Tableau. pan amsterdam

Tableau mediakit 2016

‘The leading international arts magazine in The Netherlands provides the most beautiful journey through the world of fine arts for art lovers, collectors and professionals’

de man van zero

interview met heinz mack

extreem dichtbij

beelden van lotta blokker

out of africa

de meesters ontmaskerd

connaisseur quiz

pan amsterdam

49 highlights

in binnen- en buitenland: van hynckes tot schiele 36ste Jaargang nr. 5 november 2014 Adviesprijs: € 9,95

Thee in trek

Theetijd

TEFAF Maastricht 2009

TEFAF Maastricht 2009

1

Interview

TEFAF 30 liefdes

Piet Mondriaan (1872-1944), Lozenge Composition with Two Lines / Compositie met twee lijnen, 1931, olie op doek, diagonaal 114 cm, Stedelijk Museum, Amsterdam

DEElnEMERs pREsEnTEREn

Pechtolds

visie

Dertig deelnemers aan de 22ste editie van The European Fine Art Fair Maastricht vertellen over ‘momenten van siddering’, kleine en grote wonderen, ontdekkingen en favorieten. Van exotische olifantenklokken tot schilderijen van oude meesters, of van de erotisch gedecoreerde snuifflesjes van Robert Hall tot de aardewerken biggetjes van Ben Janssens. Twaalf pagina’s persoonlijke favorieten van internationale experts.

Zijn ervaringen in de kunstwereld komen hem nog dagelijks van pas. Als veilingmeester leerde hij een zaal bespelen; handig, voor een politicus. Ook zijn kritische houding en alertheid kregen een boost als jarenlange suppoost in museum De Lakenhal. Alexander Pechtold over de raakvlakken tussen kunst en politiek.

Theedrinken lijkt nu heel gewoon. Wereldwijd is thee zelfs de meest gedronken drank. Maar vroeger was het een bijzonder ritueel en alleen voor de ‘happy few’. Dat heeft veel elegant en kostbaar gebruiksgoed opgeleverd en een charmante traditie. Een overzicht van porselein en zilver, verrassend blik en design van nu.

Engelse theepotten uit de 18de en 19de eeuw, coll. Keramiekmuseum Princessehof en De Ottema-Kingma Stichting, foto: Erik en Petra Hesmerg William McGregor Paxton (1869-1941), Tea Leaves, 1909, olie op doek, 91,6 x 71,9 cm, coll. Metropolitan Museum New York48 | Tableau Fine arTs magazine sepTember/okTober 2014

TEksT: RuuD van DER nEuT FoTogRaFiE: kERaMiEkMusEuM PRincEssEhoF E.a.

Achter de schermen

Het nieuwe stedelijk pakt uit Nog even en dan heeft een dubbel zo groot en bijdetijds Stedelijk Museum Amsterdam alles in huis zijn internationale toppositie weer in te nemen. Klaar voor volgende decennia vol spraakmakende tentoonstellingen. Maar hoe zit het met de beroemde vaste collectie? Wat gaat het publiek zien, wat niet, en hoe? Tableau volgde achter gesloten deuren drie zorgvuldig ‘puzzelende’ conservatoren. TeKST: ANjA FreNKel FoTogrAFie: WouTer jANSeN

20 | Tableau Fine arTs magazine sepTember/okTober 2012

tekst ronald kraayeveld

36 | Tableau Fine arTs magazine Februari/maarT 2009

februari/maart 2010 tableau fine arts magazine | 33

Februari/maarT 2009 Tableau Fine arTs magazine | 37

Russen in de ruimte Den Haag wordt deze zomer bevolkt door glimmende gouden ‘Warriors’ en pikzwarte engelen en demonen, een opgezette beer in bontjas, een levensechte astronaut en nog veel meer meer wonderlijke schepsels. Ze zijn onderdeel van de tentoonstelling ‘Russia XXI - hedendaagse beeldhouwkunst uit Rusland’, een presentatie van ruim honderd werken van de belangrijkste Russische kunstenaars van de afgelopen dertig jaar.

Leonid Tishkov, Privémaan, 2005, lichtbak, 105 x 202 x 23 cm. ‘Privémaan’ is een doorlopende performance over de relatie tussen de mens en de maan, gebaseerd op het schilderij Le 16 Septembre van René Magritte uit 1956, waarop een halve maan in een boom is te zien. Tishkov bracht dit werk tot leven door een lichtobject in een boom te hangen in een bos bij Moskou. De afgelopen tien jaar reisde het kunstwerk de hele wereld over.

Traditie & vernieuwing Op PAN Amsterdam komen heden en verleden samen in beeldende kunst, antiek en juwelen. Dat leidt tot spannende combinaties. Tableau signaleerde in het aanbod ook oude kunst die ooit vernieuwend was en nieuwe kunst die teruggrijpt op het verleden. Voor de traditionele en de nieuwe verzamelaar...

1

TeksT: beaTe veRscHuuR november 2010 Tableau Fine arTs magazine | 49

Brancusi, Rosso, Man Ray

M

Kraplappen en Dutch Design

Weense Vrouwen Gustav Klimt

&

Niet iedereen was blij met de ommezwaai van het Zuiderzeemuseum (ZZM) in Enkhuizen: folklore eruit, actuele beeldende kunst en Dutch Design erin. Die lijn wordt voortgezet met een ambitieuze expositie waar Nederlandse topontwerpers door klederdracht geïnspireerde mode en accessoires tonen. TEksT: Chris rEiNEwalD

Aanvankelijk werd zijn vernieuwende werk ‘te erotisch’ bevonden. Maar de Weense nouveau-riche dames van het fin-desiècle vonden de eigenzinnige Gustav Klimt onweerstaanbaar en lieten zich graag door hem portretteren - altijd met blossen op de wangen... Klimt toont ons de ‘moderne’ vrouw uit 1900 van haar meest weelderige, decadente, mysterieuze en gevaarlijke kant. tekst: AnjA Frenkel

eer dan een eeuw geleden tekende de Oostenrijkse kunstenaar Gustav Klimt een beeldschone, naakte vrouw met lange rode haren. Hij beeldde haar frontaal af, verleidelijk, en drukte haar een spiegel in de hand. Nuda Veritas, noemde hij haar. Voor Klimt was zij het symbool van de nieuwe, revolutionaire kunst die hij voorstond. Een kunst die de moderne mens liet zien zoals hij werkelijk was. Vandaar ook die spiegel, die niet naar de vrouw toe is gekeerd, maar naar de kijker. In Wenen kon men toen zien wat er werkelijk onder dat dunne laagje beschaving schuilging... Sinds 1850 had Wenen zich in een sneltreinvaart uitgebreid, en een nieuwe elite was komen bovendrijven. De oude aristocratische levensstijl van het afbrokkelende Oostenrijks-Hongaarse Rijk (denk aan Sissi, walsen en tiara’s) maakte plaats voor de nieuwe energie van rijke industriëlen en handelaren. Rijk, maar niet stijf, radicaal en toch stijlvol, stonden ze in tegenstelling tot de conservatieven open voor een frisse kijk op wetenschap en cultuur. Rond 1900 vertoonde de stad een hausse aan creativiteit en diversiteit in het culturele en artistieke leven. In de Kaffeehäuser ontmoetten schrijvers, schilders, psychologen, filosofen elkaar en wisselden hun ideëen uit. Terugkijkend bleek Wenen een waar laboratorium waarin cultuurbepalende ontdekkingen werden gedaan: van de dieptepsychologie tot de monologue intérieur, van de atonale muziek tot aan de functionalistische bouwkunst en het expressionisme. En in die vernieuwing van de schilderkunst speelde Gustav Klimt een sleutelrol.

Brancusi,Rosso,Man Ray

Hemel en aarde Noire et blanche Dit voorjaar zijn in Rotterdam van over de hele wereld topstukken van drie van de meest invloedrijke kunstenaars van de twintigste eeuw te zien: Constantin Brancusi, Medardo Rosso en Man Ray. De unieke samenkomst van sculpturen en foto’s die zij van hun beelden maakten, biedt een blik over de schouder van deze experimentele kunstenaars. Wie waren zij en wat bewoog ze?

Van historie naar symbool Klimt is op 14 juli 1862 in Baumgarten, vlak bij Wenen, geboren als de tweede van zeven kinderen van een zilver- en goudgraveur. Hij beleefde zijn jeugd tijdens de Gründerzeit, de tijd van de economische opleving. Het gezin was arm maar Gustav en zijn broer Ernst konden toch naar de Kunstgewerbeschule, de latere hogeschool voor toegepaste kunst, om te leren tekenen en schilderen. Zijn docent Laufberger regelde voor zijn studenten opdrachten voor de decoratie van de nieuwe gebouwen die verrezen aan de Ringstraße. In een periode waarbij de Weense middenklasse zich vooral spiegelde aan ››

Nuda veritas, 1899, olie op linnen, 252 x 56,2 cm, Museum 20. Jahrhunderts, Wenen

tekst: RogieR oRMeling

Gustav Klimt met zijn kat in de tuin van het atelier aan de Josefstädter Straße, omstreeks 1912-14. < Dame mit Muff, 1916-1918, particuliere collectie.

december 2011/januari 2012 Tableau Fine arTs magazine | 49

Foto: ‘ Gejaagd door de wind’ door Maarten Schets, styling Frans Ankoné.

februari/maart 2014 tableau fine arts magazine | 19

Ontmoetingen in de kunsthandel

Tijdens de vroege jaren twintig vonden de vermaarde salons van kunstverzamelaar Gertrude Stein plaats in haar Parijse appartement op 27 Rue de Fleurus temidden van haar indrukwekkende collectie werken van Matisse, Picasso, Renoir en Manet Verzamelaars komen samen tijdens een MasterArt Society concert in de Lotos Club in New York

speelden ook een belangrijke rol bij het ontstaan van de Verlichtingsfilosofieën in Engeland, Frankrijk en Duitsland. Er kwamen allerlei open en besloten, zelfs geheime genootschappen op, zoals de Vrijmetselarij en Rozenkruisersbeweging. In 1788 stichtten veertig burgers met een wetenschappelijke en kunstzinnige interesse Felix Meritis in Amsterdam. In deze Tempel der Verlichting werden culturele debatten gevoerd en concerten en literaire bijeenkomsten georganiseerd. Voor veel vrouwen was de salon een informele universiteit, een gelegenheid om nieuwe kennis op te doen en ideeën uit te wisselen met vrouwen én mannen. In 1750 kwam uit de druk bezochte Londense salon van Elizabeth Montagu (1720-1800) de beroemde literaire ‘Blue Stockings Society’ voort. Waarschijnlijk een referentie aan de excentrieke botanist en uitgever Benjamin Stillingfleet die zich de gebruikelijke zwarte zijden kousen niet kon permitteren maar evengoed welkom was met blauwe wollen werkkousen. Later werd de naam ‘blauwkous’ een spotnaam voor geleerde vrouwen die huishoudelijk werk als minderwaardig beschouwen. In Parijs werd een literaire kring gevormd rond Madame de Staël (1766›› 1817) die met haar charme en talent voor conversatie

Vruchtenmandje ‘Antiek (gipsen en bijenwas) kunstfruit, dat vroeger deel uitmaakte van universitaire studiecollecties, en nostalgisch culinair etalagemateriaal van weleer heb ik al sinds jaren verzameld. Nu komen de realistisch vormgegeven doorgesneden granaatappel en de praktisch niet van echt te onderscheiden kweeperen, appels, citroenen, kersen, aardbeien, bramen en druiven goed van pas. Nee, de banaan valt af: die was destijds nog niet bekend. Wel échte - nieuwe oogst - walnoten, hazelnoten en amandelen, gescoord in herfstig Frankrijk. En de trouvaille van de dag, eveneens uit Frankrijk: een antiek rieten hengselmandje dat praktisch identiek in een aantal stillevens figureert. Een overdadig opgetaste vruchtenkorf kan nu volledig in stijl gerealiseerd worden.’

Oesters ‘Een bevriende restauranteigenaar stelt een lading inmiddels lege, wilde oesterschelpen veilig. En mosselen. Verstandig dat dit al een half jaar tevoren geregeld is, want ondanks het grondig reinigen met bleekwater blijkt het ruim drie maanden te duren voordat de schelpen volledig reukloos zijn. Vervolgens heb ik, na eindeloos geëxperimenteer - onder meer met siliconen, kneedbare was en klei - behoorlijk écht lijkende oesters gekneed en er nadien met olieverf subtiele kleuren op aangebracht als finishing touch. Maar er mist nog iets. De méést agressieve wetlook haargel blijkt nét dat specifieke vochtige effect te geven van een zojuist geopende oesterschelp… Al doende leert men.’

Pronkbeker ‘Een van de topstukken in de museumcollectie is een uit 1604 daterende kapitale pronkbeker van de Utrechtse zilversmid Ernst Jansz. Van Vianen. Uniek, want deze St. Maartensbeker - de naamgeving ontleend aan de schutspatroon van het Haarlemse brouwersgilde - staat zelfs afgebeeld op een stilleven dat Pieter Claesz in 1641 schilderde. Helaas, de pronkbeker mag ik niet gebruiken want: véél te kostbaar. Maar - toeval bestaat niet - het museum blijkt een elektrolytisch verzilverde en laat negentiende-eeuwse, in Berlijn vervaardigde kopie in bezit te hebben. Slechts een kenner ziet het verschil met het origineel.’

Stoffen ‘Na her en der zoeken vond ik stoffen voor het onderkleed, de tafelloper, sjerpen en mantels van de officieren en kolonel van het St-Jorisgilde, want dit beroemde groepsportret kijkt letterlijk neer op het nagebouwde pronkbanket. Zowel in textuur als materiaal, prijs en kleur - wonderwel geslaagd. Bij de lokale Gouden Schaar-winkel raakte de Turkse kleermaker in verwarring. ‘Wat is een sjerp? Hoe maak ik een ronde hoek? Dat kan niet, een hoek is recht. Altijd. Een mantel heeft mouwen en deze lap niet.’ Na veel vijven en zessen is het gewenste resultaat toch daar.’

De revival van de Salon Een ‘salon’ is een bijeenkomst van mensen die bij iemand thuis kennis en ideeën uitwisselen over literatuur, kunst en filosofie. Een fenomeen dat in de zestiende eeuw ontstond en in de eeuwen die volgen ontspanning, inspiratie en geestelijke verrijking brengt. De traditie van de salon wordt op innovatieve wijze nieuw leven ingeblazen door MasterArt, een initiatief van Henry Blundell.

Lille Métropole

tEkst: DEnisE HErMAnns

I

n het zestiende-eeuwse Italië ontmoetten aristocraten elkaar tijdens wekelijkse conversatieavonden in hun privésalon, de salone. Dit verschijnsel wint de daaropvolgende eeuw nog meer aan populariteit, vooral in Frankrijk. Intelligente gastvrouwen, de salonnières, waren het middelpunt van de avond. Zij beheerden de gastenlijst, bemiddelden tijdens discussies en kozen de gespreksonderwerpen, vanuit de gedachte ‘te behagen, hetzij de onderwijzen’ (Horatius, Ars Poetica). Schrijvers, geleerden, filosofen en andere

58 | Tableau Fine arTs magazine november 2014

> Museumzaal van het Palais des Beaux Arts

cultureel geïnteresseerden kwamen elke zaterdag samen. Ook dichters, musici en kunstenaars mengden zich onder de gasten in de hoop op een mecenaat. In Parijs waren de literaire avonden van Markiezin de Rambouillet (15881665) vermaard, later overgenomen door Madeleine de Scudéry (1607-1701).

Informele universiteit De invloed van de salons op het culturele leven werkte door in de achttiende eeuw. De conversatieavonden

Anicet Charles Gabriel Lemonnier (1743-1824), Een lezing in de salon van mevrouw Geoffrin, 1812

Het zakendistrict Euralille, opgebouwd rond het Station Lille Europe, is een modernere bezienswaardigheid. Het werd ontworpen door Rem Koolhaas, Jean Nouvel, Christian de Portzamparc en Claude Vasconi. En opgevrolijkt door een bloemensculptuur van de beroemde Japanse kunstenares Yayoi Kusama.

In 2004 was Lille de Culturele Hoofdstad van Europa en dat heeft de stad en omgeving geen windeieren gelegd. Talrijke musea en voor die gelegenheid tot culturele centra omgetoverde fabrieken en pakhuizen bruisen sindsdien van de activiteiten. Redenen genoeg deze Vlaams-Franse stad te bezoeken. TEksT: waLTER dE VRIEs

april/mei 2014 Tableau Fine arTs magazine | 93

Peper ‘In een puntvormig zakje, gevouwen van een pagina uit een zeventiende-eeuwse almanak, lagen destijds peperkorrels op tafel naast het tinnen bord met oesters. In een spontane creatieve vouw-, scheur- en plakactie met antiek, bedrukt papier en rode peperkorrels ontstaat een getrouwe kopie.’

Kazen Brood ‘Een ambachtelijke bakker maakt op mijn verzoek witte broodjes, identiek in kleur, vorm, formaat en textuur als het brood op zeventiende-eeuwse stillevens. Een matineus paniektelefoontje: ‘Het brood wil niet rijzen!’. Er moet blijkbaar een enorme lading zout en extra gist worden toegevoegd aan het (oneetbare) deeg, dat anders niet - en zeker niet voor de duur van de tentoonstelling - te conserveren is. Want een muizenplaag in een museum wil je niet op je geweten hebben...’

‘Antieke presentatiemodellen van diverse kazen en eigenhandig gecreëerde stukken kaas van duurzaam materiaal moeten bij wijze van spreken de eetlust van de beschouwer opwekken. Voor de enigszins vlokkerige boterschraapsels die op veel schilderijen zijn afgebeeld, gedrapeerd op Chinese Wan-Li periode porseleinen schaaltjes of bordjes blijkt grove, handgemaakte zeep heel natuurgetrouw over te komen.’

Damast ‘De spreekwoordelijke “kers op de taart” in deze Gouden Eeuw-styling wordt gevormd door authentieke zeventiende-eeuwse damasten servetten, welwillend ter beschikking gesteld door oud-conservator Pieter Biesboer. Gedroogde wijnranken uit eigen tuin completeren het geheel.’

Tableau

international scope

loyal subscribers

•

Most renomated art magazine in the Netherlands

•

Art lovers, art collectors and professionals

since starting in 1978 in Amsterdam. It offers great

•

Highly educated men (44%) and women (56%) with

editorial diversity – covering everything from antiquities to contemporary work • For 38 years a strong brand name for international

an above-average interest in art •

More than 85% either possesses or collects art

•

Readers earn an above-average income (71%) and



fine art publications

travel to cultural destinations 3 times a year ore

•

Six times a year Tableau covers news, develop-

more often. Their favorite pastime is visiting gal-

ments and events in the world of art trade and art exposure; from Old Masters and Impressionism to

36ste jaargang nr. 1 - februari/maart 2014

•

baanbrekers in beeld

tefaf 2014

than four times to read in it again; 75% of the ma-

design

gazines are passed on and kept

Essays, artist portraits and reportages by speciali-

•

zed authors and art critics

83% owns a house, 21% a second house or/and boat

Ample attention to auction houses, exhibitions

rosso, brancusi & man ray



and art and antique fairs, with contributions from



the magazine’s own foreign correspondents in

trend: romantiek



important art scenes like Paris, Brussels, London

•

50% visits TEFAF Maastricht, 58% PAN Amsterdam, 90% other international art fairs

•

circulation



and New York

groots, meeslepend, gevoelig en intiem

•

Interviews with inspired artists, collectors,

de waarde van wanders



auctioneers, museum directors and art dealers

•

Cityspecials with tips for travel and stay

•

Products from the world of design, fashion,



watches and jewellery are linked with



stories of art of a specific style period in art history

•

The largest part goes to subscribers: 60 %

•

Book reviews, readers offers, connaisseurs quiz



longer than 10 years

•

A complete international exhibitions calendar

•

Tableau is mediapartner of important national and

•

Form and content are characterised by expertise



international exhibitions, art events and institutions



in combination with easy accessibility



where the magazine is distributed

•

The magazine is supported by the website

• Tableau Fine Arts Magazine is participant and/or



www.tableaumagazine.nl



mediapartner of fairs worldwide, like PAN

•

Never before there was this much interest in art as



Amsterdam, Breda Art Fair, Reailsme Ansterdam,



today, both from collectors frequenting fairs as the

Rotterdam Contemporary, Affordable Art Fair,



enthusiastic museum visitor. For them Tableau is

Unseen Photo Fair, TEFAF Maastricht, Masterpiece



an ultimate, world wide guide with expert



and Frieze Masters London, BRAFA Brussel and



information on the market



Paris Tableau

top 10 internationale veilingresultaten 36ste Jaargang nr. 1 februari/maart 2014 Adviesprijs: € 9,95

highlights in brussel • londen • parijs • new york WERF FEBRUARI 2014.indd 4

Most of the readers pick up the magazine more

contemporary art and photography to antiques and

•

design & vintage

de primeurs van

leries and museums and fairs •

13-02-14 18:36

‘Every work of art has its own story. Tableau shares it with its readers in an informative, inspirational and passionate way.’

•

With an average circulation of 16.000 Tableau Fine Arts Magazine is distributed bilingual (Dutch/English) in Dutch and Belgian bookshops and interna-



tional retailers worldwide

Tableau Fine Arts Magazine wordt uitgegeven door Tableau Fine Arts Media BV Aanleveradres: [email protected] | Tableau Fine Arts Media BV Churchilllaan 298-3 1078 GB Amsterdam | tel +31 (0)6 533 38 445 | www.tableaumaga-

ADVERTising in Tableau

advertising rates 2016

Jeff Koons

•

Galleries, fairs and auction houses are the primary advertisers

1/1 page

€ 2.500



of Tableau Fine Arts Magazine. In addition, Tableau specifically

1/2 page

€ 1.875



targets advertisers in the lifestyle segment, for example

1/4 page

€ 1.000

cultural tourism, cars, jewellery and watches. In view of its

Cover 2

€ 2.750

Cover 3

€ 2.750

Cover 4

€ 3.500

2/1 page

€ 5.000

Opening spread

€ 5.750

Postcard insert

€ 1.200

Other inserts

on request

Other position requests

+10%



audience, the magazine is a good ‘platform’ for investment,



bank and insurance products

•

Tableau can get across commercial messages in various ways.



For example with booklets and thematic guides that can be



sealed with the magazine in collaboration with partners. There



is also collaboration in the field of reader offers, contests,



subscriber actions, promotional inserts and advertorials

‘Tableau is a quality showcase for a special audience of art buyers and lovers of culture’

De Diepe oppervlakkigheiD van

Jeff koons Cake, 1995-7, olie op doek, 318 x 296 cm, privé-collectie > Hanging Heart (Blue/ Silver), 1994-2006, 20 | Tableau Fine arTs magazine juli/augusTus 2012 coll. William J. Bell

Toen het Stedelijk zijn ‘varkentje’ aankocht ging dat gepaard met een rel. Inmiddels wordt zijn vaak suikerzoete werk verkocht voor onwaarschijnlijk hoge prijzen. Jeff Koons krijgt dit jaar maar liefst drie solotentoonstellingen, een in Basel en twee in Frankfurt. teKst: RogieR oRmeling

De allereerste Rafaël-tentoonstelling in Nederland laat vooral tekeningen van de Italiaanse meester zien. Voor zijn late werken moet de bewonderaar naar het Prado of het Louvre afreizen. Drie musea brengen een ode aan de kunstenaar die door sommige tijdgenoten werd gezien als ‘de meest begaafde schilder ooit’ – nog voor Michelangelo en Leonardo da Vinci! TeksT: Waldemar kamer

technical specs

Rafaël wonderkind vorstenvriend hartendief

Rafaël (Raffaello Sanzio, 1483-1520), Madonna della Sedia (ook bekend als Madonna met het Christuskind en de jonge Heilige Johannes), ca. 1514, olie op paneel, Ø 71 cm, coll. Galleria Palatina, Florence

2016 production calendar

Frequency

6 times a year

Language

Dutch/English

Basic size

116 pages

Average printed circulation

16.000

retail price (NL)

€ 9,95

Paper inner pages

100 grams woodfree satinated mc

edition reservation before

material before

date of issue

Paper cover

250 grams woodfree

1

17-02-2016

19-02-2016

04-03-2016



satinated mc

2

30-03-2016

01-04-2016

15-04-2016

Cover finish

glossy UV-coating

3

11-05-2016

13-05-2016

27-05-2016

Printing method

sheet- and rotation-offset

4

17-08-2016

19-08-2016

02-09-2016

Trim size

230 x 297 mm (w x h)

5

12-10-2016

14-10-2016

28-10-2016



+ 5 mm bleed all around

6

30-11-2016

02-12-2016

16-12-2016

Type area

200 x 267 mm (w x h)

Finish

perfect bound

Gerhard richter en het

onvatbare Gerhard Richter, 4 Glasscheiben, 1967, glas en ijzer, 190 x 100 cm, Anton and Annick Herbert Collection > Anton Corbijn, Gerhard Richter, Keulen 2010, detail, courtesy Anton Corbijn/FOAM

Zijn werk hangt in alle grote musea. Al jaren geldt Gerhard Richter als een van de belangrijkste en duurste nog levende kunstenaars ter wereld. In 2012 wordt hij 80, reden voor Tate Modern om hem te eren met een groot retrospectief. tekst: RogieR oRmeling

Sizes:

Reservations/information: Gideon Krebs, tel. +31 (0)20-6720509 or mob.+31 (0)6-24609825, [email protected] Advertising material: certified PDF files. Spreads as seperate pages with 5 mm bleed Send material to: [email protected] Hoofdredactie: Anja Frenkel, tel. +31 (0)20-6648543 of mob.+31 (0)6-53328445, [email protected] Abonneren: www.tableaumagazine.nl © Tableau Fine Arts Media bv • Amsterdam

Zee zucht Deze zomer besteden veel Nederlandse musea aandacht aan zee en strand. Isaac Israels steelt de show in Den Haag, terwijl de Haarlemse Hallen een overzicht geven van alle uitingsvormen die het onderwerp oproept. tekst: Ruud van deR neut

Ferdinand Hart Nibbrig (1866-1915), Op de duinen in Zandvoort, ca. 1892, olieverf op doek, coll. Singer Laren

1/1 trim size 230 x 297 mm 5 mm bleed all around

1/1 type area 200 x 267 mm

1/2 horizontal 200 x 128,5 mm

1/2 vertical 95 x 267 mm

1/4 vertical 95 x 128,5 mm

Interview: Bob Haboldt

Meesters uit de eredevisie

Jan van Eyck

Meester van zijn

Vanuit vestigingen in Amsterdam Parijs en New York bedient hij wereldwijd een internationale clientèle van gerenommeerde musea en collectioneurs. Onlangs verscheen een indrukwekkend prachtboek met een selectie van bijna vijfhonderd meesterwerken die in dertig jaar door hem verhandeld werden. Hoog tijd voor een interview met kosmopoliet Bob Haboldt, tophandelaar in oude meesters.

tijd

tekst: Ruud van deR neut

old master to 19th century

Hoe groot was Jan van Eyck als kunstenaar, maar vooral: hoe origineel en vernieuwend? Die vragen wil Museum Boijmans Van Beuningen beantwoorden met de expositie De Weg naar van Eyck. Want hoe groot het talent van Van Eyck ook was, de kleurrijke pracht van een meesterwerk als Het Lam Gods kwam niet zomaar uit de lucht vallen.

Jan en Hubert van Eyck, Het Lam Gods, detail, 1432, olie op paneel, 340 x 440 cm, Sint-Baafskathe20 | Tableau Fine arTs magazin november/december 2012 draal, Gent

tekst: Adrie vAn Griensven 100 | Tableau Fine arTs magazine november/december 2012

november/december 2012 Tableau Fine arTs magazine | 101

• Six times a year Tableau Fine Arts Magazine informs its readers in a surprising and attractive manner about the most important issues and events in the art market and the world of fine arts, antiques and design in general. From Old Masters to Impressionists and from modern to contemporary art

romantiek in ander licht

Van ateliers tot

kunstfabriek

De Tretjakov Galerij in Moskou, Teylers Museum en verzamelaar Jef Rademakers hebben de mooiste romantische schilderijen uit hun collecties samengebracht in Haarlem. Goede gelegenheid de lang ondergeschoven Nederlandse romantiek tegen het licht te houden en nog eens op waarde te schatten in goed gezelschap.

Het atelier is voor velen een magische plek, een laboratorium voor het kunstenaarsbrein, waar losse materialen met divers gereedschap omgetoverd worden tot een verrassend kunstwerk. teylers Museum geeft dit najaar inzicht in mythe en werkelijkheid van het klassieke atelier. tekst: ruud van der neut

David Oyens, Bezoek aan het atelier, 1882, olie op doek, 45 x 59 cm, Dordrechts Museum.

september/oktober 2010 tableau Fine arts magazine | 37

Maksim Nikiforovitsj Vorobjov, Eik gespleten door een bliksemschicht (De storm), 1842, olieverf op doek, 100,5 × 131 cm, Tretjakov Galerij

tekst: anja frenkel 28 | Tableau Fine arTs magazine Februari/maarT 2014

Buitenland

HigHligHts

impressionisme & het water in normandië

•

Essays, artist portraits and reportages by specialised



authors and scholars give insight in life and work of



famous, forgotten or unknown artists through history

•

Interviews with passionate artists, collectors, exhibition

kunst zonder grenzen Traditiegetrouw in het zomernummer: een reis door Europa en overzee, vol verrassende ontmoetingen. De 26 pagina’s lange tocht van Antwerpen tot Los Angeles voert langs oude meesters, impressionisten, beeldhouwers, fotografen, filmers, architecten, ontwerpers en lichtkunstenaars. Goede reis!

tekst: WAlDemAR kAmeR

modern to contemporary

‘Zoals de rivieren naar zee stromen, gaat het impressionisme naar het water’ zou men kunnen uitroepen. Want water speelt een bijzonder centrale rol in deze kunststroming, die begon met een weerspiegeling van de opgaande zon in het water. Als ‘wieg van het impressionisme’ heeft Normandië in 2010 een festival georganiseerd met zo’n daverend succes (meer dan een miljoen bezoekers) dat de dynamieke directrice Françoise Gaudin besloot drie jaar de tijd te nemen om ‘een nog beter festival te organiseren’. Zij koos dit keer voor een overkoepelend thema: het water. Zo worden deze zomer 600 events rond het thema ‘impressionisme & water’ georganiseerd, van Splash in de Abbaye d’Ardenne, waar schrijvers en filosofen ‘s middags rond het water zullen zitten, tot een impressionistische verlichting van de kathedraal van Rouen rond middernacht. De drie jaar waren ook nodig om de twee grote tentoonstellingen van internationaal niveau in Caen en Rouen voor te bereiden, met echte topwerken van het impressionisme. Festival Normandie impressionniste • Normandië t/m 29 september www.normandie-impressionniste.eu Claude Monet (1840-1926), Les régates, Argenteuil, ca. 1872, olie op doek, 48 x 75,3 cm, coll. Musée d’Orsay, Parijs < John Singer Sargent (1856-1925), Deux femmes endormies dans une barque sous les saules, 1887, olie op doek, 58 x 68,5 cm, coll. Museu Calouste Gulbenkian, Lissabon

68 | Tableau Fine arTs magazine zomer 2013

zomer 2013 Tableau Fine arTs magazine | 69

makers, museum directors and art dealers, bring the reader closer to the work of art and give insight in the art scene world wide

ChuCk Close

‘Wat ik nu maak, is het beste’ de amerikaanse kunstenaar chuck close staat al bijna veertig jaar aan de top van de kunstwereld. wars van modes, en dwars tegen de heersende tijdgeest in, volgt hij gestaag zijn eigen weg: ‘als je gewoon door blijft gaan met waar je goed in bent, komt het vanzelf.’ een exclusief interview in zijn atelier in new York. tekst: koos de wilt atelierfotografie: renÉ clement

Oskar Kokoschka

Oskar Kokoschka

Zonder gezicht is de mens verloren Museum Boijmans van Beuningen pakt uit met een groot overzicht van vooral portretten van de veelzijdige expressionist Oskar Kokoschka (1886-1980). Het enfant terrible van het Wenen van Klimt en Freud inspireerde vele generaties collega’s en fascineerde zijn beroemde tijdgenoten. Provocerend en controversieel, met passie voor alle gebieden van het leven streefde hij ernaar het ‘innerlijke gezicht’ te onthullen. teKst: ROgieR ORmeling fOtO’s: © fOndatiOn OsKaR KOKOschKa, VeVey / 2013, PROlitteRis

Beeldend kunstenaar/ dramaturg/ essayist/decorontwerper Oskar Kokoschka (1886-1980)met zelfportretten, foto door Herbert Gehr, LIFE, 1949

september/oktober 2013 tableau Fine arts magazine | 21

Maskers

O A

Theetijd

Thee werd zo populair daT bierbrouwers hun poorTen sloTen

ut of frica Meesters op het spoor

Toen Picasso, een enkele alerte kunstbroeder of een verzamelaar van het eerste uur begin 1900 Parijse of Brusselse rommelmarkten afstruinden op zoek naar primitieve maskers of beelden, konden ze niet vermoeden dat de impact van deze pure kunstuitingen een definitief stempel zou zetten op de ontwikkeling van de twintigste-eeuwse Europese beeldende kunst. Maar naar de scheppers van deze inspirerende, magische werken werd vooralsnog nauwelijks gekeken... tekst: Ruud van deR neut

het eerste gezicht grote overeenkomsten vertonen. Vanaf 1700 worden de door de V.O.C. geïmporteerde blauwwit porseleinen theepotjes de grote mode. Later zou er ook meerkleurig Famille Verte en Famille Rose ‘theegoed’ in China geproduceerd worden. De Chinees porseleinen trekpotjes en theebussen kregen een mooie plek in het interieur van de elite. Daarnaast kwamen zilveren theebussen, trekpotjes en bouilloires van Nederlandse makelij in de mode. De theebereiding ging als volgt: in een koperen bouilloire of ketel – die in de kamer stond op een brander – werd kokend water gegoten. De rijkere exemplaren waren meestal kleiner en in zilver uitgevoerd. In het zilveren trekpotje werd een mengsel van theeblaadjes gestrooid waarover kokend water gegoten werd. De theebus stond prominent op een blad of op tafel. De oudste Hollandse zilveren theebussen (laat zeventiende-eeuws) zijn vaak rechthoekig van model met een kleine, soms geornamenteerde ronde dop. Na verloop van tijd werden in China porseleinen theebussen naar Hollands zilveren model gemaakt; het vroege Chine de Commande.

sensatie werden exotische ingrediënten als saffraan toegevoegd. Na het trekken van de thee werd er een bodem van het sterke extract in (Chinese porseleinen) kopjes geschonken en vervolgens aangevuld met heet water uit de ketel. De thee werd met klonten kandij of suiker gezoet. Pas na 1870 werd thee – naar Engels voorbeeld – direct in grotere potten op sterkte gezet en uitgeschonken.

Theekransjes Rond 1740 daalden de prijzen van thee in die mate dat praktisch iedereen zich deze drank kon veroorloven. De populariteit van het theedrinken had zelfs tot gevolg dat rond 1800 driekwart van de vaderlandse bierbrouwerijen zijn poorten moest sluiten omdat de concurrentie te groot was en men massaal ‘aan de thee’ ging. Terwijl ››

• Theekistje met zilverbeslag, ca. 1840, een Biedermeier schildpad lepeldoos en een messing theekistje uit begin 1800. • Kop en schotel met voorstelling van Europeanen en Chinezen die kijken hoe de thee wordt verpakt, 1755, China, porselein, Keramiekmuseum Princessehof. • Japanse theeceremonie. • Theebus, 1767, Jan Verdoes, Haarlem, zilver, Fries Museum (bruikleen Provincie Fryslân). • Marquetterie theekist in exotische houtsoorten, ca.1760. • Theepot, 1700-1722, China, steengoed, Keramiekmuseum Princessehof. • Jean-Étienne Liotard (1702-1789), Stilleven met theeservies, ca. 1781-1783, olie op doek op board, 37,8 x 51,6 cm, J. Paul Getty Museum, Los Angeles. • Theetafeltje, Engels, ca. 137, V&A Londen. • Theeketel op komfoor, 1700-1724, Jacobus Jongsma, Leeuwarden, zilver, collectie Fries Museum (bruikleen Ottema-Kingma Stichting). • Bord met voorstelling van het drogen van thee op bamboeschalen, uit 76-delig tafelservies, 1740-1745, China, Jingdezhen, porselein, Keramiekmuseum Princessehof

antiques & collectibles

De meest vermogende families bezaten een afsluitbaar (vaak van kostbare houtsoorten of bewerkt parelmoer vervaardigd) kistje met daarin gecombineerde theebussen. In het linker busje werd groene en in het rechter zwarte thee gedaan. Het middelste compartiment diende om de twee soorten te mengen. Voor een ultieme smaak-

52 | Tableau Fine arTs magazine sepTember/okTober 2014

Collector’s items: Oceania

Topografie Duizenden eilanden liggen er in de Stille Oceaan, verspreid als de sterrenbeelden aan het firmament, en bewoond door een bonte verscheidenheid aan natuurvolkeren - zoals men ze vroeger noemde - met een veelheid aan culturen. De eilanden in het zuidwesten van Oceanië, grotendeels bergachtig en bevolkt door bewoners met een donkere huid, kregen de naam Melanesië, ‘de zwarte eilanden’. In de kunst van Melanesië speelt een mythologische wereld de hoofdrol. Mensen en dieren zijn er even belangrijk. Polynesië, het rijk van de vele eilanden, ligt tussen Hawaï in het noorden, NieuwZeeland en de Paaseilanden in. Ze zijn meest van vulkanische oorsprong en gezegend met een weelderige plantengroei. De kunst van Polynesië werd gemaakt voor de heersende klasse, die stelde rechtstreeks van de goden af te stammen. Micronesië bestaat uit veel kleine, door paradijselijk witte stranden omgeven koraaleilanden in het noordwesten van de Zuidzee. De gebruiksvoorwerpen en sieraden daarvan afkomstig zijn verfijnd en eenvoudig, doorgegeven van geslacht op geslacht.

Meubelkunst

Meubelkunst

ze zullen komen met een boot zonder vlerken... Wat Cook, vergezeld door wetenschappers, van zijn drie reizen meenam aan etnografische en natuurhistorische objecten raakte verspreid over allerlei museumcollecties, genootschappen en privéverzamelingen in vooral Engeland, Frankrijk en de Duitstalige landen. Dat was ook het lot van wat later kolonisten, expedities en missionarissen meebrachten van hun reizen. Het is - bij alle tragiek die de inheemse bewoners trof - het behoud geweest van ontelbare objecten, vaak meesterwerken, omdat veel vergelijkbaars op de Zuidzee-eilanden niet meer voorhanden is.

Museumcollecties Originele stukken met een zekere leeftijd zijn het meest waardevol en begerenswaardig. Men vindt ze in musea in Amerika en Europa. In Australië en Nieuw-Zeeland in Canberra, Adelaïde, Sydney en Wellington. En in Honolulu en Port Moresby op Papoea-Nieuw-Guinea. Van de Europese musea bezitten Londen, Berlijn en Parijs, waar in 2006 het Musée du quai Branly opende, magnifieke verzamelingen. Elk met hun eigen accenten, te danken aan de koloniën van die landen en de uitgestuurde expedities. Verder in het Duitstalig gebied Bremen, Hamburg, Stuttgart, Leipzig, Wenen, München en Bazel. Amerika telt tientallen museumverzamelingen van belang, zoals uiteraard de fantastische collectie in New York, maar ook het nieuwe De Young Museum in San Francisco mag er zijn, voorts Cleveland, St. Louis, Denver, Cambridge (Mass), Houston. Minder bekend is dat het antropologisch museum in Vancouver, MOA, een collectie bezit. De kern ervan vormt de gift van de Canadese schrijver-reiziger Frank Burnett, die tussen 1895 en 1923 de Stille Oceaan doorkruiste. Hij doneerde wapens, maskers, sieraden, maar ook een beschilderde vis om een schedel in te bewaren van de Salomons-eilanden en een van koskosvezel gemaakte huisvormige palingfuik van de Kiribati. Toen het museum in 1976 een nieuwe behuizing kreeg, werd de collectie - na verblijf in depot - tentoongesteld. Aangevuld is deze mondjesmaat. In 2006 met knotsen en ››

Postorderbedrijven Ook in Nederland, toch al wars van frivoliteit, ontstond belangstelling voor de strakke, ingetogen meubelstijl. De invoer van zowel Frans als Engels meubilair moet zulke grote vormen aangenomen hebben en zo concurrerend geweest zijn dat het Amsterdamse meubelmakersgilde St. Joseph in 1771 de invoer van alle buitenlandse meubelen verbood. Aan de hand van gravures met gedetailleerde afbeeldingen van meubelen, toe te passen ornamentering en te gebruiken meubelbeslag haakten vaderlandse meubelmakers in op de nieuwe mode. Er werd nauwelijks bronzen beslag gebruikt; geelkoper of messing was goedkoper. Het merendeel van het Lodewijk XVI-stijl beslag werd geimporteerd uit het Engelse Birmingham. Dankzij de industriële revolutie werd daar meubelbeslag als massagoed, tegen een zeer concurrerende prijs, geproduceerd. Zo ontstonden in de tweede helft van de achttiende eeuw postorderbedrijven waar men meubelbeslag uit catalogi bestellen kon.

Prauwstevenfiguur, nguzunguzu, musumusu of toto isu, Salomonseilanden, hout, schelp, pigment, privécollectie Masker, Nieuw-Guinea, Astrolabebaai, hout, pigment, h. 45 cm, privécollectie Schild, Nieuw-Guinea, Biwat of Angoram, hout, vezels, pigment, h. 166 cm, privécollectie Figuur van de Madak, Nieuw-Ierland Halssnoer, lei niho palaoa, Hawaï, ivoor, mensenhaar, vezels, 27 cm, privécollectie Figuur uit de Vérité Collectie, Nieuw-Ierland-Malangan, geveild voor $442.260. Knots, detail, Tonga eilanden, hout,190 cm, privécollectie Dansschort, Nieuw-Guinea, Hoogland, Mendi, vezels, rotan, varkensstaarten, pigmenten, 86 cm, coll. Ghysels Initiatiehoed jaren ‘60, Bougainville, Noordoost Papoea-Nieuw-Guinea. collectie Kauri New Guinea Art Borstplaat, civavonovono, Fiji-eilanden, Viti Levu, midden 19de eeuw, ivoor, parelmoer, metaal, vezels, 19 cm, privécollectie Voorouderfiguur, yibwon, Nieuw-Guinea, Karawari rivier, Sepikgebied, h. 185 cm Geabstraheerd hoofd, Nieuw-Brittannië, Vitu eilanden, hout, vezel, pigment, h. 59 cm, coll. Jean Willy Mestach Hanger, Tonga, Walvisivoor, h. 7,5 cm, coll. Berend Hoekstra Handknots, kotiate, NieuwZeeland (Aotearoa), Maori, hout, 34 cm, privécollectie Halssieraad, te itua nikabond, Kiribati, Beru, schelp en vezel, 62 cm, privécollectie Talisman, afkomstig van de Caroline-eilanden, coll. Michel Thieme, TEFAF Showcase 2009

56 | Tableau Fine arTs magazine Februari/maarT 2010

De uitstraling van antiek handmatig vervaardigd beslag is niet te evenaren.

succes geïntroduceerd door architect en ontwerper Robert Adam (1728-1792).

Anachronismen In de Nederlandse antiekhandel tref je regelmatig Louis XV-meubilair aan met meubelbeslag dat alle stijlkenmerken bezit van de latere Louis XVI-periode. Toch is het beslag authentiek. Omdat Nederlandse ambachtslieden niet snel waren in het navolgen van de nieuwste stijlen, werd hun Louis XV-meubilair voorzien van beslag in de populair wordende Louis XVI-stijl. En soms werd stilistisch als gedateerd beschouwd meubilair voorzien van beslag ‘nieuwe stijl’ ter modernisering. Het laat achttiende-eeuwse meubelbeslag is meestal gemaakt van latoenkoper. In een mal werden dunne geelkoperen platen in de juiste vorm geperst en gesneden. Dat was goedkoper dan gieten, maar ook kwetsbaarder: door vaak poetsen verdwenen de in reliëf geperste voorstellingen na verloop van tijd. Rond 1800 ontstond tijdens de regeerperiode van de zelfbenoemde keizer Napoleon I de empirestijl, de zuiverste vorm van het classicisme. Deze stijl, waarin men zich liet inspireren door het monumentale aspect van de Romeinse keizertijd, vond in heel Europa navolging. Daarnaast herleefde de belangstelling voor kunst- en cultuuruitingen van het oude Egypte. Versieringen en ornamenten in de vorm van leeuwen, adelaars, zwanen en fabeldieren, laurierbladeren, palmetten, trofeeën en oorlogsemblemen als pijlenbundels, zwaarden en speren, toortsen en sfinxen voeren de boventoon. Kenmerkend voor het empiremeubel zijn de dikwijls aan weerszijden geplaatste volle zuilen, bekroond door een geelkoperen of verguld bronzen kapiteel. Zo herbergt het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam een collectie empiremeubilair van Franse makelij. De Nederlandse interpretatie van de empirestijl heeft een meer ingetogen uitstraling: het beslag is spaarzamer toegepast.

Februari/maarT 2010 Tableau Fine arTs magazine | 57

•

Ample attention to auction houses, exhibitions



and art and antique fairs, with contributions from



the magazine’s own foreign correspondents in



important art scenes like Paris, Brussels, London



and New York

Terug naar sobere functionaliteit Toen de Franse hegemonie in Europa tot het verleden behoorde en de welvaart afnam, koos men voor lichte en sobere interieurs. Het meubilair diende degelijk en functioneel te zijn. Tint en houtsoort werden belangrijker dan het meubelbeslag. Eenvoudige geelkoperen- of bronzen slotplaatjes en handgrepen vormden het enige beslag op kabinet of ladekast. Door de voortschrijdende industrialisatie deden in de negentiende eeuw nieuwe neostijlen hun intrede. Er werd teruggegrepen op gotiek en renaissance, maar het fabrieksmatig geproduceerde meubelbeslag vormde een zwakke afspiegeling van het originele uit vroeger tijden. Zo werd het patina kunstmatig aangebracht om ouderdom te suggereren. Daarnaast werden materialen als leer en papier-maché gebruikt voor simpele slotplaatjes. Donkergetint Biedermeier meubilair werd vaak versierd met in kleur contrasterend, uit ivoor-, been- of parelmoer gezaagde slotplaatjes. Aan het einde van de negentiende eeuw zorgden de Engelse Arts & Craftsbeweging en de Wiener Werkstätte voor een revolutie in stijlopvattingen. Kunstenaars en ambachtslieden - als reactie op de verregaande industriële productie - focusten op het ambachtelijke aspect. Art nouveau- of jugendstilmeubilair met de sierlijke, golvende lijnvoering kreeg beslag, vormgegeven als gestileerde vrouwenfiguren, bladmotieven en bloemen, zoals de lelie en iris. Maar na die periode was meubelbeslag nog nauwelijks beeldbepalend. In de art deco is het strak vormgegeven of werden er simpele uitsparingen in de laden gemaakt als handgreep, waardoor beslag zelfs overbodig werd. Tegenwoordig kunnen we zelf het beslag kiezen om een meubelstuk te completeren. Het belangrijkste basismateriaal is kunststof, verkrijgbaar in iedere kleur, vorm of maat. Gereproduceerd meubelbeslag is wel verkrijgbaar in de ijzerhandel, maar veel meubelrestauratoren laten ontbrekend of zwaar beschadigd authentiek beslag liever nagieten dan het te vervangen door nieuwe, industrieel gemaakte exemplaren. De uitstraling van antiek - handmatig vervaardigd - beslag is niet te evenaren. ››

k

ort voor de Europeanen Polynesië ontdekten, deed zich bij de tempel van Opoa op een van de Genootschaps-eilanden in de Stille Oceaan een ongewoon verschijnsel voor. Tijdens een eerbetoon aan de goden stak bij heldere hemel plotseling een windvlaag op, die van een grote boom op het tempelterrein alle takken afrukte. ‘Wat mag dit betekenen?’, vroegen de mensen verschrikt. De geraadpleegde priester verklaarde dat het leven op de eilanden spoedig zou verdwijnen, evenals de takken aan die boom, en veranderen door de komst van een nieuw volk. ‘Ze zullen komen in een boot zonder vlerken,’ vulde de priester zijn voorspelling aan. In juli 1767 naderde de met witte zeilen uitgeruste Dolphin, met James Cook aan boord, de noordoostkust van Tahiti. Kano’s vol inlanders omstuwden het schip. Ze waren nieuwsgierig, gastvrij en hadden niet het minste kwaad in de zin. Maar het leven van de Maori’s zou nooit meer hetzelfde zijn, daar evenmin als op al die andere eilanden in de Stille Zuidzee. Het British Museum in Londen bezit de enig bewaard gebleven ‘vlerk’ van een schip van de Maori’s. Het is een smal en spitstoelopend driehoekig zeil, van gevlochten vlas met overlangs zigzagpatronen. Aan de breedste rand zitten veren die bewegen in de wind. Nautische perfectie en het gevoel voor decoratie gaan hand in hand - het is een kenmerk van alle oorspronkelijke bewoners van de uitgestrekte Stille Oceaan. Hun voorwerpen maakten ze uit natuurlijke materialen met gereedschap van steen, been, schelp of tand.

sepTember/okTober 2014 Tableau Fine arTs magazine | 53

Mahoniehouten empire trumeau met vuurverguld bronzen beslag met motieven van zwanen. Hollands, omstreeks 1810-1820, coll. Van Nie Antiquairs, Amsterdam. Geheel met schildpad belijmd koloniaal miniatuurkastje, Ceylon, 1700-1720. Zilveren slotplaat met een afbeelding van de hamsavogel. Ook de hoekmonturen, trekkers op de laden en de nagels op de buitenzijde zijn in zilver uitgevoerd, coll. Van Nie Antiquairs, Amsterdam. De laden in de orgelgebogen, teakhouten vitrinekast, Hollands, circa 1740, zijn getooid met gegoten messing beslag in ‘vleermuismotief’. Aan de achterzijde het gietersmerk ‘Tottie’. Dergelijk beslag werd massaal geimporteerd uit Engeland. Coll. Van Nie Antiquairs, Amsterdam. Commode met Chinese lakpanelen en verguld beslag, ca. 1775, gesigneerd door Godefroy Dester, 90 x 47 x 60 cm, coll. Röbbig München, TEFAF stand 116.

54 | Tableau Fine arTs magazine Februari/maarT 2009

Februari/maarT 2009 Tableau Fine arTs magazine | 55

Ted Noten

Beurzen

< Maxima’s Tiara, 2002 > Grandma’s Bag Revisited, 2009 Fashionista in green, 2009 Turbo Princess, 1995

multi- & Crossmedia •

Products from the wolrd of design, fashion, watches and

D

e nieuwe koningin Maxíma paste de tiara, die Ted Noten in 2002 voor haar ontwierp, nog steeds niet. Basis vormt een in de sportwinkel gekochte polohelm. Uit de voorkant zaagde Noten een tiara. Elegantie die tegelijk als pantser dient. Luxe en cliché. Alledaags en exclusief. Notens beste werk maakt hij als hij tussen extremen balanceert. Vaak prikkelt een opdracht zijn ontwerpersinzicht. Met de Maxíma-tiarahelm won hij een wedstrijd van Museum Het Kruithuis, voorloper van het huidige SM’s. Ook een vroeg ‘ikoon’ binnen zijn oeuvre, de in acrylaat gegoten muis-met-parelketting, ontstond in 1995 na een ontwerpopdracht. Sieraadgalerie Marzee in Nijmegen vroeg ontwerpers om nieuwe variaties op de parel(ketting). Noten kwam met het meest extreme object. Het ‘plaagdier’ lag op de vloer van zijn atelier. Dit gelukkige toeval leidde tot een ontmoeting van uitersten. Immers: de gemiddelde parelkettingvrouw zal niets zo weerzinwekkends vinden als een (dode) muis. Eerbiedig als betrof het een afleg-ritueel kamde Noten de muishaartjes voor hij haar het minuscule kettinkje omhing. Het geheel maakte hij salonfähig door het in een acrylaat hanger te gieten. Noten: ‘Als je het draagt kijken mensen bewonderend. ‘Ach wat is ze mooi!’. Dan bedoelen ze trouwens de muis, zelden de draagster.’ Ziedaar Notens filosofie in een notendop. Benader het fenomeen sieraad vanuit een onverwachte, conceptuele invalshoek en je maakt mensen blij met een dode muis.

Parodie, poep en prostitutie



juwellery are linked with the work of a specific artist or



style period in art history

•

Special features about hotography, architecture and



new media

‘Ik probeer dingen op zijn kop te zetten… tegen de vertrutting in de sieraadkunst. Daarom is wat ik maak ››

‘ik snak ernaar Dingen te Doen Die geen enkele zin hebben’

56 | Tableau Fine arTs magazine zomer 2013

zomer 2013 Tableau Fine arTs magazine | 57

Beurstrio

Rijp naast groen. Klassiek naast hip. Beschaafd naast brutaal. Vrij naast gebonden. Op de drie grote voorjaarsbeurzen lijken de grenzen tussen de verschillende vormen van beeldende en toegepaste kunst steeds meer te vervagen. Tip: volg als beursbezoeker vooral je eigen ogen. Tableau selecteerde alvast een aantal hoogtepunten. Harry van der Woud, Two yellow Ikea chairs, 105 x 200 cm, Artipoli, Art Amsterdam 2011

TeKsT: ChRis Reinewald

Buitenland

HigHligHts

Chris Kabel, Sticky lamp, Droog Design, 2007 Arnout Visser, Bush-glass, bureaulamp, 2007 Philips, LivingColors green lamp, 2009

82 | Tableau Fine arTs magazine december 2009/januari 2010

oed wonen is een serieuze zaak en verlichting zelfs nog meer. Bij de Tien Geboden voor de Huisinrichting (1934) adviseerde Otto van Tussenbroek, kunstenaar en vormgevingscriticus, om op de ‘inwendige mensch’ te besparen en daardoor ’s avonds een lamp meer te kunnen laten branden, zodat de ‘uitwendige mensch’ zich in het duister niet stoot en bezeert. Net zo’n afgepaste luxe typeert het Nederlandse lampontwerp dat na de elektrificatie van ons land tussen 1902 en 1927 ontstond. Exuberante lampen als kroonluchters pasten niet bij de Nederlandse nuchterheid. Nog steeds vallen lampen en hun ontwerpers uiteen in twee categorieën waarbij of de mooie vormgeving of de technologie de doorslag geven. Uiteraard staat het één niet los van het ander. Bij de eerste gloeilampen kon je niet de lichtsterkte bepalen. De dimmer is pas van recentere datum. Het fel opgloeiende koolstofdraad in het doorzichtige, glazen peertje verblindde de ogen en moest dus afgedekt worden. Het was even zoeken naar een doelmatige en toch mooie vorm hiervoor. De in 1912 opgerichte gloeilampenfabriek Philips vroeg ambachtskunstenaars en architecten om voor hen armaturen te ontwerpen.

Gekunsteld wordt kunstloos ‘Apparatige dingen’ ogen per definitie ongezellig, daarom putten lampontwerpers in het prille begin vaak uit de natuur. Paddenstoelen, bloemen of vazen bleken bruikbare vormen voor lampen. Met (bloem)kelken of schalen kun je het licht naar beneden verspreiden of het juist omhoog richten. Vanuit de techniek geredeneerd berekenden de ingenieurs onder de lampontwerpers de effectiviteit van een gloeilamp met wiskundige formules en bepaalden daarop de vormgeving. Voor dit technisch functionalisme kon men toe met minimale middelen: geometrische vormen met bollen, ringen - als een melkwegstelsel met planeten - of strakke constructies met buizen en balken. Voordeel van deze standaardvormen is dat je ze met enig inzicht ook onderling kunt uitwisselen, dus met dezelfde onderdelen verschillende lampen kunt construeren. En veranderen de lampvormen en zo de technologie, dan maak je daarmee ook weer nieuwe compactere armaturen. Het Nederlandse lampontwerp beslaat grofweg vier generaties, tijdperken en designtradities, die zich afhankelijk van de smaak tussen functionalisme en decoratie bewegen. Rond 1900 ontwierpen architecten als Cuypers, Berlage of Van der Velde in één moeite door unieke lampen voor hun gebouwen. Geïnspireerd door de zakelijke ‘kunstlooze’ ontwerpen van het Bauhaus en van de Zwitserse architect Le Corbusier bedacht ontwerper/zakenman Willem H. Gispen dat je niet alleen de vorm maar ook de productiewijze kunt standaardiseren om zo grotere oplages te maken. In 1927 kreeg hij zijn kans door huizen in te richten voor de invloedrijke architectuurtentoonstelling van het Nieuwe Bouwen in Stuttgart. De speciaal gebouwde nieuwbouwwijk, de Weissenhofsiedlung, werd hét voorbeeld voor naoor- ›› december 2009/januari 2010 Tableau Fine arTs magazine | 83

koninginnen in de musea Vrouwelijke kunstenaars voeren de boventoon in de internationale musea. Van het Japanse pop art-icoon Yayoi Kusama in Londen via de Duitse Rosemarie Trockel in het Belgische Wiels tot een interesante ontmoeting van twee Italiaanse modekoninginnen in het Metropolitan in New York.

hallucinerend polkadotspektakel

TEKST: ANJA fRENKEl

G

Pastelkleurige metalen kapjes met koeltegaatjes in de huis- of slaapkamer.

Yayoi Kusama, de belangrijkste levende kunstenaar van Japan, werd geboren in 1929, in een omgeving die zelfexpressie niet aanmoedigde. Haar rijke en conservatieve familie keurde haar plan kunstenaar te worden dan ook niet goed, maar ze volgde haar droom en ging haar eigen weg. Haar broze lijf en obsessieve temperament maakten haar ongeschikt onderwezen te worden door een gevestigde Japanse meester. Ze ging naar New York en vond er wat ze nodig had in de wilde kunstscene van de sixties. Veel steun en vriendschap kreeg ze van kunstenaars als Donald Judd, Andy Warhol, Joseph Cornell en Claes Oldenburg. Haar happenings in de jaren ‘60, onder andere in Central Park en op de Brooklyn Bridge en later in Rome en Amsterdam, waarbij zij muren, vloeren, objecten, zichzelf en naakte assistenten beschilderde met polkadots, werden steevast door de politie beëindigd. Door haar illegale aanwezigheid in 1966 op de Biënnale van Venetië met de happening Narcissus Garden wist zij de aandacht definitief op zich te vestigen. Het was een enorm productieve tijd, vol van vrijheid en overgave aan haar visie, hoewel ze zichzelf te zwaar ging belasten, waaronder haar kracht en gezondheid te lijden hadden. Het betekende haar terugkeer naar Japan in 1973 en in 1977 liet ze zich opnemen in

het Seiwa ziekenhuis voor geesteszieken, waar ze sindsdien woont. Ze heeft een atelier in de buurt van het ziekenhuis en werkt lange en intense uren en is op haar 82ste nog steeds creatief en productief. Zij heeft ooit gezegd: ‘Zonder kunst had ik al lang geleden zelfmoord gepleegd’. Haar werk is haar vreugde en redding. Ze heeft zichzelf en haar innerlijke leven geplaatst in het middelpunt van alles wat ze doet, ze dompelt zich erin onder en verwerkt zo haar obsessies, met haar hallucinaties als inspiratiebron. Tate Modern stelt een duidelijke en goed gekozen selectie tentoon van haar werk tot nu toe, zodat het pad van haar carrière te volgen is. Er is een enorm aanbod van werk, van vroege, fijn uitgewerkte tekeningen en aquarellen, collages met repetitieve ontwerpen, kleuren en patronen, sculpturen en grote installaties, zoals I’m Here, but Nothing 2000 een vreemde en verontrustende ruimte waarin een woonkamer is bedekt met fluorescerende stickers, die lijken te zweven in de lucht. Kusama’s meest toegankelijke en spectaculaire werken zijn haar spiegelkamers. Ze heeft een nieuwe gemaakt voor de tentoonstelling, Infinity Mirrored Room - Filled with the Brilliance of Life. In haar magische wereld ben je omgeven door reflecties van jezelf en de kleine gekleurde lichten die om je heen hangen en verdwijnen in de verre duisternis... ››

Tate Modern • Londen t/m 5 juni www.tate.org.uk/modern mei/juni 2012 Tableau Fine arTs magazine | 63



art in the City new york

Venetië rondom de Biënnale

oude kunstschattengaan een dialoog aan met nieuwe

Venetië rondom de biënnale

Welke liefhebber verlangt niet naar New York, het kloppend hart van de hedendaagse kunstwereld? Wacht niet te lang met een bezoek, want er zijn redenen genoeg om juist nu te gaan. In maart worden The Art Show en The Armory Arts Week georganiseerd, met tal van beurzen en happenings. Tableau geeft 45 tips voor een geslaagde trip. Bereid je voor op een ware kunstmarathon...

1

Venetië is en overweldigende stad met een grote concentratie van eeuwenoude kunstschatten. Het Canal Grande, het San Marcoplein, de imposante palazzi, de ontelbare kerken en musea zijn op zich natuurlijk al de moeite waard. Behalve de officiële locaties van de biënnale, zijn er nog tientallen andere exposities en evenementen te vinden in de paleizen, kerken en steegjes van de stad (www.labiennale.org). Boeiend is te zien hoe oude architectuur en kunstschatten een dialoog aangaan met nieuwe, hedendaagse kunstwerken, zoals in het Palazzo Grassi op de Punta Dogana of in het Palazzo Fortuny. Vaak is een en ander nog mooier te bekijken vanaf het water.

TekST : ANjA freNkel foTo’S: CArolINe MeIjerS, ANjA freNkel e.A.

Wie op de hoogte wil blijven van de wereldwijde ontwikkelingen op het gebied van de moderne kunst, ontkomt niet aan de Biënnale van Venetië. Doen! nog t/m 24 november. Tijdens de Biënnale is een bezoek aan de lagunestad extra bijzonder. Beste tijd om te gaan is overigens september t/m november. Hierbij nog een aantal tips voor extra genieten.

TeksT: WalTer De Vries foTografie: WouTer Jansen e.a.

San GiorGio

Londen , Saatchi Gallery

De grootste blikvanger van de Biënnale 2013 is het 11 meter hoge Breath 1, de opblaasbare replica van de marmeren Alison Lapper Pregnant van de Britse kunstenaar Marc Quinn. Het was eerder te zien bij de openingsceremonie van de Paralympics 2012 in Londen. Het roze beeld staat vlak naast de ingang van de door Andrea Palladio in 1566 ontworpen basiliek San Giorgio Maggiore op het gelijknamige eiland in de lagune recht tegenover het Piazza San Marco. Binnen in de kerk is het kunstwerk Perspectives van minimalistisch ontwerper John Pawson opgesteld. 3 In de kristallen lens, de grootste die Swarovski ooit vervaardigd heeft, wordt het gehele gewelf van het gebouw gespiegeld, als een eerbetoon aan de architectuur. De kerk bevat overigens een aantal opmerkelijke schilderijen, waaronder de Getroonde Madonna met Heiligen (1708) door Sebastiano Ricci en van de beroemde maniërist Jacopo Tintoretto het Laatste Avondmaal (1592/4) en Het vallen van het Manna (1577). Langs de kleine haven op het Isola San Giorgio Maggiore wijzen een aantal reusachtige bronzen schelpen 6 van Marc Quinn de weg naar de voormalige thuisbasis van de Vene-

tiaanse artillerie, nu het hoofdkwartier van de Fondazione Giorgio Cini. Zij laten totaal 50 kunstwerken van Quinn zien, waarvan 15 nieuwe. Schokkend, ontroerend, spectaculair, zoals we gewend zijn van de spraakmakende Britse beeldhouwer, die zich vooral bezighoud met schoonheid en lelijkheid, het eeuwige en het vergangkelijke. In de abdij van de San Giorgio Maggiore zijn 700 glazen bollen 2 te zien, stuk voor de stuk handgeblazen door Pino Signoretto, een van de glasblazers die op Murano wonen en werken. Vanwege de gelijkenis met schitterende sneeuwballen ligt de benaming van deze installatie voor de hand. Kwetsbaar maar wonderschoon. Net als de hele omgeving van Venetië.

2

3

uitzicht De toren van San Giorgio Maggiore is een van de hoogste en maar weinig bezochte uitkijkpunten van de stad. Bovenin (met de lift) heb je niet alleen een fenomenaal uitzicht op het historische centrum, maar ook op de eilanden in de lagune en de daarachterliggende Adriatische Zee. Niet nodig dus om in de rijen voor de Campanille op de Piazza San Marco te gaan staan. En er zijn nog een aantal rustigere plekken om van het onvolprezen Venetiaanse uitzicht te genieten: • Het terras op het dak van het Hotel Danieli biedt naast een fraai uitzicht op het water en de voor de San Marco gelegen eilanden, ook een fantastisch ontbijt, lunch en diner. www. danielihotelvenice.com • Aan de andere kant van het water heb je het mooiste zicht op San Marco en de boulevard vanaf het terras van de CIPS Club van het Cipriani. Schitterend gelegen temidden van tuinen op de punt van Giudecca, vlak tegenover Isola San Giorgio, is het befaamde hotel met voortreffelijke keuken zowel tijdens lunch als diner druk bezocht. Met transfer van de chique hotelboot vanaf San Marco. www.hotelcipriani.com

4

travel

5

6

september/oktober 2013 tableau Fine arts magazine | 63

18

Select Den Haag

O ZoMerS

DEN HAAG

‘Den Haag is in de zomer vooral van de toeristen’, hoor je vaak. Juist daarom valt er in de residentiestad de komende maanden veel te beleven, vooral in het historische centrum. Galeries haken in op de grote Israëls-manifestatie, terwijl Den Haag Sculptuur Zuid-Afrikaanse beelden in de buitenlucht plaatst. TekST: MAAIke STAffHorST foToGrAfIe: HerMAn vAn HeuSDen

p de hoek van het Noordeinde en de Oranjestraat, vlakbij het Koninklijk Paleis en het Lange Voorhout, huist in een monumentaal pand Galerie De Twee Pauwen. Als uitgangspunt voor de zomertentoonstelling stuurde Lucas van Hasselt van De Twee Pauwen alle kunstenaars waar de galerie een vaste band mee heeft het beroemde gedicht Herinnering aan Holland van Hendrik Marsman, ter inspiratie. Alhoewel de buitenlandse kunstenaars het niet kenden, ontving Van Hasselt positieve reacties. ‘Vooral de Oost-Europese kunstenaars zijn gek op Nederland’, verklaart hij het enthousiasme. ‘Den Haag is alles wat hun eigen grote steden niet zijn. Het is hier vredig, het kunstklimaat is aantrekkelijk en ze vinden de Nederlanders heel open en aardig. Verder is Den Haag niet zo druk als Amsterdam en ligt de stad aan zee.’ Aan de hand van Marsmans gedicht mochten de kunstenaars maken wat ze wilden. Ze bleven volgens Van Hasselt allemaal trouw aan hun eigen stijl. Zoals de Roemeense schilder Sami Briss (1930), die getrouwd is met een Nederlandse, maar sinds 1974 in Parijs woont en werkt. Hij zette zijn sobere kleurenpalet van blauwen en aardtinten in voor zijn En pensant à l’Hollande (van 24 juni t/m 26 augustus). Even verderop, aan Noordeinde 51, is de exclusieve interieurwinkel Artefortunata onlangs verbouwd tot een galerie met de nieuwe naam Broft/VanderHorst. ‘Begin juni zijn we officieel geopend’, vertelt Per van der Horst, die op deze plek de afgelopen drie jaar al bijzonder glas en design verkocht. Nu is hij een samenwerking aangegaan met de Leerdamse glasgalerie Broft. ‘Naast glaskunst specialiseren we ons in moderne en hedendaagse schilderkunst en fotografie’, vult hij aan. Op de eerste tentoonstelling is werk te zien van schilder Wim Buitendijk in combinatie met Tsjechisch optisch geslepen glas van J. Frydrych, P. Mandl, J. Stohanzl, V. Janacek, P. Hlava en S. Grebenickova (t/m 22 juli).

Knippen en föhnen Bij de buren, op nummer 57, confronteert Maayke Schuitema het publiek in Galerie 2.0 met een tentoonstelling over vrouwelijk haar. De kunstenares: ‘Ons haar wordt geknipt, geföhnd, gekleurd en in modieuze kapsels gemodelleerd. Haar zegt iets over karakter: donker is duister en aards, blond lichtzinnig en hemels, en krullend haar associëren we met levendig. In de pruikentijd droeg men het nepkapsel statig in pompeuze ijdelheid, tegenwoordig is al onze lichaamsbeharing gekapt en geschoren.’ In schilderingen en potloodtekeningen (gecombineerd met linoleumsnede) laat Schuitema zien hoe vrouwen ››

•

City- and country specials with tips for art related travel



and stay world wide: museums, galleries, studios, sight



seeing, hotels, restaurants, café’s and shops

Slapen in een MuSeuM

> Galerie De Twee Pauwen Samy Briss, En pensant à l’Hollande, bladgoud en olieverf op paneel, 35 x 47 cm, Galerie De Twee Pauwen Wim Buitendijk, Nederland, nominale waarde 2 cent, 2002-3, eitempura op jute, 110 x 180 cm; Vlastimil Janacek, optisch glas, 2012, 45 cm hoog, Broft/Van der Horst

Steeds meer verzamelaars van betekenis kiezen ervoor hun collectie aan het grote publiek te tonen. Niet in een museum, maar in de hectische omgeving van een hotel. De gasten beleven er de unieke ervaring wakker te worden tussen de Warhols, Hockney’s of naast een echte Tinguely. Tableau stelde een Top 20 samen van de meest kunstzinnige hotels van de wereld, van hedendaags hip tot ingetogen klassiek.

Muurfoto op het Noordeinde

tekst: Walter de Vries Foto: lobby Chelsea hotel NeW york juli/augustus 2012 tableau Fine arts magazine | 55

terugblik & vooruitblik

Tentoonstellingsagenda / Calendar

veilingen

april/mei

Van From

het duurste liefje van picasso

Almere De Paviljoens

Amersfoort Museum Flehite

Amstelveen Cobra Museum

De stuwende lijn omhoog van de topveilingen kreeg in juli een gevoelig knikje omlaag. Vrij onvoorzien, want alle succes had de afgelopen zes maanden tot een euforie geleid, ondanks euro-crisis en beursflauwte. Er gloorde weer een gouden toekomst, nee, ze leek al aangebroken, want in New York werden in mei de sterren van de hemel geboden. Zou Londen dit deze zomer evenaren? Niet dus.

Museum Jan van der Togt Amsterdam Allard Pierson Museum

service pages Highlights exhibitions in museums and galleries, auctions

tekst: Adrie vAn Griensven

•

3 4 5 6

and fairs with contributions from the magazine’s own foreign correspondents in important art scenes like Paris, Brussels, London and New York Book reviews, readers offers, shoppings, connaisseurs quiz

• New developments and advise in care and maintanence of

art works

•

Complete exhibition, fair and auctiuon calendars

Green Leaves and Bust, € 128,5 miljoen.

4 1

Pablo Picasso, Angel 7

Fernández de Soto, € 42 miljoen.

4

Edouard Manet, Zelfportret, € 27 miljoen Andy Warhol, Zelfportret in lila, 1985, € 25,5 miljoen

1 2

5

Mark Rothko, Untitled, € 24,7 miljoen Henri Matisse, Stilleven 8

met bloemenvaas, € 22,5 miljoen. Jasper Johns, Flag,

5

2

9

€ 22,5 miljoen Andy Warhol, Silver Liz, 10

€ 14,4 miljoen André Derain, Arbres à

9

Collioure , € 12,8 miljoen Claude Monet, Effet de printemps à Giverny, € 12 miljoen. 3

6

10

september/oktober 2010 tableau Fine arts magazine | 29

boeken • beurzen • evenementen

Art International zürich www.art-zurich.com 16-20/10 PAD London Art + Design www.pad-fairs.com 17-20/10

Frieze Art Fair London

La cage dorée, 2012 © Carolle Benitah/Galerie Esther Woerdehoff JR, action at times square, nyc, 2013, © jr jr-art.net.

17-20/10

Frieze Masters London www.friezemasters.com 18-21/10

Multiplied 2013 London Contemporary Art in editions Fair www.multipliedartfair.com 18-27/10

Kunst-Messe München www.kunstmesse-muenchen.com 21-23/10

Show Off Paris www.showoffparis.fr 24-27/10

FIAC Paris

26 t/m 29 september, Gashouder, Westergasfabriek, www.unseenamsterdam.com

Na de zeer succesvolle eerste editie van de Unseen Photo Fair wordt reikhalzend uitgekeken naar de tweede editie van deze bijzondere fotografiebeurs. Steeds meer internationaal gerenommeerde galeries nemen deel. Inmiddels zijn er 41 galeries geselecteerd uit 13 landen. Unseen richt zich nu ook nadrukkelijk op nieuwe verzamelaars. Hiertoe wordt er een speciale collectie van werk uitgelicht dat te koop is voor bedragen onder de €1.000. Unseen is naast een beurs ook een festival en een ontmoetingsplaats voor kunstprofessionals en kunstliefhebbers met een uitgebreid nevenprogramma: van lezingen en debatten in de Unseen Speakers’ Corner, tot films in de Unseen Cinema en speciale tentoonstellingen (Unseen Exhibition, Unseen Collection, Bright Young Things Pavilion en Foam Magazine Talent Exhibition.) Bezoekers worden uitgedaagd mee te doen aan spectaculair fotoproject van undercover kunstenaar JR. Hij is bekend om zijn levensgrote portretten van inwoners van steden waarmee hij gebouwen en straten beplakt. Mensen die normaal gesproken anoniem blijven krijgen hiermee letterlijk een gezicht. Meer dan 150.000 mensen uit meer dan 100 landen werden al deel van Inside Out. Nu is het de beurt aan de bezoeker van Unseen in Amsterdam. De speciale fotostudio-bus waarin het publiek zich kan laten portretteren is voor het eerst te zien in Europa. De portretten worden direct op groot posterformaat afgedrukt en aan de tentoonstelling toegevoegd. Zo worden de bezoekers onderdeel van een steeds groter groeiend kunstwerk.

www.fiac.com 24-27/10

Slick Paris www.slickartfair.com 24-27/10

Cutlog Paris www.cutlog.org 24-27/10

The Affordable Art Fair London www.affordableartfair.com 25-28/10

ArtbO International bogotá www.artboonline.com 25-31/10

The International Fine Art & Antique Dealers Show nY www.haughton.com 31/10-3/11

The Affordable Art Fair Amsterdam www.affordableartfair.com 31/10-3/11

ArT.FAIr Cologne www.art-fair.de

02-06 02-06

Michael Tedja: Snake. Selectie tekeningen en schilderijen van de laatste tien jaar. Armando vs Armando. Recent werk van Armando (1929). Ans Wortel (1929-1996). Overzichtstentoonstelling.

26-05 02-06 21-04 05-05

31-12 25-08 16-05 12-05 13-09 25-04 16-06 24-05 13-04 20-04

01-09 27-10 26-05 25-08 28-04 22-09 05-05 15-09 14-07 25-04 08-06 21-07 30-06 30-06 20-05 30-03/’14

12-05

20-05 04-08 12-05 19-05

25-05

09-06 19-05 09-06 15-09

11-05

21-09 03-11 09-06 01-09 19-05 15-09 28-04 31-05 18-05 27-05

Van From

Enschede Rijksmuseum Twenthe Het ideaal als werkelijkheid: Landschappen uit Mauritshuis en Rijksmuseum Twente. Gorinchem Gorcums Museum Zwart & Wit / Black & White. Dertig kunstenaars laten de mogelijkheden zien met deze ‘kleuren’. ’s-Gravenhage Fotomuseum Ja Natuurlijk. Hoe kunst de wereld redt. 80 kunstenaars laten verrassende partnerschappen zien tussen mens, natuur en techniek. GEM Ja Natuurlijk. Hoe kunst de wereld redt. Gemeentemuseum Gustave Caillebotte (1848-1894). Een impressionist en de fotografie. Herkomst: Ivo Bouwman. 40 jaar kunsthandelaar. Draadglas: Venetiaans glas met witte en kleurige draden. Karla Black. Installatie en 8 kleinere werken. Luc Tuymans: grafisch werk 1989-2012. Meesters uit het Mauritshuis. Het wonder van Delfts Blauw. Ja Natuurlijk. Hoe kunst de wereld redt. Grote Kerk Constantijn en Christiaan Huygens: Een Gouden Erfenis. Groningen Grafisch Museum Max Kisman: Beeld - Taal. Groninger Museum Nordic Art: The Modern Breakthrough. Noord Europese schilderkunst uit de 19de en 20ste eeuw. Vrouwen van de Revolutie - Rusland 1907-1934. Fuck off. Part II. By Ai Weiwei, Feng Boyi, Mark Wilson. China na de millenniumwisseling. Noordelijk ScheepFrom Sint-Petersburg with Love. Werken van acht vaartmuseum Nederlandse en acht Russische kunstenaars. Haarlem Frans Halsmuseum Keith Edmier. Solotentoonstelling beelden. De Hallen Russische videokunst. Historisch Museum Speelgoed verzameld. Anton Heyboer: De Haarlemse jaren. Teylers Museum Alledaagse Sprookjes. Fabels en legenden op munten en penningen. Rozen van Redouté. Overzicht van de tekeningen van Pierre-Joseph Redouté (1759-1840): ‘Rembrandt van de rozen’, ‘Rafaël der bloemen’. Hollandse meesters uit New York: De collectie Clement C. Moore. Een collectie 17de-eeuwse Holandse tekeningen. Heerenveen Museum Belvédère Jan Mankes (1889-1920): In beeld en woord. Paula Modersohn-Becker (1876-1907): Ein Wunderland, ein Götterland. Heerlen Schunck Aad de Haas: Passie. Heino/Wijhe Kasteel Het Nijenhuis Hieron Pessers (1939-2004): Dolce vita. Vierentwintig monumentale schilderijen. ‘s-Hertogenbosch Noordbrabants The Moonlight Garden: 30 jaar Marc Mulders. Museum Pieter Saenredam in Den Bosch. Stadsgezichten en kerkinterieurs. Brabantse Nieuwe: Marina Višić. Abstracte en monumentale werken van duizenden gekleurde draden. Co-evolution: Kiki van Eijk en Joost van Bleiswijk. Hedendaags design. Hoorn Westfries Museum Rembrandt in zwart-wit. Overzichtstentoonstelling met meer dan 100 etsen. Kampen Stedelijk Museum Frans Franciscus. Tekeningen en schilderijen. Laren Singer Museum Cobra tot Dumas: de Collectie De Heus-Zomer. Hollands impressionisme. Een onbekende. Nederlandse topverzameling. Leerdam Nationaal Copier: een nieuw leven. Overzicht van zijn meest Glasmuseum artistieke en experimentele periode (1979-1991). Brigitte Kleyn-Altenburger: Tale Telling Glass. Leeuwarden Princessehof Het mysterie Ming. Chinese keramiek. Leiden De Lakenhal Wereldschatten! Ontdek de collectie van de Universiteit Leiden. Machtige glazen. Gebrandschilderd glas uit eigen collectie. Rijksmuseum van Middeleeuws chic. Sierbeslag op riemen en tassen Oudheden (1300-1600). Couperus en de Oudheid. Mummiekisten van de Amon-priesters. Museum Volkenkunde Een huis vol Indonesië. Het mooiste uit de Collectie Liefkes.

T/m Through

12-05 05-05

28-04 01-09 19-05 16-08 01-09 20-05 12-05 09-06 21-04 02-06 01-06/’14 31-12/’14 30-08 25-04 28-08 16-06 05-05 26-05

18-08 17-11 05-05 26-05 26-05 19-05 19-05 08-09 05-05 12-05

19-05 09-06 26-05 25-08 25-05 25-05 25-05 25-05

22-09 21-07 14-07 18-08 28-07 16-06

30-05

20-05 25-08 01-06 22-09 27-10 12-05 18-08 19-05

19-04 09-05

25-08 15-09 21-07

››

april/mei 2013 tableau Fine arts magazine | 111

shopping Unseen Photo Fair

11-13/10

www.friezeartfair.com

Nog tot en met 6 juni te zien in het Gemeentemuseum Den Haag: Luc Tuymans, Suspended, 1989, 60 x 40 cm, olieverf op doek, coll. Dirk & Carla Schutyser, Gent

24-05

Jewyo Rhii: Walls to Talk to. Sculpturen en installaties. 12 + 12: Wijn en dromen der kunst. 12 kunstenaars uit Nederland en 12 uit Rusland vervaardigden een boek dat is gebaseerd op twee oude begrippen uit de beeldende kunst: het Apollinische en het Dionysische. Lissitzky - Kabakov: Utopie en werkelijkheid.

Museum

KIOSK beurzen

•

7 8 9 10

Pablo Picasso, Nude,

30-06 30-06

Loes ten Anscher: Aegtensteen. Gevelsteen voor KunstVaarRoute 2013. Tijdloos Eigentijds: Kunstenaars kijken naar oude meesters. Annemieke Harkema: Wad getekend.

Troje. Stad, Homerus en Turkije. De Trojaanse wereld aan de hand van topstukken uit Turkse archeologische collecties uit Istanbul, Ankara en Çanakkale (locatie van Troje). Amsterdam Museum De Gouden Eeuw, proeftuin van onze wereld. Bijbels Museum Divine Surprise! Het vrouwelijke in God. FOAM - FotografieFoam 3h: Sara Cwynar - Everything In the Studio museum (Destroyed). Fotografie en installaties. Foto Galatasaray - de fotostudio van Maryam Şahinyan. Hermitage Amsterdam Peter de Grote. Tentoonstelling over Peter de Grote (1672–1725), de vernieuwer van Rusland. Van Gogh uit het Van Gogh Museum. Huis Marseille - MuPower/Prix Pictet 2012. seum voor Fotografie Joods Historisch Beestenboel. Dieren in de kunst. Museum Philip Mechanicus. Fotografie. Het Rembrandthuis Langs Amsterdamse Grachten. Rijksmuseum Opening. Stedelijk Museum Aernout Mik: Communitas. Overzichtstentoonstelling. Guido van der Werve: Nummer veertien, home. Lucy McKenzie. Trompe l’oeil. Tassenmuseum Vilten tassen van Japanse ontwerpster Kimie Yagi. Hendrikje Schooltassen. Tropenmuseum Onverwachte ontmoetingen. Verborgen verhalen uit eigen collectie. Van Gogh Museum Vincent. Het Van Gogh Museum exposeert in de Hermitage Amsterdam. Museum Van Loon Adriaan Dortsman (1635-1682): de ideale gracht. Apeldoorn CODA Wouter van Reek: Keepvogel en Kijkvogel - in het ritme van Mondriaan. Sjoerd Buisman. Tekeningen en sculpturen. Pieter Puype: een Zeeuwse beeldhouwer in Apeldoorn. Paleis Het Loo Beeld van Beatrix. Portretten van de koningin, geNationaal Museum maakt door amateur- en professionele kunstenaars. Meesters uit het Mauritshuis. Arnhem Museum voor Female Power: Matriarchaat, spiritualiteit & utopie. Moderne Kunst De kamers van Piet Paris. Mode-illustraties. Fiona Tan: Disorient. Filmproject. Gelders Balkon 19 Cindy Moorman (loskomen). Verzameling van diverse werken in combinatie met performances. Assen Drents Museum De Sovjet Mythe. Socialistisch realisme 1932-1960. Herman van Hoogdalem: gezichten van dementie. Samen en alleen. Leven in Rusland van 1900 tot nu. Thijs Jansen: Ik ben er even niet. Figuratieve schilderijen. Barneveld Veluws Museum Feest! Schilderijen, tekeningen, grafiek van Martin Nairac Monnickendam ((1874 -1943). Berg en Dal Afrika Museum Josiah Onemu - Beelden van een bruggenbouwer. Deurne Museum De Wieger Figuratief expressionisme uit de collectie Govers. Delft Museum Het Delfts Blauw. Kunst of Kitsch? Prinsenhof Deventer Historisch Museum Geknoopt en geweven. Geschiedenis van de Deventer tapijtfabrieken. Speelgoedmuseum LEGO. Dordrecht Dordrechts Museum Leonardo’s leerling. Tekeningen van Jan van der Kooi. Willem II: Koning en verzamelaar. Eelde Museum De Niels Smits van Burgst: Going nowhere East. OverBuitenplaats zicht schilderijen. Eindhoven Van Abbemuseum Sheela Gowda: Open Eye Policy. Retrospectief van de veelgeprezen Indiase kunstenaar Sheela Gowda (Bhadravati, Karnataka, 1957).

duurst geveilde kunstwerken zomer 2010:

1 2

People can only deal with the fantasy when they are ready for it. Aankopen. It’s an ongoing process. Ontwerpers voor De Paviljoens 2001-2012.

T/m Through

FRIEZE MastERs Deze Londense beurs geeft een hedendaags perspectief op kunst door de eeuwen heen. Gelijktijdig met en op loopafstand van de spraakmakende beurs voor eigentijdse kunst Frieze London, trekken de twee evenementen in het decor van Regent’s Park samen liefhebbers en verzamelaars van zowel hedendaagse als historische kunst. Victoria Sidall, directeur van Frieze Masters, hoopt hiermee verzamelaars van hedendaags kunst te interesseren voor kunst van voor 2000 en andersom en spreekt van ‘crossover verzamelen: historisch ontmoet modern’. Een belangrijke inspiratiebron voor de beurs was de ‘ontdekking’ dat veel hedendaagse kunstenaars juist hun inspiratie halen uit kunstwerken en kunstenaars uit eerdere perioden. De Pablo Picasso, Le peintre, 1967, courtesy of Richard Green Gallery tweede editie van Frieze Masters is in ieder geval een zorgvuldig geselecteerde presentatie van ongeveer 120 van ‘s werelds meest toonaangevende handelaren in kunst van de klassieke oudheid en oude meesters tot en met kunst uit de 20ste eeuw. Het deelnemersveld omvat een variëteit aan specialisten in bijvoorbeeld Oceanische kunst, tapijten en miniaturen uit India. Er zijn zo’n 15 landen vertegenwoordigd. Een sectie van de beurs is gewijd aan solo-presentaties. In Spotlight worden werken van 20ste-eeuwse kunstenaars gepresenteerd uit 14 landen: Oostenrijk, Argentinië, Benin, Brazilië, Egypte, Frankrijk, Duitsland, India, Italië, Libanon, Servië, Zuid-Afrika, het Verenigd Koninkrijk en de VS. Wat betreft kwaliteit zijn Frieze London en Frieze Masters niet te missen hoogtepunten op de internationale kunstagenda. 17 t/m 20 oktober, www.friezemasters.com

18 | Tableau Fine arTs magazine sepTember/okTober 2013

Nog even van een mooie tentoonstelling nagenieten in de museumwinkel is voor de meesten een vast onderdeel geworden van een museumbezoek. Steeds meer musea proberen zich in het aanbod te onderscheiden en hebben nu zowel live als online aantrekkelijke winkels. In veel gevallen kunnen ze lokale designers en producenten artikelen laten vervaardigen tegen heel betaalbare prijzen. Zo vind je in de assortimenten van museumwinkels wereldwijd al snel iets bijzonders, voor jezelf of als origineel cadeau voor de komende feestdagen!

Oskar Kokoschka, Liebespaar mit Katzen (detail), 1918, Museum Folkwang, Essen. © Fondation Oskar Kokoschka, Vevey

Exclusie voor f Tablea lezersu-

moma De MoMA Store is beroemd om zijn fantastische aanbod dat ze ook als een van de eersten op het web hebben gezet. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is er. Stoelen, krukken, tafels, lampen, klokken en zelfs kussenslopen, fietsen en electronica. Veel producten zijn van de beroemdste ontwerpers, die ook in de museumcollectie zijn opgenomen. Een opvallend ontwerp in dit digitale tijdperk is de Timor Perpetual Calendar uit 1967 van Enzo Mari. Nu een moderne klassieker ($225). Nieuw in het assortiment zijn kussenhoezen met patronen ontworpen door onder anderen Charles and Ray Eames in 1947 ($150). www.momastore.org

Oskar Kokoschka Kunstarrangement in Rotterdam inclusief entree voor PAN Amsterdam

M

eer dan een halve eeuw nadat zijn werk voor het laatst is getoond in Nederland, zijn de confrontrerende portretten van de Oostenrijkse Schilder Oskar Kokoschka (1886-1980) dit najaar te bewonderen in Museum Boijmans Van Beuningen. Kokoschka staat bekend om zijn woeste portretten. Als enfant terrible en stadgenoot van Gustav Klimt en Sigmund Freud, inspireerde hij generaties kunstenaars. Voor de grote overzichtstentoonstelling dit najaar in Rotterdam zijn honderdvijftig schilderijen en tekeningen ingevlogen uit internationale topcollecties van Praag tot Londen en van Washington tot Parijs. Aan de hand van acht thema’s geeft Oskar Kokoschka - Mensen en beesten een prachtig overzicht van het fascinerende werk van dit genie. Geniet van deze tentoonstelling in combinatie met een overnachting in het prachtige Bilderberg Parkhotel in het hart van centrum Rotterdam. Bilderberg Parkhotel en Museum Boijmans Van Beuningen bieden u echter nog meer kunstvoordeel. U ontvangt twee entreekaarten voor de kunstbeurs PAN Amsterdam (24 november t/m 1 december 2013), waar een uitgebreide Kokoschka-route te volgen is.

Inhoud van dit arrangement

• • • •

Overnachting in een comfortabele kamer voor 2 personen Uitgebreid Bilderberg Ontbijtbuffet Twee entreetickets voor de tentoonstelling Oskar Kokoschka - Mensen en beesten Twee entreekaarten voor PAN Amsterdam

Boek dit arrangement voor slechts €119 per nacht. Meer informatie en boeken via www.bilderberg.nl/kokoschka of telefonisch op 010 436 36 11. Dit arrangement is beschikbaar in de periode van 21 september 2013 t/m 19 januari 2014 op basis van beschikbaarheid. Prijs is exclusief 4.5 % city tax. Dit arrangement kan niet worden gecombineerd met andere kortingsacties.

viTra miniaTuren

v&a scandinavisch winkelparadijs parijs De belangrijkste musea van Parijs hebben het grote aanbod van hun winkels op een gezamenlijke website gezet. In het assortiment van Centre Pompidou is een door Jean Widmer ontworpen hip armbandje waarin het door hem ontworpen logo van het museum in zilver is verwerkt (€91). Op de bestsellerlijst van het d’Orsay staat een replica van de bekende ijsbeer van François Pompon uit 1922 (in twee maten €190/498). Het Musée d’Arts Decoratifs heeft een beeldschone winkel op Rue de Rivoli 107 en een eigen website. www.boutiquesdemusees.fr, www.lesartsdecoratifs.fr

102 | Tableau Fine arTs magazine

november 2013

Het is niet verwonderlijk dat de museumwinkel van het Moderna Museet in Stockholm bij hun aanbod de nadruk legt op Scandinavische design. Beroemd keuken- en tafeldesign is er te koop, maar opvallend is het ruime aanbod speelgoed. Zo is er een leuke en kleurrijke herinterpretatie van het dominospel, een ontwerp van de Zweedse grafische designer Ingela P. Arrhenius (SEK 125). webshop.modernamuseet.se

T/m 14 januari presenteert het Victoria & Albert Museum de tentoonstelling Pearls. En wat je bij dit museum kan verwachten, bieden ze in de museumwinkel weer een scala aan producten rondom het thema van de expositie. Zo is er een potlood met een parel aan het uiteinde (£2) of een collier (een van de vele soorten en maten) vervaardigd van goudkleurige zoetwater keshi parel (£975), beide zijn speciaal voor deze tentoonstelling gemaakt. www.vandashop.com

Elke bezoeker aan het Vitra Design Museum zal in de collectie van meer dan 100 stoelen er zeker een naar zijn smaak kunnen vinden. Heb je er geen plek voor je favoriet, of vind je het meubel te duur, dan is er altijd nog de collectie miniaturen. De tot in het kleinste detail met de hand nagemaakte stoeltjes zijn gewilde collectors items. De miniaturen zijn gemaakt onder licentie van de ontwerper of de nabestaanden. Bij de vervaardiging wordt vaak nog samengewerkt met de designer (prijzen vanaf €29). Een topcadeau! ›› www.design-museum.com

november 2013 Tableau Fine arTs magazine | 103

Tableau gerrit dou

beroemder dan rembrandt

Unseen 2014

zwagerman

thee in trek

lille/rijsel

kiest kunst in dialoog

fotofeest voor verZamelaars vormen van een traditie

the hagUe international

het haags initiatief

'the good, the bad & the Ugly' van

marlene dUmas

metropool bomvol kunst

46 highlights

in binnen- en bUitenland: van rothko tot Zero

de schreeuw van

francis bacon

36ste Jaargang nr. 4 september/oktober 2014 Adviesprijs: € 9,95

highlights in brussel • londen • parijs • new york

Tableau

WERF APRIL 2014.indd 3

Tableau AAN TAFEL!

33ste jaargang nr. 1 - februari/maart 2011

34ste jaargang nr. 6 - december/januari 2012/2013

33ste jaargang nr. 6 - december 2011/januari 2012

PAUL KLEE

INSPIRATIEBRON VAN COBRA FEESTVIEREN IN DE GOUDEN EEUW

van appel tot dumas in het singer

rijksmuseum

WEENSE VROUWEN DE LIEFDES VAN GUSTAV KLIMT AH.CoverDECDEF2011.indd 13

ERWIN OLAF

MAAKT HISTORIE

TEFAF 2011

ONTHULLINGEN

topcollectie

PARIJS DANST

IN HET CENTRE POMPIDOU

36ste Jaargang nr. 2 april/mei 2014 Adviesprijs: € 9,95

warmt zich op voor de grand opening 34ste Jaargang nr. 6 december/januari 2012/2013 Adviesprijs: € 7,50

33ste Jaargang nr. 6 december 2011/januari 2012 Adviesprijs: € 9,95

02-04-14 14:32

STADSGIDS NEW YORK MODERNIST LUCAS VAN LEYDEN GROOT VERZAMELAAR VAN CALDENBORGH

reis om de wereld in

80 winter highlights

33ste Jaargang nr. 1 februari 2011

22-11-11 15:44

NEWCAROanCoverDEF DEC-JAN 2012.indd 2

15-04-13 21:25

DEFCAROCoverFEb2011.indd 1

www.tableaumagazine.nl

10-03-11 11:04