TAKING LEARNERS SERIOUSLY

Academy for Information & Management

TAKING LEARNERS SERIOUSLY

1

De Academy for Information & Management ( de AI&M) is een academie voor informatieprofessionals in de ruime zin van het woord. Het is een spin-off van de Universiteit van Amsterdam, gestoeld op meer dan 25 jaar ervaring in ʻexecutiveʼ programmaʼs op het gebied van informatiemanagement. Onder het motto “Taking learners seriously” wil de AI&M een forum zijn voor samen leren: leren is, veel meer nog dan kennis opdoen, kennis delen. De werelden van de universiteit, de praktijk en de creatieve sector complementeren elkaar hierin. In een wereld waarin informatie rijkelijk aanwezig is, is informatiemanagement een zaak van kiezen in overvloed; de informatieprofessional is in de eerste plaats een betekenisgever. Professionele en persoonlijke ontwikkeling gaan hierbij hand in hand. De AI&M is gehuisvest in een inspirerend gebouw, een oud badhuis, dat deze filosofie weerspiegelt: het centrale atrium is de plek bij uitstek voor het uitwisselen van ideeën, het reflecteren over het heden en het samen ontwerpen van de toekomsten.

EEN WERELD VOL ONZEKERHEID Complexiteit Oplossend vermogen

Structuur meer relaties verschillende relaties

Dynamiek

sneller onvoorspelbaarder

Tijd 2

De complexiteit van de informatiesamenleving neemt zienderogen toe en hiermee ook de onzekerheid: wie weet hoe de Europese Unie er volgend jaar uitziet? Wie weet welke klanten hij volgend jaar (nog) heeft? Wie weet met zekerheid dat hij volgend jaar nog dezelfde baan heeft? Ons oplossend en lerend vermogen neemt (wellicht) ook toe, maar niet in dezelfde mate als de onzekerheid waarmee we worden geconfronteerd. Zijn we het snijpunt niet erg snel aan het naderen, of zijn we het al voorbij? In elk geval stelt het ons voor nieuwe uitdagingen en vereist het een nieuwe managementstijl. Het klassieke managementmodel, dat wortelt in de industrialisatie van de 19e eeuw, is gericht op het minimaliseren en zo mogelijk vermijden van onzekerheid en op het optimaliseren van schaarse ʻresourcesʼ. Management anno nu veronderstelt het accepteren van een permanente situatie van onzekerheid en het maken van verantwoorde keuzes in het overvloedige aanbod van informatie. “Hetzelfde beter doen” volstaat niet langer, het gaat om “het betere zelf doen”.

How business schools lost their way (Bennis & O’Toole)

Managers, not MBAs: a hard look at the soft practice of managing and management development (Mintzberg)

Bad management theories are destroying good management practices (Ghoshal)

Moonshots for management: reinventing the who, what and how of management (Hamel)

“Onze kennis voor uw geld” 3

Bereidt het huidige aanbod aan managementopleidingen ons voor op deze situatie van permanente onzekerheid? In de afgelopen jaren hebben diverse management guruʼs, en niet de minsten, volop twijfels geuit over de relevantie van executive opleidingen, in het bijzonder MBA-programmaʼs, voor de hedendaagse managementpraktijk. Ze zijn te zeer gebaseerd op mathematische wereldbeelden van professoren die alleen geïnteresseerd zijn in A/B publicaties zonder enige relevantie voor de praktijk. Ze zijn gericht op het uitleggen van het verleden in plaats van op het ontwerpen voor de toekomst en bovendien veelal opgesplitst in subdisciplines en vakken die hun zelfstandig bestaansrecht al lang hebben verloren. De MBAʼs hebben meer dan bijgedragen aan de ellende waarin we nu met zijn allen verzeild zijn geraakt. Kritiek waaraan we niet zomaar voorbij kunnen gaan! O.i. worden executive opleidingen door veruit de meeste business schools in de wereld in essentie beschouwd als een ʻcash cowʼ en niet als ontmoetings- en leermomenten voor nieuwsgierigen met diverse kennis en kunde. In de visie van de AI&M, samengevat in “Taking learners seriously”, bieden executive opleidingen een geweldige kans om samen te leren; dit geldt voor docenten net zo goed als voor studenten. Het veronderstelt wel een fundamenteel andere mentaliteit bij alle deelnemers aan dit open leerproces.

GLOBALISERING VAN (HOGER) ONDERWIJS • MIT

OpenCourseWare

• Harvard

& MIT edEx

• Carnegie

Mellon's Open Learning Initiative

• Stanford’s

Open Classes

• Khan Academy 4

Er is een extra reden waarom het huidige management opleidingsmodel niet kan standhouden: wereldberoemde universiteiten bieden nu nog cursussen, maar straks ook opleidingen aan via het internet en bijgevolg massaal en vrijwel gratis. Nieuwe spelers betreden dit terrein van online opleidingen: de Khan Academy, bijvoorbeeld, biedt op dit ogenblik ca. 3.500 lessen gratis aan die tot op heden ca. 200 miljoen keren werden gedownload. Dat is hoopgevend en uitdagend tegelijkertijd. Tegenover deze benadering plaatst de AI&M het model van “leren in de ontmoeting”: transformerend leren veronderstelt meer dan het volgen van enkele lessen, het is een gedeeld proces met de inbreng van een diversiteit aan kennis en kunde. Professioneel leren en persoonlijke transformatie gaan hierbij hand in hand, net zo goed als reflectie en toetsing in de praktijk.

EEN KWARTEEUW EMIM Executive Master in Information Management

Strategic partner * Thought leader * Reflective learner Gepast eigenzinnig 5

De wortels van AI&M liggen in de Executive Master in Information Management (EMIM) opleiding, een geaccrediteerde Master of Science opleiding die inmiddels meer dan een kwarteeuw bestaat en de ontwikkeling van informatiemanagement in Nederland mee vorm heeft gegeven. Natuurlijk zijn de accenten van deze opleiding in de afgelopen jaren verschoven: informatiemanagement in EMIM is anno nu de discipline die zich inlaat met taaie vraagstukken op het raakvlak van business, informatie en ICT; ze is in essentie interdisciplinair en gericht op het daadwerkelijk ontwerpen van innovaties in organisaties en in de samenleving als geheel. EMIM heeft de ambitie om het vakgebied samen mee vorm te geven; niet de waan van de dag, maar diepgaande ontwikkelingen geven de toon aan. Afgestudeerde EMIMʼers zijn strategische partners voor het topmanagement van hun organisatie. Ze dragen actief bij aan de gedachtevorming over de informatiemaatschappij, hierin ondersteund door reflectie op persoonlijke, organisatorische en maatschappelijke waarden. EMIM heeft ook de pretentie om gepast eigenzinnig te zijn: zo wordt veelvuldig een beroep gedaan op ontwerpers, architecten en kunstenaars om de eenzijdigheid van denken te doorbreken.

ACADEMY FOR INFORMATION & MANAGEMENT ‘Taking Learners Seriously’ 6

De locatie van AI&M, een voormalig kinderbadhuis met een centraal atrium, weerspiegelt ook haar basisfilosofie: een ontmoetingsplek voor ʻpartners in learning by sharingʼ. AI&M wil ʻreflective practitionersʼ recht doen door hun kennis en inzichten als uitgangspunt voor gezamenlijk leren te nemen. Leren is een manier van ʻbeing in the worldʼ, niet het leerproces maar zij die leren dienen hierin centraal te staan. Deelname aan AI&M betekent dat je iets bij te dragen hebt aan de kennis en inzichten van je medeleerlingen: leren is co-creëren. Leren is ook ageren: niet het bestaande verklaren, maar het wenselijke dichterbij brengen. P.S. met een knipoog: bovenstaande plattegrond geeft het oorspronkelijke gebruik van het badhuis weer; ze is geen voorafspiegeling van wat je er te wachten staat!

EEN ACTUELE ACADEMIE VOOR PROFESSIONALS Rik Maes @hoogleerling Echte professionaliteit zit in het verzoenen van verzakelijking & prestatiegericht werken enerzijds en zingeving & inspiratie anderzijds.

7

Hedendaagse organisaties worden gekenmerkt door twee ogenschijnlijk tegenstrijdige tendensen: (1) verzakelijking, afrekenen op prestaties, 'control' hierover uitoefenen etc. en (2) een duidelijke behoefte aan zinvolheid, inspiratie en creativiteit bij de medewerkers. Dit wordt versterkt door de roep naar verantwoord ondernemen, in het huidige tijdsbeeld sociale innovatie, in een maatschappij die maar al te zeer ervaart waar waardenvrij ondernemen op uitdraait. AI&M is een academie voor professionals: beide tendensen samenbrengen behoort tot de kern van professioneel handelen en is bijgevolg een uitgangspunt voor AI&M.

EEN ACADEMIE VOOR INFORMATIEPROFESSIONALS Automatiseerder 1.0

business

Informatiseerder 2.0

business

Informatieprofessional 3.0

informatie business

informatie ICT

informatie

ICT

ICT

8

De informatieprofessie heeft in de afgelopen decennia een transformatie ondergaan. Mede ingegeven door de complexiteit van het computergebruik, was de oorspronkelijke automatieeerder vooral een ICT-deskundige. Stapsgewijs zijn we ons bewust geworden dat informatie een zelfstandig kernelement van organiseren en managen is. De uitdaging van de informatieprofessional op dit ogenblik is toe te groeien naar een volwaardig business partnership, waarbij hij wordt afgerekend op de business waarde die hij helpt te creëren. De EMIM-opleiding en het geassocieerde onderzoeksprogramma heeft krachtig bijgedragen aan de evolutie van 1.0 naar 2.0. De doelstelling van AI&M is op een gelijkaardige wijze de overgang naar 3.0 te helpen realiseren.

AI&M LEERPRINCIPES 1. Leren = ‘being in the world’ 2. We zijn allen leerlingen 3. We leren door te delen 4. We leren van diversiteit 5. We leren door te proberen 6. We leren als mens 9

“Taking learners seriously” is geen vrijblijvende slogan, het vertaalt zich in eenvoudige, maar leidinggevende leerprincipes voor AI&M: 1. Leren is de essentie van wie we zijn; het is niet iets dat je 'erbij neemt' als je even tijd hebt. 2. Het maakt niet uit of je als student, docent, onderzoeker of practitioner participeert in de leerontmoeting: we zijn allen leerlingen in de oorspronkelijke betekenis van het woord. 3. Kennis wordt pas macht als je het deelt met anderen: kennis delen is kennis vermenigvuldigen, het is veel krachtiger dan in je eentje kennis opdoen. 4. We leren het meest van wie qua discipline, ervaring, cultuur etc. van ons verschilt, mits we er actief voor openstaan. 5. We geven al lerend vorm aan de maatschappij en aan onszelf; fouten maken kan je ook beschouwen als een vorm van prototyping. 6. Niemand wordt als functionaris of ambtenaar geboren; persoonlijke en professionele ontwikkeling kunnen niet zonder elkaar.

eit rsi t ive Un

AI&M

gs sin s as tie ep isa To gan or

en

LEREN VAN ‘VERSCHILLIGHEID’

Creatieve sector 10

Diversiteit wordt pas dan interessant, als we er actief open voor staan: nieuwsgierigheid is het fundament van AI&M leren, 'verschilligheid' appelleert zowel aan diversiteit als aan het omgekeerde van onverschillligheid, echte interesse en betrokkenheid. De traditionele universiteit levert kennis, het liefst zo objectief en 'detached' mogelijk. Schrijvers als Ciborra en Introna hebben er in het vakgebied van informatiemanagement op gewezen dat dit het industriële model van leren weerspiegelt, maar niet langer geschikt is voor de wereld van vandaag waar betrokkenheid en zingeving intrinsiek onderdeel van uitmaken. De filosofie van AI&M staat hier haaks op: we weten allemaal iets en samen weten we heel veel meer. Het leren zit in de ontmoeting van deze drie werelden, qua opleidingen traditioneel gescheiden in wetenschappelijk, beroeps- en kunstonderwijs. AI&M wil deze drie werelden van denken, doen en voelen samenbrengen.

DE AI&M ONTWERPBENADERING Voelbare

Haalbare marktplaats

divergeren

convergeren

vindplaats

Denkbare

Maakbare werkplaats

broedplaats

11

AI&Mwise is de specifieke, ontwerpgerichte benadering van AI&M. Het is ontleend aan verschillende wetenschappelijke disciplines en aan de wereld van design en architectuur: een eclectische methode met een eigen invalshoek, gericht op het effectief en innoverend veranderen van organisaties in een veranderende samenleving. Deze benadering wordt doorgetrokken in alle AI&M-activiteiten, onder meer in de inrichting van de EMIM-opleiding. Kernkenmerken van AI&Mwise zijn (1) een sterke binding met de realiteit: innovaties worden niet in het abstracte bedacht, maar vloeien voort uit diepgaande ervaring en kennis van de reële wereld; (2) het verlangen van voor wie we innoveren is uitgangspunt, niet technische realiseerbaarheid of politieke haalbaarheid; (3) het erkennen en stimuleren van de creativiteit van de deelnemers, en (4) het belang van episodische kennis, resulterend in inspirerende verhalen en verbeeldingen.

AI&M ACTIVITEITEN Leertafels

Opleidingen

Onderzoek

Community activiteiten 12

De activiteitengebieden van AI&M lopen in elkaar over: klassieke opleidingen, leertafels waar practitioners vraagstukken en ervaringen onder begeleiding met elkaar delen, onderzoek primair gericht op relevantie voor de 'echte' wereld en community-activiteiten voor de groeiende en nieuwsgierige community van AI&M-alumni. Voor elk van deze gebieden geven we in wat volgt een aantal voorbeelden.

OPLEIDINGEN Executive Master in Information Management Korte opleidingen: Informatiemanagement voor gemeenten Publieksdienstverlening Diverse in-house opleidingen ICT voor topmanagement Sociale innovatie met ICT

13

Een greep uit de lopende en geplande opleidingen: De EMIM-opleiding is de kroonopleiding van AI&M, met ruim een kwarteeuw ervaring in het vernieuwen en ontwikkelen van het vakgebied en op de barricades staan voor inspirerend informatiemanagement. De korte opleidingen zijn afgeleid van de EMIM-opleiding; ze beslaan 10 tot 18 dagen opleiding en zijn alle toegesneden op de organisatie(s) van de deelnemers. ICT voor topmanagement is een 'dedicated' opleiding die wordt toegesneden op de behoeften van de leiding van een organisatie, met medewerking van (voormalige) leidinggevenden op C-niveau. Sociale innovatie met ICT is in ontwikkeling: deze opleiding sluit aan bij de behoefte van veel organisaties tot verantwoord managen in de informatiesamenleving.

ONDERZOEK Informatiemanagement bibliotheek Executive Ph.D. / research programma Toegepaste onderzoeken

14

Samen met een in het vakgebied van informatiemanagement gespecialiseerde uitgever ontwikkelen we een referentiebibliotheek voor informatiemanagement, bestaande uit boeken, artikelen, multimediale producties etc. Een investering op middellange termijn! Het Executive Ph.D. programma dat in 2013 van start gaat heeft een duidelijke eigen filosofie, waarbij het individualistische promotietraject wordt doorbroken door de oprichting van kerngroepen rond bepaalde onderwerpgebieden. Ons motto 'Leren in de ontmoeting' komt op deze manier ook tot uiting in de periodieke bijeenkomsten van de groepen promovendi en begeleiders.

LEERTAFELS Informatieprofessional 3.0: de business partner Grootschalige ICT veranderingstrajecten CIO Next De CEO en de onzekere organisatie

15

De leertafel is een leerconcept waarbij practitioners taaie vraagstukken en ervaringen in een aantal sessies met elkaar delen, hierbij ondersteund door deskundigen die vaak een andere dan de traditionele invalshoek kiezen en hierdoor nieuwe perspectieven openen. Samen met het NGI richten we bijvoorbeeld een reeks leertafels in rond de kennis en vaardigheden die een informatieprofessional moet hebben om een heuse business partner te kunnen zijn.

AI&M COMMUNITY Leren van diversiteit Zuid-Afrika studiereis Uitnodiging...

16

Ten behoeve van de AI&M community richten we een aantal laagdrempelige programma's in, zoals leren van diversiteit: wat kunnen informatieprofessionals opsteken van diverse inleiders op het gebied van architectuur, ontwerp, biologie, kunstenaars etc. ? De AI&M community wordt aangemoedigd om deze programma's en activiteiten aan te vullen met eigen initiatieven.

Ursus Wehrli

Pablo Picasso

INFORMEREN EN INSPIREREN

17

Een gemeenschappelijk kenmerk van alle AI&M initiatieven betreft de combinatie van informeren en inspireren. Informatieprofessionals zijn typisch goed in het (letterlijk) in-form-eren van organisaties: vormgeven middels architecturen, infrastructuren etc. Dat schept duidelijkheid, maar is in de visie van AI&M niet voldoende: een moderne informatieprofessional moet ook in staat zijn om zijn organisatie te in-spir-eren. AI&M heeft de nadrukkelijke bedoeling om beide te combineren. Op deze wijze kan de wederzijdse bevruchting van verzakelijking en zingeving, zo is de overtuiging, worden tot stand gebracht.

Harry Starren, vm directeur De Baak

"Het onderscheidend vermogen zit niet langer in kennis van de wereld, maar in kennis van jezelf" 18

Ter afronding een hartenkreet, ontleend aan Harry Starren, de eerste programmaleider ooit van de EMIM-opleiding. Het onderscheidend vermogen schuilde oorspronkelijk in het nabootsen en zo mogelijk verbeteren van de leermeester: het meester-gezel model heeft eeuwen stand gehouden. Met de Industriële Revolutie deed (abstracte) kennis haar intrede: kennis over de machines en de achterliggende wetenschappelijke principes bleken de ultieme differentiator te zijn. Met de Informatierevolutie, waarbij informatie en kennis overvloedig aanwezig zijn, verschuift het onderscheidend vermogen naar persoonlijkheid, betrokkenheid en authenticiteit in de beroepsuitoefening. Of nog sterker: persoonlijke ontwikkeling en professionele groei gaan hand in hand. AI&M wil in dit samengaan een leidende rol vervullen.

TER AFRONDING: AI&M CREDO 1. Informatie is de motor van innovatie 2. We leren het meest van wie van ons verschilt 3. We willen de wereld niet uitleggen, maar (een klein beetje) veranderen 4. Dat doen we samen! 19

Een Credo dat, na wat voorafgaat, hopelijk geen toelichting vereist!

www.ienm.nl

20

De AI&M is juridisch vormgegeven in een Nederlandse stichting, de Stichting Informatie & Management (I+M). Ze is als volgt te bereiken: Voormalige Stadstimmertuin 91, 1018 ET Amsterdam +31-20-625 1835 www.ienm.nl [email protected]