Terugblik op een buiten-gewoon project
Een overzicht van 50 opgeknapte plekjes in de provincie Antwerpen
Colofon Deze brochure werd opgesteld in het kader van het plattelandsproject “Buiten-gewone plekjes”, ondersteund door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. Verantwoordelijke uitgever: Regionaal Landschap Rivierenland vzw, Ankatrien Boulanger, Hallestraat 6, 2800 Mechelen Teksten en redactie: Regionaal Landschap Rivierenland vzw i.s.m. de Antwerpse regionale landschappen Vormgeving: Regionaal Landschap Rivierenland vzw Druk: ZwartOpWit Beeldmateriaal: Regionaal Landschap Rivierenland, Regionaal Landschap De Voorkempen, Regionaal Landschap Schelde-Durme, Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, Landschapspark Zuidrand, Charlotte De Wit, Elly Vaes, Katrien Crabeels Referenties: Investeer in groen, winst verzekerd (Pantarein, 2012) Tuin-wijzer (Provincie Antwerpen, 2013) Fruit-wijzer (Provincie Antwerpen, 2011) Landschappen voor het leven (Johan Van Den Bosch, 2014) Sneukelen, het hele jaar rond (artikel Tandem en Vereniging voor Bos in Vlaanderen) Gedicht p 6: tekst volgens Sjoerd Kuyper Antwerpse regionale landschappen Regionale landschappen in Vlaanderen behouden en versterken natuur, landschap, erfgoed, identiteit en recreatie. Ze brengen inwoners, verenigingen, overheden en partners samen rond een wervend streekverhaal over natuur en landschap dat inspireert en voor verbondenheid zorgt. De regionale landschappen werken integraal en geïntegreerd. In onze cultuurlandschappen hebben zowel natuur als mens gedurende eeuwen hun invloed uitgeoefend. Het is deze vergroeiing die door regionale landschappen gekoesterd wordt. Regionaal Landschap Rivierenland (www.rlrl.be) Regionaal Landschap De Voorkempen (www.rldevoorkempen.be) Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete (www.rlkgn.be) Regionaal Landschap Schelde-Durme (www.rlsd.be) Landschapspark Zuidrand Landschapspark Zuidrand heeft als doel de open ruimte in de Zuidrand te bewaren, op te waarderen en te verbinden zodat bewoners er van kunnen genieten. De levenskwaliteit ten zuiden van Antwerpen zal er aanzienlijk door verbeteren. (www.provincieantwerpen.be)
2
Inhoudstafel P 5 P 7 P 8 P 9
Voorwoord Een buiten-gewoon project Projectverloop Overzichtskaart
PRAKTIJKVOORBEELDEN P 12-13 Peremansheidestraat – Heist-op-den-Berg Recreatieve verbindingen P 14-15 Bijenstation – Essen Creatief met restafval P 16-17 Tuinwijk – Wijnegem Grijs wordt groen P 18-19 Historische boomgaard – Boechout De boomgaard als ecosysteem P 20-21 Speeltuin Bieshuizen – Sint-Amands De wilgentwijg: solide, sierlijk en stoer P 22-23 Parkje Cruysberghslaan – Meerhout Sociaal groen P 24-25 Jimmyjungle – Ranst Participatie P 26-27 Bloemenperk – Lint Erfgoedbomen P 28-29 Speeltuin krijgt fruithaag – Mechelen Gezond smikkelen, smullen en sneukelen P 30-31 De Texasrakkers – Duffel Spelen in een biodivers landschap P 32-33 Voortuin cultureel centrum – Beerse Natuur versus cultuur P 34-35 Compostpark Valkenhof – Berlaar De juiste plant op de juiste plaats P 36-37 Kapelboom – Herenthout In het landschap wonen onze herinneringen P 38-39 Het bergske – Zandhoven Ontspannen in de buitenlucht PUBLIEKSEVENEMENTEN P 42-47 Publieksevenementen in Puurs, Niel, Schilde, Vorselaar en Kontich
3
Voorwoord De openbare ruimte is het openluchttheater van ons leven. We slaan, op het hoekje van de straat, een praatje met de buurvrouw. We verpozen in het park, lezen er een boek, ontmoeten een nieuwe liefde en genieten van het lied dat de vogels ons brengen. Met de kinderen trekken we naar dat kleine stukje bos, om paddenstoelen te zoeken, kampen te bouwen en verstoppertje te spelen. Picknicken doen we dan weer graag tussen de kleurrijke bloemenvelden. De inrichting van onze open ruimte heeft een grote invloed op de beleving ervan. Op een monotoon graspleintje zijn we veel sneller uitgekeken dan op een bloemenweide omrand met bessenstruiken. In onze drukke samenleving wordt het alsmaar moeilijker om rustgevende plekjes te vinden waar we onze gedachten de vrije loop kunnen laten en we mogen genieten van het moment. De provincie Antwerpen is bovendien één van de dichtst bevolkte regio’s ter wereld. Hoog tijd om in te grijpen! Het provinciebestuur wil daarom de publieke ruimte vergroenen en het gebruik ervan aanmoedigen. Samen met onze inwoners willen we van die verrommelde kleine plekjes en hoekjes “buitengewone” plekjes maken. Op de volgende pagina’s stellen we de eerste 50 “buitengewone plekjes” voor. Hopelijk werken ze inspirerend om ook bij jou in de buurt aan de slag te gaan! Rik Röttger Gedeputeerde voor leefmilieu
4
5
Groen Groen is de kleur die in het zonnespectrum tussen geel en blauw verblijft groen is veilig, nog niet rijp of ontbolsterd maar samen jong, fris en levenslustig Groen is de kleur van de hoop
Een buiten-gewoon project Groen in de onmiddellijke woon- en werkomgeving is essentieel voor het welzijn en de gezondheid van iedere mens. Het zorgt voor rust, zuivere lucht, meer sociale interactie en heel wat recreatiemogelijkheden. Ondanks de meerwaarde wordt groen toch vaak als restruimte of bijkomstig beschouwd. Jammer, want op basis van één lelijk plekje kan een hele buurt negatief ervaren worden en verder achteruitgaan. Het groene karakter van de omgeving vormt net een basiscriterium dat mensen en bedrijven hanteren om te kiezen voor een bepaalde woonen werkomgeving. Het aanpakken van zo’n plekje kan een enorme impact hebben. Een mooi groen ontwerp, hoe klein ook, kan er voor zorgen dat de omgeving verrijkt wordt door kleur, geur en sierlijke groenvormen en een ware blikvanger wordt. Het belangrijkste aspect hierbij is de betrokkenheid en beleving van buurtbewoners en omwonenden. Vanuit dit perspectief lanceerden de Provincie Antwerpen, de Antwerpse regionale landschappen en Landschapspark Zuidrand het project ‘Buiten-gewone-plekjes’ waarbij we samen met de gemeentebesturen en hun inwoners op zoek gingen naar 50 locaties die een groene transformatie konden gebruiken. In deze brochure tonen wij u het opzet en het resultaat van een selectie van de 50 buiten-gewone plekjes, thematisch gerangschikt in categorieën zoals speelgroen, fauna en flora in de stad, schakel in het ecologische netwerk of het actualiseren van erfgoedwaarden. Daarnaast willen wij laagdrempelige informatie en inspiratie aanreiken voor mensen, verenigingen en gemeenten die graag zelf een buiten-gewoon plekje willen creëren. Tot slot hopen we dat deze brochure bovenal motiveert om de verloedering van de open ruimte aan te pakken.
6
7
Doelstellingen
Deelnemende gemeenten
- Rechtstreekse kwaliteitsverbetering van de leefomgeving in de Antwerpse gemeenten - Verhoging van de beleefbaarheid van de woon- en werkomgeving - Een verhoogde betrokkenheid van gemeenten en inwoners - Draagvlakvergroting voor het belang van groen, ook de kleine plekjes - Demonstratieprojecten om aan te tonen dat met relatief kleine finaciële inspanningen een heel verschil gemaakt kan worden
Over heel de provincie Antwerpen engageerden zich 50 gemeenten om deel te nemen aan het project. Zij voerden de nodige communicatie naar hun inwoners toe, dachten mee na over de herinrichtingsplannen en hielpen soms mee in de uitvoering van de werken. Volgende gemeenten ondertekende de engagementsverklaring: Aartselaar, Beerse, Berlaar, Boechout, Bonheiden, Bornem, Brasschaat, Brecht, Duffel, Edegem, Essen, Grobbendonk, Heist-op-den-Berg, Hemiksem, Herentals, Herenthout, Hoogstraten, Hove, Kalmthout, Kapellen, Kasterlee, Kontich, Laakdaal, Lint, Malle, Mechelen, Meerhout, Mortsel, Niel, Nijlen, Olen, Oud-Turnhout, Puurs, Ranst, Retie, Rijkevorsel, Rumst, Schelle, Schilde, Sint-Amands, Stabroek, Sint-Katelijne-Waver, Bijlage 32: Spreiding ingezonden plekjes inen deZwijndrecht. provincie Antwerpen bij de deelnemende gemeenten Turnhout, Vorselaar, Wijnegem, Wommelgem, Wuustwezel, Zandhoven, Zoersel
Monotoon werd buiten-gewoon De provincie Antwerpen pakte samen met de regionale landschappen de verloedering van de open ruimte aan en gaf landschapsbeleving een breder draagvlak met inspraak voor gebruikers en omwonenden. Dat de realisatie van de buiten-gewone plekjes een groot succes is geworden, hebben we vooral te danken aan de vlotte samenwerking met de verschillende partners. Bij de start van het project werden maar liefst meer dan 300 verrommelde plekjes aangemeld. Door middel van een publieke stemwedstrijd, waarbij meer dan 7000 mensen hun stem uitbrachten, werd dit aantal herleid tot 50. Daarna stelden buurtbewoners, lokale verenigingen, groendiensten en het lokale gemeentebestuur een plan van aanpak op. Vragen als: ‘Welke groenelementen moeten er aanwezig zijn, hoe pakken we de terreinwerken aan en welke sfeer zou het plekje moeten uitstralen’ werden gezamenlijk beantwoord.
Legende legende
Ingezonden
Essen
Hoogstraten
Genomineerd
Ingezonden locaties Gewonnen Preselectie wedstrijd Winnaar per deelnemende gemeente
Ravels Baarle-Hertog Kalmthout
Merksplas Rijkevorsel
Per plekje werd er een budget van 2000 euro ter beschikking gesteld, waarvan 1300 euro projectfinanciering door het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling en 700 euro cofinanciering door de eigenaar van het plekje, wat meestal de gemeente was. Heel wat gemeenten zijn daarna het engagement aangegaan om ook de andere aangemelde plekjes op hun grondgebied te realiseren. Een positief signaal om de open ruimte te vergroenen. Het deed ons tevens veel plezier om te zien dat ook tijdens de inrichtingswerken de buurtbewoners, lokale jeugdverenigingen, hobbyclubs, groendiensten en scholen allemaal hun uiterste best deden om een handje toe te steken. Het resultaat mag dan ook gezien worden.
Brecht
Kapellen
Stabroek
Schoten
Antwerpen
april-juni 2013: meer dan 300 locaties ingezonden
8
Zoersel
Schilde
september 2013: 7000 burgers brengen hun stem uit er wordt 1 plekje per gemeente verkozen
Lille Kasterlee
Dessel
Wijnegem Vorselaar Zandhoven
Wommelgem
oktober 2014 - april 2015: organisatie publieksevenementen bij winnaars juni-juli 2014: 3500 burgers brengen hun stem uit het mooiste plekje per regio wordt verkozen
Vosselaar
Malle
Mol
Borsbeek
vanaf oktober 2013: opmaak en uitvoering herinrichtingsplannen bij 50 winnaars
Oud-Turnhout
Retie
Verloop van het project juli-augustus 2013: 130 plekjes halen de preselectie
Arendonk
Turnhout Beerse
Brasschaat
Zwijndrecht
januari 2013: 50 gemeenten engageren zich
Wuustwezel
Mortsel
Ranst Grobbendonk
Boechout
Herentals
Edegem Hemiksem
Olen
Geel
Herenthout
Aartselaar Kontich
Schelle
Lint
Meerhout
Lier Westerlo
Berlaar
Niel Bornem
Boom
Balen
Nijlen
Hove
Rumst
Duffel
Laakdal Hulshout
Puurs
±
Sint-Amands
Sint-Katelijne-Waver Heist-op-den-Berg
Willebroek
Putte
Herselt
Mechelen Bonheiden
0 2,5 5
9
10 Kilometers
Enkele praktijkvoorbeelden Op de volgende pagina’s vindt u een selectie van enkele opgeknapte plekjes met info over hoe de herinrichtingsplannen tot stand kwamen en welke thema‘s behandeld werden. Er wordt telkens 1 locatie uitvoerig besproken met daarbij enkele fotovoorbeelden van andere plekjes. Meer info over alle 50 opgeknapte plekjes vindt u op www.buitengewoneplekjes.be.
10
11
Gemeente: Heist-op-den-Berg Ingediend door: KWB Zonderschot Partners: Regionaal Landschap Rivierenland, gemeente Heist-op-den-Berg, Basisschool Zonderschot, KWB Zonderschot, omwonenden
Groene wandeldriehoek Peremansheidestraat Dit buiten-gewone plekje is een uitsnede tussen 2 straten, De Peremansheidestraat en de Drie Maagdekensstraat. Deze locatie, gelegen langs een recreatief traject, vroeg om een gezellige en originele picknickplaats. Ondanks de aanwezigheid van een grote wilg, die het uitzicht van het plekje bepaalt, vonden passanten maar moeilijk de weg naar dit rustpunt. Tijdens een infomoment besliste de gemeente in samenspraak met buurtbewoners om volgende acties uit te voeren: de aanplant van een gemengde inheemse haag, het plaatsen van een vlechtscherm met wilgentenen, de aanleg van een klein houten brugje om de toegankelijkheid te bevorderen, het inzaaien van een bloemenmengsel voor wat extra kleur en de installatie van een picknickbank om het comfort te vergroten. Tot slot gingen de leerlingen van de lokale basisschool Zonderschot aan de slag om een heuse beestentoren te bouwen, zodat ook dieren en insecten zich op dit plekje thuis voelen.
RECREATIEVE VERBINDINGEN
12
Veel buiten-gewone plekjes situeren zich als blikvanger en/of rustpunt langs recreatieve trajecten. De grootste uitdaging was vaak het zichtbaar maken van de toegankelijkheid. Daarnaast smeekten de meeste plekjes om een groenere inrichting zodat ze ook effectief uitnodigen om even halt te houden. Vanuit landschappelijk oogpunt, bekeken we altijd hoe deze locaties geïntegreerd konden worden in de omgeving en of ze een meerwaarde konden bieden aan het recreatieve traject dat er langs loopt. De buiten-gewone plekjes aan het sluiswiel langs de Mark in Hoogstraten of de wilgenpoort in Rumst die de toegang markeert tot het achterliggende natuurgebied, zijn hier prima voorbeelden van.
Heist-op-den-Berg - Zitplek gemeenteboomgaard Hoge Burgstraat
Brasschaat - Nieuw wandelpad
Kalmthout - Picknickplaats
Heist-op-den-Berg - Brugje markeert toegang tot picknickplaats
Rumst - Zitbank bij de wilgenpoort
Heist-op-den-Berg - Workshop beestentoren bouwen
De gemeente Heist-op-den-Berg zag meteen het positieve effect van deze vergroeningsmaatregelen. In het najaar van 2015 wordt i.s.m. Regionaal Landschap Rivierenland en Natuurpunt ook een gemeenteboomgaard aangeplant met zeldzame streekeigen hoogstamfruitbomen aan de Hoge Brugstraat. Dat smaakt naar meer!
Gemeente: Essen Ingediend door: gemeente Essen Partners: Regionaal Landschap De Voorkempen, gemeente Essen
Bijenstation Essen Langs de spoorwegberm in Essen en het toeristisch fietspad ‘De Vijvers’ bevond zich een verwaarloosde ruimte die wij hebben ingericht als (re) creatief ontspanningsplekje. Een bijenstation met een luxe treinstel voor wilde bijen en hommels vormt de blikvanger van het nieuwe ontwerp. De wagons werden gefabriceerd met rondslingerende takkenr(a)ils en de locomotief werd een origineel bijenhotel. De onderliggende boomstammen zorgen ervoor dat de locomotief schijnbaar op sporen rolt. De nabije elektriciteitscabine kreeg een kleurrijke schilderbeurt en de ruimte rondom werd ingericht als bloemenweide. Vanaf nu hoor je niet alleen tsjoek tsjoek, maar ook bzzzzzz.
CREATIEF MET RESTAFVAL
14
Hoe kan je zoveel mogelijk snoeiresten en takkenafval verwerken in een esthetisch en functioneel verantwoorde ruimte? Een takkenhoop of takkenril, een gevlochten wilgenscherm en een houtmijt zijn eenvoudige manieren om houtafval te gebruiken voor creatieve bouwsels. Deze kunnen enerzijds perfect dienen als afbakening van een picknickplaats en ze bezitten anderzijds heel wat ecologische voordelen. Kleine zoogdieren, amfibieën en vogels vinden er voedsel en een onderkomen. Tip: Een haag of knotbomenrij in combinatie met een takkenril zorgt voor de ideale kringloop van je snoeiafval.
Essen - Picknickplaats aan bijenstation
Hove - Gestapeld hout of bijenhotel
Olen - Beestentoren en boomstamzitjes
Essen - Het bijenstation
Hemiksem - Vrijwilligers van Natuurpunt Rupelstreek plaatsen bijenhotel
Hove - Takkenril langs pad
Weetje: Wilde bijen steken haast nooit en als ze het toch doen, voel je er bijna niets van. Je hoeft dus niet bang te zijn.
Zelf aan de slag? Gebruik onbehandelde gepunte houten palen van ongeveer 8-12 cm diameter als basis om de takken tussen te stapelen. Plaats de palen binnen één rij op 50-100cm van elkaar en zet de tweede rij op 30-100 cm breedte van de eerste rij, afhankelijk van de gewenste grootte van de takkenril. Na elke snoeibeurt kan je de takkenril gelijkmatig terug opvullen met snoeihout. Dit verteert telkens langzaam waardoor de stapel slinkt en er opnieuw een laag snoeihout kan toegevoegd worden.
GRIJS WORDT GROEN De aanwezigheid van groene elementen in een bebouwde omgeving is erg voordelig. Vegetatie heeft een milderend effect op geluidsoverlast, zorgt voor schaduw en beschutting. Zo kan een dichte haag achter een zitbank, de gure wind bufferen. Bovendien hebben planten op warme dagen een verkoelend effect. Een haag van 100 meter haalt jaarlijks 360 kilogram CO2 uit de lucht. Een boom in je leefomgeving zorgt voor een aanzienlijke energiebesparing dankzij beschaduwing in de zomer en minder warmteverlies in de winter. Conclusie: een evenwichtige keuze van natuurlijke materialen met een groene oase als basis, creëert een aangenaam en gezond microklimaat.
Gemeente: Wijnegem Ingediend door: gemeente Wijnegem a.d.h.v. publieke vraagstelling bij inwoners Partners: Regionaal Landschap De Voorkempen, gemeente Wijnegem
Tuinwijk De herinrichting van dit plekje was een stevige uitdaging. De klinkers en de bestaande ijzeren speeltoestellen maakten plaats voor sierlijke groenvormen zoals een wilgenhut en een gevlochten wilgentunnel. Het grasoppervlak met nieuwe aanplantingen zorgt voor de nodige zachte structuur. Tot slot werd de nieuwe ontmoetingsplaats voorzien van een buitenbarbecue zodat jong en oud kunnen proeven van een smakelijke babbel in een natuurlijke omgeving.
Wijnegem - Gezellige zitplek
Schelle - Aanplantingen Peter Benoitplein
Kasterlee - Graven van haagsleuf
Wijnegem - Grote werkzaamheden
Laakdal - Vlinderlief pleintje aan kapel
Stabroek - Foto voor de heraanleg van het pleintje
16
DE BOOMGAARD ALS ECOSYSTEEM Een hoogstamboomgaard oefent een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit: frisse bloesems in de lente, uitbundig groen in de zomer, kleurig fruit in de herfst en mysterieuze silhouetten in de winter. Een voordeel van het gebruik van oude rassen, naast de erfgoedwaarde, is het feit dat deze beter resistent zijn tegen ziektes. In de nestkasten huizen de torenvalk en de steenuil die zich tegoed doen aan de woelmuis. Omgekeerde bloempotjes met stro in de bomen trekken oorwormen aan die belagers van het fruit verjagen. Bijen en hommels zorgen dan weer voor een optimale bestuiving. Conclusie: Een hoogstamboomgaard is veel waard!
Gemeente: Boechout Ingediend door: gemeente Boechout Partners: Regionaal Landschap De Voorkempen, Landschapspark Zuidrand, Nationale Boomgaardenstichting, gemeente Boechout, lokale landbouwer
Historische boomgaard In de gemeente Boechout aan de Bessemstraat en het Molenveld ligt een historische boomgaard met zeldzame oude rassen. Veel van de fruitbomen waren in zeer slechte staat en moesten geveld worden. Gelukkig konden we 14 vitale bomen behouden en hebben we de boomgaard aangevuld met 23 nieuwe fruitbomen, dankzij de technieken van het enten en oculeren*. De plantafstand werd ruim genoeg genomen zodat de tentlocaties van het jaarlijkse Sfinxfestival niet werden belemmerd. In overleg met de lokale landbouwer plaatsten we een aangepaste boombescherming. De Nationale boomgaardenstichting gaf advies over de oude streekrassen en hielp bij de determinatie van de afgevoerde bomen. Zij leverden ook de nieuwe enten van 5 oorspronkelijke perelaars (Landsberger Renette, Bergamotte Esperen, Légipont, Seigneur Esperen en Josephine de Malines) en 5 appelaars (Bismarck, Eijsdener, Klumpke, Keuleman Raubau en Sterappel). Voor de kerselaar zijn we nog op zoek naar de Kraak, een oud Boechouts ras.
18
Boechout - Boomgaard met nieuwe aanplant van oude streekrassen
Bloesems van de appelboom
Nestkast in hoogstamboomgaard
Oorwormpotje
Joséphine de Malines
Brecht - Bezoekers bijenhotel bevorderen bestuiving van nieuwe perenboom
*Enten of oculeren: We nemen van de moederplant een stuk twijg (bij enten) of één enkele knop (bij oculeren) en planten die met een speciale techniek over op een andere plant die we de onderstam noemen. Op die manier worden bijna alle fruitbomen vermeerderd. Tussen ent en onderstam moet een zekere verwantschap bestaan, anders lukt de enting niet. Zo kan je bijvoorbeeld geen appels op notelaars enten.
DE WILGENTWIJG: SOLIDE, SIERLIJK EN STOER De wilgentwijg is een fascinerend en veelzijdig te gebruiken natuurlijk stijlelement. Je kan hem planten, plooien en samenbinden om zo tot allerhande creatieve en verrassende constructies te komen: van de bekende wilgenhut naar een speelse tunnel met groene wanden tot zelfs een heus doolhof zoals dat in het Elsbroek in Nijlen. Bovendien is het veel goedkoper dan klassieke speeltoestellen. Het wilgenmateriaal leeft en kondigt jaarlijks de komst van de lente aan. De wilgenkatjes leveren heel wat nectar voor de bijen. De vlechtwerkjes kunnen daarnaast ook dienst doen als verstopplaats, zithoek en creatief speelelement.
Gemeente: Sint-Amands Ingediend door: buurtbewoner Partners: Regionaal Landschap Schelde Durme, gemeente Sint-Amands, Chiro Oppuurs
Speeltuin Bieshuizen Het ommuurde en omheinde speeltuintje aan de Bieshuizen in SintAmands met klassieke speeltuigen kon wat extra groen gebruiken. Samen met de buurtkinderen en de leden van de nabij gelegen jeugdbeweging bekeken we hoe we dit pleintje konden opvrolijken. We besloten langs de weinig uitnodigende omheining een houtkant met inheemse plantensoorten aan te planten en enkele strategisch geplaatste kastanjehekken. De speelput met extra houten structuren zorgt voor de nodige speelprikkels. De leden van Chiro Oppuurs verfijnden hun sjortechnieken en hielpen mee bouwen aan wilgenhut en –tunnel.
Nijlen - Wilgendoolhof
St-Amands - Chiro bouwt wilgenhut
Sint-Amands - Op ontdekkingstocht
Rumst - Eerste bewoner van de toegangspoort in wilgentenen
Heist-op-den-Berg - Vlechtscherm
St-Katelijne-Waver - Open wilgenhut
Knotwilgen in ons landschap De wilg of Salix is een typische Vlaamse landschapsboom die voorkomt in vochtige gebieden langs beken, sloten, moerassen en rivieren. De wilg kan afgezaagd worden en heet dan knotwilg. Aan de stam groeien vervolgens waterloten of wilgentenen. Die twijgen zijn buigzaam en daardoor bruikbaar voor allerlei toepassingen zoals het vervaardigen van manden en meubels. Nu de tuin en de open ruimte weer een natuurlijke uitstraling hebben, staat ook de gevlochten wand van wilgentenen meer in de belangstelling.
20
Zelf aan de slag? Verzamel enkele wilgentenen van knotwilgen uit de buurt. Idealiter hebben de takken een lengte van gemiddeld 4 meter. Maak plantgaten van 50 cm diep in de vorm die je wil vlechten (hut, tunnel, …), ongeveer op een grote voetstap van elkaar. Steek de twijgen diep in de grond, vul het plantgat op en bind de takken met stevige sjorkoord naar elkaar toe. Voer de werken uit tussen november en begin maart als er geen blad aan de twijgen hangt.
SOCIAAL GROEN Lokaal buurtgroen zorgt voor ontmoeting en ontspanning. Mensen komen opnieuw in contact met elkaar en genieten van de groene omgeving. Omwonenden trekken ernaartoe met een verhaal om te delen. Kinderen leren er iets bij over de natuur en gaan op avontuur. De verhoging van betrokkenheid draagt bij tot de versterking van het sociaal weefsel. Buurtbewoners voelen zich verbonden met deze plek en dragen er daardoor beter zorg voor. Op die manier ontstaat er sociale controle en blijft de gezellige toekomst van de plek gegarandeerd.
Gemeente: Meerhout Ingediend door: gemeente Meerhout Partners: Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, gemeente Meerhout, Kogeka Geel
Parkje Cruysberghslaan Vroeger was dit parkje, beter gekend als het Engelse Hof, een speelpleintje voor kinderen uit de buurt. Maar de kinderen werden volwassenen en het pleintje groeide niet mee op. Iedereen was het er over eens, dit parkje verdiende een grondige opfrisbeurt!
St-Amands - Knus in de wilgenhut
Brasschaat - Picknickplaats
Zwijndrecht - Ontwerp voor een gezellig plekje
Meerhout - Spelen in de nieuwe boomgaard
Meerhout - Meidoorn
Kapellen - Heropening van het parkje
De gemeente rooide een verouderde haag, een aantal niet-streekeigen planten en verschillende populieren. Door het vellen van deze grote bomen en het verwijderen van de wortels werd het parkje grotendeels vernield. Om het parkje opnieuw aan te planten werd gekozen voor streekeigen plantgoed zoals kornoelje, meidoorn, spork, hazelaar, gelderse roos, veldesdoorn en gewone vlier. We plantten ook een hoogstamboomgaard met appel-, peren- en pruimenbomen. De leerlingen houtbewerking van Kogeka maakten een zitbank die rond de grote plataan centraal op het plekje werd geplaatst. Dit om de sociale functie van het plekje terug wat op te krikken. De volwassenen van nu kunnen hun plekje opnieuw gebruiken om even uit te rusten, terwijl hun kinderen er naar hartenlust spelen. Dit parkje vormt ondertussen een knooppunt van wandelnetwerk Kempense Landduinen (richting Grote Nete en watermolen).
22
Gemeente: Ranst Ingediend door: gemeente Ranst Partners: Regionaal Landschap De Voorkempen, gemeente Ranst, gemeentelijke lagere school De Knipoog, jeugddienst
Jimmyjungle Wat voorheen een vervallen educatieve tuin was, is nu een attractief buiten-gewoon plekje met leerprikkels geworden. Leerlingen en leerkrachten van de nabijgelegen school, leden van de jeugddienst, speelpleinwerkers en ouders hielpen met het opruimen van het plekje en het verwijderen van bramen en kwijnende vegetatie.
Ranst - Gevlochten wilgentunnel
Duffel - Scouts bouwen wilgenhut
Niel - Buurtbewoners helpen mee
Nijlen - Groendienst leert wilgenhut bouwen
Rumst - Leerlingen planten struiken
Duffel - Schoolkinderen planten noteboom
Het nieuwe ontwerp benadrukt het educatieve aspect. We plantten plukbomen en smulhagen, zaaiden een graskruidenmengsel in, legden een zone voor educatief tuinieren aan, bouwden een wilgentunnel en installeerden een echte buitenklas. De kinderen van de lokale speelpleinwerking bedachten de naam Jimmyjungle.
PARTICIPATIE
24
Mensen helpen graag mee! Laat ze mee nadenken over nieuwe concepten en ontwerpen. Laat hen waar mogelijk van het begin tot het einde participeren. Bij de aanleg van een buiten-gewoon plekje kan dit door gezamelijke plantacties, workshops en opruimdagen te organiseren. Samen plukken we er de vruchten van, soms zelfs letterlijk! Als je in het nieuwe ontwerp bijvoorbeeld plukbomen of smulhagen integreert, kunnen omwonenden deze oogsten. Door regelmatig langs te lopen, zal ook het sociale aspect floreren en hebben de buurtbewoners alle redenen om trots te zijn op hun woonomgeving.
ERFGOEDBOMEN Elk landschap vertelt een verhaal over de mens en zijn omgeving. Erfgoedbomen zijn hierbij belangrijke informatiedragers. Zij geven vaak een historische locatie aan, herinneren ons aan een oud gebruik, een wonderbaarlijke genezing of een bepaald persoon. Het zijn op zichzelf al buiten-gewone plekjes. Tegenwoordig vervullen erfgoedbomen deze functies niet meer waardoor ze minder in het oog springen. Met het project buiten-gewone plekjes willen wij aantonen dat we de omgeving rond zulke erfgoedbomen in ere kunnen herstellen door hen opnieuw in te richten als gezellige ontmoetingsplaatsen.
Gemeente: Lint Ingediend door: omwonende Partners: Regionaal Landschap Rivierenland, Landschapspark Zuidrand, gemeente Lint, Heemkring ‘Eugeen Goeyvaerts’
Bloemenperk en erfgoedboom
Lint - Nieuw bloemenperk
Lint - De oude lindeboom
Herenthout - Standplaatsverbetering oude linde
Lint - Solitaire bij vindt nestgelegenheid in het bijenhotel en voedsel in het nieuwe bloemenperk
Retie - Drie nieuwe lindebomen bij kapel
Genieten bij de buiten-gewone plekjes
De grote linde aan de Van Putlei in Lint is zo een levend landschapselement dat ons rechtstreeks herinnert aan het verleden. Deze majestueuze boom werd in juli 1930 aangeplant als vrijheidsboom naar aanleiding van de Eeuwfeesten. Deze werden georganiseerd voor de viering van de 100 jarige onafhankelijkheid van België. Die, zoals velen onder jullie waarschijnlijk al deels vergeten waren, het resultaat was van een monsterverbond dat katholieken en liberalen met elkaar sloten tegen het bewind van de Nederlandse koning Willem I. Een jaar later werd vermoedelijk ook het Heilig Hartbeeld bij de boom geplaatst en ingehuldigd. Het perk rond deze historische boom kreeg als buiten-gewoon plekje een grondige opknapbeurt. Overbodige verhardingen werden uitgebroken om meer ruimte aan de monumentale Linde te geven. De gemeente koos voor een weelderig bloemenperk met vaste planten en bloembollen (zodat het Nederlandse karakter toch deels gewaarborgd bleef). Geurende kruiden en kleurrijke planten fleuren de omgeving rondom het standbeeld volledig op zodat zowel passanten als bijen kunnen genieten van het kleur- en geurspektakel. Gratis geserveerd met een vleugje vaderlandse geschiedenis. Het bijenhotel biedt bovendien ook bijen de vrijheid om zich vlakbij te nestelen.
26
GEZOND SMIKKELEN, SMULLEN EN SNEUKELEN In Vlaanderen heeft één op vijf kinderen tussen vier en veertien jaar last van overgewicht. Dat blijkt uit cijfers van het medisch schooltoezicht. De twee grootste oorzaken zijn het tekort aan beweging en het eten van ongezonde, vettige en gesuikerde snacks. Reden genoeg om kinderen naar buiten te lokken met leuke speelplekken waar ze zich enerzijds naar hartenlust mogen uitleven en waar ze anderzijds lekker fruit kunnen plukken voor de kleine honger. De buitenlucht stimuleert jongeren, maar ook volwassenen om gezonder te eten. Dankzij de nabijheid van plukhagen, fruit- en notenbomen worden ze uitgenodigd tot een gezonde hap.
Gemeente: Mechelen Ingediend door: Stad Mechelen Partners: Regionaal Landschap Rivierenland, Stad Mechelen
Natuurrijke speeltuin krijgt fruithaag Op de hoek tussen de Geerdegemvaart, de Elf-novemberstraat en de Leliestraat situeert zich een recreatieve zone met zwembad, skeelerpiste en een grote zandbak met speeltoestellen. In een uithoek lag een grasplein met enkele struiken en bomen. We besloten om deze zone verder uit te bouwen tot een avontuurlijke natuurspeelplaats met een boomstammenparcours en enkele wilgenconstructies. Om de afsluiting van de skeelerpiste wat uit het zicht te plaatsen, werd een fruithaag aangeplant met plukbomen en smulhagen zodat iedereen gratis kan smullen van o.a. appels, frambozen, blauwe bessen en aalbessen. Een solitaire notenboom en een moerbei mogen hun takken spreiden om deze speelse plek van de nodige schaduwplekjes te voorzien.
Puurs - Stekelbes in sneukelhaag
Mechelen - Boomstamparcours
Mechelen - Spelen in’t groen
Brecht - Bloemenscherm van de Vlier
Mechelen - Binnen enkele jaren dragen de jonge notenbomen vruchten
Mechelen - Aalbessen om van te smullen
Plukbomen en smulhagen Plukbomen en smulhagen verschillen van ‘gewone’ hagen en solitaire bomen door de soortenkeuze. Ze bestaan uit soorten met eetbare vruchten, meestal bessen of noten en zorgen dus niet enkel voor voedsel voor vogels en andere dieren, maar ook voor een gezond tussendoortje voor voorbijgangers, buurtbewoners en spelende kinderen. Ze vormen groene linten, ecologische corridors en kleine stapstenen doorheen het landschap. Het zijn ideale schuil- ,broed- en voederplaatsen voor insecten, vogels en andere dieren. Ze hebben ook een belangrijke recreatieve en esthetische functie. In de lente fleuren de bloesems wandelpaden en parkings op. In de herfst zorgen de bessen voor kleur.
28
Veel mensen worden nostalgisch als ze terugdenken aan hoe ze vroeger bessen plukten. Tijd om het verleden terug naar het heden te halen, want heel wat bessen en noten kan je uit het vuistje eten, andere verwerk je beter in confituur, jenever, siroop, thee… Smakelijk!
SPELEN IN EEN BIODIVERS LANDSCHAP “Bio” betekent leven, “diversiteit” betekent afwisseling. Biodiversiteit is dus de verscheidenheid aan levende organismen binnen een systeem. Variatie is belangrijk voor het evenwicht in de natuur. Naast de verscheidenheid aan soorten, omvat biodiversiteit ook de diverse leefgebieden waar die soorten voorkomen. Biodiversiteit in het landschap is dus belangrijk. Het zorgt bovendien voor proper water, vruchtbare grond en een stabiel klimaat. Ook in een speellandschap is variatie via wilgenhutten, speelbosjes, solitaire bomen en struiken belangrijk voor fauna en flora. Kinderen leren spelenderwijs de planten en dieren kennen en waarderen, waardoor ze er ook meer zorg voor zullen dragen.
Gemeente: Duffel Ingediend door: scouts Duffel Partners: Regionaal Landschap Rivierenland, gemeente Duffel, scouts, Basisschool De Meyl, Natuurpunt
Een natuurlijk speelplein aan de Mijlstraat De Mijlstraat is een gehucht in Duffel dat rond 1850 ontstond uit verspreide hoeven en twee zeer landelijke woonkernen: Itterbeek in het noorden, langs de oude baan naar Lier en Klapdorp in het zuiden, op het einde van de huidige Hoogstraat. De hoofdteelt was vlas. Het landelijk karakter bleef tot op heden bewaard. Ondertussen heeft dit gehucht heel wat vrijstaande villa’s en recente eengezinswoningen van het rijhuistype. Kortom de ideale locatie om verleden, heden en biodiversiteit met elkaar te verzoenen.
Edegem - Haag rond zithoek
Oud-Turnhout - Spelen in het bos
Duffel - Zicht vanuit de wilgenhut
Duffel - Met de handen in het zand
Zoersel - Aangepast maaibeheer bij beekbegeleidende vegetatie
Mortsel - Pastoortuin Heilig Kruis
Een biodivers en buiten-gewoon afspreekplekje
30
Achter de kerk bevond zich een ruime, eentonige grasvlakte met enkele verouderde speeltoestellen. Mits enkele aanpassingen, is dit een ideale plek voor de buurtkinderen om veilig te ravotten. De leerlingen van de nabijgelegen basisschool werden alvast betrokken bij de aanplant van vlierstruiken, hondsroos, Europese vogelkers en lijsterbes. Om biodiversiteit en esthetiek verder te optimaliseren werden er ook een houtkant met els en hazelaar en een solitaire noteboom als sterk punt aangeplant. De Duffelse scouts mochten hun sjortechnieken dan weer uit de kast halen om het grasplein, met de aanleg van twee grote wilgenhutten, van een speels accent te voorzien. Deze wilgenhutten zijn samen met de struikjesbossen de ideale plek om je te verstoppen en geheimen te delen. Ze leveren bovendien de eerste nectarbron, waardoor wilde bijen maar al te graag de authentieke gezelligheid letterlijk bij elkaar zzzoemen. Het aangepast maaibeheer en de bloesems en bessen van de struikengordel leveren de juiste ingrediënten voor voeding en nestgelegenheid voor vogels, insecten en kleine zoogdieren. Resultaat: een graspleintje waarbij zowel dieren als buurtbewoners mogen mijmeren over het liefelijke platteland van weleer. Stress waarvoor? Misschien wel voor de eerste stiekeme zoen achter de kerktoren!
P
NATUUR VERSUS CULTUUR Natuur is het spontane dat ons omringt: het geheel van plant- en diersoorten, verenigd in ecosystemen en habitats. Het is niet door mensen aangeroerd en is dus de tegenpool van cultuur. Een cultuurlandschap daarentegen is “een gebied, zoals door mensen waargenomen, waarvan het karakter wordt bepaald door de actie en interactie van natuurlijke en menselijke factoren.” Opgelet, ook al zijn de meeste landschappen in Vlaanderen uitgesproken cultuurlandschappen, ze zijn ook dragers van een waardevol geheel van fauna en flora. Vandaar dat het erg belangrijk is dat wij maatregelen nemen om kleinschalige natuur te beheren en te integreren zoals o.a. bomen knotten, poelen graven en autochtone hagen.
Gemeente: Beerse Ingediend door: gemeente Beerse Partners: Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, cultuur- en groendienst gemeente Beerse
GC Heilaer
realieH CG
17
7
5 15
9 16
8
3
13 4 6 2 18
24 25 22 21
20
01
22
T A A R T S R
Beerse - Roos duizendblad
02
91
ESREEB - realieH CG
'sejkelP enoweGnetiuB' vki gelnaareH
R E
E
81
Beerse - Fris lentegroen
S A
A
2
T
Nijlen - Bij bezoekt korenbloem L
IE
IL
1
R
E
11 6
A H
H
4
A
Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete Lichtaartsebaan 45 2460 Kasterlee
21
31
T
32
41
32 19
Heraanleg ikv 'BuitenGewone Plekjes'
Nijlen - Bruin zandoogje op koekruid
12
23
GC Heilaer - BEERSE
Wuustwezel - Bijvriendelijke beplanting
Jaarlijks serveert GC ’t Heilaar een grote portie cultuur. Samen met 61 8 Regionaal Landschap Kleine en Grote7 Nete toverde de gemeente Beerse 5 de voortuin om tot een groen plekje met ecologische en streekeigen 51 beplanting. Met een mooie ecologische3 voortuin verwelkomen zij nu hun bezoekers. De aanplantingen en ingezaaide grassen zijn vlinder- en insectenvriendelijk, de bomen en struiken zijn inheems en streekeigen. De voortuin toont hoe je verschillende soorten kan combineren in een gemengde haag, hoe je een eik knot en welke hoogstammige bomen typisch zijn voor de Kempen. Vermijd het gebruik van pesticiden en laat mens, plant en dier harmonieus samenleven. De tuin is immers de letterlijke symbiose tussen natuur en cultuur en een inspiratiebron voor 42 zowel tuinliefhebbers als cultuurliefhebbers. 52
11
1
71
Ecologische tuin aan cultureel centrum
9
10
14
12
P
etBeerse eN etorG- nWandelpad e enielK pahcin sdnstapstenen aL laanoigeR 54 naabestraathciL eelretsaK 0642
Gemeente: Berlaar Ingediend door: compostmeester Partners: Regionaal Landschap Rivierenland, gemeente Berlaar, compostmeesters
Compostpark Valkenhof Samen met de buurtbewoners en de compostmeester werd er een herinrichtingsplan opgesteld voor het compostparkje aan het Valkenhof in Berlaar.
Herentals - Meisje plukt ‘onkruid’
Kapellen - Bestrijding Japanse duizendknoop
Kasterlee - Natuurlijke kantoorruimte
Rijkevorsel - Landelijke wandelroute
Berlaar - Gemengde heg met eenstijlige meidoorn, sleedoorn en hondsroos
Berlaar - Hondsroos in gemengde heg
De ruigte maakte plaats voor een gezellig en divers veldje met een autochtone bloesemhaag, enkele hazelaars en twee zomereiken. Een deel van het terrein werd ingezaaid met wilde bloemenmengsels en op het andere deel kwam een gezellig zithoekje met picknickbank. Ook het stukje grond rond de moeraseik wat verderop in de straat werd mee in het project betrokken en kreeg naast een extra picknickbank ook een grondige opfrisbeurt door de groendienst van de gemeente Berlaar.
DE JUISTE PLANT OP DE JUISTE PLAATS
34
Planten van Hier zijn afstammelingen van bomen en struiken die zich na de laatste ijstijd spontaan in onze gebieden gevestigd hebben. Ze zijn zeer goed aangepast aan de bodem en de leefomstandigheden in onze streken. We gebruiken dan de term autochtoon plantgoed. Zo hoort de berk thuis op arme zandgronden in de Kempen en wortelt de zwarte els graag in de vochtige grond nabij riviervalleien, beken en moerassen. De berk is dus inheems en streekeigen in de Kempen maar niet noodzakelijk autochtoon. Bovendien is onze fauna en flora beter aangepast aan de groei- en bloeicyclus van autochtoon plantgoed. Reden te meer om inheemse en bij voorkeur autochtone planten te gebruiken bij alle buiten-gewone plekjes.
Composteren is een biologisch proces, waarbij afgestorven leven de voedingsbodem wordt voor nieuw leven. Door zelf te composteren, bespaar je op je afvalkost en maak je bovendien een nieuw en nuttig product. Het is eenvoudig en vraagt slechts een kleine inspanning. Door te composteren doe je eigenlijk wat de natuur altijd al gedaan heeft: de natuurlijke kringloop zijn gangetje laten gaan. Wil je graag meer info over inheemse bomen en struiken uit je regio? Surf naar www.plantvanhier.be.
IN HET LANDSCHAP WONEN ONZE HERINNERINGEN Een landschap is de synthese van hoe wij een landschap waarnemen, met levende en niet-levende elementen, reliëfvormen, rivieren en alles wat mensen daaraan hebben toegevoegd. Het laat zich lezen als een boek. Maar het is een achterstevoren boek, want voor de oudste delen van het verhaal, de meest verborgen plekjes, moet je naar de achterste pagina’s. Elke tijd voegt hoofdstukken toe aan het boek en legt die op de vorige. Naarmate het landgebruik en de culturele opvattingen veranderen, krijgt ook het landschap een ander uitzicht. Zo vertelt het landschap het verhaal van de mensen die er hebben gewoond en gewerkt. Het zou zonde zijn om deze verhalen te laten verdwijnen.
Gemeente: Herenthout Ingediend door: omwonende Partners: Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete, gemeente Herenthout
De kapellekesboom Herenthout - Onderzoek oude linde
Malle - Trage weg bij Wolfskapel
Bonheiden - Herstel Pikhakendreef
Herenthout - Detail kapelletje
Aartselaar - Nieuwe bosrand bij Solhof
Bonheiden - Zicht op het landschap
Zwerfvuil, een kapotte omheining en een vernielde hondenweide waren regelrechte afknappers voor de gezelligheid van dit plekje. Opruimen en herstellen was een absolute noodzaak. Daarnaast moest de kappelekesboom, een eeuwenoude lindeboom, die alleen al om zijn grilligheid een begrip is in Herenthout, opnieuw in de kijker worden gezet. Met zijn centrale ligging is de boom immers de ideale ontmoetingsplaats voor de buurtbewoners. De linde zie je vaak als solitaire boom op betekenisvolle plaatsen, ter herdenking van een belangrijke gebeurtenis. Daarnaast vind je lindes ook terug op binnenplaatsen van kastelen of in de buurt van boerderijen. De linde staat immers symbool voor bescherming en verbondenheid bij de gemeenschap. De Germanen zagen deze boom bovendien als veruitwendiging van liefde, rust, vrouwelijke gratie en schoonheid. De linde kan wel duizend jaar oud worden. Vroeger was het de gewoonte om huwelijken te sluiten onder deze boom. De duimen van de geliefden werden dan in de bast gedrukt. Het is dus niet verwonderlijk dat de linde veelvuldig werd aangeplant als herdenkingsboom.
36
Reden genoeg om de kapellekeslinde in Herenthout aan een grondig onderzoek te onderwerpen met een bodemonderzoek, het graven van profielkuilen, een inspectie van de stam en kruin, een bladanalyse en een picusmeting (techniek om inwendige holtes en houtrot van een boom in kaart te brengen). Daarnaast werd een onderhouds- en herstelsnoei uitgevoerd en werden de concurrerende bomen weggenomen om de kruin van de linde vrij te stellen.
Gemeente: Zandhoven Ingediend door: gemeente Zandhoven Partners: Regionaal Landschap De Voorkempen, gemeente Zandhoven, jeugddienst
Het bergske Dit verscholen bosplekje is eigendom van de gemeente Zandhoven. Het plekje was erg verwilderd en had veel last van sluikstort. Nochtans had de sterke strategische ligging op het kruispunt van enkele trage wegen en het wandelknooppuntennetwerk Kempense Netevallei heel wat potentieel. Ideaal om er een recreatief rustpunt in te richten dat volledig is opgebouwd uit natuurlijke materialen zoals een boomstambank, takkenwal en een boomstamfietsenstalling. Als blikvanger plaatsten we een imposant kettingzaagsculptuur. In samenwerking met de jeugddienst en het lokale schooltje hebben de buurtkinderen nog een artistieke toets toegevoegd door allerlei tekeningen van de dieren in het bos op de aangrenzende betonnen omheining te schilderen.
Zandhoven - Boomverzorgers nemen de grote eik onder handen
Hoogstraten - Omgeving Sluiswiel langs De Mark
Bornem - Een groene oase van rust
Zandhoven - Leerlingen schilderen aanpalende schutting
Wommelgem - Babbelhoek langs slotgracht bij ‘Het parlement’
Turnhout - Groene picknickplaats
Wandelen langs knooppunten
LEKKER ONTSPANNEN IN DE BUITENLUCHT Staat de zon hoog aan een staalblauwe hemel en hoor je ‘s ochtends de vogels al fluiten? Dan is het een ideale dag om te gaan picknicken! Tijdens een picknick is het immers heerlijk genieten van eten en drinken, de nabije natuur, de buitenlucht en het fijne gezelschap. Het is ook de perfecte aanleiding voor een verrassend uitstapje dicht bij huis. Bovendien kan je tijdens het picknicken ongedwongen de mensen uit je buurt beter leren kennen.
38
Veel van de buiten-gewone plekjes zijn gelegen langs een recreatief traject. De regionale landschappen van de provincie Antwerpen werken samen met partners en streekbewoners aan een beleefbaar en biodivers landschap, waarvan jij als wandelaar volop kan meegenieten. Daarom namen we het initiatief om in samenwerking met talrijke partners het wandelaanbod in de streek te optimaliseren, op terrein te bewegwijzeren en op wandelkaarten uit te geven. Dankzij de wandelnetwerken met wandelpaden die elkaar kruisen in genummerde knooppunten kan je zelf je eigen traject uitstippelen. Al wandelend zal je merken hoe mooi onze provincie nog is! Meer info via: www.wandelknooppunt.be
Publieksevenementen Tijdens verschillende publiekswedstrijden konden inwoners van de provincie Antwerpen een stem uitbrengen om mee te beslissen wat er met de buiten-gewone plekjes kon gebeuren. Als feestelijke afsluiter werden 5 plekjes, samen met alle partners die eraan meewerkten, extra in de bloemetjes gezet. Het overzicht van de winnaars is terug te vinden op de volgende pagina’s.
40
41
Tijd voor feest! Met z’n allen naar buiten Wanneer het zonnetje ons landschap verlicht en verwarmt, wordt ons verlangen om buiten te komen erg groot. We vinden het heerlijk om de lente en de zomer op te snuiven, een openluchtbabbeltje te slaan met knotboom en buurman, een lange wandeling te maken doorheen de velden, even halt te houden om te picknicken tussen de wilde bloemen om daarna voldaan naar huis terug te keren, maar niet zonder eerst nog even langs het buurtparkje en de ecologische fruitboomgaard van de wijk te passeren. Ook tijdens de herfst- en wintermaanden lokt de buitenlucht ons af en toe onze huiskamers uit om het landschap in te trekken en een gezellig plekje te zoeken om even te ontsnappen aan de stress van alle dag.
De winnaar in regio Schelde-Durme is de berm aan de museumspoorlijn in woonwijk Keulendam in Puurs. Over de spoorlijn rijdt af en toe nog een pleziertreintje, maar de berm lag er verlaten bij. Opvallend aan het buiten-gewone plekje in Puurs is de 100 meter lange sneukelhaag vol eetbare bessen. Passanten kunnen in de zomer zelf hun gezonde snack bijeen plukken. Het hele publieksfeest stond dan ook in het teken van gezond smullen. Zo waren er ecosmosjes te verkrijgen, met de sapjesfiets maakte je al trappend zelf de lekkerste fruitsmoothies, honingboer Tony vertelde er over de bloemetjes en bijtjes, essentieel voor een goede fruit- en groentenoogst en de kinderen konden deelnemen aan een workshop bijenhotelletjes bouwen.
Jammer genoeg heeft niet iedereen de kans om dit allemaal te beleven. Naast de vele mooie plekjes zijn er in de provincie Antwerpen ook heel wat verloederde plaatsen die zelfs de zon niet meer kan opvrolijken. Het was hoog tijd om deze verrommelde plekjes aan te pakken en op te frissen! Met het project Buiten-gewone plekjes gaven wij 50 grijze locaties een nieuwe, speelse en vooral groene bestemming. Als feestelijke afsluiter van dit buiten-gewone project kregen de vijf mooiste ‘buiten-gewone plekjes’ nog een heus publieksevenement cadeau. Een feest dat alle betrokkenen nog eens extra in de bloemetjes zetten en meteen ook als promotiestunt gold voor de nieuwe groene trekpleister uit de buurt.
42
43
In Rivierenland won het bosje aan de steenbakkerijen in Niel de hoofdprijs. Dit bijzondere plekje ligt aan een recreatieve verbindingsweg die toegankelijk werd gemaakt met een houten trapje. In het bosje werd een kronkelpad aangelegd, wilgenpoorten gevlochten en een takkenril geconstrueerd waardoor je door een groene tunnel wandelt. Op het graspleintje, vlakbij het café, kan je tot rust komen en dat is exact wat de vele bezoekers deden.
44
In regio de Voorkempen hebben we de vergeten speeltuin in Schilde vanonder het zand gehaald en er een knalfeest gehouden om deze plek voor altijd te onthouden. Het speelpleintje werd omgedoopt tot mierenbos, door de aanwezigheid van rode bosmieren. Tijdens het feest konden mensen aanschuiven aan de insectenbar waar men eetbare insecten kon proeven, puur of verwerkt in producten zoals eiersalade of chocolade.
45
In Vorslaar, regio Kleine en Grote Nete, werd het buurtplein Hildering opnieuw toegankelijk, attractief en uitdagend gemaakt. Dankzij de inzet van de studenten van de Thomas More hogeschool, die speciaal voor het plekje een grote familiezitbank ontwierpen, wordt het plekje ondertussen weer druk bezocht. Tijdens een groot buurtfeest werd de zitbank officieel ingehuldigd als pronkstuk van het plekje. Een beestentoren verwelkomt de egels, vlinders, solitaire bijen en andere kriebeldiertjes.
46
Ook de boskapellen in het verstedelijkte Kontich, regio Landschapspark Zuidrand herleven dankzij het project Buiten-gewone plekjes. De grote acacia naast de brug werd omgetoverd tot een prachtig boommonument. Een echt kunstwerk dat de link legt tussen geschiedenis en natuur. Het sculptuur torende, tijdens het publieksevenement, hoog uit boven het recent uitgebreide kappelekesbos en vormt het ideale herkennings- en afspreekpunt voor dit idyllische plekje.
47
Met de financiële steun van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn Platteland
