TAAL DOET LEREN
Kris Van den Branden
Ter inleiding
“Taal is de zuurstof van het onderwijs. Taal doet leren.”
(Handboek taalbeleid basisonderwijs, p. 9)
Het belang van schooltaal Het is van het grootste belang dat alle leerlingen de instructietaal voldoende beheersen om tot leren te komen. Schooltaal = gedecontextualiseerder, moeilijker, complexer dan thuistaal
Taal als kerncompetentie In de 21ste eeuw is het belang van efficiënt, constructief kunnen communiceren in tal van situaties van het allerhoogste belang!
Het belang van geletterdheid "Geletterdheid is de kennis en vaardigheid die nodig is om via geschreven taal te communiceren en informatie te verwerken, de vaardigheid om met numerieke en grafische gegevens om te gaan en de vaardigheid voor het gebruik van ICT." (Plan Geletterdheid Verhogen, Vlaamse Gemeenschap)
Geletterdheid 3 BSO – 6 BSO
4,000
Logit
2,000
0,000
- 2,000
3
6
lee rja ar
Project G-kracht Voor filmpje “Ramen wassen” – zie website Gkracht (www.geletterdheid.org) van het Centrum voor Taal en Onderwijs
Vroege tweedetaalverwerving Nederlands
Boekentas (997) Trein (297) Kus (691) Sjaal (182) Plasticine (392) Kind (1782) Hoofd (501) Plaats (193) Bak (389) Knippen (94) Kauwgum (14)
• Eerste kleuterklas in Brussel • Eerste 10 weken van het schooljaar • ( Verhelst, 2002)
Welke woorden worden het snelst door kleuters verworven? Het belang van actie en motivatie i.p.v. benoemen van woorden bij een praatplaat. Taal die samenhangt met interessante acties in de wereld. Belang van veel taalaanbod en van kansen tot spreken. Kortom, TAAL DE HELE DAG! 1
www.duurzaamonderwijs.com
INTERESSE
COMPETENTIE
RELATIE
AUTONOMIE
VERBINDINGEN
Vanonder het stof… “Leren Leven in Taal” (Frans Daems, Jef Pepermans en Roger Roger)
“Taalverwerving is onlosmakelijk verbonden met ontwikkeling op veel andere domeinen: socioemotionele ontwikkeling, motorische, mentale en fysieke ontwikkeling, ... Wie dat in het achterhoofd houdt, heeft de rit al voor de helft uitgereden. Wie de banden met de andere ontwikkelingsdomeinen doorknipt en te eenzijdig op taal wil focussen, verarmt de taalleeromgeving.” (Handboek taalbeleid basisonderwijs, p. 86)
Bernard, 2004 “At a time when the traditional structures of caring have deteriorated, schools must be places where teachers and students live together, talk with each other, take delight in each other’s company. My guess is that when schools focus on what really matters in life, the cognitive ends we now pursue so painfully and artificially will be achieved somewhat more naturally… It is obvious that children will work harder and do things – even odd things – for people they love and trust” (p. 84)
Taalbeleid = de structurele en strategische poging van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen/studenten met het oog op het bevorderen van hun ontwikkeling (in functie van relevante doelen) en het verbeteren van hun onderwijsresultaten. (Van den Branden, 2010. Handboek Taalbeleid Basisonderwijs. Leuven: ACCO)
Hamvraag voor taalbeleid
Hoe gaan wij om met taal op school?
Welke gevolgen heeft dat voor de ontwikkeling van de leerlingen?
Hoe gaan wij om met andere talen? Nederlands, Nederlands, Nederlands Tijdsargument Integratie-argument Controleverlies Kliekjesvorming
Positieve effecten transitiemodel “When students are given the opportunity to develop academically and cognitively through both their primary language and a second language, this accelerates their learning. But when students are denied use of their primary language in school, they lose several years of cognitive and academic growth while focussing on acquiring the second language, and we find that very few can make up the lost time (so drop out of school or graduate at the 10th percentile)” (o.a. Thomas & Collier, 2000: 32; Garcia, 2002, Baker, 2006)
Thuistaal als socio-emotionele factor Positief omgaan met thuistaal op school bevordert: welbevinden en betrokkenheid identiteitsontwikkeling de kans dat emotionele kloof tussen thuis-school verkleint (Thuistaal-project Gent, eindrapport)
Het beste taalonderwijs… “ Taalbeleid gaat over een school die zichzelf op het vlak van taal in vraag stelt en ernaar streeft om beter te doen. Als het streven stilvalt, is het taalbeleid dood.” (p. 13) Succes in taalbeleid staat en valt met het onwrikbare geloof dat alle leerlingen een enorme “leer-kracht” hebben op talig vlak!
Naar een andere “mindset”? Van “presteren” naar….
GR
OEI
EN
Mercer,1995 “Een prestatie van een leerling is nooit alleen een weergave van de innerlijke talenten van die leerling, maar is ook een maat voor de effectiviteit van de communicatie tussen de leerkracht en de leerling.”
