The oldest glass. Het oudste glas

Het oudste glas

The oldest glass

1400-1225 v.Chr.

1400-1225 B.C.

Alleen de elite van het Egyptische hof kan zich dit ondoorzichtige glas permitteren. De vaasjes zijn gemaakt voor kostbare olie en zalf. In het buisvormige flesje wordt zwarte kohl bewaard, de ‘mascara’ van het oude Egypte. Van Cyprus komt het flesje in de vorm van een granaat appel, symbool voor vruchtbaarheid, leven en dood.

Only the Egyptian court elite could afford this opaque glass. The jars were made for costly oil and salve. Black kohl was kept in the tubular bottle, the mascara of ancient Egypt. The bottle shaped like a pomegranate, symbol of fertility, life and death, comes from Cyprus.

Tentoonstellingsboek, nrs. 1-4.

Exhibition Book, nos 1-4.

Oude techniek, nieuwe vormen

Old technique, new forms

600-200 v.Chr.

600-200 B.C.

Na politiek instabiele tijden bloeit de economie in de 7e eeuw v.Chr. weer op. Er ontstaat een markt voor luxeproducten, zo ook voor glas. In het oostelijk Middellandse Zeegebied worden parfum- en zalfflesjes gemaakt, opnieuw in zandkerntechniek. Er komen nieuwe vormen bij, die ontleend zijn aan het Griekse aardewerk, zoals bijvoorbeeld de wijnkannetjes en de amforen.

After politically unstable times, the economy flourished again in the 7th century B.C. A market for luxury products was created, including for glass. Perfume and salve bottles were made in the eastern Mediterranean, using the sandcore technique again. New shapes are added, derived from Greek pottery, such as wine pitchers and amphora.

Tentoonstellingsboek, nr. 6

Exhibition Book, no. 6

Het boze oog, sieraden en goudband

The evil eye, jewellery and gold band

600 v.Chr. – 100 n.Chr.

600 B.C. – 100 A.D.

In Phoenicië en Carthago worden kralen gemaakt in de vorm van boze mannetjes. Zij beschermen de drager tegen onheil en magie. Glas wordt ook gebruikt voor oorsieraden en kralenkettingen, vaak in prachtige kleuren. Intrigerend zijn de flesjes en de ‘edelsteen’ van goudbandglas. In het slingerende, veelkleurige glaspatroon zijn dunne laagjes bladgoud verweven: een technisch hoogstandje.

In Phoenicia and Carthage, beads were made in the shape of evil little men. They protected the wearer against bad luck and magic. Glass was also used for earrings and bead necklaces, often in brilliant colours. The bottles and the ‘gemstone’ made of gold band glass are intriguing. Thin layers of gold leaf are woven into the wavy, multi-colour glass pattern: a technical feat.

Tentoonstellingsboek, nrs. 5, 48-50, 52.

Exhibition Book, nos 6 5, 48-50, 52.

Persmomenten

Press moments

200-0 v.Chr.

200-0 B.C.

Deze twee kommen zijn gemaakt in een nieuwe techniek: het persen van glas in een vorm. De amberkleurige kom stamt uit Alexandrië. Zij is gemaakt van dikwandig, licht doorschijnend glas. Na het persen is het stuk glanzend gepolijst en geslepen. De roze-rode drinkschaal komt uit Italië en is van ondoorzichtig (opaak) glas.

These two bowls were made using a new technique: the pressing of glass in a mould. The amber-coloured bowl comes from Alexandria. It is made of thick-walled, slightly translucent glass. After pressing, the piece is polished to a shine and engraved. The pink drinking bowl is from Italy and is made of opaque glass.

Tentoonstellingsboek, nr. 10.

Exhibition Book, no. 10.

Al draagt een aap een glazen ring...

Monkeying around with glass...

100 v.Chr.-300 n.Chr.

100 B.C. – 300 A.D.

De vormen van deze kleine kralen zijn gevarieerd: een baviaantje, mensenhoofdjes en kleine, kwaadafwerende medusakopjes. Het samenpersen van gekleurde glasstaafjes (mozaïekglas) levert prachtige resultaten op. Het wordt gebruikt voor armbanden, of (in plakjes gesneden) als inlegwerk in wanden of meubels. Zelfs ringen en speelstenen (bikkels en dobbelstenen) worden van glas gemaakt.

These small buttons have varying shapes: a baboon, people’s heads and small Medusa heads to ward off evil. Pressing coloured glass rods (mosaic glass) together yields magnificent results. It is used for arm bands or sliced and used as inlays in walls and furniture. Even rings, dib stones and dice were made of glass.

Tentoonstellingsboek, nrs. 49, 51, 53-54.

Exhibition Book, nos 49, 51, 53-54.

Gekleurde banden

Coloured bands

0-100 n.Chr.

0-100 A.D.

Een variant van het millefiori-glas is het zogenaamde ‘bandglas’. Duidelijk is te zien hoe dit kommetje is opgebouwd uit rechthoekige platte glasstaafjes, die aan elkaar zijn gesmolten en geperst tot de gewenste vorm. De kleurenrijkdom is schitterend. De lip is gevormd als een apart aangezet spiraalbandje. Bandglas uit Noord-Italië is bijzonder zeldzaam.

A variation of millefiori glass is known as ‘band glass’. You can see how this bowl is made from rectangular flat glass rods melted to each other and pressed into the desired shape. There is a magnificent range of colours. The lip is formed by a separately attached spiral band. Band glass from Northern Italy is extremely rare.



Mozaïek van duizend bloemen

Millefiori mosaic

200 v.Chr.-100 n.Chr.

200 B.C. – 100 A.D.

Staafjes glas van verschillende kleuren kunnen worden samengesmolten. De glasmaker knipt hier vervolgens schijfjes van, en plaatst deze in een mal. Door verhitting en persen ontstaat een kom, die in haar wand het effect van mille fiori (‘duizend bloemen’) laat zien. Dit glas wordt vooral gemaakt in Noord-Italië, door glasmakers uit Phoenicië en Egypte die zich daar hebben gevestigd.

Differently coloured glass rods can be melted together. The glassmaker slices them and inserts them in a mould. Heating and pressing produces a bowl with the millefiori (‘thousand flowers’) effect in its wall. This glass was made primarily in Northern Italy by Phoenician and Egyptian glassmakers who had moved there.



Schoonheid in scherven

Beauty in fragments

100 v.Chr.-100 n.Chr.

100 B.C. – 100 A.D.

Deze millefiori-scherven zijn teruggevonden in Noord-Italië, in de omgeving van Adria. Zij geven een goede indruk van de bonte kleurenpracht, die het glas in deze periode kenmerkt. De gesmolten glasschijfjes laten fantastische patronen zien. Door verhitting zijn zij in allerlei vormen uitgerekt en vervormd.

These millefiori fragments were found in Northern Italy, near Adria. They are representative of the exuberant colours that typify the glass of this period. The melted glass slices have fantastic patterns. Heating has caused them to be stretched and twisted into all kinds of shapes.

Ribben tellen

Spare ribs

50 v.Chr.-200 n.Chr.

50 B.C. – 200 A.D.

Drinkschalen met een geribde buitenkant zijn populair in het hele Romeinse rijk. Sommige ribschalen zijn van een mathematische precisie. Later worden de ribben slordiger aangebracht. Hoe de schalen gemaakt zijn, is een punt van discussie. Drie theorieën worden geopperd: het trekken van de ribben met een tang, het persen in een mal of het gebruik van een draaischijf.

Drinking bowls with ribbed exteriors were popular throughout the Roman empire. Some ribbed bowls have mathematical precision. Later the ribs were applied more sloppily. How the bowls were made is a point of debate. Three theories have been proposed: forceps were used to pull the ribs, they were pressed in a mould, or a turntable was used.



Cameeglas

Cameo glass

25 v.Chr. – 60 n.Chr.

25 B.C. – 60 A.D.

Blauw glas met witte figuren wordt ‘cameeglas’ genoemd. Deze naam is ontleend aan de techniek waarmee het witte glas is weggesneden totdat figuren en ornamenten overblijven. Cameeglas is maar korte tijd gemaakt en daarom uiterst zeldzaam. De productie van een vaas kon jaren duren.

Blue glass with white figures is called ‘cameo glass’. The name is derived from the technique whereby the white glass is cut away leaving figures and ornaments. Cameo glass was only made for a brief time and so it is extremely rare. One vase could take years to make.



Druiventrossen

Grape bunches

ca. 150-200 n.Chr.

ca. 150-200 A.D.

Deze twee flesjes in de vorm van druiventrossen zijn gevonden in Heerlen. Samen met andere sierobjecten lagen zij in het graf van een rijke dame. De vorm en kleur van echte druiven zijn wonderbaarlijk goed weergegeven door de glasmaker. Waarschijnlijk zijn de flesjes gemaakt in Trier, waar in de Romeinse tijd glas van zeer hoge kwaliteit wordt vervaardigd.

These two bottles shaped like grape bunches were found in Heerlen. They and other decorative objects were in a rich lady’s grave. The glassmaker succeeded amazingly well to re-create the colour and shape of real grapes. The bottles were probably made in Trier, where very high-quality glass was produced in the Roman era.



Souvenir voor pelgrims

Souvenir for pilgrims

ca. 600-700 n.Chr.

ca. 600-700 A.D.

In het Heilig Land worden voor joodse en christelijke pelgrims flesjes gemaakt, waarin zij heilig water of olie als souvenir meenemen. Dit flesje staat in de joodse traditie. In reliëf zijn ondermeer de zevenarmige kandelaar (menorah) en de levensboom uit het paradijs te zien.

Bottles for Jewish and Christian pilgrims to the Holy Land were made for taking holy water or oil with them as souvenirs. This bottle is in the Jewish tradition. The seven-armed menorah and the tree of life from paradise can be seen in the relief.



Blazen buiten de mal

Glassblowing outside the mould

ca. 300-400 n.Chr.

ca. 300-400 A.D.

Een variant van het vormgeblazen glas is het zogenaamde optisch geblazen glas. Hierbij krijgt het stuk buiten de mal een nabewerking. De flaconnetjes en het flesje zijn in de vorm voorzien van fijne ribben. Buiten de mal zijn ze vervolgens bewerkt en gedraaid, waardoor een getordeerd uiterlijk is ontstaan.

A variation of mould-blown glass is known as optic-blown glass. The piece is worked after being removed from the mould. When in the mould, fine ribs were applied to the flacons and bottle. Outside the mould, these ribs were then worked and turned, creating a twisted exterior.

Tentoonstellingsboek, nrs. 35, 39.

Exhibition Book, nos 35, 39.

Karaf

Carafe

ca. 50-100 n.Chr.

ca. 50-100 A.D.

De hoge, blauwgroene karaf heeft een prachtig gevormd handvat met uitgewerkte ribbels. Het stuk, gemaakt in Gallië of het Rijnland, is teruggevonden in een graf bij het Brabantse Cuijk (Ceuclum). In de Romeinse tijd was Cuijk de plaats waar de belangrijke heerweg van Nijmegen naar Tongeren de Maas overstak.

The high, aquamarine carafe has a beautifully shaped handle with detailed ridges. The piece, made in Gallia or the Rhineland, was found in a grave near Cuijk (Ceuclum) in Brabant. During the Roman empire, Ceuclum was where the major road between Nijmegen and Tongeren crossed the river Meuse.



Kopstukken, dadels en een aap

Head pieces, dates and a monkey

Flesjes in de vorm van een kopje worden voornamelijk in Syrië en Libanon gemaakt en dateren uit de 2e eeuw n.Chr. Dadelflesjes worden met zoete dadelolie gevuld en als nieuwjaarscadeau weggegeven (‘een zoet nieuwjaar gewenst’). Het aapje speelt op een panfluit en draagt kleding die typisch is voor de omgeving van Trier en Keulen. Waarschijnlijk is het stuk daar gemaakt, in de 4e eeuw n.Chr.

Bottles shaped like a head were made primarily in Syria and Lebanon and date back to the 2nd century A.D. Date bottles were filled with sweet date oil and given as new year ’s gifts (‘wishing you a sweet new year ’). The monkey is playing a pan flute and wears clothing typical of the region near Trier and Cologne. This piece was probably made there in the 4th century A.D.

Tentoonstellingsboek, nrs. 38, 41-42.

Exhibition Book, nos 38, 41-42.

Kleurenpracht

Magnificent palette

In de 1e eeuw n.Chr. is gekleurd glas nog erg populair. Ook ondoorzichtig glas komt voor, gemaakt van donkergroen, bijna zwart-ogend glas. Glasmakers ontdekken dat zij wit glas kunnen maken door mangaan toe te voegen aan de gesmolten glasmassa.

In the 1st century A.D., coloured glass was still quite popular. Opaque glass also came about, made of dark green, almost black-looking glass. Glassmakers discovered they could make white glass by adding manganese to the melted glass.

Contrasten

Contrasts

Door toevoeging van kobalt maken de glasblazers mooie vaasjes van blauw glas. Nikkel zorgt voor de kleur violet. De glasmakers vinden het leuk om kleuren te combineren. Oortjes of glasdraden worden dan van een contrasterende kleur glas gemaakt.

By adding cobalt, glassblowers made lovely vases of blue glass. Nickel produced the colour violet. Glassmakers enjoyed combining colours. Handles or glass threads were made from a contrasting colour of glass.

‘Splash glass’, ca. 0-100 n.Chr.

‘Splash glass’, ca. 0-100 A.D.

Het kleurige oppervlak van deze prachtige wijnbokalen is verkregen door de glasmassa door verschillend gekleurde korreltjes te rollen. Bij het uitblazen van de kelk worden de gesmolten korrels uitgerekt en meegetrokken in de wand. De basiskleur van de kelken is aan de binnenzijde te zien: amber en blauw. De randen zijn afgewerkt met een randje wit glas.

The colourful surface of these magnificent wine goblets was created by rolling the glass mass through grains of different colours. When the goblet is blown, the melted grains are stretched and pulled along in the wall. The basic colour of the goblets can be seen on the inside: amber and blue. The rims are finished with white glass.

Tentoonstellinsboek, nrs. 14-15.

Brilliant Glass Exhibition Book, nos 14-15.

Klein, maar fijn...

Great things come in little packages...

Miniatuurflesjes van glas zijn soms gebruikt om kostbare medicijnen in te bewaren. Er zijn ook imitaties van grote vaasvormen, zoals wijnkannen. Vaak worden dergelijke miniaturen teruggevonden in graven van meisjes. Ze hebben deel uitgemaakt van een ‘kinderserviesje’, waarmee de grote mensenwereld kon worden nagespeeld.

Miniature glass bottles were sometimes used for storing costly medicines. There were also imitations of bigger vaseshaped objects like wine pitchers. Often these miniatures are found in girls’ graves. They were toys that were part of a ‘children’s service’ used to pretend to be grown-ups.

Tentoonstellinsboek, nr. 17.


Opgediend

Dinner served

Schalen worden op tafel gebruikt voor fruit of andere etenswaar. Langwerpige schalen dienen vooral om grote vissen te serveren. De schaal van wit glas is een imitatie van metalen voorbeelden. Dit is te zien aan de vorm van de randen. Het stuk is eerst uitgeblazen, en daarna in een langdurig proces geslepen tot de huidige vorm.

Bowls were used at the table for fruit or other food. Long bowls were mainly used for serving large fish. The white glass bowl is an imitation of metal examples. The shape of the edges gives this away. The piece was first blown and then ground to its current form in a lengthy process.



Luxe in oost en west

Luxury in east and west

Deze pronkvazen komen uit de uithoeken van het Romeinse Rijk. De grote vaas met noppen is gevonden bij Cuijk (Brabant). Terwijl de glaswand nog heet was, heeft de glasmaker de vaas gedecoreerd met gestempelde vrouwenkopjes. De groene kelk, versierd met twee blauwe oortjes en graveringen, komt uit het Syrische oosten. De vorm loopt vooruit op die van de latere moskeelampen.

These display vases come from the far ends of the Roman empire. The large vase with appliques was found near Cuijk (Brabant). While the glass wall was still hot, the glassmaker decorated the vase with women’s heads. The green goblet decorated with two blue handles and engraving comes from the Syrian east. The shape preceded that of the later mosque lamps.



De kleuren van glas

The colours of glass

Glas kleurt van nature groen. Toevoeging van metalen beïnvloedt de kleur van glas: kobalt levert blauw, koper geeft rood, zilver maakt geel. Twee vazen in deze vitrine laten de natuurlijke groene kleur van glas zien. De derde vaas is van ontkleurd glas gemaakt. Het ontkleuren wordt in de 1e eeuw n.Chr. ontdekt. Hiervoor gebruiken de glasmakers mangaan en antimoon.

Glass naturally turns green. Adding metal oxides affects the colour of glass: cobalt produces blue, copper red, silver yellow. Two vases in this display case show the natural green colour of glass. The third vase is made of decoloured glass. Decolouring was discovered in the 1st century A.D. Glassmakers use manganese and antimony to do this.

Overhevelen

Siphoning

Met dit ingenieuze apparaat kan wijn worden overgebracht van een vat naar een wijnkan of drinkschaal. Eenmaal in de wijn gedompeld, vult de buik zich via het kleine zeefje onderin. Met de duim sluit de gebruiker de tuit af. Er ontstaat een vacuüm, en de wijn wordt overgebracht naar de drinkbeker. Voor zover bekend is dit de enige antieke hevel van glas.

This ingenious device can be used to transfer wine from a barrel to a wine pitcher or drinking bowl. Once it is submersed in wine, the belly fills via the small filter on the bottom. The user seals off the spout with his thumb. A vacuum is created, and the wine is transferred to the cup. As far as we know, this is the only antique siphon made of glass.



De laatste eer

Final respects

De techniek om glas vrij te blazen maakt ook de productie van grote vormen mogelijk. Een voorbeeld daarvan is deze pot met twee dikke, M-vormige handvatten. Dergelijke potten dienen doorgaans als voorraadpot, maar zijn ook in grote getale teruggevonden in grafvelden, gevuld met crematieresten. Wanneer een dergelijke pot als urn wordt bijgezet, is de bovenzijde afgesloten met een dekseltje.

The technique of free-blowing glass also made the production of large shapes possible. An example is this pot with two thick M-shaped handles. Such pots generally served as supply pots, but large numbers of them were also found in burial grounds, filled with cremation remains. When such a pot is used as an urn, the top is sealed with a lid.

Ronde vormen

Round shapes

De sprenkelfles van paars glas is eerst in een mal geblazen, waardoor er ribben over het oppervlak lopen. Daarna is de vaas nogmaals verhit en over een glad oppervlak gerold, zodat de ribben naar binnen zijn gedrukt. Het cosmeticaflesje van wit-groen glas heeft een wonderlijke vorm. Is het een gestileerde vogel, of moeten we denken aan een vrouwelijke borst?

The sprinkle bottle made of purple glass was first blown in a mould, creating ribs over its surface. Then the vase was heated again and rolled over a smooth surface, pushing the ribs inward. The white-green cosmetics bottle has a wonderful shape. Is it a stylised bird, or is it reminiscent of a female bosom?



Flesjes naar de fitness

Wristy at the gym

Deze ronde flesjes met twee oortjes worden ‘aryballoi’ genoemd. Mannen en vrouwen dragen ze aan een koord van touw, leer of metaal aan de pols, op weg naar het badhuis of de sportschool. Hier hangen zij de flesjes aan de wand. Als het stoombad of de sport zijn afgelopen, wordt het lichaam ingesmeerd met geurige olie.

These round bottles with two handles are called ‘aryballoi’. Men and women wore them on their wrists attached to a cord of rope, leather or metal, on their way to the bathhouse or sports school. There they would hang the bottles on the wall. Once done with their steam bath or sport, they smeared aromatic oil on their bodies.



Parfum, zalf, etherische olie...

Perfume, salve, ethereal oils...

Flaconnetjes met cosmetica staan in metalen houdertjes op de toilettafel. Sommige flesjes bestaan uit meerdere compartimenten, voor verschillende geurtjes en olie. De grote flacon heeft vier verschillende buisjes. Het stuk is prachtig versierd met hoog oplopende lussen van glasdraad. Het stamt uit Syrië en dateert uit de 4e of de 5e eeuw n.Chr.

Flacons of cosmetics are kept in metal holders on the toiletry table. Some bottles contain multiple compartments for different aromas and oil. The big flacon has four different tubes. The piece is brilliantly decorated with high loops of glass thread. It comes from Syria and dates to the 4th or 5th century A.D.



Geslepen vormen

Cutting and grinding

In de vierde eeuw n.Chr. komt de graveertechniek tot bloei. Na afkoeling van het glas werd het geslepen met behulp van slijpwieltjes en poeder van zeer harde steensoorten. Het schaaltje toont een hulpeloze man, omgeven door engelen en zeedieren. Waarschijnlijk is het Jonas, die op het punt staat verzwolgen te worden door een ‘grote vis’ zoals het in de bijbel wordt genoemd.

In the fourth century A.D., the engraving technique flourished. After the glass was cooled, it was engraved using grinding wheels and powder from very hard types of stone. The bowl shows a helpless man surrounded by angels and sea creatures. Probably it is Jonas, about to be swallowed by a ‘big fish’ as it is called in the bible.



Vele facetten

Many facets

Opvallend kenmerk van de Sassanidische glaskunst is de virtuositeit waarmee glas wordt geslepen. Met geometrische precisie wordt facet na facet in het harde glas geslepen, totdat het hele oppervlak bedekt is met motieven. Het glas is over het algemeen ontkleurd en dikwandig. Grappig om te zien zijn de drinkschaaltjes met uitgetrokken ‘stekeltjes’. Deze gaven de gebruiker houvast.

A striking feature of Sassanid glass art is the virtuosity with which the glass was ground. With geometric precision, facet after facet was ground into the hard glass until the entire surface was covered with designs. The glass was generally decoloured and thick-walled. The drinking bowls with protrusions are funny. These gave the user a better grip.

Tentoonstellinsboek, nrs. 32-33.


Oosterse luxe

Eastern luxury

Iran stond vóór de Arabische verovering onder het bewind van de machtige Sassaniden (224-651 n.Chr.). Deze Perzische vorsten waren geduchte tegenstanders van de Romeinen: meer dan eens versloegen hun legers de Romeinse en Byzantijnse keizers. In hun hoofdstad Ctesiphon omringden de Sassaniden zich met uitbundige luxe. Hun glaskunst is daar een goed voorbeeld van.

Before being conquered by Arabs, Iran was ruled by the powerful Sassanids (224-651 A.D.). These Persian emperors were dreaded opponents of the Romans: their armies trounced the Roman and Byzantine emperors more than once. In their capital of Ctesiphon, the Sassanids surrounded themselves with luxury. Their glass art is a good example of this.



Ad fundum: tot de bodem...

Ad fundum: to the bottom...

Glas wordt in de Romeinse keizertijd gemeengoed op tafel. Glazen hebben een groot voordeel boven exemplaren van aardewerk of metaal: glas geeft geen aparte geur of smaak af, die het boeket van de wijn kunnen beïnvloeden. Sommige drinkbekers hebben een wand met deuken, om de drinker meer houvast op het gladde materiaal te geven.

Glass became commonly used items on the table in the imperial age. Glass has a big advantage over items made of pottery or metal: glass does not add any aftertaste or odour that could affect the bouquet of the wine. Some drinking glasses have dents in them to give the drinker a better grip on the smooth material.

Vierkant in de fles...

Square in the bottle...

Wijn en olie worden bewaard en vervoerd in voorraadflessen. Deze vierkante en zeshoekige flessen kunnen strak tegen elkaar geplaatst worden: een efficiënte vorm die ruimte bespaart bij opslag en transport. Het blazen in een mal maakt de productie van dergelijke flessen mogelijk. Door de uitvinding van de blaaspijp wordt glas al snel een massaproduct.

Wine and oil were kept and transported in supply bottles. These square and hexagonal bottles can be stacked tightly together: an efficient shape saving space for storage and transport. The production of such bottles was made possible by mould blowing. Soon after the invention of the blowpipe, glass was mass-produced.



Misbaksel!

Reject!

Glas moet geleidelijk afkoelen om breuk te voorkomen. Wanneer de ‘koeloven’ te heet is, kan het glas in elkaar zakken. Dit is gebeurd met deze voorraadfles. De glasmaker gebruikt mislukt glas meestal opnieuw door het nogmaals te smelten. Het is een raadsel waarom dat niet met dit stuk gebeurd is.

Glass has to cool gradually to prevent breakage. If the ‘cooling furnace’ is too hot, the glass can collapse. That happened to this supply bottle. Usually the glassmaker would re-use rejected glass by remelting it. It is a mystery why this piece was not remelted.

Broos en breekbaar

Brittle and breakable

Het lijkt een wonder dat dit breekbare glas, honderden jaren oud, de tand des tijds heeft doorstaan. Toch is veel glas vrijwel ongeschonden bewaard gebleven. De reden hiervoor is dat glaswerk, als dierbaar persoonlijk bezit, is meegegeven in het graf. In onderaardse grafkamers heeft het glas de eeuwen getrotseerd.

It seems miraculous that this breakable glass, centuries old, survived the ravages of time. Much glass has somehow remained virtually unscathed. The reason is that glasswork was placed in the grave, as a precious personal belonging. Glass made it through centuries in underground tombs.

Vis moet zwemmen

Fish must swim

Luxe glazen drinkbekers hebben soms apart aangebrachte visjes en schelpen op de buitenzijde. Dergelijke glazen heten ‘conchiliënbekers’. Wanneer de beker met wijn is gevuld en wordt aangeraakt, lijken de zeedieren te bewegen. Een visje, afkomstig van zo’n beker, is hier tentoongesteld.

Luxurious glass goblets sometimes have little fish and shells added separately on the outside. These glasses are called ‘conch cups’. When the cup is filled with wine and touched, the sea animals appear to move. A fish from this type of cup is displayed here.

Tentoonstellinsboek, nr. 47

Exhibition Book, no. 47

Licht in de duisternis

Light in the darkness

In de Romeinse keizertijd werden de huizen verlicht door olielampen en kaarsen. Olielampen kunnen van brons of aardewerk zijn gemaakt. De kaarsen staan in kandelaars. Twee glazen exemplaren zijn hier te zien. In de grote kelk moet het kaarslicht mooi gereflecteerd hebben.

In the imperial era, houses were lit with oil lamps and candles. Oil lamps can be made of bronze or pottery. The candles are placed in candelabras. Two glass versions are shown here. The candlelight must have been reflected beautifully in the large goblet.

Inktpot,

Ink jar,

ca. 300-400 n.Chr.

ca. 300-400 A.D.

Dit glazen inktpotje is van kleur veranderd door verregaande irisatie. In technisch opzicht is dit potje perfect om inkt te bewaren. De centrale opening loopt verder in het vat als een soort buisje. Door dit foefje kan een half gevulde inktpot zelfs omgedraaid worden zonder dat er een druppel inkt op het papyrus of perkament valt.

This glass ink jar has changed colour due to extensive irisation. From a technical perspective, this jar is perfect for ink storage. The central opening continues into the container like a type of tube. This trick makes it possible to turn over a half-full ink jar without a drop of ink spilling on the papyrus or parchment.



Kleuren van de regenboog

Colours of the rainbow

Door verblijf onder de grond en contact met vocht kan glas van kleur veranderen. Er ontstaat een dun, glinsterend laagje, dat alle kleuren van de regenboog laat zien. De term voor dit proces is ‘irisatie’, afgeleid van Iris, de Griekse godin van de regenboog. In de 19e eeuw probeert men in de glasfabrieken van Tiffany dit effect te imiteren.

Glass can change colour when kept under ground or after coming into contact with moisture. A thin, shimmering layer of all the colours of the rainbow develops. The term for this process is ‘irisation’, derived from Iris, the Greek goddess of the rainbow. In the 19th century, Tiffany glassworks tried to imitate this effect.



Tranen met tuiten

Bottles without tears

Flesjes met een lange hals en klein lichaam werden in de 19e eeuw traanfleschjes genoemd. Men geloofde dat deze flesjes de tranen opvingen tijdens de begrafenis, en vervolgens werden meegegeven in het graf. In werkelijkheid zijn dergelijke flesjes bedoeld voor parfum of balsem. Tegenwoordig noemen wij deze flesjes ‘balsamaria’.

Bottles with a long neck and small body were called lachrimatories [tear bottles] in the 19th century. People believed these bottles caught tears during funerals, and then were placed in the grave. Actually, these bottles were intended for perfume or balsam. We now call these bottles ‘balsamaria’.



Druppel voor druppel

Drop by drop

Deze ronde flaconnetjes, ook ‘sprenkelvaasjes’ genoemd, hebben in de hals een tussenschotje met een smal gaatje. Is het vaasje eenmaal gevuld met geurende olie, dan kan het worden omgedraaid, waardoor de olie druppelsgewijs wordt verdeeld over de huid. Het kleine gaatje voorkomt dat de inhoud in één keer uit het vaasje wegloopt.

These little round flacons, also called ‘sprinkler vases’, have a partition with a narrow hole in the neck. The bottle can be filled with aromatic oil, and then turned over to spread drops of oil over the skin. The small hole keeps the contents from draining out all at once.

The oldest glass. Het oudste glas

Recommend Documents