Technische Aanbevelingen

Sint Maria Klushuis

September 2013

Verkoopproject Sint Maria Klushuis, Oude Westen, Rotterdam

Technische Aanbevelingen

1. Inleiding: Bouwbesluit, overige eisen en aanbevelingen

blz. 7

2. Opbouw volgens STABU-bestek

blz. 9

3. Onderdelen/Elementen (codering volgens STABU)

10) Stut- en sloopwerk

blz. 11

12) Grondwerk

blz. 11

15) Terreinverhardingen

blz. 11

17) Terreininrichting

blz. 12

20) Funderingspalen en damwanden

blz. 13

22) Metselwerk

blz. 13

24) Ruwbouwtimmerwerk

blz. 14

25) Metaalconstructiewerk

blz. 17

30) Kozijnen, ramen en deuren

blz. 17

32) Trappen en balustraden

blz. 19

33) Dakbedekkingen

blz. 20

34) Beglazing

blz. 22

35) Natuur- en kunststeen

blz. 22

37) Na-isolatie

blz. 22

September 2013 Technische Aanbevelingen Sint Maria Klushuis


INHOUDSOPGAVE

3

40) Stukadoorswerk

blz. 26

41) Tegelwerk

blz. 26

42) Dekvloeren en vloersystemen

blz. 28

43) metaal- en kunststofwerk

blz. 29

44) Plafond- en wandsystemen

blz. 29

45) Afbouwtimmerwerk

blz. 32

46) Schilderwerk

blz. 32

47) Binneninrichting

blz. 33

50) Dakgoten en hemelwaterafvoeren

blz. 33

51) Binnenriolering

blz. 34

52, 55, 70) Invoer nutsleidingen (o.a.) water, gas, elektra

blz. 34

52) Waterinstallaties

blz. 35

53) Sanitair

blz. 35

55) Gasinstallaties

blz. 36

60) Verwarmingsinstallaties

blz. 36

61) Ventilatie- en luchtbehandelingsinstalaties

blz. 37

70) Elektrotechnische Installaties

blz. 38

71) Communicatie en beveiligingsinstallaties

blz. 38

01.06) Arbeidsomstandigheden, veiligheid

blz. 39

4. Woordenlijst


blz. 41


5

Op het bouwen en verbouwen is een uitgebreide regelgeving van toepassing. Technische eisen zijn opgenomen of verankerd in het Bouwbesluit. Deze eisen zijn van toepassing op alle bouwwerkzaamheden. Voor meer ingrijpende verbouwingen is ook een omgevingsvergunning nodig (hierin is de vroegere bouwvergunning opgenomen). Dit geldt ook voor de verbetering van een Sint Maria Klushuis. Het is voor bestaande woningen mogelijk dat eisen die van toepassing zijn op nieuwbouw, niet gelden voor een verbouwing van die woningen. In bepaalde situaties kan een beroep worden gedaan op het ‘rechtens verkregen niveau’: zie hiervoor ook de Toelichting Klusaanpak, hoofdstuk 5. Bij de meeste klushuisprojecten geeft de verkopende corporatie/gemeente aan de klusser ook een Programma van Eisen mee. Eisen die soms verdergaan dan de eisen die voortvloeien uit de bouwregelgeving voor de verbouwing van bestaande panden. Voor de verbetering van een Sint Maria Klushuis stelt Woonstad Rotterdam alleen eisen aan de geluidsisolatie naar de buurwoningen en de warmte-isolatie. Wel wil Woonstad de kopers een handvat


bieden voor de verbetering van hun klushuis. Daarvoor zijn deze Technische Aanbevelingen opgesteld. Deze Technische Aanbevelingen bestaan uit twee sets van aanbevelingen: a. Aanbevelingen algemeen De eerste set is afgeleid van de eisenpakketten zoals die bij andere klusprojecten aan de klussers worden meegegeven. Eisen die betrekking hebben op bouwelementen die in de Sint Maria Klushuizen niet (meer) voorkomen, hebben we laten vervallen. Voor de meeste onderdelen is een minimaal uitvoeringsniveau aangegeven. Dat zijn dan oplossingen waarvan is gebleken dat die over het algemeen een goede verhouding bieden tussen kosten en kwaliteit. Zoals dat past in een eisenpakket, zijn de aanbevelingen geformuleerd in de gebiedende wijs. Deze schrijfstijl hebben we gehandhaafd. Maar, met de uitdrukkelijke kanttekening dat voor de Sint Maria Klushuizen – behoudens de eisen aan geluids- en warmte-isolatie – geen eisen van toepassing zijn die uitgaan boven het Bouwbesluit bestaande bouw.

b. Aanbevelingen specifiek In de tweede set wordt ingezoomd op enkele specifieke aspecten van de Sint Maria Klushuizen zelf. Hier wordt dan informatie gegeven over: • de eisen die Woonstad Rotterdam stelt met betrekking tot de geluidwering en warmte-isolatie en de maatregelen waar mee aan die eisen kan worden voldaan; • de aard en staat van de panden (bijvoor beeld de bij een onderhoudsingreep aangebrachte dakpannen); • de voorzieningen die door de aannemer van Woonstad worden gerealiseerd en hoe hierop kan worden doorgebouwd (bijvoorbeeld de dragende funderingsvloer); • de eisen die zijn opgenomen in de – voor de Startplattegrond verleende – om gevingsvergunning. De algemene en de specifieke aanbevelingen samen geven u een handvat voor de aanpak van een Sint Maria Klushuis.


1. Inleiding: Bouwbesluit, overige eisen en aanbevelingen

7

De bouwelementen in de Technische Aanbevelingen worden behandeld in de volgorde zoals die wordt gehanteerd in het STABU-bestek. Dat is een standaardbestek dat wordt gebruikt voor alle bouwwerken. De paragrafen zijn ook genummerd volgens de STABU-codering. Het is mogelijk dat werkzaamheden aan bepaalde elementen niet voorkomen en er daardoor paragraafnummers ontbreken. (Ten behoeve van de leesbaarheid zijn soms enkele paragrafen samengevoegd). De Stabu-codering en het onderwerp staan boven de kolommen. De Algemene Aanbevelingen zijn opgenomen in kolom 1. In de kolommen twee, drie en vier vindt u de Specifieke Aanbevelingen. In kolom 2 is dit informatie voor zowel de Brede als de Hoge panden, in kolom 3 betreft dit de Brede panden en in kolom 4 de Hoge panden.


Tot slot Het is onvermijdelijk dat in de teksten technisch jargon wordt gebruikt. Enkele van deze begrippen worden in een woordenlijst op pagina 40 toegelicht. Mocht u het jargon niet op alle punten doorgronden: bouwkundigen, adviseurs, aannemers e.d. kunnen hiermee uit de voeten. Deze Technische Aanbevelingen zijn bedoeld als een hulpmiddel bij een eerste oriëntatie op de aanpak van uw klushuis; dus in de fase dat u afweegt of u een klushuis wilt kopen. Het uiteindelijk te maken verbouwingsplan dient te zijn gebaseerd op een goede bouwkundige opname van het betreffende pand en dient te worden uitgewerkt met bouwkundige kennis en kennis van de bouwregelgeving. Als u deze deskundigheid niet zelf in huis heeft, neem dan een architect of bouwkundige in de arm.

Een Sint Maria Klushuis biedt een uitgelezen kans om een karakteristiek, heel pand, te verbouwen tot de woning die u zich wenst. Een mooie klus! We wensen u hierbij alle succes! Woonstad Rotterdam, september 2013


2. Opbouw volgens STABU-bestek

9

3. ONDERDELEN / ELEMENTEN (codering volgens STABU)

Algemene Aanbevelingen klushuizen 10 STUT- EN SLOOPWERK

Aanbevelingen Brede én Hoge klushuizen

Alle ondeugdelijke bouwsels verwijderen.

Aanbevelingen Brede klushuizen

10.31 Overig algemeen

Bij het uitvoeren van sloopwerkzaamheden vooraf vaststellen welke onderdelen van het pand een constructieve functie hebben.

In de Brede panden komen (mede)dragende binnenwanden voor. Naast de bouwmuren zijn over het algemeen ook de wanden langs de (vroegere) trappen en van de entreehal op de begane grond (mede)dragend. Zie tekening. Bij sloop van (mede) dragende binnenwanden constructieve voorzieningen treffen. Deze zijn in beginsel vergunningsplichtig (en voor de Startplattegrond opgenomen in de vergunning).

De dakspanten (inclusief de op de zoldervloer bevestigde ‘slof’) en de gordingen hebben een constructieve functie.

Ten behoeve van het aanbrengen van de nieuwe fundering worden de op de begane grondlaag aanwezige schoorsteenkanalen en schoorsteenmantels gesloopt. Het gehandhaafde deel van schoorsteenkanalen/-mantels wordt opgevangen met op de balklaag aangebrachte metalen profielen (hoeklijnen). Bij keuze voor sloop van de schoorstenen: van boven naar beneden werken.

12 GRONDWERK

Aanbevelingen Hoge klushuizen

In de Hoge panden van de Sint Maria Klushuizen komen (na uitvoering van de ingreep door Woonstad Rotterdam) géén (mede)dragende binnenwanden voor.

Ook de over twee panden doorlopende dakspanten hebben een constructieve functie! (Zie ook 24.31 en 44.41).

Aanwezige schoorsteenkanalen/-mantels worden vanaf de eerste verdiepingsvloer gehandhaafd.

Aanwezige schoorsteenkanalen/-mantels worden vanaf de zoldervloer gehandhaafd.

12.50 Bodemvoorziening

Bij wateroverlast en/of verzakking tuinen ophogen tot een ter plaatse te bepalen acceptabel peil.

15 TERREINVERHARDINGEN

15.11 Bestratingen

Bestaande bestratingen tot 2 m uit de achtergevel en het pad naar de berging herleggen, indien sprake is van scheefstand of ongelijkheid.


11

Algemene Aanbevelingen klushuizen 17 TERREININRICHTING



17.00 Buitentrappen (steenachtig)

Kapotte onderdelen van trappen herstellen. Losse onderdelen vastzetten.

Kapotte en/of verrotte onderdelen van te handhaven bergingen herstellen of vervangen, dan wel bergingen in het geheel vervangen. Als er geen berging is, een berging volgens Bouwbesluit aanbrengen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. (prefab) hout geïmpregneerd o.g., minimale wanddikte 18 mm; 2. fundering: betonelementen; 3. dakopbouw: balklaag waarop underlayment d=19 mm en gebitumineerde dakbedekking; 4. vloer: betontegels in minimaal 10 cm schoon zandbed.

17.31 Bergingen

In de Sint Maria Klushuizen worden eventueel in de tuin aanwezige bergingen/bouwsels door de aannemer van Woonstad Rotterdam verwijderd. (Wellicht ten overvloede: in afwijking van de standaard gestelde eis: Woonstad Rotterdam legt aan kopers van een Sint Maria Klushuis niet de verplichting op een buitenberging te realiseren.)

17.41 Privacyschermen

Herstellen of vervangen. Ter plaatse van de achtergevel privacyscherm, maximaal 2 m hoogte en minimaal 1,2 m uit de gevel. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. volkernplaat zonder randprofielen, of 2. thermisch verzinkt randprofiel met draadglas, of 3. duurzame houten scheiding.

Gebreken aan constructie, bevestigingen en verankeringen herstellen. Ondeugdelijke tuintrappen verwijderen en nieuwe trappen aanbrengen inclusief leuningen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. hardhouten tuintrappen (er dient een bordes aanwezig te zijn bij naar buiten draaiende 12

17.51 Tuintrappen (hout)


Algemene Aanbevelingen klushuizen



17.51 Tuintrappen (hout)


(Vervolg)

deuren, als het hoogteverschil meer dan twee treden bedraagt).

17.52 Erfscheidingen

Ondeugdelijke erfscheidingen verwijderen. De noodzakelijke scheidingen (opnieuw) aanbrengen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. perkoenpalen met gegalvaniseerd draad; 2. ter plaatse van de achtergevel privacy vlecht scherm (azobe), maximaal 2 m hoogte en minimaal 1,2 m uit de gevel.

20 FUNDERINGSPALEN EN DAMWANDEN

20.00 Constructie

De Sint Mariaklushuizen worden opgeleverd met een op nieuwe palen dragende betonvloer; deze vloer is ingekast in de bouwmuren en de gevels en draagt daarmee het pand. De bovenkant van deze funderingsvloer ligt ongeveer 250 mm onder – toekomstig - peil (zie ook 42.32).

22 METSELWERK

Als sprake is van vochtdoorslag, moet dat afdoende worden bestreden. In dat geval moet ook al het voegwerk worden vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: bij ernstige vochtdoorslag herstel conform de rapportage van een ter zake deskundig adviesbureau.

22.00 Algemeen

De voorgevel van de Sint Maria Klushuizen wordt door de aannemer van Woonstad gerenoveerd. Onderzoek en behandeling van het gevelmetselwerk betreft in Sint Maria Klushuis alleen de achtergevel en (voor Sint Mariastraat 106, 116 en 128) de boven het dak van de belending uitkomende bouwmuren.

Aangetaste of verrotte vullingen van dilataties verwijderen en nieuwe vullingen aanbrengen.


13



Optrekkend vocht afdoende bestrijden. Bij constatering van vochtgebreken herstel conform het advies van een ter zake deskundig adviesbureau.



22.23 Vochtbehandeling

22.24 Reinigen metselwerk

Gevels reinigen door middel van stoomcleaning of met water onder druk.

22.31/22.72 Metselwerk/voegwerk

Losse stenen in rollagen en gemetselde onderdorpels vastzetten en voegen. Beschadigde en gescheurde stenen vervangen. Scheuren in metselwerk uithakken, dicht zetten en voegen. Losse stukken metselwerk opnieuw (in)metselen overeenkomstig bestaande situatie. Scheuren in metselwerk uithakken en opnieuw voegen. Beschadigde stenen vervangen. Losse stenen en stukken metselwerk opnieuw (in)metselen in overeenstemming met de bestaande situatie.

24 RUWBOUWTIMMERWERK

Dakkapellen die niet naar de openbare weg gericht zijn (dus niet beeldbepalend zijn), die voor het gebruik van ruimten niet noodzakelijk zijn en in slechte staat verkeren, eventueel vervangen door dakramen dan wel dichtzetten. Lood- en zinkwerk dienovereenkomstig herzien. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. houten dakramen; 2. bij vervangen door dakramen moeten deze ramen voldoen aan het ‘politiekeurmerk’.

14

24.00/30.42 Algemeen timmerwerk/dakkapel

In de door Woonstad Rotterdam uit te voeren ingreep worden geen voorzieningen getroffen aan dakkapellen die liggen aan de achterzijde van de panden.

In de door Woonstad Rotterdam uit te voeren ingreep worden geen voorzieningen getroffen aan een eventueel aan de voorzijde aanwezige dakkapel. Wanneer de eigenaar een bestaande, aan de voorzijde gelegen, dakkapel wil vervangen (of nieuw wil toevoegen) kunnen de tekeningen van de dakkapel op de Hoge panden als referentie dienen. Op aanvraag stellen we die tekeningen ter beschikking.

De Hoge panden worden bij de door Woonstad Rotterdam uit te voeren ingreep aan de voorzijde voorzien van een geheel nieuwe dakkapel. De onder de Algemene Aanbevelingen omschreven uitvoering van een naar de openbare weg gerichte dakkapel is voor deze dakkapel niet akkoord bevonden. Ter voorbereiding op de aanvraag van de omgvingsvergunning voor de Hoge panden is de detaillering van de dakkapel uitgebreid besproken.




24.00/30.42 Algemeen timmerwerk/dakkapel

(Vervolg)

Dakkapellen die wel naar de openbare weg gericht zijn (beeldbepalend), wind- en waterdicht maken en verrotte onderdelen vervangen dan wel in het geheel vervangen. Lood- en zinkwerk zo nodig vernieuwen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. in het werk gemaakte houten dakkapel; beplatingen gemaakt van wbp multiplex dik 18 mm bekleed met zink, dakbedekking 2-laags, langs de rand een aluminium daktrim met weefselstrook, vurenhouten ramen en kozijnen uitgevoerd met enkel glas; 2. prefab dakkapel; 3. bij vernieuwen moet dit bouwdeel voldoen aan het ‘politiekeurmerk’; 4. ramen en kozijnen uitgevoerd in dubbel glas HR++ i.p.v. enkel glas.

Indien balkkoppen van de verdiepings- en zoldervloer verrot zijn, deze vervangen. Bij doorzakken van de vloerbalken, of bij een toename van de belasting (bijvoorbeeld door betonvloer douche) de balken verzwaren. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. delen van standaard bouwhout tegen vloer balken gespijkerd, geïmpregneerd tegen inwerking van vocht.

Richtinggevend voor de uitwerking was de oorspronkelijk aanwezige dakkapel. Dit betreft zowel de grootte als de detaillering (zo zijn niet alleen de zijwangen, maar ook het dak van de dakkapel in zink uitgewerkt).

24.31 Balkconstructies (vloeren) Tijdens de in opdracht van Woonstad Rotterdam te realiseren ingreep worden géén voorzieningen getroffen aan de verdiepings- en de zoldervloer. Alle noodzakelijke voorzieningen dienen te worden getroffen door de kopers. De voor uitvoering van de Startplattegrond benodigde constructieve voorzieningen zijn wel door de constructeur uitgewerkt. De betreffende tekening is opgenomen in de set waarop de omgevingsvergunning is verleend. Hierbij wel een kanttekening. Omdat niet van alle Brede panden de feitelijke situatie in detail bekend is, heeft de constructeur een pakket uitgewerkt dat voor alle voorziene situaties toereikend is. Het kan zijn dat niet alle maatregelen in alle situaties nodig zijn. Het is dan ook verstandig dat eigenaren de voor hun pand benodigde constructieve voorzieningen laten checken, wanneer de feitelijke situatie van dat pand goed kan worden opgenomen (na oplevering).



In de Hoge panden worden tijdens de in opdracht van Woonstad Rotterdam te realiseren ingreep de ten behoeve van de Startplattegrond noodzakelijke aanpassingen aan de balklaag aangebracht. Dit betreft het aanbrengen van stalen liggers en eventuele raveelconstructies; het zo nodig vervangen van balkkoppen c.q. balken en het zo nodig verzwaren van balken. Alleen wanneer de koper in de constructie ingrepen doet die niet zijn voorzien in de Startplattegrond, kan het nodig zijn aanvullende voorzieningen te treffen.

15



Gebreken aan spanten, muurplaten, gordingen e.d. opheffen door herstel of vervanging van onderdelen.

Verrot c.q. aangetast dakbeschot, panlatten en tengels vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. GG-delen; 2. underlayment d=19 mm, met tong en groef (bij 100% vervanging) panlatten en tengels.

16

De multiplex of underlayment platen dienen te worden aangebracht door of in opdracht van de eigenaren. De eventueel aanwezige scheefstand kan worden opgevangen door de underlayment of underlayment platen aan te brengen op scheggen.

24.42/24.43 Dakbeschot

Het herstel van dakbeschot, panlatten, tengels hangt ook samen met de wijze waarop de kap wordt aangepakt (isolatie; vervangen pannen). Zie 37.00.

Loodwerk controleren op gebreken en zo nodig vervangen.

In de Hoge panden lijkt een dakspant wellicht te dragen op de nieuwe woningscheidende Metalstudwand (en daarmee lijkt het wellicht mogelijk dit spant aan één zijde van die wand aan te passen). Dit is niet het geval: het spant is een dragend element dat doorloopt over twee panden. Zie ook 44.41.

24.41 Beschietingen

In de Omgevingsvergunning voor de Startplattegrond van een Sint Maria Klushuis is bepaald dat ten behoeve van de stabiliteit van het pand het gehele vloerveld van alle verdiepings- en zoldervloeren dient te worden voorzien van aansluitend gelegde platen multiplex of underlayment, 19 mm dik. Deze platen dienen te worden bevestigd in de vloerbalken (bevestiging in alleen het vloerbeschot is onvoldoende!). Bevestiging door middel van lijmnagels, schroeven of getordeerde nagels in het hart van elke vloerbalk (zorgvuldig bepalen!), met een onderlinge afstand van 30 cm. Lengte bevestigingsmiddelen: 7 á 8 cm.


24.31 Balkconstructies (kap)

Let op: spanten en gordingen vormen een onderdeel van de constructie van het dak.

Slecht vloerbeschot vervangen. Scheefstand van vloeren groter dan 2% opheffen.


24.82 Vochtkeringen

In de Hoge panden worden underlayment platen aangebracht door de aannemer van Woonstad Rotterdam (NB: hierbij wordt een eventuele scheefstand niet weggenomen).





24.85 Ankers en bevestigingsmiddelen

Krakende vloerdelen doorspijkeren met getordeerde draadnagels.

25 METAALCONSTRUCTIEWERK

Doorgeroeste (delen van) vloeronderslagen vervangen inclusief opleggingen c.q. verankeringen. In het metselwerk opgenomen stalen constructieve delen indien nodig, bijvoorbeeld i.v.m. het uitduwen van stenen, inspecteren op roest en zo nodig behandelen c.q. vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. ontroesten en behandelen met zinkcompound. 2. aangetaste consoles, balken en kolommen herstellen c.q. vervangen.

30 KOZIJNEN, RAMEN EN DEUREN

Bij de door Woonstad Rotterdam uit te voeren ingreep vervallen eventueel aanwezige stalen onderslagen van de begane grondvloer. Eventueel aanwezige onderslagen onder halfslachtige binnenwanden vervallen, dan wel worden behandeld. Aan in de voorgevel aanwezig staal worden de noodzakelijke voorzieningen getroffen. Bij de bouwtechnische opname c.q. na het uitslopen van de binneninrichting, nagaan of op andere plaatsen nog staal aanwezig is en dat dan zo nodig behandelen (bijvoorbeeld in de achtergevel).

Aangetaste en/of versleten delen puien/gevelwand vervangen, dan wel onderdeel geheel vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. houten kozijnen met dubbel glas en een ven tilatiestrook in ieder vertrek boven 1.80 m, in de nieuw te plaatsen kozijnen, in tochtvrije uitvoering; 2. bij vernieuwen moet dit bouwdeel voldoen aan het ‘politiekeurmerk’ Slecht sluitende, klemmende of slecht functionerende ramen goed gang- en sluitbaar maken.

25.32 Constructieonderdelen Bij de te verrichten bouwtechnische opname ook nagaan of staal is verwerkt in de verdiepings- en zoldervloer ter plaatse van de in het midden van het pand gelegen draagconstructie.

30.00 Algemeen

Kozijnen in de voorgevel van de Sint Maria Klushuizen zijn vervangen en – indien vereist op grond van het Bouwbesluit – voorzien van doorvalbeveiliging. In dakkapellen die door de aannemer van Woonstad worden vernieuwd, worden ook nieuwe kozijnen geplaatst. Bij de door de aannemer van Woonstad Rotterdam uitgevoerde ingreep worden geen voorzieningen getroffen aan kozijnen/ramen/deuren in de achtergevel. Dat geldt ook voor de kozijnen in dakkapellen die niet worden vernieuwd.

Zo nodig hang- en sluitwerk vernieuwen. Aangetaste ramen vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. vurenhouten ramen; 2. bij vernieuwen moet het bouwdeel voldoen aan het ‘politiekeurmerk’.


17



Slecht sluitende, klemmende of slecht functionerende buitendeuren goed gang- en sluitbaar maken. Zo nodig hang- en sluitwerk vernieuwen. Aangetaste en/of versleten deuren vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. voordeuren: (grenzend aan buiten) 40 mm profielversterkt wbp multiplex (samengesteld) met briefopening en briefplaat, cilinderslot en deurknop; 2. tuinen keukendeuren: standaard houten fabrieksdeur met cilinderslot; 3. bij vernieuwen moet het bouwdeel voldoen aan het ‘politiekeurmerk’. Houten kozijnen, deuren en ramen dienen te zijn voorzien van een Eurocode (als KOMO-keur e.d.). Kunststof kozijnen, deuren en ramen dienen te zijn voorzien van Eurocode op de profielen en Eurocertificaat op de samengestelde kozijnen en van: • afsluitbare ventilatieroosters met koordbe diening o.g. kierstand begrenzer; • capaciteit ventilatieroosters conform eisen bouwbesluit; • inbraakbeveiligde scharnieren (‘politiekeur merk’) in kozijnen begane grondwoningen; • beveiliging bij draai-kiepramen tegen gelijk tijdig draaien en kiepen; • doorvalbeveiliging conform het Bouwbesluit. Aangetaste delen van kozijnen herstellen of vervangen. Te zeer aangetaste kozijnen in samenhang met beweegbare delen geheel vervangen. Warmte-isolatie puien/kozijnen Minimaal uitvoeringsniveau: 1. kozijnen met dubbel glas (U= ten hoogste 1,1 W/m²K), panelen in puien isoleren met Rc-waarde minimaal 3,0 m²K/W.

18


30.00 Algemeen

(vervolg)





30.33 Deuren

Slecht functionerende binnendeuren goed draaiend en sluitbaar maken. Aangetaste en versleten deuren vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau binnendeuren: 1. met massa van ten minste 20 kg/m².

Ervan uitgaan dat eventueel aanwezige binnendeuren niet kunnen worden hergebruikt.

Terras (bestaand) beloopbaar maken.


30.37 Dakterras

In Sint Maria Klushuizen komen in bestaande situatie geen dakterrassen voor.

30.40 Dakvensters, lichtkoepels, dakluiken

Geïsoleerde dakramen toepassen met ventilatiemogelijkheid. Dakramen, lichtkoepels en dakluiken waterdicht maken of vervangen. Lood- en zinkwerk zo nodig vernieuwen. Eventueel dakramen en lichtkoepels slopen en dichtzetten overeenkomstig bestaande constructie. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. dakramen: standaard houten of kunststof dakraam; 2. lichtkoepels: dubbelwandig vlamdovend kunststof. Geen p.v.c.-opstanden toepassen; 3. bij vernieuwen moet dit bouwdeel voldoen aan het ‘politiekeurmerk’.

32 TRAPPEN EN BALUSTRADEN

Kapotte of verrotte onderdelen van trappen herstellen of vervangen. Uitgesleten treden uitvlakken. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. 12 mm wbp multiplex (binnen).

32.31 Trapconstructie

Waar dat ten behoeve van de uitvoering van werkzaamheden door de aannemer van Woonstad Rotterdam nodig is, wordt de bestaande trap gesloopt. In die situaties is bij oplevering een tijdelijke trap geplaatst. In de loop van de jaren zijn de eisen die van toepassing zijn op (nieuwe) trappen een aantal malen aangepast. Trappen die gemaakt zijn volgens de


Bij de Brede klushuizen wordt de trap van de begane grond naar de eerste verdieping gesloopt. De tijdelijke trap wordt geplaatst in het bestaande trapgat. De trap naar zolder wordt gehandhaafd. In de Startplattegrond van de Brede panden wordt uitgegaan van handhaving van de trap naar zolder. Voor de trap van de begane grond naar de eerste verdieping wordt - uiteraard – uitgegaan van een

In de Hoge panden worden alle trappen verwijderd; de tijdelijke trappen die worden geplaatst, worden hier geplaatst in nieuwe (vergrote) trapgaten. De Startplattegrond van de Hoge panden kent twee varianten. In beide varianten zijn trappen toegepast die voldoen aan de eisen zoals gesteld in het (huidige) Bouwbesluit. De opstelplaats van de trap verschilt in beide varianten. Het door de aannemer

19




32.31 Trapconstructie

latere regels, zijn minder steil en hebben daardoor ook een groter trapgat nodig.

(vervolg)

nieuwe trap; de maatvoering (en dus ook de steilte) van deze nieuwe trap is echter overeenkomstig de oorspronkelijk aanwezige trap.

Bij een verbouwingsplan is het – in beginsel - mogelijk een oude, steile trap te handhaven.

Wanneer u de trap tegen een gemeenschappelijke, (nog) niet geluidgeïsoleerde bouwmuur wilt plaatsen, let dan extra op het voorkomen van (contact-)geluid naar de buurwoning (loshouden van de constructie; de geluidwerende voorzetwand aanbrengen vóórdat de trap wordt geplaatst).

Door de breedte van het pand (en door het feit dat in de door de aannemer van Woonstad Rotterdam uit te voeren ingreep geen voorzieningen worden getroffen voor nieuwe trapsparingen) is de koper vrijer in de keuze waar de trap definitieve trap komt. In geval u de trap projecteert tegen een gemeenschappelijke bouwmuur, tref dan maatregelen om (contact-) geluid te voorkomen.

32.51 Traphekken

Losse traphekken vastzetten. Kapotte onderdelen herstellen of vervangen. Zo nodig nieuw hekwerk aanbrengen.

32.52 Leuningen

Losse leuningen vastzetten. Kapotte leuningen vervangen.

33 DAKBEDEKKINGEN

Gebreken aan bitumineuze bedekking opheffen. Bedekking zo nodig geheel vervangen. Aangetaste zinken bedekking vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. 2-laagse bitumineuze bedekking; 2. 1-laagse dakbedekking met rubber noppenmat (indien gewichtstoename niet mogelijk is).

20

van Woonstad te maken (standaard-)trapgat, heeft een zodanige maat dat daarin plaatsing van de trap volgens beide varianten mogelijk is. De in de trapsparing aanwezige ‘overmaat’ kan dan – door de koper – worden dichtgelegd.

32.31 Geluidsisolatie

Trappen kunnen een bron zijn van geluidsoverlast voor de buren.


33.33 Bitumineuze dakbedekking

Platdakbedekking komt in Sint Maria Klushuizen alleen voor ter plaatse van dakkapellen.

Als (vervangende) dakbedekking voor de dakkapellen die zijn gehandhaafd in het voordakschild uitgaan van zink (zie ook 24.00/30.42).

In de Startplattegrond van de Hoge panden zijn de trappen geplaatst tegen de nieuwe (geluidgeïsoleerde) ankerloze bouwmuur. Verplaatsing van het trapgat ligt in dit type wellicht minder voor de hand. Mocht u daartoe besluiten en de trap tegen de “oude” bouwmuur leggen, tref dan maatregelen om (contact-)geluid te voorkomen.

Algemene Aanbevelingen klushuizen 33 DAKBEDEKKINGEN



33.33 Bitumineuze dakbedekking


(vervolg)

Bij bitumineuze bedekking indien nodig een ballastlaag en/of loopvlak aanbrengen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. houten vlonders of drainagetegels 30x30x4,5cm, op tegeldragers, maximaal 10 m².

Scheefliggende dakpannen herleggen. Kapotte en geschilferde dakpannen vervangen. Pannendakbedekking ouder dan 50 jaar, tenzij in goede staat, geheel vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. bij repareren/gedeeltelijke vervanging dienen de pannen passend bij bestaand te zijn. Bij volledige vervanging is het mogelijk om het gehele dak te voorzien van betonnen sneldekpannen met kunststof dakvoetstrook (mogelijk is ook aanpassing/vervanging van de panlatten noodzakelijk). Losliggende vorsten en gevelpannen herleggen en indien nodig vernieuwen. Kapotte en geschilferde vorsten vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. beton sneldekvorsten (bij 100% vervangen) met kunststof ondervorsten.

33.41 Dakpannen

Bij een eerder uitgevoerde onderhoudsingreep aan Sint Maria Klushuizen zijn op een deel van de panden de keramische pannen vervangen door betonnen pannen. De (technische) kwaliteit van de betonnen en van de keramische pannen nader inspecteren en (laten) beoordelen of handhaven c.q. hergebruik te overwegen is. Deze afweging wordt ook beïnvloed door andere keuzen die aan de orde zijn bij de aanpak van de kap (zie 37.00 warmte-isolatie dakvlak). NB: ook in de situatie waarin wordt geconcludeerd dat de pannen gehandhaafd kunnen worden en waarin de kap wordt geïsoleerd aan de onderzijde van het dakbeschot, is het raadzaam om de pannen op te nemen; het dakbeschot schoon te maken en te voorzien van een waterdichte (maar dampopen!) folie. Bij bijzondere omstandigheden (stuifsneeuw; regen in combinatie met harde wind) kan ook bij een goed pannendak wel water binnendringen. Dat kan dan leiden tot lekkage(vlekken) op de plafondaftimmering op het zolderniveau. Bij herleggen rekenen op enig verlies door beschadiging/breuk.


21




33.41/24.21 Windveren, dekspanen

Verrotte c.q. aangetaste windveren en dekspanen verwijderen en indien mogelijk vervangen door gevelpannen, anders herstellen of vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. windveren en dekspanen: hout, kwaliteits klasse A.

34 BEGLAZING

34.22 Bestaand werk

Kapot glas in kozijnen, ramen en deuren verwijderen. Ondeugdelijk glas in lood herstellen of vervangen door nieuw glas; eventueel in samenhang met vervanging kozijnen aanbrengen.

34.33 Isolatie glaswerk buiten

Minimaal uitvoeringsniveau: 1. kozijnen, ramen en deuren voorzien van dubbel glas (U= ten hoogste 1,1 W/m²K).

35 NATUUR- EN KUNSTSTEEN Kapotte of losse hardstenen gevelbekledingen herstellen en/of vastzetten. Uitgesleten hardstenen dorpels en beschadigde neuten egaliseren met kunstharsmortel. Losse dorpels vastzetten.

35.00 Algemeen

Bij de renovatie van de voorgevel van Sint Maria Klushuizen wordt het aanwezige natuursteen zo nodig hersteld, vastgezet c.q. vervangen. Aan de achtergevel zal over het algemeen weinig of geen hardsteen voorkomen.

Gescheurde dorpels zo mogelijk herstellen met kunstharsmortel, anders vervangen.

37 NA-ISOLATIE Zie 42

22

37.00 Na-isolatie begane grondvloeren:




Minimaal uitvoeringsniveau: 1. bij handhaven dakbeschot: isolatie aan buiten zijde aanbrengen, indien dit niet mogelijk is, dan aan binnenzijde met een dampremmende laag; 2. bij vervanging dakbeschot: geïsoleerde dak plaat aanbrengen in ieder geval met een Rc-waarde van minimaal 4,0 m²K/W.



37.00 Warmte-isolatie dakvlak

Woonstad Rotterdam hanteert als eis (voor de gehele schil) een Rc-waarde ≥ 3,0 m²K/W (waarbij het sowieso verstandig is om zodra isolatiemaatregelen (moeten) worden getroffen zelf een optimum te zoeken tussen technische mogelijkheden (beschikbare ruimte); investeringskosten; besparing stookkosten&comfort en milieuconsequenties). Voor isolatie van het dak zijn drie principemogelijkheden te onderscheiden: • aanbrengen isolatie onder het huidige (c.q. vervangende) dakbeschot; • aanbrengen isolatie op het huidige (c.q. ver vangende) dakbeschot; • vervangen van het huidige dakbeschot door geïsoleerde dakplaat. De keuze hangt samen met verschillende aspecten. Bij het aanbrengen van isolatie onder het huidige (c.q. vervangende) dakbeschot blijft het vlak waarop de pannen liggen ongewijzigd. Wanneer de isolatie op het beschot wordt gelegd, of wanneer het beschot (bij handhaving van spanten/gordingen) wordt vervangen door geïsoleerde dakplaten, wordt het vlak waarop de pannen liggen verhoogd. Dit betekent dat alle aansluitingen dienen te worden aangepast. Dit werkt door in de aansluitingen op het dak/de goot van het belendende pand. De mogelijkheden zijn afhankelijk van de situatie en dienen sowieso met de eigenaren van de buurwoningen te worden afgestemd. De panden Sint Mariastraat 106 t/m 116 hebben een doorlopende langskap. Bij dit type kap is het (technisch en esthetisch) niet goed mogelijk om pannen op een aan de buitenzijde geïsoleerd kap, aan te sluiten op pannen op een aan de binnenzijde geïsoleerde kap. Uitgangspunt zou hier moeten zijn: realisatie van dezelfde variant voor het gehele blok. Voor de Brede panden met een


23




zadeldak (de nummers 118 t/m 126) is een keuze per pand in beginsel mogelijk. (De aansluitingen ter plaatse van de zakgoot zullen wel moeten worden afgestemd met de buren). De Hoge panden hebben weliswaar ook een zadeldak, maar hier dekt die kap 2 panden. Vanwege de aanwezigheid van het voorschild zou bij deze panden het uitgangspunt moeten zijn om in beide panden onder dezelfde kap dezelfde variant te realiseren. Wanneer de isolatie onder het dakbeschot wordt aangebracht, ligt dat beschot ‘aan de koude kant’. Zonder aanvullende maatregelen kan zich dan op/in dit beschot condens vormen. Dat zal dan leiden tot houtrot. Om dit te voorkomen is het van het grootste belang dat aan de ‘warme zijde’, tussen de isolatieplaat en de afwerking daarvan (bijvoorbeeld de gipsplaat), een goed gesloten dampremmende folie wordt aangebracht (eventuele beschadigingen/naden te dichten met tape). We raden tevens aan om aan de buitenzijde een waterdichte maar wel damp-open folie aan te brengen. Bij stuifsneeuw of bij regen in combinatie met harde wind bestaat namelijk de kans dat (ook een goed) pannendak toch wat lekt. De keuze voor de wijze van isoleren kan ook samenhangen met het antwoord op de vraag of de aanwezige pannen worden gehandhaafd, hergebruikt of vervangen. Zie 33.41: dakpannen. De te kiezen variant heeft ook consequenties voor de organisatie van de uitvoering. Wanneer geïsoleerde dakplaten worden toegepast, moeten die wel naar boven worden gehesen en moeten alle pannen op eenzelfde moment verwijderd zijn (en dus ergens zijn opgeslagen). Bij de beide andere varianten zijn de toe te passen materialen handzamer en kunnen pannen per zone worden herlegd.

24

Aanbevelingen Brede klushuizen (vervolg)







Bij isolatie aan de binnenzijde is voor een Rc-waarde ≥ 3,0 m²K/W een isolatiedikte nodig van 100 mm glas- of steenwol (mede afhankelijk van type/kwaliteit). Aan te brengen tegen onderzijde van het dakbeschot als spijkerflensdeken of als isolatieplaat. Afwerken met gipsplaat. (Let op het aanbrengen van de damp-remmende folie tussen isolatie en afwerking en op een waterdichte, maar damp-open folie, op het dakbeschot). Er zijn verschillende producten in de handel om het dak op het dakbeschot te isoleren. Bijvoorbeeld de polystyreenplaten van Recapan. Het vervangen van het dakbeschot door geïsoleerde dakplaten is de meest vergaande variant, ook wat betreft de kosten. Hiervoor zijn ook verschillende producten in de handel. Met deze variant is ook de binnenzijde meteen afgewerkt.

Minimaal uitvoeringsniveau: 1. isolatie aan buitenzijde aanbrengen, indien dit niet mogelijk is dan aan binnenzijde met dam premmende laag; ramen en kozijnen uitvoeren met dubbel glas; 2. geïsoleerde prefab dakkapel uitgevoerd met dubbel glas.

Zie 30.42 dakkapellen en 37.00 warmte-isolatie.

Minimaal uitvoeringsniveau: 1. Rc-waarde minimaal 3,0 m²K/W. Berekenings wijze conform NEN 1068.

37.00 Warmte-isolatie dakkapellen

37.00 Warmte-isolatie gevels

Zie 44.41, voorzetwanden.


25





37.00 Afwerkingen; koudebruggen

Bij koudebruggen isolatie aanbrengen conform advies deskundig bureau. Gevelbehandeling; gevelbekleding Bij toepassing van gevelbekleding met isolatie, aanbrengen conform advies deskundig bureau of volgens voorschrift fabrikant

Minimaal uitvoeringsniveau: 1. woningscheidende vloeren 2. niet woningscheidende vloeren (tussen verblijfsruimten): Ilu;k = 20 dB (zie 44).

37.00 Geluidsisolatie vloeren (in samenhang met vloerafwerking en plafonds)

In Sint Maria Klushuizen komen geen woningscheidende vloeren voor. Zie verder 44.30, plafondconstructie.

37.00 Brandwerendheid

Minimaal brandwerendheid in minuten. Uitvoeringsniveau: conform Bouwbesluit 2012.

40 STUKADOORSWERK Los stucwerk vervangen. Gescheurd en/of beschadigd stucwerk herstellen. Voor herstellen wand voorbehandelen voor goede hechting. Los gescheurd of ontbrekend plafondstucwerk eventueel herstellen in overeenstemming met de bestaande situatie. Voor herstellen wand vlak zetten.

In de Sint Maria Klushuizen is bestaand stukadoorswerk over het algemeen in zeer slechte staat. Plafondstucwerk (inclusief eventueel aanwezige ornamenten) is bij eerdere ingrepen verwijderd, dan wel beschadigd door het aanbrengen van een verlaagd plafond.

41 TEGELWERK Van tegelvloeren losse of beschadigde tegels vervangen in overeenstemming met de bestaande situatie.

26

40.21 Stukadoorswerk

41.32 Wandtegelwerk (waterkerende wandafwerkingen)

In de Sint Maria Klushuizen erop rekenen dat al het eventueel nog aanwezige tegelwerk dient te worden gesloopt.



41 TEGELWERK • • •


41.32 Wandtegelwerk (waterkerende wandafwerkingen)

Aanbevelingen Hoge klushuizen (vervolg)

Kitwerk: alle inwendige hoeken, alle zethoeken, aansluitingen wand-/vloertegelwerk, bovenzijde tegelwerk, en aansluitingen met sanitair. Badkamer over de volledige hoogte tegelen. Toilet tot 1.350 mm plus peil (9 rijen), daarboven spuitwerk. Boven aanrecht 0,6 m en haaks de hoek om over de breedte van het aanrechtblok bij aansluiting tegen wand.

Minimaal uitvoeringsniveau: 1. tegels eerste soort en prijsklasse O, (nieuwe) waterkerende wandafwerking. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. wandtegels 150*150 prijsklasse 0, in: natte cel tot 2.10m¹ hoogte (bij de douche hoek 2.30 m¹); toilet tot 1.20 m¹ hoog; keuken tot 1.50 m hoog (achter kooktoestel) en tot 0.60 m hoog boven het aanrecht; 2. spuitwerk op overige delen.

41.40 Spuitwerk

Op de in het zicht komende gipskartonplaten van nieuwe plafonds, spuitwerk aanbrengen.

Aanwezige vloerafwerkingen die niet voldoen aan de eisen ten aanzien van constructie, waterdichtheid e.d. verwijderen. Nieuwe vloerafwerking aanbrengen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. ondervloer (bij kleine oppervlakte op houten vloeren) metalen zwaluwstaartplaat en beton met randopstorting hoog (80 mm);

41.42 Vloertegelwerk (waterkerende vloerafwerkingen)

In de Sint Maria Klushuizen erop rekenen dat al het eventueel aanwezige tegelwerk en eventueel aanwezige betonvloertjes dienen te worden gesloopt.


27



2. 3.


41.42 Vloertegelwerk (waterkerende vloerafwerkingen)

aansluiting vloer-wandopstorting afdichten met een rubberfolie en kitvoeg; afwerking: vloertegels (eerste soort prijsklasse 0).

Van tegelvloeren losse of beschadigde tegels vervangen in overeenstemming met de bestaande situatie. Zo nodig hoekvoegen vervangen (kitvoegen).

42 DEKVLOEREN EN VLOERSYSTEMEN

42.32 Morteldekvloeren op isolatie

De in de Sint Maria Klushuizen aangebrachte, dragende betonvloer is niet geïsoleerd. Het aanbrengen van de isolatie is de verantwoordelijkheid van de koper. Eis voor isolatie beganegrondvloer: Rc-waarde ≥ 3,0m²K/W. Op de aanwezige betonvloer de benodigde leidingen voor gas-, water-, elektra- en rioleringsinstallatie aanbrengen. Vervolgens goed aaneengesloten (voldoende drukvaste) isolatieplaten aanbrengen; in de isolatieplaten de op de vloer aangebrachte leidingen uitsparen; zorgen voor vlakke en gelijkmatig dragende ligging. Op de isolatie een scheidingslaag aanbrengen van PE-folie. Dekvloer aanbrengen van minimaal 80 mm mortel, voorzien van wapeningsnet. Het valt te overwegen om in de dekvloer vloerverwarming op te nemen. Houdt – ter verbetering van de contactgeluidsisolatie en het voorkomen van een koudebrug – de aan te brengen dekvloer vrij van de bouwmuren en van de gevels (met bijvoorbeeld een isolatiekantstrook).

29





42.32 Morteldekvloeren op isolatie


(vervolg)

NB: de bovenkant van de betonvloer wordt aangebracht op ongeveer 250 mm onder het (toekomstig) peil. Deze maat vloeit voort uit de hoogte die nodig is om binnen dit vloerpakket de riolering (incl. afschot) op te nemen. Deze beschikbare hoogte maakt een Rc-waarde (veel) hoger dan 3,0m²K/W eenvoudig haalbaar.

43 METAAL- EN KUNSTSTOFWERK

43.33 Omrandingen

Gebreken aan de rand herstellen. Zinken bekledingen, indien aangetast en/of beschadigd, mastiekbekledingen, indien aangetast en/of beschadigd vervangen (NB: rand eventueel in samenhang met vervanging van bedekking herzien). Minimaal uitvoeringsniveau: 1. aluminium dakrandprofiel met weefselstrook.

44 PLAFOND- EN WANDSYSTEMEN Ondeugdelijke constructie en afwerkingen verwijderen. Brandgevaarlijke materialen – bijvoorbeeld zachtboard, kunststof schrootjes – verwijderen. Nieuw plafond aanbrengen. Eis geluidwering bij niet-woningscheidend: - 15 dB. Bij handhaving oud stucplafond gaten brandwerend dichtzetten en afwerken. Minimaal uitvoeringsniveau bij niet-woningscheidende plafonds: 1. rachels met 9,5 mm gipsplaat; in natte ruimte WR-plaat toepassen. Bij afwezigheid oud stucplafond: minimaal uitvoeringsniveau bij niet-woningscheidend; 1. rachels tegen de balklaag; 2 laags gipsplaat (9,5 mm) met verspringende naden. In natte ruimte WR-plaat toepassen. Gipsplaten naadloos tegen de wand aansluiten. Eventueel aanbrengen van plafondplinten.

44.30 Plafondconstructie

In de Sint Maria Klushuizen erop rekenen dat eventueel nog aanwezige stucplafonds in zodanige staat zijn, dat deze dienen te worden gesloopt. Nieuwe plafonds te realiseren met twee lagen gipsplaat. De – vanwege de geluidwering noodzakelijk – naadloze aansluiting op de wand kan ook worden gerealiseerd met kit. Eventueel kan op de gipsplaten schuurwerk worden aangebracht (aanmerkelijk duurder dan spuitwerk of sauzen). NB: U kunt op plaatsen waar u later zware voorwerpen (zoals gordijnen, lamp) wilt ophangen, vóór het aanbrengen van de gipsplaten eerst grondhout aanbrengen.


29



Nieuwe wanden aanbrengen volgens de droge inbouwmethode. Niet-woningscheidend: 1. Enkel stijl- en regelwerk met isolatie, aan beide zijden beplaat met een enkele gipsplaat d= 12.5 mm Nadere eisen: 1. gipskartonplaten (natuurgips) toepassen met afgeschuinde kanten en glad afwerken met glasweefseltape, nooit toepassen in vocht gevoelige ruimten. 2. Op plaatsen waar tegelwerk wordt aangebracht waterresistente (WR) gipsplaten toepassen.



44.41 Binnenwanden, systeemwanden

Metalstud-systeemwanden worden in de renovatie standaard gebruikt om gewichtstoename op vloeren en fundering te voorkomen. De constructeur geeft aan dat hij bij de berekening van de nieuw aangebrachte funderingsvloer ook is uitgegaan van binnenwanden en voorzetwanden volgens de droge inbouwmethode. Op (alléén) de begane grondlaag kunnen – in plaats van Metalstud-wanden – wel binnenwanden worden toegepast van Gibo of gasbeton. Er is niet gerekend op gewichtstoename als gevolg van kalkzandsteen of metselwerk; ook niet als voorzetwand voor de woningscheidende bouwmuur. Indien gewenst, bij Metalstud (voorzet)wanden grondhout aanbrengen (ten behoeve van het later aanbrengen van keukenkastjes, etc).

Indien nodig i.v.m. geluidwering een voorzetwand aanbrengen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. voorzetwand woningscheidende bouwmuur: stijl- en regelwerk met gipskartonplaat d=12.5 mm gevuld met 50 mm minerale wol en een dampremmende laag.

30

44.41 Voorzetwanden, systeemwanden (geluidsisolatie)

Op grond van het ‘rechtens verkregen niveau’ stelt het Bouwbesluit 2012 voor bestaande bouw geen aanvullende eisen voor de geluidwering tussen de woningen onderling. Om de kans op geluidsoverlast tussen de woningen te beperken, stelt Woonstad Rotterdam hieraan wel een eis: voor luchtgeluid ILu;K=0dB en voor contactgeluid Ico=5dB. Wanneer de respectievelijke eigenaren aan hun eigen zijde van de (oude) woningscheidende bouwmuur een buigslappe voorzetwand aanbrengen volgens de hiernaast vermelde opbouw en volgens de voorschriften van de fabrikant, dan wordt aan genoemde eisen voldaan.

In de Brede panden worden de woningscheidingen aan beide zijden gevormd door bestaande bouwmuren. Beide bouwmuren dienen over de volle hoogte te worden voorzien van de onder Algemene Aanbevelingen Klushuizen omschreven voorzetwand.

In de Hoge panden geldt de omschrijving alleen voor de bestaande bouwmuur. De nieuw gerealiseerde woningscheiding ter plaatse van de middelste (dichtgezette) voordeur is op de begane grond en de verdiepingen uitgevoerd als (ankerloze) spouwmuur en voldoet aan de gestelde geluidseisen. De op de zolderverdieping gerealiseerde dubbele Metalstudwand voldoet daar ook aan. Op deze laag is echter sprake van geluidlekken. De kapspanten, gordingen en het dakbeschot van de bestaande kap kunnen ter plaatse van de scheiding namelijk niet worden ontkoppeld. Dit geldt ook voor het doorlopende dakkapelkozijn en het (op de zolderverdieping gelegen) achtergevelkozijn. Dit gaat ten koste van (met name de contact-)geluidsisolatie. De geluidsisolatie is te verbeteren door het aanbrengen van een ‘doos-in-




44.41 Voorzetwanden, systeemwanden (geluidsisolatie)

Aanbevelingen Hoge klushuizen (vervolg) doos’-constructie: dakbeschot en spantconstructie worden dan voorzien van een geluidwerende afwerking (vrijdragend plafond en een geluidwerende bekleding van de spanten). Op zolderniveau laat Woonstad het aan de eigenaar over om te bepalen of hij/zij het nodig vindt deze voorzieningen te treffen. Het is mogelijk dat bij de bouwkundige inspectie blijkt dat bij de renovatie van de kluswoningen voorzieningen moeten worden getroffen aan spanten of gordingen. Bij het treffen van die voorzieningen kan – tijdelijk – het verband in de constructie afwezig zijn. Dat kan ook gelden voor een element dat steekt door de nieuwe woningscheidende wand op de zolderlaag van de Hoge panden. Door het treffen van tijdelijke voorzieningen dient dan te worden voorkomen dat de verbinding tus-sen woningscheidende wand en spant/gording bovenmatig wordt belast (zie ook 10 en 24.31).

Indien nodig in verband met warmte-isolatie een voorzetwand aanbrengen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. Voorzetwand gevel; stijl- en regelwerk met gipskartonplaat d=12.5 mm gevuld met isolatie en dampremmende folie tot 1 m uit de gevel. Rc-waarde = 3.

44.41 Voorzetwanden, systeemwanden (warmte-isolatie)

Woonstad Rotterdam eist dat de schil een Rc-waarde haalt van ≥ 3,0 m²K/W. De hiervoor benodigde dikte van het isolatiemateriaal is afhankelijk van het toe te passen type. Met 10 cm steen- of glaswol wordt aan de eis voldaan. De meerkosten van het aanbrengen van een isolatie met een hogere isolatiewaarde is overigens financieel rendabel.

Bij de Brede panden hoeft de in het midden van het pand aanwezige bouwmuur niet te worden voorzien van een geluidwerende voorzetwand. Ter voorkoming van een koudebrug (resulterend in condens/schimmel) de isolerende voorzetwand echter minimaal 1 m langs die bouwmuur doorzetten (c.q. op andere wijze een koudebrug voorkomen).

Bij de Hoge panden is de nieuwe woningscheidende bouwmuur al thermisch los gehouden van de gevel. Hier zijn aanvullende voorzieningen in beginsel niet nodig.

Om een koudebrug te voorkomen dienen bouwmuren tot 1 m uit de gevel te worden geïsoleerd (zie de omschrijving onder Algemene Aanbevelingen Klushuizen). Deze eis valt voor de kluswoningen samen met de – vanwege de geluidwering al voorgeschreven – geïsoleerde voorzetwand voor woningscheidende bouwmuren.


31





44.41 Brandwerendheid scheidingen

Minimaal uitvoeringsniveau: brandwerendheid in minuten conform Bouwbesluit 2012.

45 AFBOUWTIMMERWERK

45.00 Vensterbanken

Ontbrekende vensterbanken eventueel aanbrengen. Minimaal uitvoeringsniveau: breed 20 cm, uitvoering ‘Werzalith’ o.g.

45.46 Plinten

Ontbrekende respectievelijk zwaar beschadigde plinten aanbrengen respectievelijk vervangen, overeenkomstig de bestaande situatie.

46 SCHILDERWERK

46.00 Schilderwerk aan te handhaven en nieuw aan te brengen onderdelen

Algemeen: kleuren toepassen die in overeenstemming zijn met de bestaande situatie en de omgeving (welstandseis).

46.21 Bestaande ondergrond, hout

Van houten onderdelen loszittende of ondeugdelijke verflagen verwijderen, houtwerk schuren, stoppen, tweemaal gronden en aflakken. 1 laag grondverf 80 mu en 2 lagen dekverf van 40 mu. Als alternatief kan een beitsverfsysteem worden toegepast.

Van stalen onderdelen loszittende of ondeugdelijke verflagen verwijderen, staal eventueel na ontroesting en reiniging tweemaal gronden – eenmaal met corrosiewerende verf – en aflakken.

32

46.22 Bestaande ondergrond, metaal





46.31 Nieuwe ondergrond, hout

Alle houtvlakken in aanraking met beton of metselwerk tweemaal meniën. Alle in het zicht blijvende houtvlakken driemaal behandelen met een dekkende beits of in overeenstemming met bestaande situatie tweemaal gronden en aflakken.

46.32 Nieuwe ondergrond, metaal

Van onverzinkt staal walshuid verwijderen, behandelen met zinkcompound en aflakken. Bij verzinkt staal eventuele beschadigingen met zinkcompound bijwerken.

47 BINNENINRICHTING Ondeugdelijke keukens dienen te worden vervangen.

47.00 Keuken

In de Sint Maria Klushuizen ervan uitgaan dat alle eventueel nog aanwezige keukens ondeugdelijk zijn.

50 DAKGOTEN EN HEMELWATERAFVOEREN

50.00 Algemeen

Vervuilde dakgoten schoonmaken. Kapotte of verrotte onderdelen herstellen of vernieuwen. Indien nodig extra afvoer aanbrengen, dan wel afschot herstellen.

Gebreken herstellen dan wel bekleding geheel vervangen. Zinken gootbekleding, ouder dan 10 jaar, geheel vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. zink (14) (STZ ‘80) of kunststof bekleding. • Hulpstukken Kiezelbakken, vergaarbakken en balkon doorvoeren controleren en zo nodig herstellen of vernieuwen.

50.32 Gootbekleding

Van de SintMaria Klushuizen is de voorgevelgoot vernieuwd. Vanuit welstandsoverwegingen worden hemelwaterafvoeren aan de voorgevel niet geaccepteerd. Bij de zadeldaken wordt het water via de zakgoten naar de achtergevel afgevoerd.

In de panden met een langskap is de voorgevelgoot via een nieuwe inpandige HWA aangesloten op de riolering.

De tijdens de ingreep door de aannemer van Woonstad Rotterdam gehandhaafde goten, onderconstructies, hemelwaterafvoeren, etc., dienen


33



•

Hemelwaterafvoer Ondeugdelijke leidingen geheel of gedeeltelijk vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: p.v.c., met aan de straatzijde een slagvast ondereind met een lengte van 2 m. Beugels h.o.h. 1,5 m.

50.32 Gootbekleding

te worden geïnspecteerd en zo nodig te worden hersteld of vervangen. De bij de zadeldaken aanwezige zakgoten liggen op de scheiding tussen twee panden. Bij wet is bepaald dat deze zakgoten (en bijvoorbeeld ook de woningscheidende bouwmuren) ‘mandelig’ zijn: ze zijn het ongedeeld gemeenschappelijk eigendom van beide eigenaren. Eventueel noodzakelijke reparatie of vervanging van de zakgoot en de onderliggende constructie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de beide eigenaren.

51 BINNENRIOLERING Gietijzeren c.q. ondeugdelijke grondleidingen in kelders en kruipruimtes vervangen. De riolering waterdicht, geluidsarm en stankvrij opleveren. Bij vervanging van moeilijk bereikbare leidingen deze leidingen afstoppen en een nieuw leidingverloop aanbrengen. Riolering op begane grondniveau aanbrengen op aanwezige betonvloer (voor aanbrengen isolatie en dekvloer), standleidingen isoleren. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. PVC voorzien van KOMO keur incl. ontspan ningsmogelijkheid. • De gehele riolering herzien conform het Bouwbesluit en NEN 2672 • Wasmachine-aansluiting Indien niet aanwezig aanbrengen.

51.00 Algemeen

In de Sint Maria Klushuizen zijn de in de kruipruimte aanwezige leidingen verwijderd. Ervan uitgaan dat het gehele rioleringsstelsel van de vroegere woningen verwijderd dient te worden. Op de betonvloer op de begane grond is een nieuwe rioleringsleiding aangebracht. Vóór het aanbrengen van de vloerisolatie en dekvloer eerst de verder benodigde aansluitingen op de riolering realiseren. Uitgaan van het aanbrengen van een geheel nieuwe rioleringsinstallatie.

52, 55, 70, INVOER NUTSLEIDINGEN (o.a.) WATER, GAS, ELEKTRA In de Sint Maria Klushuizen worden de oude invoerleidingen voor de nutsvoorzieningen door de aannemer van Woonstad Rotterdam verwijderd. Via mantelbuizen worden deze nutsvoorzieningen nieuw ingevoerd (zie voor de uitvoering de TO).

34

Aanbevelingen Brede klushuizen (vervolg)






52, 55, 70, INVOER NUTSLEIDINGEN (o.a.) WATER, GAS, ELEKTRA NB: voor de start van de bouw is het – onder voorwaarden - mogelijk om de plaats van invoer van deze mantelbuizen aan te passen. Na oplevering aan de koper kan de koper de gewenste nutsaansluitingen aanvragen. Hierbij dient ook de gewenste capaciteit te worden aangegeven. Die capaciteit wordt bepaald door uw (woon)wensen. Bij de aanvraag van een wateraansluiting is bijvoorbeeld van belang of u een zogenoemde ‘rainshower’ wilt gebruiken.

52 WATERINSTALLATIES Hoofdtoevoerleidingen koud water controleren op gebreken en zo nodig herstellen of vervangen. Loden leidingen altijd vervangen door koper (opbouw). Bij vervanging van moeilijk bereikbare leidingen deze leidingen afstoppen en een nieuw leidingverloop aanbrengen. Elke woning apart afsluitbaar maken vanuit de woning. • • • •

In niet-vorstvrije ruimten leidingen isoleren. Aansluitingen op gebreken controleren en zo nodig herzien. Warm- en koudwaterleidingen op gebreken controleren en zo nodig herzien. Wasmachine-aansluiting: indien niet aanwezig aanbrengen.

In Sint Maria Klushuizen uitgaan van het aanbrengen van een geheel nieuwe waterinstallatie; deze aansluiten op de invoer nutsleiding, ter plaatse van (te maken) meterkast. Wanneer u in de toekomst wilt kunnen beschikken over een buitenkraan aan de achtergevel, leg dan een waterleiding aan op de kale betonvloer (en vanwege het legionellagevaar: of als echt loze leiding: niet aangesloten op de waterinstallatie, of direct voorzien van een (vorstvrije) buitenkraan).

53 SANITAIR Kapot en/of beschadigd sanitair vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. wit kristalporselein.

52.00 Aansluiting woning

53.00 Algemeen

In Sint Maria Klushuizen uitgaan van het aanbrengen van een nieuw sanitair.


35



55 GASINSTALLATIES De gasinstallatie conform de eisen van de daarvoor geldende NEN-normen. Let op: vraag uw installateur om dit werk uit te voeren.

Warmte-installaties/warmwatervoorziening Open verbrandingstoestellen verwijderen en vervangen door boilers of combineren met c.v.installatie, conform installatievoorschriften. Indien gewenst kan de lokale- of centrale verwarming en de warmwatervoorziening worden herzien c.q. aangebracht volgens de NEN-normen. Installateurs kunnen aanwijzingen geven. De cv-installatie (hoogrendement) met een capaciteit in overeenstemming met de woninggrootte en het isolatiepakket, eventueel incl. tapspiraal. HR-combi compact (zie label) ontwerpeisen uitgaande van een buitentemperatuur van -10 ºC dienen volgende ruimtetemperaturen te worden behaald: • Entree/hal verkeersruimtes: 18 ºC • Woonkamer/keuken: 22 ºC • Badkamer: 24 ºC • Slaapkamers/toilet: 18 ºC • Aangebouwde berging: 18 ºC

36

55.00 Algemeen

In Sint Maria Klushuizen uitgaan van het aanbrengen van een nieuwe gasinstallatie; deze aansluiten op invoer nutsleiding, ter plaatse van (te maken) meterkast.

60 VERWARMINGSINSTALLATIES Bij deskundig ontworpen en aangelegde cv-installaties dienen de slecht werkende c.q. lekkende onderdelen te worden vervangen overeenkomstig de bestaande toestand. Bij vervanging van de cv-ketel (eventueel inclusief warmwatertapspiraal) dient de capaciteitsberekening en gekozen keteltype te worden overlegd. De ketel dient minimaal een type te zijn met hoog rendement.


60.00 Algemeen

In Sint Maria Klushuizen uitgaan van het aanbrengen van een nieuwe verwarmingsinstallatie.




61 VENTILATIE- EN LUCHTBEHANDELINGSINSTALLATIES • Nog in functie zijnde rookgasafvoerkanalen reinigen en waar nodig rookdicht herstellen. • Schoorstenen buiten: alle (ook in de toekomst) niet-functionerende schoorstenen die in slechte staat verkeren, buitendaks slopen. Dak aanhelen. In de woning nisbussen uithak ken en dichtmetselen. • Gebreken aan metselen voegwerk herstellen. • Loodwerk zo nodig herstellen of vernieuwen. • Schoorsteenpotten verwijderen, let op: vaak asbest. • Afwaterende afwerklaag herstellen c.q. vervangen. • Indien nodig schoorsteen geheel vervangen. Minimaal uitvoeringsniveau: 1. in het werk gemetseld, kop waterdicht afwerken (bij voorkeur met een betonplaat); 2. prefab metalen schoorsteenkap met duplex coating.


61.00 Rookgasafvoeren

In Sint Maria Klushuizen uitgaan van het aanbrengen van een nieuwe (prefab metalen) rookgasafvoer.

Zorgdragen voor een voldoende ontluchting c.q. ventilatie van keuken, badkamer en wc. Mate van luchtverversing conform het Bouwbesluit 2012. Ontluchting bovendaks uit laten komen. Spleten aan onderkant deuren van keuken (20 mm), badkamer (20 mm) en toilet (15 mm). Bij vervanging van binnendeuren ook een spleet aanbrengen onder de binnendeur (15 mm) Nieuwe ontluchting niet minder dan onder een hoek van 30 graden en geen horizontale kanalen. • Een mechanische ventilatie aanbrengen conform het Bouwbesluit en de NEN 1087 en NPR 1088. • Gebreken aan zinken ontluchtingskappen herstellen. Ondeugdelijke kappen vernieuwen. Zo nodig loodwerk herzien. • Gebreken aan ventilatiekanalen herstellen. Indien nodig buitendaks geheel vervangen.


61.00 Ventilatie

In Sint Maria Klushuizen uitgaan van het aanbrengen van een nieuw ventilatiesysteem (mechanische ventilatie; vraaggestuurde ventilatie; gebalanceerde ventilatie). In Sint Maria Klushuizen zijn de (nieuwe) kozijnen in de voorgevel voorzien van ventilatieroosters. Deze zullen ontbreken bij de gehandhaafde kozijnen. De indertijd nieuw aangebrachte kunststof kozijnen zijn over het algemeen uitgevoerd met ramen die zijn voorzien van een kierstand. Ten tijde van het aanbrengen van deze kozijnen werd hiermee voldaan aan de gestelde ventilatie-eisen. Bij vervanging van deze kozijnen, kozijnen toepassen met ventilatieroosters.


37




61.00 Ventilatie

• Voorziening voor motorgestuurde wasemkap aanbrengen of nakijken werkend los/separaat van het ventilatiesysteem. Minimaal uitvoeringsniveau: het uitmondingsoppervlak moet even groot zijn als het kanaal zelf, en 1. in het werk gemetseld, kop waterdicht afwer ken (bij voorkeur met een betonplaat); 2. prefab kunststof of metaal met duplexcoating. Na herstel en/of vervanging kanalen deze altijd reinigen.

70 ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES • • •

De elektrische installatie conform de leveringsvoorwaarden van de energiebedrijven, met inachtneming van de NEN 1010 Wasmachine-aansluiting. Indien niet aanwezig aanbrengen. Rookmelder. Indien niet aanwezig aanbrengen

70.00 Algemeen

In Sint Maria Klushuis uitgaan van het aanbrengen van een nieuwe elektrische installatie; deze aansluiten op invoer nutsleiding, ter plaatse van (te maken) meterkast.

Conform: NEN 2555 6.21 lid1: alleen voor nieuw te bouwen woonfuncties en bij functiewijzigingen. Let op: die NEN-normen omvatten ook plaatsingsvoorschriften.

75 COMMUNICATIE- EN BEVEILIGINGSINSTALLATIES Op de overloop van de verdieping een brand-/ rookmelder aanbrengen.

38

Bij verbetering van de Sint Maria Klushuizen is op grond van het Bouwbesluit het aanbrengen van rookmelders verplicht. Aantal en plaats afhankelijk van de indeling. De voor de Startplattegrond benodigde rookmelders zijn aangegeven op tekening.

(vervolg)






01.06 ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN, VEILIGHEID De Arbo-wet verplicht bedrijven in (o.a.) de bouw om maatregelen te nemen om veiligheidsrisico’s voor werknemers te beperken. ‘Arbo’ is de afkorting van ‘arbeidsomstandigheden’. De wet geldt – tot tot op het moment dat dit boekje verschijnt – alleen voor werknemers. Het kabinet heeft aangekondigd dat de wet nog in 2013 van toepassing zal worden verklaard op ZZP-ers. De wet is dus niet van toepassing op particulieren die zelf werkzaamheden uitvoeren. De veiligheidsvoorschriften zijn echter mede ontwikkeld op basis van analyses van ongevallen in de praktijk. Waak voor de veiligheid van u en van de mensen die met u of voor u werken. Oriënteer u hierbij ook op de geldende Arbo-veiligheidsvoorschriften.


39

Betekenis van enkele in de tekst voorkomende afkortingen en technische termen GG

Geschaafde en geploegde delen; d.w.z. planken voorzien van messing en groef (ook wel: tong en groef).

Grondhout

Hout dat achter een afwerking/beplating wordt aangebracht met het doel om hier later zware voorwerpen aan te kunnen bevestigen (wastafel, radiator, lampen, keukenkastjes, boekenplank, etc.).

h.o.h.

hart-op-hart maat

HWA

Hemelwaterafvoer

Koudebrug

Plaats in de schil van de woning waar door het ontbreken van isolatie bovenmatig warmte verloren gaat c.q. waardoor aan de binnenzijde koude oppervlakten ontstaan waar condens/schimmel/rot kan optreden.

o.g.

‘of gelijkwaardig’ (gebruikt om aan te geven dat voor het genoemde merk of product ook een gelijkwaardig alternatief kan worden toegepast).

Politiekeurmerk Veilig Wonen

Zoals de naam aangeeft een keurmerk voor woningbeveiliging. Zie www.politiekeurmerk.nl/keurmerk.

wbp

Water Boiled Proof (ook wel: WaterBestendige Plaat): kwaliteit multiplex, geschikt voor toepassing buiten.

WR

Water Resistent: kwaliteit gipsplaat, geschikt voor toepassing in bijvoorbeeld badkamers.



4. Woordenlijst

41

Woonstad Rotterdam, september 2013.

Disclaimer: Deze Technische Aanbevelingen zijn opgesteld om u te helpen bij een eerste oriëntatie op aspecten die aan de orde komen bij het verbeteren van een Sint Maria Klushuis. Voor de vervolgfase, waarin het verbeterplan voor een Klushuis wordt opgesteld, zijn deze aanbevelingen te globaal en niet uitputtend. Het verbeterplan dient te worden gebaseerd op een gedegen bouwkundige opname van het specifieke pand en dient te worden opgesteld met de benodigde bouwkundige en procedurele kennis. Stel zeker, dat u tijdens het verbetertraject kunt beschikken over deze kennis.

September 2013 Toelichting Klusaanpak Kluswoningen Sint Mariastraat 106 - 138


Woonstad Rotterdam, meer dan een woning Goed wonen betaalbaar maken. Daar staat Woonstad Rotterdam voor. Maar wie een woning koopt, koopt meer dan alleen de woning. De omgeving is minstens zo belangrijk. Als de grootste woningcorporatie met bezit in Rotterdam ontwikkelen we woningen en wijken. Woonstad blijft ook na de oplevering betrokken bij de wijk en haar bewoners. Met initiatieven voor een vitale buurt waar het prettig wonen is. Zo bouwen we mee aan een stad om trots op te zijn.

Technische Aanbevelingen

Recommend Documents