THEMA 1. De kern van het ondernemen

3 THEMA 1

De kern van het ondernemen

Aan de slag met

Welkom in het derde jaar ASO en welkom bij Economie Direct 3! In je stijlvolle ringmap vind je deze vier werkbundels:

3

3 THEMA 1

THEMA 2

De kern van het ondernemen

Werken in een onderneming

3 THEMA 3

Ondernemen is risico’s nemen en beheersen

Elke bundel is onderverdeeld in een aantal Onderzoeksvragen.

Onderzoeksvraag 1 Welke motieven zetten mensen ertoe aan om te ondernemen? Intro C

A

Secretary Plus is ruim 15 jaar de nummer één voor de selectie, rekrutering, uitzending en opleiding van meertalige management assistants. Secretary Plus vindt voor jou de ideale functie die overeenstemt met je kwalificaties en ervaring.

B

In de Intro krijg je een eerste, verkennende opdracht.

KAPPER (M/V) Werkgever: Wakko Hairdressers Plaats: Gent, Oost-Vlaanderen Geplaatst op: 2010-04-02 Vacaturestatus: voltijds Jobreferentie: 00370667-228751D9.1.R Contracttype: onbepaalde duur

Functiebeschijving: Je werkt in een klein team en daardoor is de jobinhoud uitgebreid en gevarieerd. De volgende taken maken o.a. deel uit van je takenpakket: • je staat in voor het klassement en de algemene postbehandeling; • je verzorgt de correspondentie; • dictafoonwerk; • af en toe vang je de receptie op (bij afwezigheid van de vaste receptioniste).

10

• Unizo (www.unizo.be)

Functieomschrijving Verwacht: Voor funky salon in volle groei

Profiel: • Je hebt een zeer goede kennis van het Nederlands en Engels (mondeling en schriftelijk), en een goede basiskennis Frans. • Je kennis van Ms Office is uitstekend. • Je bent flexibel qua takenpakket en hebt bij voorkeur relevante ervaring met administratief werk.

Wat kunnen de volgende organisaties voor startende ondernemingen betekenen? Geef telkens één concreet voorbeeld.

• Voka (www.voka.be)

Vereisten: - Enthousiast - Verantwoordelijk - Stipt en gemotiveerd

Aanbod: • Je werkt enkel op woensdag, donderdag en vrijdag. • Goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer • Je salaris is afhankelijk van je ervaring en competenties.

• KBC (www.kbc.be – ondernemen)

Sollicitatie: Bel Pieter 0475 44 45 23 of [email protected]

3 Steven, pas afgestudeerd

2 Laurent en Evelien, op zoek naar een uitdaging

Opdracht 3 Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het om een eigen zaak te starten?

advertentie

advertentie

Van start! Groen, fris, jong! Freelance radiomaker, zo noem ik mezelf. Het voelt goed. De vrijheid van het zelfstandig ondernemen geeft me veel energie. Mijn agenda was in het begin al lekker vol en er komen af en toe nog een paar leuke dingen bij.

1 Sylvia, alleenstaande moeder van 2 kinderen advertentie

Ik ben freelancer geworden omdat ik merkte dat ik meer wilde dan wat ik op mijn vaste plek als werknemer kon verwezenlijken. Eén doorslaggevend e-mailtje heeft mij overtuigd om als zelfstandige aan de slag te gaan.

Aan de hand van opdrachten bij allerlei artikels, grafieken, tabellen enz. bouw je geleidelijk nieuwe leerstof op.

Kies een van deze personen en licht toe waarom de gekozen job bij haar of hem past?

6

Ik kreeg een prachtige kans van iemand die mijn werk goed vond. Ik mocht voor hem één documentaire maken, zonder enige garantie voor de toekomst. Een unieke kans! Ik heb meteen ja gezegd. Ook al besefte ik dat het onmogelijk te combineren zou zijn met de baan die ik had ... Ik was namelijk fulltime in dienst bij een omroep, als verslaggever voor een Radio 1-programma. Officieel werk je dan 36 uur per week, maar in de praktijk ben je er veel meer tijd aan kwijt. Die baan zou ik dus moeten opzeggen. De klassieke twijfels raasden door mijn hoofd. De zekerheid van de vaste baan versus het risico van het freelancen, het vaste patroon versus de vrijheid. Elke maand opnieuw onzekerheid of ik rond zou komen. Altijd in topconditie zijn om de klussen te kunnen uitvoeren, want een ziekmelding bestaat niet als zelfstandige. Elke dag je opnieuw bewijzen, want je bent maar zo goed als je laatste klus. Terwijl op de radio de ene deskundige na de andere met nóg slechtere economische voorspellingen kwam, gaf ik toch die vaste baan op.

12

Onderzoeksvraag 3 Is winst het enige motief?

To the point

De rubriek ‘To the point’ vat die leerstof duidelijk voor je samen. Alle vetjes gedrukte woorden zijn kernbegrippen, die je ook in een lijst achteraan in het thema terugvindt. Bij het onlinelesmateriaal vul je je begrippenlijst telkens zelf verder aan.

Een ‘gewone’ onderneming behoort tot de profitsector, waarbij het nastreven van winst de belangrijkste missie blijft. Om winst te kunnen maken, gaat de onderneming voortdurend op zoek naar nieuwe producten en nieuwe doelgroepen om haar opbrengsten te maximaliseren. Anderzijds probeert ze haar kosten te drukken door zo efficiënt mogelijk te werken. De maatschappij dringt er bij de ondernemingen sterk op aan dat zij bij het uitvoeren van de kernactiviteiten (corebusiness) ook verantwoordelijkheid opnemen ten opzichte van het milieu en de sociale context. Dat noemt men maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) of duurzaam ondernemen. Een onderneming moet bij haar activiteiten een evenwicht zien te vinden tussen de drie P’s: profit, people en planet. Daarnaast zijn er ook ondernemingen die in principe niet tot doel hebben winst na te streven. Zij behoren tot de non-profitsector. Die verenigingen zonder winstoogmerk (vzw’s) zetten zich in voor een of ander ideaal.

Mindmap Wat? Wat?

Belangrijkste doelstelling?

Profitsector

Non-profitsector Is winst het enige motief?

Maatschappelijk verantwoord ondernemen?


Vul nu je begrippenlijst verder aan.

THEMA 1 De kern van het ondernemen

2

45


To the point Een ‘gewone’ onderneming behoort tot de profitsector, waarbij het nastreven van winst de belangrijkste missie blijft. Om winst te kunnen maken, gaat de onderneming voortdurend op zoek naar nieuwe producten en nieuwe doelgroepen om haar opbrengsten te maximaliseren. Anderzijds probeert ze haar kosten te drukken door zo efficiënt mogelijk te werken. De maatschappij dringt er bij de ondernemingen sterk op aan dat zij bij het uitvoeren van de kernactiviteiten (corebusiness) ook verantwoordelijkheid opnemen ten opzichte van het milieu en de sociale context. Dat noemt men maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) of duurzaam ondernemen. Een onderneming moet bij haar activiteiten een evenwicht zien te vinden tussen de drie P’s: profit, people en planet. Daarnaast zijn er ook ondernemingen die in principe niet tot doel hebben winst na te streven. Zij behoren tot de non-profitsector. Die verenigingen zonder winstoogmerk (vzw’s) zetten zich in voor een of ander ideaal.

Wat? Wat?


Profitsector

Oefening 1 Hoeveel brengt een spaghettifeest op?

De mindmap is jouw houvast om een grondig inzicht in de leerstof te krijgen.

Mindmap

Non-profitsector

De jeugdvereniging van Lint wil voor de aankoop van nieuw kampmateriaal een spaghettifeest organiseren. 600 mensen schreven zich in voor dit festijn. Iedere deelnemer heeft naast één portie spaghetti bolognese ook recht op een halve liter rode wijn. De volgende aankopen zijn nodig: • 67,5 kg spaghetti voor 0,70 euro/kg • 60 kg gehakt voor 7 euro/kg • 150 grote uien voor 0,20 euro/kg (4 grote uien per kg) • 300 liter rode huiswijn voor 2,15 euro/liter • 7 pakken servetten (100 stuks) voor 3,80 euro/pak • 120 bouillonblokjes voor 0,45 euro/12 blokjes • 300 blikken tomatenblokjes voor 0,39 euro/blik • 100 blikjes tomatenpuree voor 1,25 euro/blikje • 45 kg gemalen kaas voor 4 euro/kg • 2 kg spaghettikruiden voor 1 euro/100 g • 150 rode paprika’s voor 2 euro voor 3 paprika’s • 45 kg verse paddenstoelen voor 3 euro/kg • 120 stokbroden voor 0,50 euro/stokbrood • 5 kg bakboter voor 0,74 euro/500 g.

Is winst het enige motief? Belangrijkste doelstelling?

Maatschappelijk verantwoord ondernemen?



45

In de oefeningen kun je dan echt bewijzen dat je alles goed begrepen hebt. Hier pas je de net verworven kennis toe in andere contexten.

De kok zal gratis werken omdat hij zelf ooit leider was van de jeugdvereniging. De leden staan zelf in voor de bediening en de afwas. De infrastructuur (zaal, keuken, glazen en bestek) worden gratis ter beschikking gesteld door het Jeugdhuis. Voor elektriciteit, water, gas, afvalverwerking enz. wordt er 100 euro aangerekend. Voor allerlei drukwerk, affiches, uitnodigingen … rekent men op 75 euro. Alle andere kosten wordt gesponsord.

+=

b1

Bereken de totale kostprijs voor de 600 porties spaghetti all-in.

b2

Bereken dan de kostprijs per portie.

b3

Het spaghettifeest zou 5 000 euro moeten opleveren. Hoeveel zou de prijs van een portie spaghetti all-in dan moeten bedragen?

b4

Vergelijk die prijs met de prijs die gemiddeld wordt gevraagd voor een portie spaghetti bolognese en 0,5 liter rode huiswijn in restaurants en tavernes. Is jullie prijs dan nog commercieel?


46

Check-up

Met de Check-up evalueer je jezelf. Heb je alle doelstellingen bereikt? Heb je nog behoefte aan extra oefeningen?

Kun je de opdrachten en oefeningen zelfstandig oplossen? Zo ja, vink dan het vakje ernaast aan. Zo neen, maak dan eerst de extra oefeningen via www.economiedirect.be. Noteer daarna in de laatste kolom de nummers van de Extra’s die je maakte.

Doelstelling

Opdracht Oefening Extra 1 n 1

Hoe wordt winst berekend? Wat is de belangrijkste doelstelling van een onderneming uit de profitsector?

n 2

Wat houdt maatschappelijk verantwoord ondernemen of duurzaam ondernemen in?

n 2

2

Welke ondernemingen behoren tot de non-profitsector? Wat is hun belangrijkste doelstelling?

n 3

1

Hoe belangrijk is de non-profitsector?

n 3

3

DIRECT! Uit het nieuws Op www.economiedirect.be vind je een artikel in verband met deze onderzoeksvraag.


49

1 Wat is de Fortune-500? 2 Waarop baseert de Fortune-500 zich? 3 Welk bedrijf staat op nummer 1? 4 Welke bedrijven zijn dit jaar minder sterk vertegenwoordigd? Hoe komt dat? 5 Welke bedrijven zijn sterker aanwezig dan de vorige jaren? Wat is daarvan de oorzaak? 6 Welke Belgische ondernemingen staan in de top 100? Welke in de top 500? 7 Wat produceren of leveren deze Belgische bedrijven? 8 Welke sectoren deden het goed? Welke deden het minder goed? 9 Kun je hiervan de oorzaken geven?

De rubriek Direct! brengt je naar de economische actualiteit: via www.economiedirect.be lees, bekijk en bespreek je recente items uit allerlei media. Het persoonlijk woordenboek geeft je ruimte om je woordenschat voor dit vak verder uit te breiden.

Persoonlijk woordenboek


A!

Action! Voorstelling van een vzw In groepjes ga je een presentatie maken over een zelfgekozen vzw. De volgende onderdelen moeten zeker in jullie presentatie voorkomen. − Naam en omschrijving van de activiteiten van de vzw − Wie is lid van de vzw? − Is de vzw aanvankelijk begonnen als een feitelijke vereniging? Zo ja, waarom? − Waarom is ervoor gekozen om van een feitelijke vereniging over te gaan naar een vzw? − Welke stappen zijn concreet ondernomen om een vzw te kunnen worden? Moeten daarbij speciale documenten worden ingevuld? Is er een notaris bij nodig? Zijn er kosten verbonden aan de oprichting van een vzw? − Wat zijn de belangrijkste voordelen van een vzw? − Houdt een vzw ook beperkingen in? Zijn bepaalde acties/activiteiten daardoor niet mogelijk? − Hoe gebeurt de financiering van de vzw? − Wat zijn de belangrijkste voordelen van een vzw voor de leden en medewerkers? − Zijn er administratieve verplichtingen verbonden aan een vzw? Brengt dat extra kosten met zich mee, eventueel extra belastingen?

36

En dan is het tijd voor … Action! Hier ga je echt zelf aan de slag met allerlei uiteenlopende opdrachten …

Neem minstens vijf foto’s op in de voorstelling.

P

Op www.economiedirect.be vind je een sjabloon dat je kunt gebruiken voor je presentatie, maar verwerk ook de huisstijl van de vzw in je lay-out. Achteraf krijg je 10 minuten om de vzw aan jullie klasgenoten voor te stellen.

Q

Op de vastgoedmarkt ... Door de hoge werkloosheid durven minder particulieren een lening aan te gaan. Ze stellen de bouw van hun huis uit.

Af en toe verrassen we je in een Close-up met interessante weetjes en extra info.

CLOSE-UP Vastgoed is een verzamelnaam voor gronden en gebouwen (huizen, appartementen …). De vastgoedmarkt is dus de markt waarop dit allemaal verhandeld wordt.

P

Q

Op de markt van dvd’s … Door de komst van de Blu-Ray Disc heeft de dvd er een grote concurrent bij. THEMA 1 De kern van het ondernemen

51

Oefening 3 Zijn de volgende stellingen juist of fout? Verbeter de stellingen die niet correct zijn. b1

Als het inkomen van de consumenten stijgt, zal de aanbodcurve naar rechts verschuiven.

J n

F n

98

De meest actuele gegevens zetten we geregeld op de website. Hier maak je een online-oefening of werk je met het internet. Je gaat nu in een groep aan de slag.

+=

Bij dit logo hoort een rekenopdracht. 3

Onderzoeksvraag 1 Welke motieven zetten mensen ertoe aan om te ondernemen?

6

Welke motieven zorgen ervoor dat iemand als werknemer of als zelfstandige aan de slag wil gaan? Hoe denken jongeren over ondernemerschap? Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het om een eigen zaak te starten? Is Vlaanderen niet ondernemend genoeg? Hebben ondernemers ook een sociale verantwoordelijkheid?

Onderzoeksvraag 2 Welke activiteiten vinden in een onderneming plaats?

26

Over welke productiefactoren beschikt een onderneming? Wanneer is er sprake van een productiebedrijf of een dienstenonderneming? Hoe wordt een bedrijfskolom samengesteld? In welke sectoren kun je de bedrijven indelen?


39

Wat is de belangrijkste doelstelling van een onderneming uit de profitsector? Hoe wordt winst berekend? Wat houdt maatschappelijk verantwoord ondernemen of duurzaam ondernemen in? Welke ondernemingen behoren tot de non-profitsector? Wat is hun belangrijkste doelstelling? Hoe belangrijk is die non-profitsector?

Onderzoeksvraag 4 Hoe creëert men toegevoegde waarde en welvaart? Hoe creëer je toegevoegde waarde? Moet er belasting betaald worden op de toegevoegde waarde? Hoe wordt de welvaart van de mens gecreëerd?

4

53

65

Onderzoeksvraag 5 Aan wie moet de onderneming verantwoording afleggen? Wat is het verschil tussen een shareholder en een stakeholder? Wie zijn de interne en de externe stakeholders? Wat zijn de belangen van de verschillende stakeholders? Waarom is een stakeholdersanalyse zo belangrijk?

74

Onderzoeksvraag 6 Hoe komt de prijs tot stand? Hoe verhoudt de prijs zich ten opzichte van de gevraagde hoeveelheid? Geldt dat ook voor de prijs en de aangeboden hoeveelheid? Hoe wordt de prijs van een product of dienst bepaald?

89

Onderzoeksvraag 7 Wat veroorzaakt een prijswijziging? Wat doet de vraag naar een product veranderen? Wat doet het aanbod van een product veranderen? Welke verschuivingen hebben er plaats? Wat gebeurt er met de prijs wanneer vraag of aanbod wijzigt? Wat zijn substitutiegoederen? Wat zijn complementaire goederen?

Onderzoeksvraag 8 Hoe houdt de overheid de koopkracht van de gezinnen op peil?

104

Hoe evolueren de prijzen? Hoe meet men de inflatie? Wat zijn de gevolgen van een prijsstijging? Bestaat er een oplossing voor de daling van de koopkracht?


5

Onderzoeksvraag 1 Welke motieven zetten mensen ertoe aan om te ondernemen? Intro C

A

Secretary Plus is ruim 15 jaar de nummer één voor de selectie, rekrutering, uitzending en opleiding van meertalige management assistants. Secretary Plus vindt voor jou de ideale functie die overeenstemt met je kwalificaties en ervaring. Functiebeschijving: Je werkt in een klein team en daardoor is de jobinhoud uitgebreid en gevarieerd. De volgende taken maken o.a. deel uit van je takenpakket: • je staat in voor het klassement en de algemene postbehandeling; • je verzorgt de correspondentie; • dictafoonwerk; • af en toe vang je de receptie op (bij afwezigheid van de vaste receptioniste). Profiel: • Je hebt een zeer goede kennis van het Nederlands en Engels (mondeling en schriftelijk), en een goede basiskennis Frans. • Je kennis van Ms Office is uitstekend. • Je bent flexibel qua takenpakket en hebt bij voorkeur relevante ervaring met administratief werk. Aanbod: • Je werkt enkel op woensdag, donderdag en vrijdag. • Goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer • Je salaris is afhankelijk van je ervaring en competenties.

2 Laurent en Evelien, op zoek naar een uitdaging advertentie

B

KAPPER (M/V) Werkgever: Wakko Hairdressers Plaats: Gent, Oost-Vlaanderen Geplaatst op: 2010-04-02 Vacaturestatus: voltijds Jobreferentie: 00370667-228751D9.1.R Contracttype: onbepaalde duur Functieomschrijving Verwacht: Voor funky salon in volle groei Vereisten: - Enthousiast - Verantwoordelijk - Stipt en gemotiveerd Sollicitatie: Bel Pieter 0475 44 45 23 of [email protected]

3 Steven, pas afgestudeerd advertentie

1 Sylvia, alleenstaande moeder van 2 kinderen advertentie Kies een van deze personen en licht toe waarom de gekozen job bij haar of hem past?

6


Opdracht 1 Werknemer of zelfstandige? Niet iedereen die werkt, werkt voor een werkgever. Sommigen werken voor eigen rekening. Dan ben je zelfstandige. b1

In de linkerkolom zie je enkele beroepscategorieën en rechts een aantal omschrijvingen. Verbind elke beroepscategorie met de juiste omschrijving. 1

Arbeider

A

Iemand die transacties verricht met het doel er winst uit te halen. Deze persoon werkt voor eigen rekening en maakt hier zijn beroep van.

2

Bediende

B

Iemand die zijn job enkel mag uitoefenen op basis van gevolgde studies en een aantal wettelijke regels, die de toegang tot het beroep bepalen. Deze persoon werkt voor eigen rekening.

3

Handelaar

C

Iemand die arbeidsprestaties verricht, waarbij geen of slechts uitzonderlijk goederen geleverd worden. Deze persoon werkt voor eigen rekening.

4

Ambachtsman

D

Iemand die in loondienst werkt en hoofdzakelijk handenarbeid verricht.

5

Vrij beroep

E

Iemand die in loondienst werkt en hoofdzakelijk hersenarbeid verricht.

1

b2

2

3

4

5

Onderstreep nu de kernwoorden in de omschrijvingen.

CLOSE-UP Wanneer je leraar vraagt om begrippen met je eigen woorden te omschrijven, moet je er altijd voor zorgen dat je de kernbegrippen gebruikt.

b3

In welke van de bovenstaande beroepscategorieën is er sprake van een zelfstandige? Leg uit.


7

b4

Welke beroepen herken je op deze tekening? Tot welke beroepscategorie behoren ze? Vul het juiste cijfer (1 tot en met 5) in.

Opdracht 2 Hoe denken jongeren over het ondernemerschap? Ik vind het heel goed wanneer je een eigen onderneming begint, omdat je dan je eigen droom kunt waarmaken. Ik zou geen eigen bedrijf willen beginnen. Je moet met zoveel regels rekening houden en er komt veel papierwerk aan te pas. Ik zou geen eigen bedrijf willen beginnen. Mijn ouders hebben er één en ze zijn altijd 12 tot 14 uur per dag aan het werk.

Ik zou geen eigen bedrijf willen beginnen, ik wil gewoon ergens aan het werk. Ik hoef al dat gedoe niet.

8


De voorbije jaren hebben slechts drie procent van de Vlamingen een eigen onderneming opgestart, wat zowat het laagste percentage is in heel Europa. Vlaanderen scoort vooral zwak op het gebied van jong ondernemerschap en dat dreigt een zware hypotheek te leggen op de toekomstige welvaartsontwikkeling. Ook in Nederland is er meer ondernemerschap en ondernemendheid nodig. Daarom werd er een onderzoek uitgevoerd bij 620 jongeren van 15 of 16 jaar, gespreid over 11 scholen, om na te gaan hoe zij denken over het ondernemerschap. Hieronder vind je enkele resultaten van dat onderzoek. TABEL 1

Waarom denk je dat mensen een eigen onderneming beginnen?

Nederland Eigen klas Aantal leerlingen Meer geld, winst maken

55 %

Houden van zelfstandigheid

41 %

Uitdaging

in %

4%

Bron: Nationale jeugdraad

+=

b1

Hoeveel Nederlandse leerlingen vonden de zelfstandigheid het belangrijkste motief?

b2

Vul de tabel verder aan met de gegevens van jouw klas.

b3

Verschillen Vlaamse jongeren erg van Nederlandse jongeren? Had je dat verwacht? Overleg even met je buur.

b4

Noteer hieronder nog een andere reden waarom jij met een eigen onderneming zou beginnen.

TABEL 2 Als je wel een eigen onderneming wilt beginnen: welke problemen denk je tegen te komen? Financiële problemen

397

Verantwoordelijkheid

13

Te weinig klanten

87

Risico

13

Boekhouding, belastingen …

25

Concurrentie

13

Te weinig ervaring

25

Andere

Stress

25

118

(Opgelet! Op deze vraag mochten de leerlingen meer dan één antwoord aanduiden). Bron: Nationale jeugdraad


9

b5

Verwerk de bovenstaande gegevens in een cirkeldiagram.   vaardigheden:

b6

Hoe maak ik een cirkeldiagram?

Geef een concreet voorbeeld van een probleem dat je zou plaatsen onder de categorie ‘andere’.

TABEL 3

Waarvoor zou je kiezen?

Een onderneming met anderen - met een familielid - met een vriend(in)

65 % 35 % 30 %

Een eigen onderneming in mijn eentje

35 %


b7

10

Kun je een reden bedenken waarom je liever samen met anderen een zaak zou starten?


TABEL 4

Wat voor soort informatie over een eigen bedrijf is volgens jou belangrijk?

Een voorbeeld van een ondernemingsplan

51 %

Informatieboekje over hoe en wat

52 %

Inspirerende verhalen van ondernemers

28 %

Overzicht van informatiebronnen, zoals internetadressen

26 %

Stappenplan voor het starten van een eigen bedrijf

85 %

Tips

51 %

Voorbeelden van startende ondernemers

42 %


b8

Maak van de bovenstaande gegevens een kolomgrafiek zodat in één oogopslag duidelijk wordt welke soort informatie voor de Nederlandse jongeren het belangrijkste was.   vaardigheden:

b9

Hoe maak ik een kolomgrafiek?

Lees samen met je buur op de website van Wikipedia wat een ondernemingsplan precies inhoudt. Leg uit waarom het opstellen van dat plan heel belangrijk is wanneer je als zelfstandige aan de slag wilt gaan.


11

10

Wat kunnen de volgende organisaties voor startende ondernemingen betekenen? Geef telkens één concreet voorbeeld. • Unizo (www.unizo.be)

• Voka (www.voka.be)

• KBC (www.kbc.be – ondernemen)

Opdracht 3 Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het om een eigen zaak te starten? Van start! Groen, fris, jong! Freelance radiomaker, zo noem ik mezelf. Het voelt goed. De vrijheid van het zelfstandig ondernemen geeft me veel energie. Mijn agenda was in het begin al lekker vol en er komen af en toe nog een paar leuke dingen bij. Ik ben freelancer geworden omdat ik merkte dat ik meer wilde dan wat ik op mijn vaste plek als werknemer kon verwezenlijken. Eén doorslaggevend e-mailtje heeft mij overtuigd om als zelfstandige aan de slag te gaan. Ik kreeg een prachtige kans van iemand die mijn werk goed vond. Ik mocht voor hem één documentaire maken, zonder enige garantie voor de toekomst. Een unieke kans! Ik heb meteen ja gezegd. Ook al besefte ik dat het onmogelijk te combineren zou zijn met de baan die ik had ... Ik was namelijk fulltime in dienst bij een omroep, als verslaggever voor een Radio 1-programma. Officieel werk je dan 36 uur per week, maar in de praktijk ben je er veel meer tijd aan kwijt. Die baan zou ik dus moeten opzeggen. De klassieke twijfels raasden door mijn hoofd. De zekerheid van de vaste baan versus het risico van het freelancen, het vaste patroon versus de vrijheid. Elke maand opnieuw onzekerheid of ik rond zou komen. Altijd in topconditie zijn om de klussen te kunnen uitvoeren, want een ziekmelding bestaat niet als zelfstandige. Elke dag je opnieuw bewijzen, want je bent maar zo goed als je laatste klus. Terwijl op de radio de ene deskundige na de andere met nóg slechtere economische voorspellingen kwam, gaf ik toch die vaste baan op.

12


Ik lijk wel gek! Zou ik me eigenlijk niet veel meer zorgen moeten maken? Mijn opdrachtgevers, voornamelijk publieke omroepen, zijn niet erg afhankelijk van de conjunctuur. Hun budgetten worden voornamelijk door de overheid vastgesteld. Maar als je de verhalen mag geloven, ontkomt zo langzamerhand niemand meer aan de recessie. Een goed gemikte bezuinigingsronde kan er in één klap voor zorgen dat ik geen klussen meer krijg. Toch blijf ik goed gehumeurd. Mijn optimisme verbaast mij zelf. Waarschijnlijk zit er toch meer ondernemersbloed in me dan ik dacht. Ik wil uitvliegen en bewijzen dat ik mijn eigen broek op kan houden. Het is een onzekere vlucht, maar ik moet het doen! Bron: www.sproutstart.nl

b1

Welke voor- en nadelen van een zelfstandige kun je uit het bovenstaande verhaal afleiden?

Voordelen

b2

Nadelen

Wat maakte het net nu voor deze verslaggever een moeilijke stap om zijn vaste job op te geven en te starten als freelancer?


13

To the point Binnen enkele jaren zullen jullie zelf een beroep kiezen. Je zult dan ook voor jezelf moeten uitmaken of je als werknemer of als zelfstandige aan de slag wilt gaan. Een werknemer is iemand die door een werkgever tewerk wordt gesteld en in ruil daarvoor een vergoeding ontvangt. Een arbeider presteert vooral handenarbeid en krijgt daarvoor een loon. Een bediende daarentegen presteert voornamelijk hersenarbeid en ontvangt daarvoor een salaris. Een zelfstandige is niet verbonden door een arbeidsovereenkomst en werkt dus voor eigen rekening. Hij kan zowel een handelaar, een ambachtsman, een vrij beroep of zelfs een kunstenaar zijn. Een handelaar is iemand die daden van koophandel stelt (= kopen en verkopen met de bedoeling winst te maken) en dat doet in hoofdberoep of in bijberoep. Een ambachtsman is iemand die arbeidsprestaties verricht, waarbij geen of slechts uitzonderlijk levering van goederen gebeurt. Een uitoefenaar van een vrij beroep kan zich vrij vestigen of een aanstelling krijgen op basis van uitgebreide studies en een formele, vaak wettelijk geregelde toelating tot een beroepsgroep. Werken als zelfstandige is zeker iets voor jou wanneer: − je houdt van zelfstandigheid en uitdagingen; − een onzeker inkomen jou niet afschrikt. Maar niet iedereen is bereid om de verantwoordelijkheid van een eigen zaak te dragen. Sommige mensen werken liever onder leiding van anderen, maar ook dan kun je heel ondernemend zijn.

Mindmap Wat?

Werknemer

Bediende? Arbeider?

Welke motieven zetten mensen ertoe aan om te onder nemen?

Wat? Handelaar?

Zelfstandige Ambachtsman? Vrij beroep?


14

Motieven om aan de

Zelfstandige?

slag te gaan als ... Werknemer?


Oefening 1 Is Vlaanderen inderdaad niet ondernemend genoeg?

Aantal starters daalt voor het eerst in vijf jaar BRUSSEL - In het eerste kwartaal van dit jaar is een lichte terugval van het aantal onderne-

mers dat een eigen zaak begint merkbaar. Het is de eerste daling in vijf jaar. Het gaat om een afname met 4 procent. Vorig jaar zijn er in België 69 854 mensen met een eigen zaak gestart. Dat is een record. De cijfers staan in de startersatlas, die ondernemersorganisatie Unizo gisteren bekendmaakte naar aanleiding van de Startersdag. Die vindt morgen plaats in de vijf Vlaamse provinciehoofdsteden. Er worden 4 500 potentiële starters verwacht. Volgens Unizo-gedelegeerd bestuurder Karel Van Eetvelt heeft de daling onder meer te maken met de stijgende krapte op de arbeidsmarkt. ‘De Vlaamse bedrijven schreeuwen om werknemers. Waarom dan kiezen voor een onzekere toekomst als zelfstandig ondernemer?’ Bron: www.nieuwsblad.be, april 2008

AANTAL STARTERS NEEMT AF DOOR CRISIS In 2008 waren er 60 056 starters in België, ruim 14 procent minder dan in 2007. Het gaat om de eerste daling van het aantal starters sinds 2004. Dat schrijft De Tijd vrijdag, op basis van cijfers van ondernemersorganisatie Unizo en handelsinformatiebedrijf Coface. Bovendien zet de daling na het uitbreken van de financiële crisis in ons land versneld door. Tijdens de jongste drie maanden viel het aantal starters met bijna een kwart terug.

Sinds 2004 steeg het aantal starters jaar op jaar naar een absoluut hoogtepunt in 2007. Toen waren er nog 69 854 starters. In 2008 viel dat aantal terug tot 60 056. Vooral tijdens de laatste drie maanden van 2008 was er een scherpe terugval met 22,76 procent. Tijdens het eerste halfjaar van 2008 bedroeg de daling maar 8,8 procent. Volgens Johan Bortier, de directeur van de studiedienst van Unizo, reflecteert de sterke daling de toegenomen onzekerheid. n

Bron: Trends, januari 2009

+=

b1

Vul in de tabel op de volgende pagina het totale aantal starters aan op basis van de bovenstaande krantenartikels.

b2

Bereken ook de procentuele veranderingen t.o.v. de voorgaande jaren.   vaardigheden:

Hoe bereken ik relatieve cijfers?


15

TABEL 5

Evolutie van de starters in België

Aanvangsjaar

Totaal

Procentuele verandering t.o.v. voorgaande jaar

1997

56 614

1998

57 649

1,83 %

1999

47 907

-16,90 %

2000

49 294

2,90 %

2001

48 394

-1,83 %

2002

47 342

-2,17 %

2003

47 980

2004

53 688

2005

57 442

2006

63 233

2007 2008 2009 … Bron: Startersatlas Unizo, 2007

16

b3

Bekijk de tabel op de volgende pagina. Noteer hieronder de top vijf van sectoren waarin de meeste nieuwe ondernemingen werden opgericht.

b4

In welke sector zou jij aan de slag willen gaan? Waarom?


TABEL 6

Starters per sector

2002

2003

2004

2005

2006

1 060

731

400

388

361

2,24 %

1,52 %

0,75 %

0,68 %

0,57 %

4 899

5 010

5 905

6 652

7 698

10,35 %

10,44 %

11,00 %

11,58 %

12,17 %

2 060

1 883

2 105

2 356

2 595

4,35 %

3,92 %

3,92 %

4,10 %

4,10 %

Gezondheid/maatschappelijke dienst

1 987

1 314

1 201

1 238

1 368

4,20 %

2,74 %

2,24 %

2,16 %

2,16 %

Groothandel

3 748

3 841

4 226

4 985

4 681

7,92 %

8,01 %

7,87 %

8,68 %

7,40 %

4 526

4 656

4 808

4 977

4 862

9,56 %

9,70 %

8,96 %

8,66 %

7,69 %

1 762

1 529

1 329

1 495

1 640

3, 72%

3,19 %

2,48 %

2,60 %

2,59 %

437

435

560

619

578

0,92 %

0,91 %

1,04 %

1,08 %

0,91 %

1 162

1 243

1 746

1 676

1 890

2,45 %

2,59 %

3,25 %

2,92 %

2,99 %

457

481

522

569

537

0,97 %

1,00 %

0,97 %

0,99 %

0,85 %

2 016

1 866

2 149

2 203

2 395

4,26 %

3,89 %

4,00 %

3,84 %

3,79 %

6 351

6 550

7 030

7 059

7 183

13,42 %

13,65 %

13,09 %

12,29 %

11,36 %

2 369

2 280

2 765

3 007

3 464

5,00 %

4,75 %

5,15 %

5,23 %

5,48 %

1 678

1 600

1 794

1 930

2 074

3,54 %

3,33 %

3,34 %

3,36 %

3,28 %

346

350

357

380

359

0,73 %

0,73 %

0,66 %

0,66 %

0,57 %

2 000

1 842

1 981

2 530

2 770

4,22 %

3,84 %

3,69 %

4,40 %

4,38 %

9 482

8 747

9 205

9 531

10 995

20,03 %

18,23 %

17,15 %

16,59 %

17,39 %

1 002

3 622

5 605

5 847

7 783

2,12 %

7,55 %

10,44 %

10,18 %

12,31 %

47 342

47 980

53 688

57 442

63 233

Bank en verzekeringen Bouwnijverheid Diensten aan pers.

Horeca Immobiliën Industrie: afgewerkte producten Industrie: hout, metaal, chemie Industrie: voeding – textiel Informatica Kleinhandel Landbouw Recreatie. cultuur Verhuurbedrijven Vervoer, post-telec. Zakelijke dienst Andere Eindtotaal Bron: Startersatlas Unizo, 2007


17

TABEL 7

Starters per geslacht

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Man

23 795

23 549

15 809

16 076

16 276

16 034

16 291

18 629

20 246

21 456

Vrouw

11 129

10 883

8 315

8 381

8 153

8 054

8 256

9 379

10 243

11 235

1 328

1 417

1 253

1 227

1 273

1 304

1 793

2 413

2 826

3 244

36 252

35 849

25 377

25 684

25 702

25 392

26 340

30 421

33 315

35 935

Onbekend totaal

Bron: Startersatlas Unizo, 2007

18

b5

In de Startersatlas van Unizo staat dat één op de drie starters een vrouw is. Controleer deze bewering op basis van de bovenstaande tabel.

b6

“Een zelfstandig beroep is nog altijd vrouwonvriendelijk.” Ga je akkoord met die uitspraak? Noteer hieronder minstens twee argumenten om je mening te verdedigen.


Oefening 2 Hebben ondernemers ook een sociale verantwoordelijkheid? De overlevingsgraad van een onderneming na vijf jaar blijft 7 op 10.

Oprichtings- Nog actief in Overlevings- Stopzetting datum 2007 graad

Eindtotaal

1997

26 684

47,13 %

29 930

56 614

1998

29 501

51,17 %

28 148

57 649

1999

28 314

59,10 %

19 593

47 907

2000

30 829

62,54 %

18 465

49 294

2001

32 111

66,35 %

16 283

48 394

2002

33 764

71,32 %

13 578

47 342

2003

36 094

75,23 %

11 886

47 980

2004

42 747

79,62 %

10 941

53 688

2005

48 763

84,89 %

8 679

57 442

2006

59 481

94,07 %

3 752

63 233

Bron: Startersatlas Unizo, 2007

Een stopzetting kan het gevolg zijn van een vrijwillige beëindiging van de activiteiten door de ondernemer. Andere redenen zijn, in volgorde van belangrijkheid: een faillissement, het ontbreken van attesten of vergunningen, een fusie tussen twee of meer ondernemingen, het overlijden van de zaakvoerder of een overdracht van de onderneming. Let wel: wanneer een eenmanszaak wordt omgevormd naar een vennootschap, wordt de eenmanszaak als stopgezet bedrijf beschouwd. Er wordt dan een nieuwe onderneming (een vennootschap) opgericht. Die omvorming wordt niet geregistreerd in de Kruispuntbank Ondernemingen. Het bedrijf wordt als stopgezet beschouwd, hoewel het in werkelijkheid blijft bestaan onder een andere juridische vorm. De reële slaagkansen van de startende ondernemingen liggen in werkelijkheid dus een stuk hoger dan de bovenstaande statistiek aangeeft. b1

Zoek de betekenis van deze begrippen op in een woordenboek of op het internet. Probeer ze hier met je eigen woorden te omschrijven. • eenmanszaak:

• vennootschap:


19

• Kruispuntbank Ondernemingen:

• faillissement:

b2

Een faillissement heeft niet alleen gevolgen voor de ondernemer zelf. Noem twee andere partijen voor wie een faillissement ook nadelige gevolgen kan hebben.

b3

Bestudeer tabel 8. Welke sectoren worden vooral getroffen door faillissementen? Noteer de top drie.

b4

Een groot aandeel van het aantal faillissementen situeert zich in Vlaanderen. Heb je daar een verklaring voor?

b5

Schrijf deze afkortingen voluit. • nv

:

• bvba : • cv

20

:

160 10

Transport en andere diensten

Niet-gedefinieerde activiteit

156

Waals Gewest

Andere

Cv

Bvba

Nv

Zelfstandigen

2

23

373

89

129

335

Vlaams Gewest

Volgens juridische vorm

125

Brusssels Hoofdstedelijk Gewest

Volgens gewest

126

Horeca

81

Bouwnijverheid 189

35

Industrie, energie en winning van delfstoffen

Handel

15

616

F

Landbouw en visserij

Volgens activiteit

Totaal

TABEL 8 Maandelijkse faillissementen

0

30

437

101

148

209

326

181

18

200

136

207

102

43

8

716

M

2

39

450

102

122

180

393

142

16

179

124

243

103

39

11

715

A

9

26

383

84

126

185

300

143

90

148

92

175

85

33

5

628

M

10

48

549

121

188

303

426

187

47

249

178

265

107

54

16

916

J

0

23

339

70

98

129

265

136

18

152

96

158

72

29

5

530

J

2008

0

7

209

70

71

85

210

62

53

88

49

104

36

25

2

357

A

4

47

590

117

159

249

429

239

20

259

169

275

125

49

20

917

S

2

41

497

112

177

231

441

157

30

230

156

221

122

58

12

829

O

2

32

421

99

154

212

357

139

33

192

131

194

98

43

17

708

N

4

31

554

119

150

240

431

187

34

235

156

230

132

54

17

858

D

1

26

438

15

196

234

443

99

36

197

161

200

125

46

11

776

J

F

3

34

469

106

177

217

425

147

30

206

157

212

120

50

14

789

2009

0,4

4,3

59,4

13,4

22,4

27,5

53,9

18,6

3,8

26,1

19,9

26,9

15,2

6,3

1,8

100

%


Bron: www.statbel.fgov.be


21

Check-up Kun je de opdrachten en oefeningen zelfstandig oplossen? Zo ja, vink dan het vakje ernaast aan. Zo neen, maak dan eerst de extra oefeningen via www.economiedirect.be. Noteer daarna in de laatste kolom de nummers van de Extra’s die je maakte.

Doelstelling

22

Opdracht Oefening Extra

Welke motieven zorgen ervoor dat iemand als werknemer of als zelfstandige aan de slag wil gaan?

n 1-2

Hoe denken jongeren over het ondernemerschap?

n 2

Hoe makkelijk of hoe moeilijk is het om een eigen zaak te starten?

n 3

Is Vlaanderen niet ondernemend genoeg?

n

1

Hebben ondernemers ook een sociale verantwoordelijkheid?

n

2


DIRECT! Uit het nieuws

bb1

Bekijk de nieuwsfragmenten op www.economiedirect.be. Beantwoord nadien de volgende vragen. Hoe is het aantal starters geëvolueerd ten opzichte van vorig jaar?

bb2

Hoe kun je die evolutie verklaren?

bb3

Wat weerhoudt mensen ervan om als zelfstandige te starten?

bb4

Welke maatregelen worden er getroffen om het ondernemerschap te stimuleren?

Persoonlijk woordenboek


23

A!

Action! Interview met een ondernemer

In het kader van deze onderzoeksvraag mag je samen met een andere leerling een zelfstandig ondernemer interviewen. Jullie mogen zelf iemand kiezen uit jullie buurt, liefst iemand met een boeiend verhaal en een interessante zaak. Bedenk zelf op voorhand een aantal vragen, maak een afspraak en zorg er uiteraard voor dat jullie tijdig aanwezig zijn. Om jullie op weg te helpen, geven we alvast enkele mogelijke vragen. • Wanneer bent u als zelfstandige van start gegaan? • Hebt u voordien nog een ander beroep uitgeoefend? • Waarom bent u met een eigen zaak begonnen? • Wat vindt u het leukst/minst leuk aan uw job? • Wat doet u precies? In welke sector bent u actief? • Hoe komt u te weten wat de klant precies wil? • Hoe probeert u uw concurrenten steeds een stap voor te blijven? • Zou u de dingen anders aanpakken als u opnieuw kon beginnen? • Hebt u een goede raad voor toekomstige ondernemers? Uiteraard kunnen jullie hier nog eigen, originele vragen aan toevoegen. De antwoorden verwerken jullie in een PowerPoint-presentatie van maximaal 10 minuten. Jullie stellen daarin de zelfstandige ondernemer voor. Illustreer met minstens drie foto’s: één foto van de buitenkant van de zaak, één foto van de binnenkant en één foto van jullie zelf samen met de ondernemer. Zorg voor een gepaste lay-out en vermijd taalfouten. Tips voor een goede presentatie vind je op www.economiedirect.be.

24


STAPPENPLAN INTERVIEW Stap 1 – Vraag iemand of je hem/haar mag interviewen. Je vertelt wie je bent en waarom je een interview wilt afnemen. Maak kort duidelijk waarover het gesprek zal gaan. Maak een afspraak. Stap 2 – Bereid een aantal vragen voor. Bedenk goed wat je wilt weten en stel je voor wat anderen graag zouden willen horen: is het interview voor de luisteraars/lezers interessant? Zet de vragen in een logische volgorde! Stap 3 – Maak duidelijk afspraken met je partner: wie stelt welke vragen en wie maakt notities? Vraag eventueel of je het gesprek mag opnemen. Stap 4 – Stel de voorbereide vragen. Werk niet in recordtijd de vragen van je lijstje af, maar maak er een echt gesprek van. Vraag of je ook foto’s mag nemen om het verslag van het interview te illustreren. Stap 5 – Bedank de geïnterviewde voor zijn medewerking. Vraag of je het verslag eventueel mag publiceren op de website van de school of in de schoolkrant. Stap 6 – Maak een duidelijk verslag van het interview. Laat het eerst nalezen door de geïnterviewde. Eventuele vergissingen kun je er dan nog uithalen. Stap 7 − Productevaluatie: ben je tevreden met het interview? (Waarom wel/niet?) − Procesevaluatie: ben je tevreden met de manier waarop je te werk gegaan bent? (Waarom wel/niet?) − Procesevaluatie: wat ga je de volgende keer anders doen?

Evaluatiecriteria – Interview met een ondernemer: presentatie Naam: Inhoud

Max.

Score

Opmerkingen

Voorstelling van de ondernemer Voorstelling van de onderneming Aanwezigheid van drie foto’s Mondelinge presentatie Oogcontact Gepaste houding Tekst wordt niet afgelezen Goede tijdsindeling Extra mondelinge uitleg bij dia’s Elektronische presentatie Algemene structuur Animatie-effecten Duidelijkheid per dia Leesbaarheid van dia Spelling TOTAAL


25

THEMA 1. De kern van het ondernemen

Recommend Documents