dinsdag 26 juni in Enschede het nieuwe laboratorium annex bezoekerscentrum in gebruik genomen. Het centrum beschikt nu over ‘een fysieke verschijningsvorm’. TPRC richt zich op onderzoek naar thermoplastische composieten voor een scala aan toepassingen, waaronder de vliegtuig industrie. De belangstelling voor thermoplastische composieten en de toepassings mogelijkheden ervan nemen sterk toe.

TPRC komt ‘op het juiste moment’ TPRC is een open samenwerkingsverband voor onderzoek naar en ontwikkeling van thermoplastische composieten. Dat is een wezenlijk verschil met het TAPAS-project met Airbus, waarin TenCate ook een van de spelers is. TAPAS is ‘gesloten open innovatie’ en heeft als specifiek doel affordable primaire vliegtuigconstructies te ontwikkelen. TPRC richt zich ook op toepassingen buiten de luchtvaart. Stroomversnelling TenCate was in 2007 initiatiefnemer van TPRC. Partners van het eerste uur naast TenCate zijn Boeing, Fokker Aerostructures en de Universiteit Twente. Oogmerk was de wetenschappelijke en technologische ontwikkeling voor nieuwe toepassingen van thermoplastische composieten in een


stroomversnelling te brengen. Dat geldt in eerste instantie voor de luchtvaart en daarnaast voor eindgebruikersmarkten als de olie- en gaswinning, automotive, de medische sector, machinebouw, infrastructuur, sport en scheepvaart. TPRC is onlangs versterkt met de komst van vijf nieuwe partners: Instron (testapparatuur), Dutch Thermoplastic Components (onderdelen op basis van TenCate materialen voor de luchtvaart), Pinette Emidecau (thermovorm persen van kunststof en composieten), Italmatic (autoclaven) en AniForm (computersimulaties van vervormingsprocessen van vezelversterkt composietmateriaal). Uiteenlopende partijen werken dus samen in de waardeketen van thermoplastische composieten: van grondstof via verwerking, productie en gebruik tot en met herverwerking.

De partners kunnen gebruikmaken van elkaars kennis of onderzoeksapparatuur en geven elkaar feedback. Sneller, lichter en efficiënter Het gebruik van thermoplasten in de luchtvaartindustrie is sterk toegenomen. Klanten willen producten die lichter, kostenefficiënter en steeds milieuvriendelijker zijn. Bedrijven als Boeing zoeken innovaties die de ontwikkeling van thermoplastische composiettechnologieën versnellen. Ook willen ze de productie van thermoplast composietproducten sneller en efficiënter maken. Boeing wist dat in Nederland veel kennis beschikbaar is van thermoplastische composieten. Dergelijke composieten hebben wel een nadeel, leggen Winand Kok (manager Engineering van TenCate Advanced

In het nieuwe laboratorium van TPRC. Van rechts naar links Randy Wilkerson (manufacturing engineer Boeing), James Fox (associate technical fellow Boeing), René ten Thije (eigenaar / directeur Aniform), Winand Kok (manager engineering TenCate Advanced Composites), Harald Heerink (general manager TPRC), Remko Akkerman (technisch directeur TPRC), Sjoerd Hooning (engineer DTC) en Sebastiaan Haanappel (researcher TPRC)

Rietkerk, gedeputeerde Economie van de provincie Overijssel. Hij omarmt deze vorm van samenwerking in innovatie in de waardeketen. ‘TPRC draagt belangrijk bij aan het internationaal op de kaart zetten van de regio. Het maakt de regio aantrekkelijk voor buitenlandse bedrijven.’

Composites) en Harald Heerink (general manager TPRC) uit. ‘Bij kleine series zijn de zogenaamde non-recurring investeringen relatief hoog ten opzichte van de traditionele thermoharder composieten. De lange ontwikkelingsperiode en terugverdientijd zijn kenmerkend voor de luchtvaart. Daarom is aanvankelijk gekozen voor thermohardende materialen. Nu de luchtvaart moet opschalen, kijkt men naar thermoplastische composieten. Daarvan heeft deze industrie nog beperkt kennis. De automotive heeft juist weer ervaring met geautomatiseerde en snelle productieprocessen. Thermoplastische composieten lenen zich daar uitstekend voor, want die hoeven niet langdurig chemisch uit te harden. Je kunt er korte cyclustijden mee realiseren.’ Mondiaal netwerk TPRC is een van de vele onderzoeksconsortia waarin Boeing wereldwijd deelneemt. Het centrum kan dus putten uit een mondiaal netwerk van onderzoekscentra en consortia om informatie uit te wisselen en gezamenlijk onderzoeksprojecten te starten. Boeing

Research & Technology (BR&T) voorziet in de financiering en technische expertise. Voor TPRC geldt dat de deelnemende bedrijven ook financiers zijn. De lat ligt hoog: partners verplichten zich voor vijf jaar tot deelname en financiering. Ze moeten bereid zijn hun kennis en toekomstvisie met elkaar te delen. Ook moeten ze het consortium overtuigen van hun positieve intentie en meerwaarde. ‘De partners die wij binnenhalen, hebben erover nagedacht. Links en rechts groeit de belangstelling. Dit is het momentum.’ Op de kaart Dinsdag 26 juni werd het nieuwe laboratorium annex bezoekerscentrum geopend. Onder de 200 aanwezigen waren William Gerry, voorzitter van het bestuur van TPRC en vertegenwoordiger van Boeing, Ed Brinksma (rector magnificus Universiteit Twente), Loek de Vries (bestuursvoorzitter en CEO van Koninklijke Ten Cate nv) en Wim Pasteuning (vice-president Fokker Programs). Het nieuwe centrum sluit goed aan bij de topsector High Tech Systemen & Materialen, stelde Theo ]

Waarderen ‘Boeing heeft een lange en rijke geschiedenis in het samenwerken met leveranciers en klanten in Nederland’, zei Peter Hoffman (Director global R&D strategy van Boeing). ‘Wij waarderen de Nederlandse technische expertise en dit initiatief. De Nederlandse industrie en academische wereld helpen ons vooruit met innovatieve lucht- en ruimtevaarttechnologieën waarmee we onze mondiale concurrentiepositie kunnen verbeteren.’ • P artners binnen TPRC zijn werkzaam in de waardeketen en delen hun kennis, toekomstvisie en onderzoeksapparatuur • Luchtvaartindustrie wil de ontwikkeling van thermoplastische composiettechnologieën versnellen en de productie van thermoplast composietproducten sneller en efficiënter maken • Nederlandse industrie en academische wereld helpen Boeing met innovatieve lucht- en ruimtevaarttechnologieën aan verbetering van haar mondiale concurrentiepositie www.tprc.nl [email protected]

23


TenCate Advanced Composites op Farnborough International Airshow

Luchtvaartindustrie bijeen

TenCate Advanced Composites was van 9 tot en met 15 juli met een stand aanwezig op de Farnborough International Airshow in Engeland, een zevendaagse vakbeurs voor de militaire en commerciële lucht- en ruimtevaart. De divisie geniet een goede reputatie in de luchtvaartindustrie. Door middel van deze vorm van end-usermarketing wil ze zich nadrukkelijker profileren als belangrijke speler in de waardeketen.

Boeing verkocht op de Farnborough Air Show alleen al aan United Airlines 150 toestellen van twee types 737 (foto: Boeing)


De Farnborough International Airshow is een zevendaagse vakbeurs voor de militaire en commerciële lucht- en ruimtevaart. Aanwezig zijn leveranciers van systemen (tier 1), leveranciers van onderdelen en componenten (tier 2 en 3), engineering companies, motorenproducenten als Rolls-Royce en vliegtuigbouwers (OEM’s) als Boeing en Airbus. Dit is het podium waarop de laatste technologische ontwikkelingen worden geëtaleerd, nuttige contacten worden gelegd of bestendigd en vliegtuigen en helikopters worden besteld en verkocht. Zo deed Airbus goede zaken met de A320, verkocht Boeing alleen al aan United Airlines 150 toestellen van twee types 737 en bracht AgustaWestland ruim dertig tweemotorige helikopters aan de man. The place to be dus voor spelers in de waardeketen, zoals TenCate Advanced Composites. En een belangrijke aanvulling op de periodieke contacten met de inkoop- en technische managers van systeemleveranciers en OEM’s. Hier immers komen de bestuursvoorzitters van Airbus en Boeing en trekken hun vicepresidents anderhalf uur uit voor een gesprek in je stand. Reputatie TenCate Advanced Composites geniet een bijzonder goede reputatie in de vliegtuigindustrie. Zo is TenCate Advanced Composites marktleider in radomes (radarbehuizingen) ten behoeve van de luchtvaart. Dit onderdeel van de Boeing 787 bijvoorbeeld is gebaseerd op TenCate composieten. Thermoplastische composieten zijn steeds meer geaccepteerd. Het groeipotentieel is groot. Composietmaterialen van TenCate worden steeds vaker gekwalificeerd voor en toegepast in nieuwe vliegtuigprogramma’s en zogenaamde mid-life updates. Marketingtechnisch gezien, zijn dat belangrijk stadia, legt Frank Meurs (groepsdirecteur TenCate Advanced Composites EMEA) uit. ‘De basisstructuur van een vliegtuig gaat ongewijzigd dertig tot

veertig jaar mee. Eens in de twaalf tot dertien jaar vindt een redesign plaats. Er worden nu key changes onderzocht bij de Boeing 777. Het gaat om een tiental grote wijzigingen, waaronder een koolstofvezelversterkte vleugelstructuur en grotere horizontale stabilisatie. Dat laatste betekent meer gewicht. Dan kun je de traditionele materialen beter vervangen door onze composieten. Normaal is de inkoper ons contact. Op Farnborough leg je goede contacten op een hoog en meer strategisch niveau. Je zit aan tafel met de mensen die de beslissingen nemen.’ End-usermarketing ‘Dit is de plaats waar alle eindgebruikers in de aerospacemarkt zijn’, stelt Dave Clarke (groepsdirecteur TenCate Advanced Composites wereldwijd). ‘Dit is end-usermarketing. Wij willen ook door hen worden gezien als een belangrijk onderdeel van de waardeketen. Om een goed gevoel en idee te hebben van wat

er in de markt speelt, moet je de nieuwste ontwikkelingen en vliegtuigen zien. Als je dan op een paar meter van een Airbus A380 of een Boeing 787 staat en je ziet de vleugelvoorrand respectievelijk de radome, de secties die van ons materiaal zijn gemaakt, maakt dat je trots.’ • F arnborough Air Show is hét podium voor spelers in de waardeketen van aerospace, zoals TenCate Advanced Composites • TenCate Advanced Composites geniet een goede reputatie in de vliegtuigindustrie en is marktleider in radomes ten behoeve van de luchtvaart • ‘Contacten op Farnborough liggen op een hoog en meer strategisch niveau’ www.tencateadvancedcomposites.com [email protected] [email protected]

Qatar Airways toonde zijn eerste Boeing 787 Dreamliner in Farnborough

25


TenCate Defender™ M portfolio uitgebreid en verbeterd

TenCate Defender™ M vergroot portfolio TenCate Defender™ M biedt een optimale balans tussen bescherming, levensduur, comfort en kosten. Sinds de introductie in 2007 heeft het materiaal een groot aantal levens gered. TenCate Defender™ M geldt als de nieuwe standaard voor de hitte- en vlam werende uniformen van het personeel bij defensie en politie. Internationaal vinden draagproeven plaats bij diverse eindgebruikers. Wensen van confectionairs en eindgebruikers worden vertaald in hogere niveaus van bescherming en comfort. TenCate speelt ook in op de trend naar een lager gewicht van de vlamvertragende kleding. De opmars van TenCate Defender™ M gaat door met een verbrede productportfolio.

TenCate Defender™ M geldt als de Amerikaanse standaard voor uniformen met vlamwerende (FR) bescherming. Sinds 2007 zijn TenCate Defender™ M-weefsels door het Amerikaanse leger en het Amerikaanse Marine Corps bij herhaling gekozen voor de grondtroepen in het FR Army Combat Uniform-programma en het FR Organizational Gear-programma van het Marine Corps. Het grootste deel van de totale productie van de Amerikaanse vraag naar TenCate Defender™ M weefsels is uitbesteed. Hiermee zijn in de Verenigde Staten ruim 10.000 banen gemoeid. Balans TenCate Defender™ M biedt als product champion een optimale balans tussen bescherming, levensduur, comfort en kosten. Het leidt vooral tot een belangrijke verlaging van het aantal levensbedreigende brandwonden. Sinds de introductie in 2007 heeft het een groot aantal levens gered. Het materiaal is uitgegroeid tot voorkeurweefsel en heeft de nieuwe standaard gezet voor brandwerende bescherming. En de opmars van TenCate Defender™ M gaat door. Wereldwijd vinden draagproeven plaats


(zie blz. 32). Door middel van end-use market management wordt in nauwe samenwerking met de verschillende eindgebruikers ingespeeld op hun behoeftes. Dit leidt tot verbreding en versterking van het TenCate Defender™ M platform. De wereldwijde verkoopstrategie richt zich op uitbreiding in zowel geografisch opzicht als in andere toepassingen. Merkbekendheid De bekendheid van het merk groeit: ‘Men vraagt niet om vlamvertragend weefsel, maar om TenCate Defender™ M’, vertellen Willy van Kampen en Tatjana Topalovic. Zij zijn end-use market manager military & police respectievelijk manager R&D van TenCate Protective Fabrics EMEA. Willy van Kampen heeft zevenentwintig jaar als officier bij Defensie gewerkt, waarvan negen jaar bij de Landmacht en achttien jaar bij de Luchtmacht. Hij kent de omstandigheden waaronder militairen moeten opereren, is bekend met de cultuur en spreekt hun taal. Hij kan gebruikers helpen hun wensen te formuleren. Besluitvorming over de aanschaf van nieuw defensiematerieel is gebonden aan budgetten,

maar gaat wel hand in hand met de vaststelling van specificaties. Daarom willen zij vaker en samen met een verkoopmanager naar de klant of de bestekschrijvers. In die gesprekken streven ze ernaar de specificaties in de tender opgenomen te krijgen.

Twee trends Er tekenen zich twee trends af: de behoefte aan een lager gewicht met behoud van de bestaande eigenschappen en de vraag naar systeemoplossingen. Een lager gewicht vergroot het draagcomfort. Dat is vooral plezierig in landen met een warm klimaat, zoals in Afrika. ‘Daar is men blij met de inspanningen van TenCate om die kleding te ontwikkelen die beschermt en een lange levensduur heeft, maar wel lichter is.’ Bij de productontwikkeling is een oplossingsgerichte systeemaanpak leidend. ‘Wij willen op elk kledingniveau een totaaloplossing leveren. Je ziet momenteel dat een soldaat wel een vlamvertragend uniform draagt, maar dat een vlamvertragend antiballistiek vest ontbreekt. Vandaar de ontwikkeling naar systeemoplossingen, waar ook een vest en onderkleding deel van uitmaken.’ Een militair kledingsysteem is opgebouwd uit drie lagen: een vochregulerend basisweefsel, een middenlaag die de lichaamswarmte reguleert en een buitenlaag (outer shell) tegen water, wind en kou. Het Amerikaanse leger bijvoorbeeld onderscheidt zeven kledingniveaus: lichtgewicht hemden en lange onderbroeken, middelgewicht shirts en onderbroeken, een high-loft fleece-jacket, een windjack, een softshell koudweerjack en -broek, een extreemwarmte / koude-jack en broek en een extreem koudweerparka en -broek. Uitbreiding TenCate Protective Fabrics werkt in het kader van productdifferentiatie nu ook aan uitbreiding naar breisels, gecoate materialen en laminaten (weefsels met een extra laag voor bijvoorbeeld waterafstotendheid). Dat past in de benadering van systeemoplossingen. TenCate Defender™ M is een platform, waarop we naar een steeds hoger niveau willen. Daarvoor heb je feedback nodig. Een van de aspecten van de feedback is

gerelateerd aan de wens eindgebruikers naar laminaten in een lager gewicht. ‘Je moet “buiten jezelf” denken. Het belangrijkste voor leger en politie zijn vooral die eigenschappen waarin we ons onderscheiden van andere weefselleveranciers. Je moet de pijplijn voortdurend vullen met nieuwe ontwikkelingen.’ Samenwerking TenCate Protective Fabrics en TenCate Advanced Armour werken samen op het gebied van persoonlijke bescherming door het aanbieden van systeemoplossingen, zoals hitte- en vlamwerende ballistische vesten met zachte en harde inserts. ‘Tijdens de onlangs gehouden Eurosatory in Parijs hebben we samen met een confectionair een ballistisch vest getoond met een soft armouroplossing en een buitenlaag van TenCate Defender™ M. De ene helft was uitgevoerd met camouflagepatroon, de andere helft was transparant. Daardoor kreeg men een goede indruk van de opbouw van de lagen. We hebben daar een heel goede respons op gekregen. Je kunt de klant een totaaloplossing laten zien.’ Het maakt dat TenCate Defender™ M na een een aanvankelijk matige start zich met name in de Verenigde Staten en in toenemende mate in Europa een uitstekende positie heeft verworven. ‘TenCate zet de standaard. We laten de concurrentie achter ons. Nu kunnen we de leiding nemen en hen voor blijven.’ • T enCate Defender™ M wordt in ruim tien landen onderworpen aan draagproeven • Inspelen op behoeftes van eindgebruikers leidt tot verbreding en versterking van het TenCate Defender™ M platform • Met haar oplossingsgerichte systeemaanpak speelt TenCate in op trends als een lager gewicht en de vraag naar systeemoplossingen www.tencateprotectivefabrics.com [email protected] [email protected]

27


TenCate Defender™ M portfolio onderworpen aan draagproeven

Aan den lijve Zowel binnen als buiten de VS bestaat toenemende behoefte aan goedkopere én betere beschermingsoplossingen. Materialen die aan de specificaties voldoen, zoals TenCate Defender™ M, worden steevast onderworpen aan uitgebreide draagproeven bij leger- en politie-eenheden.

Buiten de Verenigde Staten zijn voor TenCate Defender™ M ten minste tien nieuwe draagproeven uitgezet bij legereenheden. Daaronder zijn Nieuw-Zeeland, Colombia, Mexico en Thailand. Ook de Canadian Special Forces hebben voor hun tender gekozen voor TenCate. Het leger evalueert momenteel draagproeven met diverse kledingstukken. In Polen is onlangs een belangrijke tender gewonnen. Na een eerdere order leverde TenCate vorig jaar 10.000 extra uniformen voor een verlengde draagproef van legeruniformen door de Australische strijdkrachten. Proeven voor kwalificatie door het Indiase ministerie


van Defensie en het ministerie van Binnenlandse Zaken voor gebruik door het leger, paramilitaire en politiekorpsen over troffen tot nog toe de verwachtingen. Nadat de Royal Air Force koos voor TenCate Defender™ M kijkt nu ook de Royal Navy naar de donkerblauwe varianten van TenCate Defender™ M. In Italië vindt een omvangrijke draagproef plaats; het leger test 7.000 uniformen. TenCate Protective Fabrics EMEA heeft eerder al een order geboekt voor de levering van inherent vlamwerend TenCate Defender™ M-weefsel voor het Italiaanse Soldier Modernisation-programma (Soldato

Futuro). Ook in Finland en Luxemburg is defensie bezig met praktijktesten, net als Nederland en het Noorse leger. Uitbreiding De Noorse marine gaat inmiddels anderhalf jaar gekleed in uniformen met TenCate Defender™ M. Er wordt gedacht aan uitbreiding naar andere legeronderdelen. Twee weken nadat een confectionair uit Bahrein op de SOFEX 2012 in Jordanië met TenCate Defender™ M in aanraking was gekomen, liep de politie van Bahrein in kleding op basis van dit materiaal. Een lichtere versie van dit

materiaal, momenteel in ontwikkeling, wil men introduceren bij de strijdkrachten. Voor nagenoeg elke draagproef geldt dat de kleding moet zijn voorzien van een eigen camouflagepatroon. Dat is een extra argument voor TenCate: alle camouflagepatronen zijn op het basismateriaal te printen. Politie en brandweer De TenCate Defender™ M portfolio heeft inmiddels ook referenties van politiekorpsen in Zuid-Afrika, Duitsland, Nederland en in Tsjechië, waar onlangs nog een tender werd gewonnen. De politie In Rio de Janeiro

(Brazilië) heeft twee draagproeven gedaan; de specificaties worden binnenkort opgesteld. Twee nieuwe draagproeven staan voor de deur. De federale politie van Mexico en politie in Nuevo Leon gaat TenCate Defender™ M eerdaags testen. In Bogota (Columbia) is de oproerpolitie inmiddels begonnen met draagproeven. Een derde afzetmogelijkheid is de brandweermarkt. TenCate Defender™ M heeft gepatenteerde, inherent-vlamwerende eigenschappen die niet uitwasbaar zijn of slijten. Dat is ideaal voor gebruik als thermische voering voor uitrukkleding van brandweermensen.

In Zuid-Afrika gebruiken brandweerlieden voor bosbrandbestrijding TenCate Defender™ M voor hun kazernekleding. www.tencateprotectivefabrics.com [email protected]

Foto: Ruud Mol / Koninklijke Marine

29

Public Affairs / Government Relations

Ten Cate USA werkt aan relatiebeheer bij federale overheid

In overheidskringen Door roadshows en presentaties informeert TenCate belanghebbenden over haar visie, missie, producten en waardepropositie. Het gaat om Protecting people, het bieden van maximale bescherming. Door besprekingen met brancheorganisaties en in persoonlijke contacten met bijvoorbeelden leden van het Congres probeert TenCate specificaties voor beschermende materialen in het bestek te laten opnemen. De bedrijven in de Verenigde Staten worden hierbij ondersteund door het TenCate Office of Public and Government Affairs in Washington D.C. Het zorgt voor wederzijds begrip en informeert de beleidsmakers over het bedrijf, de producten en over weten regelgeving die van invloed is op de bedrijfsactiviteiten.

Op de trappen van het Longworth Congressional Office Building in Washington met congreslid Larry Kissell (voorste rij, tweede van links) en Ruth Stephens, executive director van het United States Industrial Fabrics Institute (USIFI).


De markten waarop TenCate opereert, worden vaak door overheden of (overheids)instanties op basis van weten regelgeving gereguleerd. Voor TenCate zijn deze instanties en vertegenwoordigers van klanten de belangrijkste doelgroepen. Zij bepalen doorgaans de specificaties voor beschermende materialen. Het is belangrijk de vaststelling of wijziging van die specificaties, normeringen of standaarden te kunnen beïnvloeden. Dat gebeurt door deel te nemen aan besprekingen van brancheorganisaties en in persoonlijke contacten. Zo kan ook worden ingespeeld op behoeften als recycling, CO2reductie en beperking van kosten in verwerkingsprocessen. Juist in tijden van bezuinigingen op overheidsbudgetten kunnen systemen die kostenbesparend zijn, positieve uitkomsten bieden. Daarom nemen duurzame, sociale en ethische criteria in eindmarkten steeds meer in belang toe. TenCate maakt deze aspecten onderdeel van de totale waardepropositie. Gevolgen De voorziene daling van met name Amerikaanse overheidsbudgetten heeft mogelijk gevolgen voor de verkoop in de VS van ballistische materialen (persoonlijke en voertuigbescherming), beschermende weefsels (leger, industrie en brandweer) en geosynthetics (bouw, wegenbouw, milieu en infrastructuur). Door middel van roadshows en presentaties geven raad van bestuur en de businessdevelopmentmanager inzicht in de waardepropositie van TenCate. Dat gebeurt behalve in Nederland en de VS onder meer in Engeland, Frankrijk en Duitsland. TenCate is protecting people, het bieden van maximale bescherming aan hen die ons beschermen en bescherming van de leefomgeving. Relaties In een aantal sectoren van de industrie in de Verenigde Staten is TenCate markten technologisch leider. In die hoedanigheid participeert de onderneming in brancheorganisaties. Ook neemt TenCate deel aan vergaderingen met de

belangrijkste Amerikaanse federale beleidsmakers. Dat is bevorderlijk voor het onderhouden van relaties. Het is ook een goede manier om op de hoogte blijven van zaken die op overheidsniveau spelen. Een sterke aanwezigheid in Washington D.C. is dus vereist. TenCate beschikt in de hoofdstad over een kantoor (Public and Government Affairs) dat fungeert als brandingen marketingplatform voor alle bedrijven van TenCate in de Verenigde Staten. Dit Office of Public and Government Affairs ondersteunt en coördineert de inspanningen van de TenCate bedrijven op federaal niveau. Deze krachtenbundeling helpt de banden tussen TenCate en belangrijke Amerikaanse overheidsinstanties en ambtsdragers te versterken. Conferenties Eerder dit jaar namen vertegenwoordigers van diverse TenCate bedrijven in de VS in Washington D.C. deel aan conferenties van brancheverenigingen. De agenda vermelde voorts besprekingen met leden van het Congres en beleidsmakers. TenCate was aanwezig bij besprekingen van vertegenwoordigers van de wetgevende en uitvoerende macht met het US Industrial Fabrics Institute. Dit is een onderdeel van de Industrial Fabrics Association International. John Blackmon (salesmanager Defense & Tactical van TenCate Protective Fabrics) was een van de deelnemers aan vergaderingen van de Warrior Protection and Readiness Coalition (WPRC). De WPRC is een pleitbezorger voor de beste bescherming van Amerikaanse militairen. De coalitie ondersteunt een groeiend netwerk van bedrijven in deze bedrijfstak. Capitol Hill In april bezocht John Henderson (senior vice-president TenCate Geosynthetics) de Hill Days van de Geosynthetics Materials Association: twee lobbydagen op Capitol Hill. George Comer (salesmanager voor het onderdeel Commercial Fabrics van TenCate Protective

Fabrics USA) nam deel aan congressen van de Fire & Emergency Manufacturers and Services Association (FEMSA). De FEMSA vertegenwoordigt meer dan 130 bedrijven die producten en diensten leveren aan brandweerlieden en hulpverleners wereldwijd. In alle gevallen werden de vertegenwoordigers van TenCate vergezeld door hun collega’s Tara Glover (vicepresident Public and Government Relations) en Dan Trope (manager Public Affairs). Alles bij elkaar spraken medewerkers van TenCate in de VS in minder dan twee maanden met bijna 25 leden van het Congres of met hun medewerkers. Zij werden geïnformeerd over de onderneming, de producten en over weten regelgeving die van invloed is op de bedrijfsactiviteiten. De Congresleden vertegenwoordigen belangrijke staten als Georgia, North Carolina, Tennessee, New Jersey, New York, Californië, Ohio en Indiana. De besprekingen en persoonlijke gesprekken gingen over ontwikkelingen binnen de federale overheid in relevante beleidszaken, zoals handel, defensie, binnenlandse veiligheid, de wegenbouw en de bouw. • D uurzame, sociale en ethische criteria in eindmarkten zijn onderdeel van de totale waardepropositie van TenCate • Het Office for Public and Government Affairs in Washington D.C. fungeert als brandingen marketingplatform voor alle bedrijven van TenCate in de Verenigde Staten van Amerika • Medewerkers van TenCate in de VS informeren Congresleden of hun medewerkers over de onderneming, de producten en over weten regelgeving die van invloed is op de bedrijfsactiviteiten www.tencate.com [email protected]

31


J&E Sports introduceert sealtechniek voor kunstgrasvelden

Verduurzaming kunstgrasvelden Door de geoctrooieerde 3D kunstgraspollentechniek van TenCate Grass en de sealtechniek van J&E Sports zijn kunstgrasvelden nu volledig recyclebaar. Het is een belangrijke stap in de verdere verduurzaming van kunstgras. Heracles Almelo en PEC Zwolle bijten het spits af. De belangstelling voor ‘green fields’ in binnen- en buitenland groeit. PEC Zwolle en Heracles Almelo spelen met ingang van het seizoen 2012-2013 op een duurzaam kunstgrasveld dat is geproduceerd op basis van de geoctrooieerde 3D kunstgraspollentechniek van TenCate Grass. Dit kunstgrasveld is volledig recyclebaar. Het wordt wereldwijd als het MX-systeem vermarkt door GreenFields, dochteronderneming van TenCate. Met behulp van de nieuwe sealtechniek van J&E Sports kan dit type kunstgrasvelden op een snelle, naadloze en duurzame wijze worden aangele gd en blijft het gehele veld

recyclebaar. De nieuwe methode, Sealen by J&E Sports, is geïntroduceerd bij de aanleg van het kunstgrasveld in Almelo. Dit nieuwe veld bestaat uit dicht op elkaar geplaatste ‘graspollen’, die bestaan uit vezels van verschillende structuur en samenstelling. Door de geavanceerde weeftechnologie is geen sprake van streepvorming. Het veld biedt daardoor een natuurlijker aanblik. De weeftechnologie van TenCate maakt het eenvoudiger om uitsluitend grondstoffen te gebruiken van dezelfde materiaalsoort.

De selectie van Heracles Almelo traint op het nieuwe kunstgrasveld


Materiaal-DNA Voorheen werden de stroken van het kunstgrasveld vaak aan elkaar genaaid. Dat is een lastige en tijdrovende klus. De stroken met de belijning moesten doorgaans worden verlijmd. Bij de nieuwe methode gebruikt J&E Sports een sterke hotmelt met hetzelfde ‘materiaalDNA’ als het kunstgras. Deze straalt minder hitte uit, waardoor vezels en backing niet meer smelten of vervormen. De dikte van de lijm kan worden gereguleerd. Met de sealtechniek is een efficiënte oplossing gevonden voor de duurzame aanleg van recyclebare stroken kunstgras. De vraag naar duurzame en recyclebare kunstgrassystemen neemt toe. De ervaringen bij de aanleg van het nieuwe kunstgrasveld bij Heracles Almelo en PEC Zwolle zijn positief . In binnen- en buitenland groeit de belangstelling voor toepassing van de nieuwe sealtechniek. www.tencategrass [email protected] www.greenfields.com www.jenesports.com


TenCate toonaangevend leverancier Noord-Amerikaanse satellietindustrie

Thuis in de ruimte TenCate Advanced Composites ontwikkelt en vervaardigt thermoplastische en thermohardende (thermoset) composietmaterialen, verbindingen en systemen voor de ruimtevaart- en luchtvaartindustrie. Thermoset wordt voornamelijk toegepast in de militaire luchtvaartsector en de ruimtevaartindustrie. In de ruimtevaart gaat het om bijvoorbeeld satellieten, verkenningsvoertuigen en telescopen. TenCate is de toonaangevende leverancier van composiet prepregs aan de Noord-Amerikaanse satellietindustrie.

In de ruimtevaart worden hoge eisen gesteld aan eigenschappen aan materialen. Ruimtevaart- en satellietprogramma´s zijn erg kostbaar. Compromissen bij de materiaalkeuze zijn uitgesloten. Composieten van TenCate voor deze satelliettoepassingen zijn dimensionaal stabiel (maatvast) van + 121 °C tot - 121 °C, bestand tegen atomaire zuurstof, hebben een lage uitgassing, hoge stijfheid, zijn buitengewoon licht en vochtbestendig en kunnen zwaar worden belast. Producenten van radomes (radarbehuizing) willen composieten die niet-geleidend (diëelektrisch zuiver) zijn. TenCate Advanced Composites beschikt in de VS over koolstofvezelvrije ruimtes. Thermoset composieten worden in een aantal onderdelen van satellieten toegepast, zoals de illustratie op de volgende pagina’s laat zien.

Zonnepanelen – TenCate composieten worden gebruikt voor de constructie van zonnepanelen. Bomen, spanten, buizen en balken – Er is een verscheidenheid aan onderdelen van een satelliet die verband houden met onder andere het zonneschild, de elektronische apparatuur en de voortstuwing. Reflectoren en antennes – de satelliet maakt gebruik van een bepaalde wijze van communicatie (uitzenden en ontvangen van signalen). Busstructuur – de busstructuur van een satelliet bevat de computers, instrumenten, brandstoftanks en vertegenwoordigt het constructiegedeelte van de satelliet. www.tencatespacecomposites.com [email protected]

Vervolg op pagina 34

33

Thermoset composieten in satellieten Vervolg van pagina 33

Solar array structures


Booms, trusses and structural tubes / beams

Reflectors and antennas

Bus structures

35


TenCate Polyfelt® Geolon PET voor waterbouw

Uitbreiding haven Oostende De uitbreiding van de haven van Oostende is een feit. Was de haven tot voor kort geschikt voor schepen tot 120 meter, nu kunnen vaartuigen tot 200 meter er aanmeren. Door goed teamwork kon TenCate Geosynthetics in korte tijd het voor dit project klantspecifiek ontwikkelde materiaal leveren.


Product – TenCate Polyfelt ® Geolon PET 1600 / 250L geweven polyester geotextiel Markt – wegen waterbouw PROCES – product wordt standaard of klantspeciek geleverd en op het werk geïnstalleerd Technologie – weef- en coatingtechnologie

De uitbreiding was nodig met het oog op de verdere economische ontwikkeling van de haven en de hiermee verbonden infrastructuur. Onderdeel ervan was de constructie van een nieuwe, rechtstreekser aanvaarroute. Daarvoor moesten de bestaande golfbrekers worden verplaatst. Gelet op de zachte ondergrond besloot het aannemersconsortium de zeebodem ter plaatse te versterken met geotextielen van TenCate. Het bleek de meest rendabele en duurzame oplossing voor deze situatie. Texion Geosynthetics, de exclusieve agent van TenCate Geosynthetics in België, bracht de ontwerpers en aannemers in contact met TenCate. Door een goed samenspel van de afdelingen productie, ontwikkeling, werkvoor-

bereiding, inkoop, laboratorium en kwaliteit kon 20.000 m2 specifiek voor dit project ontwikkeld TenCate Polyfelt ® Geolon PET worden geleverd. Een team specialisten van de constructieafdeling van TenCate Geosynthetics reisde af naar Oostende om het confectioneren van de diverse zinkstukken te begeleiden. TenCate Polyfelt ® Geolon PET is een geweven polyester geotextiel voor langdurige grond wapening. Dat kan voor tot wel 100 jaar zijn. Dat maakt dit een bijzonder kosteneffectief product. Het is bovendien enorm sterk. Het materiaal heeft een treksterkte van 1600 kN/ m1 in de lengteriching van het materiaal (ketting) en een sterkte van 250 kN/m1 in de breedterichting (inslag). In combinatie met

ingeweven lussen is het mogelijk er een wiepenconstructie aan te binden en op het werk de materialen aan elkaar te confectio neren met een sterkte van > 100kN/m1. Afhankelijk van de projecteisen kan het product klantspecifiek worden aangeboden. TenCate Polyfelt ® Geolon PET leent zich goed voor onderwatertoepassingen, omdat het textiel zinkt en een eenvoudige installatie mogelijk maakt. www.tencategeosynthetics.com [email protected]

37


TenCate realiseert waterbesparing op productielocaties Nijverdal

Duurzaam waterbeheer TenCate is veel gelegen aan verantwoord en duurzaam waterbeheer. Door opeenvolgende investeringen is in Nijverdal de afgelopen vijf jaar 500.000 m3 minder grondwater verbruikt (een reductie van 30%). Met de eigen waterzuiveringsinstallatie is in vijf jaar 70% reductie gerealiseerd op de vervuilingsgraad van het afvalwater. TenCate hergebruikt in Nijverdal het grondwater twee keer.

Voor de productieprocessen in Nijverdal pompt TenCate grondwater op uit ter plekke aanwezige bronnen. Het opgepompte grondwater wordt getransporteerd door een stelsel van waterleidingen van TenCate ten behoeve van ontijzering in de voorbehandelingsinstallatie van TenCate. Daarmee kan dit water eerst koelwater, vervolgens voorverwarmwater en ten slotte proceswater worden. Het proceswater wordt door alle productielocaties van TenCate gebruikt via een eigen stelsel van waterleidingen. Besparing Sinds 2007 wordt tot 50% van deze waterhoeveelheid duurzaam hergebruikt: eerst als koelwater bij Ten Cate Thiolon bv en vervolgens als voorverwarmd proceswater bij TenCate Protective Fabrics. Dit bespaart grote hoeveelheden energie. Het gebruikte afvalwater wordt voorgezuiverd in de eigen anaerobe afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI). Ten slotte wordt het voorgezuiverde afvalwater door een stelsel van gemeentelijke leidingen over hemelsbreed circa 100 meter getransporteerd naar het RWZI. Hier vindt

eindzuivering van het proceswater plaats. Daarna wordt het als oppervlaktewater op de rivier De Regge geloosd. Investeringen en systemen Benodigde investeringen betroffen onder meer de aanpassing van de interne systemen bij TenCate Protective Fabrics (€ 370.000) en een nieuw koelsysteem bij de grasgarenproductie (€ 800.000). Resultaat is dat ten opzichte van vijf jaar geleden 500.000 m3 per jaar minder grondwater wordt verbruikt – een reductie van 30%. De AWZI vergde een investering van € 2,3 miljoen. Resultaat: 70% reductie op de vervuilingsgraad van het proceswater ten opzichte van 5 jaar geleden. De investeringen zijn deels het gevolg van het energy saving aqua (ESA)-project van TenCate in Nijverdal. Aanleiding was verduurzaming, de geringe koelcapaciteit en het willen blijven voldoen aan de milieuwetgeving. Dat duurzaamheid bij TenCate hoog in het vaandel staat, wil TenCate bovendien ook aan de buitenwereld kunnen laten zien.

Op 30 januari 2008 nam TenCate in Nijverdal de nieuwe afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) in gebruik, de eerste anaërobe zuivering bij een textielbedrijf in Nederland.


txtures in 2012

Vooruitzichten txtures 4 / wintER 2012 In de wintereditie van txtures in 2012 kunt u (onder voorbehoud) artikelen verwachten over onder meer deze onderwerpen.

Duurzaam waterbeheer – 2 TenCate Union Protective Fabrics in Bangkok (Thailand) is het eerste van circa 100 bedrijven die een convenant hebben ondertekend met alle belanghebbenden in de directe leefomgeving voor het verbruik en hergebruik van water. Een delegatie van deze stakeholders bracht 6 augustus een bezoek aan het bedrijf.

Ballistische bescherming Daimler Zetros

Resultaten derde kwartaal 2012 Herverwerking composiet materialen TenCate Advanced Composites realiseert een aanzienlijke besparing op de kosten van haar afvalstromen. Het hoogwaardig composietafval dat wordt aangeboden, leent zich bij uitstek voor herverwerking. Winst voor materiaal en milieu.

Op vrijdag 26 oktober publiceert TenCate de resultaten van het derde kwartaal van 2012. In deze editie de achtergronden bij de gerealiseerde resultaten.

colofon Jaargang 47 - nummer 3 - najaar 2012

TenCate Advanced Armour is geselecteerd als leverancier van Daimler AG voor de ballistische bescherming van de Daimler Zetros. Dit type vrachtwagen zal worden geleverd aan de Duitse Bundeswehr. TenCate Advanced Armour heeft de armour kits (een pakket beschermingspanelen) in nauwe samenwerking met Daimler ontwikkeld. De opdracht is een indicatie van de mogelijkheden van TenCate Advanced Armour in het leveren van hoogwaardige armouroplossingen voor klanten in de automobielbranche die hoge eisen stellen aan kwaliteit.

txtures is een uitgave van Koninklijke Ten Cate nv ten behoeve van haar eigen medewerkers en externe stakeholders. Het blad verschijnt vier keer per jaar in een Nederlands- en een Engelstalige versie. Het is toegestaan (delen van) artikelen over te nemen, mits deze worden voorzien van bronvermelding en zonder dat passages en citaten in een andere context worden geplaatst. Redactie Koninklijke Ten Cate nv Postbus 58, 7600 GD Almelo telefoon +31 546 544 911

Hoofd- en eindredactie Vormgeving Drukwerk Coen Heldeweg DeNK•creatieve vrijdenkers Lulof druktechniek telefoon +31 546 544 305 Almelo Almelo [email protected]

39

Making a difference in the line of duty Bij de bescherming van helikopters telt elke kilo. Het vereiste hoge beschermingsniveau wordt bereikt door de meest lichtgewicht materialen die beschikbaar zijn, zoals TenCate Liba® en TenCate Ceratego™. Deze EN9100 gecertificeerde oplossingen voor de luchtvaart hebben een groot multi-hitvermogen. Zowel de helikopter, bemanning als passagiers worden daardoor beschermd tegen de effecten van projectielen of fragmenten. Dankzij de ruime ervaring in composietoplossingen voor de luchtvaart is de bepantsering van TenCate Advanced Armour ontworpen om het verschil te maken in maximale bescherming met slechts een minimum aan toegevoegd gewicht.

www.tencateadvancedarmour.com

THEMA: de WAArdEproposiTiE van TEncATE

Recommend Documents