Engeland, de Victoriaanse tijd
2e helft van de 19e eeuw
The Arts & Crafts Movement Bakermat en inspiratiebron voor Art Nouveau en Art Deco •
Het ontstaan van de A & C M -
Engeland was in sociaal economisch opzicht volop in beweging In tegenstelling tot de kunsten en kunstnijverheid.
In het kort gezegd: De industrialisatie neemt toe De bevolking ook Verstedelijking Slechte leef -en arbeidsomstandigheden voor de arbeiders Opkomst van een middenklasse (burgerij) die profiteert van de handel en industrie. De vraag naar producten voor de inrichting en dagelijks gebruik neemt toe, de vraag naar huizen ook. De producten die de fabrieken in massa productie afleveren zijn in kwaliteit slecht en in ontwerp blijven steken in de pronkerige versiering van de neostijlen. Er ontstaat een beweging die ageert tegen de malheur in de vormgeving en tegen het machinaal vervaardigen van gebruiksvoorwerpen. •
William Morris richt een werkplaats op waar de ontwerper/kunstenaar samenwerkt met de ambachtsman aan handgemaakte voorwerpen. Hij wilde zo de kunstnijverheid naar een hoger plan tillen, én de leefomstandigheden van de handwerkslieden verbeteren. Morris werd hierin geïnspireerd door de Middeleeuwen, waarin de handwerksman vrijheid had zijn eigen creativiteit te volgen. In zijn werkplaats, later genoemd Morris & Co, werden meubels, metaalwerk, gebrandschilderd glas, houtsnijwerk, tegels, wandkleden, fresco’s en behangpapier gemaakt. Dus heel veel disciplines samengebracht: de Beweging vond dat de inrichting in een huis op elkaar afgestemd moest worden, en op het huis .
•
Vele werkplaatsen, gildeachtige constructies, verenigingen en zelfs communes worden 0pgericht in Engeland waarin de vele ambachten zich ontwikkelen en fantastische producten neerzetten. Daarnaast komen er scholen voor ambachtelijk onderwijs bv. voor de fijne metaalbewerking, en edelsmeedwerk. De stijlen binnen de Arts & Crafts Movement lopen zeer uiteen, maar aan de principes kun je de producten herkennen. - geheel handgemaakt - functionaliteit
1
-
vormgeving vanuit het materiaal ontstaan, eenvoudig zonder overbodige opsmuk. eerlijk materiaal, liefst wat plaatselijk voorhanden is.
Het werk van Morris doet eerst Middeleeuws aan. Uit eerbied voor de natuur gaat hij vormelementen , als grassen, en inheemse bloemen gebruiken als decoratie. Als de handel met Japan wordt opengebroken wordt Morris en vele andere ontwerpers door Japanse vormgeving beïnvloed. Elke werkplaats/gilde heeft zijn eigen signatuur. De nieuwe uitdaging wordt ook in Amerika en het vasteland van Europa aangenomen. Binnen de Arts & Crafts Movement worden 2 richtingen zichtbaar: die van de rechte lijn en geometrische vormen, en die van de gebogen lijn, op de natuur gebaseerde en gestileerde richting. Makintosh met zijn Glasgow School of Art vertegenwoordigt de rechte belijning. Amerika, Duitsland en Nederland sterk door hem beïnvloed. Het sociale ideaal van Morris en de zijnen wordt niet bewaarheid. De producten zijn duur door het handwerk. Europa neemt niet de idealistische uitgangspunten over. Ells Louwerens
2
Ik heb voorbeelden gezocht van knopen in de Arts & Crafts Beweging. Buttons van Epstein De Middeleeuws aandoende knopen van blz 144 Liberty & Co van Arthur Liberty blz 145 . combineert vaardigheden van de ambachtsman/ontwerpen met productie technieken, om de prijs betaalbaar te maken. . hij sloot gesigneerd werk uit . op deze knopen Celtische invloeden, en peacock kleuren(Liberty kleuren) Jensen, de Deense edelsmid die samenwerkte met een schilder op blz 147 Big Book of Buttons Ruskin knopen The Arts & Crafts Movement Mackintosh : inrichting van zijn huis Roycroft: koperen vaas Knox:
blz 33 blz 105 blz 116k
3
Plastics: 1869: celluloid, een semi-synthetisch materiaal. Alleen “sheets” die uitgesneden en aan elkaar gelijmd konden worden. Iets dikkere stukken zijn aan elkaar gelijmde laagjes. Dit kan je zien. schildpadachtige effecten in alle kleuren. 1890: caseïne, gemaakt uit melk. Beschreven als “Artificial horn” werd het geregistreerd onder de naam Galalith(milkstone).Het lijkt veel op celluloid, en kan gegoten worden in vele mooie patronen. De 1e doorzichtige kunststof, als vervanger voor glas gebruikt in knopen. Caseïne neemt water op, en kan dan crackeleren . Wordt nog steeds gebruikt. Volgens mij kun je er wit mee maken. 1907: bakeliet. het eerste echte synthetische plastic. Hij slaagde er in om phenol formaldehyde om te vormen tot een phenol hars. Als het hard is is het broos, daarom moet er een vulling in van houtmeel of vezels om het stevig te maken. Dit beperkt het kleurengamma tot zwart, en donkere tinten bruin, groen, blauw en rood. Als de hars zonder vuller wordt gemaakt, ontstaat er een aantrekkelijk, licht, transparant maar broos plastic. Het kan alleen voor puur decoratieve doeleinden gebruikt worden(knopen dus). Dit gegoten phenol, in onyx, jade, marmer en amber, is makkelijk machinaal te verwerken, en was een zeer populair product in de Art Deco tijd. Dit bakeliet is lichtgevoelig, het wordt donkerder. Tegen 1930 had bakeliet andere kunststoffen verdrongen. Vanaf 1930 werden met bakeliet de mooiste knopen gemaakt. Naast gewone knopen komen “buitengewone” knopen in zwang. 1930: catalin, een merknaam voor Phenol Formaldehyde(phenolic). dit materiaal kan zowel gegoten als gelamineerd worden. Verkrijgbaar in meer dan 200 kleuren, in melkachtig, gemarmerd, doorschijnend en transparante versies. Net als bakeliet kan catalin gezaagd, uitgesneden, , in plakken gesneden, gegoten, en gepolijst worden.
4
5
