Thema 1: Internationale data-infrastructuur

Thema 1: Internationale data-infrastructuur Belangrijkste knelpunten (gebaseerd op Visietekst) bij het inrichten van een e-depot als knooppunt in een internationaal infrastructuurnetwerk: 1. Is het nodig intellectuele eigendomsregelingen zodanig aan te passen dat overheden over meer hefbomen beschikken om materialen beschikbaar te stellen ? JA 2. Volstaat een centraal e-depot voor alle disciplines (cfr. Koninklijke Bibliotheken die van elk publicatie een kopie moeten ontvangen) die een “persistent identifier” (cfr. ISBN-nummer) kunnen uitreiken? 3. Is het beter per discipline/specialiteit een e-depot in te richten waar ook in onderhoud van materialen voorzien kan worden en inhoudelijk rijkere metadata kan toegevoegd worden ? 4. Kunnen de taken van de bestaande universiteitsarchieven uitgebreid worden zodat de instroom van materiaal gemakkelijk ingebed kan worden in de werkprocessen van de (lokale) onderzoekers? Werkbijeenkomst ‘Nederlands-Vlaamse samenwerking bij de digitalisering van het erfgoed‘, Antwerpen, 21 juni 2012

Thema 1: Internationale data-infrastructuur Belangrijkste knelpunten (gebaseerd op Visietekst) – vervolg 1. Op welke wijze kunnen overheden garanties bieden voor digitale preservatie op langere termijn – combinatie van financiering van een of meerdere e-depots, ondersteuning van specifieke preservatieprojecten en verplichting binnen onderzoeksprojecten om aandacht te besteden aan duurzame borging van onderzoeksmaterialen ? 2. Is “peer review” van wetenschappelijke publicaties (met bijhorende datasets of materialen) een geschikt selectiemechanisme om betrouwbare onderzoeksdata (die dus zeker digitaal dienen bewaard te worden) te onderscheiden van minder belangrijke ? 3. Dient naast technologie-transfert, als opdracht van universiteiten en intermediaire innovatieorganisaties, ook aan data-transfert gedacht te worden als onderdeel van het valorisatieproces van materialen ? 4. 5. Hoe kunnen Nederlanders en Vlamingen hierbij gebruikmaken van elkaars expertise en ervaringen? Werkbijeenkomst ‘Nederlands-Vlaamse samenwerking bij de digitalisering van het erfgoed‘, Antwerpen, 21 juni 2012

Thema 1: Internationale data-infrastructuur Knelpunt

Mogelijke oplossing

intellectuele eigendoms- • gerelateerd aan wat je met het materiaal wil doen. regelingen aanpassen • ja, uitzondering voor wetenschappelijk onderzoek. • ja, meesten zijn blij dat hun materiaal gebruikt wordt – kleine groep houdt aanpassingen tegen. • en, “gegeven is gegeven”. • nee, dialoog aangaan volstaat centraal e-depot

• nee, wel gemeenschappelijke onderliggende diensten (“overheidscloud”) – bv. authenticatie, authorisatie • supercataloog wel interessant voor vindbaarheid

per discipline/specialiteit

• hier domein/sector specifieke diensten (bv. rijke metadata) • let op : - versplintering vs. schaalgrootte - fasering: klein beginnen (~ “snelheid”)

Werkbijeenkomst ‘Nederlands-Vlaamse samenwerking bij de digitalisering van het erfgoed‘, Antwerpen, 21 juni 2012

Thema 1: Internationale data-infrastructuur Knelpunt

Mogelijke oplossing

rol universiteitsarchieven

• kunnen meer doen (bv. training, advies, data managementplannen), maar moeten opdracht krijgen van hun bestuursorganen

“peer review” van onderzoeksdata

• • • •

nee, hoe je dat praktisch ? andere criteria zijn nodig goede data vs. betrouwbare data bewaren omwille van: - het bewaren op zich (komt ooit eens van pas) - het gebruik • aanlevering van data en preservatie vormt nu een belangrijker probleem dan selectie

• structureel financieren van TDR • variabele financiering in projectvoorstellen • sturen op gemeenschappelijke diensten en samenwerking Werkbijeenkomst ‘Nederlands-Vlaamse samenwerking bij de digitalisering van het erfgoed‘, Antwerpen, 21 juni 2012

garanties voor e-depots

Thema 2: Digitalisering van cultureel erfgoed Knelpunt

Mogelijke oplossing

Vl-Nl samenwerking: “juste retour” ?

CLARIN-VL-NL ? DARIAH-VL-NL ?

CLARIAH-VL-NL ???


Thema 2: Digitalisering van cultureel erfgoed Belangrijkste knelpunten (gebaseerd op Visietekst):

• Veel (kleine) instellingen nemen nog niet actief deel aan bestaande digitale infrastructuren; • Sommige erfgoedinstellingen slagen er amper in om meerwaarde te creëren met hun digitaal aanbod. • Van de meeste digitale informatiediensten en kennissystemen is duurzaam beheer niet geregeld; • Interoperabiliteit en standaardisatie zijn nog niet breed doorgevoerd; • De juridische inkadering (in het bijzonder de wetgeving rond intellectuele eigendomsrechten) is niet aangepast aan de huidige multimediale samenleving;


Thema 2: Digitalisering van cultureel erfgoed Belangrijkste knelpunten (gebaseerd op Visietekst):

• Er zijn geen breed gedragen methoden om door gebruikers aangeleverde content te beheren; • Een structurele aanpak voor beheer en behoud van 'born digital' erfgoed ontbreekt; • Er is een tekort aan specifieke digitale expertise en competenties bij de erfgoedinstellingen (bijvoorbeeld: digitale archivarissen); • Er is bij beleidsmakers en overheidsinstanties een gebrek aan bewustzijn over verschillende problematieken m.b.t digitaal;


Thema “digitalisering, ontsluiting en bewaring”

Transitie van erfgoedinstellingen • Van showcase naar structurele inbedding in beleid (impact op alle erfgoedtaken) • Nieuwe uitdagingen: hergebruik, open data langetermijn preservatie, (digitale) valorisatie • Maar: financiën, competenties, nieuwe samenwerkingsmodellen • Op diverse niveaus is er nood aan strategieontwikkeling

Knelpunten • • • • • • • • •

•

Veel (kleine) instellingen nemen nog niet actief deel aan bestaande digitale infrastructuren Sommige erfgoedinstellingen slagen er amper in om meerwaarde te creëren met hun digitaal aanbod; Van de meeste digitale informatiediensten en kennissystemen is duurzaam beheer niet geregeld; Interoperabiliteit en standaardisatie zijn nog niet breed doorgevoerd; De juridische inkadering (in het bijzonder de wetgeving rond intellectuele eigendomsrechten) is niet aangepast aan de huidige multimediale samenleving; Er zijn geen breed gedragen methoden om door gebruikers aangeleverde content te beheren; Een structurele aanpak voor beheer en behoud van 'born digital' erfgoed ontbreekt; Er is een tekort aan specifieke digitale expertise en competenties bij de erfgoedinstellingen (bijvoorbeeld: digitale archivarissen); Er is bij beleidsmakers en overheidsinstanties een gebrek aan bewustzijn over verschillende problematieken m.b.t digitaal; Herpositionering in de waardeketen.

Meerwaarde creëren met het digitaal aanbod • Kwantitatief bewijzen van een digitaal aanbod is niet voldoende • (Erfgoed)instellingen zelf of leveren ze halffabrikaten (cfr. Naturalis)? • Kwaliteitslabel verbonden met erfgoedinstellingen. Maar wat met bronvermelding? • Meerwaarde door collecties te combineren. De eindgebruiker is niet geïnteresseerd in de collectie als ‘collectie.’ • Transitie van de ‘erfgoedinstelling’. Er leeft een vrees dat hun identiteit verandert/verdwijnt. (competentie / visieontwikkeling) • Vb. educatie: DEN-conferentie 2010 gaf aan dat er een enorme kloof tussen erfgoed en educatie is. Centrale aansturing kan faciliteren en norm bepalen zodanig dat instellingen niet allen zelf deze expertise moeten opbouwen en zich meer generiek in leerplannen positioneren.

De juridische inkadering in de huidige multimediale samenleving • Er is behoefte om digitaal gegenereerde meerwaarde auteursrechtelijk te erkennen. • “Alles gratis nu is mooi voor de kennis van nu, maar hoe zit dat met de kennis van over 5 jaar?”

Interoperabiliteit en standaardisatie • Standaardisatie zorgt voor duurzaamheid en uitwisselbaarheid op lange termijn. Er moet niet enkel gefocust worden op mooie vitrines. • DE BASIS / CEST als tools, tot stand gekomen door de direct betrokkenen en sector. • De implementatie en het afdwingen ervan zijn niet evident. Dit kan aan subsidievoorwaarden gekoppeld worden maar hoe verloopt de controle door de subsidiegever. • Hangt samen met expertise en kennis die in de betreffende organisatie aanwezig is (waarom digitaliseert men?).

Conclusie • Dualiteit tussen centraal aangestuurde convergentie en zelfregulering (verschillende bestuursniveaus, autonomie van de instelling en sectorale bezorgdheden). • Er is vraag naar meer centrale sturing maar met behoud van eigenheid • Deze relatie moet herbekeken worden:  Valorisatie (gebruikerskant)  Wettelijk (beleidsvoering)  Standaardisatie (technisch)

Thema 3: Open data Belangrijkste knelpunten (gebaseerd op Visietekst): • Bij onderzoekers is te weinig besef van belang hun data op de juiste manier op te slaan in een repository, zodat de data ook door anderen hergebruikt kunnen worden. • In de geesteswetenschappen en de maatschappij- en gedragswetenschappen zijn onderzoekers vaak niet bereid, ook na het publiceren van de resultaten, hun onderzoeksdata te delen. Deze instelling dient te veranderen. • Te weinig aandacht voor probleem van het in snel tempo verloren gaan van informatie als data niet of niet goed opgeslagen worden. • Financiering is vaak projectmatig terwijl duurzame toegankelijkheid continuïteit in de zorg vereist. • De instellingen bezitten te weinig kennis over de te nemen maatregelen. • Er is gebrek aan opslagcapaciteit, met name bij kleine instellingen, • Er is te weinig IT-capaciteit om een goede dataopslag te onderhouden en up-to-date te houden. • Er zijn te weinig tools en diensten.


Thema 3: Open data Knelpunt

Mogelijke oplossing

Financiering (‘open data kosten geld’)

• Voldoende duurzame financieringsmechanismen vanuit de overheid (vs projectmatigheid) • Het ontwikkelen van verdienmodellen kan aanvullend noodzakelijk zijn. • Evenwicht ondernemerschap en publieke opdracht

Gebrek aan goede praktijkvoorbeelden

• Ruimte voor experiment voorzien, bijv. (voorstel) samenwerking Nl en Vl binnen OpenCultuurData.nl

Ethiek en deontologie onder druk

• Instellingen de mogelijkheid of de vrijheid geven zich te verzetten tegen misbruik van hun data, met maximale aandacht voor het garanderen van de openbaarheid.

Kennis en knowhow (cf. nota)

• Op meer structurele wijze kennis en expertise delen rond open data. -> zie voorstel werkgroep

Duurzaamheid (cf. nota)

• Zoeken naar schaalvergrotende en kosteffectieve oplossingen, tools en diensten (voor opslag- en IT-capaciteit en breedband)


Thema 3: Open data Knelpunt

Mogelijke oplossing

Juridische knelpunten

• Mogelijke oplossing

PSI (zoeken naar consensus)

• Met aandacht te volgen. • Werkgroep pleit voor voorzichtigheid wat betreft de invoering ervan, om prille business modellen niet in gevaar te brengen.

Auteursrecht en open data • Voorstel om Vlaams-Nederlandse samenwerking op te richten over auteursrechtelijke en andere juridische aspecten rond open data (werkgroep?) Rechten klaren

• Beperken tot publiek domein is het hoogst haalbare? • Zoeken naar collectieve (Vlaams-Nederlandse?) oplossingen of instrumenten

Intellectueel eigendom

• Contractuele regelingen met werknemers voorzien. • Sensibiliseren (stimuleren collectief onderzoek)


Thema 1: Internationale data-infrastructuur

Recommend Documents