tekst Auteur en fotografie Marijn Heuts tekst fotografie Auteur
Kafue National Park 108 ontdek afrika 1• 1 •2008 2008
Zambia Titel
Koereiger lift mee op Kaapse Buffel
ontdek afrika 1 • 2008 109
Wild kijken in alle rust 110 ontdek afrika 1 • 2008
Zambia
Roodsnavelossenpikker op de rug van een Burchell’s Zebra
ontdek afrika 1 • 2008 111
Waar het onder fijnproevers al veel langer te boek staat als één van de laatste wildernissen van Afrika, geniet Zambia bij het grote safari publiek in Nederland nog niet zo heel veel bekendheid. Pas sinds het televisie programma Van Amstelveen naar Afrika vorig jaar wekelijks veel kijkers trok, lijkt Zambia langzaam de aandacht te krijgen die het verdient en worden er georganiseerde reizen aangeboden naar dit prachtige land net ten noorden van wat bekend staat als zuidelijk Afrika. De natuur van Zambia Hoewel Zambia ook op cultuurgebied zeker het een en ander te bieden heeft en de Zambiaanse kant van de wereldberoemde Victoria Falls zo niet nog mooier is dan de veel meer bezochte Zimbabwaanse kant, is het vooral de enorme en indrukwekkende natuurlijke diversiteit die een bezoek aan dit land zo de moeite waard maakt. Van de ongeveer twintig officiële wildparken die Zambia rijk is, zijn het wereldberoemde South Luangwa National Park en het op de grens met Zimbabwe gelegen Lower Zambezi National Park onbetwist de grootste publiekstrekkers. In het westen van het land bevindt zich echter nog een andere parel, het Kafue National Park. Kafue National Park, genoemd naar de grootste van drie rivieren die het park doorkruisen, is met zijn ruim 22 000 vierkante kilometer half zo groot als Nederland. Het is daarmee naast het
oudste ook het grootste nationale park van Zambia en overtreft qua oppervlakte zelfs het Kruger Park in Zuid Afrika en Etosha National Park in Namibië. Het overgrote deel van het park bestaat uit de voor Afrika zo kenmerkende savanne, maar in het uiterste zuiden zijn dicht beboste en rotsachtige heuvels te vinden en langs de rivieren en de diverse poelen tref je altijd groene riviervegetatie aan. Beroemd is het park echter vooral vanwege de moeilijk begaanbare moerasachtige graslanden in het noorden van het park, de Busanga Plains. Deze uitgestrekte vlakten overstromen elk jaar tijdens het natte seizoen en zijn tijdens de droge maanden een eldorado voor vogels en vooral de grazende zoogdieren, die elders in het park weinig of geen water en sappig gras meer kunnen vinden. Ze verzamelen zich in enorm grote getale op de natte vlakten en trekken daarmee natuurlijk ook veel leeuwen, cheeta’s en luipaarden aan. Al deze dieren zijn relatief eenvoudig te spotten, aangezien er weinig bomen op de uitgestrekte vlakten staan. De leeuwen in Kafue hebben zich zelfs aan de omstandigheden aangepast en kunnen soms worden gezien terwijl ze hun beoogde prooi achtervolgen door het anders zo door hen verafschuwde water. De Busanga Plains zijn alleen toegankelijk tijdens de droge tijd. Aangezien de hoeveelheid regen in de natte tijd nogal kan variëren, is het elk jaar een verrassing vanaf wanneer de Busanga Plains weer bereikbaar zijn. Doorgaans zijn de vlakten en een aantal wegen in het park tussen november en april in elk geval niet begaanbaar. Dit betekent dan automatisch dat de beste tijd om het park te bezoeken is gelegen in de droge tijd tussen mei en oktober. Busanga Plains Je kunt er voor kiezen een dagtocht naar de Busanga Plains te boeken vanuit één van de lodges die zich ten zuiden van de vlaktes bevinden. Bijna alle deze lodges hebben echter ook een satelliet kamp op een ‘eiland’ op de Busanga Plains, zodat niet elke dag de lange tocht vanuit de lodge naar de vlaktes gemaakt hoeft te worden. Met één of meerdere over-
Uitzicht over de Busanga Plains 112 ontdek afrika 1 • 2008
Zadelbekooievaar
Zambia
ontdek afrika 1 • 2008 113
nachtingen op de plains kun je, temidden van de grote kuddes, de sfeer van het echte Afrika proeven. Tijdens een bezoek in augustus waren de vlaktes nog relatief nat en was het een hele onderneming voor de gids/chauffeur om de landrover veilig door de verraderlijke moddervelden te manoeuvreren zonder al te vaak vast te komen staan. Het is dan ook niet aan te raden met eigen vervoer de Busanga Plains te bezoeken, hoewel een selfdrive in Kafue Nationaal Park wel mogelijk is. Zo’n selfdrive is trouwens een geheel andere ervaring dan een safari met eigen vervoer naar bijvoorbeeld Kruger Nationaal Park in Zuid Afrika. Woeste aanval Omdat Zambia nog steeds geen toeristische hotspot is kom je tijdens een dagje gamedriven in Kafue Nationaal Park weinig tot geen andere auto’s tegen, ook al is het (niet geasfalteerde) wegennetwerk bijzonder beperkt.
Houd wel de kalender in de gaten en probeer de grote viswedstrijden die zo nu en dan door de lodges worden georganiseerd te mijden. Tenzij je het niet erg vindt de camping te delen met grote groepen Zuid-Afrikanen met lawaaiige motorboten en complete, luidruchtige, huishoudingen. Als je besluit zelf op pad te gaan is het wel oppassen geblazen, ook voor de safariganger die al eerder op eigen houtje door zuidelijk Afrika heeft gereden. Kafue Nationaal Park trekt relatief weinig bezoekers en de dieren zijn dan ook nog niet zo gewend aan auto’s en de mensen die daar in zitten. Tel daar bij op dat stroperij in Zambia nog niet tot een heel erg grijs verleden behoort, en je begrijpt dat je de dieren heel anders moet benaderen dan in de meer toeristische parken in zuidelijk Afrika. Dat ervoer ik aan den lijve met een kudde olifanten. Normaliter is een afstand van vijftig meter al meer dan veilig, zelfs als er kalfjes in de kudde aanwezig zijn. In dit specifieke geval bevond de kudde zich op meer dan 150 meter
114 ontdek afrika 1 • 2008
Afrikaande Nimmerzat
Zambia
Bonte ijsvogel tegen de ondergaande zon, afrikaanse visarend, afrikaanse slangenhalsvogel, afrikaanse jacana, kleine bijeneter, bruinkapijsvogel
ontdek afrika 1 • 2008 115
toen de woeste matriarch frontaal in de aanval ging. Vergeet de schijnaanvallen: trompetterend, met de oren wapperend, het hoofd naar de grond gericht en vol gas richting onze auto, daarbij niet kijkend op een boompje meer of minder. Omdat de gids de motor van de landrover had laten lopen en direct kon optrekken, kwam de olifant uiteindelijk luttele meters tekort en liep het met een sisser en een paar gemiste hartslagen af. Bijzondere diersoorten Naast de bekende safari specialiteiten als leeuwen, buffels, zebra’s en olifanten herbergt Kafue ook een aantal diersoorten (voornamelijk antilopen) die kenmerkend zijn voor Zambia of zelfs nagenoeg alleen voorkomen in Kafue. Waar je in zuidelijk Afrika haast struikelt over de impala’s en springbokken, is het in Zambia de gedrongen puku die je echt overal kunt vinden. Op de Busanga Plains komt de lechwe voor en de Busamga Swamps herbergen de zeldzame sitatunga, die speciaal gebouwd is om door het diepe water te kunnen rennen.
116 ontdek afrika 1 • 2008
Meer zuidelijk in het park kun je de sable en roan antilopen tegenkomen, soorten die elders tot de zeldzaamheden worden gerekend. En al die antilopen trekken naast troepen leeuwen natuurlijk ook luipaarden en cheeta’s aan. Het schuwe luipaard is het best te ontdekken langs de rivierbeddingen, terwijl de razendsnelle cheeta de uitgestrekte Busanga Plains als jachtgebied prefereert. De (letterlijk) grote afwezigen zijn de giraffe en de neushoorn. De eerste kwam er in de historie van het park gek genoeg nog nooit voor, terwijl de laatste door toenmalige stroperij sinds halverwege de jaren ’90 niet langer in het park te vinden is. Ook voor vogelaars heeft Kafue meer dan voldoende te bieden, met meer dan 470 soorten die in het park zijn gespot. Het meest gezocht is de bijzondere Pel’s fishing owl, maar ook de gewonere soorten zijn meer dan de moeite waard. Langs de vijftig meter oever die de camping van Lufupa lodge beslaat bevonden zich meerdere
Bruinkapijsvogel
Zambia
Afrikaanse olifanten, burchell’s zebra’s op de vlucht leeuwin op de loer, puku op de Busanga Plains boomeekhoorn, genetkat tijdens een nightdrive
ontdek afrika 1 • 2008 117
niseerde gamedrive. De in het park werkzame lokale gidsen zijn allemaal bijzonder bekwaam en hebben ieder zo hun eigen specialisme. Omdat het hen tevens is toegestaan zo nu en dan de wegen en paden te verlaten, kunnen zij je zeer dicht bij de dieren brengen, wat zeer zeker een onvergetelijke ervaring is. Helemaal bijzonder is het om mee te maken hoe de gids bij het uitrijden van het kamp aan de hand van een paar vage sporen bepaalt welke kant wordt opgereden en je minder dan dertig minuten later oog in oog met de machtige mannetjesleeuw brengt die de auteur van die vage sporen is! De nightdrives in Kafue geven veel meer voldoening dan elders in zuidelijk Afrika het geval is, vooral omdat het park een bijzonder goede reputatie heeft op het gebied van nachtelijke luipaard sightings.
soorten prachtige ijsvogels die zich op zeer korte afstand lieten bekijken. Aan de overkant nestelde een paartje visarenden dat voortdurend de ijzingwekkende contactroep lieten horen. Een handje vol broodkruimels op de grond bracht diverse kleine en kleurige zangvogeltjes heel dichtbij. Gamedrives Vertrouw je je eigen spotkwaliteiten niet zo en wil je graag zoveel mogelijk dieren en/ of vogels zien, boek dan vooral eens een georga-
118 ontdek afrika 1 • 2008
Lodges De lodges in Kafue National Park zijn overigens veelal zonder omheining. Het kan dus voorkomen dat de geluiden van leeuwen en hyena’s die je ’s nachts meende te horen, van nog veel dichterbij kwamen dan je had ingeschat. Leeuwensporen rondom je tent in de vroege ochtend zijn de stille getuigen. En anders is er nog de medewerker die elk dag voor zonsopkomst de vuren aansteekt, die doodleuk vertelt dat hij, gewapend met alleen een zaklamp, een close encounter met de betreffende leeuw had. Overdag zijn het de olifanten die dagelijks komen kijken of de palmen in het kamp nog rijpe vruchten dragen of op enkele tientallen meters van de tenten een spetterend bad in de rivier nemen, onder begeleiding van ontevreden knorrende nijlpaarden. Naast gamedrives bieden de meeste lodges ook andere activiteiten aan, zoals wandelen, sportvissen en boottochtjes over een van de rivieren. Maar het is ook geen straf om met een goed boek en een glas wijn plaats te nemen onder een schaduwrijke boom aan de oever van de rivier en even gewoon te genieten van het echte wilde Afrika dat in Kafue Nationaal Park in typisch Afrikaans tempo aan je voorbij trekt.
Zonsondergang over de Kafue Rivier
reisinformatie kafue national park
Algemene informatie Kafue National Park is gelegen op tweehonderd kilometer afstand van de hoofdstad Lusaka en is eenvoudig bereikbaar over een (van de weinige) geasfalteerde weg(en) in Zambia. Eenmaal in het park zijn er enkel nog gravel- en zandwegen, het is dan ook niet aan te raden zonder 4×4 auto het park in te gaan. Wellicht daarom is er bij de autoverhuurbedrijven in Lusaka ook weinig anders te verkrijgen. De paar gewone auto’s die te huur zijn mogen niet eens buiten de stadsgrenzen gebruikt worden. Praktische zaken Meer informatie over Zambia en Kafue is te vinden op de website van Zambia Tourism. www.zambiatourism.com
De door Nederlanders gerunde lodge uit Van Amstelveen naar Afrika is ook op internet te vinden. www.mukambi.com Een prima reisgids over Zambia en Kafue is: Bradt Travel Guide 2005, isbn 1841620823 British Airways voert rechtstreekse vluchten uit van Londen Heathrow naar Lusaka, en tevens aansluitende vluchten van Amsterdam of Brussel naar Londen. www.britishairways.com
Zaïre
Voor autohuur kun je prima terecht bij de Nederlander Hans Sportel die in Lusaka woont. www.limohire-zambia.com Accommodatie in Kafue National Park is ruim beschikbaar. Goede ervaringen zijn er met de camping van Lufupa Lodge www.wilderness-safaris.com
South Luangwa np
zambia Kafue np
Zambezi np Lusaka Zimbabwe
Volgegeten mannetjesleeuw 120 ontdek afrika 1 • 2008
Groene meerkat
