+Taskforce Onderzoek KUO

+TaskforceOnderzoekKUO Taskforce Onderzoek KUO in het kader van het Sectorplan hbo kunstonderwijs 2012-2016

Rapportage Initiële Fase Landelijk Project Onderzoek in de Kunsten juni 2013

Rapportage Initiële Fase 2012-2013

Taskforce Onderzoek KUO

2

Deze rapportage werd met zorg samengesteld. Desondanks kunnen er fouten of onjuistheden in zitten, en pretendeert deze rapportage niet volledig te zijn. Verbeteringen en opmerkingen kunnen gericht worden aan: Tamara Rumiantsev, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. email: [email protected] Juni 2013 Copyright © Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd in enige vorm of op enige wijze zonder schriftelijke toestemming vooraf.


Inhoudsopgave Introductie ................................................................................................................................................................................... 4 1. Aanbevelingen en toekomstagenda ....................................................................................................................................... 6 2. Samenvatting nulmeting KUO Onderzoek ............................................................................................................................... 8 3. Huidige stand van zaken ......................................................................................................................................................... 9 4. Toekomstige samenwerking en afstemming ......................................................................................................................... 11 5. Waar bevinden zich welke lectoraten? ................................................................................................................................. 13 6. Lectoraten geordend op onderzoeksgebied......................................................................................................................... 14 Theoretische reflectie / Kunstpraktijk / Artistiek Onderzoek ............................................................................................. 14 Beeldende Kunsten / Architectuur / Vormgeving / Mode................................................................................................... 15 Kunst, Cultuur & Economie ................................................................................................................................................. 17 Kunst & Techniek ................................................................................................................................................................ 18 Kunsteducatie ..................................................................................................................................................................... 18 Muziek ................................................................................................................................................................................ 19 Theater ............................................................................................................................................................................... 19 Dans ................................................................................................................................................................................... 20 Film .................................................................................................................................................................................... 20 Bronnen ..................................................................................................................................................................................... 21 Appendix Nulmeting Onderzoek KUO februari 2013 ................................................................................................................................. 23 Gegevens van de KUO hogescholen en hun lectoraten ............................................................................................................. 37 Onderzoeksinzet (formatie en financiële middelen) 2011-2012 ................................................................................................ 42 Programma's en verslagen ........................................................................................................................................................ 44


Introductie In het Sectorplan KUO dat de betrokken hogescholen met de Staatssecretaris in 2012 overeenkwamen, hebben de hogescholen zich voorgenomen het onderzoek en daarbinnen met name de lectoraten op het gebied van de kunsten met elkaar af te gaan stemmen. De in het Sectorplan geformuleerde ambitie ‘met elkaar expertisecentrum voor de kunst te zijn’ en daarvoor ‘een samenhangend onderzoeksprogramma, met inbegrip van afspraken over kennisdeling en valorisatie’1 te maken, vormt aanleiding voor het werk van de Taskforce Onderzoek KUO. Onderdeel van de Taskforce Onderzoek KUO was, om in de initiële fase een aantal zaken in kaart te brengen, om naar aanleiding daarvan een agenda voor de toekomst te kunnen bepalen. De hier gepresenteerde rapportage betreft een eerste verkenning, en vormt daarmee een basis om op verder te bouwen. Deze rapportage geeft een huidige stand van zaken (nulmeting), met name op hogeschool-niveau, en aanbevelingen ten behoeve van een agenda voor toekomst. Deze zijn, naast op de nulmeting, ook gebaseerd op verzamelde informatie in de periode september 2012 tot en met april 2013. Deze rapportage geeft nog weinig tot geen inzicht in wat er onderzoeksinhoudelijk plaatsvindt bij de verschillende lectoraten. De rapportage heeft betrekking op alle KUO lectoraten; daarnaast zijn er randgebieden waarin kunst-gerelateerd of creatief onderzoek plaatsvindt, waarvan de lectoraten nu niet zijn meegenomen. Het penvoerderschap was in handen van de HKU, en vanaf november 2012 in samenwerking met Avans. Het traject van september 2012 tot april 2013 heeft er als volgt uit gezien: In september 2012 werd door de HKU een Startnotitie/Plan van Aanpak opgesteld, waarin de opdracht als volgt werd opgepakt: 'De HKU stelt in overleg en in samenwerking met de bij het Sectorplan KUO betrokken instellingen een Landelijk Ontwikkelingsplan Onderzoek KUO (‘LOOK’) op en coördineert de noodzakelijke eerste organisatorische stappen voor de implementatie van dit plan.' Het beoogde doel betrof de totstandkoming van afspraken en faciliterende organisatorische randvoorwaarden waardoor het onderzoek in de kunsten - en daarbinnen de lectoraten – op elkaar afgestemd zouden kunnen worden. Op 9 november 2012 werd in een overleg met de Bestuurscommissie KUO van de hbo-raad en de Begeleidingscommissie Sectorplan KUO, de opdrachtverstrekking op de volgende punten aangepast: De HKU is gevraagd het project verder op te pakken met een multi-sectorale hogeschool, te weten Avans;! de gestelde termijn is vooralsnog beperkt tot een periode lopend tot en met juni 2013, waarna geëvalueerd zal worden met de mogelijke conclusie dat ontwikkeling en implementatie van uit het project voortgekomen actiepunten vervolg hebben na juni 2013. In de maanden november 2012 tot en met juni 2013 is ruimte voor een beperkte aanpak; deze richt zich vooral op een nulmeting en het schetsen van een agenda voor de toekomst. Op 22 november 2012 vond een startbijeenkomst plaats om de instellingen te informeren over het voorgenomen ontwikkelingsplan en plan van aanpak. Tijdens de startbijeenkomst zijn aanwezig: Colleges van Bestuur, of afgevaardigden op het gebied van onderzoek van de betreffende instelling, en lectoren, en werd een werkgroep ingesteld, bestaand uit de volgende leden: Henk Borgdorff (lector Artistiek onderzoek, Hogeschool der Kunsten Den Haag); Florian Cramer (lector Creating 010, Hogeschool Rotterdam); Marijke Hoogenboom (lector Kunstpraktijk en artistiek ontwikkeling, Amsterdamse Hogeschool voor !de Kunsten); Peter 1

!"#$%&"'&("')*+,-).&!"#$%&""'%()*$%+,%*($"-.'/0,)1",�%$"02*-345%,6786999678:+,;*4,6786+,.<8:



5 Peters (lector Autonomie en openbaarheid in de kunsten, Hogeschool Zuyd); Leo Swinkels (directeur Toneelacademie, Hogeschool Zuyd). Op 14 januari 2013 werd aan de deelnemers een herzien Plan van Aanpak gestuurd, waarin de fasering van het verkorte traject werd uiteengezet. Hierin werd ook de uitbreiding van het projectteam weergegeven, naast Jules van de Vijver, voorzitter, HKU en Tamara Rumiantsev, projectsecretaris, HKU, nu ook bestaand uit Nanske Wilholt en Rens Holslag van Avans. Ten behoeve van het uitvoeren van een nulmeting werd in overleg met de werkgroep een vragenlijst ontwikkeld; deze vragenlijst werd in de vorm van een enquête op 25 januari 2013 naar de deelnemende hogescholen gestuurd. De respondenten waren in de meeste gevallen hogere functionarissen (hogeschoolbestuurder of academie-directeur) met de portefeuille onderzoek; incidenteel werd de enquête ingevuld door een gedelegeerde lector. In deze initiële fase werd het passend geacht om abstractere en beleidsmatige informatie te verzamelen, voorafgaand aan het verkrijgen van meer gedetailleerde, onderzoeksinhoudelijke informatie in een vervolgtraject van de Taskforce KUO Onderzoek. Het moge duidelijk zijn dat uit deze eerste inventarisatie daarom nog geen onderzoeksinhoudelijke informatie te destilleren valt. Begin maart 2013 was de respons op de uitgezette enquête binnen en werden resultaten verwerkt. De werkgroep heeft gereflecteerd op de resultaten en conclusies volgend uit deze enquête, en deze opmerkingen en adviezen zijn meegenomen in de aanbevelingen. Op 11 april 2013 zijn de resultaten in de vorm van een rapportage aan de deelnemers van de tweede Platformbijeenkomst gepresenteerd. Andere onderwerpen betroffen: het inventariseren van een inhoudelijke agenda voor de toekomst en het aanbrengen van een prioritering voor de periode tot en met 2015. Na het toevoegen van open aanmerkingen van de deelnemers werd een eerste concept-versie van het rapport eind april aan de opdrachtgever gestuurd. De hier voorliggende rapportage is een eerste stap naar verdere landelijke samenhang en samenwerking in onderzoek in de kunsten, die - als het aan de meerderheid van de betrokken instellingen ligt - in de komende jaren in vervolgonderzoek en overleg vorm zal krijgen. Hierbij zal de diversiteit van de hogescholen als een sterkte wordt ingezet; samenwerking kan dan vanuit de eigen profilering gestalte krijgen. De nadruk ligt daarbij op informatieverzameling en kennisdeling. Tot slot willen wij onze dank uitspreken richting de leden van de werkgroep, richting collega's die advies hebben gegeven: Jacob Oostwoud Wijdenes en Theo Pulles (Bureau Onderwijs, Onderzoek, Kwaliteitszorg / HKU) en richting Marianne Kroon (HBO-raad) voor haar bemoeienis met feiten en cijfers.

Jules van de Vijver, Tamara Rumiantsev, Rens Holslag, Nanske Wilholt

Juni 2013



6

1. Aanbevelingen en toekomstagenda Uit de gehouden nulmeting en de daaropvolgende Platform- en werkgroep bijeenkomsten zijn aanknopingspunten voor een agenda voor de toekomst naar voren gekomen. Tezamen met informatie van hogescholen en besprekingen met leden van de werkgroep, leiden deze tot de volgende voorlopige aanbevelingen en toekomstagenda: Vervolg inventarisatie in 2013-2016 van: • KUO lectoraten; inhoudelijke bestudering en beschrijving; • de verschillende typen onderzoek die plaatsvinden; • de verschillende soorten lectoraten die er zijn; • verschillende gehanteerde methodologieën; • mogelijkheden van een derde cyclus; • subsidiemogelijkheden; • internationale context en in dit verband best practices; • mogelijke samenwerkingen tussen KUO en niet-KUO lectoraten. Het onderzoeken van de eerste vier punten zou middels de volgende werkwijzen gerealiseerd kunnen worden: • bestudering van bestaande documenten met betrekking tot onderzoek, zoals jaarverslagen, audits, beleidsplannen en werkplannen; • gestructureerde interviews met lectoren. Er wordt gestreefd naar kennisdeling tussen de hogescholen om resultaten te bereiken in de volgende gebieden: • vorming van een begrippenkader en definities; • aspecten van kwaliteitszorg en de mogelijke ontwikkeling van een peer assessment en peer reviewed onderzoek; • de inbedding van lectoraten en de relatie onderwijs-onderzoek-beroepspraktijk; • inzicht in best practices (peer learning); • onderzoeken of en waar uitwisseling, afstemming en samenwerking mogelijk is, en welke vormen dat zou kunnen aannemen; • best practices op het gebied van samenwerking tussen hogescholen; • kwalitatieve analyse van best practices om op basis daarvan uitspraken te kunnen doen over meerwaarde, logistiek, onderwijsrelevantie, en dergelijke, en te kunnen komen tot een aanbeveling voor de sector. Kennisdeling zal daarnaast moeten plaatsvinden buiten de deelnemende hogescholen, zoals in de bestaande discipline netwerken en andere gremia. Ook zal kennisdeling moeten plaatsvinden door middel van het vervaardigen van rapportages die meer inzichtelijk maken wat binnen de verschillende lectoraten gebeurt. Aangezien er inhoudelijke en bestuurlijke onderwerpen zijn voor de Taskforce, zou een continuering van deelname van zowel bestuurlijke als inhoudelijke vertegenwoordigers in de Taskforce en tijdens Platform bijeenkomsten belangrijke voordelen kunnen bieden. Organisatie van de Taskforce en Platformbijeenkomsten: • penvoerderschap wisselen om de vier jaar; • het handhaven van een inhoudelijke en bestuurlijke agenda;



7 • • •

twee Platformbijeenkomsten per jaar (van een hele dag), met zowel een bestuurlijke als inhoudelijke agenda, met eventueel afzonderlijke sessies; vanuit het Platform: formatie van werkgroepen; het wisselend penvoerderschap moet ondersteund worden (ook financieel).



8

2. Samenvatting nulmeting KUO Onderzoek De vragenlijst ten behoeve van de nulmeting werd op 25 januari 2013 verzonden aan de vijftien deelnemende hogescholen met 16 februari als deadline. Begin maart was alle respons binnen. De nulmeting bestond uit in totaal 21 vragen, waarvan een deel kwantitatief en een deel kwalitatief. De vragen hadden betrekking op: samenwerking en afstemming, profilering, prioritering, financiering en toekomstperspectief. In de Appendix is de complete vragenlijst opgenomen, alsmede de individuele antwoorden en toelichtingen van hogescholen op de vragen. Op de volgende pagina's vindt u een samenvatting van de respons op de diverse vragen. Voordat op iedere vraag afzonderlijk wordt ingegaan, volgen hier de belangrijkste conclusies uit de nulmeting: • een groot aantal hogescholen werkt samen met andere hogescholen; • lectoren voeren overleg in de vorm van het Landelijk Overleg Kunstlectoren (LOK); • de wens tot verdere samenwerking bestaat met name op het vlak van gezamenlijke onderzoeksprojecten en gezamenlijke onderzoeksactiviteiten in het onderwijs; • een groot aantal hogescholen werkt samen met private en publieke instellingen in het werkveld; • ongeveer de helft van de hogescholen werkt samen met hoger onderwijs instellingen in het buitenland, en twee derde ook met internationale private en publieke instellingen in het werkveld; • externe subsidies kwamen met name van Sia-Raak, andere nationale en Europese subsidiegevers; • het hebben van lectoraten en het participeren van docenten in onderzoek wordt als zeer belangrijk geacht, daarbij zijn onderzoek in functie van het onderwijs en onderzoek voor externe opdrachtgevers de hoogst gewaarde soorten onderzoek; • de prioriteiten voor de komende vier jaar lopen per hogeschool zeer uiteen; er sprake is van een grote heterogeniteit tussen hogescholen; • de diversiteit aan antwoorden geeft aan dat er enerzijds vervolgonderzoek nodig is op gedetailleerder niveau van vraagstelling, anderzijds dat er geen duidelijke gezamenlijke onderzoeksagenda is; • hogescholen willen de positie van het onderzoek in de kunsten, in brede zin, verstevigen.



9

3. Huidige stand van zaken (samenvatting vragen 1 t/m 8 en 17 t/m 22) 1. Wat vindt u op dit moment van de samenwerking tussen hogescholen op het gebied van onderzoek in de kunsten? 60 % van de respondenten geeft de huidige samenwerking een 5 of lager. Er is gestructureerd overleg in de vorm van het LOK (Landelijk Overleg Kunstlectoren); daarnaast zijn er goede initiatieven, maar samenwerking houdt een incidenteel karakter. 2. Werkt uw hogeschool samen met andere Nederlandse hogescholen op het gebied van onderzoek in de kunsten? 14 van de 15 deelnemende hogescholen werken samen; de aard van de samenwerking verschilt per hogeschool. Dit kan op hogeschool niveau zijn, maar ook tussen lectoren of lectoraten. 3. Werkt uw hogeschool samen met Nederlandse instellingen, anders dan universiteiten, op het gebied van onderzoek in de kunsten? 14 van de 15 hogescholen werken samen met Nederlandse instellingen, variërend van het Rijksmuseum en Nederlands Dans Theater tot festivals, pop podia en zorginstellingen. 4. Werkt uw hogeschool samen met Nederlandse universiteiten op het gebied van onderzoek in de kunsten? Twee derde van de hogescholen werkt samen met Nederlandse universiteiten, zoals Universiteit Utrecht, TU Delft, RU Groningen, Universiteit Leiden, Universiteit van Amsterdam, Erasmus Universiteit. 5. Werkt uw hogeschool samen met buitenlandse instellingen, anders dan universiteiten, op het gebied van onderzoek in de kunsten? Twee derde van de hogescholen werkt samen met een diversiteit aan buitenlandse instellingen. 6. Werkt uw hogeschool samen met buitenlandse universiteiten/hogescholen op het gebied van onderzoek in de kunsten? 73 % werkt samen met uiteenlopende buitenlandse universiteiten en hogescholen. 7. Heeft uw hogeschool in de afgelopen vier jaar (2009-2012) externe financiering gekregen voor een onderzoeksproject in de kunsten? In totaal 168 onderzoeksprojecten kregen in de afgelopen vier jaar externe financiering door middel van subsidies en externe opdrachtgevers. Daarvan werd 85 % gefinancierd door nationale subsidieverstrekkers en opdrachtgevers en 15 % door Europese en internationale subsidieverstrekkers. 8. Kunt u globaal de verhouding externe financiering / interne financiering aangeven met betrekking tot onderzoek in de kunsten? De antwoorden variëren hier van meer externe dan interne financiering tot honderd procent interne financiering. 17. Hoe belangrijk is het voor uw hogeschool om één of meerdere kunstlectoraten te hebben? 14 van de 15 hogescholen (93 %) vindt dit belangrijk tot heel belangrijk; 1 hogeschool vindt het enigszins belangrijk.



10

18. Hoe belangrijk vindt u het dat docenten (in de kunstdisciplines van uw hogeschool) onderzoek doen? 14 van de 15 hogescholen (93 %) vindt dit belangrijk tot heel belangrijk; 1 hogeschool vindt het enigszins belangrijk. 19. Hoe belangrijk vindt u het dat docenten (in de kunstdisciplines van uw hogeschool) promotie-onderzoek (leidend naar een dr. titel / PhD) doen? 8 van de 15 hogescholen (53 %) vinden dit belangrijk of heel belangrijk; 7 hogescholen vinden het minder belangrijk. 20. Wanneer u het onderzoek door uw lectoraten zou onderscheiden in de volgende drie richtingen: onderzoek naar een zelf gekozen onderwerp; onderzoek in opdracht van het onderwijs van de hogeschool of faculteit; onderzoek in opdracht van een externe opdrachtgever. Kunt u hieronder dan aangeven hoe belangrijk deze verschillende richtingen zijn voor uw lectoraten? • Onderzoek naar een zelf gekozen onderwerp: 8 van de 15 hogescholen (53 %) vinden dit belangrijk of heel belangrijk; 7 hogescholen vinden het minder belangrijk. • Onderzoek in opdracht van het onderwijs: alle hogescholen vinden dit belangrijk tot heel belangrijk. • Onderzoek in opdracht van een externe opdrachtgever: 13 van de 15 hogescholen (87 %) vinden dit belangrijk tot heel belangrijk, en 2 hogescholen vinden het enigszins belangrijk. 21. Hoe zou u het onderzoek dat plaatsvindt in uw kunstenlectoraten typeren (wetenschappelijk onderzoek, artistiek onderzoek, ontwerponderzoek etc.) en kunt u globaal aangeven om hoeveel procent het gaat per type onderzoek? Deze vraag bleek lastig te beantwoorden wegens het ontbreken van definities van de verschillende typen onderzoek. Daarnaast kan het gezien worden als een kenmerk van KUO onderzoek dat er een grote diversiteit aan onderzoek plaatsvindt. Vanuit deze vragenlijst zijn ontwerponderzoek en artistiek onderzoek de twee meest voorkomende typen onderzoek.



11

4. Toekomstige samenwerking en afstemming (samenvatting vragen 9 t/m 16) 9. Hoe groot is de prioriteit voor u om op een meer gestructureerde manier samen te gaan werken, met de bij het Sectorplan KUO betrokken hogescholen, op het gebied van onderzoek in de kunsten? Voor twee derde van de hogescholen heeft dit gemiddelde prioriteit; voor vier hogescholen heeft het hoge prioriteit (27 %) en voor 1 hogeschool heeft het lage prioriteit. 10. Op welke van de volgende onderdelen zou u, met de bij het Sectorplan KUO betrokken hogescholen, willen samenwerken (meerdere antwoorden mogelijk)? Gezamenlijke onderzoeksprojecten: 80 % van de hogescholen wil op dit vlak samenwerken Gezamenlijke onderzoeksprojecten, ook met een universiteit: 67 % Gezamenlijke onderzoeksprojecten, ook met een opdrachtgever: 60 % Gezamenlijke onderzoeksprojecten, ook met een buitenlandse instelling: 60 % Gezamenlijke lectoraten: 53 % Gezamenlijke onderzoeksactiviteiten in het onderwijs: 80 % Anders: 40 % > zie Appendix voor de toelichtingen Van de volgende vier vragen met betrekking tot prioriteiten lopen de antwoorden zeer uiteen. Hier is dan ook geen eenduidige conclusie uit te trekken. Volledige opsommingen van prioriteiten zijn terug te vinden in de Appendix. De hieronder genoemde prioriteiten vormen een selectie. Voor meer concrete gegevens is vervolgonderzoek noodzakelijk. 11. Wat zijn de drie prioriteiten met betrekking tot onderzoek in de kunsten van uw instelling voor de komende vier jaar? Belangrijke prioriteiten die uit deze vraag naar voren komen: onderzoek ten behoeve van het onderwijs en integratie onderwijs en onderzoek; verbinding met de praktijk en het werkveld; valorisatie. 12. Waar zou een eventueel gezamenlijk onderzoeksprofiel van de bij het Sectorplan KUO betrokken hogescholen uit moeten bestaan? Belangrijke prioriteiten die uit deze vraag naar voren komen: onderzoek in de kunsten; ontwikkeling kunsten ontwerppraktijk; maakprocessen; verbinding praktijk en onderwijs via onderzoek; creatieve industrie. 13. Welke onderzoeksonderwerpen of -thema's (in de kunsten) vindt u van belang voor de toekomst (in volgorde van prioriteit)? Belangrijke prioriteiten die uit deze vraag naar voren komen: onderzoek in de kunsten; maakprocessen; kunsteducatie; aansluiten bij internationale onderzoekspraktijk, relatie maatschappij. 14. Wat zijn wat u betreft de drie prioriteiten voor een gezamenlijke agenda van de toekomst met betrekking tot onderzoek in de kunsten ? Belangrijke prioriteiten die uit deze vraag naar voren komen: relatie met en relevantie voor beroepspraktijk en maatschappij; aansluiten bij Topsectoren; funding NWO; positionering onderzoek in de kunsten.



12 15. Hoe zou u het vinden wanneer er in de toekomst structureel overleg zou zijn (bijvoorbeeld twee of drie Platformbijeenkomsten per jaar) op het gebied van onderzoek in de kunsten? 79 % vindt dit goed tot uitstekend, en voor 21 % heeft het geen prioriteit. 16. Hoe kijkt u aan tegen eventuele toekomstige afstemming tussen hogescholen (KUO) op het gebied van onderzoeksonderwerpen of -thema's, bijvoorbeeld in een meerjarenplan? 20 % vindt dit een uitstekend idee, en eveneens 20 % vindt het geen goed idee; 13 % kan ermee leven, en 47 % vindt het een goed idee.



13

5. Waar bevinden zich welke lectoraten? Op basis van een web-search werd in kaart gebracht waar welke lectoraten zich bevinden: theorie/ onderzoek/ kunstpraktijk techniek economie bkv

Lifelong Learning in Music

Serious Gaming

bouwkunst interieurarchitectuur/

Image in Context Popcultuur, Duurzaamheid en Innovatie

educatie theater / film muziek dans

Media Business

Media, Cultuur & Burgerschap

Art & Public Space

Kunstpraktijk en Artistieke ontwikkeling Kunst- en Cultuureducatie Material & Design

Theater Muziek

Didactiek en inhoud van de kunstvakken Film Foodscapes

Kunst, Cultuur en Economie

Design in Urbanism

Kunsteducatie

Cultureel Erfgoed

Modevormgeving

Theorie in de Kunsten Design

Kleur in Context

Play Design & Development

Interieurarchitectuur

Artistiek Onderzoek

Onderzoek in de Kunsten

Muziekontwerp

Kunstenaarstheorieën en de artistieke Praktijk

Kunst & Economie Communicating Music

Theatrale Maakprocessen Kunsteducatie Innovatieve visualisatietechnieken in het kunstonderwijs

Sustainable Performance Creative Business New Performing Practices

Cultural Diversity

One of a Kind

Communication in a Digital Age The Revolution of Manufacturing

Kunstpraktijk in de Samenleving

Fotografie Visuele Retorica

Stedelijke Strategieën

Strategic Creativity

Beeldende Kunst City and Countryside

Overzicht n.a.v. websearch november 2012, Tamara Rumiantsev, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht Autonomie en Openbaarheid in de Kunsten



14

6. Lectoraten geordend op onderzoeksgebied Om een eerste indruk te krijgen van waar samenwerking mogelijk zou kunnen zijn, volgt hieronder een inventarisatie van waar de lectoraten mee bezig zijn. De hier opgenomen informatie komt gedeeltelijk van de hogescholen zelf (relevante lectoraten, titulatuur van lectoren en looptijd van lectoraten; per hogeschool, terug te vinden in de Appendix), en gedeeltelijk van de websites van de hogescholen (beknopte samenvattingen van de lectoraten). Per onderzoeksgebied zijn de lectoraten op alfabetische volgorde van hogeschool gerangschikt. Enkele lectoraten zijn in twee onderzoeksgebieden actief, en worden om die reden in beide gebieden vermeld.

Theoretische reflectie / Kunstpraktijk / Artistiek Onderzoek

Naast onderzoek in één van de kunstdisciplines zijn er elf lectoraten die onderzoek doen naar de kunstpraktijk en reflectie daarop en (de ontwikkeling van) theoretische modellen in het onderwijs. Hogeschool AHK

Lectoraat Lector van tot Kunstpraktijk en artistieke drs. Marijke Hoogenboom 01-10-2002 01-09ontwikkeling 2012 Het lectoraat Kunstpraktijk en artistieke ontwikkeling richt zich op actuele ontwikkelingen, mogelijkheden en uitdagingen in de afzonderlijke kunstdisciplines en op het artistieke maakproces in een multi- en interdisciplinaire context, en daarmee de vernieuwing van het onderwijs en het werkveld.

AHK

Cultureel erfgoed

ArtEZ

Theorie in de Kunsten dr. Peter Sonderen 2008 … Het lectoraat Theorie in de Kunsten, onder leiding van Peter Sonderen, doet onderzoek naar de theoretisch kaders van diverse domeinen in de kunsten. Doel is om tot een verheldering te komen van de verhouding tussen theorie en praktijk in de diverse ArtEZ opleidingen.

Design Academy

City and Countryside dr. David Hamers 2009 … The City and Countryside Lectoraat aims to introduce knowledge from spatial research (empiricism, theory, concepts, methods, backgrounds, et cetera) in design education. Such knowledge will help public space designers to position themselves in the social context in which they operate, the context of urban planning and development, and that of policy making.

Fontys

Kunstpraktijk in de Samenleving dr. Pascal Gielen 2006 … Het Fontys lectoraat Kunstpraktijk in de Samenleving onderzoekt onder leiding van Pascal Gielen de invloed van maatschappelijke (technologische, wetenschappelijke, economische, (cultuur)politieke) veranderingen op artistieke praktijken en tracht deze te beschrijven en te verklaren.

Gerrit Rietveld

Art & Public Space dr. Jeroen Boomgaard 2003 … Het Lectoraat Art & Public Space (LAPS) van de Gerrit Rietveld Academie, stimuleert, onder leiding van lector Jeroen Boomgaard, onderzoek naar en theoretische reflectie over de rol van kunst en vormgeving in het publiek domein.

Hanzehogeschool

Popular Culture, Sustainability and Innovation

dr. Hester Dibbits, dr. 01-11-2006 … Riemer Knoop Het AHK lectoraat Cultureel erfgoed, onder leiding van Hester Dibbits en Riemer Knoop draagt bij aan de versterking van de maatschappelijke positie van erfgoedinstellingen en de verdere curriculumontwikkeling van het erfgoedonderwijs in zowel de bachelor- als de masterfase.

dr. Anne Nigten

01-01-2011

01-01-2015



15 Het lectoraat Popular Culture, Sustainability and Innovation van de Hanzehogeschool, onder leiding van Anne Nigten richt zich op het transdisciplinaire kennisdomein waar popcultuur, technologie en economie elkaar ontmoeten. Doel is de optimale benutting van de mogelijkheden van artistiek onderzoek en de inzet van popcultuur in maatschappelijke innovaties. HdK

Onderzoek in de Kunsten dr. Henk Borgdorff 01-09-2010 01-09-2014 In het HdK lectoraat Onderzoek in de Kunsten legt Henk Borgdorff zich toe op de theoretische en politieke rationale van 'artistiek onderzoek'. Aan het Koninklijk Conservatorium richt hij zich op het onderzoek in de master- en doctoraatsopleiding en op het onderzoek door docenten. Hij heeft aan de basis gestaan van de ontwikkeling van het Research Catalogue, het Journal for Artistic Research en de Society for Artistic Research. (Dit lectoraat is tevens bij Muziek vermeld.)

HdK

Kunsttheorie en de Artistieke Praktijk drs. Janneke Wesseling 01-02-2007 01-02-2015 Het lectoraat Kunsttheorie en de Artistieke Praktijk zoekt onder leiding van Janneke Wesseling naar onderwijsvormen waarin kunst en theorie op een vanzelfsprekende manier met elkaar zijn verbonden. Het functioneert op BA-, MA- en PhD-niveau, op de KABK en aan de Academie der Kunsten van de Universiteit Leiden.

HKU

Artistiek Onderzoek dr. Henk Slager 2006 2014 In het lectoraat Artistiek Onderzoek, HKU, leidt Henk Slager de kenniskring die zich bezig houdt met onder andere: hoe laat zich in het algemeen (zowel op bachelor- als masterniveau) een curriculum ontwikkelen dat de onderzoekende kunstenaar/ontwerper als uitgangspunt neemt?

Hogeschool Zuyd

Autonomie en Openbaarheid in de dr. Peter Peters 2006 2014 Kunsten Het lectoraat Autonomie en Openbaarheid in de Kunsten, onder leiding van Peter Peters is een samenwerkingsverband van drie kunstfaculteiten binnen Zuyd Hogeschool: de Academie Beeldende Kunsten, het Conservatorium Maastricht en de Toneelacademie Maastricht. Kernaspecten zijn de betekenis van autonomie en authenticiteit, de verhouding tot de openbaarheid, interdisciplinariteit en onderzoek in de kunsten.

Beeldende Kunsten / Architectuur / Vormgeving / Mode Hogeschool AHK

Lectoraat Foodscapes

Lector Prof. dr. ir. Han Wiskerke

van 01-01-2013

tot 01-012016 In het lectoraatsprogramma legt Han Wiskerke de nadruk op drie thema’s: de verandering van de urbane en rurale omgeving en de wijze waarop die veranderingen elkaar beïnvloeden, de sociale en economische verhoudingen binnen de stadsregio en de mogelijkheid om door middel van (her)ontwerp meer duurzame voedsellandschappen (‘foodscapes’) op regionaal niveau te ontwikkelen.

AHK

Material & Design Jan Peter Wingender, MSc 2010 2013 In het AHK lectoraat Material & Design onderzoekt Jan Peter Wingender geassisteerd door architect Uri Gilad, de komende drie jaar met studenten en docenten de stand van zaken rondom het gebruik van het veelvuldig gebruikte materiaal baksteen.

AHK

Design in Urbanism Ton Schaap, MUrb 01-09-2011 2014 Sinds 1 september 2011 is stedenbouwkundige Ton Schaap als lector Design in Urbanism verbonden aan de AHK Academie van Bouwkunst. Hij onderzoekt samen met studenten diverse onderwerpen.

ArtEZ

Modevormgeving Prof. José Teunissen 2002 ... In het ArtEZ lectoraat Modevormgeving beschouwt José Teunissen mode als een van de belangrijkste culturele fenomenen in onze visuele cultuur. Achter de kunstmatig veranderende modetrends proberen we de diepere betekenis van veranderende sociale behoeften te vinden,



16 of nieuwe inzichten en concepten. Avans

Visuele Retorica Dr. Karel van der Waarde 01-04-2003 31-12-2013 Het lectoraat Visuele Retorica van het Grafisch Ontwerpen stelt de vraag centraal of een grafisch ontwerper moet luisteren naar zijn lezer om hem te overreden. Door te kijken naar het ontwerpproces en het gebruikproces maken we het belang van de lezer voor de kwaliteit van een grafisch ontwerp duidelijk.

Avans

Beeldende Kunst vacature, invulling per 2014 01-01-2014 31-12-2017 Het lectoraat doet onderzoek naar ontwikkelingen in het autonome beeldend kunstenaarschap en het denken daarover. Centraal staat de vraag naar de culturele en maatschappelijke positie van de hedendaagse kunstenaar. En zijn functioneren ten opzichte van andere actoren in het professionele veld. Nieuwe invulling van de positie van de lector zal plaatsvinden in 2014.

Fontys

Stedelijke strategieën Dr. ir. M.K.T.M. Glaudemans … In het Fontys lectoraat Stedelijke Strategieën onderzoekt Marc Glaudemans nieuwe vaardigheden en competenties voor ontwerpers en een instrumentarium om in deze condities succesvol en invloedrijk als ruimtelijk ontwerper te opereren. Meer specifiek gaat het om het ontwikkelen van concepten, strategieën en instrumenten voor stedelijke transformatie.

Hanzehogeschool

Image in Context dr. Anke Coumans 01-05-2012 01-05-2016 In het lectoraat Image in Context van de Hanzehogeschool legt Anke Coumans de focus op de publieke functie van het artistieke beeld: op de communicatieve kracht, op de plaats in de openbare ruimte, en op de wijze waarop kunstenaars en ontwerpers op artistieke wijze stelling nemen in het actuele debat.

HdK

Interieurarchitectuur Jan Jongert, MA 01-11-2010 01-11-2014 Het hedendaags interieur is in toenemende mate afhankelijk van een complex aan stromen waarop ze aanhaakt. Het KABK lectoraat Interieurarchitectuur 'Inside Flows' onderzoekt onder leiding van Jong Jongert de eigenschappen en het gedrag van deze stromen ten behoeve van de ontwikkeling van duurzame ontwerpmethoden.

HdK

Innovatieve visualisatietechnieken in drs. Yolande Kolstee 01-01-2011 01-01-2015 het kunstonderwijs In het KABK lectoraat Innovatieve Visualisatie Technieken [IVT], richt Yolande Kolstee zich op het gebruik van IVT in het artistieke en culturele domein en de relevantie daarvan voor het hoger kunstonderwijs.

HKU

Design ir. Ingrid Schuffelers 2009 2013 Het HKU lectoraat Design onderzoekt, onder leiding van Ingrid Schuffelers de veranderingen in de actuele beroepspraktijk en brengt een dynamiek in het kunstonderwijs op gang waardoor het onderwijs opnieuw aansluiting vindt bij deze veranderende praktijk. De focus ligt hierbij op de onderzoekende ontwerper, artistieke ontwerpprocessen en interdisciplinaire samenwerkingsprocessen.

HKU

Kleur in context Frank Koolen 2010 2014 Het HKU lectoraat Kleur in Context, onder leiding van Frank Koolen, heeft zich tot doel gesteld op praktische en speelse wijze nieuwe onderzoeksmethoden ten aanzien van kleur te ontwikkelen en te communiceren.



17 Kunst, Cultuur & Economie Hogeschool ArtEZ

Lectoraat Lector van tot Kunst, Cultuur en Economie (i.s.m. Prof. dr. Dany Jacobs 2007 ... HAN) Het lectoraat Kunst, cultuur & economie onder leiding van Dany Jacobs, is een initiatief van de Gemeente Arnhem, de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten. Het is ontstaan vanuit de wens om de economische betekenis van kunst en cultuur voor Arnhem en de regio te vergroten.

Design Academy

Strategic Creativity dr. Bas Raijmakers 2010 2014 At the lectoraat (UK: Readership, US: Professorship) in Strategic Creativity we explore how design and creativity can play a strategic role in society and the economy in general, and in service innovation in particular. We do this with a 'thinking through making' approach where design and reflection go hand in hand. During this 4 year CRISP programme, 11 Research Associates each take up a one-year research position in the Strategic Creativity readership. These Research Associate positions are open to Design Academy alumni only, who collaborate with departments in the academy as well as CRISP partners from academia and industry.

INHolland

Media Business

Wes Wierda

Continuerings aanvraag

in behandeling

Het INHolland lectoraat Media Business onder leiding van Wes Wierda stelt zich ten eerste als doel om de overdracht van kennis verworven door toegepast onderzoek aan docenten en studenten te dissemineren. Ten tweede stellen wij als doel om de effectiviteit en professionaliteit van instellingen, bedrijven en overheid in de media- en entertainmentsector te bevorderen. INHolland

Media, Cultuur & Burgerschap

dr. Joke Hermes

Continuerings aanvraag

in behandeling

Het lectoraat Media, Cultuur & Burgerschap houdt zich bezig met hoe meningen gevormd worden over zaken zoals contact met de overheid, de multiculturele samenleving en goede zorg. HKU

Kunst en Economie

Prof. dr. Giep Hagoort, 2000 2013 drs. Johan Kolsteeg Het lectoraat Kunst en Economie, HKU, levert onder leiding van Giep Hagoort een bijdrage aan de professionalisering van het culturele ondernemerschap binnen de culturele en creatieve industrie, en is actief op regionaal, nationaal en Europees niveau. Samen met onderzoeker Johan Kolsteeg vindt onderzoek, kennisuitwisseling, en deskundigheidsbevordering van docenten plaats, naast innovatieve onderwijsprojecten.

HRO

Creative Business dr. Paul Rutten 2012 ... Kenniscentrum Creating 010 doet praktijkgericht onderzoek naar nieuwe ontwikkelingen en samenwerkingsvormen in de creatieve industrie die door de convergentie van artistieke, technologische, maatschappelijke en economische domeinen ontstaan. De onderzoekslijn Creative Business, onderdeel van Kenniscentrum Creating 010, is gedeeld met het kenniscentrum Entrepreneurship & Business Innovation en onderzoekt sinds september 2012 nieuwe vormen van zakelijke zelforganisatie in de creatieve industrie.

HRO

Cultural Diversity

Hugo Bongers & 2011 ... dr. Nana Adusei-Poku De culturele diversiteit van Rotterdam wordt door het lectoraat Cultural Diversity (onderdeel van Kenniscentrum Creating 010), actief sinds 2011, gezien als ‘asset’ en ‘motor’ van innovatie en emancipatie. Juist hier ontstaan nieuwe trends binnen jeugd- en populaire cultuur die vragen om een herijking van kunst en cultuur en een verbinding met zowel de wijk- als de wereldcultuur. De publieke ruimte wordt gezien als de plek bij uitstek waar mensen met sterk uiteenlopende achtergronden elkaar tegenkomen en waar contact ontstaat.



18 Kunst & Techniek Hogeschool HKU

Lectoraat Lector van tot Play Design & Development dr. Marinka Copier 2009 2013 Het lectoraat Play Design & Development, onder leiding van Marinka Copier is een nieuwe creatieve ontwerpdiscipline op het snijvlak van kunst en techniek. Centraal staat het zinvol toepassen van play in entertainment en maatschappelijke contexten. Het bouwt onder andere voort op de ontwerpdisciplines (social) interaction design en game design.

HRO

Communication in a Digital Age

HRO

The Revolution of Manufacturing dr. Peter Troxler 2012 ... De onderzoekslijn De Revolutie van de Maakindustrie (onderdeel van Kenniscentrum Creating 010) wordt gedeeld met het kenniscentrum Sustainable Solutions en onderzoekt sinds september 2012 de impact van 3D printing en Fablabs op productontwerp en fabricatie.

NHL Hogeschool

Serious Gaming

dr. Florian Cramer & 2008 ... Willem Vermeend Dit lectoraat (onderdeel van Kenniscentrum Creating 010) onderzoekt veranderingen en innovatie in het werkveld van visuele designers en kunstenaars door nieuwe technologieën, en daarmee samenhangende veranderingen in cultuur en mediagebruik. Er wordt onderzoek gedaan naar de impact die nieuwe media op de communicatiecultuur hebben, waardoor ook de fundamenten van kunsten designberoepen verschuiven.

Dr. ir. Hylke W. van 2010 2015 Dijk Het lectoraat Serious Gaming is de schakel tussen maatschappelijke partijen en de creatieve industrie. Wij bouwen aan de kennis en kunde om de beroepspraktijk te ondersteunen bij de ontwikkeling en toepassing van innovatieve media en game technologie.

Kunsteducatie Hogeschool AHK

Lectoraat Lector van tot Kunst en cultuureducatie prof. dr. Folkert Haanstra 01-09-2002 … Het lectoraat Kunsteducatie, AHK, draagt onder leiding van Folkert Haanstra, door studie en onderzoek bij aan kennisontwikkeling op het gebied van de kunsten cultuureducatie. Ook draagt het bij aan onderwijsontwikkeling en aan professionalisering van docenten van de AHK opleidingen.

ArtEZ

Kunsteducatie vacature Het Artez lectoraat Kunsteducatie houdt zich bezig met de invulling van het docentschap in de kunsteducatie. Onderzoek en theorievorming moeten helpen richting geven aan de ontwikkeling van een nieuwe praktijk waarvan hechte verbindingen tussen kunst, samenleving en educatie, talentontwikkeling en een interdisciplinaire oriëntatie op kunst en cultuur de basis vormen.

HKU

Kunsteducatie dr. Karin Hoogeveen 2010 2014 Het hogeschoolbrede lectoraat kunsteducatie, onder leiding van Karin Hoogeveen is in 2010 ingesteld. Het houdt zich bezig met onderzoek naar de praktijk van kunsteducatie, dat wil zeggen met alles wat te maken heeft met de overdracht van kunst. Het accent ligt op ontwerpen evaluatieonderzoek. Dit wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met de beroepspraktijk, het veld van de binnen- en buitenschoolse kunsteducatie.

Windesheim

Didactiek en inhoud van de dr. Jeroen Lutters 01-09-2012 31-08-2016 Kunstvakken Kunst kan een belangrijke rol spelen in het opbouwen van kennis en is een instrument voor het ontwikkelen van creativiteit. Door kunst en cultuur in te bedden in het beroeps- en wetenschappelijk onderwijs, inspireren we studenten van nu om nieuwe talenten te ontwikkelen voor de veranderende samenleving van morgen.



19 Muziek Hogeschool AHK

Lectoraat Lector van Muziek dr. Michiel Schuijer 01-01-2009 Michiel Schuijer leidt het lectoraat Muziek van de AHK. Hij is coördinator van het masteronderzoek aan de klassieke afdeling van het Conservatorium van Amsterdam.

tot …

Codarts

New Performing Practices Micha Hamel 2010 2014 Onderzoek naar onder andere: In welke gevallen lukt de combinatie van muziek en theater en wanneer niet? Met welke nieuwe esthetische coördinaten krijg je te maken in het creatieproces? Zijn er interdisciplinaire wetten of, op zijn minst, wetmatigheden te ontdekken?

Codarts

Sustainable Performance Frank Heckman 2009 2013 Sustainable Performance gaat om het samenspel van performers en hun omgeving, de factoren die van invloed zijn op het realiseren van hun beste prestaties. Hoe komen musici, dansers, circusartiesten tot deze prestaties? Hoe zorgen zij ervoor dat zij blijven groeien en hun performances voortdurend een toenemende kwaliteit laten zien en horen? Welke factoren – fysieke, mentale, sociale en emotionele factoren – zijn van invloed op dit proces? (Dit lectoraat is tevens bij Dans vermeld.)

Hanzehogeschool

Lifelong Learning in Music dr. Rineke Smilde 08.01.2004 01.09.2016 Het onderzoeksdomein van Lifelong Learning in Music & the Arts van de Hanzehogeschool, dat de rode draad is in de verschillende onderzoekslijnen, is de manier waarop musici en kunstenaars een betekenisvolle bijdrage kunnen leveren aan onze snel veranderende maatschappij, waarin kunst een verbindende factor kan zijn. Associate lector is drs. Evert Bisschop Boele (per 1 september 2013 lector).

HdK

Onderzoek in de Kunsten dr. Henk Borgdorff 01-09-2010 01-09-2014 In het HdK lectoraat Onderzoek in de kunsten legt Henk Borgdorff zich toe op de theoretische en politieke rationale van 'artistiek onderzoek'. Aan het Koninklijk Conservatorium richt hij zich op het onderzoek in de master- en doctoraatsopleiding en op het onderzoek door docenten. Hij heeft aan de basis gestaan van de ontwikkeling van het Research Catalogue, het Journal for Artistic Research en de Society for Artistic Research. (Dit lectoraat is tevens bij Theoretische reflectie/Kunstpraktijk/Artistiek onderzoek vermeld.)

HKU

Communicating Music Charlotte Margiono 2009 2013 Het lectoraat Communicating Music stelt zich ten doel om door het uitvoeren van op toepassing gericht onderzoek een concrete bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van performances, educatieve overdrachtssituaties en daarmee samenhangende leerstrategieën van musici in de 21e-eeuwse maatschappij.

HKU

Muziekontwerp dr. Jan IJzermans 2006 (1999) 2014 Het lectoraat Muziekontwerp betrekt het ontwerpen van muziek, op de factoren context, culturele ‘setting’, het gebruik en de gebruiker, de invloed van de betrokken ontwerpprocessen op het product, de samenwerking binnen de discipline en met andere disciplines, het betekenisvol gebruik van technologie, de uitvoerbaarheid en de economische haalbaarheid.

Theater Hogeschool AHK

Lectoraat Lector van tot Dans & Theater drs. Marijke Hoogenboom 01-09-2012 ... Marijke Hoogenboom is per 1 september 2012 benoemd tot lector van de Theaterschool. De opdracht is om een werkplan te presenteren voor de inrichting, vormgeving en uitvoering van een volwaardig lectoraat op het gebied van Dans en Theater. Uitgangspunt is daarbij de ambitie om onderzoek en ontwikkeling een prominente plek te geven in de samenwerking van het onderwijs met het werkveld en om de Theaterschool als dynamische ontmoetingsruimte te versterken.



20

HKU

Theatrale maakprocessen drs. Nirav Christophe 2010 2014 Het lectoraat doet onderzoek in, met en over de uitvoerende kunsten en begeeft zich op het gebied waarop theateropleidingen bij uitstek de expertise bezitten. Onderzoek naar creatieve processen wordt steeds belangrijker in het werken kennisdomein van theater, de theaterwetenschap en de kunstvakopleidingen.

Dans Hogeschool Codarts

Lectoraat Lector van tot One of Kind Ji!í Kylián 2010 2014 Samen met kunstenaars en theoretici uit verschillende disciplines doet Ji!í Kylián – met associate researchers dr. Friederike Lampert en dr. Désirée Staverman – onderzoek naar een reeks thema’s die gerelateerd zijn aan dans en choreografie, met als voornaamste doel het verkennen van de bredere context van de danser en de choreograaf. Enkele thema’s zijn: de expressiviteit van het menselijk lichaam in diverse leeftijdsfasen, de stem en het gesproken woord, muziek, decorontwerp en architectuur, kostumering, fotografie, video en belichting.

Codarts

Sustainable Performance Frank Heckman 2009 2013 Sustainable Performance gaat om het samenspel van performers en hun omgeving, de factoren die van invloed zijn op het realiseren van hun beste prestaties. Hoe komen musici, dansers, circusartiesten tot deze prestaties? Hoe zorgen zij ervoor dat zij blijven groeien en hun performances voortdurend een toenemende kwaliteit laten zien en horen? Welke factoren – fysieke, mentale, sociale en emotionele factoren – zijn van invloed op dit proces? (Dit lectoraat is tevens bij Muziek vermeld.)

Film Hogeschool AHK

Lectoraat Lector van tot Film drs. Mieke Bernink 01-09-2008 … Als lector geeft Mieke Bernink leiding aan de AHK master Film, een tweejarige Engelstalige opleiding die in 2009 van start is gegaan.



21

Bronnen Commissie Dijkgraaf, Onderscheiden, verbinden, vernieuwen. De toekomst van het kunstonderwijs. Advies van de commissie-Dijkgraaf voor een sectorplan kunstonderwijs, HBO-raad, Den Haag, mei 2010. HBO-raad, Focus op toptalent, Sectorplan hbo kunstonderwijs 2012-2016, Den Haag, 5 juli 2011 HBO-raad, Focus op toptalent, Houtskoolschets, Sectorplan hbo kunstonderwijs 2012-2016, Den Haag, mei 2012. HBO-raad, Onderzoek aan hogescholen, Eerste brancherapportage Onderzoek 2009/2010, Den Haag, 2010. Websites van de betrokken hogescholen, verschillende keren bezocht in januari, februari, maart, april, juni 2013. Website hbo-raad, www.hbo-raad.nl, verschillende keren bezocht in februari, maart 2013.



22

Appendix



23

Nulmeting Onderzoek KUO februari 2013 Vragenlijst met antwoorden Op de volgende pagina's is de complete vragenlijst opgenomen, alsmede de individuele antwoorden en toelichtingen van hogescholen op de vragen. De vragenlijst ten behoeve van de nulmeting werd op 25 januari 2013 verzonden aan de vijftien deelnemende hogescholen met 16 februari als deadline. Begin maart was alle respons binnen. De nulmeting bestond uit in totaal 21 vragen, waarvan een deel kwantitatief en een deel kwalitatief. De vragen hadden betrekking op: samenwerking en afstemming, profilering, prioritering, financiering en toekomstperspectief.



24 1. Wat vindt u op dit moment van de samenwerking tussen hogescholen op het gebied van onderzoek in de kunsten? Geef een waardering van 1 - 10, waarbij een 10 staat voor excellent en 1 voor uitermate zwak. N=15

aantal = 0

waardering EEN waardering TWEE

1

waardering DRIE

2

waardering VIER

1

waardering VIJF

6

waardering ZES

2

waardering ZEVEN

3

waardering ACHT

0

waardering NEGEN

0

waardering TIEN

0

Kunt u deze waardering toelichten: • • • • • •

• • • •

• •

Op het gebied van onderzoek in de kunsten (wij zijn vooral geïnteresseerd in kunsteducatie) hebben wij alleen regelmatig overleg met de Hanzehogeschool in Groningen Gestructureerd landelijk overleg, LOK, functioneert Er is weinig samenwerking. Er is met afstemming en meer samenwerking nog heel wat te winnen. De kunsthogescholen weten van elkaars lectoraten en hebben contact met elkaar op onderwerpen die voor hen relevant zijn. Meer samenwerking is het onderzoeken waard, huidig overleg mikt daar ook op Er zijn veel goede initiatieven tot samenwerking. En ook concrete experimenten. Zoals o.a. bij navolgende vragen beschreven. Het zou uiteraard nog beter, en vooral gestructureerder kunnen. Publicaties als o.a. Denken in kunst, landelijk overleg van kunstlectoren, maar ook deze inventarisatie (en de daarin beschreven vervolgacties) kunnen daaraan bijdragen. Er zijn gesprekken en plannen, maar er is nog niets gerealiseerd. Het is geen heel groot onderwerp op onze onderzoeksagenda. Samenwerking beperkt, zelden structureel, teveel ad hoc De wil is er, maar de tijd ontbreekt Er is moeizaam sprake van enig overleg. Op mijn specifieke terrein, kunstdocentenopleidingen, is er incidenteel overleg tussen lectoren. In de kenniskringen van het lectoraat van Windesheim participeren wel docenten van andere hogescholen, maar die zijn niet afkomstig uit het KUO. Er is hooguit collegiaal overleg Dit gebeurt voornamelijk op initiatief van een lector, en is meestal projectgerelateerd. Er is samenwerking/kennisuitwisseling via LOK

2. Werkt uw hogeschool samen met andere Nederlandse hogescholen op het gebied van onderzoek in de kunsten? Indien ja, met welke hogescholen en op welk gebied (in 2012)? N=15

aantal = ja 14 nee

• •

1

(A) LOK, (B) SIA RAAK CEDAR, (C) Publicatie theorie en reflectie in het KUO (A) Kunsteducatie: AHK, Windesheim, Artez, (B) Kunstonderzoek: Artez



25 • • • • • • • • • • • •

(A) HanzeHogeschool (lectoraat Lifelong Learning in Music & the Arts), (B) AHK (doctoraatstraject muziek docARTES), (C) Codarts (onderzoek in de kunsten) (D) GRAC, Zuyd, HKU, AHK (RAAK Artistic Research Catalogue) Nog niet. HvA zit wel in het consortium voor CRISP, een samenwerking met 3TU's, UvA en bedrijfsleven, op het gebied van Creative Industry HdK, ontwikkeling artistiek onderzoek Ons lectoraat Beeldende Kunst werkte samen met Fontys Hogeschool (lectoraat 'Kunstpraktijk in de Samenleving') in een onderzoek naar Hybridisering van de kunstenaarspraktijk (resultaten gepubliceerd in maart 2012). HU, bezig met het opstarten van een onderzoek naar Gaming Met de NHL Hogeschool Leeuwarden op het gebied van kunsteducatie (structureel), met het KC Den Haag op het gebied van onderzoek in de master en speciaal de track New Audiences and Innovative Practice. Met Hogeschool Zuyd, Fontys en HvA op gebied Openbare Ruimte, met KABK, ArtEz en AHK t.a.v. artistic research HvAmsterdam - e-publishing Docenten van Hogeschool Utrecht en Hogeschool van Amsterdam op het gebied van inhoud en didactiek van de kunstvakken. (A) Avans Hogeschool, (B) Hogeschool Zuyd, (C) Designacademy (A) HAN (gedeeld lectorschap), (B) Saxion (NWO-onderzoek) vele... maar via het spoor van de lector op de gebieden: theater, muziek, kunsteducatie, dans, cultureel erfgoed, film, samenwerking met ArtEZ, KABK, KONCON, HVA, HU, HANZE, Fontys, Zuyd, GRAC etc... (in ek geval alle kunsthogescholen)

3. Werkt uw hogeschool samen met Nederlandse instellingen, anders dan universiteiten, op het gebied van onderzoek in de kunsten? - Zo ja, met welke instellingen (organisaties, bedrijven ed.), en op welk gebied (in 2012)? N=15

aantal = ja 14 nee

• • •

•

• • •

• • • • • •

1

Keunstwurk Fryslân Kunstkade Leeuwarden Maastricht Culturele Hoofdstad 2018 Agentschap NL, BAI Bosch Architectuur Instituut, Bartimeus, Belastingdienst, Buitenhuis, Butterfly works, BuZa, Coaching in de cultuur, Crossing Border, Cultuurnetwerk, De Baak, De Nederlandse Spoorwegen, De Taartrovers, De Vrede van Utrecht, De Waag, Digital Games Research Association, Dox, Edelman, EndeMol, EUNIC, Eye Film Instituut, Fiction Factory, Gamefonds, GATHER, GGZ –Altrecht/ABC, Guerrilla Games, HBO-Raad (Profound), Het Rijksmuseum, Holland Doc, Hubbub, HUMAN, IJsfontein, Immovator, Innovatienetwerk, Itrovator, Izovator, Jeugdzorg, Kerncentrale, Kriterion, Kunstconnectie, KunstenLab, Kunstfactor, Lokaal Mondiaal, Mapa, Marie-Stella Maris, MCO - Muziek Centrum voor de Omroepen, Media Fonds, MIMM, Moooi Design, Motek Medical, MTV, Museum Hilversum, Nederlands Openlucht Museum, NFF, NSA International, NTR, Nuffic, PLAN, Play Institute, Provincie Utrecht, Revalidatiecentrum De Hoogstraat, Rosa Ensemble, SETUP, Stg Le Grand Cru, Stichting Bibeck, Stichting Humana, Stichting Kleurenvisie, Stichting Materiaalfonds voor Beeldende Kunst en Vormgeving, Stichting Storm, STUT, Taalunie, TFI, Thales, TNO, UNICEF Nederland, Van Abbe Museum, Vanguard, Vitens, VPRO, Wacom. Fabrique, Cybermind, DPI, Boijmans van Beuningen, Van Gogh Museum, Rijksmuseum, Catharijne Convent, Van Abbemuseum, Rijksdienst voor Kunsthistorische Documentatie, Digitaal Erfgoed Nederland, Virtueel Platform, Centre 4 Innovation The Hague, Living Lab, KLM, Stg BAK, V2, Huis van Bourgondië, STEIM, De Veenfabriek, Residentie Orkest, Stroom Den Haag. Ja, met verschillende bedrijven uit het consortium voor CRISP, een samenwerking met 3TU's, UvA en bedrijfsleven, op het gebied van Creative Industry Neurotherapiecentrum Hilversum, Nederlans Architectuur Instituut, Rotterdam Film Festival, RO-theater, Nederlands Dans Theater Het Hybridiseringsonderzoek werd in ruime mate ondersteund door Fonds BKVB, nu Mondriaan Fonds. In een onderzoek naar de rol van fotografie in geschiedschrijving (lectoraat Fotografie) werd samengewerkt met zes nationale foto-archieven (zie www.amsterdamdam.nl). Theaters, poppodia, festivals Veel Nederlandse partners in het kader van de diverse SIA Raak projectaanvragen, de nationale privaat projectaanvragen. Mondriaan Fonds, Stroom (Den Haag), Jan van Eyck Academie, VNG, TAAK, Gemeente Amsterdam Internationale partners Lokale en provinciale overheid Beroeps- en brancheorganisaties, Premsela, Cultuur-Ondernemen. Kunstvereniging Diepenheim.



26 •

Vele binnen alle disciplines, in heel Nederland, maar met name in de stad Amsterdam. Productiehuizen, werkplaatsen, omroepen, sectorinstituten, platforms, presentatieinstellingen, festivals, postacademische instellingen, musea, gezelschappen enz. Overigens in mindere mate, maar ook wel met bedrijven. (In grote mate met zzp-ende individuele kunstenaars (makers en uitvoerenden))

4. Werkt uw hogeschool samen met Nederlandse universiteiten op het gebied van onderzoek in de kunsten? N=15

aantal = ja 10 nee

5

Zo ja, met welke universiteiten en op welk gebied (in 2012)? • • • • • • • • • • •

Universiteit Maastricht Cultuur en stedelijke ontwikkeling Game design: UU, Wageningen, TuD Muziekontwerp: UU Creatief ondernemerschap: UU Universiteit Leiden, TU Delft, Universiteit van Amsterdam (promotietrajecten) Met TU/e, TUDelft, TUTwente, UvA uit het consortium voor CRISP, een samenwerking met 3TU's en bedrijfsleven, op het gebied van Creative Industry Universiteit van Amsterdam, capaciteitsgroep Muziekwetenschap; Universiteit Utrecht, muziekwetenschap Erasmus: muziekindustrie; UvA: televisiecultuur Rijksuniversiteit Groningen Universiteit van Amsterdam - Artistic Research Leiden en Erasmus (kleinschalig) UvA, Radboud, TUe VU, UVA, UU, Nijmegen, Maastricht, Leiden, Wageningen, TU's enz. diverse gebieden, onder andere promotietrajecten

5. Werkt uw hogeschool samen met buitenlandse instellingen, anders dan universiteiten, op het gebied van onderzoek in de kunsten? N=15

aantal = ja 10 nee

5

Zo ja, met welke buitenlandse instellingen en op welk gebied (in 2012)? • • • • • • • • • •

Consortium van instellingen mbt de Artistic Research Catalogue, Journal for Artistic Research Ja met musea in een aantal landen zoals Duitsland, Italië, Georgië; met bedrijven en TNO-achtige instellingen zoals in Duitsland, Italië, UK; met ambassades en ministeries zoals in Ghana, Tanzania, Vietnam en Korea. AR-Summit (UK), ISEA (Australia), ISMAR (worldwide), ICE (worldwide), organisatoren van diverse internationale conferenties In het onderzoeksproject Financieel InformatieOntwerp (lectoraat Visuele Retorica) wordt samengewerkt met het Simplification Centre in Londen, en met de firma's RoeDelin en Boag!McCann, beide tevens in Londen. AEC, ELIA, Cumulus, Network for Music & Lifelong Learning in Music Learning USA, Network for Career Development Officers USA, Wigmore Hall London JAR Journal for Artistic Research St. Lukas Brussel, Hogeschool Gent Teveel om op te noemen. Organza-project AIAS Vele, met name op het gebied van theater, dans en muziek in zwaartepunt Duitsland en Belgie, ook cultureel erfgoed (met name in de master via individuele trajecten), in VS op het gebied kunsteducatie

6. Werkt uw hogeschool samen met buitenlandse universiteiten/hogescholen op het gebied van onderzoek in de kunsten?



27

N=15

aantal = ja 11 nee

4

Zo ja, met welke universiteiten/hogescholen en op welk gebied (in 2012)? • Ja, met zeer vele universiteiten/hogescholen zowel in Europa als daarbuiten, zoals Accra Polytechnic, Ajou University, Auckland University of Technology, Bournemouth University, EARN (European Artistic Research Network), ELIA, Evelyn Hone College Zambia, Ewha Womans University, Finnish Academy of Fine Arts, FPT Arena Hanoi, FPT Arena Ho Chi Minh City, Goethe Institute, Hanang University, Hanoi Academy of Theatre and Cinema, Ho Chi Minh City Cinema and Stage College, Ho Chi Minh Conservatory of Music, Ho Polytechnic and Takoradi Polytechnic Ghana, Hochschule der Künste Bern, Hosei University, Icelandic Academy of the Arts Reykjavik, IN2, IUAV Venezia, Kadir Has University, Kilimanjaro Film Institute Tanzania, Kumasi Polytechnic Ghana, MIT Boston, Nihon University, RMIT International University Vietnam, Royal College of Art London, Sangmyung University, Selnix, Seoul National University of Education, Sint-Lukas Academie Brussel, Soongsil University, Summer Media Studio Litouwen, TaSUBa Tanzania, TU Wenen, Tudor Luxemburg, Universidad National Autonoma -ICAT Heredia, Universidad the Costa Rica (UCR) San Jose, Universiteit van Florence, Universiteit van Lissabon, Universiteit van Spring, Universiteit van Visup, University of Zambia, Valand School of Art Gothenburg, Vietnam National Academy of Music, Vietnam National University, Yogyakarta State University. Het gaat om onderzoeksgraden en om projecten op de gebieden: game design, media, muziekontwerp, muziek, theater, kunst en economie, fine arts, design. • Royal College of Art, London; Bern University of the Arts; Max Planck Institut; Staatliche Hs für Gestaltung Karlsruhe;MIT Cambridge; VU Brussel (RAAK Artistic Research Catalogue). Universiteit van Antwerpen; KU Leuven; Orpheus Instituut Gent; Royal College of Art; Technische Universität Berlin (doctoraatstrajecten). • Met het Aalto University for Art and Design, Helsinki, op het gebied van de zorg: Design Cares • Incidenteel: Aalto Universtiy Helsikini (Design) op het gebied van media en journalistiek, Finland; Bergische Universiteit Wuppertal, faculteit design en kunst op het gebied van Kansen op de Duitse markt voor Nederlands design, mode en architectuur in Duitsland. • University of Applied sciences Linz KTH Stockholm Chalmers university Göteborg Royal College Stockholm Hochschule für Musik Cologne Iceland Academy of Music Reykjavik Georg August Universität Göttingen University for MuDK Vienna University of Reykjavik Vechta University Germany • Universiteit van Montreal - Artistic Research • Baltimore (MICA) en Vancouver (Emily Carr) • Alanus Universitat Bonn en Universitat Osnabruck Onderzoek inhoud en didaktiek van de kunstvakken • University of the Arts London • Eveneens promotietrajecten, voor het overige kleinschalig maar in vele trajecten, mn op het gebied van theater, dans en muziek. Samenwerking is een groot woord. Zwaartepunt Duitsland en Belgie, mindere mate UK en VS (de laatste met name op het gebied kunsteducatie) 7. Heeft uw hogeschool in de afgelopen vier jaar (2009-2012) externe financiering gekregen voor een onderzoeksproject in de kunsten (geef hieronder het aantal projecten per categorie aan)?



28

N=15

aantal = private opdrachtgevers nationaal

100

SIA RAAK

17

NWO

4

andere nationale subsidieverstrekkers

22

private opdrachtgevers internationaal

2

EU-subsidie (FP7)

7

andere EU-subsidies

13

buitenlandse subsidies

3

NB! Bij deze tabel moet vermeld worden dat 80% van de private opdrachtgevers nationaal en alle EU-subsidies (FP7) door één hogeschool werden verworven (HKU). 8. Kunt u globaal de verhouding externe financiering / interne financiering aangeven met betrekking tot onderzoek in de kunsten (in %)? • • • • • • • • • • • • •

30% extern 64%/36% 35% extern / 65% intern 50% extern / 50% intern 25% extern / 75 % intern 30% (co-financiering) / 70% intern 40% extern / 60% intern 20% extern /80% intern Nee dat kan ik niet 0% extern / 100% intern 10% extern / 90% intern 35% extern / 65% intern 5% extern / 95% intern

9. Hoe groot is de prioriteit voor u om op een meer gestructureerde manier samen te gaan werken, met de bij het Sectorplan KUO betrokken hogescholen, op het gebied van onderzoek in de kunsten? N=15

aantal = geen prioriteit 0 lage prioriteit

1

gemiddelde prioriteit

10

hoge prioriteit

4

zeer hoge prioriteit

0

10. Op welke van de volgende onderdelen zou u, met de bij het Sectorplan KUO betrokken hogescholen, willen samenwerken (meerdere antwoorden mogelijk)?



29

aantal = gezamenlijke onderzoeksprojecten 12 N=15

gezamenlijke onderzoeksprojecten ook met een universiteit 10 gezamenlijke onderzoeksprojecten ook met een opdrachtgever

9

gezamenlijke onderzoeksprojecten ook met een buitenlandse instelling

9

gezamenlijke lectoraten

8

gezamenlijke onderzoeksactiviteiten in het onderwijs 12 anders

6

Anders, namelijk: • Afhankelijk van relatie met onderzoeks-agenda • Afstemmen en bundelen van onderzoeksgebieden en -activiteiten • In principe alles, wanneer opportuun. • Maar hoe wordt de regie gevoerd? • Een gezamenlijk expertisecentrum met partners KUO Zuid • Scholingsactiviteiten 11. Wat zijn de drie prioriteiten met betrekking tot onderzoek in de kunsten van uw instelling voor de komende vier jaar? Prioriteit een: • Onderzoeksleerlijn in de opleidingen • Urban lab • Focus op maakmethoden en -processen • Onderzoek in het (BA-)onderwijs • Het bestaande CRISP programma volledig laten integreren in het onderwijs • Oprichting centre of expertise artistic research • Onderzoek in onderwijs voortgaand implementeren • Onderdeel onderzoek naar/in creatieve industrie • Integratie onderwijs en onderzoek • E-business • Ontwikkelen lectoraat inhoud en didaktiek in de kunstvakken • Specifiek onderzoek naar ontwikkeling per discipline • Inbedding in masters en BA-onderwijs; uitwerken positionering kunst- PhD's • Onderzoek draagt bij aan de ontwikkeling van studenten, docenten en het onderwijs. Prioriteit twee: • Art-based praktijkonderzoek operationaliseren • Techno lab • Meer aandacht voor nieuwe toepassingen, impact, innovatie, valorisatie en externe afstemming • Versterking onderzoeksinfrastructuur • Docenten en studenten actief betrekken in onderzoek • Verbreden en verdiepen onderzoeksdomeinen • Verbinding met praktijk versterken via onderzoek • Verbonden met ondernemerschap • Scholing docenten • E-publishing • Creeëren van samenwerking tussen de lektoraten van Windesheim en ArtEZ • Kunst- / Cultuureducatie • Verbinding met werkveld • Onderzoek draagt bij aan de ontwikkeling van het kunstenveld Prioriteit drie: • Uitwerken van onderzoekstheam's in de kunsteducatie in het Noorden • Artistic research



30 • • • • • • • • • • • •

Toenemende rol van onderzoek in de curricula en grotere betrokkenheid docenten bij onderzoek en innovatie Facilitering onderzoek docenten Vraaggestuurd onderzoek instellingsbreed (op docent en studentniveau) uitvoeren Internationale benchmarking/valorisatie Onderwijsdifferentiatie bevorderen Verbonden met sociale waarde kunst en cultuur Evenwichtig palet aan onderzoeksvormen (sociaal wetenschappelijk, artistiek, actieonderzoek, ontwerponderzoek, etc.) Cultural diversity Betrekken van docenten en studenten bij het onderzoek Interventie in publieke ruimte Europees onderzoeksnetwerk Onderzoek draagt bij aan de profilering van een faculteit en aan de afstemming van het onderwijs op de ontwikkelingen in de beroepspraktijk

12. Waar zou een eventueel gezamenlijk onderzoeksprofiel van de bij het Sectorplan KUO betrokken hogescholen uit moeten bestaan? Prioriteit een: • Kunsteducatie in het Noorden • Gericht op de ontwikkeling van de kunsten ontwerppraktijk • Fundamenteel onderzoek in de kunsten, voorbij de eisen van de markt • Creative Industry • Onderzoek in de kunsten • HBO tov WO onderscheiden via definitie praktijkgericht onderzoek • Gericht op de beroepspraktijk • Nieuwe markten en nieuwe strategien • Onderzoek naar de maakprocessen bij de verschillende disciplines • Kunst-/Cultuureducatie • Positioneren kunstonderwijs en kunstonderzoek tov HBO-onderwijs en HBO-onderzoek en dito WO. De derde weg. • Nieuwe gezamenlijke projecten aanvullend op het bestaande aanbod Prioriteit twee: • Eigenheid kunstonderzoek/design research doorontwikkelen iom belanghebbenden • Design theory • Vormgeving • Praktijkgericht onderzoek voortgaand integreren in onderwijs • Spreiding over de disciplines • Toepassingen nieuwe technologie • Onderzoek naar de didaktiek van het onderwijzen van kunst • Design research projecten • Extra middelen verwerven Prioriteit drie: • Aandacht voor impact en valorisatie • Verbindingen tussen praktijk en onderwijs via onderzoek bevorderen • Breed palet aan onderzoeksvormen (niet alleen artistiek onderzoek) • Onderzoek naar de relatie tussen kunstenaars en kunstkritiek • Zie Click CI Next projectplan • Nieuwe verbanden buiten hbo aangaan en versterken door gezamenlijkheid Prioriteit vier: • Onderwijsdifferentiatie bevorderen via onderzoek • Internationale allure • onderzoek naar de relatie tussen kunst en maatschappij • helderheid wat betreft opdracht-praktijkgerichtheid, als zodanig emanciperend gericht namens het hbo onderzoek Prioriteit vijf: • Samenwerken tussen Hogescholen via multi-disciplinair onderzoek • Betrokken bij de regio • Onderzoek naar de relatie tussen kunst en industrie



31 13. Welke onderzoeksonderwerpen of -thema's (in de kunsten) vindt u van belang voor de toekomst (in volgorde van prioriteit)? Prioriteit een: • Kunsteducatie • Creatieve maak- en ontwerpmethoden en -processen • Onderzoek in en door de Kunsten (artistiek onderzoek) • Innovatie van het vakgebied • Excellence & well-being (fysieke en psychische concitie noodzakelijk voor het keer op keer leveren van artistieke topprestaties • Thema’s in het grafisch ontwerpen en ruimtelijk ontwerp/interieur-architectuur • Positie en mogelijkheden starters • Verbreding rolopvatting kunstenaars in samenleving (incl. Beroepsethiek) • Maakprocessen in de kunst • Kunst-/Cultuureducatie • Mode, innovatie en identiteit • Creatieve maakproces in relatie tot theorie en onderzoek Prioriteit twee: • Social media en de kunsten • Nieuwe verbindingen en toepassingen op de raakvlakken van kunst en technologie • Onderzoek in innovatieve designtoepassingen • Verbreding van de beroepspraktijk • Music in a global context (de- en recontextualisering van de verschilleende muzieken op de wereld) • Thema’s in de beeldende kunst • Waarde van de kunsten voor andere sectoren • Fundamentele gerichtheid op publiek en samenleving • Didaktiek van het kunstonderwijs • Theorie in de kunsten • Ontwikkelimpuls creatieve sector Prioriteit drie: • Krimp en kunsteducatie • Nieuwe verbindingen en toepassingen op de raakvlakken van kunst en economie • Onderzoek naar educatie m.b.t. de kunsten • Community-based arts • Thema’s over ondernemerschap/ondernemende houding en relatie naar beroepenveld • Nieuwe / zich ontwikkelende praktijken en contexten • Kunsttheorie en kunstrealiteit • Interdisciplinariteit, cross-overs en talentontwikkeling • Kunsteducatie Prioriteit vier: • Digital Arts • Nieuwe verbindingen en toepassingen op de raakvlakken van kunst en educatie • Onderzoek naar de kunstpraktijk met sociale, economische en biologisch/medische aspecten. • Thema’s in de fotografie • Cross-sectoraal werk (kunst en andere domeinen zoals zorg, welzijn, politiek, onderwijs, etc.) • Maatschappelijk relevantie van kunst • Verdienmodellen en designroutines • Innovatie - aansluiting bij andere maatschappelijke en economische sectoren Prioriteit vijf: • Serious gaming • Thema’s in de animatie en illustratie • Economische relevantie van kunst • Transitions in Contemporary Arts and Arts Education 14. Wat zijn wat u betreft de drie prioriteiten voor een gezamenlijke agenda van de toekomst met betrekking tot onderzoek in de kunsten ? Prioriteit een:



32 • • • • • • • • • • •

Praktijkonderzoek in de kunsten operationaliseren Informatie uitwisseling Aansluiten bij agenda Topsectoren Funding (NWO) Verbinding met wetenschappelijk onderzoek vanuit specifiek maatschappelijk relevant en vraaggestuurd perspectief Vaststellen beleidskaders voor praktijkgericht onderzoek Aanvullende onderzoeks agenda's, samenwerken en niet concurreren Gerichtheid op de beroepspraktijk Definieren wat onderzoek in de kunst is De rol van kunsten in economisch en maatschappelijk opzicht Faciliteren

Prioriteit twee: • Handvatten voor onderzoek • Afstemming • Afstemmen, bundelen, agenderend kunnen werken naar derdegeldstromen (EU) • Promotierecht • Aansluiten bij de internationale onderzoekspraktijk • Praktijkgericht onderzoek in onderwijs definiëren • Nadrukkelijk insluiten elektronische, digitale en populaire (media) cultuur • Gezamenlijk de breedte bestrijken • Regie op de landelijke spreiding van onderzoeksthema's • De rol van kunsten voor persoonlijke ontwikkeling • Veroorzaken Prioriteit drie: • Delen van resultaten • Samenwerking • Derde cyclus/onderzoeksgraden in de kunsten gekoppeld aan B/Ma-onderwijs en onderzoek • Positioneren van het NL onderzoeksperspectief (praktijkgericht, vraaggestuurd) • Breed en rijk pallet van onderzoek in de diverse disciplines binnen kunst en vormgeving • Brede vraagstelling waarin economische, esthetische en sociale aspecten met elkaar verbonden zijn. • Gezamenlijke lobby voor verruiming financiële mogelijkheden • Meer samenwerking op het gebied van onderzoek met instanties buiten het KUO • Definitie en positionering kunstonderzoek

15. Hoe zou u het vinden wanneer er in de toekomst structureel overleg zou zijn (bijvoorbeeld twee of drie platformbijeenkomsten per jaar) op het gebied van onderzoek in de kunsten? N=15

aantal = 0

dat is niet nodig OK, maar geen prioriteit

3

prima, ik probeer er bij te zijn

7

uitstekend daar participeer ik graag in

5

16. Hoe kijkt u aan tegen eventuele toekomstige afstemming tussen hogescholen (kuo) op het gebied van onderzoeksonderwerpen of -thema’s, bijvoorbeeld in een meerjarenplan?



33

N=15

aantal = geen goed idee 3 daar kan ik mee leven

2

goed idee

7

uitstekend daar participeer ik graag in

3

17. Hoe belangrijk is het voor uw hogeschool om één of meerdere kunstlectoraten te hebben? N=15

aantal = 0

totaal onbelangrijk niet geheel onbelangrijk

0

enigszins belangrijk

1

belangrijk

5

heel belangrijk

9

18. Hoe belangrijk vindt u het dat docenten (in de kunstdisciplines van uw hogeschool) onderzoek doen? N=15

aantal = 0


0


1

belangrijk

7

heel belangrijk

7

19. Hoe belangrijk vindt u het dat docenten (in de kunstdisciplines van uw hogeschool) promotie-onderzoek (leidend naar een Dr. titel / PhD) doen? N=15

aantal = totaal onbelangrijk 0 niet geheel onbelangrijk

1


6

belangrijk

5

heel belangrijk

3

20. Wanneer u het onderzoek door uw lectoraten zou onderscheiden in de volgende drie richtingen: onderzoek naar een zelf gekozen onderwerp; onderzoek in opdracht van het onderwijs van de hogeschool of faculteit; onderzoek in opdracht



34 van een externe opdrachtgever. Kunt u hieronder dan aangeven hoe belangrijk deze verschillende richtingen zijn voor uw lectoraten? Onderzoek naar een zelf gekozen onderwerp N=15

aantal = 0


2


5

belangrijk

4

heel belangrijk

4

Onderzoek in opdracht van het onderwijs N=15

aantal = 0


0


0

belangrijk

10

heel belangrijk

5

Onderzoek in opdracht van een externe opdrachtgever N=15

aantal = totaal onbelangrijk 0 niet geheel onbelangrijk

0


2

belangrijk

10

heel belangrijk

3

21. Hoe zou u het onderzoek dat plaatsvindt in uw kunstenlectoraten typeren (wetenschappelijk onderzoek, artistiek onderzoek, ontwerp onderzoek etc.) en kunt u globaal aangeven om hoeveel procent het gaat per type onderzoek?



35

som = artistiek onderzoek 340

N = 16 x 100%

ontwerponderzoek

540

wetenschappelijk onderzoek

210

praktijkonderzoek

90

overig onderzoek

sociaal wetenschappelijk geesteswetenschappelijk educatief, economisch, explorerend

kan niet uitsplitsen

220 200

Deze tabel is indicatief op basis van een optelsom van gegeven antwoorden. Interpretatieverschillen van gegeven termen in de vraag vereisen nader onderzoek

De tabel geeft weer dat iedere respondent zijn eigen invulling heeft gegeven aan de vraagterminologie. de antwoorden op vraag 21 gaven aan dat de interpretaties van de gegeven termen (wetenschappelijk~, toegepast~, artistiek~, ontwerp~) veel van elkaar verschillen. Het is nodig om deze vraag opnieuw te stellen met het doel om de beschrijvingen nauwkeuriger te maken Open-Ended Response: • Ontwerponderzoek 100% • Mix van wetenschappelijk en artistiek onderzoek • Lastige vraag; al het onderzoek volgt bepaalde methoden die als wetenschappelijk zijn aan te duiden. Maar als we de tegenstelling 'academisch' en 'toegepast' onderzoek even volgen dan kan het volgende gezegd worden: Wetenschappelijk onderzoek: 10% Artistiek onderzoek: 15% Ontwerponderzoek: 75% • > Faculteit muziek en dans: artistiek onderzoek 40% educatief onderzoek 50% ontwerp onderzoek 10% > Faculteit beeldende kunst en vormgeving: ontwerp onderzoek 50% artistiek onderzoek 30% wetenschappelijk onderzoek 20% • Ontwerpend onderzoeken; 100% • Artistiek onderzoek (80%), sociaal-wetenschappelijk onderzoek (10%), geesteswetenschappelijk onderzoek (10%) • 10% wetenschappelijk onderzoek 0% artistiek onderzoek 30% onderzoek in de ontwerppraktijk 30% onderzoek in de kunstpraktijk 30% onderzoek in de fotografie • Wetenschappelijk en economisch onderzoek 50/50% • Dit is een onzinnige indeling. Wetenschappelijk onderzoek is niet een vorm van onderzoek. Als we onze wetenschapsopvatting niet beperken tot een kwantitatief-positivistische maar er ook kwalitatief onderzoek toe rekenen is de definitie van wetenschap ruim genoeg om ook onderzoek naar/voor/in de kunsten er onder te laten vallen. • 20% wetenschappelijk, 40% artistiek, 40% ontwerp onderzoek • Niet mogelijk gezien de vele activiteiten • 100% ontwerp onderzoek • Explorerend onderzoek (geplaatst onder type “anders”) • 40 / 40 / 20 (wetenschappelijk / artistiek / ontwerp onderzoek) • Wetenschappelijk onderzoek, artistiek en ontwerpend onderzoek, 10 / 90 (geïnterpreteerd als 10 / 45 / 45) 22. Tot slot willen we u of er in deze vragenlijst onderwerpen buiten beschouwing zijn gebleven, die u in het licht van deze nulmeting van belang acht: Open-Ended Response: • Presentatie naar buiten. Het is vaak niet te achterhalen waar lectoraten mee bezig zijn (via websites bv.) 23. Overige opmerkingen Open-Ended Response: • In antwoord op vraag 16: De HdK is graag bereid tot afstemmen en samenwerken, maar niet vanuit een gezamenlijke (jaar)planning. Algemene opmerking: De HdK hecht eraan er aan dat bij de nulmeting naast de absolute financiële inspanning en formatieomvang voor onderzoek, ook de relatieve inspanning t.o.v. de totale omzet (rijksbijdrage + collegegelden + overige inkomsten) van elke hogeschool wordt opgenomen. • Creeër een landelijke plaats/podium waar onderzoeksresultaten op het gebied van de kunst gepubliceerd en gearchiveerd kunnen worden.



36 •

De nulmeting geeft geen inzicht in de huidige stand van zaken in het feitelijke onderzoek, maar dat is wellicht ook niet de bedoeling.



37

Gegevens van de KUO hogescholen en hun lectoraten Op de volgende pagina's is informatie te vinden, verstrekt door de deelnemende hogescholen met betrekking tot het type hogeschool (mono- of multi-sectoraal), de aanwezige hoofdrichtingen van de hogeschool, de relevante richtingen in het kader van dit traject, en de relevante lectoraten met bijbehorende lectoren, en de looptijd van het lectoraat. De peildatum is februari 2013.



38

Amsterdamse Mono-sectorale hogeschool Hogeschool voor de Kunsten Hoofdrichtingen Beeldend, Muziek, Dans, Film, Erfgoed, Educatie, Theater, Bouwkunst, Museologie Relevante Beeldend, Muziek, Dans, Film, Erfgoed, Educatie, Theater, Bouwkunst, Museologie richtingen Lectoraat Lector van tot Theater drs. Marijke Hoogenboom 01-09-2012 … Kunstpraktijk en artistieke drs. Marijke Hoogenboom 01-10-2003 01-09-2012 ontwikkeling Kunst en cultuureducatie prof. dr. Folkert Haanstra 01-09-2002 … Material & Design Jan Peter Wingender, MSc 2010 2013 Foodscapes prof. dr. ir. Han Wiskerke 2013 2016 Design in Urbanism Ton Schaap, MUrb 01-09-2011 2014 Cultureel erfgoed dr. Hester Dibbits, dr. Riemer Knoop 01-11-2006 … Muziek dr. Michiel Schuijer 01-01-2009 … Film drs. Mieke Bernink 01-09-2008 …

ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Hoofdrichtingen

Relevante richtingen

Mono-sectorale hogeschool Autonome Beeldende Kunst; Vormgeving; Docent Beeldende Kunst en Vormgeving; Muziek; Docent Muziek; Muziektherapie; Theater; Docent Theater; Dans; Docent Dans; Interieurarchitectuur; Schrijven; Mode Autonome Beeldende Kunst Vormgeving: fashion design, product design, interaction design, graphic design, crossmedia design, illustration design, animation design, comic design. Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, Theater en Dans. Muziek: klassieke muziek, jazz & pop, popacademie, mediamusic, muziektheater Muziektherapie Theater Dans Academie van Bouwkunst Interieurarchitectuur Creative Writing

Lectoraat Modevormgeving Kunst, Cultuur en Economie (i.s.m. HAN) Theorie in de Kunsten Kunsteducatie

Lector Prof. José Teunissen Prof. dr. Dany Jacobs

van 2002 2007

tot ---

dr. Peter Sonderen vacature

2008 2007

---

Codarts Mono-sectorale hogeschool Hogeschool voor de Kunsten Hoofdrichtingen Muziek, Dans, Docent Muziek, Docent Dans, Muziektheater, Circus Arts Relevante Muziek, Dans, Docent Muziek, Docent Dans, Muziektheater, Circus Arts richtingen Lectoraat Lector van Sustainable Performance Frank Heckman 2009 New Performing Practices Micha Hamel 2010 One of Kind Jiří Kylián 2010

tot 2013 2014 2014



39

Design Academy Mono-sectorale hogeschool Hoofdrichtingen Design Relevante Design richtingen Lectoraat Lector City and Countryside dr. David Hamers Strategic Creativity dr. Bas Raijmakers

Gerrit Rietveld Academie Hoofdrichtingen

Relevante richtingen Lectoraat Art & Public Space

Hogeschool der Kunsten Den Haag Hoofdrichtingen

van 01-09-2009 01-01-2010

tot 01-01-2014

Mono-sectorale hogeschool Architectonisch Ontwerp, Grafisch Ontwerpen, Mode, Sieraden, Textiel, Design Lab, Beeld en Taal, Beeldende Kunst, Fotografie, Glas, Keramiek, VAV (Voorheen Audiovisueel, ID-UM (interaction design- unstable media) Architectonisch Ontwerp, Grafisch Ontwerpen, Mode, Sieraden, Textiel, Design Lab, Beeld en Taal, Beeldende Kunst, Fotografie, Glas, Keramiek, VAV (Voorheen Audiovisueel), ID-UM (interaction design- unstable media) Lector van tot dr. Jeroen Boomgaard 2003 heden

Mono-sectorale hogeschool

Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten (Faculteit Beeldende Kunst en Vormgeving), Koninklijk Conservatorium (faculteit Muziek, Dans), ArtScience, School voor Jong Talent, Academie der Kunsten (i.s.m. Universiteit Leiden) Relevante Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten, Koninklijk Conservatorium, ArtScience, School voor richtingen Jong Talent, Academie der Kunsten (i.s.m. Universiteit Leiden) Lectoraat Lector van tot Interieurarchitectuur Jan Jongert, MA 01-11-2010 01-11-2014 Onderzoek in de kunsten dr. Henk Borgdorff 01-09-2010 01-09-2014 Innovatieve visualisatietechnieken in drs. Yolande Kolstee 01-01-2011 01-01-2015 het kunstonderwijs Kunstenaarstheorieën en de drs. Janneke Wesseling 01-02-2007 01-02-2015 artistieke praktijk

HKU Mono-sectorale hogeschool Hoofdrichtingen Beeldende kunst; Design; Games en Interactie; Kunstmanagement; Media; Muziek; Theater Relevante Beeldende kunst; Design; Games en Interactie; Kunstmanagement; Media; Muziek; Theater richtingen Lectoraat Lector van tot Art & Technology drs. Jeroen van Mastrigt 2001 (1999) 2011 Play Design & Development dr. Marinka Copier 2009 2013 Kunst & Economie Prof. dr. mr. Giep Hagoort / drs. Johan 2000/2011 2013/2013 Kolsteeg Artistiek onderzoek dr. Henk Slager 2006 2014 Muziekontwerp dr. Jan IJzermans 2006 (1999) 2014 Design ir. Ingrid Schuffelers 2009 2013 Kleur in context Frank Koolen 2010 2014 Theatrale maakprocessen drs. Nirav Christophe 2010 2014 Communicating Music Charlotte Margiono 2009 2013 Kunsteducatie dr. Karin Hoogeveen 2010 2014



40

Avans Hogeschool Hoofdrichtingen Relevante richtingen Lectoraat Beeldende Kunst Beeldende Kunst Fotografie Visuele Retorica

Multi-sectorale hogeschool Economie en Management; Gezondheid; Kunst en Vormgeving; ICT; Onderwijs; Recht; Techniek; Welzijn AKV|St.Joost; Autonome Beeldende Kunst; Grafische vormgeving ; Animatie; Fotografie; ; Ruimtelijke Ontwerp; Illustratie; Audiovisuele Vormgeving Lector van tot vacature, invulling per 2014 01-01-2014 31-12-2017 dr. Camiel van Winkel 1 mei 2008 1 mei 2012 drs. Flip Bool 1 januari 2009 31 december 2012 dr. Karel van der Waarde 1 januari 2010 31 december 2013

Fontys Hogeschool Hoofdrichtingen

Multi-sectorale hogeschool Communicatie, Media & Vormgeving; Economie & Marketing; Gezondheidszorg; ICT; Kunsten; Mens en Maatschappij; Natuurwetenschappen; Onderwijs; Rechten; Sport; Talen; Techniek Relevante Circus & Performance Art; Dans; Docent Dans; Docent Beeldende Kunst en Vormgeving; Docent richtingen Muziek; Docent Theater; Muziek; Vormgeving; Lectoraat Lector van tot Kunstpraktijk in de samenleving dr. Pascal (P.J.D.) Gielen 2006 ---> Stedelijke strategieën dr. Ir. Marc (M.K.T.M.) Glaudemans

Hanzehogeschool Hoofdrichtingen

Multi-sectorale hogeschool Academie voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur MINERVA, Academie van Bouwkunst, Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek, Academie voor Gezondheidsstudies, Academie voor Sociale Studies, Academie voor Verpleegkunde, Dansacademie Lucia Marthas, Hanze Institute of Technology, Instituut voor Bedrijfskunde, Instituut voor Communicatie, Media & IT, Instituut voor Engineering, Instituut voor Facility Management, Instituut voor Financieel Economisch Management, Instituut voor Life Science & Technology, Instituut voor Marketing Management, Instituut voor Rechtenstudies, Instituut voor Sportstudies, International Business School, Pedagogische Academie, Prins Claus Conservatorium, Hanze Honours College Relevante Academie voor Beeldende Kunst, Vormgeving en Popcultuur MINERVA, Academie van Bouwkunst, richtingen Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek, Dansacademie Lucia Marthas, Prins Claus Conservatorium Lectoraat Lector van tot Lifelong learning in Music dr. Rineke Smilde, drs. Evert Bisschop 08.01.2004 01.09.2016 Boele (associate lector) Image in Context dr. Anke Coumans 01.05.2012 01.05.2016 Popular Culture, Sustainability & dr. Anne Nigten 01.01.2011 01.01.2015 Innovation

INHolland Hogeschool Hoofdrichtingen

Multi-sectorale hogeschool

Relevante richtingen Lectoraat Media Business

Communicatie (Reclame, Media en Design); Media en Entertainment Management; Muziek

Communicatie, Media en Muziek; English Programmes; Gezondheid, Sport en Welzijn; Green Life Sciences; Life Sciences & Chemistry; Management, Finance en Recht; Marketing, Toerisme en Vrijetijdsmanagement; Onderwijs, Leren en Levensbeschouwing; Techniek, Ontwerpen en Informatica; Theologie en Levensbeschouwing

Media, Cultuur en Burgerschap

Lector Wes Wierda Joke Hermes

van Continueringsaanvraag in behandeling Continueringsaanvraag in behandeling

tot



41 Hogeschool Rotterdam Hoofdrichtingen Relevante richtingen

Multi-sectorale hogeschool Economie; Gedrag en maatschappij; Gezondheidszorg; Kunst; Media & ICT; Onderwijs (lerarenopleidingen); Techniek Arts & Crafts, Autonome Beeldende Kunst, Docent Beeldende Kunst en Vormgeving; Vormgeving; Vrije Tijdsmanagement; Master Interior Architecture & Retail Design; Master Media Design and Communication; Master Fine Art; Master Education in Art

Lectoraten Kenniscentrum Creating 010 Communication in a Digital Age Communication in a Digital Age Cultural Diversity Cultural Diversity Creative Business The revolution in manufacturing

Lector

van

tot

dr. Florian Cramer (0,8 fte) Willem Vermeend (0,4 fte) Hugo Bongers (0,2 fte) dr. Nana Adusei-Poku (0,8 fte) dr. Paul Rutten (0,7 fte) dr. Peter Troxler (0,4 fte)

2008 2012 2010 2013 2012 2012

2014 2014 2017 2016 2016

NHL Hogeschool Hoofdrichtingen

Multi-sectorale hogeschool Bouw & Architectuur; Gezondheid & Gedrag; Kunst, Cultuur & Maatschappij; Management & Economie; Marketing, Media & ICT; Milieu & Leefomgeving; Onderwijs & Opvoeding; Overheid, Recht & Veiligheid; Technisch Design & Innovatie; Zeevaart & Transport

Relevante richtingen Lectoraat Serious Gaming

Docent Beeldende Kunst en Vormgeving; Docent Theater

Windesheim Hoofdrichtingen

Multi-sectorale hogeschool Bewegen en Sport; Economie, Management en Recht; Gezondheid en Welzijn; ICT; Kunst en Vormgeving; Logistiek; Onderwijs; Taal, Media en Communicatie; Techniek; Theologie en Levensbeschouwing Kunst en Vormgeving; Docent Beeldende Kunst en Vormgeving

Lector Dr. ir. Hylke W. van Dijk

Relevante richtingen Lectoraat Didactiek en inhoud van de Kunstvakken

Hogeschool Zuyd Hoofdrichtingen

Lector dr. Jeroen Lutters

van 2010

van 01-09-2012

tot 2015

tot 31-08-2016

Multi-sectorale hogeschool Bestuur en recht; Chemie en biologie; Economie en management; Gezondheid en welzijn; ICT en media; Kunst en cultuur; Onderwijs, gedrag en maatschappij; Taal en communicatie; Techniek en bouw; Vrije tijd en recreatie Relevante Beeldende Kunst; Communication and Multimedia Design; Creatieve Therapie; Docent Beeldende richtingen Kunst; Docent Muziek; iArts; Muziek; Theater; Vormgeving Looptijd van de relevante lectoraten: Lectoraat Lector van tot Autonomie en openbaarheid in de dr. Peter Peters 2006 2014 kunsten



42

Onderzoeksinzet (formatie en financiële middelen) 2011-2012 Uit: Brancherapportage Onderzoek HBO/ gegevens hbo-raad De gegevens in de volgende tabellen zijn hier opgenomen met toestemming van de betreffende hogescholen. De hier opgenomen onderzoeksinzet met betrekking tot formatie is terug te vinden op de site van de hbo-raad (http://www.hbo-raad.nl/hbo-raad/feiten-en-cijfers/cat_view/43-publicaties/145-2012). Meer inzicht in financiële stromen ten behoeve van onderzoek in de kunsten, kan in het vervolgtraject in kaart gebracht worden. Daarbij vormt onder andere het uitsplitsen van aantallen en bedragen van multi-sectorale hogescholen een onderdeel; een vraag die aan de hogescholen zelf voorgelegd zal moeten worden.



43

Onderzoeksinzet 2011 - 2012

Organisatie Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten ArtEZ Avans Hogeschool Christelijke Hogeschool Windesheim Codarts Fontys Hogescholen Gerrit Rietveld Academie

Peildatum 1 januari 2012

aant al

1. Lectoren FTE' Gepromove s erd

2. Docenten ea onderzoekers Aant FTE' Gepromove al s erd

3. 4. Promovend Ondersteunin i g Aant FTE' al s Aantal FTE's

5. Studente n Aantal

4

2,63

3

42

4,85

1

10

2,49

13

2,37

90

3

2

2

24

5

3

3

1

5

2

17

22

11

18

156

40

5

25

12

17

8

350

27

16

24

125

38

18

24

12

20

9

350

3

2

0

21

2

2

0

0

10

1

32

38

19

35

165

48

31

73

41

17

13

1.212

1

1

1

10

1

0

2

0

2

1

0

Hanzehogeschool Groningen Hogeschool der Kunsten Den Haag

40

20

29

231

59

38

71

31

37

18

1.013

6

2

1

64

6

10

55

3

13

5

265

Hogeschool Inholland

29

17

19

160

36

15

31

12

25

8

240

Hogeschool Rotterdam Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

39

18

18

150

48

12

29

12

32

17

1.912

11

7

5

84

14

5

8

3

18

8

257

NHL Hogeschool

14

7

11

48

15

3

7

3

9

3

110

Zuyd Hogeschool Totaal

22

13

21

138

54

29

28

14

30

14

506

257

133

186

1.387

365

171

359

144

240

107

6.359

Onderzoeksinzet 2011 - 2012

Boekjaar 2011 Gerealiseerde inkomsten in K€

Organisatie

Rijksbijdrage

RAAK

Internationaal

Overig

Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten

1.092

40

0

9

ArtEZ

1.113

108

59

310

Avans Hogeschool

3.715

217

0

1.436

506

0

0

0

Christelijke Hogeschool Windesheim

6.083

812

Fontys Hogescholen

6.102

1.269

683

0

169

0

0

33

Hanzehogeschool Groningen

6.931

1.583

172

4.992

Hogeschool der Kunsten Den Haag

1.094

232

0

348

Hogeschool voor de Kunsten Utrecht

1.060

0

365

885

Hogeschool Rotterdam

6.209

610

Hogeschool Zuyd

2.793

830

806

1.601

INHolland

4.486

507

190

1.016

NHL Hogeschool

1.600

161

125

80

Codarts

Gerrit Rietveld Academie

1.037

1.327



44

Programma's en verslagen



45

Programma Startbijeenkomst Taskforce Onderzoek Sectorplan KUO

Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, 22 november 2012, 12.30 - 17.00 uur Locatie: Kamer H2.15, Hoofdgebouw Utrechts Conservatorium, Mariaplaats 28, 3511 LL Utrecht, Telefoon: 030-231 4044

12.30 uur

Ontvangst met broodjes-lunch

13.00 – 13.15 uur Welkom en inleiding, door Jules van de Vijver

13.15 – 14.15

Kennismakingsrondje: Presenteer in maximaal 5 minuten de onderzoeksfocus van uw hogeschool

14.15 – 15.30

Gastsprekers David Garcia/Stephan Scrivener, van University of the Arts London

15.30 - 16.00 uur

Thee/Koffie

16.00 – 17.00 uur Toelichting en bespreking aanpak vervolg, door Jules van de Vijver 17.00 uur

Sluiting en aansluitend borrel



46 Biografieën gastsprekers

Professor David Garcia: Dean of the Graduate School - Chelsea, Camberwell and Wimbledon (CCW). University of the Arts London. Previously Professor of Design for Digital Cultures, research program based at Hogeschool voor de Kunsten Utrecht & University of Portsmouth. In 1983 he co-founded Time Based Arts, which went on to become one of the premier venues for international media arts in the Netherlands. From this basis he went on to develop a series of high profile international media arts events the most significant being The Next 5 Minutes (94-2003) a series of international conferences and exhibitions on electronic communications and political culture. In 2006, as part of the Digital Cultures Research program he initiated (Un)common Ground a research program consisting of structured expert meetings and publications, investigating the new role of art and design as a catalyst for collaboration across sectors and disciplines. 1n 2007 he edited and contributed to the Book (Un)common Ground, Creative Encounters Across Sectors and Disciplines, which was launched in Spring 2007 at the Enter Festival, Cambridge. In 2008 cofounded the Tactical Media Files on-line archive and resource connecting new forms of social production based on networks to the rise of new social movements.

Professor Stephan Scrivener, Camberwell College of Arts, Graduate School, University of the Arts London. Professor Stephen Scrivener studied Fine Art at undergraduate and master levels, the latter at the Slade School of Fine Art, University College London, where he began to use the computer as a means of art production. Subsequent to the Slade, Scrivener completed his PhD in a computer science department and, thereafter, worked as a lecturer and researcher in various university computer science departments. Up to 1992, his research focused on the design and development of interactive systems for artists and designers and on how such systems are used. During this period he undertook many funded design-focused research projects (supported by grants in excess of £2 million) almost all of which involved academic, commercial and industrial collaboration. Scrivener moved back into an art and design department in 1992, and since then his research has focused on the theory and practice of what is often called practice-based research. During his research career, he has completed funded research projects; produced over 175 research outcomes; supervised more than 30 research degree students to completion and examined over 40. Scrivener has participated in the research context in a range of functions; he is the founding editor of the Inter- national Journal of Co-Design, published by Taylor and Francis, and is an elected fellow of the Design Research Society.



47 VERSLAG STARTBIJEENKOMST LANDELIJKE AFSTEMMING ONDERZOEK IN DE KUNSTEN Utrecht, donderdag 22 november 2012

Aanwezig: Jules van de Vijver, voorzitter, HKU Tamara Rumiantsev, secretaris, HKU (verslag) Nel van Dijk, hoofd Kwaliteitszorg & Beleidsontwikkeling, AHK Marijke Hoogenboom, lector Kunstpraktijk & Artistieke ontwikkeling, AHK Peter Sonderen, lector Theorie in de Kunsten, Artez Karel vd Waarde, lector Visuele Retorica, Avans Femke den Boer, directeur AKV | St. Joost, Avans Bart Gruson, adviseur onderzoek, Codarts Ton Wagemakers, lid College van Bestuur, Design Academy Pascal Gielen, lector Kunstpraktijk in de samenleving, Fontys Jet Langman, beleidsmedewerker, Gerrit Rietveld Academie Jeroen Boomgaard, lector Kunst en publieke ruimte, Gerrit Rietveld Academie Henk vd Meulen, directeur Koninklijk Conservatorium en lid college van bestuur, HdK Henk Borgdorff, lector Artistiek Onderzoek, HdK Yolande Kolstee, lector Innovatieve Visualisatietechnieken, KABK, HdK, Janneke Wesseling, lector Kunsttheorie KABK, HdK, directie Ac der Kunsten Anke Coumans, lector Image in Context, Hanzehogeschool Harrie van den Elsen, Dean School of Performing Arts, Hanzehogeschool Regine von Stieglitz, domeindirecteur, INHolland, Jan IJzermans, lector Muziekontwerp & directeur Centrum Onderzoek en Innovatie, HKU Florian Cramer, programmadirecteur Creating 010, Hogeschool Rotterdam Jeroen Chabot, directeur Willem de Kooning Academie, Hogeschool Rotterdam Anna Gerritsma, Head of the department of Art and Education, NHL Gudrun Beckmann, hoofd Master Kunsteducatie, NHL Henny Brandsma, Master Kunsteducatie NHL en Hanzehogeschool Dick Kleingeld, opleidingscoördinator Docent BKV, Windesheim Jeroen Lutters, lector Didactiek en inhoud van de kunstvakken, Windesheim Peter Peters, lector Autonomie en openbaarheid in de kunsten, H Zuyd Leo Swinkels, directeur Toneelacademie, H Zuyd Dick Rijken, lector Informatie, Technologie en Samenleving, Haagse Hogeschool (externe genodigde)

Opening en vaststelling agenda Jules van de Vijver heet de aanwezigen welkom. De agenda wordt zonder aanpassingen vastgesteld. Inleiding door Jules van de Vijver De reden van deze bijeenkomst: kritiek op de vermeende versnippering en inefficiëntie van de lectoraten en het onderzoek in de kunsten. Het KUO heeft daarom in de Houtskoolschets zich voorgenomen te werken aan grotere doelmatigheid in het onderzoek c.q. de lectoraten in de kunsten. Hiervoor werd een periode van twee jaar gesteld, en werd de HKU aangewezen als instelling die het voortouw neemt, samen met de kunstenhogescholen te komen tot aanpak en realisatie van dit actiepunt. Het doel van de bijeenkomst is: alle betrokkenen goed te informeren en te zorgen dat men voldoende op een lijn zit om op een constructieve manier samen het traject aan te pakken.



48

Kennismakingsronde Er volgt een kennismakingsronde waarin de aanwezigen kort vertellen wat hun achtergrond is, wat de focus in onderzoek en lectoraten van hun hogeschool is, en wat zij verwachten van dit traject. Gastsprekers Vervolgens geven twee gastsprekers, David Garcia en Stephen Scrivener, van de University of the Arts London een presentatie over het Britse kwaliteitszorgsysteem voor onderzoek en hun ervaringen met bundeling en afstemming van onderzoek tussen en binnen instituten. De power-point presentaties van de sprekers worden per mail verstuurd naar de aanwezigen. Toelichting en bespreking vervolg door Jules van de Vijver Kort voor de startbijeenkomst vond een gesprek plaats met de Begeleidingscommissie van het Sectorplan, o.l.v. Tijmen van Grootheest, waarin enkele aanvullende kaders werden gesteld: • men verwacht reeds in juni 2013 een rapportage, en • de HKU wordt geacht Avans als multidisciplinaire hogeschool met kunstonderwijs in de projectgroep te betrekken. Deze aanvullende kaders betekenen dat het plan van aanpak op enkele punten moet worden aangepast en dat het ambitieniveau en de werkwijze goed moeten worden bewaakt: ! Het beoogde product van het project tot juni 2013 is een notitie (eerste versie Landelijk Ontwikkelingsplan Onderzoek KUO (LOOK)); ! Deze rapportage moet haalbaar zijn. Daarom wordt als inhoud het volgende beoogd: • een uitgebreide nul-meting van de bestaande situatie eind 2012/begin 2013; • een inventarisatie van de belangrijkste onderwerpen, c.q. thema’s voor onderzoek, die door hogescholen en de betrokken werkvelden van belang geacht worden; • ideeën met betrekking tot de wijze waarop bovenstaande onderwerpen kunnen worden aangepakt, en grotere doelmatigheid en betere onderlinge afstemming en samenwerking kunnen worden gerealiseerd. ! Vervolgens zal na oplevering van het eerste rapport in juni tegen de achtergrond van de dan bereikte resultaten opnieuw worden bekeken en afgesproken of en hoe het project wordt vervolgd; ! Ook wordt de projectorganisatie aangepast: • in overleg met Avans Hogeschool zijn Ir. Rens Holslag en Dr.Nanske Wilholt toegevoegd aan de projectorganisatie. Zij zullen Jules van de Vijver en Tamara Rumiantsev met name terzijde staan bij de inhoudelijke vormgeving van het project; • in het project zal het vergadercircuit - indien haalbaar - worden beperkt tot een tweetal bijeenkomsten met de contactpersonen en eventueel andere betrokkenen. Input en afstemming zal zoveel mogelijk schriftelijk verlopen. Een werkgroep wordt samengesteld om te adviseren en voor te bereiden (nul-meting, agendapunten, bijeenkomsten). Met betrekking tot de financiën: de HKU staat garant voor de opstartkosten van het project; er is echter nog geen financiering voor dit project. Dit is aan de opdrachtgever voorgelegd. Geen of beperkte middelen betekent dat de ambities van het project hierop moeten aansluiten. De werkgroep wordt op voordracht samengesteld, en bestaat uit de volgende leden met bestuurlijke en inhoudelijke expertise (in alfabetische volgorde): • • • • •

Florian Cramer, lector Creating 010, Hogeschool Rotterdam Marijke Hoogenboom, lector Kunstpraktijk en artistiek ontwikkeling, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Henk van der Meulen, vice-voorzitter College van Bestuur, Hogeschool der Kunsten Den Haag* Peter Peters, lector Autonomie en openbaarheid in de kunsten, Hogeschool Zuyd Leo Swinkels, directeur Toneelacademie, Hogeschool Zuyd



49 De werkgroep zal met betrekking tot de diverse activiteiten gevraagd worden input te leveren. Waar mogelijk zal dit schriftelijk gebeuren om het vergadercircuit te beperken. Volgende bijeenkomsten zullen plaatsvinden in februari en mei 2013**. Voor deze bijeenkomsten worden de contactpersonen (deelnemers startbijeenkomst) uitgenodigd. Een verslag van de bijeenkomst en herzien Plan van Aanpak zal naar alle betrokkenen worden verstuurd. De bijeenkomst wordt afgerond; de vergadering wordt gesloten.

_______________________

* Inmiddels heeft Henk van der Meulen in verband met zijn lidmaatschap van de Bestuurscommissie Kunstonderwijs van de hbo-raad, na beraad met die commissie besloten om zijn lidmaatschap van deze werkgroep over te dragen aan Henk Borgdorff. ** Na consultaties met de hbo-raad is gebleken dat een eerste rapport reeds in mei 2013 gereed moet zijn; om die reden zal één platformbijeenkomst in het voorjaar van 2013 realistischer zijn. Deze nieuwe datum zal in overleg met de werkgroep tot stand komen.



50 Agenda Platform-bijeenkomst Taskforce Onderzoek Sectorplan KUO Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, 11 april, 9.30-14.00 uur Locatie: Zaal 2.09, HKU, Lange Viestraat 2, 3511BK Utrecht, Telefoon: 030-233 2256

9.30 uur

Inloop / koffie & thee

9.45 uur

Welkom en opening, door Jules van de Vijver Terugblik op het traject voorafgaand aan deze bijeenkomst

10.00 uur

Presentatie en bespreking rapportage: hoofdlijnen van het onderzoek en conclusies

10.30 uur

De aanwezigen worden ingedeeld in vier groepen ter bespreking van rapport en onderwerpen

10.45 uur

Pauze

11.00 uur

Start bespreking in vier groepen

11.45 uur

Terugrapportage van de vier groepen

12.15 uur

Toelichting op en bespreking afronding van de initiële fase van het traject & vooruitblik vervolgtraject

12.45 uur

Broodjeslunch en nazit

Onderwerpen voor bespreking in de werkgroepjes 1.

Algemeen onderwerp: Eventuele correcties en een bondige reflectie op het concept-rapport

2.

Voorstel specifieke onderwerpen: a. Bestaande voorbeelden van en mogelijkheden voor regionale samenwerking op KUOonderzoeksgebied tussen KUO instellingen (bijvoorbeeld in regio zuid); b. Bestaande voorbeelden van en mogelijkheden voor domein-gerichte (bijvoorbeeld kunsteducatie) of op onderwerp gerichte landelijke samenwerking tussen KUO instellingen; c. Wenselijkheid en mogelijkheden voor gezamenlijkheid in kwaliteitszorg. d. Wat zijn hiaten in het bestaande KUO onderzoek. Zouden deze gecoördineerd moeten / kunnen worden aangepakt?

U wordt verzocht aantekeningen te maken, die in de verslaglegging kunnen worden gebruikt en iemand aan te wijzen, die kort plenair kan terugkoppelen.



51 Aantekeningen van discussiegroep Jeroen Chabot, Peter Peters, Janneke Wesseling Over de volgende punten: A Wenselijkheid van en bestaande voorbeelden van regionale samenwerking op KUO-onderzoeksgebied tussen KUO instellingen B Wenselijkheid en voorbeelden van domeingerichte, inhoudelijke of thematische landelijke samenwerking. C Wenselijkheid en mogelijkheden voor gezamenlijke kwaliteitszorg D Wat zijn de hiaten in het bestaande KUO-onderzoek? Zouden deze gezamenlijk kunnen worden aangepakt? A Dit is volgens deze discussiegroep niet de rol van het landelijke platform. Voor zover een dergelijke samenwerking tot stand komt, moet dat bottom up gebeuren. B Deze inhoudelijke samenwerking krijgt gestalte door middel van het LOK. De discussiegroep pleit voor behoud en reactivering van het LOK. C Kwaliteitszorg: zie ook de adviezen onder D: wat zijn onderscheidende criteria van KUO-onderzoek door de lectoraten. De kwaliteitszorg moet bottom-up gebeuren, middels peer review door lectoren onderling en experts van buitenaf en uit buitenland. ! NB: Alvorens dit kan gebeuren dient te worden geformuleerd en gedefinieerd over welke kwaliteit het hier gaat: de kwaliteit van wat? Van welke aspecten (voorbeelden: publicaties door de lector, activiteiten van lectoraten op gebied van onderwijsvernieuwing, stimulering door lectoraten van onderzoek door docenten, stimulering door lectoraten van onderzoek door studenten, enzovoort). D Hiaten in bestaand KUO onderzoek? Hier moet eerst een stap terug worden gedaan. Het is van belang dat we formuleren en benoemen wat de specifieke relevantie is van het onderzoek in de kunst: wat is de onderscheidende elementen van dit type onderzoek? Het is nodig dat het KUO het eigen (onderzoeks-)domein claimt ten opzichte van andere disciplines, die in toenemende mate het jargon en het begrippenapparaat van het KUO overnemen (denk aan een concept als ‘creërend vermogen’). Het is nodig om KUOonderzoek (onderzoek aan kunstacademies in den brede) te inventariseren en onderscheidend te beschrijven. Hier ligt een taak voor het platform i.s.m. het LOK. De inventarisering zou elementen moeten bevatten als: methodologieën, wat zijn de verschillende types onderzoek (lang niet alle onderzoek die in de BA-fase van het KUO gebeurt is artistic research), het onderzoek als verrijking vh artistieke vertoog en de valorisatie daarvan. De onderscheidende inventarisering en de benoeming van het onderzoek in het KUO moet gebeuren in relatie tot de competenties die we in het KUO hantern (zoals: creërend vernogen, onderzoekend vermogen, enzovoort). Dus: waarin onderscheidt zich het onderzoek in het KUO? (Bijvoorbeeld zoiets als ‘kritische visuele taligheid’. De werkelijkheid op een andere manier laten zien.)



52 Aantekeningen van discussiegroep Femke den Boer, Henk Borgdorff, Jeroen Boomgaard, Jan IJzermans

Platform Voordeel van platform formule: heeft ook een bestuurlijk anker. LOK heeft dat niet, is daardoor meer vrijblijvend. Mogelijk zou het LOK kunnen opgaan in het Platform. Als het blijft bestaan; penvoerderschap wisselen per 4 jaar. Er is een inhoudelijke en bestuurlijke agenda: A= inhoudelijk agenda B= bestuurlijke agenda Voorbeelden van A en B zijn: A 1 versterking driehoek (Onderwijs-OnderzoekBeroepspraktijk): waar kunnen we leren van elkaar, waar bekritiseren 2 kwaliteit assessment > VKO: initiatief nemen in criteria voorstellen vb REF [output, impact, infrastructuur] 3 onderzoeksdefinities/onderzoeksmethodologie 4 initiatieven ontplooien: symposia/conferentie het betrekken van kenniskringleden

B verankering onderzoek (met name in discipline gremia, netwerken) NWO

3e cyclus rapportages (richtlijnen) - inhoudelijk - sources (inventarisaties)

Platform - bestuurlijke ankers - wisselend voorzitter/penvoerderschap - inhoudelijke en bestuurlijke agenda - 2x per jaar (hele dag), met zowel een bestuurlijke als inhoudelijke agenda - vanuit het Platform: formatie van werkgroepen - het wisselend penvoerderschap moet ondersteund worden (ook financieel)



53 Aantekeningen van discussiegroep Harrie van den Elsen, Marijke Hoogenboom, Yolande van Kessel, Jeroen Lutters In deze groep bestonden verschillende invalshoeken. Om tot resultaten te komen, is een procesbewustzijn nodig: met welke mensen zit je om de tafel, en welk gesprek kun je daar voeren. a. b. c. d.

Bestaande voorbeelden van en mogelijkheden voor regionale samenwerking op KUO-onderzoeksgebied tussen KUO instellingen (bijvoorbeeld in regio zuid); Bestaande voorbeelden van en mogelijkheden voor domein-gerichte (bijvoorbeeld kunsteducatie) of op onderwerp gerichte landelijke samenwerking tussen KUO instellingen; Wenselijkheid en mogelijkheden voor gezamenlijkheid in kwaliteitszorg. Wat zijn hiaten in het bestaande KUO onderzoek. Zouden deze gecoördineerd moeten / kunnen worden aangepakt?

A. niet besproken B. domeingerichte modellen - vooral gekeken naar organisatiemodeeln; veel diversiteit; organisatiemodellen waar de verschillende lectoraten mee werken; lectoraten heel verschillend ingebed in instellingen; zijn er typologieen? Inventarisatie: • historisch gegroeid (mensen) • inhoudelijk bepaald / beleid • marktgericht, vanuit een vragende partij (mogelijkheden subsidies RAAK projecten) • managerial anders georganiseerd bv met een Dean (Hanze) die leiding geeft aan de lectoren (niet alleen maar bestuurlijk maar ook inhoudelijk) C. kwaliteitszorg Wens tot diversiteit; kwaliteitszorg heeft uniformicerende werking; diversiteit behouden. • wenselijkheid bottom up • je kunt ook virtueel werken om tot kennisdeling en uitwisseling te komen • divers per instelling op thema/kennisciruculatie • bijeenkomst op domeinen als valorisatie • contatering dat promoveren nog geen harde eis is, op dit moment • constatering dat er nog weining dubbeling is van hoogleraar/lector • het belang van cross overs, ook internationaal • de mogelijkheid van peer reviews nader onderzoeken D. hiaten in KUO Onderzoek • eerst screening doen, deze is nog niet gedaan • screening is mogelijk • diversiteit handhaven • kenniscirculatie vooral bij subsidie-aanvragen, is zeker waardevol voor kleinere hogescholen



54 Aantekeningen van discussiegroep Bridget Kievits, Aart Oxenaar, Peter Sonderen, Jules van de Vijver Als 4e groep om terug te rapporteren, constateert deze groep behoorlijk wat overlappingen met de andere groepen. Het is van belang de driehoek onderwijs-onderzoek-beroepspraktijk te versterken. Wij moeten sterker expliciteren wie wij zijn; eigen positie definieren en expliciteren A. Bestaand voorbeeld van een samenwerkingsinitiatief, gekoppeld aan de driehoek onderwijs-onderzoekberoepspraktijk: LOBO initiatief > een landelijk breed lectoraat op initiatief van Henk Ovink. Geplaatst in een omgeving van academies die al langer met elkaar samenwerken. Daarnaast is er een directe koppeling naar lokale en regionale ontwerpvraagstukken. Zes academies gaan de leden van de kenniskring leveren. Belangrijke rol van de trekker: een autoriteit en er was een vraag van buiten; de rol van toevalligheden: ruimte daarvoor laten. Samenwerking in de regio ligt voor de hand: daar doet die toevalligheid zich meer voor dan wanneer je het landelijk organiseert; het is natuurlijker en het is belangrijk om daar gevoeligheid voor te houden. B. In beeldende kunst wordt samengewerkt vanuit interne motivatie. Samenwerking optimaliseren. C. kwaliteitszorg > PhD Hier kun je op 2 manieren tegenaan kijken Als je internationaal kijkt zitten wij raar met BA en MA, de onderzoekscomponent maakt de opleidingen sterker terwijl die niet zo geconcipieerd worden, dat kunnen we meer uitdragen. PhD: Als we ook de middelen kunnen krijgen, is het interessant om dit verder te ontwikkelen. Niet alleen over kwaliteitscriteria praten, maar ook over kwaliteitssysteem D. Het onderzoek van het KUO vindt plaats tussen WO en beroepspraktijk. Wij doen onderzoek wat ook nieuwe waarden creeert. Dit moeten we wel kunnen uitleggen naar HBO, WO en publiek. We moeten onszelf kennen, beter uitdragen waar we voor staan.

+Taskforce Onderzoek KUO

Recommend Documents