Teeltwinst door goed watermanagement
Optimale watergift - Recirculatie
-
Johan Nooren, DLV aardbeien
© DLV Plant
Teeltwinst door goed watermanagement
Optimale watergift
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding Een goede verdamping is belangrijk voor: - Koeling van de plant - Intern transport en opname van voedingselementen - Fotosynthese/CO2 opname
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding Verdamping afhankelijk van: -
Licht Beschikbaar water (wortelactiviteit) Luchtvochtigheid omgevingslucht CO2-gehalte in de lucht
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding Wortelactiviteit wordt bepaald door: -
Verdampingsniveau substraat-EC Beschikbaar water in het substraat Ontwikkeling van de wortels Substraat/worteltemperatuur Straling (opbouw van zouten en suikers in wortels)
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding
Naar gelang behoefte van het gewas: • Opbouw van voeding in het substraat • Opbouw van watergift
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding startfase
groeifase
bloeifase
oogstfase
drain-% actief
vochtig
10
15-25
25-30
drain-% weinig actief
vochtig
0-5
10-15
10-20
gewenste drain-EC
-
1,3-1,4
1,5-1,6
1,6-1,8
laag substraat
3,0
3,0
2,8
hoog substraat
3,3
3,3
3,0
EC som drain + gift
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding Niet alleen Drain belangrijk!: - Beurtgrootte - Hoeveelheid beurten (waterbehoefte) - Fase van de teelt - Instraling, stralingssom - Wind - Luchtvochtigheid - Start en stoptijden
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding Beurtgrootte: -
Substraathoogte substraattype Gewenste vochtigheid van het substraat Gelijkheid in afgifte van de druppelaars verdamping
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding Hoeveelheid beurten: - Liters aanpassen aan het weer Temperatuur oC 15 15 20 20 25 25 30 30
Wind weinig veel weinig veel weinig veel weinig veel
Teeltfase 2 - 4 weken na pl. 3-5 5-8 5-8 8 - 10 10 - 12 12 - 14 14 - 16 16 - 18
Aanvang bloei 8 - 10 10 - 12 10 - 14 12 - 16 14 - 18 16 - 20 18 - 22 10 - 25
Vrucht groei Oogstfase 14 - 18 16 - 20 18 - 23 20 - 25 25 - 28 27 - 32 30 - 35 35 - 40
Aangeven hoeveelheden zijn millimeters water per week (liter/m2).
-
Ook frequentie aanpassen van belang
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding Start en stoptijden Te nat substraat in de nacht zorgt voor te laag zuurstofgehalte in het substraat -> wortelafsterving Gewas met vruchten moet deze op spanning houden voor maximale uitgroei en ter voorkoming van scheuren
© DLV Plant
Strategie watergift en voeding Ondersteuning in aansturing en beslissing Tensio-meter W.E.T.-meter Weeggoot
© DLV Plant
Weeggoot
© DLV Plant
Teeltwinst door goed watermanagement
recirculatie
© DLV Plant
Regelgeving Trayvelden Besluit landbouwactiviteiten, ingang waarschijnlijk 1 januari 2013 • Al het overtollige giet- en drainwater moet altijd worden opgevangen en binnen het bedrijf worden hergebruikt. • De eerste 30 m3 (nu 20 m3) regenwater per ha trayveld moet worden opgevangen en binnen het bedrijf worden hergebruikt. • Na de opvang van de eerste 30 m3 mag het overtollige regenwater via de pompput worden geloosd op oppervlaktewater. • Minimale opvangcapaciteit 500 m3 per ha. • Er mag geen directe afstroom zijn vanaf de velden richting de sloot. • Teeltvrije zone is 150 cm vanaf insteek van de sloot bij gangbare spuit, 1 meter bij luchtondersteuning en 50 cm bij emissiescherm. • Bij doorlatende ondergrond mag alleen gebruik worden gemaakt van langzaam-vrijkomende meststoffen.
© DLV Plant
Regelgeving Stellingteelt • Drainwater van stellingen mag niet worden geloosd op oppervlaktewater of riolering maar moet worden opgevangen en hergebruikt binnen het bedrijf. • Lozing van drainwater in bodem is alleen toegestaan bij gebruik langzaam vrijkomende meststoffen. • Teeltvrije zone is 150 cm vanaf insteek van de sloot bij gangbare spuit, 1 meter bij luchtondersteuning en 50 cm bij emissiescherm.
© DLV Plant
regelgeving Bevoegd gezag • Voor lozingen in de sloot is waterschap bevoegd gezag. • Voor lozingen in de bodem en op riolering is gemeente bevoegd gezag. Regels per gemeente anders.
© DLV Plant
Dus: water opvangen
En dan? - Aanwenden op andere teelt - hergebruiken
© DLV Plant
Aanwenden op andere teelt
- Moet in verhouding zijn - Kan gedruppeld worden op vollegrondsteelt op ruggen (wel ziekte risico) - Maar ook: grasland, maïsland, boomkwekerij.. - Onder de stellingen beregenen?
© DLV Plant
Hergebruik drainwater Waar moet het water aan voldoen voor het kan worden hergebruikt: - Zouten niet te hoog uitgangswater - Vrij van schimmels/bacteriën(/Virus/aaltjes) onstmetten - Resten gewasbescherming - Niet verstoppingsgevoelig
© DLV Plant
Uitgangswater druppelen grenswaarde element
mmol/l
Calcium
<2,5
Kalium
<3
Magnesium
<2
Sulfaat
<1
fosfaten
<0,1
silicium
< 0,1-0,2
Natrium
<0,3
Chloride
<1 Grenswaarde
element
umol/l
ijzer
<10
boor
<6-7
zink
<5
mangaan
15
koper
0,75 © DLV Plant
Uitgangswater druppelen Teelt op stelling veelal niet de mogelijkheid om regenwater op te vangen meestal bronwater Alternatief: oppervlakte water vaak niet beter en wisselvalliger Leidingwater in de meeste regio’s zeker niet beter Ontijzeren veel gevallen al standaard Maar nu ook Osmose vanwege hergebruik? Alternatieve bron?
© DLV Plant
Uitgangswater druppelen Omgekeer osmose: ontzouten van het water Investering en stroomverbruik afhankelijk van hoeveelheid en soort ionen Bijvoorbeeld: Borium laat zich moeizaam verwijderen Natrium vrij makkelijk
© DLV Plant
Uitgangswater trayveld Waterkwaliteit minder snel een probleem: - hogere tolerantie van de waarden elementen - bij flinke regen sprake van sprake van gedeeltelijke verversing
© DLV Plant
Ontsmetten Voor hergebruik: ontsmetten - Schimmels met zwermsporen: Phytophthora, (Pythium) - Bacteriën: Xanthomonas fragaria - Virussen: in productieteelten niet echt aan de orde - aaltjes
© DLV Plant
Ontsmetten Geen garanties - Regelmatige controle ontsmette water - Ontsmet water kan weer bevuild raken
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Systemen: -
Trage zandfilter UV-filter Verhitting Moerasfilter
- ECA
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Trage zandfilter -
Drainwater silo filtersilo van minimaal 2,5 meter hoog Bovenop een laag drainwater Lagen zand voor filtratie (micro organismen) grind van diverse fracties voor drainage Drainageslang naar zuiver water opslag
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Trage zandfilter - Max 120 liter/uur doorstroming per 24 uur 2,9 m3 water/m2 benodigde capaciteit bepalend voor diameter - Minimaal 15°C voor kassen binnen plaatsen te koud: opslag tot volgend jaar
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Trage zandfilter - Werking op veel schimmels en bacteriën goede werking op Phythophthora’s Xanthomonas: goede werking op diverse soorten dit jaar nog onderzoek naar Xanthomonas fragaria geen werking op virussen en aaltjes
© DLV Plant
Trage zandfilter
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Trage zandfilter Ervaringen: - Met name in België toegepast, belangstelling NL - Ervaringen rozenteelt: aaltjes!! - waterbanen kunnen optreden - Schoonmaken van de toplaag - Water moet blijven circuleren
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Trage zandfilter, voorbeeld Stan van Eekelen, Zundert Trage zandfilter - Diameter van 6,22 meter volledig filtersysteem zonder opvangsilo’s - 3,5 m3/uur 84 m3/dag - prijsinidcatie: € 33.000, jaarkosten (13,5%): € 4.455,Vrij hoog investeringsbedrag, maar lage variabele kosten (stroom van de pompen) © DLV Plant
Ontsmetten: systemen UV onstmetter - Water stroomt langs UV lampen - Lampen met golflengte 200-280 nm Capaciteit afhankelijk van transmissiewaarde en dosis UV-straling installatie Voorfiltratie met snelle of langzame zandfilter Bijmengen van schoon water
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen UV onstmetter Stralingsdosis in mW/cm2 Stroomsnelheid afhanklijk van te doden materiaal 15 mJ/cm2: eitjes nematoden 30 mJ/cm2: bacteriën 100 mJ/cm2: Phytophthora (cactorum/fragaria?) 200 mJ/cm2: aaltjes
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen UV onstmetter Ervaringen: - Afbraak van ijzerchelaten - Brede, goede werking, mits goed onderhoud en controle - Brede ervaring in glasteelt aardbei - Transmissie geeft vaak een probleem - Hoge energiekosten
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen UV onstmetter Infa Techniek Investering/jaarkosten (18,5%): 1,4 m3/uur: €15.000,- / € 2.775,2,9 m3/uur: €18.000,- / € 3.330,Stroomkosten + afschrijving lamp: globaal €0,12/m3 Capaciteit: berekenen op daltarief: dus max 8-10 uren/dag Bij 8-10 uur/dag: 11,2 – 14 m3/dag 23,2 – 29 m3/dag
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Verhitting Verhitting door een warmte-wisselaar Uitgangspunt is beschikking over warm water warmte-buffer Voor volledige ontsmetting; - 30 seconden bij 95°C - 2 minuten bij 90°C - 3 minuten bij 85°C Zonder virusverwachting: 2 minuten bij 60°C (= ca 40% energie besparing)
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Verhitting ervaringen: - Zeer effectieve, brede werking tegen alle pathogenen - Goed controleerbaar proces - Drainwater pH moet <5 ivm neerslaan calcium (aanzuren) - Voorfiltratie is nodig (50-70 um) - Dure ontsmettingstechniek
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Verhitting Vaste kosten / jaarkosten (13,5%) 1,5 m3/uur € 20.500 / € 2.768 3,0 m3/uur € 24.500 / € 3.308 Capaciteit/dag: 36 m3 / 72 m3 Uitgaande van de verhitting bij 60°C: - 0,7 m3 gas per m3 water. - Bij een gasprijs van €0,35/m3: € 0,24 /m3 water
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Moerasfilter Techniek die oorspronkelijk bedoeld is voor afvalwater geschikt te maken voor lozing Water stroomt continue door een watergang met enkele watervalletjes (zonlicht en lucht) In het water staan/drijven planten (opname voedingsstoffen)
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Moerasfilter In onderzoeken wisselende resultaten op werking Phytophthora schimmels. Niets bekend over Xanthomonas Ervaringen boomkwekers: vitaler water Werking tegen pathogenen naar verwachting met name door beluchting, zonlicht en afzinken Onderzoek nodig op geschiktheid voor ontsmetting
© DLV Plant
Ontsmetten: systemen Moerasfilter Voorbeeld: C. Buijnsters, Etten-Leur 3-4 waterbassins die in elkaar overlopen: watervallen - Diepte variërend van 1,5 tot 2,5 meter - Gele lis tegen algen (afdoende werking) - 5 meter breed - Lengte 130 meter - Drainwater kas vanuit drainput in het systeem - trayveldwater wordt gepompt vanuit de opvang - Totale investering: €10.000-€12.000 - Jaarkosten: €1350 - €1620
© DLV Plant
Moerasfilter
© DLV Plant
Berekening Uitgangspunten: 325 liter/m2 per productieteelt op substraat Berekening drain produktieveld 20% van 6500 m3 = 1300 m3/ha Capaciteit: 1,25 liter drain per dag = 12,5 m3/dag/ha totale kosten per jaar voor productieteelt van 2,5 ha, 2 teelten of doorteelt jaarlijks m3 te ontsmetten:
3250
benodigde capaciteit:
31,25
jaarkosten variabele kosten totale kosten
Trage zandfilter
UV
Verhitten
4455
3330
2768
0
390
780
4455
3720
3548
gerekend met trage zandfilter met ruime overcapaciteit
© DLV Plant
Meststof € 2000,- /teelt € 4000,-/ha doorteelt/2x telen bij 20% hergebruik: € 800,-ha/jaar besparing op 2,5 ha € 2000,-
© DLV Plant
berekening Uitgangspunten trayveld: Jaarlijks aan drainwater te verwerken: 3500 m3/ha Capaciteit: 30 m3/dag
totale kosten per jaar voor 1 ha trayveld jaarlijks m3 te ontsmetten:
3500
benodigde capaciteit
jaarkosten variabele kosten totale kosten
30 Trage zandfilter
UV
Verhitten
4455
3330
2768
0
420
840
4455
3750
3608
gerekend met trage zandfilter met ruime overcapaciteit
© DLV Plant
berekening
totale kosten per jaar voor 1 ha trayveld + 3 ha produktie jaarlijks m3 te ontsmetten:
7400
benodigde capaciteit
67,5
jaarkosten variabele kosten totale kosten
Trage zandfilter
UV
Verhitten
4455
3330
3308
0
1036
1776
4455
4366
5084
UV hier gedeeltelijk in dagtarief stroom
© DLV Plant
conclusie -
Voor moerasfilter meer zekerheid nodig UV en verhitten (stookteelt) blijven goede opties Ontwikkeling van gasprijs en stroomprijs Voor grote hoeveelheden drain zal trage zandfilter interessant worden - Voor trage zandfilter nog wel zekerheid op Xanthomonas fragaria nodig - Per bedrijf zullen goede calculaties gemaakt moeten worden wat de beste optie is.
© DLV Plant
