Trouw tot in den doet

1

Trouw tot in den doet De auteur van ‘Trouw tot in den doet’ beweegt zich langs, op en vooral over de scheidslijnen tussen, journalistiek, mondelinge geschiedenis, psychologie, beeldende kunst en politieke filosofie. Aan de hand van het fascinerende levensverhaal van een kunstschilder en geleerde worden zowel persoonlijke als internationale geschiedenis op avontuurlijke wijze tot een biografische en autografische synthese gebracht. Met verrassende versmelting van Oosters en Westers denken. Een bijzonder openhartig tijdsdocument waarin de grenzen aan tolerantie en trouw middels gedachten en gevoelens op geheel eigen wijze worden weergegeven.

Met dank aan alle mensen die direct of indirect een bijdrage hebben geleverd aan het tot stand komen van dit boek. In alfabetische volgorde wens ik, naast Rits van Kooten, onderstaande mensen in het bijzonder te noemen: Anke van Baar, Ingolf Balzer, Koningin Beatrix, Daphne Beaudelaire, Hugo Bertels, Xavier Blanchot, Phil Bloom, Steven, Reinier en Elsbeth Bouma, Eef Brouwers, Marcel van Bergen, Rosine Bouler, Ans Bröcker, Cleo Campert, Gert Coopmans, Pierre Courbois, Ali-Riza Demiray, Peter Diem, Yvonne van Doorn-Mousset, Anne-Sophie Dusselier, Pieter Engels, Anne Gazeau-Secret, Kirill G. Gevorgian, Giovanni Ghiani, Jeroen Goeman Borgesius, Dr. Franck Gribling, Hajo Groenman, Mr. Jan van Haaren, Renie en Rudie Halman, Hans Hamers, Ruud Heinsius, Henk en Harma Hoekstra, Suzanne Holtzer, Arend ter Horst, Arjen Hoving, Jacqueline de Jong, Siobhan de Jong, Frans Jongmans, Cristell Kennedie, James Kennedy-Mc Cann, Ares Koopman, Ryo van Kooten, Ster van Kooten, Selina van Krieken, Pauline Krikke, Otto Kuipers, Ton van Laar, Adriaan Labout, Nancy Latour, Hennie van de Louw, Rinse en Zus Maat, Yuko Matsunaga, Louise Mensoif, Ruth van der Molen, Johan Mulder, Willem Nagelkerke, Theo Niermijer, Robert van Oosterom, Jojo Olivier-van der Kooi, Yuki Osada, Kyra Palen, Mr. J.P. Plasman, Raymond Perridon, Stanislav Petrov, Peter Plasman, Adriaan Raemdonck, Froukje Riemersma, Lili de Rochi, Mr. M. Russchen, Isabelle Roussel, Karel Schoetens, Ankhie Sibilia, Margo Sibilia, Gon en Wout Slikkerveer, Monique Slikkerveer, Marjolein Snippe, Jim Snider, Ernest Spits, Dick Streefkerk, Engelien Sytsma, Willeke van Tijn, Marten en Janneke Tulleners, Corrie Verhallen, Axel Vervoordt, Dr. Paul Vijver, Gerlof Volkers, Henny Vreeling, Dr. Sybolt de Vries, Dorien van der Waerden, Dr. Ria Wesche, Wim Willemse, Astrid Wolswijk Als ik iemand over het hoofd heb gezien bied ik daarvoor mijn excuses aan.

Geschreven door Bert Bouma

1

2

VOORWOORD.......................................................................................................................................................7 1.................................................................................................................................................................................9 INLEIDING. WAAROM IS DIT BOEK GESCHREVEN?...............................................................................9 ONTMOETING DOOR TOEVAL?......................................................................................................................9 1.2 NADERE KENNISMAKING........................................................................................................................11 1.3 VALSE GESCHIEDSCHRIJVING?............................................................................................................12 DE VISIE VAN VAN KOOTEN....................................................................................................................13 CULTUREEL TERRORIST?.............................................................................................................................13 1.6 GEVAARLIJK WERK...................................................................................................................................15 2 ..............................................................................................................................................................................17 KORTE VOORGESCHIEDENIS RITS VAN KOOTEN................................................................................17 ONDERGEDOKEN SCHILDER........................................................................................................................17 EEN BEELD VAN MIJN JEUGD ......................................................................................................................17 2.3 OOM CONSTANT VAN WESSEM.............................................................................................................18 2.4 TRAUMATISCHE OPVOEDING?..............................................................................................................18 2.5 BRIEF VAN ZIJN MOEDER?......................................................................................................................20 NATIONAAL HOGER INSTITUUT VOOR SCHONE KUNSTEN IN ANTWERPEN..............................21 2.7 ALGERIJE.......................................................................................................................................................21 AFWISSELEND PARIJS / ANTWERPEN........................................................................................................22 2.9 DE QUARLES VAN UFFORTPRIJS ..........................................................................................................25 3...............................................................................................................................................................................25 DE JAREN ZESTIG.............................................................................................................................................25 3.1 KOFFIEAPPARAAT DOORKLIEFD.........................................................................................................25 3.2 RITS ALS SCHILDER...................................................................................................................................26 3.3 TELEFOONGESPREK MET OPPENHEIMER ......................................................................................27 3.4 HET NAVO-INCIDENT ...............................................................................................................................28 3.5 STAATSGEVAARLIJK? ..............................................................................................................................28 3.6 IN DE STRONT .............................................................................................................................................29 3.7 CONTRAPRESTATIE OF BKR...................................................................................................................29 3.8 PARADIJSELIJKE PREHISTORIE............................................................................................................30 3.9 JOHNNY VAN DOORN OVER RITS .........................................................................................................31 3.10 FRANCK GRIBLING OVER RITS ..........................................................................................................32 3.11 CULTUURPOLITIEK ................................................................................................................................33 3.12 HET RAADSEL VAN DE VERBORGEN SCHILDERIJEN .................................................................35 4...............................................................................................................................................................................36 DE JAREN ZEVENTIG.......................................................................................................................................36 4.1 ISIS ..................................................................................................................................................................36 4.2 HERKOMST GRAFDEKSEL ISIS?............................................................................................................38 4.3 MAFALDA MAROUF....................................................................................................................................38

2

3 4.4 RELATIE TUSSEN ISIS EN HERCULES?................................................................................................40 4.5 PINGJUM........................................................................................................................................................41 4.6 DAI HATSHIKATSE GUNG (DHG): 1972-1994........................................................................................41 4.7 CALTEC .........................................................................................................................................................42 4.8 BONTJASJES .................................................................................................................................................43 4.9 MAFALDA EN DE RITZ ..............................................................................................................................44 4.10 SADAT ..........................................................................................................................................................44 4.11 MAFALDA’S VISIE?...................................................................................................................................45 4.12 FILMFESTIVAL CAÏRO ...........................................................................................................................45 4.13 ISIS TERUG NAAR HET MIDDEN-OOSTEN?......................................................................................47 4.14 DE GELE DRAAK 1976 ..............................................................................................................................48 4.15 DE BAHAMATRIP IN 1976/77...................................................................................................................49 4.16 HET GELE DRAAKJE EN HET ONTSTAAN VAN HET JAPANSE RESTAURANT YOICHI......50 4.17 HET ZWAARD VAN DE NAGANO’S.......................................................................................................51 PARIJSE KRINGEN ...........................................................................................................................................52 4.19 COQ AU VIN.................................................................................................................................................53 4.20 DE RODE BRIGADE IN AMSTERDAM .................................................................................................53 4.21 JAPAN ...........................................................................................................................................................54 4.22 RAKET OP BESTELLING.........................................................................................................................55 4.23 SPREIDING VAN KERNKENNIS?...........................................................................................................56 5...............................................................................................................................................................................57 RITS VAN KOOTEN IN DE NEDERLANDSE PERS.....................................................................................57 5.1 DE PERIODE 1963 T/M 1976........................................................................................................................57 5.2 DE PERIODE 1977 T/M 2002........................................................................................................................61 6...............................................................................................................................................................................65 DE JAREN TACHTIG.........................................................................................................................................65 6.1 SPREIDING VAN KERNWAPENS?...........................................................................................................65 6.2 WILLEM DE KOONING .............................................................................................................................66 6.3 DE WITTE DRAAK ......................................................................................................................................67 6.4 LEERDAMMER 1984....................................................................................................................................68 6.5 DE SINT WALBURGIS BASILIEK EN HET VATICAAN 1985.............................................................68 6.6 PERIPHERAL ADVISOR E.E.C. IN THE OLYMPIC GAMES..............................................................70 6.7 BARCELONA KUNSTHOOFDSTAD VAN DE MODERNE SCHILDERKUNST ..............................70 6.8 ZWEDEN 1987................................................................................................................................................72 6.9 ART-DIRECTOR BOFILL 1989..................................................................................................................73 6.10 HASSAN Z. IN PARIJS................................................................................................................................74 6.11 HET WTC IN AMSTERDAM ....................................................................................................................75 6.12 VLUCHT IN HET VERLEDEN .................................................................................................................76 6.13 OPGRAVINGEN 1989..................................................................................................................................76 6.14 BOOMFETISJISTEN...................................................................................................................................76

3

4 6.15 PARIJS ..........................................................................................................................................................77 6.16 ISIS IN SAINT-GERMAIN 1989.................................................................................................................78 6.17 RAMPJAAR 1989.........................................................................................................................................79 6.18 AREND TER HORST .................................................................................................................................80 7...............................................................................................................................................................................81 DE JAREN NEGENTIG......................................................................................................................................81 7.1 DE ZAAK MONDRIAAN..............................................................................................................................81 7.2 SIMONE VERDÉ............................................................................................................................................82 7.3 TESTAMENT VAN ZIJN VADER...............................................................................................................86 7.4 ZEIST 1991......................................................................................................................................................88 7.5 PARIJS.............................................................................................................................................................89 7.6 LADY DIANE SPENCER .............................................................................................................................90 7.7 ARNHEMSE PERIKELEN 1994..................................................................................................................91 7.8 PLANNEN ARNHEM 1994...........................................................................................................................92 7.9 HET JAPANSE RODE LEGER....................................................................................................................92 7.10 FRANSE KERNPROEVEN 1995................................................................................................................93 7.11 PARIJS EN AMSTELVEEN.......................................................................................................................94 7.12 FILM OVER ISIS.........................................................................................................................................94 7.13 FLORENTINE (FLORRIE) ROST VAN TONNINGEN-HEUBEL.......................................................95 7.14 AMSTERDAM 1997.....................................................................................................................................97 7.15 28 DAGEN FOLTERING 1997....................................................................................................................99 7.16 ARNHEM ......................................................................................................................................................99 7.17 HASSAN Z...................................................................................................................................................100 7.18 SCHILDERIJENROOF 2003....................................................................................................................101 7.19 FRONTGEVECHTEN VAN DE AX-1.....................................................................................................102 7.20 DE NEDERLANDSE TAAL......................................................................................................................103 7.21 DE ONTKNOPING VAN DE AX-1 THESE............................................................................................105 7.22 JEZUS NAAR BOEDDHA VERNOEMD?..............................................................................................106 7.23 HET TRESOAR IN LEEUWARDEN.......................................................................................................107 7.24 CAESAR EN TACITUS OVER DE GERMANEN EN AANVERWANTE RASSEN.........................108 8.............................................................................................................................................................................109 8.1 GENEREUZE GEEST..................................................................................................................................109 9 .........................................................................................................................................................................112 APPENDIX.........................................................................................................................................................112 9.1 BRONNENLIJST..........................................................................................................................................112 9.2 SCHILDERIJENTENTOONSTELLINGEN.............................................................................................114 9.3 SCHILDERIJEN: ARCHITECTUUR EN HARD-EDGE........................................................................115 9.4 SCHILDERIJEN: WORLD WIDE WOMAN SERIE (1970 T/M 2004).................................................119 9.5 JAARTALLEN LEVENSLOOP.................................................................................................................120 9.6 DISCIPLINES VAN VAN KOOTEN ........................................................................................................121

4

5 9.7 WOONADRESSEN RITS VAN KOOTEN................................................................................................121 9.8 VROUWEN / VRIENDINNEN RITS.........................................................................................................121 9.9 VRIENDEN VAN RITS................................................................................................................................123 9.10 KARAKTERSCHETS VAN RITS VAN KOOTEN................................................................................124 10...........................................................................................................................................................................130 DAGBOEK BERT BOUMA..............................................................................................................................130 DEEL EEN...........................................................................................................................................................130 10.1 MEI T/M JULI 2003...................................................................................................................................130 AUGUSTUS.........................................................................................................................................................133 10.4 YUKI OSADA.............................................................................................................................................133 10.5 HEINSIUS....................................................................................................................................................134 10.6 HALLO RITS EN BERT, ..........................................................................................................................137 10.7 HALLO BERT, ...............................................................................................................................................................................137 10.8 VERSTUURD NAAR FRANCK OP 8 SEPTEMBER 2003...................................................................137 10.9 GEACHTE HEER PLASMAN,.................................................................................................................138 10.10 GEACHTE HEER BOUMA,...................................................................................................................138 10.11 SEPTEMBER............................................................................................................................................139 10.12 MME ANNE GAZEAU-SECRET...........................................................................................................139 10.13 GEACHTE HEER PLASMAN,...............................................................................................................141 10.14 GEACHTE HEER BOUMA,...................................................................................................................142 10.15 PLASMAN,................................................................................................................................................142 10.16 HEER BOUMA EN/OF VAN KOOTEN,...............................................................................................142 10.17 OKTOBER.................................................................................................................................................144 10.18 AAN DE AMBASSADE VAN EGYPTE................................................................................................145 10.19 HI, JAMES.................................................................................................................................................148 10.20 DEAR RITS,..............................................................................................................................................148 10.21 NOVEMBER.............................................................................................................................................151 10.22 INTERVIEW MET TER HORST...........................................................................................................152 10.23 DECEMBER..............................................................................................................................................154 DAGBOEK DEEL TWEE..................................................................................................................................156 11.1 JANUARI 2004............................................................................................................................................156 11.2 GEACHTE HEER BOUMA,.....................................................................................................................159 11.3 GEACHTE HEER PLASMAN,.................................................................................................................161 11.5 HENNIE VAN DE LOUW.........................................................................................................................164 11.6 FEBRUARI..................................................................................................................................................166 11.7 GAS NUON..................................................................................................................................................168 11.8 JACKSON GALLERY...............................................................................................................................170 11.9 PIETER ENGELS.......................................................................................................................................171 11.10 MAART......................................................................................................................................................178

5

6 11.11 APRIL.........................................................................................................................................................182 11.12 MEI.............................................................................................................................................................184 11.13 AAN: HARE MAJESTEIT KONINGIN BEATRIX.............................................................................187 11.14 AAN: MEVROUW PAULINE KRIKKE...............................................................................................188 11.15 AAN: MEVROUW YUKO MATSUNAGA...........................................................................................189 11.16 BRIEF VAN RITS AAN RYO.................................................................................................................190 11.17 BRIEF VAN RITS AAN PAUL BIASE..................................................................................................192 11.18 AAN: KIRILL G. GEVORGIAN............................................................................................................197 11.19 JUNI............................................................................................................................................................199 11.20 JULI............................................................................................................................................................207 11.21 AUGUSTUS T/M DECEMBER 2004.....................................................................................................209 11.22

JANUARI – FEBRUARI 2005............................................................................................................233

11.23

CURRICULUM VITAE......................................................................................................................236

6

7 Voorwoord Sommige mensen zijn expert in het promoten van zichzelf. Ze zijn in staat om er een heel nummer van te maken, dat klakkeloos door media in beeld, geluid of geschrift kan worden overgenomen. Je moet er alleen even in komen, net als bij een film. Een van de hoofdpersonen in dit boek is zo’n deskundige. Hij werd in zijn tijd door velen als een bekende Nederlander beschouwd. Zijn levenswerk is van niet te overschatten betekenis. Als kunstschilder is hij in staat geweest zich heel veel te verbeelden, maar sinds lange tijd is er weinig belangwekkends meer van zijn hand op doek verschenen. Hij is gevlucht in kennis en het intellect heeft de plaats van zijn picturale verbeelding ingenomen. Hij lijdt aan een ernstige vorm van agorafobie of ruimtevrees, simpel gezegd een hoogmoedig aanvoelen van het politieke en economische marktplein, waardoor hij zich plotseling kan verliezen in visies en utopieën en geheel uit zijn evenwicht raakt. Een nachtmerrie die hem vooral bij daglicht in gebouwen en liften, in auto’s of gewoon op straat het meest lijkt te treffen. Maar zijn gevoel liegt nooit en het geïnstalleerde denken lijkt hem bij zo’n aanval voor de gek te houden. We leven in een, voor trager geworden ouderen, waanzinnige en onzekere tijd. Het proces van globalisering voltrekt zich razendsnel, het leefmilieu dreigt wereldwijd vernield te worden en ook woedt er een wereldwijde strijd tegen terrorisme. Daarnaast is het leven door de invoering van de euro onmiskenbaar duurder geworden. Veel mensen zitten aan hoge vaste lasten vast en hebben minder geld te besteden aan dagelijkse noodzakelijke levensbehoeften. In tal van landen gaan mensen gebukt onder dit groeiend financieel “fascisme”. Geruisloos zijn ze onder het juk beland van een systeem gebaseerd op geld en wantrouwen. Ook in Nederland liggen dienders van die ordening met dollartekens in hun ogen op de loer. Ze gebruiken geen folteringen om hun tegenstanders aan te pakken. In plaats daarvan leggen ze financiële sancties op, ze worden gedwongen te scoren om geld binnen te halen. Protest en verzet tegen de politiek van liberalisering en privatisering blijven nodig, maar wie durft het systeem nog te bekritiseren, zich te verzetten tegen ‘efficiënter, rationeler en moderner’. Technologie en maatschappelijke veranderingen zijn niet te stuiten. Verzet in de vorm van ongefundeerde aantijgingen, beledigende onwaarheden of kwalijke verzinsels leiden tot dure rechtszaken, waarin de voorstelling van zaken op zijn minst als onzorgvuldig kan worden bestempeld en een zweem van onafhankelijkheid en waarheidsvinding het gevolg kunnen zijn. Is het gek dat er oudere mensen zijn die in deze stormachtige tijd het hoofd afwenden en het vizier op hun vertrouwde verleden richten? Ze creëerden zelf het leven waar ze diep van overtuigd zijn geraakt. Het evenwicht verstorende karakter van globalisering en terrorisme is een bron van angstgevoelens. Angst is moeilijk onder woorden te brengen. Wie angstig is, weet uiteindelijk niet waarvoor. Angst betekent dat álles je kan overkomen, in een wereld waarin je geen houvast meer vindt. De ware overwinning van terroristen is niet de aanslag zelf, maar het feit dat we daar bang voor zijn. Ook die angst kan mensen afremmen, verlammen, hun controle mechanismen opheffen en zelfs op de vlucht doen slaan. Vrezen doe je iets dat je kent, bijvoorbeeld een aanval van agorafobie die je kan verlammen. Door de overvloed aan informatie kunnen mensen zich waarachtig bovenbewust worden van de vele gevaren die op hen af lijken te komen. Door angst bevangen mensen willen die macht altijd duiden, hem een naam geven en er greep op krijgen. Daarnaast willen mensen zich van nature met anderen verbonden voelen, liefdevol open kunnen staan voor andere mensen, voor wat buiten onszelf gelegen is. Zo’n verbondenheid kan de mens een zeker gevoel van veiligheid verschaffen.

7

8

“We zijn voortdurend bang. Deze angst zal blijven bestaan als je niet ophoudt met het verzamelen van meningen. Laat ze varen – al die meningen. Iemand vindt dat je een heilige bent. Luister niet naar hem want hij is gevaarlijk. Hij probeert je daarmee te manipuleren. Als je eenmaal naar hem luistert en hem gelooft, wordt hij de meester en jij wordt de slaaf” (Osho in: Tantra Visie, pagina 243 en 244). Gelukkig bestaat er nog vrijheid van meningsuiting en vaak zijn het kunstenaars en intellectuelen die hun kritiek op de samenleving in het openbaar uiten, door zich op te werpen als vreemdeling, outsider, dissident en neezegger. Soms worden ze zelfs gedreven om als echte ontregelaars van het conventionele denken en van de politieke status-quo op te treden. Net als bijna iedereen praat een kunstenaar graag over dingen die hij kent. Een kunstenaar heeft oog voor details en een eigen filosofie. Bijvoorbeeld de opvattingen, mechanismen en filosofische pretenties, welke een product in zijn ogen tot een kunstwerk van onschatbare waarde maken. Er bestaan dus veel conflicterende opvattingen over kunst in de hedendaagse kunstwereld. Vooral in de schilderkunst komen veel controverses rond opvattingen, beleid en vervalsingen voor. Een museumdirecteur die de aandacht op schilderkunst wil vestigen, kan kritiek van mensen verwachten, omdat dit een kunst is die er in hun ogen niet meer toe doet. Op grond van hun besef van de eigen tijd kijken ze liever naar bewegende beelden van film en video, of prefereren ze engagement en debat over origineel uniek product of massaproductie. De voortschrijdende techniek heeft bedrijven doen ontstaan die gewoon perfecte vervalsingen kunnen produceren, met een levendige handel in kapitale vervalste kunstwerken als gevolg. Het verschil tussen echte en vervalste kunst is net zo moeilijk te onderscheiden als feit en fictie in films of berichtgeving in andere media. Maar een artistieke schepping is een creatieve, unieke en niet-herhaalbare handeling. Alleen een mechanische verrichting is voor herhaling vatbaar. De wereld achter en om kunstwerken is moeilijk te beschrijven en je zou er beter een film over kunnen maken. Dit boek probeert daartoe een aanzet te geven. Door het leven van de kunstenaar Rits van Kooten te beschrijven wordt de wereld achter en om zijn artistieke schepping zichtbaar. Aan de hand van zijn fantastische levensverhaal en kunstwerken kan de lezer zich een beeld vormen van hem en zijn tijd, en zich wanen in de internationale wereld van de vrije kunst, politiek en wetenschap. Ontdekken wat waarheid, werkelijkheid of zelf verzonnen is. Dit boek bevat autografische en biografische elementen en baseert zich tevens op historisch onderzoek in de vorm van documenten en interviews. Wat is puur en wat is verzonnen? Als schrijver heb ik geen vertrouwen in de waarheid, zoek ernaar, zoek het uit, maar grijp me niet vast aan een geloof of idee. Dat is in mijn ogen een teken van geesteszwakte. Ik heb in Rits dingen van mezelf kunnen zien. Iedereen is een spiegel van mezelf en wat ik in de ander zie, kan ik ook in mezelf zien. Iedereen heeft alles in zich, maar dat wil niet zeggen dat het ook tot bloei komt. “Trouw tot in den doet” is een toegewijde waarneming en geschreven voor iedereen die even uit zijn of haar realiteit wil stappen. Kan het leven en werk van Rits van Kooten in zijn biografie voor waar worden aangenomen? Hij heeft ongetwijfeld veel vergeten, veel ingebeeld of er zelf aan toegevoegd. Datzelfde geldt natuurlijk ook voor mij en mijn dagboek. Hierin probeer ik als tijdschrijver een tijdsbeeld te schetsen. De tijd waarin we met z’n allen leven en door alles en iedereen met elkaar verbonden zijn. Mits je daar natuurlijk voor open staat. Het is aan de lezer de juiste waarde te schatten.

8

9

1 Inleiding. Waarom is dit boek geschreven? Ontmoeting door toeval? ”Mijn midlifecrisis begon toen ik 40 was. In 1996, na bijna 18 jaar huwelijkse trouw werd ik smoorverliefd op een levenslustige collega. De hormonen sprongen wederzijds in het rond en we begonnen een hartstochtelijke buitenechtelijke relatie, welke bijna vier jaar lang voor onze partners verborgen kon worden gehouden. Het was natuurlijk nooit de bedoeling geweest om het gezin in de steek te laten, maar als je geheime leven dan toch ongewild wordt doorzien, zijn de problemen niet meer te overzien. Mijn echtgenote bleek reeds een nieuwe vriend via het Internet te hebben gevonden. Ze vroeg direct de scheiding aan en betrok weldra met onze drie kinderen en haar nieuwe vriend een snel gevonden woning. Ik bleef alleen achter in het lege huis en kon mijn leven weer opnieuw beginnen. Nadat ik dat weer op orde had gebracht raakte ik door klachten van ouders over ordeproblemen in de klas mijn baan als leraar geschiedenis kwijt. Ik zou eigenlijk niet geschikt zijn om les te geven. Als historicus was ik wel opgeleid om kinderen kennis over geschiedenis bij te brengen, maar het wedijverige onderwijssysteem vond ik gewelddadig en destructief geworden door streefdoelen te stellen en het grootste deel van de te manipuleren leerlingen interesseerde zich niet echt voor het door mij te geven vak geschiedenis. Het dwingend bestuderen van tekstjes en zelfstandig beantwoorden van vragen werkte voor leerlingen ook weinig inspirerend en bovendien verschafte het mij enorm veel correctiewerk. Het was gekkenwerk geworden. Nadat het ontslag in juni 2001 was aangezegd, was ik blij nog een schooljaar gewoon mijn werk als docent te mogen blijven doen. Mijn gevoel zei me dat het eerlijker was om trouw door te werken, in plaats van het veelluidende advies van mensen uit mijn naaste omgeving op te volgen en me ziek te melden” De oudere man die deze verkorte versie van mijn levensverhaal die zaterdag in Arnhem geboeid had aangehoord leek het te kunnen begrijpen. Hij was ook gescheiden, maar had ondanks een indrukwekkend aantal vrouwen of vriendinnen, onder wie een bekende Nederlandse actrice, volgens hem nooit meer dan één relatie tegelijk in Nederland gehad. Voor zijn huwelijk met de Japanse Yuki Osada had hij tegen haar gezegd: ”Als ik met jou ga trouwen, zal ik in Nederland geen andere vrouw naast je nemen.” Hij hield nog steeds van zijn laatste, Japanse echtgenote en miste ook zijn, aan haar toegewezen, zeventienjarige zoon. Hij zei in Antwerpen en Parijs te hebben gestudeerd en als vrije kunstenaar en wetenschapper een avontuurlijk leven te hebben geleid. Hij noemde zich doctor Rits van Kooten en zou nog graag kunstgeschiedenis willen doceren aan een buitenlandse universiteit, want in Nederland was hem dat sinds de jaren zestig verboden. ”China lijkt me wel wat” sprak hij geestdriftig, ”want Arnhem is via de zijderoutes ooit verbonden geweest met Aziatische streken”. Hij rolde zijn zoveelste Samson shagje, waarbij hij telkens een dubbele portie tabak tussen twee aan elkaar geplakte vloeitjes stopte. ”Wat gebeurde er met je minnares?” vroeg hij, terwijl hij dikke rookpluimen uitblies. Ik vertelde hem dat haar echtgenoot er geen aanleiding in had gevonden om te gaan scheiden en dat wij onze relatie hebben kunnen behouden. Hij grinnikte en dronk daarna zijn Amsterdammertje leeg. ”Waarom mocht jij toen geen lesgeven in Nederland?” vroeg ik nieuwsgierig, “en denk je echt dat je nog als professor in Peking en Moskou terechtkunt na je zestigste? Na mijn

9

10 ontslag was ik al twee jaar bezig met solliciteren en kon als 47- jarige nog niet eens een baan beneden mijn niveau in Nederland krijgen. Als gevolg van mijn mismanagement waren er schijnbaar geen goede referenties bij de laatste werkgever te verkrijgen. Hij verklaarde na zijn afstuderen aan het Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen en de Sorbonne in Parijs, bij terugkomst in Nederland door agenten van de BVD een beroepsverbod te hebben gekregen, waarschijnlijk vanwege de militaire training die hij tijdens zijn studietijd in Algerije zei te hebben gehad. Verder zei hij te beschikken over een kunstwerk van onschatbare waarde waarmee zijn leerstoel aan een Chinese universiteit wel gefinancierd zou kunnen worden. Vooral als hij kon bewijzen dat het paradijs in de buurt van Arnhem had gelegen. Het bleek dat de studie daarvan hem al meer dan dertig jaar intensief bezighield. In een illusie van langdurige intensiteit leek mij geen kwaad te kunnen schuilen. Ik ontmoette deze vrije vogel op 24 mei 2003 in de stad Arnhem, alwaar ik een opleiding tot begeleider volgde aan de school voor levenskunst. In het kader daarvan was ik met een opdracht op pad gestuurd: ik moest in de stad iemand gadeslaan, bedenken welk vooroordeel ik tegenover die persoon bezat, mondeling in contact treden en hem of haar na afloop van het gesprek een cadeautje geven. Wandelend op zoek naar iemand in een cafeetje om te observeren, zag ik hem met onverzorgd haar rokend achter een glas bier zitten. Het was nog net geen middag, toen ik Café ‘Oranje Koffiehuis’ in de Arke Noachstraat te Arnhem binnenliep. Mijn vooroordelen waren duidelijk: hij leek me een crapuleus, ietwat louche typ en zat voor mijn gevoel veel te vroeg aan het bier. Van de voorgenomen onopvallende observatie kwam weinig terecht. Alleen aan zijn tafeltje voor het venster was plek en hij begon direct joviaal een gesprek. Het bleek een in de bijstand verkerende kunstenaar te zijn die zich doctor noemde. Hij beoefende de schilderkunst niet meer, maar vulde zijn tijd met onderzoekingen op het gebied van archeologie, mythologie en taalwetenschappen. Het werd me al gauw duidelijk dat ik met een gewezen levensgenieter in contact was gekomen. Een flierefluiter die veel achter de vrouwen aan had gezeten en veel in het buitenland was geweest. Hij had niet zoals ik veertig jaar in een klaslokaal opgesloten gezeten, maar was als vrije vogel al vroeg de wereld ingegaan. Vrijheid betekent volgens Osho totale vrijheid. “Vrijheid betekent ook mogen verdwalen. Als iemand van jou niet mag verdwalen, wat is dat dan voor soort vrijheid?”, schrijft hij op pagina 156 in zijn boek Tantra Visie. Ondanks een wat vervallen uiterlijk genoot de luidruchtig pratende kunstenaar zichtbaar van het leven en zijn geestdrift werkte aanstekelijk. Onder invloed van enkele dubbel biertjes luisterde ik naar zijn fantastische verhalen, waarin waarheid en fictie zich leken te verstrengelen tot een chaotisch borduursel. Ik had mij nooit zo beziggehouden met mythen en sagen, in mijn ogen verdachte bronnen. Evenals hiërogliefen dringen ze me eerder hypothesen op dan dat ze me oplossingen bieden. Als historicus baseer ik me liever op betrouwbaar geschreven tijdsdocumenten. De kunstschilder die nu de geschiedwetenschap beoefende leek zijn kennis wel te halen uit tv-programma’s op Discovery en National Geografic. De wetenschappelijke bewijzen voor zijn theorieën zouden er wel komen middels C 14-datering, DNA onderzoek en gewoon gezond verstand gebruiken. “Heb ik gelijk of niet?” wist hij mij na afloop van zijn betoog enigszins te overtuigen. Ik kon me zijn verbeelding levendig voorstellen en hem ook niet direct ongelijk geven. In zijn intellectuele precisie en picturale fantasie school onmiskenbaar een artistieke kracht. Maar een ontsluiering van de Griekse mythologie leek me als westers historicus een onmogelijkheid. Mythe houdt zich bezig met de diepste kern. Geschiedenis houdt zich bezig met de buitenkant. Mijn westerse historische denken stond echter open voor het oosterse denken, dat existentieel georiënteerd is. Het

10

11 oosten besteedt nooit enige aandacht aan geschiedenis. Daarom weten we niet wanneer bijvoorbeeld Boeddha precies geboren is, wanneer hij precies gestenigd en overleden is. Een westers historicus besteedt juist heel veel aandacht aan wereldse feiten. “Feiten zeggen niets bijzonders: wat maakt het uit of hij op maandag, dinsdag of donderdag geboren is. Wat doet het ertoe, waarom doet het ertoe? Eigenlijk doet het er helemaal niet toe: elke dag is goed en elk jaar is prima. Daar gaat het niet om. Waar het om gaat is: wie werd er geboren? Wie was deze man in zijn diepste kern?” (Osho in: “Tantra Visie, pagina 228) Het bijzonder openhartige gesprek duurde ruim twee uren en na afloop nodigde ik hem uit om de dialoog een paar dagen later bij mij thuis in Friesland voort te zetten. Zijn gedachteleven had me als aankomend begeleider zodanig geprikkeld dat het me de moeite waard leek om er dieper in te duiken. Ik had iets van deze man te leren, maar ik besefte nog niet helemaal wat hij in mij spiegelde. Het zou een boeiende persoonlijkheid worden om in de stageperiode te begeleiden en diep in mijn binnenste te duiken. Met dit cadeau aan hem ben ik een avontuur begonnen, waarvan ik de gevolgen nooit helemaal had kunnen voorzien. Een avontuurlijke reis in de gedachtewerelden van kunst, wetenschap en politiek. Ik heb de gelegenheid aangegrepen om mij weg te rukken uit mijn vertrouwde manier van denken en doen. Een zekere mate van beroering en verwarring doet wel vaker creatieve krachten ontwaken. 1.2 Nadere kennismaking Twee dagen later, na afloop van mijn negende vierdaagse cursus in een reeks van twaalf, haalde ik hem van huis. Hij had me nog mobiel gebeld, waarschijnlijk uit angst dat ik niet zou komen, maar ik kon hem geruststellen, de lessen waren iets uitgelopen. Eenmaal binnen in zijn huisje in de hoerenbuurt, kreeg ik zijn kunstwerken, foto’s en krantenartikelen te zien. Hij bleek veelvuldig in de pers te zijn vermeld en zelfs een portret van koningin Beatrix te hebben gemaakt. De muren van het kamertje waren behangen met moderne schilderwerken, waaronder enkele van Frans Jongmans en Rits van Kooten zelf. Het doek waarop de naam van Willem de Kooning prijkte zou je er niet hebben verwacht, maar wel het fraaie portret van Napoleon. Dat hing boven de televisie en staarde je geheimzinnig aan. Verder hing er een portretje van een dame met een klein wit hondje in haar handen, pal boven zijn bed. Het stelde Mafalda voor, die een soort tweede moeder voor hem zou zijn geworden. Hij had me tijdens onze eerste ontmoeting in het cafeetje over deze van oorsprong Egyptische vrouw verteld. Het portret van Mafalda Marouf bleek te zijn geschilderd door de kunstenares Dorien van der Waerden in Amsterdam, maar was in zijn ogen geen topdoekje. Er hing ook een grafisch werkstuk van zijn Japanse vriendin Michico Mori. Zijn grootste schat bewaarde hij in de meterkast: een volgens hem 5000 jaar oud Egyptisch grafdeksel met afbeelding van het Opperwezen Isis. Ik kon me voorstellen hoe hij mensen in zijn leven zou kunnen afschrikken of irriteren door de manier waarop hij zichzelf en zijn woonomgeving bleek te verwaarlozen. Een stinkende man is voor vrijwel niemand een voorwerp van liefde; meestal is hij een voorwerp van afkeer, iemand die we zorgvuldig uit de weg gaan om niet aan gevoelens van angst en verachting te worden blootgesteld. Ook zijn gebit bleek zwaar verwaarloosd en loszittende tanden zei hij zelf te trekken. Geen enkele tandarts bleek bereid hem als cliënt te helpen. De hulp die hij via een organisatie voor thuiszorg zei te krijgen kon zo te zien wel aan de gang blijven met schoonmaken en opruimen. In de hoek van het kamertje stond een bed, onopgemaakt en bezaaid met gemorste shag. Bij gebrek aan een kast om kleren in op te bergen slingerden ze

11

12 door de kamer. Een bedompt vertrek, waarin de atmosfeer door tabaksrook werd overheerst. De man bleek niet in staat om beter voor zichzelf te zorgen. Hij was dan ook van een generatie die het huishouden nooit had hoeven doen. De Gelderse Stichting tot Beheer en Bewindvoering van Meerderjarigen regelde zijn geldzaken en van de dertig euro die hij in de week te besteden bleek te hebben, ging het grootste deel letterlijk in rook op. De spanningen als gevolg van zijn vele psychische en materiële problemen kon hij met shag de baas blijven. Een van die problemen bleek een gevoel van onveiligheid als gevolg van het toenemende aantal Arabieren in zijn buurt. Dat hij vrijwel niets te eten had vond hij niet zo’n probleem. Hulpeloosheid bleek voor hem een aangename manier om zich in de werkelijkheid te bewegen. Het zal de lezer niet verbazen dat ik de “vervallen” kunstschilder vaker vanuit Arnhem per auto mee zou nemen naar mijn woonplaats in het heerlijke Heerenveen.

1.3 Valse geschiedschrijving? Eerst na dagenlange gesprekken bij mij thuis was ik in staat de bijzondere kunstenaar enigszins te begrijpen. Uit zijn verwarde verhalen kon ik opmaken dat hij mij haarfijn probeerde uit te leggen hoe het grote, smerige complot van de wereld tegen hem precies in elkaar zat. De leidraad in zijn diepgaande denken wordt al meer dan dertig jaar gevormd door een zogenaamd uit de dertiende eeuw daterend “Oudfries manuscript”. Het was in de 19e eeuw in Den Helder plotseling boven water gekomen en heeft de gemoederen blijvend beroerd: het Oera Linda Boek. Dankzij een in Leeuwarden woonachtige geleerde, Dr. Ottema, was in 1871 het oude geheimzinnige handschrift in een uitgave met volledige vertaling onder de aandacht van het grote publiek gebracht. Ottema twijfelde niet aan de echtheid van de bewaard gebleven handgeschreven, Oudfriese tekst. De inhoud van het Oera Linda Boek wierp een heel vrijzinnig licht op de oudste geschiedenis en godenleer van het Germaanse ras. Bovendien werd in het Oera Linda Boek een andere jaartelling gehanteerd. Uit deze vóór christelijke chronologie kon worden begrepen dat de Germanen een ander Scheppingsverhaal hadden bezeten. Het Oera Linda Boek liet ook duidelijk blijken dat het beschavingspeil van de Germanen veel hoger had gelegen dan het Christendom ooit zou willen toegeven. De in de 19e eeuw als onfeilbaar beschouwde geleerden bestempelden het ongeloofwaardige boek als een vervalsing. Waren ze bang het openbaringsgezag van de Bijbel aan te tasten en zelf het slachtoffer te worden van een gebakken poets die hun geleerdheid in twijfel zou trekken? De christenen domineerden de geschiedschrijving en konden tot ver in de twintigste eeuw blijven volharden in hun geloof en opvatting dat de eerste bewoners van de Rijndelta met boomstammen stroomafwaarts waren binnengekomen. De in 1941 geboren kunstenaar werd tijdens zijn lagere schooltijd ook met dit verhaal afgescheept. Hij zou evenwel overtuigd raken van het tegendeel: de eerste bewoners hebben de Rijn stroomopwaarts bevaren en zich wereldwijd verspreid. Ze liepen ook niet enkel in huiden, maar konden ook zijden kleren dragen. “Iedereen in de wereld zal dat kunnen begrijpen, behalve de Hollanders zelf”, bezweert de geleerde kunstenaar Rits van Kooten graag. Hij had daar in 1981 “De Marnix” aan toegevoegd, maar ik zou al gauw ontdekken dat hij nog meer namen als nom de plume gebruikte.

12

13 De visie van Van Kooten De grootvader van Rits, Cornelius Groenewegen, had de tweede uitgave van het Oera Linda Boek uit 1876 in Franse loopgraven gelezen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij vocht toen aan de zijde van de Belgen en de Engelsen tegen de Duitsers en zijn lijk is vermoedelijk in de buurt van de Somme begraven. Zijn dochter Cornelia heeft dit Oera Linda Boek later aan Rits kunnen nalaten. Door zijn kennis van het Oera Linda Boek heeft Rits alles in zijn leven met andere ogen kunnen bekijken. Genialiteit en gekte liggen dicht bij elkaar. Als schilder is van Kooten onmiskenbaar geniaal geweest in het verbeelden van zijn visie op de werkelijkheid. Hij heeft als kunstschilder invloed gehad op andere kunstenaars en door zijn succes ook afgunst gewekt. Als geleerde was het voor hem minder gemakkelijk zijn genialiteit aan een groter publiek te tonen. Laat staan dat men hem daartoe de kans wil geven. Wie niet de tijd en moeite neemt om zijn controversiële visie en onderzoekingen op het gebied van schilderkunst, geschiedenis, taal, archeologie en politiek te begrijpen, zal hem kunnen afschilderen als een fantast. Vooral als hij met zijn visie tegen heersende opvattingen en belangen van machthebbers indruist. Rits werd door zijn portretten al op jonge leeftijd in Antwerpen vergeleken met Rembrandt. Met zijn architectuurschilderijen werd Van Kooten naar eigen zeggen in de beste galeries ter wereld toegelaten en vergeleken met Vermeer. Is Rits van Kooten met zijn onderzoekingen als geleerde net zo dicht bij een universele werkelijkheid gekomen als met zijn schilderkunst? Het antwoord op die vraag leek vrijwel een onmogelijkheid. Maar ons wederzijds begrip en vertrouwen bleef groeien en ik stelde hem voor om samen een boek over zijn fantastische leven en werk te schrijven, in de hoop antwoorden op mijn toenemende twijfel en opkomende vragen te krijgen. Had ik te maken met een Hollandse Meester of met een fabuleus fantast, die het verschil tussen feit en fictie vergeten was? Zijn artisticiteit trok ik niet in twijfel en met zijn lange termijn geheugen bleek ook niks mis. Het werd zelfs steeds beter naarmate we dieper in zijn verleden konden doordringen. Rits bleek veelal zijn eigen verkoper te zijn geweest en had als geliefd schilder vooral in het buitenland veel geld voor zijn kunstwerken weten te vragen. Zijn schilderijen bleken overal in de wereld te vinden. Daarvan zijn de meeste decoratief en enkele doeken uniek. Ik ontdekte al gauw dat de kunstenaar Van Kooten in recentelijk verschenen boeken over de schilderkunst onvermeld was gebleven. Ik vond dat raar. Rekenden cultuurkenners hem tot de klodderaars? Of werd hij gewoon doodgezwegen door broddelaars?

Cultureel terrorist? Toen ik zijn naam die eerste dag bij mij thuis in zijn bijzijn op het Internet zocht, begon het onderzoek veelbelovend. Er werden twee vermeldingen via Google gevonden. Allereerst een restaurant in Otterlo, dat zich mede aanprijst met werken van de kunstenaar Rits van Kooten. Als ik daarna de site van een Amerikaans veilinghuis open, blijkt er een schilderij van Rits voor een prijs van 500 dollar te worden aangeboden. De kunstenaar is woedend dat men dit zo maar met zijn werk kan doen. ”Iemand wil de marktwaarde van mijn doeken met opzet laten dalen”, en “Het doek is gestolen, dat schilderij van de Twin Towers moet na de aanslag van 11 september 2001 juist gigantisch in waarde zijn gestegen!” trachtte hij mij te verzekeren. Ik wist niet zeker wat ik ervan moest denken. De prijs van 500 dollar leek me helemaal niet zo gek voor een dertig jaar oud kunstwerk gemaakt door een minder belangrijke kunstenaar. De

13

14 afbeelding van de Twin Towers kon in mijn ogen wel een grotere waarde als souvenir hebben gekregen. Er zijn veel kunstenaars geweest die zich door de Twin Towers hebben laten inspireren, iets wat de marktwaarde weer stevig drukt. Het historisch onderzoek was begonnen, maar zou voortdurend worden bemoeilijkt door het feit dat de kunstenaar veel tastbare zaken was kwijtgeraakt als gevolg van zijn agorafobie en confronterende levenswijze. De vele relaties die hij in zijn leven was aangegaan bleken uiteindelijk te zijn stukgelopen. Zijn onvermogen om duurzame relaties in stand te houden en zijn vermogen om van alles te verstieren bleek enorm. Was dat het gevolg van het feit dat hij zijn hart niet aan hen kon geven? Waren de meeste mensen die hij in zijn leven tegenkwam alleen maar op zijn geld uit geweest? Tijdens mijn historisch onderzoek bleek dat Van Kooten vaak was vertrapt en ik werd nieuwsgierig naar de vraag waarom mensen hem dat aandeden en waarom hij het liet gebeuren. Hij bleek diverse malen te zijn opgenomen voor een ernstige vorm van dwangmatige ruimtevrees. Deze agorafobie verstoort zijn gevoel voor evenwicht, dat zijn functioneren dermate belemmert, waardoor hij in een isolement belandt. Agorafobie wordt vaak omschreven als een angstig gevoel dat sommige mensen ondervinden wanneer zij zich op een open vlakte bevinden. Ook zijn drankgebruik en intolerante ego konden hem tot een lastige querulant maken en bemoeilijkten het leven dat hij als geleerde en cultureel terrorist in het geheim leidde om universele waarden en normen te willen verdedigen. Zijn destructieve drang om dingen stuk te maken gebruikte hij om nieuwe dingen te creëren of tot stand te brengen. Hij heeft als leider van de tegen kernwapens opgerichte Augustusgroep meer dan 30 jaar een geraffineerd spel gespeeld om de VS een toontje lager te laten zingen. Rits van Kooten is als doe-hetzelf-terrorist gedurende zijn leven gedreven door het krankzinnige gebruik van kernwapens door de regering in Washington. Na de nucleaire aanval van 6 augustus 1945 op de stad Hiroshima, waarbij voornamelijk vrouwen, kinderen en bejaarden gruwelijk om het leven kwamen, hadden Amerikanen het nodig gevonden om drie dagen later ook nog de stad Nagasaki nucleair te vernietigen. Bovendien werden beide bommen zonder waarschuwing vooraf afgeworpen, wat getuigt van een schrikbarend verval van waarden en normen. De bom op Nagasaki is er een teveel geweest. De regering in Tokio heeft nooit de kans gekregen om de verwoesting van Hiroshima volledig te kunnen beseffen. In dat geval zou een dreigen met het gooien van een atoombom op Nagasaki voldoende zijn geweest om Japan tot overgave te dwingen. Nucleaire verdoemenis bleek volkomen bestaanbaar en kernoorlogvoering op geen enkele manier meer door verdoezeling of overdrijving te verhullen. De werktitel voor dit boek is “Nagasaki, one bomb too much “ geweest. Gelukkig bleek het lange termijn geheugen van Rits feilloos gebleven en onze gezamenlijke zoektocht naar zijn verleden liep synchroon met allerlei zaken die in het heden een rol spelen. We leven in een tijd waarin weinig ruimte meer is voor mensen met visie. Iedereen moet consumeren en de dominante macht in onze contemporaine tijd dwingt zijn visie op democratie af met militaire middelen en oogst daarbij een stortvloed aan zelfmoordaanslagen. De VS voeren een kruistocht tegen de islam onder het mom van een strijd tegen het terrorisme. Arrogante Amerikanen lijken in een doodsstrijd te verkeren in hun poging om zo lang mogelijk van de opdrogende olie te profiteren. Daarbij blijken ze islamieten als minderwaardige mensen te beschouwen en het onoplosbaar Palestijns-Joodse probleem gewoon te negeren. Ik kreeg gaandeweg steeds meer bewondering voor de man die bewust had verkozen in de bijstand te verkeren en de enorme tegenslagen die hem vanaf 1989 ten deel vielen had weten

14

15 te overleven. Agorafobie, aanslagen, bedreigingen, echtscheiding, diefstal, foltering, verdachtmakingen en verduistering leidden tot verlies van zijn bestaanszekerheden en de ambitie om te schilderen. Zijn angst voor de dood leek niet groot. In het geruchtencircuit bleek hij reeds dood te zijn verklaard. Hij was door medicijngebruik en geldgebrek weinig bij machte de chaos die was ontstaan op te ruimen. Maar de mogelijkheid dat een kunstenaar in ongunstige omstandigheden door kan slaan en onzin over zijn leven uit kan kramen heeft me niet belet zijn levensverhaal als kunstwerk op te schrijven. Het onrecht dat mensen hem door hun onbegrip of hebberigheid leken te hebben aangedaan en ook zijn eigen tekortkomingen beletten hem niet zijn droom wetenschappelijk te blijven volgen. Hij neemt zichzelf ontzettend serieus en kan maar moeilijk om zichzelf lachen. Zou hij zijn levensverhaal ooit geordend op schrift kunnen zetten? Het oude computertje dat ik op donderdag 5 juni 2003 voor dat doeleind in zijn Arnhemse woning installeerde, bracht de voor zijn leeftijd oude man geen uitkomst. Voor zijn agorafobie bleek hij, naast enkele biertjes, het middel Zyprexa, een antipsychoticum, in te nemen. Van de vele mogelijke bijwerkingen die volgens de bijsluiter kunnen optreden bij gewoon gebruik, volsta ik met het noemen van sufheid en gewichtstoename. Ook de dictafoon welke ik een week later bij hem achter liet, zodat hij zijn verhaal mondeling zou kunnen opnemen, kon hij niet zonder mijn hulp bedienen. Hij stemde er in toe voor langere tijd bij mij te verblijven en ik richtte vol zorg en overgave een kamer met zijn spullen voor hem in. 1.6 Gevaarlijk werk De rol die ik in augustus 2003 op me zou nemen om een beeld te schetsen van het eigenzinnige geheime leven en werk van Rits van Kooten toont aan dat onberekenbaar toeval een rol in de realiteit speelt. Het gevaar is het onderwerp zelf: Rits van Kooten, een ongeleid projectiel. Zijn schilderkunst wordt niet in twijfel getrokken, maar de andere disciplines waar Rits van Kooten zich in het geheim jarenlang diepgaand mee bezig zegt te hebben gehouden, zijn op z’n zachts gezegd fantastisch, zo niet revolutionair te noemen. Maar een kunstenaar met visie is de politiek altijd twintig jaar vooruit. Hij vervaardigde rond 1972 een hele serie doeken van de Bijlmermeer, waaronder de Bijlmerflats “Groeneveen” en “Kruitberg”, waarop in 1992 een Israëlisch vrachtvliegtuig neerstortte. In de jaren zeventig maakte hij zelf of samen met anderen een groot aantal doeken van de Twin Towers in New York. Vanaf 1981, ver voor de terroristische aanslagen door de Jihad van 11 september 2001 op het WTC in New York en het Pentagon in Washington, speelde Rits van Kooten een spel om Japan en Nederland te verdedigen met een op het Witte Huis in Washington gericht kernwapen. Hij zou daarmee het paleis van de Amerikaanse president in een luciferdoosje hebben kunnen veranderen. Ongetwijfeld is dit het allergrootste kunstwerk dat de gedreven kunstenaar niet wil vernietigen. De huidige doodstrijd van de christelijke westerse cultuur tegen de islamitische cultuur, met opdrogende olie als inzet, heeft Van Kooten al vroegtijdig ingezien. Misschien is het wel van belang voor de geschiedenis en toekomst van Nederland en de wereld, dat dit boek gelezen, begrepen en serieus genomen wordt. Dit boek gaat meer dan over schilderkunst, cultureel terrorisme en wetenschap alleen. Het is het verhaal van een man die van het leven heeft genoten en daarin tot het uiterste is gegaan. Hij beschouwt zijn leven zelf als een sprookje, maar laat voldoende van de realiteit doorschemeren. Hij is naar mijn mening en die van vele anderen talentvol, maar te vaak lastig. Er bleken weinig mensen meer te vinden, die nog iets met zijn ‘mythomanie’ te maken wilden hebben. Zijn mogelijk ziekelijke neiging tot liegen en fantaseren heb ik zo serieus mogelijk genomen, vooral omdat het iets van onze tijd lijkt te zijn geworden. De betrouwbaarheid van berichtgeving via media staat en valt met de boodschap welke door het medium wordt verspreid. Het onderscheiden

15

16 van feiten en fictie of factie is evenwel een tijdrovende bezigheid geworden en zeker niet altijd voor iedereen weggelegd. De inhoud van dit boek lijkt misschien ongeloofwaardig en zal ook niet iedereen welgevallig zijn. Tijdens mijn onderzoek bleken niet alle getuigen erg happig om met Rits geassocieerd te worden, maar ze zijn net als ik door het toeval met hem in contact gekomen. Bovendien lijkt het boek een aanklacht te bevatten tegen de heersende cultuur in Nederland en ook een poging om het Witte Huis als symbool onderuit te halen. Rits van Kooten heeft zich in gedachten met levensgevaarlijke zaken beziggehouden, welke moeilijk te bewijzen zijn. Of de sluitende bewijzen voor dit verhaal ooit helemaal boven tafel komen is niet zeker. Ik heb het als een uitdaging beschouwd om dit boek te mogen schrijven. Rits heeft zijn fantastische verhaal aan mij toevertrouwd. Ik heb hem van zeer nabij kunnen meemaken en gemerkt dat hij meent wat hij zegt. Zonder mijn geduldige inspanningen en tijd zou het nooit geschreven zijn. Dit boek had ook onafgemaakt en ongepubliceerd kunnen blijven. Rits kroop door het oog van de naald met een ernstige ontsteking aan zijn pancreas en heeft in het ziekenhuis in Heerenveen twee maal op sterven gelegen. Het lot liet ons de draad weer oppakken. Mijn doel was ook om hem als kunstschilder weer actief te laten worden. Ik ben daar gedeeltelijk in geslaagd. Ik heb een video van Van Kooten kunnen maken, waarin hij een fraai portret van mijn dochter aan het schilderen is. Iedere kunstenaar stelt zich ten doel overtuigende fictie te maken. De kunstwerken van van Kooten zijn daarvan een bewijs. Ik ben me er van bewust dat er een verschil bestaat tussen gelijk hebben en gelijk krijgen. “Trouw tot in den doet” beschrijft het leven en werk van Rits van Kooten en mijn avontuur met hem in 2003 en 2004. Het gaat niet alleen over de eenling Rits die verstrikt geraakt is in een verbeten eenmansactie tegen de bureaucratie. Het toont ook de visie van een kunstenaar, geleerde en cultureel terrorist die zijn tijd ver vooruit lijkt te zijn geweest en nog steeds de wereld een klein beetje in positieve zin hoopt te veranderen. Hij beroept zich op hoogstaande morele maatstaven, maar is zelf ook niet in staat om die te handhaven. Ik heb het als schrijver zo objectief mogelijk uit zijn mond en die van anderen opgetekend en sta buiten de door Rits gebezigde bedreigingen. De kritiek die hij op anderen heeft, gaat alleen maar over hemzelf. Omgekeerd kan ik als schrijver kijkend naar Van Kooten alleen mijn eigen overtuigingen en ideeën zien. Ik besef dat hij innerlijk bezig is de arrogantie van de Amerikaanse regering op een doeltreffende manier te willen bestrijden zonder slachtoffers te maken. Hij werkt al maanden aan een ultieme brief gericht aan Dr. Condaleezza Rice, nationaal veiligheidsadviseur van president Bush. In deze brief aan haar zal hij de Amerikaanse regering voor een fait accompli stellen: kiezen voor een ultieme vernedering of een ultieme verandering. Als bekend wordt waartoe Rits als Lord of Deshima namens Japan in staat zegt te zijn, wordt de Amerikaanse regering ultiem vernederd, met verstrekkende gevolgen voor de status en politiek van de VS als wereldmacht. Als de Amerikaanse regering daarentegen wetenschappelijke denkbeelden van Nederlandse, Egyptische en Japanse geleerden wil accepteren, waarmee voor de hele wereld een nieuw tijdperk wordt ingeluid, zal de ultieme vernedering van de VS volgens Rits niet hoeven plaats te vinden. De VS zullen in dat geval gedwongen worden om pas op de plaats te maken en alle propagandamiddelen aan te wenden voor het bekendmaken van revolutionaire wetenschappelijke ontdekkingen. De toekomst zal uitwijzen of de visie van Van Kooten en zijn denkbeeldige wetenschappelijke vrienden de juiste is geweest. Zeker is dat van Kooten deze brief voor zich uitschuift, omdat hij de juiste woorden nog niet kan vinden. Zijn streven naar perfectie is ongelooflijk groot en belemmert zijn handelen navenant. Mevrouw Rice is inmiddels op 16 november 2004 door president Bush benoemd tot minister van buitenlandse zaken. Ik geef als schrijver enkel de informatie en laat de lezer oordelen. Ik heb getracht alles uit bronnen en middelen te halen. Het was

16

17 lastig om onderscheid te maken tussen realiteit en fantasie. Het bewustzijn van Rits bleek bezeten door herinneringen en fantasie. Wat Rits mij niet heeft verteld heb ik zelf aan de hand van bronnenonderzoek aangevuld. Mijn intuïtie is daarbij veel in conflict geraakt met mijn rationaliteit. Als ik koos voor gevoel kwam ik in verzet tegen logica en rede. Als ik voor intellect koos maakte ik gevoel kapot. Het was paradoxaal: mijn gevoelens gingen niet met intellect samen. Vriendin Monique, die Rits ook meegemaakt heeft, zegt mij meerdere malen dat ze het knap vindt dat ik uit zijn verwarde en half afgemaakte zinnen, goed leesbare verhalen heb kunnen schrijven.

2 Korte voorgeschiedenis Rits van Kooten Ondergedoken schilder “ Ik ben al op jonge leeftijd met de schilderkunst in aanraking gekomen. Tijdens WO II ben ik op driejarige leeftijd geschilderd door Frans van de Berg (1919-1989), die zich na de oorlog in het Limburgse Thorn zou vestigen. Deze schilder zat voor de nazi’s ondergedoken bij mijn moeder, evenals een aantal Joodse familieleden. Frans had geweigerd een schilderij aan Duitse bezetters te verkopen en het doek in hun bijzijn stukgesneden. Dit heeft mijn moeder later aan mij verteld. De Joodse familie Stern is na de oorlog naar Amerika verhuisd en waarschijnlijk in Cincinnati, Ohio een hoedenfabriek begonnen. Het portret van mij hing thuis in de woonkamer in Lochem, naast portretten van ook door deze schilder gemaakte werken van verwoeste delen van Arnhem evenals portretten van mijn zusters. Hoewel ik nog jong was herinner ik mij mede door latere gesprekken met mijn moeder, dat er tijdens de oorlog een gespannen sfeer hing door de onderduikers. Die zaten in de kelder en gingen wel eens zingen. Moeder had de grootste moeite om ze in toom te houden. Ze brachten het gezin Van Kooten in gevaar, heb ik later begrepen.” Een beeld van mijn jeugd “Ik ben als Jacob Ritske Cornelis van Kooten op 8 mei 1941 te Lochem geboren. Mijn ouders waren: Jacobus van Kooten, geboren op 15 augustus 1909 te Rotterdam en Cornelia Gerarda van Kooten- Groenewegen, geboren op 20 januari 1909 te Utrecht. Beide ouders zijn overleden te Ede. Moeder overleed op 8 mei 1989, vader op 20 augustus 1996 om 21.15 uur. Moeder was onderwijzeres en had Joodse voorouders. Vader Jacobus was eerst stuurman op de grote vaart, later werkzaam bij Provinciale Waterstaat Gelderland. Vader verbleef in mei 1940 bij de marine in Hellevoetssluis, waar geen order werd gegeven om de Duitse agressors aan te vallen, in tegenstelling tot een van zijn broers, Wim, die aan de Maasbruggen wel als marinier moest vechten. Vader zat tijdens WO II in een verzetsgroep (NBS) en was ondergedoken bij boer Prinsen in Barchem. Vaders schuilnaam in het verzet was Jacob van Lochum. Ik herinner me dat ik mijn vader de eerste keer verkleed als Sinterklaas met een machinegeweer onder zijn habijt heb gezien en toen als klein jongetje de cadeaugekregen Dinckytoys vertrapte, omdat ik niet met het machinegeweer mocht spelen. Mijn moeder maande mij met de woorden:”Je moet luisteren, want dit is je vader” Als klein kind heb ik tijdens de nadagen van WO II een Duitse kindsoldaat bloedend

17

18 en leunend op het hek in de voortuin aangetroffen. De kindsoldaat smeekte mij met zijn ogen om hulp en zei verschillende keren “Hilfe mir” Ik werd door een kindermeisje bij de gewonde weggehaald en naar binnen gebracht. De tweede keer dat ik mijn vader zag was op een regenachtige dag kort voor de bevrijding. Hij stond toen met een machinegeweer op de treeplank van een grote zwarte auto, waarin ik als kleine jongen werd geëvacueerd naar een afgelegen boerderij. Daar moest ik tegen mijn zin in een bedstee slapen.” 2.3 Oom Constant van Wessem “Ik bewaar fijne herinneringen aan de zomervakanties die ik vanaf mijn achtste levensjaar doorbracht bij oom Constant en de veel jongere tante Poldi in de binnenstad van Den Haag. Ik tekende veel en oom Constant leerde me de grondbeginselen daarvan nog beter te beheersen. De bibliotheek met vele boeken maakte indruk op mij, evenals het pianospel van deze oom, van wie ik anno 2004 nog steeds niet weet wat precies de familierelatie met de Van Kootens was. Oom Constant nam me vaak mee naar het strand van Scheveningen. Oom zat dan in een rieten strandstoel en ik speelde met zand en zwom in het zeewater, maar was daar meestal snel op uitgekeken. Ik ging veel liever tekenen en pianospelen met mijn oom. Oom Constant was niet alleen pianist, maar kon ook goed tekenen en liet me zijn tekeningen van naakte vrouwen en ook dieren zien. Ik probeerde ze na te tekenen en oom Constant bleek daarvan zeer onder de indruk, evenals het pianospel dat ik onder zijn leiding ten gehore bracht. Deze oom heeft oog voor mijn geniale talenten gehad en me zeker kunstzinnig gestimuleerd. Ik herinner me dat ik een keer door de chauffeur van mijn vader, Stef Meijer, met een zwarte Ford van de Provinciale Waterstaat van Gelderland, naar oom Constant en tante Poldi in Den Haag ben gebracht. Jacques Constant van Wessem was in 1891 te Den Haag geboren. Na het volgen van een muziekopleiding was hij schrijver geworden. Zijn vroege werk vertoonde duidelijk sporen van de nieuwe zakelijkheid. Hij was voor de Tweede Wereldoorlog redacteur van een tweetal literaire tijdschriften. Van zijn hand verschenen vele romans, literaire memoires, biografieën, studies en toneelstukken. Hij schreef ook onder het pseudoniem Frederik Chasalle. Oom Constant overleed in 1954 te Wassenaar. Eind jaren vijftig ben ik nog een keertje bij de Poolse tante Poldi op bezoek geweest. Ze vroeg mij geen contact meer te onderhouden, aangezien ze ruzie had gekregen met mijn beide ouders. Het is klote dat ik me niet kan herinneren welke band ertussen de families Van Wessem en Van Kooten heeft bestaan.” 2.4 Traumatische opvoeding? “Van mijn achtste tot mijn twaalfde levensjaar werd ik wel eens door mijn vader geslagen, omdat ik op school te weinig mijn best zou doen. Dit fysieke geweld heb ik toentertijd niet leuk gevonden, maar gebagatelliseerd door de status van mijn vader belangrijker te vinden. Vader was in de oorlog verzetsstrijder geweest en het feit dat hij in de oorlog de goede kant had gekozen vind ik nog steeds belangrijker om te onthouden dan het krijgen van een pak slaag. Anno 2004 ben ik van mening dat mijn vader me mishandelde vanwege zijn frustratie als voormalig verzetsstrijder. Mijn vader had veel aanmerkingen op het Nederlandse beleid. Als gevolg van de wederopbouw na de oorlog had Nederland een niet voor iedereen beter systeem gekregen. Mijn vader stond zijn vrienden uit het verzet niet toe om openlijk in het bijzijn van zijn zoon over politiek te spreken. Ik herinner mij een bezoek van een verzetstrijder die aan het Englandspiel had meegewerkt. Terwijl mijn vader in de keuken bezig was, knoopte de bezoeker een leuk gesprek met me aan. Ik gaf geïnteresseerd antwoord op gestelde vragen en luisterde geboeid naar diens verhaal dat de Nederlanders hun vrijheid aan de Russen te danken hadden. Dit gesprek werd op een botte manier door mijn vader

18

19 afgebroken. “Zoiets zeg je toch niet tegen een kind. Je moet die fantasieverhalen niet aan mijn zoon vertellen”, zei hij tegen de bezoeker. Ik werd voor het eerst geconfronteerd met het woord fantasie. Het kreeg voor mij een andere betekenis. Wie moest ik nu geloven: de oudere man die met mij een fijn gesprek voerde, of mijn vader die ons van het gesprek afhield? Door wie waren de Nederlanders dan in feite bevrijd? De Amerikanen en Canadezen, of de Russen? De Engelsen hadden bij Arnhem verloren. Op school tijdens de aardrijkskunde lessen van meester Roders leerde ik dat Rusland onze vijand was. Toen ik tijdens een van die lessen de opmerking maakte dat Nederland, het dichtstbevolkte landje ter wereld, toch geen vijand van het grote Rusland kon zijn, werd ik door meester Roders met de woorden “Ga jij er maar uit” uit het lokaal verwijderd en op de gang gezet. Volgens mij heeft mijn vader mij vertrouwen bijgebracht. Ik moest te vertrouwen zijn in de toekomst, anders zou ik geen mens zijn.“ “Op zondag werd er verplicht gewandeld in Zijpendaal. Mijn vader en ik werden altijd vergezeld door een hond en soms door zussen. Moeder was slecht ter been en ging vrijwel nooit mee. Als vader ging wandelen moest ik mee, ook al had ik er geen zin in. Op een keer werden we tijdens een wandeling in het Zijpendaalse bospark vergezeld door een bekende van mijn vader. Beide mannen spraken over de Zijderoute, welke ze het Hazepad noemden. De man wees naar het noorden en zei dat die route daar ongeveer gelegen moet hebben. Ik durfde het gesprek niet te onderbreken en heb later op school naar de betekenis van de Zijderoute gevraagd. Ik kreeg toen te horen dat die route naar China had gelopen. Ik ben daarna twee keer weggelopen om die weg naar China te zoeken. Beide keren belandde ik zonder paspoort aan de grens bij Babberich en kon niet verder. Daarbij heb ik een keer noodgedwongen een nachtje in een cel doorgebracht, voordat de MP mij weer met step in een militaire Jeep naar Arnhem terugbracht.” “De schilder Frans van de Berg was na de oorlog verkenner voor de Canadezen en heeft geholpen met het opruimen van achtergebleven munitie. Hij kwam vaak bij de Van Kootens op bezoek. Bij een van die keren kwam hij met een pantserwagen. Ik heb daarin met hem een ritje op de Veluwe mogen maken. Oom Frans, zoals ik hem noemde, zei toen dat ze je in een dergelijke auto niks konden maken.” “Voor mijn zevende verjaardag had mijn vader mij een timmerdoos beloofd, met hamer, spijkers, nijptang etc. Waarschijnlijk rond vijf uur in de morgen stond ik die 8e mei 1948 op de slaapkamerdeur van mijn ouders te bonzen, want ik verheugde me op de timmerdoos en had daarvan de hele nacht niet kunnen slapen. Vader heeft me toen voor het eerst een verschrikkelijk pak slaag gegeven. Ik zou pas uren later een doos met timmerspullen krijgen. De vooroorlogse hamer en de nijptang herkende ik als zijnde die van mijn vader. Later begreep ik dat mijn vader voor zichzelf nieuwe had gekocht. Op mijn zevende verjaardag timmerde ik recalcitrant direct een tank en wel zodanig dat de buurman er aan te pas moest komen om mij er weer uit te halen. Een reactie op het pak slaag dat mijn vader me die morgen had gegeven?” “De eerste keer dat ik verliefd werd op een vrouw, was in de tijd dat ik in de Ruisdaelstraat te Arnhem woonde. Aan de overkant van mijn ouderlijke woning, woonden Astrid en Hildegard van Hal, een eeneiige tweeling. Hun vader had een aannemersbedrijf. Ik kwam de beide meisjes vaak wandelend met hun moeder in het Zijpendaalse bospark tegen. Ze zaten niet bij mij op school. Ik speelde met de meisjes op straat en in de tuin. Hildegard was in de ogen van mij favoriet, omdat ik haar de liefste vond. Astrid vond ik een haaibaai. Ik had evenwel grote moeite om de beide meisjes van elkaar te onderscheiden. De eerste contacten met het vrouwelijk geslacht verliepen hierdoor problematisch. Als ik Astrid in plaats van Hildegard

19

20 een kusje op haar wangetje had gegeven, kreeg ik een klap en liep ze verontwaardigd naar haar moeder. Hildegard kon ik wel gewoon een hand of een kus geven.” “Vanaf mijn twaalfde jaar begon ik vreemde talen te leren. Ik sliep ’s nachts weinig en las dan leer-het-zelf boekjes om kennis van velerlei talen, waaronder ook oude, te verkrijgen. Ik heb wel zo’n twintig talen bestudeerd. Ik kan nu voldoende Arabisch spreken om een gesprek te kunnen voeren, maar dat mag niemand weten. Op 63-jarige leeftijd beheers ik een beetje Chinees, Japans, Sanskriet en Yoruba. Mijn kennis van het Latijn en Grieks is niet zo best. De badkamer in de Koningstraat was volgens mij een soort folterliefde kamer. Iedere zaterdagochtend vroeg werd ik daar door mijn vader in elkaar geslagen, terwijl mijn moeder er huilend bij aanwezig was. Weigerde ik mij vanwege watervrees te wassen? Wilde ik me niet laten dwingen, of wou mijn vader van mij een geharde man maken? Hoe worden ouders zichzelf en hun kinderen de baas? Toen ik als jonge kunstenaar in Antwerpen en Parijs studeerde en in Arnhem het ouderlijke huis opzocht, wilde mijn jongere zus Cobée dat ik me in de badkamer zou wassen. Ik voelde me verlegen. Het bleek dat zij met mij de liefde wilde bedrijven. Dit is mijn eigen zuster, dit kan niet, was mijn eerste reactie! Ik liet het toe, omdat ik het spelen van mijn zus met mijn pik niet kon weerstaan. Ik kreeg een erectie welke ik niet wilde. Mijn zus was geil en wilde dat ik haar liefhad. Het scheurde me aan flarden. Het is later nog een keer gebeurd, maar toen heb ik mezelf beter in de hand gehouden. Ik kwam hierna nooit meer thuis. De impact was te groot geweest. Ik ging vrouwen zien als afschuwelijk mooie monsters.” “Mijn oudere zuster Anna liep in die jaren vijftig lichtgekleed en ook wel naakt op de bovenverdieping in de Koningstraat rond, evenals veel mooie vriendinnen van haar. Anna kwam vaak bij mij op mijn kamer. Op een keer lag ze vier uur lang bloot op mijn bed en ik dacht, laat ik haar maar eens een keertje pakken. Dat pakte verkeerd uit, Anna ging naar onze moeder en die heeft het volgens mij verder prima opgelost. Ik ontmoette Anna weer in Brussel. Ze was getrouwd met Steve Pope, een leuke alcoholist. Nadat Anna iets tegen haar man had gezegd wat ik niet wist, wilde Pope mij vermoorden als hij mij weer zou zien.” 2.5 Brief van zijn moeder? Een aandoenlijke, waarschijnlijk onbetrouwbare brief uit november 1966 van zijn moeder getuigt van de lichamelijke opvoeding door zijn vader en geeft tevens een beeld van Rits en zijn moeder. Arnhem november 1966 Aan mijn allerliefste zoon Rits, “Het spijt mij verschrikkelijk, dat vader jou in je leven zo hard heeft geslagen en geschopt. Als kind al mocht hij je niet, maar ik hield en hou nog steeds van hem. Daarom zal ik je de dingen waar je zo aan gehecht was, de tafel en stoelen van je grootvader, Adrianus en de schilderijen de Rotte, Veronica en opoe Veronica, zoals je haar altijd noemde, aan jou nalaten. Ik heb van Johnny de selfkikker gehoord dat je in Antwerpen en Parijs bent afgestudeerd, en je nu Doctor bent geworden. Ik ben erg trots op je, en zal dit dan ook zoals Johnny mij gevraagd heeft, niet aan vader vertellen. Ook zal ik je enkele papieren nalaten zodat je vader een beetje begrijpt. Ook ben je niet in Lochem geboren, maar in een auto bij Arnhem. Dat was op 10 mei 1940. Johnny zei me dat je dat al wist. Je vader heeft je ook financieel erg benadeeld, en heeft je schilderijen verstopt in het plafond van de kelder, ik probeerde hem nog tegen te houden maar

20

21 heeft me toen voor het eerst geslagen. Ik kon jouw brieven nooit lezen, en jij de mijne niet, daarom laat ik dit door een leerlinge overtypen. Ik hoop dat je nog lang zal leven. Je liefhebbende moeder.” Cornelia

Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen “Ik was het niet eens met de militaire positie van Nederland in de NAVO. In 1959 ga ik studeren in België en Frankrijk. Mijn toelating tot het Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen werd mogelijk gemaakt dankzij een Nederlandse studiebeurs. Toelating tot de Sorbonne te Parijs werd financieel mogelijk gemaakt door een studiebeurs welke werd verschaft door de Egyptische Mafalda Marouf, die bevriend was met de eveneens uit Egypte verbannen koning Faroek.” “Het toelatingsexamen voor de academie in Antwerpen duurde officieel twee weken, maar ik was na 1 dag al klaar. Mafalda Marouf was zeer onder de indruk van mijn prestatie. Ze dacht dat ik een genie was. Mafalda was gek op kunst en bezocht in het kader daarvan de academie in Antwerpen met een paar Egyptenaren. Ze woonde in Parijs en in de buurt van Lissabon (Estoril) Ze was de rechterhand van koning Faroek en in 1952 verbannen uit Egypte door de nieuwe machthebbers Nasser en Naquib. Mafalda wilde dat ik mijn veelzijdige talenten verder ontwikkelde en snel een academische titel zou behalen. In Parijs zou ik aan de Sorbonne kunstgeschiedenis kunnen studeren en tevens militaire kennis kunnen opdoen. “Wil je een militaire opleiding?”, vroeg ze mij. Ik wilde toen wel een goede militaire training, maar ook wel modeontwerper worden. Dat laatste wimpelt Mafalda af. Ze vond het belangrijker dat ik een militaire opleiding zou krijgen. Het Algerijnse FLN zou niet lang na dit gesprek geld van Mafalda ontvangen om mijn opleiding, tezamen met enkele Egyptenaren (namen wil ik niet noemen, want ze leven nog) te bekostigen. 2.7 Algerije In 1960 ga ik via Marokko naar Algerije om daar een militaire training te volgen bij het Algerijnse Front de libération nationale, het FLN. Dit bevrijdingsleger voerde op dat moment een guerrilla tegen dienstplichtige Fransen en zwaar opgeleide leden van het Vreemdelingenlegioen. Ik leerde gedurende 3½ maand met zo weinig mogelijk middelen zoveel mogelijk schade aan te richten en maakte kennis met de modernste intimidatietechnieken die voor handen waren. Mijn geestelijke instelling zou hierdoor ook zodanig veranderd worden, dat ik met zo weinig mogelijk middelen een zo groot mogelijk effect leerde te bereiken in mijn dagelijks leven. Anno 2004 weet ik met 30 euro in de week een sober maar “gelukkig” leven te leiden zonder me te vergrijpen in een Arnhemse supermarkt. De militaire toptraining bij het FLN kostte natuurlijk veel geld en werd betaald door de na de staatsgreep van 1952 uitgeweken groep van Egyptenaren, waaronder koning Faroek en Mafalda Marouf. Ik had er na 3½ maand genoeg van begrepen, werd brutaal en kreeg ook van een instructeur te horen dat ik maar beter kon vertrekken. Ik kreeg na twee dagen lopen een lift van een zestal Algerijnen, die met een oude vrachtwagen op weg waren naar Oran. Deze reis door het zanderige en rotsachtige Algerije duurde twee dagen. Gedurende die tijd kreeg ik het gevoel dat de onderling Arabisch sprekende mannen

21

22 sympathiseerden met de Fransen. Ik ben vlak voor de stad Oran uitgestapt en heb de laatste kilometers lopend afgelegd. Achteraf had ik misschien beter tot het eind van de rit mee kunnen rijden. In de stad Oran werd ik met mijn spijkerbroek en Schotse trui door de Franse geheime dienst gearresteerd op verdenking van spionage of sympathie voor het FLN. Ik belandde in een kamer waar je het verschil tussen dag en nacht niet bemerkte. Ik ben daarin vele dagen gefolterd. Ik werd langdurig naakt met handen boven mijn hoofd onder een douche vastgebonden, terwijl ik net op mijn tenen kon staan. Indien ik Algerije via het al onafhankelijke Marokko zou hebben verlaten, had de Franse geheime dienst mij niet te pakken kunnen krijgen en zou mijn leven er anders hebben uitgezien. Anno 2004 heb ik nog steeds angst om onder de douche te gaan. Nelson Mandela is in die tijd ook door het FLN opgeleid, evenals twee Egyptenaren, die nu nog belangrijke functies bekleden bij de Egyptische overheid. Deze Egyptenaren zijn net als ik lid van de tegenwoordige Augustusgroep. Dit tegen kernwapens in het leven geroepen geheim genootschap is tijdens de oorlog in Algerije te Parijs opgericht. De drijfveer daartoe was de machteloosheid bij leden van de Japanse elite tegen het overwicht van de VS. Mijn biologische Japanse zuster, Himiko, zou contact hebben gezocht met Ryo Namikawa en de vader van de huidige Japanse keizerin Michico Shoda (de dochter van de molenaar) zou er ook bij betrokken zijn geweest. Na de val van de tweede atoombom op 9 augustus 1945 te Nagasaki was het hun door de Amerikaanse bezetters verboden om zich in het openbaar over de nucleaire aanval uit te laten. De onderlinge communicatie tussen de leden van deze groep, wordt al meer dan dertig jaar in Ede via een kruistelefoon en in sommige gevallen ook via de korte golf opgenomen. De contacten zijn in het Engels en soms in het Arabisch als ze in Ede worden uitgewisseld.” Afwisselend Parijs / Antwerpen “Weer vrijgelaten na mijn eerste ervaring met een geheime dienst en foltering, reisde ik per boot naar Marseille en liftte naar Parijs. Mijn Egyptische vrienden hebben er later uit veiligheidsoverwegingen voor gezorgd dat ik ook de Franse nationaliteit kreeg.” “In de winter studeerde ik in Antwerpen bij o.a. professor Albert Crommelinck, een Belgische portretschilder. In de zomer studeerde ik in Parijs, waar ik les kreeg van o.a. een Arabische professor die alle christenen tot moslim wilde maken. Beide instituten wisten niet dat ik meerdere studies volgde. In Parijse hotels volgde ik jarenlang privé-lessen van hooggeplaatste militairen. Een Franse generaal en een Zweedse admiraal gaven mij onderricht in moderne oorlogvoering. Ze werden betaald door Faroek. De Zweedse admiraal Björkland leerde me hoe je met atoomwapens politiek kunt bedrijven. Aan de Sorbonne stond ik onder een andere naam ingeschreven. Ik maakte af en toe een doek om de professor in Antwerpen te laten merken dat ik nog met mijn studie van de schilderkunst bezig was. In 1963 kon ik dankzij Mafalda aan beide scholen versneld afstuderen. Mafalda kocht zowel in Parijs als Antwerpen professoren om. Ze vond dat ik zo snel mogelijk een academische titel moest behalen. Ik ben door mijn talent en gedrevenheid zelf in staat geweest om zowel in Antwerpen als Parijs mijn studie met een jaar te verkorten. Aan mijn proefschrift in Parijs was ik aan het begin van mijn studie aan de Sorbonne reeds begonnen. Mijn dissertatie in Parijs ging over de invloed van Arabische architectuur en mozaïek op de architectuur in het laat middeleeuwse Europa. Hiermee promoveerde ik tot Dr. in de kunstgeschiedenis. In Parijs stond ik eerst ingeschreven in Hotel Europe in de Rue Mouffetard, later betaalde Mafalda voor mijn verblijf in Hotel La Louisiane in de Rue de Seine te Parijs. De Vlaeykensgang 5 was mijn woonadres in Antwerpen. Dit eeuwenoude steegje bevindt zich achter het poortje aan de Oude Koornmarkt 16. De naam Vlaeykensgang of Vlaaikensgang verwijst zeer waarschijnlijk naar een vlaaien- en wafelhuis dat in de gang van de

22

23 schoenmakers heeft gestaan. Vincent van Gogh heeft eind 1885 en begin 1886 twee maanden de Antwerpse Academie voor Schone Kunsten bezocht en toen in de Vlaeykensgang op nr. 4 gewoond.” “Ik heb ongeveer 2 jaar in de Vlaeykensgang gewoond, een middeleeuws hofje. Een Antwerpse straat waar de tijd stil was blijven staan. De bestrating bestond uit kinderkopjes en aan het eind van de uit 1591 daterende gang stond een groep heiligen onder een glazen stolp, waar altijd bloemen werden neergelegd. Er woonden arbeiders, bejaarden en drie jonge kunstenaars van het Nationaal Hoger Instituut. Naast mij twee beeldhouwers, de uit Maastricht afkomstige Jean-Marie Bailleux, zich later Ceasar noemend en Frits Vertongen uit Dendermonde. Hans Hamers, die een beurs van de Belgische regering had gewonnen studeerde in die tijd ook aan het Instituut.” In een gesprek op zaterdag 24 april 2004 met de schrijver vertelt Hans Hamers dat hij zich herinnert hoe hij Rits voor het eerst ontmoette in de Vlaeykensgang. "Ik trof hem clair obscuur, dus bij kaarslicht, op Rembrandteske wijze schilderend aan een zelfportret. Wat mij frappeerde was zijn kinderlijke onschuld en helderheid in zijn oogopslag. Deze indruk is bepalend geweest voor mijn sympathie voor Rits, welke ondanks latere conflicten, voortvloeiend uit mythomanie en mystificatie inzake Isis, is gebleven. Rits is door zijn fantasie inzake de paradijsgedachte een blijvende inspiratiebron voor mij gebleven". Rits: “Frits Vertongen woonde in het kamertje van waaruit Vincent van Gogh de toren van de Onze Lieve Vrouwe kathedraal heeft geschilderd. Ik vond deze kerk als bouwwerk bijzonder interessant en heb vanuit datzelfde perspectief de grootste toren geschetst en later ook geschilderd, gefascineerd als ik was door de geschiedenis van bouwmeester Appelmans, die van die toren is gesprongen, omdat de andere toren was gaan zwabberen en hij van de stad Antwerpen niet verder mocht bouwen. Op de plek waar hij te pletter is gevallen, staat nu een bronzen beeld van bouwmeester Appelmans. Het schilderij "Antwerpen" van mij is verworven door mevrouw Meeuwwessen-Carnoy, de moeder van mijn vriend de acteur Wim Meeuwwessen en echtgenote van de voormalige minister van staat van België. In de Vlaeykensgang heerste anno 1959 nog steeds een middeleeuwse sfeer en er kwamen nog geen toeristen. Niet elke woning was aangesloten op het elektriciteitsnet en de schouw was nog uit de Spaanse tijd. De bewoners moesten hun behoeften doen op de kabinetten buiten. Door de halfopen klapdeurtjes kon je bij weer of geen weer zien wie er op zat. De beheerster van de Vlaeykensgang, die ook de huur inde, welke in het begin 300 franks en later 500 franks bedroeg (15 gulden en 25 gulden), was madame Van Dijck. Dit krasse oude vrouwtje was goed bij de tijd en ik dronk vaak koffie bij haar. Alle huurders hadden corveedienst om de kabinetten schoon te maken. Ik slaagde erin me vrijwel altijd te onttrekken aan deze corvee, omdat ik een wit voetje had bij madame van Dijck. Ik hoefde het vieze klusje maar om de drie maanden te doen, maar in de twee jaar dat ik in de Vlaeykensgang woonachtig was heb ik in mijn herinnering slechts een keer een weekje me van die taak gekweten. Madame van Dijck was een nazaat van de hofschilder Sir Anthonie van Dijck (Antwerpen1599- Londen 1641), in mijn ogen een schilder van het type en prijsklasse Frans Hals. Zij bezat een groot werk van haar illustere verre voorvader: een groot bruin schilderij met ongesigneerde portretstudies. Het stond in een soort rommelkamer en ze vond het een sta in de weg. Ik mocht het hebben als ik een kinderportret van een meisje voor haar zou maken. Aan de hand van een foto maakte ik het portret en vroeg of ik drie van de vier portretstudies van Van Dijck uit het grote doek mocht snijden, zodat ze in een koffer pasten. Vanwege het formaat wist ik anders niet waar ik er mee heen moest. Met een scheermes heb ik er drie uit gesneden, de vierde was volgens mij niet om aan te zien en is met

23

24 de rest van het doek in de ijzeren haard onder de schouw in mijn kamer opgestookt. Twintig jaar later, in 1979 heb ik tezamen met mijn toenmalige echtgenote Yuki, de drie portretstudies van Van Dijck als een appeltje voor de dorst Japan binnengesmokkeld. Ik dacht toentertijd, dat als we ooit zonder geld zouden komen te zitten, de portretten volgens mij wel 40.000 gulden per stuk zouden kunnen opbrengen. Toen we op het nieuwe vliegveld van Tokio aankwamen, was ik helemaal vergeten dat de drie portretten van Van Dijck in Yuki's koffer zaten. De Japanse douanebeambte vroeg aan Yuki of ze zeker wist niets te hebben om aan te geven. Toen hij haar, naar mij kijkend, als laatste vraag stelde of niet iemand anders iets in haar koffer gestopt zou kunnen hebben, heeft ze zonder blikken of blozen een overtuigend ontkennend antwoord gegeven. Eenmaal door de douane vroeg ik haar wat de Japans sprekende douanebeambte aan haar gevraagd had. Ik was alleen maar bang geweest dat onze uit Amsterdam afkomstige koffer geopend had moeten worden vanwege mogelijke drugsinhoud. Bij het oproepen van bovengenoemde belevenissen realiseer ik me zich opeens weer dat ik nog steeds de wettige eigenaar ben van de portretstudies van Van Dijck.” “De Vlaeykensgang vertoont nu een totaal ander beeld. Het is de verdienste geweest van de kunsthandelaar, architect, decorateur en antiquair Axel Vervoordt, dat de Vlaeykensgang van de ondergang is gered. In de jaren zestig bestonden er plannen om het idyllische steegje te slopen en er een parking van te maken. Vervoordt heeft de Vlaeykensgang in 1969 op 21jarige leeftijd uit winstbejag aangekocht en omgetoverd tot het duurste steegje van Antwerpen met als topattractie het vijfsterrenrestaurant Sir Anthonie van Dijck, een internationale trekpleister. Ik ontdekte deze metamorfose omstreeks 1985, toen ik een aantal Zweedse en Japanse vrienden Antwerpen liet zien. Temidden van het stadsgewoel wilde ik hen laten binnentreden in een totaal andere wereld, het noordwest Europese heiligdom waar ik in mijn studententijd geborgenheid had ondervonden. Het was voor mij een cultuurshock om te ontdekken dat alleen mijn pittoreske huurhuisje in de Vlaeykensgang, waar de Spaanse schildwacht gehuisvest was geweest, was verdwenen en opgeofferd aan een klein pleintje geplaveid met kinderkopjes. Het voormalige verblijf van Jean-Marie Baillieux, waar de Spaanse commandant van de stad Antwerpen had gezeteld, was gerestaureerd. Als ik anno 2004 terugdenk aan de schok die me trof bij het aanschouwen van het verdwenen schildwachthuisje, voel ik meer verdriet dan het moment dat ik het WTC in New York op televisie ineen zag storten. De vernietiging van mijn huisje in de Vlaeykensgang gaf me meer verdriet dan de latere aanslag op de Twin Towers.” “In Antwerpen hing een hele fijne sfeer. Ik heb veel gedronken met collega-kunststudenten, zoals Fred Bervoets, Ferre Grignard, Eberhard Koch, Adriaan Raemdonck en Christiaan de Ridder. Professor Albert Crommelinck schilderde al zijn portretten hartstikke dood. Hij was meer technicus dan kunstenaar. Hij had een keer kritiek op mij. Hij vond de achtergrondkleur van een doek (van het mooie model Jaqueline) niet mooi. Ik had expres een gemene groene kleur als achtergrond gebruikt. Toen de Frans sprekende professor het atelier binnenkwam zei hij blauw te prefereren: “Cette couleur là, je préfère ça en bleu”. Ik wist al dat hij dat zou gaan zeggen en had op het moment dat de professor het zei het blauw al op het doek. Ik had altijd het gevoel dat me niets geleerd kon worden. Nu de professor voor schut was gezet, zou deze een jaar niets tegen me zeggen en kon ik wel weer naar de kroeg of Parijs gaan. Lang na mijn afstuderen ben ik met een mooie Japanse vrouw bij Crommelinck in Brussel op bezoek geweest. Ik gaf toen hoog op over Japanse vrouwen. Ze gingen nooit vreemd, konden lekker koken etc. Een half jaar daarna is de professor met een jonge Japanse vrouw getrouwd. Ik studeerde ook nog een paar blauwe maandagen bij Prof. Antoni Tapiès in Barcelona, waar de bevriende schilder Daniël Argimon woont aan de Borrell en bij de Argentijn Lucio

24

25 Fontana in Milaan. De invloed van Fontana op mij is te merken op schilderijen, welke in 1967 van mij in het museum voor stad en lande te Groningen zijn tentoongesteld. Lucio maakte o.a. schilderijen die bestonden uit grote linnen doeken waar hij alleen met een mitrailleur op had geschoten. 2.9 De Quarles van Uffortprijs “Aan deze prijsvraag voor de provincie Gelderland nam ik deel, toen ik in Antwerpen studeerde. Rik van Bentum (1936-1994, was getrouwd met Kitty Courbois) en Mark Brusse (leeft nog in Parijs) deden ook mee. De schilderijen “ Hiroshima mon amour” (Franse film) en “de huid van Nagasaki” waren door mij van Rik gekocht. Voor de Quarles van Uffortprijs stuurde ik het doek “Arnhem mon amour” in. Afmeting 200 x 150 cm. Ik was me niet bewust dat dit schilderij ook een politieke betekenis kon hebben. De prijs is nooit uitgereikt en mijn schilderij is verdwenen. Een uiterst vreemde zaak! Hierna schilder ik politiek geëngageerde doeken als:” De dood van Lumumba”, “Bagdad” en “Vietnam”, een bloedader met symbolen van de VS. Rik van Bentum vond de atoomaanvallen op Hiroshima en Nagasaki ook vreselijk, evenals het feit dat de Japanners er van de Amerikaanse bezetters 7 jaar lang niet over mochten praten en het liefst ook niet over nadenken. Het doek “Hiroshima mon amour” was volgens mij een topstuk en had in het Stedelijk Museum te Amsterdam tentoongesteld moeten worden, als tegenwicht tegen Auschwitz, maar de Hollanders mochten niet zien hoe een kunstenaar over de andere kant van de wereld dacht. Het door mij van Rik gekochte doek kwam bij mijn ouders te hangen. Toen ik het later wilde hebben werd ik door een zoon van mijn zuster Anna in de Koningstraat bedreigd, Giovanni Giani. Deze ijsverkoper en lul-de-behanger uit Italië zei tegen mij:”Als je dat doek terug wilt hebben, vermoord ik je!” Mijn familie wilde waarschijnlijk niet, dat als gevolg van het huwelijk van mij met een Japanse vrouw, kapitale schilderijen aan Japanners nagelaten konden worden. In Antwerpen was ik als schilder in de vrije kunst afgestudeerd. De laureaat is in Brussel uitgereikt door een cultureel attachee van koning Boudewijn. Ik mag me professor noemen als ik lesgeef. Het zou me in Nederland verboden worden, omdat ik staatsgevaarlijk zou zijn.” 3 De jaren zestig 3.1 Koffieapparaat doorkliefd “Op vakantie in Arnhem beleefde ik het volgende avontuur. Tijdens een drink- en eetgelag in het restaurant van hotel Carnegie met Rik van Bentum, Jan Cremer (waarvan ik dacht dat hij bij de gemeentereiniging werkte, hij vree met mijn zus Anna), Mark Brusse, Titia Poelsma en Frits Heinsius loopt het uit de hand. Waarschijnlijk op aangeven van de sfeerbepalende Friezin Titi, pakte Frits een groot zwaard van de muur. Hij liep daarmee naar een heel groot metalen koffieapparaat dat in het restaurant stond. Met zijn grote gespierde armen sloeg hij het apparaat middels het zwaard aan diggelen, waarop een van de aanwezigen zei: “dat moet je niet doen” en Titi zei: “hang dat zwaard nou weer aan de muur!” Als hij door zou zijn gegaan had hij het hele restaurant kort en klein geslagen, inclusief de schilderijen die er hingen. Er was verder niets aan de hand en er werd gewoon doorgezopen en gegeten. De volgende dag belde eigenaar Heinsius mij op en vroeg of ik nog een leuk schilderij te koop had, dan zou hij even langs komen. Hij verschijnt in de Koningsstraat en vindt het schilderij van mijn geliefde model Martha mooi. Hij pakt het op en zegt:” Zo, hiermee wordt de schade die jullie gisteravond hebben aangericht wel vergoed!” Daarmee liep hij de deur uit, mij als

25

26 verbouwereerde schilder achterlatend. Ik werd dus degene die voor de schade moest opdraaien. Nu hangt “Martha” in Carnegie Cottage, in de ogen van mij een soort luxe pannenkoekenhuis nabij het Kröller-Müller. Japanse toeristen kunnen nu begrijpen wat je met een Japans zwaard kunt aanrichten. Jan Cremer zou later over mijn vrienden schrijven: Simon Vinkenoog was de lange deegsliert en Franck Gribling was een grijpling. Ik vind Jan Cremer een goed schilder, maar een slecht schrijver. Simon Vinkenoog vind ik een goed schrijver, maar een slechte schilder.” 3.2 Rits als schilder “Als schilder ben ik behoorlijk actief. Ik probeer als vrije schilder de top te bereiken en wil geen geleid hondje van een museumexploitant zijn. Als ik in 1964 een hongerstaking voor Arnhemse kunstenaars organiseer, krijgt iedereen een atelier, behalve ik. Ik ga alleen exposeren in exclusieve omstandigheden. Kunst is voor mij elitair, maar voor iedereen toegankelijk, omdat kunst iedereen kan boeien. De essentie van kunst bestaat in het omzetten van expressie in techniek. Ik ontwikkelde een techniek om van goede foto’s een nauwgezet portret te maken. Ik ben beïnvloed door de in Kleef geboren Joseph Beuys (1921-1986) en de Japanner Tetsumi Kudo (1935-1990) Ik vond het heel moeilijk om kleine kinderen te portretteren. De uitstraling komt van het kindje zelf. M.b.v. een foto kan het tot een perfectie leiden. Ik heb mijn schilderijen nooit beneden stand tentoongesteld en signeerde schilderijen alleen als ze helemaal af waren en er voor betaald was. Ik heet officieel Jacob Ritske Cornelius van Kooten. Als nom de plume gebruik ik: Rits van Kooten, Jacob Rits, Ritz II, Rits II en Rits van Kooten de Marnix. Ik wilde geen bekende Nederlander worden. Toen ik omstreeks 1969 met Lucia (vrouw Remco) Campert en dochters Cleo (worldwidewomanserie) en Manuela in de wijk Bijlmermeer woonde, had ik nog geen last van agorafobie. Aanvallen van agorafobie zouden me pas vanaf 1979 uit mijn evenwicht brengen. De architectuur van de Bijlmermeer werkte volgens mij criminaliteit in de hand. Met mijn architectuurschilderijen wilde ik poëzie maken van ellende, zodat mensen konden leven met dingen die absurd waren. Han Lammers, ook lid van de Kring en als PvdA wethouder o.a. betrokken bij de bouw van de Bijlmer, heeft volgens mij het mooiste schilderij gekocht uit de circa 20 stuks tellende serie schilderijen Bijlmer. Ik heb met mijn schilderkunst de Nederlanders ook een beetje proberen op te voeden. Mijn werk moest hen aanspreken, maar om ook mijn andere disciplines te kunnen blijven uitoefenen wilde ik niet een bekende Nederlander, laat staan beroemd, worden.” “Een schilderij kan volgens mij leuk, mooi of goed zijn. Mijn werk moest goed zijn. Dat ik als colorist ook sfeergevoelig en poëtisch werk heb afgeleverd, wil ik maar moeilijk erkennen. Ik wilde alleen maar met de werkelijkheid te maken hebben en ben daarmee tot het uiterste gegaan. Mensen moesten mijn werk willen hebben. Mijn enorme geldingsdrang is ook duidelijk in mijn werk terug te vinden. Wanneer men mijn architectuurschilderijen in ogenschouw neemt vallen 3 dingen op. In de eerste plaats is het gebouw prachtig gecentreerd en gedetailleerd. In de tweede plaats wordt de door mij geziene werkelijkheid op een fotografische manier vastgelegd. In de derde plaats maak ik gebruik van verfijnde kleurtoepassingen en een diffuusheid welke het doek poëtisch maken. Waar het volgens mij in de schilderkunst om gaat, is de aarzeling van de artiest om met penseel en verf contact te maken met het doek. Het aanbrengen van verf moet verstandelijk gaan (indirect) en niet zonder denken het doek direct bedekken zoals bijvoorbeeld Karel Appel beweert te doen. Alles wat ik geschilderd heb is uit mezelf gekomen en ontstaan. Ook heb ik er vaak lang over gedaan om een kunstwerk te vervolmaken. Ik heb nooit iets in

26

27 opdracht kunnen of willen doen. Alleen bij het portret van koningin Beatrix is er sprake van een semi-opdracht. Toen dit doek door John van Doorn in 1985 in Galerie Brinkman te Amsterdam werd onthuld, was het volgens mij nog niet helemaal af.” Rits is een schilder van zijn tijd geweest. Hij heeft in zijn werk de zaken voor de mensen iets beter willen voorstellen en niet slechter. Hierdoor zouden ze een beter gevoel over hun omgeving moeten krijgen. De in realistische stijl gemaakte architectuurschilderijen geven de onmiddellijke communicatie tussen werk en beschouwer goed weer. Wie als bewoner van een flat in bijvoorbeeld de Bijlmermeer negatieve gevoelens had gekregen, zou bij het zien van een door Rits gemaakt Bijlmermeerschilderij een positief gevoel over de woonomgeving kunnen krijgen, alleen al vanwege het feit dat hij vervuilende graffiti heeft weggelaten. In de jaren zestig werd de term postmodernisme gebruikt voor kunstvormen die zich afzetten tegen het elitaire en intellectuele karakter van de kunst. Postmoderne kunstenaars gebruikten allerlei vormen, van pulpliteratuur tot reclameslogans, om de grens tussen de ernstige kunst en de massacultuur op te heffen. Postmodernisme verspreidde zich in de jaren ‘’70 ook naar andere domeinen van cultuur, zoals bijvoorbeeld architectuur. Rits wilde de elitaire kunst juist behouden en tevens toegankelijk maken voor de massa. De complexe relatie tussen taal en werkelijkheid heeft hij met zijn portretten en architectuurschilderijen proberen te verbeelden. Daarnaast was hij kritisch ten opzichte van ordenende principes als religie, politiek, wetenschap en kunst. 3.3 Telefoongesprek met Oppenheimer “Mecenas Mafalda vroeg mij in mei 1962 wat ik voor mijn verjaardag op 8 mei wenste. Ik heb toen een gesprek gevraagd met Julius Robert Oppenheimer (1904-1967), de man die enorme verantwoordelijkheid droeg voor de snelle ontwikkeling van kernbommen en les gaf aan de Caltec. Een wel zeer bijzondere wens voor een eenentwintigjarige jongen. Op 8 mei 1962 heeft Mafalda op mijn verjaardag via allerlei bevriende contacten het telefoonnummer van Oppenheimer verkregen en hem opgebeld. Toen hij aan de lijn kwam heeft ze me in het Engels aan Oppenheimer voorgesteld en me als pas volwassene met de atoomgeleerde bij haar thuis laten converseren. In het Engels dat ik op dat moment beheerste heb ik ruim een half uur met de geleerde van gedachten kunnen wisselen. Kernpunt was, dat het mijn Japanse zuster gewoon verboden was om over de bom op Nagasaki te praten. Het was zowel de Amerikanen als de door hen gemanipuleerde Japanners ten strengste verboden om over de atoomaanval op Nagasaki te praten. Mijn zuster Himiko (schuilnaam) heeft 7 jaren met haar overlevingservaringen van Nagasaki in een isolement moeten leven, omdat ze er niets over naar buiten mocht brengen. Ryo Namikawa is een van de mensen geweest die onderhuids na afloop van die zeven jaren na de bom op Nagasaki, de propaganda van Japan in banen heeft weten te leiden. De Amerikanen heeft hij te vriend weten te houden door de Westerse cultuur op het gebied van schilder- en dichtkunst op gelijke hoogte te stellen met die van de Yamato’s. Die kernbom op Nagasaki was een meer dan prehistorische gedachtegang. Niemand kan deze bom intellectueel verdedigen. Met de verstandelijke vermogens van de mens kan de aanval op Nagasaki nooit goed gepraat worden. Ik heb vragen gesteld als: waarom heeft u medewerking verleend aan de ontwikkeling van een wapen waar je de uitwerking niet van kunt weten? Oppenheimer zei tegen mij dat hij zich als wetenschapper misbruikt voelde door de machtspolitiek van de Westerse Ariërs, die zich superieur voelden aan de Yamato’s. Oppenheimer is zich er van bewust geweest dat hij tijdens de ontwikkeling van de atoombom meer met zichzelf te maken had dan met God. Ik heb Oppenheimer tijdens het gesprek verteld, dat ik niet in God geloofde. Oppenheimer

27

28 antwoordde dat hij aan het bestaan van God was gaan twijfelen. Hij besefte dat hij met iets bezig was geweest dat meer met goddelijke vermogens had te maken, dan met de mens. Goden zijn in mijn ogen bedacht door mensen.” 3.4 Het NAVO-incident “Na het afsluiten van mijn studie in Antwerpen en Parijs, keer ik terug naar Arnhem. Daar word ik begin 1963 in de Koningsstraat nummer 84 opgepakt door de Marechaussee. Ik moest mijn dienstplicht nog vervullen. Aangekomen op de kazerne weiger ik als dienstplichtontduiker het militaire tenue aan te trekken en word daarvoor drie dagen in de cel gestopt. Op deze kazerne was Kees van Kooten sergeant, en met een “Ik ben Kees en ben je neef”, maakte ik voor het eerst kennis met hem en nam aan dat diens vader ook in het verzet had gezeten. (Kees is dus geen echte neef.) Al spoedig moest ik voor een militair tribunaal verklaren, waarom ik, met mijn ”terroristische training” geen soldaat wilde worden. Ik zei dat ik een opleiding tot militair heb gekregen en niet voor de NAVO tegen de USSR wil vechten. Ik vroeg een atlas om de grootte van Rusland te kunnen laten zien. Een Indonesische hooggeplaatste militaire rechter zei, wijzend op de kaart van Nederland: “ Ja, maar dit kleine landje heeft toch ooit Indonesië bezet gehouden?” Ik antwoordde:” Je kunt kernwapens toch niet vergelijken met kokosnoten?” Ik word uiteindelijk vrijgesproken en krijg groot verlof. Ik keer terug naar het huis dat ik van eigenaar Streefkerk in de Koningstraat huurde. Ik woonde er alleen. Het huis op nummer 84 had ongeveer 20 kamers en er kwamen regelmatig veel mensen op bezoek, o.a. Van Doorn ( John de Selfkicker), de Amsterdammers Vinkenoog en Bart Hughes (arts) en in Frankfurt gelegen Amerikaanse militairen en musici waaronder Paul Biase. Om informatie te krijgen over Amerikaanse wapens, verstrekte ik marihuana en hasj aan deze militairen.” 3.5 Staatsgevaarlijk? “In 1963 heb ik bezoek van twee BVD-ers gekregen. Het was rond dezelfde tijd dat Gert van der Zanten van De Telegraaf voor een artikel over mij in de Koningstraat langs was gekomen. Het was winter geweest en de heren van de BVD wilden geen koffie. Ze bleven onder aan de trap staan en hielden hun jassen aan en hoeden op. Ze kwamen mij de volgende boodschap overbrengen:” Je mag in Nederland geen lesgeven of openbare functies bekleden en je kunt je hier in Nederland maar beter niet vestigen, want dan zullen we je het leven zuur maken” ik vind het vreemd. Ik zou overal ter wereld les mogen geven, maar niet in Nederland! Anders zou ik mijn staatsburgerschap en rechten verliezen, zeiden ze. Als gevolg van deze mondelinge mededeling, welke op mij veel indruk maakte, zou ik later ook nooit een huis in Nederland kopen. Pas in 1978 zou ik solliciteren naar een professoraat in de kunstgeschiedenis en vrije schilderkunst aan de universiteit van Honolulu op Hawaï. De drie benodigde aanbevelingsbrieven aan professor Jon Wisnosky werden voor mij geschreven door Frank Gribling, Pieter Engels en Rik van Bentum. Ik had professor Wisnosky in 1977 ontmoet in Honolulu, toen ik met Yuki tijdens onze huwelijksreis Hawaï en Tokio bezocht. Ik speelde al langere tijd met de gedachte om op Hawaï of in Ancorage Alaska op een universiteit les te gaan geven. Yuki zou dan dichter in de buurt van haar ouders kunnen wonen. Honolulu ging niet door, volgens Wisnosky vanwege het feit dat de universiteit zou moeten bezuinigen. Maar misschien heb ik het ook aan mezelf te danken. Professor Wisnosky was op zoek geweest naar een statusverhogende Nederlandse schilder en geleerde. En ik had hem een krantenverhaal verteld over een Nederlander die in 1941 in de buurt van Java voor de

28

29 Nederlandse marine werkte en een Japans bericht had onderschept, waarin gemeld werd dat de Japanners Pearl Harbor gingen aanvallen. Hij zou dit bericht ruim een week voor de aanval aan de Amerikanen hebben doorgegeven. Met dit verhaal had ik de professor duidelijk willen maken dat Nederlanders naast schilderkunst ook in andere zaken bedreven waren.” 3.6 In de stront “Drie jaar na het bedreigende bezoek van de Binnenlandse Veiligheids Dienst in 1963 heb ik een heuse overval door de BVD meegemaakt. Vijf mannen gingen op zoek naar verdovende middelen. Dit vond plaats in een huisje aan het Rappardplein te Klarendal, waar ik met echtgenote Christell lag te slapen. Ik zei: “Ga maar in mijn atelier in de Walstraat kijken of je ze daar kunt vinden! “ In het riante atelier bevond zich toentertijd geen toilet. Ik had de gewoonte om mijn behoefte op een krant te doen en deze daarna dicht te vouwen en vlak bij de uitgang neer te leggen. Een soort ritueel dat ook in Antwerpen gebruikelijk was bij studenten en schilders die geen toilet hadden. De rechercheurs bleken helemaal niet te weten hoe verdovende middelen er uit zagen. Toen ze de volgescheten kranten, die ik vergeten was op te ruimen, openden, zei een van de rechercheurs:”Ja, dit is de befaamde hasjiesj.” Waarop een andere rechercheur zei:”Dit moet direct naar Den Haag voor onderzoek.” Ik werd geboeid naar het toenmalige politiebureau in de Bovenbeekstraat gebracht en opgesloten. Na ruim vier uren werd ik weer vrijgelaten.” 3.7 Contraprestatie of BKR Na de Tweede Wereldoorlog verkeerden veel Nederlandse kunstenaars in financiële nood. Daarom werd in 1949 een aparte sociale regeling getroffen om beeldende kunstenaars in geval van nood financiële hulp te bieden in ruil voor een artistieke prestatie, een contraprestatie. Deze “Regeling Sociale Bijstand aan Beeldende Kunstenaars”, zou in 1956, 1964 en 1969 door allerlei andere regelingen vervangen en gewijzigd worden, maar het begrip BKR bleef in de volksmond behouden. Het woord contraprestatie werd in de Van Dale, groot woordenboek der Nederlandse taal (tiende druk, negende oplage, 1982) ook als tegenprestatie en als volgt omschreven: “door beeldende kunstenaars tot stand gebracht werk dat aan zekere eisen voldoet, waarvoor zij een vergoeding ontvangen; ook die vergoeding zelf.” De BKR begon vanaf 1982 in te krimpen en werd in 1987 afgeschaft. De Nederlandse staat bleek ook geen geld meer te willen spenderen aan de opslag en conservering van de vele voor de BKR gemaakte doeken. Na 1987 konden kunstenaars hun voor de contraprestatie ingeleverde werk weer terug krijgen. “Tijdens mijn dubbelleven heb ik dankbaar van de BKR gebruik gemaakt. Voor de vele doeken die ik als tegenprestatie indiende werd ik goed betaald. Maar hoewel mijn naam achter op de schilderijen staat vermeld, heb ik ze niet altijd zelf uitgevoerd. Daarvoor huurde ik bijna uitsluitend buitenlandse kunstenaars in, die ik naar Nederland liet komen, waaronder: de Belgische Christine de Koning, de Française Lulu, de Amerikaan Alby Scot, de Nederlandse Katinka Gun en de Belg Tony Lagrière. Het is interessant te weten waarom ik mijn werk door hen liet uitvoeren. Was het uit luiheid of protest? Keerde ik me tegen het culturele beleid in Den Haag, waar ambtenaren konden bepalen wat kunst is? Samen met vele anderen dacht ik dat de kunstaankopen door het Rijk de positie van kunst op het nationale en internationale vlak zou verbeteren. De aangekochte kunstwerken werden echter alleen maar in kelders van musea en andere opslagplaatsen van het Rijk ondergebracht. Er was geen politiek beleid om topkunst van inferieure kunst te onderscheiden. Heel veel kunst van slechte kwaliteit werd

29

30 voor grote bedragen aangekocht en daarbij waren niet alle commissieleden vrij van corruptie en vriendjespolitiek. Ik erken dat ik daar ook aan heb meegedaan. Zo heb ik in Amsterdam het communistische commissielid Raymond Perridon de aankoop van het politieke schilderij “Leerdammer kaas” laten doordrukken. In ruil voor de aankoop door de BKR beloofde ik een schilderij van Perridon te kopen. Tijdens een gesprek had ik gezegd dat Raymond Perridon politiek en technisch gezien de slechtste schilder van Nederland was. Vanuit dat oogpunt was ik in staat om werk van hem te verkopen. Zelfs aan een commissielid van de Fondation Européenne! Ik ging er van uit dat de Nederlandse schilderkunst nog steeds een toppositie in de wereld had. Dankzij de bekendheid van Mondriaan en De Kooning in Amerika werd je als Nederlands kunstschilder in het buitenland meer serieus genomen. In Nederland werden kunstschilders volgens mij door arbeiders en de middenklasse als parasieten beschouwd. Anno 2003 lijkt dit nog steeds het geval. Aan de van mij gestolen schilderijen wordt volgens mij door de politie geen aandacht geschonken, maar als iemand in Nederland bij een supermarkt een pak rijst steelt komt de politie wel snel ter plaatse.” 3.8 Paradijselijke Prehistorie “Ik ben mijn atelier begonnen in de Walstraat (nr. 85) in Arnhem. Hier heb ik ook een start gemaakt met het archeologisch onderzoek naar de prehistorie. Er verschenen in die tijd ook al artikelen over Tjerk Vermaning, beweringen die op mijn weg lagen. De Drentse amateurarcheoloog Vermaning zou in maart 1975 ervan verdacht worden een groot aantal van zijn prehistorische vondsten te hebben vervalst. Hoewel Vermaning uiteindelijk werd vrijgesproken is het nog niet helemaal duidelijk of zijn vondsten nu vervalst of echt waren. De rechter sprak hem vrij vanwege gebrek aan bewijs en Vermaning zou tot zijn dood voor rehabilitatie strijden. De archeologische wereld is tot op de dag van vandaag verdeeld in twee kampen, pro - en contra – Vermaning. De amateur-archeoloog stierf in 1987 aan een hartkwaal, volgens zijn vrienden een gevolg van de aantijgingen tegen zijn persoon. Tjerk heb ik tweemaal ontmoet. In de jaren zeventig was ik een keer aanwezig in een studio van de VPRO, waar Vermaning werd geïnterviewd door Cherrie Duyns. Wat Tjerk zei, maar niet is uitgezonden, ligt volgens mij nog steeds in de kelder van mijn ex-echtgenote in Amstelveen. Tijdens een tweede ontmoeting met Vermaning ergens in Drenthe, heb ik tegen Tjerk gezegd dat mensen 160.000 jaar geleden al verstandelijke vermogens bezaten, die niet onder deden voor de vermogens van de mens van nu.” “Anno 2003 ben ik overtuigd van mijn volgende gedachtegang: in de Prehistorie verzorgden mannen het eten. Dat was belangrijker dan liefde, politiek etc. Vader zorgde dus in de oertijd voor het eten. Aten, verleden tijd van eten, is verwant met het woord ate, dat vader betekent. Atilla betekent flinke vader. Volgens Diderick van Bern was hij de zoon van een Friese koning en had uitzonderlijk zwart haar. Hij wordt in het Oera Linda Boek Zwarte Adel genoemd en had een adjudant. Deze vertrouweling wordt in het Nibelungenlied Ritsaard genoemd. Atlas is verleden tijd van eten en lezen. Ver voor Zeus was hij al bekend en is de eerste die etymologisch gezien gegeten en gelezen heeft. De naam Zeus (zeeos of Zeeuws) heeft waarschijnlijk met de zee te maken. Zeus is de vader van Apollo en de echtgenoot van Let, vrouw waar je op moet letten. Doe-at betekent in het Egyptisch: onderwereld, rijk van de doden. Jij, hij of zij hoeft niet meer te eten is de betekenis van doe-at in het Hyperboreeës. Bij de Hyperboreërs lag het paradijs in hun gebied: een luxe zakencentrum met een aangenaam klimaat. In het Sanskriet heeft het woord paradijs de betekenis van een ultieme plek aan het einde van de zijderoute waar alles aanwezig was: een wereldhandelcentrum. In het Nederlands betekent het woord paradijs: al lopend, wandelend, pratend zaken doen: paraderen, parade, in de wandelgangen. Om klimatologische redenen is het paradijs 4196 jaar

30

31 geleden opgehouden te bestaan. De Noordelijke zijderoute werd te koud. Benedictijner monniken hebben geschreven dat Dorestad aan het einde van de zijderoute lag. De Friezen beweerden met jaartelling te zijn begonnen toen Atlantis verzonken was. Plato zei dat je in 12 uur om Atlantis heen kon lopen. Was Atlantis een kunstmatig eiland (geen eb en vloed) waar mannen regeerden i.p.v. vrouwen? In de Taklamakan is een blonde vrouw met een blond kindje gevonden en een man van twee meter met half blond haar. Deze mummies liggen nu in een museum in de Chinese stad Ürümqi”

3.9 Johnny van Doorn over Rits De schrijver en dichter John van Doorn kwam vaak bij Rits op diens atelier in de Walstraat op bezoek. Terwijl Rits aan zijn doeken werkte, gebruikte John soms de typemachine van Rits om gedichten te schrijven. Van Doorn schreef in Amsterdam een biografie voor het in 1966 verschenen “jacob rits”: “Jacob Rits van Kooten (24), geboren 8 mei 1941, te Lochem (Gld.) bezocht akademies te ’sHertogenbosch (1 jaar), te Arnhem (1 jaar), te Antwerpen (“Het Nationaal Hoger Instituut 4 jaar) te Lissabon, te Parijs (1 jaar.) Zijn studietijd is louter en alleen ‘’symbolisch geweest. Als ‘’vervolmaker van de Renaissance” (zoals hij zich voelde) schilderde hij eerst portretten. Grote bewondering voor Pisanello en tijdgenoot Antonio Galli, Arte Mesura etc., etc. Kreeg opdracht van de Congolese regering om ‘’de dood van Loemoemba’’ te schilderen. Zichzelf als ‘’super-Europeaan’’ beschouwend leidde hij een nomadisch bestaan. Heeft van nature een cosmopolitische instelling. Tijdens zijn figuratieve periode onderwierp hij zich aan een woestromantische, non-conformistische wereldbeschouwing. Kannibalistische invloeden waren zelfs bij hem bespeurbaar ( daarbij memoreert hij dat zijn overgrootvader het slachtoffer is geworden van Borneose menseneters). Tijdens een onschuldige inhechtenisneming ( jan.’62 / Antwerpen nam hij afstand van het figuratieve element. Ondervond in het begin van die nieuwe fase invloeden van Mondriaan en Marc Rothko. Zijn werk was statisch-optisch gericht. Vlak daarna kreeg hij veel belangstelling voor de Indiaanse denkwijzen (matto-grosso), waardoor zijn doeken sterk ‘’injekterend’’ gingen werken. Een ‘’flash’’ was herkenbaar. Maart ’65 vond er een gewichtige distantie plaats. De verouderde schildersattributen (penselen, paletten, etc., etc.) werden vervangen door mechanische apparatuur (hogedrukspuit). Particuliere verzamelingen: Noord-Afrika, Europa, NoordAmerika. John van Doorn Amsterdam/januari ‘66 In zijn boek “De geest moet waaien” beschrijft Johnny van Doorn in 1977 zijn avonturen met Rits van Kooten. In het hoofdstuk “Vloeibare marihuana” schrijft hij in paragraaf 5 het volgende: “ Ik had Amsterdam de rug toegekeerd. Met m’n vriend Rits schuimde ik de Veluwezoom af. Op een avond verzeilden we op een bruiloftsfeest in de Buunderkamp, een gelegenheid in de buurt van Wolfheze. Er liepen me teveel dronken rednecks rond.’’Laten we opkrassen”, zei ik tegen Rits, “ze zweten kwaadaardigheid uit.” Maar Rits was te ver heen. Op de wc trof ik een bewusteloze roodharige meid liggend in haar kots. Ik sleepte haar op een bankje en besprenkelde haar gezicht met lavendel-aftershave. Het was mijn gewoonte een reukwatertje op zak te hebben. Terug in het feestlokaal merkte ik na een tijdje dat varkenskoppen dreigend samenschoolden-eentje wees naar ons.”Dat zijn ze!” werd er geroepen. “Die hebben haar vergiftigd met vloeibare marihuana!” Ik vluchtte naar de uitgang

31

32 en trok Rits mee. Door de drank reageerde hij minder snel dan ik. Hij kreeg een zware dreun met een stoel op z’n hoofd. Krachtig gebouwde vrienden formeerden een kring om ons heen terwijl ze als leeuwen vochten. Er viel een gat in de verdediging, waardoor een zwijn kans zag mijn armen en romp te omknellen. Hij probeerde mijn botten te kraken. De roodharige meid van de wc doemde op, maar nu springlevend. Klets klets! Keihard sloeg ze me met een natte dweil in het gezicht. “Dat zal je leren mij te bedwelmen met vloeibare marihuana, viezerd!” Een grimmige uitval van mijn vrienden. De vijand werd langzaam maar zeker in de hoek gedreven. We bereikten de uitgang en sprongen in een gereedstaande ronkende vluchtauto. Gauw naar het ziekenhuis. Zijn verwondingen bleken gelukkig mee te vallen. Een wenkbrauw-hechting zoals ook bij boksers voorkomt. In de auto bood onze chauffeur Rits en mij een sigaar aan. De zon kwam bloedrood op. We zweefden over de Rijnbrug de Betuwe in…” In het laatste hoofdstuk “Natuur” beschrijft Van Doorn een nachtelijke wandeling in het Deelerwoud, samen met Theo Niermeijer en Rits. Na de passage waarin Van Doorn beschrijft hoe Theo in het bos opzettelijk een mannetjeszwijn (beer) tot op korte afstand had durven naderen, schrijft hij: “ De wolken pakten zich samen tot een egaal grijs, waaruit een motregentje viel. De wind was gaan liggen; in het vale ochtendlicht vertoonde de hei een voorwereldlijke schoonheid.” (…) “Rits snuffelde het terrein af naar werktuigen van de mens uit de steentijd; onze vriend was amateur-archeoloog. “Kom eens hier.” Zijn stem duidde op een vondst. Hij stond gebogen over een grote ronde steen vol krassen; volgens hem waren de krassen het werk van de mens. “Laten we de steen meenemen. Ik wil ‘m thuis bestuderen.” We torsten de steen naar het hek van het Deelerwoud en tilden het gevaarte er met vereende krachten overheen.” 3.10Franck Gribling over Rits Voor de eenmanstentoonstelling van Rits in het Groninger museum heeft Frank Theodoor Gribling in 1967 te Pingjum met vooruitziende blik het volgende voor zijn vriend Rits geschreven: “Jacob Rits, Dharmaschooier van het ruimtetijdperk. Als de tekens niet bedriegen is het met onze westerse verbale cultuur gedaan. In de universele computertijd, die ongemerkt is aangebroken gelden nieuwe communicatienormen.’Koele’ media (t.v. etc.) dienen zich aan, die een intensieve totale participatie vereisen van een geheel andere orde dan de traditionele ‘duidelijke taal’ sprekende communicatiemiddelen (het gedrukte woord). Gepaard hiermee gaat een omwenteling in onze ervaring en werkelijkheid, die niet langer analytisch en verbrokkeld is, maar totaal kosmisch. ‘The medium is the message’’, volgens de profeet van de nieuwe area Marshall McLuhan en de ‘Gutenberger Galaxie’, de periode beheerst door het gedrukte woord, loopt ten einde. Dit is tevens het einde van de hegemonie van rationalistische westerse denkpatronen. Geavanceerde moderne wetenschap en oude oosterse wijsheid ontmoeten elkaar in hun visie op de kosmos, een droom inlossend die in Europa zijn kiemen al had in de Romantiek (Novalis). Het ligt voor de hand dat de door McLuhan gesignaleerde tendensen zich juist in de beeldende kunsten duidelijk zouden manifesteren. Op dat terrein pleegt een nieuwe sensibiliteit zich in zijn meest zuivere vorm te openbaren. Het werk van Jacob Rits is daar een facet van. In het voetspoor van Rothko en Morris Louis zoekt hij zijn eigen weg.

32

33 Met koele eigentijdse middelen (de hogedruk verfspuit) tracht hij in de onbegrensde ruimte van zijn grote doeken een eigen werkelijkheid te concretiseren tot een soort beeldende sutras, in stralende neonkleuren, de ‘candy-colors’ van onze pop-cultuur. Het medium is hier ontegenzeggelijk de enige werkelijkheid, zonder traditionele inhoud, maar met een kosmische allure en met een symboolpotentie die wortelt in de atavistische diepte van het collectieve onderbewuste. Dit verleent aan deze doeken hun bovenpersoonlijke waarde. Allerindividueelste werkelijkheid kan op deze wijze algemeen geldigheid krijgen. De toeschouwer wordt een deelnemer die emphatisch de lyrische bewogenheid ondergaat. Een zuiver visuele belevenis wordt zo een vorm van psychedelische bewustzijnsverruiming. Dit proces voltrekt zich nog onvolkomen, Het visioen komt gebrekkig over. Kortsluiting ontstaat tussen willen en kunnen, tussen individu en omgeving. Rits is typisch de primitief van een tijd in wording. Hij is misschien de voorloper van een komend ras, de nog geïsoleerde bewoner van een door implosie snel krimpende wereld, een vreemde vogel in een maatschappij die nog overwegend functioneert volgens oude maatstaven en die uit zelfbehoud iedere ‘outsider’ als onaangepast beschouwt. Zo heeft hij zich ook afgebeeld als een toonbeeld van spiritualistische sensibiliteit, met ogen als spiegels van een eigen werkelijkheid, niets dan hoofd gehuld in een aura van kleur, een levend prototype van Teilhard de Chardin’s toekomstmens, verre reïncarnatie van een Indiase ziener. Het is het portret van een kunstenaar, die onmiskenbaar de pretentie van alle romantici en mystici tracht waar te maken, dat ik en kosmos een onverbrekelijk geheel vormen.” Frank Th. Gribling, Pingjum 1967.

3.11Cultuurpolitiek De Duitse expressionistische kunstenaar Joseph Beuys heeft eens tijdens een lezing gezegd:”All art is propaganda” Hij bedoelde hiermee dat een kunstenaar het medium is om een boodschap te brengen. De bemoeienis van de Nederlandse overheid met de schilderkunst begon in de 20e eeuw. In 1923 was er vanuit een sociaal motief rijkssteun voor noodlijdende kunstenaars op de begroting gezet, maar een jaar later werd deze maatregel alweer van de begroting geschrapt. In 1931 reserveerde de regering opnieuw een budget voor beeldende kunstenaars. Het was bestemd voor opdrachten, vooral ten behoeve van rijksgebouwen. Het sociale motief keerde in 1935 terug toen het Voorzieningsfonds voor kunstenaars werd opgericht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen relatief veel Nederlandse kunstenaars in verzet tegen de pogingen van de Duitse bezetter om beeldende kunst te nazificeren. De nationaalsocialisten hoopten ook de schilderkunst te betrekken in hun strijd om het denken en doen van mensen te bepalen en de individuele vrijheid te beknotten. De kunstschilders wilden hun roeping, om uitdrukking te geven aan het innerlijke leven en geweten van de natie, in vrije schepping en uitoefening kunnen blijven vervullen. Eind 1941 werd aansluiting bij de Kultuurkamer, op straffe van beroepsuitsluiting, verplicht voor iedereen die zich beroepsmatig bezighield met kunst en cultuur. Karel Appel werd bijvoorbeeld lid van de Kultuurkamer. Frans van de Berg, de kunstschilder die bij de familie Van Kooten was ondergedoken, had geweigerd gildelid te worden en moest het dus zonder inkomsten doen.

33

34 “Na de bevrijding konden kunstschilders weer in vrijheid werken. Appel kon zich ontwikkelen tot een abstracte schilder. Ik zou me als (trans)avant-gardist bezig gaan houden met hard-edge, architectuur en de worldwide woman serie. De tijdens de Tweede Wereldoorlog ingezette rijkspolitiek om vrijdenkers op het gebied van schilderkunst in te perken werd na 1945 in de Nederlandse cultuurpolitiek op een andere manier voortgezet. Er ontstond geleidelijk aan een verambtelijkte cultuurpolitiek welke geen vrijdenkers accepteerde. De gedragslijn volgens welke men de ontwikkeling van de cultuur wilde leiden viel vanaf 1965 uit de naam van het ministerie op te maken: het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk, kortweg CRM genoemd. De oprichting van dit ministerie markeerde een omslag in het denken over o.a. schilderkunst. Cultuur en wetenschap horen in feite onlosmakelijk met elkaar verbonden te zijn, maar in 1965 werd cultuur verbonden aan recreatie en welzijn. Kunstenaars werden volgens mij in wezen gedegradeerd tot tweederangsburgers door ze gelijk te schakelen met vrijetijdsbesteding en gezondheid. De kunstenaar werd franje maar op die manier niet meer honderd procent serieus genomen. Schilderen werd een door de staat gesubsidieerde vorm van vrijetijdsbesteding. Karel Appel werd een symbool voor de arbeidende klasse welke de mening was toegedaan dat ze dat soort werk ook wel zouden kunnen maken. Ik reageerde eind jaren zestig door hardedge schilderijen te maken, waarvan mensen niet konden zeggen of denken dat ze dat ook zouden kunnen. Mijn werk viel op in Amsterdamse galerieën en directeur Westers van het Groninger museum voor stad en lande nodigde me uit om een tentoonstelling in zijn museum te houden. Ik had er niet veel zin in, maar nadat in het museum enkele zalen waren opgeknapt, kon ik niet meer terug en exposeerde mijn werk van 25 februari tot 28 maart 1967 in Groningen.” Van Kooten beschouwde zichzelf als de best opgeleide schilder in Nederland en vanuit die gedachte durfde hij, in een op 18 mei 1967 aan minister Marga Klompé gerichte brief, aanmerkingen te maken op de samenstelling van de Nederlandse inzending voor de Biënnale in Venetië. Maar de mening van Rits, dat de Nederlandse inzendingen naar de Biënnales sinds 1945 van onvoldoende niveau zouden zijn geweest, werd in het algemeen niet door de deskundigen en de pers gedeeld, getuige het antwoord in een brief namens de minister van 5 juni 1967. Een verzoek om een onderhoud op het ministerie aan de Steenvoordelaan 370 te Rijswijk over zijn archeologische ontdekking zat er voor de kunstenaar ook niet in. Mr. J.F.M.J. Jansen, hoofd van de afdeling Kunsten, wilde liever schriftelijk over de aard van zijn ontdekking worden ingelicht. De kunstpolitiek bleek in 1967 verambtelijkt en vrijdenkers als Van Kooten werden afgewimpeld. In zijn opmerkingen werd geen aanleiding gevonden om het voorstel van de commissie voor de Nederlandse inzending naar de Biënnale te wijzigen. In de ogen van Rits werden alleen bevriende kunstenaars van museumdirecteuren gekozen om Nederland op de tweejaarlijkse internationale tentoonstelling of vertoning in Venetië te vertegenwoordigen. Rits kwam geleidelijk aan in conflict met de verambtelijkte cultuurpolitiek. Het conflict verergerde door een brief welke hij aan de directeur van het Stedelijk Museum, Mr. Edy L.L. de Wilde heeft geschreven. Hoofdconservator Wim A.L. Beeren beantwoordde die brief op 20 juli 1967 als volgt: Beste Rits van Kooten, Het heeft weinig zin om in te gaan op de details van je brief d.d. 7 juli 1967, gericht aan de heer De Wilde. Ze hangt van onjuistheden, leugens en beledigingen aan elkaar. Ik begrijp niet goed hoe je ’t kon opbrengen om hierna mij op te bellen over je ervaring op het Arnhemse stadhuis.

34

35 Uit het geheel en ook uit de bijzonder slechte constructie van je brief en het slecht gebruikte Nederlands daarin, krijg ik de indruk dat je in grote spanningen leeft. Dit hoeft voor de heer De Wilde en zeker ook niet voor mij een reden te zijn om een dergelijk soort brieven te accepteren. Je stelt je de zaken beslist onjuist voor wanneer je suggereert dat bepaalde besluiten van het museum niet in of door overleg worden genomen. Wel staat vast dat mijn voorstel van ruim een week geleden om je werk in het kader van wat m.i. een goede Ateliertentoonstelling zal worden te presenteren, thans door mij wordt ingetrokken. Een houding als door jou nu wordt aangenomen tegenover de heer De Wilde maakt het voor mij onmogelijk, maar ook beslist onaantrekkelijk, om nog langer enig contact te onderhouden. Dit is een vervelende situatie waarin je alleen zelf door een volledig andere houding een wijziging kunt brengen. Dat zou m.i. een weg zijn die te verkiezen is boven het isolement van op niets berustende vijandigheden. Met de groeten ook aan je vrouw, W.A.L. Beeren, hoofdconservator De top van de Nederlandse kunstwereld bleek danig in het harnas gejaagd. Van Kooten werd als overspannen kunstenaar op een zijspoor gezet. Een in het Stedelijk Museum te houden tentoonstelling van zijn werk werd afgeblazen en het contact verbroken. De brief kwam hard aan bij Van Kooten, die toentertijd in de Emmastraat 66 te Arnhem woonde. Hij zat in een heel moeilijk pakket en de situatie verergerde toen zijn atelier in de Walstraat 85 ontruimd moest worden, omdat V&D het pand had aangekocht en zou afbreken om nieuwbouw te kunnen plegen. De gemeente Arnhem bleek niet bereid om voor vervangende atelierruimte te zorgen. Rits zat met zijn grote hard-edge doeken in z’n maag en ook voor zijn opgebouwde stenencollectie moest onderdak gevonden worden. Enka-Glanzstoff bracht uitkomst door twee doeken aan te kopen. Het politieke doek “Vietnam” zegt Rits uit nood onder een plafond in de Sint Antonielaan te hebben verborgen, samen met nog een aantal politieke doeken, die hij anders op straat had moeten zetten. De stenencollectie verhuisde in zijn geheel naar de Sint. Antonielaan. Een deel van de stenen heeft hij daar in de tuin achtergelaten. 3.12Het raadsel van de verborgen schilderijen “Na de scheiding met Christell in 1967, heb ik eerst kort in het atelier van Rik van Bentum op het Prinseneiland in Amsterdam gewoond. Toen Rik en zijn vrouw ruzie kregen over haar verhouding met Hugo Claus moest ik terug naar Arnhem. Ik heb daar een tijdje in de kelder bij mijn biologische moeder en vader gewoond in de St. Antonielaan 21. Daar deed ik archeologisch onderzoek, want het was er te klein om te schilderen. Op een keer nam ik een mooie vrouw die ik in een café had ontmoet mee naar het keldertje. De hond blafte niet toen we samen door een openstaand raampje naar binnen kropen. De vrouw was altijd al verliefd op mij geweest en wilde graag met me vrijen. Ik zei dat ik niet een verhouding met haar wilde, omdat ze langer dan ik was. De volgende dag kreeg ik een conflict met mijn moeder. Er zaten bloedvlekken in het laken en moeder Cornelia had meteen door dat er een ontmaagding had plaatsgevonden. Moeder zei dat ik het huis uit moest. Ik belde met Rik in Amsterdam en vroeg of hij nog ruzie had met Kitty over de affaire met Hugo Claus. Rik bleek weer met Kitty op de Binnenkant 24 te wonen en zei dat ik wel weer het atelier op het

35

36 Prinseneiland kon huren. Ik heb toen in Arnhem politiek beladen schilderijen onder het plafond getimmerd in het keldertje in de Sint Antonielaan 21. Die waren te groot om mee naar Amsterdam te nemen. Het huis is omstreeks 1982 door mijn ouders verkocht. Waarschijnlijk heeft mijn vader de doeken uit het plafond gehaald. Het plafonnetje bleek tijdens het bezoek van mijn schrijver aan de huidige bewoners van het pand op vrijdagavond 23 januari 2004 niet meer te bestaan. Navraag bij de vorige bewoners van het huis leverde ook op, dat er na het vertrek van de familie Van Kooten geen plafonnetje in de kelder heeft gezeten. 4 De jaren zeventig 4.1 Isis “In 1969 heb ik van mijn “moeder” Mafalda een grafdeksel gekregen met de eerste afbeelding van de godin Isis. Het is een ongeveer vijfduizend jaar oud deksel van een sarcofaag, met de eerst bekende hiërogliefen. Ik wist op dat moment nog niet dat deze Isis een enorme waarde vertegenwoordigde en ook de politieke betekenis was voor mij niet direct duidelijk. Mafalda wilde niet dat het grafdeksel van Isis in handen zou vallen van de Franse of Egyptische staat. Isis heeft een poos bij een bevriende bankier veilig in een safe te Otterlo gelegen, maar vanaf 1972 hing het Egyptische grafdeksel gewoon bij mij thuis aan de wand. In 1994 is het grafdeksel vele maanden voor onderzoek op de Chinese ambassade achtergelaten. Omstreeks 1995/96 heb ik een voorstel aan Yasser Arafat willen doen. Een kopie van deze brief met foto van de grafplank van Isis is door mijn schrijver in Amsterdam teruggevonden. De brief is naar Leila Shanid, PLO-vertegenwoordigster in Den Haag verstuurd. Waarschijnlijk is het document door mijn Japanse vriend Tetu opgesteld en door mij in een dronken bui goedgekeurd. Het is door Ritz I ondertekend, maar er had natuurlijk Ritz II moeten staan. Arafat had kunnen beschikken over een belangrijk cultuurgoed, waarmee toeristen getrokken konden worden en waarmee hij aandacht van de wereld had kunnen krijgen. Premier Kok schonk Arafat een vliegtuig van Fokker, maar Nederland, Egypte en Japan hebben hem Isis willen geven. Ik heb echter nooit iets van Arafat vernomen. Is de brief niet aangekomen?” To the PLO Netherlands and Y. Arafat Dear Yasser, This picture is the coffin of Isis. In the memory from the Palestinian people she was the goddess of the sea and the free trade. It was in very good condition when I have to fly from Amsterdam in 1989 under threaten with death from Jewish and pro Jewish top/gangsters and drug/dealers. It will be a present from the Japanese Army and our emperor Akahito to the independent state of Palestine. The Palestinians brought her grave to northern Europe in the fourth century. Millions of people died for this. When the coffin is back in Palestine, millions of tourists will come over to visit that museum where the coffin is exposed. This will be a natural protection for your people. Because nobody was thinking on that, we do! This coffin means also the end of the Jewish dream that they were the first parent race in Palestine. The coffin is insured by the Bank of Tokyo from the first of August 1991 for an amount of $ 115 billion, or in Ecu 115.000.000.000.00.

36

37 Because of the high amount of the insurance costs and the Jewish menace and American exertion, we have to force an earlier date concerning the independence of the State of Palestine. The Japanese Army is very optimistic about the time of your independency. At this moment the Japanese Army is the quickest and strongest army in this world. We are able to do atomic tests all over the world. “In de jaren zeventig hing de afbeelding van Isis bij mij in de Honthorststraat te Amsterdam. Ik durfde dat wel aan, want zelfs mijn beste vrienden beseften niet de waarde welke dit meer dan 5000 jaar oude grafdeksel in mijn ogen vertegenwoordigde. In 1976 ben ik met een foto van Isis in Caïro geweest. Ik heb die foto laten zien aan een kennis van Mafalda, een geleerde met een grote naam op het gebied van hiërogliefen en tevens lid van de Augustusgroep. Volgens deze niet met naam te noemen geleerde zou de verzekeringswaarde van Isis hoger liggen dan die van Toetanchamon, dus meer dan 200 miljard dollar. Vergelijk de verzekeringswaarde van “Het zelfportret van Rembrandt”, dat geschat wordt op 140 miljard dollar. Dat is niet te vergelijken met de in opdracht gemaakte “De nachtwacht”, waar Rembrandt zijn best heeft gedaan, maar niet echt buiten zijn kunnen is gegaan. Er zijn maar weinig toppen in onze beschaving, waar je zo’n enorme prijs aan kunt koppelen. Het gaat hier dan ook om het summum van het individuele menselijk denken en doen. Bij het grafdeksel van Isis en dat van Toetanchamon hebben we te maken met het begin van onze beschaving en de enorme waarde daarvan zou eveneens beseft moeten worden.” “Isis was eerst koningin. De latere godin Isis werd op sarcofagen afgebeeld, waarschijnlijk om de daarin gelegen mummie te beschermen. Het feit dat ik, Rits van Kooten nog een grafdeksel met afbeelding van Isis in handen heb is uniek. In 392 gebood de Romeinse keizer sluiting van alle niet-christelijke plaatsen van aanbidding, maar de cultus van Isis werd pas geheel verdrongen door de christelijke godsdienst in 551, toen bij veel van de afbeeldingen van de oude goden en godinnen het hoofd werd verwijderd. Het grafdeksel met afbeelding van Isis dat ik sinds 1969 in beheer heb is van eikenhout. De naam hout is van hyperboreese afkomst. In Egyptische hiërogliefen wordt hout als een takje afgebeeld (Die Sprache der Pharaonen, blz. 1178) Eikenhout moet toentertijd, in tegenstelling tot steen, van enorme waarde zijn geweest. Eikenhout was als het ware het kernwapen van de prehistorie, je kon er de wereld mee veroveren door er schepen van te maken.” Is het grafdeksel van Isis dat Rits bezit meer dan 5000 jaar oud? De beeltenis van Isis is zeer simpel uitgevoerd. Kan het een vervalsing zijn? Zijn de hiërogliefen rondom het grafdeksel van Isis de allereerste tekens die door tijdgenoten van haar zijn gebruikt? Rits twijfelt niet aan de leeftijd en echtheid van het grafdeksel. De hiërogliefen vertaalt hij als volgt: “ Het eerste teken is een slang met streepje. Het betekent: hier ligt of dit is. Het volgende teken is een havik met een vierkant er omheen. Dat betekent: huis van Horus. Hierna komt de allereerste schriftuur van Äst (Isis): een eitje met een streepje ervoor. Later is dat streepje veranderd in een troontje, dat je als letter t uitspreekt. Het vierde en laatste nog te ontcijferen teken is het Ankh-teken, de eerste voorloper van het eeuwige leven, later gecultiveerd door farao’s die zich in piramides lieten begraven.” Rits gelooft in zijn vertaling: hier ligt de moeder van Hor / Äst / zij heeft het eeuwige leven. Het grafdeksel van Isis is waarschijnlijk zo lang goed gebleven omdat het ooit onder het woestijnzand heeft gelegen. Rits bewaart het in de meterkast.

37

38 4.2 Herkomst grafdeksel Isis? “Na de staatsgreep van 1952 was koning Faroek met zijn hofhouding op een met kunstschatten volgeladen stoomschip naar Monte Carlo gevaren. Bij aankomst in het aan de Middellandse zee in Frankrijk gelegen soevereine stadstaatje werd het schip door de Franse douane gecontroleerd. Mafalda, de rechterhand van de kunstkleptomane koning Faroek, heeft het grafdeksel van Isis ongemerkt Monaco binnen kunnen smokkelen door de plank in een matras te verstoppen en naar haar kamer in het tegenover de haven gelegen hotel de Paris over te laten brengen. Ze heeft het ogenschijnlijk minder waardevolle grafdeksel waarschijnlijk buiten Faroek om uit Egypte meegenomen toen hij en zijn gevolg het land door een militaire staatsgreep moesten verlaten. Faroek kreeg de Monegaskische nationaliteit in 1959. Mafalda heeft volgens mij de Franse nationaliteit verkregen.” 4.3 Mafalda Marouf “Mafalda Marouf is volgens mij een van de invloedrijkste vrouwen ter wereld geweest. Ze was Koptisch, een christelijke afstammeling van de oude Egyptenaren. Ze was een van de laatste afstammelingen van de van oorsprong Griekse Ptolomeeën. De laatste koningin van deze dynastie was Cleopatra VII. Er is een wijk in Caïro naar de familie Marouf genoemd. Ze wist via mondelinge overleveringen en geschreven documenten nog veel over de geschiedenis van Egypte te vertellen. Ik kreeg een moeder/zoon relatie met haar. Mafalda was volgens mij erg diplomatiek en ik heb met haar nooit ruzie gehad, in tegenstelling met mijn biologische Joodse moeder. Mafalda Marouf bezat Egyptische kroonjuwelen welke ze bewaarde in Barclay’s Bank op de Place Vendôme te Parijs. Ze bezat de duurste kunstobjecten, waaronder het grafdeksel van Isis. Mafalda is 12 jaar getrouwd geweest met de Californische bankier Davis. Ze heeft een boek geschreven over wat ze met hem heeft meegemaakt:” Le lit”. Ze heeft tijdens haar huwelijk 12 jaar alleen in bed gelegen en haar echtgenoot gedurende al die tijd nooit gezien. Toen Davis haar op een feest ten huwelijk vroeg, stond hij aan de grond genageld toen zij hem op overtuigende wijze vertelde dat ze twaalf jaar daarvoor al met hem getrouwd was. De steenrijke Davis heeft kort daarna zelfmoord gepleegd. Mafalda was Davis altijd trouw gebleven. Ze toonde zich een vrouw die op het griezelige af superieur trouw kon zijn. Haar stem leek sterk op die van Marlene Dietrich. Mafalda is waarschijnlijk een soort “birddog” geweest voor Alexander Iolas. Zij moest contacten met mogelijke kunstkopers maken en kon dan commissie krijgen. De societyschilder Kees van Dongen ( 1877-1968) heeft in de jaren zestig een portret van Mafalda gemaakt.” “Ik bezit een door Dorien van der Waerden gemaakt portret van Mafalda Marouf. Ze was klein van stuk en droeg altijd een heel klein hondje bij zich. Het laatste beestje heette Samson IX. Ze was de rechterhand van de Egyptische koning Faroek. James de Vos beweert dat ze als spionne achtereenvolgens gewerkt zou hebben voor Duitsland, de VS en Israël. Ze stierf in 2000 kinderloos op 103-jarige leeftijd aan de Avenue Hoche op nummer 38 te Parijs. James beweert haar kort voor haar dood te hebben bezocht. Ze werd volgens hem verzorgd door een Roemeense verpleegster en door een bodyguard bewaakt. Ze bleek erg uitgeteerd te zijn en herkende niemand meer. Ze kreeg alleen tomatensap te drinken. Al haar eigendommen waren uit het appartement verdwenen. Het appartement bleek te zijn gehuurd door een advocaat en Mafalda Marouf stond er niet als woonachtig geregistreerd. De dokter die drie maanden later haar overlijdensakte ondertekende bleek niet te bestaan en de advocaat die de huur voor haar appartement betaalde zou twee maanden later overlijden. Volgens James de Vos heeft de

38

39 Mossad haar langzaam met medicijnen vermoord en is zelfs haar as niet meer te vinden, laat staan de miljoenen op haar bank. Haar nalatenschap zal wel in een Zwitserse bank liggen. Dit heb ik allemaal van James de Vos te horen gekregen. Ik ben slechts een keer bij Mafalda aan de Avenue Hoche op bezoek geweest. Als gevolg van mijn agorafobie durfde ik dit appartement niet te betreden, maar ik heb haar nog wel in café Flore ontmoet. Pas in 2004 krijg ik dit verhaal over haar mysterieuze dood, in Heerenveen te horen. Ik ben daar behoorlijk van geschrokken en besef dat ik wel eens de enige ter wereld kan zijn die nog een eigendom van Mafalda en Egypte onder mijn beheer heb: het grafdeksel van Isis! Ik denk dat Mafalda ervoor gezorgd heeft dat de Joden niet de Egyptenaren hebben kunnen overtroeven, ook niet met Isis.” “Ik heb groot respect voor deze moeder gehad. Bij alles wat ze over de kwesties in het Midden-Oosten dacht, stond ik achter haar. Het was een zeer mooie vrouw. Ze was altijd goed gekleed en met make-up opgemaakt. Wie haar zag, hoorde of voelde was volgens mij meteen verkocht, idolaat, zelfs de top van de IRA. Door haar gingen mensen totaal door de knieën en luisterden mensen ook naar mij. Mafalda was de beste vriendin (op Gala na) van de Spaanse schilder Salvador Dalĩ (1904-1989) Ze bezat een collectie gouden beelden en ook schilderijen van hem. De gouden beelden zijn eens tentoongesteld geweest in Museum Booymans van Beuningen in Rotterdam.” “Een voorbeeld van haar invloed op het mondiale strijdtoneel is haar bemoeienis met de voorbereidingen van de aanval op de Barlev-linie aan de vooravond van de Sinaiï-oorlog tussen Egypte en Israël in 1973. Volgens mij was er door Joden in een krant gezet dat er olie in de Sinaiï was gevonden. Hierover kunnen volgens mij beter geen details worden verteld, omdat anders mensenlevens in gevaar worden gebracht. Wel dat Mafalda supertechnische adviezen heeft kunnen geven en dat zij na afloop van de vlot verlopen aanval op de Israëlische stellingen pisnijdig was, omdat er volgens haar onnodig veel Joodse soldaten bij die aanval waren omgekomen. In Parijs was ik een keer aanwezig toen de top van het Egyptische leger, generaal Gammassy, op een geheime missie bij Mafalda in de Rue de la Chaise op bezoek kwam. Mafalda zei tegen de generaal: “”Dit is mijn zoon Rits. We spreken alleen Engels, geen Arabisch en we worden hier niet afgeluisterd”. Gammassy ging op vertrouwelijke voet met Mafalda om en liet zich tijdens het gesprek ontvallen dat het Egyptische leger alles had, behalve goede schoenen. Mafalda antwoordde:”Je hebt raketten en vliegtuigen maar geen goede schoenen? Maak je daar maar niet druk om” Volgens mij heeft ze zelfs tanks voor het Egyptische leger betaald!” “Als ik bij haar op bezoek kwam gingen we regelmatig naar café “Flore”, Boulevard St. Germain. Twee huizen verder zat Galerie Iolas. Iolas werd als zoon van gevluchte Griekse ouders geboren in het Egyptische Alexandrië. Hij was eerst balletdanser, maar opende in 1945 een kunstgalerie in New York en zou later ook galerieën openen in Parijs, Genève, Milaan en Athene. De Egyptisch - Griekse kunsthandelaar had banden met o.a. Mafalda en Onassis. Ik wilde niet bij hem exposeren, maar zat in zijn voorraad/stock. Alleen bij Iolas kon je in Frankrijk mijn werk kopen. Iolas zei eens tegen mij: “Als je niet zo dik zou zijn dan was je een wereldberoemde schilder”, waarop ik antwoordde: “ Ik ben niet dik en wil ook helemaal niet beroemd worden.” Iolas had een penthouse, de bovenste etage van het Waldorff Astoria hotel in New York. In New York brachten schilderijen veel meer op dan in Parijs, maar soms andersom ook. Iolas was een soort kunstpaus. Hij bepaalde de prijzen in Parijs en in andere grote wereldsteden. Mafalda (rechterhand Iolas) heeft me verteld dat toen zij eens bij Iolas in New York op bezoek was, Takis (1925-) binnen kwam en zei, dat hij geen geld meer had. Als

39

40 Iolas hem geen geld zou geven, dan zou hij een eind aan zijn leven maken. Iolas liep toen naar het raam, deed het open en zei tegen de kunstschilder: “Nou, spring er maar uit!” Dat is niet gebeurd. Later bleek Iolas een gigantische belastingschuld te hebben bij de stad Parijs. Mafalda heeft dat opgelost (en er aan verdiend?) door een etentje te organiseren. Iolas heeft daarna 12 schilderijen van Max Ernst aan de stad Parijs gegeven (stond in de Figaro), waarschijnlijk om de belastingschuld te betalen. Mafalda wilde dat ik ook bij dat etentje aanwezig zou zijn, maar ik wilde dat soort dingen niet. Van Mafalda heb ik een portretje gekregen van Joséphine Tascher de la Pagerie, de weduwe van generaal Beauharnais en latere vrouw van Napoleon. Onderstaande brief, welke Mafalda op 27 december 1984 aan mij heeft getypt en geschreven is de enige die ik heb kunnen bewaren en geeft een beeld van ons zakelijk contact.” December 27th 1984 Dear Ritz I was very happy to see you looking so well. Enclosed herewith is a photograph of the Rembrandt that is supposed to be the original or one of the originals he made. It appears that Rembrandt made sometimes three similar portraits of the same person. You will find all explanation on the back of the fhotograph. I hope that you can get authenticated. I am enclosing herewith a cheque of: 234 Frcs that is your commission on the sale of the lithograph you made for me. Please phone when you see the expert of the Rembrandt for all of us to make a little money. Love and happy New Year from Paco and myself Mafalda. Hieronder heeft ze haar naam met ballpoint geschreven en het naschrift: “You can cash this cheque here when you come.”

4.4 Relatie tussen Isis en Hercules? “Isis wordt wel de godin met de talloze namen genoemd. Isis had toen zij leefde de naam: Äst-netrit-em-renus-nebu ( E.A. Wallis Budge, “ An Egyptian Hieroglyphic Dictionary”, Vol.1, pagina 88) Later zijn daar enkele tientallen namen voor haar bijgekomen. Ze was de moeder van Horus, etymologisch vanuit het hyperborees vertaalt een man die goed oplet, die goed kan luisteren. Hij had blauwe ogen. De vader van Horus en de man van Isis was Osiris. In de vroegere vorm heette hij Busiris. Busiris zou vermoord zijn door Hercules, een man met blond haar en blauwe ogen. Tacitus en Caesar stellen dat hij van hyperboreese afkomst was. Ook getuigen Hopperus en de Peutinger kaart van een Castra Herculis dat in Arnhem-Zuid aan de Rijn (Rhenus) heeft gelegen. De steden in Egypte genoemd naar Hercules of Heracles zijn: Heracleopolis en Heracleum, ook wel Herculeum genoemd. Horus is opgevoed in Apollinopolis, stad van de grote Apol, eveneens een hyperboreer. Isis was 1.48 m lang, Hercules en Apollo waren meer dan twee meter lang, dus ook letterlijk groot. Het is dus vrijwel zeker dat Heracles en Apollo in Egypte zijn geweest. Omgekeerd is het zeer waarschijnlijk dat Isis in het centrum van Hyperborea, in de Vedas het paradijs genoemd, is geweest. Dit lag iets ten noorden van Dorestad, het eindpunt

40

41 van de oudste zijderoute. Isis was in staat om zijde kleren te dragen. Zo staat zij ook afgebeeld op het grafdeksel dat ik, Rits van Kooten, onder mijn hoede heb.” 4.5 Pingjum “Begin jaren zeventig stelde Franck Gribling in Amsterdam aan zijn vrienden voor om een weekend naar zijn huisje in Friesland te gaan. Met de auto’s reden we naar het Friese dorp Pingjum, vlak bij de Afsluitdijk. Ik met Trudy, Rik van Bentum en Violet, Franck met zoon Sebastiaan en echtgenote Eugenie, die later haar naam veranderde in Rosa, omdat de vrouw van premier Van Agt de naam Eugenie droeg. Tijdens een spelletje monopolie begon Eugenie een scène, omdat iemand volgens haar vals had gespeeld. Er kwam abrupt een eind aan het spel. De sfeer was verpest en niemand wilde het spel meer uitspelen. De mannen gingen toen naar het plaatselijke café. Onder het genot van vele drankjes werd biljart gespeeld. Ook daar werd in het bijzijn van stoïcijnse Friezen over dit spelletje ruzie gemaakt. De dronken Amsterdammers maakten behoorlijk stampij onder elkaar, maar de aanwezige Friezen keken niet op of om. Volgens mij was de ruzie over een stoot tijdens het biljartspel ontstaan. Sebastiaan nam het voor Rik op en zei dat diens bal raak was geweest, terwijl ik van mening was dat de bal van zijn tegenstander Rik niet raak was.”

4.6 Dai Hatshikatse Gung (DHG): 1972-1994 “De DHG is in 1972 opgericht in Kamakura, nabij Tokio. Dai Hatshikatse Gung is de Japanse naam voor Groot Augustus Leger. De naam was gewoon misleidend bedoeld. De kern van deze groep is nooit groter geweest dan 11 mannen en vrouwen. In het begin was het hun bedoeling om de strijd tegen kernwapens aan te gaan. Het feit dat de Amerikanen Japans grondgebied misbruikten speelde een grote rol. Ik werd als Nederlands staatsburger in 1972 door de Japanners als leider aangesteld. In mijn hoedanigheid kon ik beter ageren tegen het Witte Huis in Washington. De Japanners konden zowel ondergronds als officieel niets tegen de Amerikaanse dominantie ondernemen. De Amerikaanse legerbases in Japan, die daar na de capitulatie van Japan in 1945 waren ontstaan, werden door de Amerikaanse regering gebruikt als uitvalsbases in de strijd tegen Rusland en China. In 1972 was de internationale situatie zeer gespannen en leek een derde wereldoorlog in de lucht te hangen. Iedere vorm van Japans protest tegen het Amerikaanse beleid zou door Amerikanen opgevat worden als opkomend nationalisme. Ik was als brutalere Nederlander en kunstschilder met lang haar voor de Japanners de aangewezen persoon om het leger te leiden. Ik zou door de Amerikanen niet serieus genomen worden. De Dai Hatshikatse Gung werd gevormd uit een internationale groep van 10 mensen en een leider. De kern van de DHG bestond uit 2 Nederlanders, ikzelf en een elektronisch wonderkind, 4 Egyptenaren, onder wie 1 vrouw en 5 Japanners, onder wie 2 vrouwen. De Japanners waren dus in de meerderheid en beschikten over waanzinnig veel ondergronds geld. Alleen de leden van deze kerngroep bezaten stemrecht. Het elftal was ook met opzet oneven, zodat er altijd een meerderheid was om een beslissing te kunnen nemen. De strijd tegen het bestaan en mogelijk gebruik van kernwapens moest in het diepste geheim gebeuren. Daarbij mocht geen enkele vorm van geweld, corruptie of intimidatie gebruikt worden. De leden van de groep mochten geen regels overtreden, waardoor ze negatief of positief in de publiciteit zouden geraken. Volgens mij zou het kunnen dat koningin Beatrix

41

42 door de Japanse keizerin Michico op de hoogte is gesteld van het bestaan van de DHG. Koningin Beatrix wordt door mij en mijn Augustusgroep als staatshoofd beschouwd.” “In 1972 ben ik tot Lord of Deshima benoemd: heer van niets (bushido) Japanners voelden zich onveilig, omdat Amerika vanuit Japan oorlogen voerde tegen Korea, Vietnam, Laos en Cambodja. De Augustusgroep is in Kamakura onstaan. Daar staat het grootste Boeddhabeeld ter wereld. Ik ben door mijn zuster Setsuko (hele heavy vrouw), schuilnamen Himiko en Setsji, bij de Augustusgroep betrokken geraakt. Zij bepaalt wat er gebeurt, ze kan het Witte Huis in Washington opblazen. Haar meisjesnaam is Michico Shoda, ze is getrouwd met de keizer van Japan, Akahito. Om de Amerikanen te ontmoedigen heb ik voor het Augustusleger vele namen bedacht: DHG, Dai hatshikatse gung, de Nihon gung, de Nishi gung en the Japanese nuclear army. Het Japanse Rode Leger had hier niks mee te maken. Dat is een totaal andere, gewelddadige groep. Leden van ons geheime genootschap mogen nergens ter wereld de wet overtreden, geen inbraken, overvallen, moorden of geweld plegen.” “Het leger is in 1994 met militaire activiteiten gestopt en met wetenschappelijk terrorisme verder gegaan. De Koude Oorlog was ten einde. De DHG ging zich vanaf 2001 Augustusgroep noemen en andere wapens gebruiken om de wereld iets te veranderen en te verbeteren. In beide gevallen betekent dit een strijd tegen de Amerikaanse dominantie in de wereld. De terroristische wetenschap beschikt nu over twee wetenschappelijke theorieën: de AX 1 theorie over paradijsgedachte en volkenbond en de AX 2 theorie over natuurwetenschap, ook wel K52 these genoemd.”

4.7 Caltec “Kort na de oorlog tussen Israël en Egypte is er een DNA-proef genomen van 5 Egyptische en 5 Israëlische families, op aanwijzing van Mafalda Marouf. Dit gebeurde in Egypte in 1973. Zij had de beste contacten en wist welke families overeen kwamen. Dit bloed is datzelfde jaar onderzocht op de Caltec University (Passadena) vlak bij Los Angeles. Het onderzoek werd uitgevoerd door een assistent van professor dr. Sharp voor exact 100.000 dollar, betaald via de Jackson Gallery op naam van Sharp. Hij was de geologisch leider van het Apollo 11- project. Hij onderzocht maanstenen met behulp van kobaltstralen. Conclusie: stenen op aarde zijn 1000x interessanter dan die van de maan, maar Sharp durfde dat niet voor de pers te verklaren, anders zou hij zijn baan kwijt raken. Resultaat van de DNA-bloedproef was dat Joden hetzelfde DNA bleken te hebben als Egyptenaren. Sharp kreeg geld onder de tafel via de Jackson Gallery en is dus corrupt geweest. Patricia Lane heeft mij twee weken in de VS tijdens dat onderzoek opgevangen en geholpen. Ik had haar op het Museumplein in Amsterdam ontmoet. Ze logeerde bij mij op het Prinseneiland. Ze woonde in Huntington Beach en gaf colleges in de Engelse taal. Haar vader had een hoge positie bij de Amerikaanse marine ten tijde van Pearl Harbor. Patricia heeft voor het contact met Sharp gezorgd. Een vriendin van haar werkte in het Pentagon. Op de vliegreis naar Los Angeles had ik een tas met stenen bij me. Over die stenen is gepubliceerd in de Nederlandse pers. In hetzelfde vliegtuig heeft volgens mij ook de in Drenthe woonachtige Groningse professor Waterbolk gezeten, de man die met de amateur-archeoloog Tjerk Vermaning overhoop lag.”

42

43

“Voor de terugweg had ik 5 dollar gekregen van Patricia voor een drankje in het vliegtuig. Ik vertrok vanaf Los Angeles Airport met een nightcoach, de helft goedkoper dan normaal en gelukkig zat Waterbolk er dit keer niet in. Ik besloot een schilderijtje te maken van Gijsje van Bentum. Terwijl ik daar mee bezig was kwam een stewardess me vragen wat ik wilde drinken. Ik wenste veel whisky, want een van de passagiers zat voortdurend coke te snuiven. Een glaasje was ok, maar voor meer zou ik zelf naar de keuken moeten gaan. Ik ben toen naar de keuken gegaan en ontmoette daar een andere stewardess. “Mag ik een fles whisky van je hebben en wat kost dat? Deze stewardess antwoordde:”Die fles kost niks als je me neemt“ en liet zien dat ze onder haar rok geen slipje droeg. Ik deed mijn broek en schoenen uit en heb haar toen genomen. Na afloop bleek mijn broek verdwenen. De stewardess giechelde en ik zag mezelf al op Kennedy Airport zonder broek arriveren. Gelukkig had ik nog een reservebroek in mijn handbagage. De vrouwen zagen hun grap mislukken. Ik dreigde een klacht in te dienen bij United Airlines, maar heb het niet gedaan. Het schilderijtje van Gijsje werd echt een topdoekje, omdat ik behoorlijk kwaad op de dames was geworden.” In 2004 heb ik via Internet het adres van Patricia opgespoord om het verhaal te kunnen verifiëren. Rits heeft haar een brief gestuurd en ze schreef op 27 februari van dat jaar het volgende vanuit Huntington Beach terug: Dear Rits, How nice it is to hear from you! I hope that you are well and fine, it sounds like you are. Of course, I would like to help you with the project. I’m sorry I’ve been slow to respond, but my life has been overwhelming lately. I have no phones in my home, but I will try to call you soon to ask what it is you want me to do, or what information you need. I remember that time fondly and still have your beautiful paintings in my home. It might help a bit if you could send me a note to say what you need, and I’ll respond (sometimes a phone call is a bit elusive.) Anyway, I’m looking forward to hearing from you. All the best. Love, Pat Tijdens de zomer van 2004 vertrouwt Rits me toe dat deze brief iets weergeeft wat andere mensen niet kunnen begrijpen. Pat wordt volgens hem afgeluisterd en is elders wel telefonisch te bereiken. Hij is op dat moment ook verbolgen dat ik zijn, naar mijn adres in Heerenveen verzonden brief, zonder zijn toestemming en aanwezigheid open heb gemaakt. 4.8 Bontjasjes “Terug in Amsterdam op het Prinseneiland heb ik het doekje van Gijsje aan Rik gegeven en die was er heel blij mee. Hugo Claus begon weer een verhouding met Kitty en ving aan met “Het jaar van de Kreeft” Rik belde mij in Arnhem op en zei dat die achterlijke Vlaming haar een bontjasje had gegeven en bang was dat hij Gijsje nooit meer zou zien. Rik wilde weer terug naar zijn atelier. Verkeerde in een depressieve toestand. De druppel was het bontjasje. Niet lang daarna, kwam ik terug uit Arnhem en vindt Rik liggend in het atelier met naast hem huisarts Appie Ludwig op een stoel. De arts vraagt mij op Rik te passen, want het bontjasje van Claus had Rik behoorlijk aangegrepen. Toen de arts was vertrokken constateerde ik dat er een fles sterke Spaanse drank uit de boekenkast was verdwenen. Rik zei, dat hij die had opgedronken. Ik was hierdoor enigszins gerustgesteld, maar al gauw bleek dat Rik ook allemaal pillen had geslikt. Toen ik op een stoel zat, dook Rik plotseling dwars door het raam. Ik rende van vier hoog naar beneden en zag de snor van Rik bewegen en was blij dat hij nog leefde. Rik werd meegenomen in een ambulance. Ik belde boos naar Kitty en zei:”Jullie

43

44 hebben Rik vermoord!” Ik heb daar direct spijt van gehad, had dat natuurlijk nooit mogen zeggen. Ik heb later in het ziekenhuis Violet aan Rik voorgesteld om die affaire met Hugo Claus te vergeten. Dat is gelukt, ze werden samen onafscheidelijk. Later heb ik weer iets met een bontjasje gehad. Toen mijn verhouding met Willeke van Ammelrooy ten einde liep als gevolg van gebeurtenissen in Caïro en op de Bahamas, werd ik gebeld door Steven Pluym, de schoonbroer van Willeke. Hij zei: “Als je het met haar weer wilt goedmaken, moet je haar een bontjasje geven”. ”Steven, je kan de boom in”, heb ik daarop geantwoord.” 4.9 Mafalda en de Ritz “Mafalda had een kamer in Hotel de Paris in Monte Carlo. Als laatste der Ptolemeeën, frequenteerde ze ook veelvuldig in het Ritz Hotel in Parijs op de Place Vendôme. Ik dacht dat Coco Chanel daar een eigen suite had gehuurd, want telkens als hij daar met Mafalda was, had Coco dezelfde kamer. Op een gegeven moment had Mafalda Tetu Watanabe (schuilnaam), een hele mooie Japanse man uit een van de beste families, bij de hand. Tetu wist helemaal niet hoe hij het had. Een heel mooie vrouw zat naakt op de grond in de suite van Chanel. De ogen van Tetu stonden ontzettend verbaasd. Hij had niet verwacht dat de sfeer waarin hij kwam zo’n vrijheid zou hebben. De super Yamato voelde zich ineens helemaal vrij en heeft aan een stuk door zitten ouwehoeren. Toen hij zei dat de Amerikanen de Japanners misbruikten was iedereen het daar mee eens. Aanwezig op deze soiree waren mensen uit de wereld van de mode en de politiek, zoals Helena Rubenstein, Norman Rothschild, Coco Chanel, Germain Viatte en klanten van Coco. Germain Viatte, een intrigant van de bovenste plank zat ruzie te maken met Tetu. Viatte vond dat het goed was dat de Amerikanen de Japanners hadden ingepakt en terecht atoombommen hadden geplaatst. Tetu zei in het Engels: “Wat onaardig om zoiets te zeggen”. Tetu bleef beleefd. Bijna alle aanwezigen waren zeer gesteld op de Japanse cultuur. Even later is Germain eruit gegooid. Coco zei tegen hem, dat hij eruit moest en dat ze hem niet meer wilde zien. Er werd die nacht verder flink gedronken en gesproken zonder die lul-de-behanger. Viatte is daarna nooit meer bij Coco over de vloer geweest. In de ogen van mij was Mafalda de mecenas, de ambassadrice van de Europese cultuur. Zij was de lijm waarmee cultuurbrokken konden worden samengevoegd. Van haar heb ik geleerd dat geld abstract is. Het komt op je verstandelijke vermogens aan. Dit betekent, dat iemand die twintig Euro heeft er meer mee kan doen dan iemand die over een miljoen kan beschikken, want één schilderij kan meer voldoening geven dan een hele collectie.”

4.10Sadat “Na het onderzoek door de Caltec heb ik een tête-à-tête gehad met president Sadat op het eiland Zamalek in Caïro. Volgens mij vond dit onderhoud in 1974 plaats op een terras van een sportclub. Ik had wetenschappelijke documenten van de Caltec met handtekening van professor Sharp bij me, waarin duidelijk werd aangetoond dat Joden Egyptenaren waren. Sadat toonde zich heel negatief over DNA. Hij zei er helemaal geen verstand van te hebben. Volgens Sadat was het allemaal fictie. Hij wilde er niks van weten, zei dat het onder de huidige politieke omstandigheden niet kon. Sadat had volgens mij gangsterschoenen aan, wit met zwarte neus. Ik had weer een vriendin bij me, Corinne de Hart, maar Sadat wilde alleen met mij spreken. Ik had gehoopt dat Sadat wel in de DNA-proef was gaan geloven en dat hij

44

45 dat ook in Egyptische kranten onder de kop “Joden zijn gewoon Egyptenaren”, had durven publiceren. Al-Ahram publiceerde het niet. Gevolg was dat kernwapens nog een tijd machtiger konden blijven dan het DNA-wapen. Toen ik in Parijs verslag van mijn onderhoud met Sadat aan Mafalda uitbracht, bleef ze overtuigd van haar gelijk dat Joden gewoon Egyptenaren waren. Sadat vond ze toen maar een oen en ik heb haar voorgesteld om maar een drankje te gaan drinken in café Flore.” 4.11Mafalda’s visie? “De visie van Mafalda Marouf was de veiligheid van Egypte ten opzichte van Israël te verzekeren en ook wilde ze volgens mij voorkomen dat Egypte in handen zou vallen van fanatieke moslims. Ze wilde een militaire voorsprong op Israël hebben. Ze had de DHG helpen oprichten, maar ze had daarin geen stemrecht. De Israëliërs konden vrijwel zeker Caïro met een kernwapen verwoesten, inclusief het graf van Toetanchamon. De tijd die de Joden daarvoor nodig hadden was ongeveer 20 minuten. Mafalda rekende met gegevens van de Mossad, waar ze heel goede betrekkingen mee had. Als er een vliegtuig met een kernwapen voor Caïro zou zijn opgestegen, had ze 20 minuten om te reageren. Twee in Israël gelegen steden zouden dan middels twee Naga-2 bommen door de DHG met de grond gelijk gemaakt worden, inclusief Joden en Palestijnen. De bommen zouden door middel van een kruistelefoon tot ontploffing worden gebracht en de kracht van elke bom was iets groter dan die welke in augustus 1945 op Hiroshima is gevallen. Door een vredesverdrag met Israël te sluiten heeft Sadat in 1979 geen verandering in de status-quo aangebracht. De spanningen bleven hetzelfde, zo niet erger. Vanaf 1979 was het zeker dat Israël over kernwapens beschikte. President Sadat werd in 1981 door fanatieke islamieten vermoord en heeft volgens mij nooit geweten dat enkele Egyptenaren betrokken waren bij de DHG en dat Israël in feite door twee Amerikanen en twee Japanners van deze groep in december van dat jaar werd bezet. De beslissing om een deel van Israël te bezetten was genomen op informatie van de Mossad.”

4.12Filmfestival Caïro “In Egypte worden veel films gemaakt. Bij het filmfestival dat president Anwar Sadat in 1976 in Caïro organiseerde ben ik met vriendin Willeke aanwezig geweest. Ik was daartoe uitgenodigd door de Egyptische regering en Willeke van Ammelrooy door de Nederlandse regering. Essam Osman, de cultureel attaché van Egypte in Den Haag, had dit zo in opdracht van Mafalda geregeld. Hij wist dat ik een militaire functie bekleedde. De Nederlandse culturele politiek is nooit van plan geweest met een film aan een festival in Caïro mee te werken, laat staan daar geld in te steken. In die tijd zou Nederland wel veel geld hebben willen steken in een vergelijkbaar festival in Tel-Aviv. De Nederlandse regering liet zich op het filmfestival te Caïro vertegenwoordigen met de film “Het jaar van de kreeft”, een film naar aanleiding van het gelijknamige boek van Hugo Claus. Hugo was bepaald geen vriend van mij in Antwerpen. Hij schold me uit voor kaaskop die beter in zijn eigen land kon blijven en schopte in de jaren zestig ook tegen de vrije seksuele moraal in Amsterdam. De film toonde een verhaal over vrienden van mij. Willeke speelde in deze seksueel getinte film de rol van Kitty Courbois, de vrouw van Rik van Bentum. Als inzending had het ministerie van CRM beter de film “Ciske de Rat” kunnen nemen. Deze film bevatte geen seksuele scènes en zou voor de Arabieren acceptabel zijn geweest.”

45

46

“Ik was er om politieke redenen. Ik vond de vertoning van “Het jaar van de kreeft” in Egypte niet om aan te zien, omdat ik mij enorm schaamde voor de film. Ik kreeg het gevoel dat alle Egyptische ogen op mij gericht waren en dat men het mij kwalijk nam, dat mijn vrouw zich schaamteloos bloot in deze voor Arabieren saaie film vertoonde. Rijke Arabische mannen hebben meerdere vrouwen, maar als een vrouw zich in een film helemaal aan een andere man geeft, hebben ze geen respect meer voor de man. Een overspelige vrouw in een harem wordt ook gewoon verwijderd en kan de rest van haar leven vloeren schoonmaken. Ik ben halverwege de film uit de zaal gelopen. De dochter van Sadat, Rawyaa El-Sadat, zat naast Willeke. Misschien hoopte ze dat Egyptische vrouwen ook seksuele vrijheid zouden krijgen. Haar man Hassan Dahi zat er ook bij. Sadat was niet op het filmfestival aanwezig. Hij zat op dat moment in India. Wel aanwezig waren: de Egyptische topacteur Achmed Ramsey, de Egyptische filmproducent Kallil Osmann, de Saoedische Khashoggi, Achmed Amer en de toen al anti-westerse Ayman Alzawari. De door de Italiaanse regering afgevaardigde Claudia Cardinale had tijdens dit filmfestival op een gegeven moment zin om samen met mij een joint te roken in haar suite. Ik heb Willeke toen een slaappil gegeven en met Claudia marihuana gerookt en geslapen.” “Twee Japanners, twee Egyptenaren en ik hadden het plan opgevat om na het filmfestival met een journalist van de Al-Ahram in Zuid-Libanon het grootste toneelstuk van het MiddenOosten op te voeren. Mafalda vond dit het beste plan ooit bedacht om de situatie in het Midden-Oosten te veranderen. Zij heeft de onderneming naar Libanon betaald. Ze had geregeld dat er een een vliegtuig, hotel, journalisten, wapens en alles wat er verder voor nodig was op het vliegveld van Caïro klaarstond. Het filmfestival was een mooie aanleiding. Het scenario zag er zo uit: twee Hollanders, twee Egyptenaren en twee Japanners zouden vermomd als Palestijnen zich een maand lang gaan ingraven buiten het schootsveld van de Israëli’s bij de Libanese grens. De Nederlandse topactrice Willeke van Ammelrooy zou vermomd als Palestijnse met geweer de koppen van alle kranten in de wereld halen. Ze zou sterker over kunnen komen dan de Amerikaanse actrice Jane Fonda in Hanoi had gedaan. De spanning tussen Nederland en Israël zou zo kunstmatig opgevoerd kunnen worden. Uiteindelijke bedoeling was om met behulp van het door vele Arabieren gelezen Al-Ahram, wetenschappelijke feiten onder de ogen te brengen van de hele wereld: DNA en Carbon-14 zouden bewijzen dat Palestijnen en Joden gelijkwaardige genen hadden en dat Joden dus gewoon Egyptenaren waren. Willeke was gewoon de dochter van eenvoudige Amsterdammers. Moeder verzorgde de toiletvoorziening op het Centraal Station, vader werkte op het Realeneiland in een tabaksfabriek. Ze was een vrouw van eenvoudige ouders die het in Nederland en België had gemaakt en nu zou ze het voor de hele wereld kunnen maken.” “Willeke zou net als Jane Fonda in Vietnam een wereldberoemde actrice hebben kunnen worden. Maar ze wist van niks en stond bovendien niet volledig achter de Palestijnse zaak. Op een gegeven moment zei Kamal El-Mallakh, vice-president van Al-Ahram (krant Caïro) dat de president van Al-Ahram alle festivalgangers uitgenodigd had om naar Luxor te gaan. Willeke nam voor het vertrek een bad en ik nam de telefoon aan toen een vriendin van Mafalda belde en zei:” Je moet dat vliegtuig niet nemen. Het wordt gekaapt of ze hebben het op jou gemunt.” Ik heb toen tegen Willeke gezegd: we gaan niet naar Luxor, want ik heb maagpijn. Ze wilde toen alleen naar Luxor gaan, maar ik wist dat te voorkomen door met een beetje stemverheffing te zeggen:”Jij gaat niet naar Luxor!” Komend vanaf de trap in het Sheraton Hotel zie ik ineens alle filmsterren en andere festivalgangers in paniek het hotel binnen komen. Sommigen hadden bloedspatten op zich. Iedereen was behoorlijk aangedaan.

46

47 Een stevig gebouwde Amerikaanse journalist liep te huilen. Ik heb Willeke naar de bar van het Sheraton gedirigeerd. Ik voelde aan dat er iets ernstigs was gebeurd en wilde niet dat Willeke dat zou gaan beseffen. Terwijl Willeke en ik aan de bar zaten kwamen Hassan Dahi en Rawyaa El-Sadat op ons af en zei Rawyaa: “Jullie moeten naar Alexandrië, jullie zijn uitgenodigd op de ranch van mijn vader. Ik noteerde het adres in mijn agenda (967 Alexandrië 23 Port Est Street), terwijl Hassan stond te schreeuwen naar een hotelbediende, welke hij opdracht gaf de koffers van beide Nederlanders te halen. Willeke en ik worden op de trein gezet. Aangekomen in Alexandrië besluit ik niet direct naar de ranch, maar eerst naar het aan het strand gelegen Palestina Hotel te gaan. Op onze kamer maakte ik de telefoon onklaar. Ik voelde mij even veilig en wilde het plan met Willeke in Libanon door laten gaan. Tijdens een spelletje tafeltennis op het strand hoorden Willeke en ik een behoorlijke schotenwisseling in de buurt. Volgens Willeke waren ze waarschijnlijk op kamelen aan het jagen of was er een kazerne in de buurt. Bij navraag aan de balie, hoorde ik dat er geen kazerne in de buurt lag. Aan de receptionist vroeg ik direct: “Wilt u voor mij zo snel mogelijk een taxi bestellen? Samen met Willeke keerde ik terug naar het Sheraton in Caïro, waar nog bagage van ons lag. Er bleken uit onze kamer papieren te zijn weggenomen en een tape gedeeltelijk gewist, maar dat heb ik niet tegen Willeke gezegd. Ook niet dat de rechtstreekse telefoonverbinding was vervangen door een verbinding via de telefooncentrale van het hotel. De etagebediende die de roomservice deed sprak geen woord Engels. De door Mafalda in het Engels opgestelde documenten met het scenario voor de actie in Libanon waren verdwenen. Ik blies de actie af en wist zo snel mogelijk met Willeke terug naar Amsterdam te vliegen. Anno 2004 denk ik nog steeds dat Sadat de aanslag op mij had gepland en door Moebarak heeft laten uitvoeren.” “In Amsterdam probeerde ik de gebeurtenissen in Caïro met mijn vriendin even uit mijn hoofd te zetten. Ik ging naar De Kring om een drankje te halen. Terwijl ik daar alleen aan een ronde tafel zat kwamen er twee louche types op mij af, die me vroegen:”Ben jij Rits van Kooten?” Ze beweerden dat ze voor een weekblad werkten en wilden weten wat er in Caïro was gebeurd. Ik antwoordde: “daar hebben jullie niks mee te maken, jullie moeten De Kring uit, want jullie zijn geen lid. Enkele dagen later stond Hassan Dahi plotseling aan mijn voordeur in de Honthorststraat. Op de tweede verdieping aangekomen ging Hassan onEgyptisch brutaal zitten en zei:” Wij hebben gehoord dat jij en je vrouw helemaal niet op het vliegveld waren om naar Luxor te kunnen vertrekken. Ik antwoordde:”Ja dat klopt, ik had toen pijn in mijn maag. Samen zijn we naar Willeke gegaan, die toen vlakbij in de Alexander Boersstraat, aan de achterkant van het Concertgebouw woonde. Willeke kon de maagpijn van mij alleen beamen en heeft een mogelijke betrokkenheid van mij bij de schietpartij in Caïro ontzenuwd. Hassan dacht waarschijnlijk dat ik erbij betrokken was en ik dacht dat Hassan en zijn schoonvader achter de aanslag zaten. Sinds die tijd, 1976, heeft het augustusleger besloten dat de zaak gesloten werd: zowel van Japan, Egypte als Nederland werd er niets meer naar buiten gelekt: geen publiciteit meer, er werd uitsluitend in het geheim gehandeld.” 4.13Isis terug naar het Midden-Oosten? “In 1976 heb ik in de bar van het Sheraton te Caïro een foto van het grafdeksel van Isis laten zien aan Kamal El-Malakh, de vice-president van El-Ahram. Kamal is toen met die foto naar iemand van het Egyptisch museum gegaan. Een dag later kwam hij weer terug, toen ik met de Saoedi Khashoggi en de Egyptische topacteur Achmed Ramsey een borreltje zat te drinken. Kamal kwam aan ons tafeltje zitten. Vroeg of hij vrijuit over zijn gesprek met de man van het museum kon spreken. Natuurlijk kon dat. Kamal gooide de foto op tafel en zei:”Rits als dit ding echt is, dan ben je de rijkste man die ik ken. Het is meer waard dan het graf van Toetanchamon en dat komt neer op een verzekeringswaarde van 200 miljard dollar!”

47

48 Khashoggi bekeek de foto en zei:”Ik ken mensen en ik zelf ook, die er zo 2 miljard dollar voor neer willen tellen.” Kort hierna verscheen Willeke van Ammelrooy in haar mooie lange jurk, pas uit bed en bad, lachend bij de heren. Voordat ze plaats had genomen, zei Achmed tegen haar:”Weet jij dat je met een van de rijkste mannen van de wereld bent getrouwd?” Ik schrok me te pletter en gaf de acteur een stomp en zei:”Je moet je kop houden!”, terwijl ik snel de foto pakte en die in mijn zak stopte. Kamal redde me heel diplomatiek door te zeggen dat Willeke de mooiste vrouw van de wereld was. Later heeft Khashoggi er nog met mij over onderhandeld zonder dat Willeke erbij zat. Er zou twee miljard dollar op een bank in Jeddah gestort worden, welke door mij op mijn codenaam opgenomen konden worden als het grafdeksel van Isis in Jeddah zou aankomen. Ik heb mijn codenaam aan Khashoggi gegeven, maar was op dat moment nog niet echt van plan om de deal door te laten gaan. Ik wilde er eerst met Mafalda over spreken. Zij heeft er het volgende over gezegd:”Ach, die mensen willen het voor een appel en een ei”. Een jaar later heb ik samen met Arend ter Horst, Khashoggi in Parijs opgezocht. Er was een groot schilderij van Dalí in New York te koop voor 350.000 dollar en Khashoggi wilde er een foto van zien en het doek kopen. Arend was bij het telefoongesprek tussen mij en Khashoggi aanwezig geweest en regelde snel het vervoer naar Parijs. Khashoggi verbleef in een eigen suite in een chic hotel aan de Boulevard Haussmann. Samen met een mooie slimme blonde Duitse vrouw. Misschien had ik mijn vriend Arend niet mee moeten nemen, want de Duitse dame ergerde zich aan diens ongeduld en de deal ging als gevolg daarvan niet door. Ik liep mijn 45% van de verkoopprijs mis, maar vond dat geen probleem. Ongeveer elf jaar later heb ik pas weer contact met Khashoggi opgenomen i.v.m. Barcelona. In 1996 heb ik de Saoedi vanuit Amstelveen opgebeld om te polsen of hij bereid was om de noodlijdende Fokkerfabriek voor een deel over te nemen en te investeren in middelgrote, luxueuze vliegtuigen. Ik kreeg een zaakwaarnemer aan de lijn, die vertelde dat ze daar best over wilden nadenken in afwachting van het antwoord van premier Kok op de brief die ik aan deze premier geschreven had. De 2 miljard dollar plus rente stond nog steeds op de bank in Jeddah. Kok zou schrijven dat ik de kranten beter moest lezen, een antwoord waar ik verder weinig mee kon doen. Achteraf ben ik blij dat het geld niet in Fokker is gestoken. Vliegtuigen zijn niet goed voor het milieu.”

4.14De gele draak 1976 “In de Jackson Gallery zit ik in 1976 een drankje te drinken met Harold. Op een gegeven moment komt Nelson Rockefeller binnen met een afgrijselijk mooie vrouw. Ik had Nelson nog nooit gezien, maar dacht meteen dat hij het was. Harold stelde mij aan Nelson voor:”This is that painter from Holland”. Er stonden twee schilderijen van het WTC van mij op een groot statief. Nelson zei tegen Harold:” I want to buy this two paintings from that Dutch painter”. Ik had een slok op en zei tegen Nelson: “You have the most beautiful lady I have ever seen, but you can’t buy those two paintings”. Harold werd een beetje kwaad en begon zich er mee te bemoeien. “Do you know who I am?”, zei Rockefeller. “I feel that”, antwoordde ik. “You may be rich, but you may only buy one of those paintings”. Which painting do you want to have?”, vroeg Nelson aan zijn vriendin. Die maakte haar keuze en ging, omdat Harold en Nelson ruzieden, met mij converseren. “Are you from Amsterdam?” vroeg ze. Een van haar beste vriendinnen kwam uit Reewijk, zei ze. Die was de beste mannequin in New York en ze wilde haar ontzettend graag aan me voorstellen. Heloïse van Eeghen was de dame in kwestie en ik heb haar niet lang daarna bij P.J. Clarks ontmoet. Ik stond versteld van haar opvallende ingetogen schoonheid, welke je niet van een Hollandse vrouw zou verwachten. Ze heeft later twee schilderijen van de Bijlmermeer en een WTC gekocht, maar ik had veel liever de liefde

48

49 met haar bedreven, maar op de een of andere manier is het er achteraf jammer genoeg niet van gekomen. In het café P.J. Clarks kwamen stockbrookers met grote verhalen bijeen. Een fijn café met een goede sfeer. Het herentoilet bestond uit twee hele grote pissoirs tot aan het plafond. Als je daar stond te plassen voelde je jezelf weer een klein knulletje. Ik ben Heloïse later weer tegengekomen in Parijs. Ze kwam in Hotel Louisiane en is met me naar café “La Palette” gegaan. Ze zei tegen mij dat ze haar huis uit moest. “Ik heb geen geld, wil je wat meubels van me kopen?” Ik ging mee naar haar flat en heb toen een Chinees kastje gekocht, dat precies in mijn Autobianci paste. Ik had niet de brutaliteit om met haar naar bed te gaan, maar wel vreselijk veel zin in haar. Heloïse had helaas meer zin in cocaïne. Bij haar thuis hing een heel klein geel draakje boven de deur. Toen ik haar vroeg wat het was, antwoordde ze dat het uit een Chinese tempel kwam en dat het geluk bracht. Maar het had haar nog nooit geluk gebracht en ik mocht het tezamen met de Chinese kast hebben. Ik zei dat ik dankzij die draak misschien nog wel eens een keertje met haar kon vrijen. Volgens Heloïse was haar grootmoeder eens een keer bij de keizer van China op bezoek geweest. Wandelend in een tuin waren ze een tempel tegengekomen waar allemaal van die draakjes verwerkt waren. De keizer had tegen haar grootmoeder gezegd dat die draakjes geluk brachten. Toen zij te kennen gaf er graag een te willen bezitten gaf de keizer opdracht aan een bodygard om zo’n draakje uit het plafond te slaan. De keizer heeft het haar toen beleefd aangeboden. Ik kreeg het van Heloïse en hing het boven mijn deur in de Honthorststraat te Amsterdam.” 4.15De Bahamatrip in 1976/77 “Op 2 december 1976 vertrok ik met vriendin Willeke naar de Bahamas. In Nassau, op het eiland New Providence, werd een nieuwe galerie geopend. Het bleek eerder een houten kippenhok, maar Arend ter Horst had geregeld dat er een stuk of tien schilderijen van mij in “The Gallery” werden geëxposeerd. Ik had last van maagpijn en liep het risico van een maagbloeding. Daarom werd ik op de heenreis vergezeld door de arts Jeroen van Logum, die tijdens de 14 uur durende directe vliegreis van Luxemburg naar Nassau met bloedtransfusie paraat stond en was er in Miami ook een bed voor mij gereserveerd in een ziekenhuis. Ik had er helemaal geen zin in. Ik had toentertijd de beste positie als schilder in de wereld. Mijn werk was te koop in de Martha Jackson Gallery te New York en bij Alexander Iolas te Parijs. De Bahamas stonden op dat moment slecht bekend i.v.m. belastingontduiking en het witwassen van drugsgelden. Ook het feit dat de romantische impressionist Sikke Laverman meeging zinde me niet. Sikke vertok pas op 6 december. Toch kon ik geen nee zeggen. Willeke wilde de winter in Nederland ontvluchten en het zou haar op de zonnige Bahamas een zorg wezen als de doeken van mij in een kwaad daglicht werden gesteld. Ik wilde mijn vriend Arend ter Horst ook niet laten vallen. Arend had mij en Willeke tezamen met nog vele anderen uitgenodigd om naar de Bahamas te komen en ook de reis voor iedereen betaald. De Rijksvoorlichtingsdienst toonde zich achteraf zeer verbolgen over het bezoek van mij aan de Bahamas. Deze wist niet dat er een verkapte drugsdeal had plaatsgevonden. Ik had volgens de RVD nooit mee mogen gaan. Dit werd mij door het toenmalige hoofd van de RVD, Willem van den Berghe, de rechterhand van koningin Juliana, op niet mis te verstane wijze op het Binnenhof meegedeeld. Ook Derk Ringnalda, topambtenaar bij de veiligheidsdienst heeft tegen mij gezegd dat ik me er nooit voor had moeten lenen. Ik had toch kunnen weten dat de heer Ter Horst niet in sinaasappels handelde? Tijdens de opening van “The Gallery” in Nassau had een kennis van David Anderson, de directeur van de Martha Jackson Gallery in New York, ook op een ander gevaar gewezen. Deze galerie in NY had het alleenrecht op tentoonstelling en verkoop in de VS van schilderijen van Rits van Kooten. De autonome Bahamas liggen vlak bij Florida, alwaar in Miami een ziekenhuisbed voor mij was

49

50 gereserveerd. Hoewel ik met mijn tentoonstelling in Nassau geen contractbreuk pleegde, werd deze in de ogen van de Jackson Gallery beneden alle peil gehouden tentoonstelling in Nassau niet door hen in dank afgenomen. Maar de reactie van de New Yorkse galerie is minder heftig geweest dan die van functionarissen in Den Haag. Tijdens de opening van de tentoonstelling in Nassau was ook Ann Oster (Biase) aanwezig. Babette Sijmons wilde er niet bij aanwezig zijn, omdat zij Arend een drugsdealer vond. Ik had dat nog steeds niet door. Babette is kort daarop met Jan Cremer getrouwd. Rob Lilley was als loopjongen van Arend de coördinator tussen mij en Arend.” In het artikel “Succesvolle reis Arnhemse schilders naar Bahamas” in de Arnhemse Courant van donderdag 6 januari 1977, werd de reis uit de doeken gedaan. Willeke was volgens dit artikel mee i.v.m. filmactiviteiten. Daar wist Rits niks van. De cineast Anton Kothuis maakte een filmreportage over het carnaval op het eiland en Rits had op de C.H. Reeves Junior Highschool te Nassau leerlingen verteld over schildertechnieken en schilderkunst. Er werd niet vermeld dat Rits dat alleen maar had willen doen vanwege de lerares die hij aantrekkelijk vond. In “The Tribune, Nassau and Bahama Islands Leading Newspaper” van woensdag 1 en zaterdag 4 december staan ook artikelen met foto’s over de Hollandse kunsthappening. “In 1977 ben ik voor het eerst geopereerd in het Andreas-Ziekenhuis te Amsterdam. Door Dr. Van der Reijden. Hij constateerde maagkanker en ik heb meerdere operaties moeten ondergaan. Resultaat: driekwart van mijn maag weg, de rest verbonden met de slokdarm. Ik heb een eerste klas behandeling in het ziekenhuis gekregen en de arts betaald met een schilderij uit de Bijlmermeerserie. Ik liet me op aandrang van Willeke opereren. Na de Bahamareis beschouwden we beiden onze relatie als beëindigd. Ik beschouwde de ziekenhuisopname vooral als een kans om mijn jaloerse gevoelens jegens de seksueel uiterst bedreven actrice te kunnen omzeilen.” 4.16Het gele draakje en het ontstaan van het Japanse restaurant Yoichi “In Amsterdam zat ik vaak te eten in Restaurant Kyo in de Jan Luykenstraat, toen het enige Japanse restaurant in Amsterdam. Hier kwamen grote jongens uit de wereld van de kunst en cultuur (Peter Schat, Harry Mulisch, Edy de Wilde etc.) regelmatig eten. Arbeiders kwamen er nooit, want die vonden het te duur en snapten niet dat een rauw visje lekker kan zijn. Op een gegeven moment kwam ik daar met de toenmalige generaal Tetu Watanabe (schuilnaam) van het Japanse Nucleaire Leger. Toen Tetu naar het toilet ging, kwam Yoichi aan mij vragen:” Rits San, who is that?” Ik zei tegen hem dat het een van mijn vrienden was en dat het Japanse Rode Leger niet tegen hem op kon, Okamoto (vliegveld Lodd) zou daarmee vergeleken maar een muis zijn. Yoichi vroeg of hij een keer bij mij op bezoek mocht komen om schilderijen te aanschouwen. Ik had de berg Fuji toen één maal geschilderd. Enkele dagen later kwam Yoichi Hara met twee koks bij me op bezoek. Tijdens het theedrinken vroeg Yoichi wat er boven de deur hing. Ik vertelde het verhaal van Heloïse en haar grootmoeder over de gelukbrengende draak. Yoichi zat ineens helemaal gebiologeerd naar het draakje te kijken. Hij vroeg aan mij of hij het draakje een tijdje mocht lenen, want hij had tijdens zijn leven nog nooit geluk gehad of gekend. Ik wist toen nog niet dat Yoichi voor de Yakusa werkte, wat betekende dat hij een totale slaaf was van deze keiharde maffia uit Japan. Die laten je in tegenstelling tot de Cosa Nostra wel leven, maar vraag je niet af hoe. De enige overeenkomst tussen de Yakusa en het Japanse Nucleaire leger indertijd was dat er niet gedood werd en ze de mensen een iets luxer gevoel wilden geven. Waarschijnlijk is Yoichi Hara met de geleende gele draak naar de Yakusa gegaan. Heeft vrijwel zeker tegen hen gezegd dat Rits van Kooten veel machtiger was en veel meer geluk had dan de Yakusa. Wat is

50

51 er gebeurd? Restaurant Kyo ging dicht en Yoichi begon een heel groot en luxe restaurant op de Weteringschans 128 te Amsterdam. Ik trouwde in januari 1977 de mooiste vrouw van Japan, maar zij had een baas achter zich staan, die waarschijnlijk zo machtig was, dat zij zich nooit volledig aan mijn zijde heeft kunnen scharen. Ik heb die hogergeplaatste man nooit gezien, ontmoet of aan de telefoon gehad. Op een gegeven moment heb ik Yoichi opgebeld en hem over diens voorspoed verteld. “Yoichi, je hebt nu een zaak met 3 verdiepingen en enorm veel personeel, het draakje heeft je blijkbaar veel geluk gebracht, maar nu wil ik het terug, want ik heb een vrouw met een machtige baas achter zich en ik kan wel wat extra geluk gebruiken”. Yoichi antwoordde dat hij het draakje niet meer in zijn bezit had en verzon allerlei smoezen. Ik was intussen gaan geloven in het gelukbrengende draakje. Ik belde Arend ter Horst, die ook dol was op rauwe vis en zei tegen hem:”Wil je alsjeblieft dat draakje voor me terughalen, zeg maar tegen Yoichi dat ik anders zijn zaak kom verbouwen”. Arend belde later op en zei dat hij het draakje had. Ik rij opgetogen met mijn chauffeur in een grote Amerikaanse auto naar de Reguliersgracht en als ik bij Arend boven kom en naar het draakje vraag, pakt hij uit een kast een draakje en geeft het aan mij. Het blijkt een rubberen kutdraakje beschilderd met bloemetjes te zijn, dat helemaal niets te maken had met mijn keramieken draak. “Spoel dat maar door je toilet en zeg tegen Yoichi dat hij beter een Japans pannenkoekhuis kan beginnen”. Ik vertrok en dacht toen dat de baas van de Yakusa in Tokio het draakje wel boven zijn deur zou hebben hangen. Yoichi heeft zich vrijwel zeker uitgekocht door het gele draakje aan de Yakusa te geven. Volgens zijn website is hij in 1981 een restaurant onder zijn eigen naam begonnen. Ik voelde dat ik zelf niet langer bijgelovig moest zijn. Ik was het draakje toch kwijt. Yoichi had het draakje toch beter kunnen houden, want hij is later dood met opengesneden buik gevonden.” 4.17Het zwaard van de Nagano’s “Onderstaand verhaal is moeilijk te verifiëren. Een oom, de broer van mijn vader, Wim van Kooten, heeft als marinier in 1940 gevochten bij de Maasbruggen in Rotterdam. Na de oorlog is hij instructeur voor mariniers in de VS geworden. Twee Amerikanen hebben me in de zeventiger jaren verteld dat oom Wim was vermoord. Ze kwamen me dat speciaal mededelen in Amsterdam. Ik vond het klootzakken, maar luisterde naar hen tijdens een afspraak in café “De Pels”. Oom Wim was volgens hen waarschijnlijk vermoord omdat hij iets teveel gezegd had over Nagasaki. Ik heb kort na dit gesprek een brief gestuurd naar de toenmalige Amerikaanse president. Ik was kwaad. Twee weken later belt mijn moeder met de mededeling dat oom Wim niet was vermoord, maar was gestorven aan een buikgriep. Weer later kreeg ik van mijn moeder te horen dat de Nederlandse vrouw van oom Wim een retourticket had gekregen van de Amerikaanse regering om het graf van haar man te bezoeken. De hele zaak is volgens mij in scène gezet door Amerikanen. “Een bejaarde arts had gehoord dat mijn familie iets met Nagasaki te maken had en vond dat ik een Japans zwaard beter kon beheren dan hij deed. De man kwam uit Den Haag en maakte met zijn regenjas een arme indruk op mij. Toen ik vroeg wat hij er voor wilde hebben, antwoordde de man op zielige toon:”Geef me maar honderd gulden”. Volgens de man, waarvan ik me de naam niet meer kan herinneren, had het zwaard iets te maken met Pearl Harbor. Enkele Hollanders hadden om handelsredenen de Japanners aangeraden dat, als ze toch oorlog gingen voeren met de Amerikanen, ze Pearl Harbor moesten verwoesten. De Nederlanders bezaten in de jaren dertig de grootste handelsvloot ter wereld, iets waar de Amerikanen toentertijd jaloers op waren. Het waardevolle zwaard is waarschijnlijk zwijggeld geweest. Het was zeker een paar honderd jaar oud, maar zag er nog splinternieuw uit.

51

52 Gemaakt van hoogwaardig staal, waar minstens 7 jaar aan was gewerkt. Ik vond het doodeng om in huis te hebben. Je kon er alles mee door midden slaan, behalve steen. Ik heb het zwaard jarenlang in een kluis bij de Hollandse Bank op de Herengracht bewaard.” Kort voordat ik Yuki leerde kennen, in 1977, heb ik waarschijnlijk in een dronken bui verteld dat ik het zwaard in mijn bezit had. Ger Zeilstra wilde het zwaard graag zien. Nadat ik het zwaard in huis had gehaald, kwam de man regelmatig langs. Hij was beeldhouwer en maakte op zijn manier ook prints van abstracte vormen. Hij gaf me elke keer een print of een klein gouden beeldje afkomstig uit het handvat van een Japans zwaard. Op een gegeven moment wilde hij het zwaard huren, omdat hij van mening was er beter voor te kunnen zorgen. Er werd een contract opgesteld met getuige Dorien van der Waerden. Ger mocht er voor zorgen en ik mocht het te allen tijde zien, want het bleef mijn eigendom. Ger zou ieder jaar vijfduizend gulden aan mij betalen. Ger heeft dat maar een keer gedaan. Toen ik met Yuki ging huwen en het zwaard aan haar wilde laten zien, bleek ik niet welkom en wist ik wel hoe laat het was. Toen Hans Hamers later het zwaard wilde filmen, bleek Ger een groot huis te hebben gekocht op de Nieuwmarkt tegenover de Waag. Ger heeft Hans verteld het zwaard te hebben verkocht. Waarschijnlijk aan de Yakusa.” Parijse kringen “In 1977/1978 was ik met een waanzinnig mooie Japanse vrouw in Parijs. We verblijven in Hotel Louisiane, het uit de tijd van Napoleon stammende hotel, dat bij het artistieke en intellectuele centrum van Saint-Germain hoort. Ze vond het maar niks, maar het bad was wel naar haar zin. Ik stelde voor om naar een café te gaan, waar de crème van de intellectuele en kunstzinnige wereld van Saint-Germain frequenteerde. Na een paar biertjes gedronken te hebben in “La Palette”, verlieten we de zaak en kwamen op straat een oude bekende tegen. Jan Rietveld stond te praten met Karel Appel. Terwijl ik met Jan even praatte, gaf Karel Appel een tikje op de wellustige achterkant van de schone Japanse, het gezicht van de Daihatsekatse Gung. Ik werd even verblind door woede en zag de lange slappe Nappajas van Karel. Met die jas kon je drie arme Afrikaanse dorpen drie jaar laten eten. Ik pakte de mouw van de Nappajas van deze Mieke Telkamp van de Nederlandse schilderkunst beet en trok zonder kracht de mouw er af. Jan stond totaal verbijsterd en ik zei snel tegen hem:” Ik zie je wel op De Kring”, waarna ik met mijn schoonheid doorliep. Kort daarna zat ik weer naast mijn vriend Jan op De Kring en vroeg aan Jan: “Wat had je met die Karel Appel op straat in Parijs? Jan vertelde dat hij een atelier voor Karel moest ontwerpen. Ik zei:”Je bent een goede architect, maar je staat in de schaduw van je vader” en vroeg vervolgens wat Karel Appel hem had betaald voor het ontwerp. Jan zei:”Ik heb een schilderijtje van hem gekregen.” Ik vroeg of ik het mocht zien en toen ik korte tijd later bij Jan in Amsterdam op bezoek kwam, liet deze het schilderijtje vol trots aan mij zien. Ik aanschouwde het doek enige tijd vanuit een stoel en zei: “Volgens mij heb jij je verschrikkelijk laten naaien”! Ik vond het ontzettend armoedig dat de arrogante Appel een dergelijk minuscuul werkstuk aan Jan Rietveld had gegeven voor diens werkzaamheden. Jan was er evenwel blij mee. De zielenpoot Appel van de Cobragroep. De grote jongen en het actiefste lid van de groep Cobra, de Deen Asger Jorn (1914-1973) heeft zelfmoord gepleegd en al zijn schilderijen bij de vuilnisbak gezet.” “Appel in 2003 op Schiphol, komend uit New York, wordt door de Douane verzocht 12.000 euro te betalen voor 5 schilderijen die hij wil invoeren. Appel vertelt dat de schilderijen naar het Stedelijk Museum in Amsterdam gaan en dat er dus geen invoerrechten betaald hoeven worden. De Douane belde met directeur Rudy Fuchs en die beaamde dat de schilderijen voor zijn museum bestemd waren. Achteraf bleek dat Appel de schilderijen gewoon naar zijn

52

53 atelier heeft gebracht en de zaak tezamen met Fuchs heeft opgelicht. De clou: stel dat ik, Rits van Kooten, slechts een schilderij van Willem de Kooning wil invoeren, dan moet ik tweeënhalf miljoen dollar invoerrechten betalen! Zo zie je maar dat de Nederlandse bevolking helemaal geen verstand van kunst heeft en wat het waard is. Appel en Fuchs hebben eigenlijk helemaal niets te maken met hogere waarden in de kunst, het is heel treurig en zielig wat er toen op Schiphol is gebeurd. Einde Appel.” 4.19Coq au vin “De Parijzenaar Lulu was getrouwd met de eigenaresse van restaurant Poussineau, op de hoek van rue Bonaparte en rue des Beaux-Arts. Ik kwam er vaak eten met vrienden. Op een keer had ik een grote kruik jenever uit Nederland meegenomen met de bedoeling om een recept van Lulu te verkrijgen. Lulu had me eens verteld van een eeuwenoud familierecept om coq au vin te maken. Het recept kwam uit de familie van zijn vrouw. Ik kreeg het recept met de jenever los en was verbaasd over de ingrediënten. Er bleek geen rode wijn voor nodig te zijn, maar de goedkoopste rosé. Heel lang geleden hadden arme Fransen enkel een oude haan lopen en bedacht om die drie dagen in goedkope rosé te leggen. Aan de versleten pootjes kon men zien of hij wel oud genoeg was om drie dagen te marineren in rosé met allerlei kruiden. Dit recept is dus van oorsprong afkomstig uit de armste kringen en werd later een succes bij de rijkste kringen. Lulu kreeg de wind van voren toen zijn vrouw ontdekte dat hij het geheime familierecept uit handen wilde geven. Ik moest beloven het aan niemand te geven. Helaas heb ik het door Lulu met de hand geschreven recept niet meer in mijn bezit. Door de perikelen met mijn ex-vrouw is het document in Amstelveen achtergebleven en vervolgens onvindbaar geworden. Heeft ze het doorverkocht aan de Japanse geheime keukendienst? Ik vind het geheime coq au vin-recept belangrijker dan een blue-print om een kernbom te maken.” 4.20De Rode Brigade in Amsterdam Het bericht dat de moordenares van Aldo Moro op 14 januari 2004 in Caïro na 26 jaar was opgepakt, bracht bij Rits de volgende herinnering naar boven: “In 1978 werd ik voor de ingang van Sociëteit de Kring opgewacht door een Nederlandse man met een puntbaardje. Ik had hem wel eens eerder gezien en vond dat hij een intelligente kop bezat. Hij stelde zich niet voor en vroeg:“U bent Rits van Kooten?” De man zei al een hele tijd te hebben staan wachten en vroeg of ik mee wilde komen naar een paar huizen verder gelegen gewoon koffiehuis, waar een man op me zat te wachten die mij heel graag wilde spreken. Bij binnenkomst in het koffiehuis bleek er een man aan een houten tafeltje te zitten die mij uitnodigde om tegenover hem plaats te nemen. Hij zei Rossi te heten en lid van de Italiaanse Rode Brigade te zijn. Rossi ging er van uit dat ik lid was van het Japanse Leger, waarschijnlijk dacht hij daarbij aan het leger van Okamoto. Hij vertelde mij:”Wij hebben een paar dagen geleden Aldo Moro ontvoerd. Wat vindt u dat wij met hem moeten doen?” Hij zei dat ze van plan waren hem sowieso te vermoorden. Ik heb hem toen verteld dat ze de oudpresident van Italië het beste maar konden vasthouden, indoctrineren om hem meer aan hun kant te krijgen en vervolgens een boek te laten schrijven waaruit zou blijken dat hij misschien iets linkser was gaan denken. Ze wilden toch het Italiaanse volk in hun denken veranderen, net zoals het Duitse Rode leger dat ook met geweld bij het Duitse volk wilde bereiken? Rossi had mij niet verteld dat ze middels deze ontvoering de vrijlating van in Turijn gevangen medestrijders wilden afdwingen. De Italiaanse regering zou echter niet op de eisen van de

53

54 terroristen ingaan. De christen-democratische Italiaanse oud-premier Aldo Moro, etymologisch gezien van Etruskische afkomst, zou 54 dagen na zijn gewelddadige ontvoering dood aangetroffen worden in een auto voor het hoofdkwartier van zijn politieke partij in Rome.” 4.21Japan “Rond de tijd dat de Augustusgroep kernwapens zou krijgen, 1978, ga ik met Yuki op huwelijksreis eerst naar Hawaï en vervolgens naar Japan. In Parijs had ik van Ruth van der Molen, intrigante vanjewelste, gehoord dat de rechterhand van de ambassadeur van de VS in Japan, Tim, de meest geschikte Amerikaan was om de brutale Amerikaanse expansie in te dammen. Ik kan me diens achternaam niet herinneren. Ik ga met trein van Itazuma (aan de voet van de Fuji-jama) naar Tokio en vind de Ambassade van de VS intuïtief. Aan de buitenkant overal camera’s die meebuigen. Vooraf had ik een afspraak gemaakt. Ik raad je aan om altijd een vrouw te gebruiken om een entree te krijgen die anders niet lukt. Ik stel me voor als Rits van Kooten de Marnix en geef een visitekaartje met het adres van mijn residentie en telefoonnummer in Japan en ook mijn adres in Amsterdam. Ik heb met hem een gesprek van een uur gehad over de expansie van de VS en dat Amerikanen Japans grondgebied misbruiken. Ik vertel dat het Augustusgleger in staat is om tegenmaatregelen te nemen tegen de expansiedrift van de VS. Ik merkte op: “Jullie hebben de Japanse houding van vroeger nu zelf in Japan aangenomen, de VS maken uit wie de vijanden van Japan zijn. Japanners zijn niet overtuigd dat China en Rusland hun vijanden zijn.” Tim heeft toen volgens mij op arrogante wijze gezegd: “Wij Amerikanen maken wel uit wie de vijanden van Japan zijn.” Voorts nog over koetjes en kalfjes gepraat, hoe gaat het met Ruth, hoe is het in Parijs? Op de terugweg van Tokio naar Itazuma ben ik vergezeld door een lid van het DHG. Toen de Russen in Parijs van mij de reactie van de Amerikaanse diplomaat Tim hadden vernomen, vonden ze dat de Amerikanen de spreiding van kernwapens overschreden hadden. De Russen zouden mij en mijn groep in 1979 in staat stellen om met kleine kernwapens een kat en muis spel te spelen. Een mogelijke benaming voor dit moderne “Englandspiel” is misschien ‘’Kernwaffenspiel’’.” “In het toenmalige Japan wilde ik ook ontdekken wat het summum was van de Japanse moderne schilderkunst. Ik bracht een bezoek aan de kelders van het museum in Tokio en Kyoto. Voor Japanse beeldhouwkunst/plastische kunst blijkt Kazuo Kadonaga op dat moment de beste te zijn. Ik ben bij hem in Kanazawa op bezoek geweest. Tijdens een treinreis met Yuki in de Shinkansin (soort TGV) krijg ik mijn eerste aanval van een verschrikkelijke agorafobie. Ik kreeg een heel eigenaardig gevoel van een soort reus. De Shinkansin leek te klein voor mij te worden en ik leek de voorbijtrekkende dorpjes met een hand te kunnen verpletteren. Ik heb het over me heen laten gaan. Tegenover Yuki durfde ik niks te zeggen. Terug in Nederland durfde ik bijna nergens meer naartoe. Ik ging naar een psychiater die tegenover mij in de Honthorststraat woonde, mevrouw Vink-Jansen. Ik dacht dat het iets met mijn verstandelijke vermogens te maken had. Ik kreeg pillen voorgeschreven die de pieken wegnamen, maar mijn angst voor grote pleinen en ruimtes bleef bestaan. Met veel alcohol bleek ik het gevoel een beetje te kunnen dempen. De gedachte dat me in Japan door derden iets was toegediend, kwam ook bij me op. Maar wat zouden ze dan in het eten of drinken kunnen hebben gestopt? Het hallucinogeen Angel Dust (PCP)?” PCP staat voor Phencyclidine. Volgens de “psychonauten” Hellinga en Plomp is het een tranquilizer en verdovingsmiddel voor dieren. Het is in pilvorm op de markt als diermedicijn, maar werd in de jaren zestig populair als "angeldust", een drug voor mensen. Dit engelen-stof

54

55 is een mengsel van marihuana en PCP, dat gerookt wordt. De werking begint langzaam en duurt ongeveer vijf uur. Hoewel PCP eigenlijk geen entheogeen ( geestverruimend) middel is, heeft het een licht psychedelisch effect, dat iets weg heeft van space-cake. PCP is niet goed voor de gezondheid. Als je er veel van gebruikt, krijg je acute paranoia en samen met alcohol is het ronduit riskant. Van Ruth van der Molen heb ik als schrijver op 29 februari 2004 vernomen, dat de Amerikaanse ambassadeur toentertijd in Tokio, de zeer gerespecteerde Tim Froster was, wiens echtgenote Pamela ook de schilderkunst beoefende. Hij zou na 1979 als ambassadeur in Afrikaanse landen hebben gediend en nu in Washington wonen.

4.22Raket op bestelling “Ik heb als schilder ook een dubbelleven als geleerde en legeraanvoerder gehad. Slechts een paar mensen op De Kring hebben dit beseft. Ik moest op verschillende disciplines focussen. Als schilder moest ik me tegelijkertijd bezighouden met historische- taal en militaire wetenschappen. In 1979 is er een bespreking tussen leden van de DHG in Amsterdam geweest. Het ging toen over de aanschaf van een shortrange missile. De Japanners en de Egyptenaren voorzagen problemen met de aankoop en het vervoer van deze conventionele raket. De DHG was er op uit om het Witte Huis af te brengen van de plannen om Japan als springplank te gebruiken voor lange afstand raketten om China of de USSR te bedreigen. Hoe kom je aan een raket om het Witte Huis een toontje lager te laten zingen? Het beste was om in Amerika zelf een raket te kopen. Er was genoeg geld om een paar Amerikanen om te kopen. Ik ben toen naar New York gegaan. Ik kende daar een vakbondsleider. Ernie Franck, vanaf 1976 ontmoet in café Jack Dorians, 84th Street 2nd Ave en al eens op uitnodiging bij hem thuis geweest. Tijdens een gesprek bij hem thuis op Long Island in de winter van 1979 zei ik tegen hem:”Ik ben raketten aan het verzamelen.” “Ken jij een paar mensen in het Amerikaanse leger die mij een raket kunnen verkopen?” Terwijl zijn vrouw in de keuken bezig was vroeg Ernie heel voorzichtig:”Met een kernkop?” “Nee, dat absoluut niet”, antwoordde ik, waarop de gastheer zichtbaar opgelucht was. Ik beloof hem 100.000 dollar. Ernie ging telefoneren en ik begreep dat Ieren het gingen versieren. Enkele dagen later arriveerde er een Amerikaanse officier van Ierse oorsprong in het café-restaurant Dorians. Hij was door Ernie opgebeld en vroeg waar de raket voor nodig was en wat hij en zijn mensen er aan konden verdienen. Ik zei tegen de legerofficier dat ik er een miljoen dollar voor over had. Een week later hebben we elkaar weer ontmoet in een wegrestaurant nabij een legerplaats. De raket werd vervoerd naar Washington DC. Daar werd hij in mijn bijzijn in het geheim uitgeladen en in een reeds een jaar ervoor gehuurd huis binnengebracht. Het geld is per bank betaald. Geld dat Japanners in Amerika op een rekening hadden staan. Ik heb de militairen in dienst genomen. Ze werken nog steeds voor de Augustusgroep. Ik vraag me wel eens af, hebben deze Amerikaanse Ieren ook wapens aan de IRA verkocht? Ik weet het niet zeker. Ik heb van iemand gehoord dat Ronald Reagan ook heimelijk geld heeft gegeven aan de IRA. In het huis in Washington waar de raket ligt opgesteld door een technicus, woont een van de door de DHG aangetrokken Amerikanen. De launcher is na een verbouwing zodanig in het pand verwerkt, dat niemand er het flauwste vermoeden van kan hebben. Hoewel in 1994 de militaire activiteiten van de DHG zijn gestopt en de Augustusgroep via de wetenschap wil opereren, is de raket middels een telefoonverbinding wel eenvoudig weer te lanceren. Dat gaat via een kruistelefoon. Twee mensen moeten op hetzelfde moment naar twee nummers in Washington bellen om de raket af te vuren. Het elektronische gedeelte wordt dus in werking

55

56 gesteld als de beide geprogrammeerde nummers tegelijkertijd worden gebeld. De raket kan dus nooit per ongeluk op het Witte Huis belanden. In 1987 is de telefonische ontsteking ontkoppeld door de bewoner van het huis.”

4.23Spreiding van kernkennis? Negen jaar lang is volgens Rits Japans geld naar onderhuids Rusland gegaan om informatie over Russische kernwapens te kopen en vooral het mogelijke scenario helder te krijgen. Wat zou de USSR doen als er een Derde Wereldoorlog uit zou breken? “Als leider van de Augustusgroep ben ik van 1972 t/m 1981 aanwezig geweest tijdens de onderhandelingen in Parijs. Deze werden aan de ene kant gevoerd tussen Russen en aan de andere kant Mafalda Marouf, Akiko, Tetu en andere niet Egyptische leden van de Augustusgroep. Het contact begon in 1972 in de Russische kerk te Parijs. In deze kerk kwamen leden van de Russische elite bijeen, die hun hart voor moedertje Rusland hadden behouden. Zij voelden zich verwant met Rusland net zoals Mafalda en ik verwante gevoelens bezaten voor respectievelijk Egypte en Nederland. Een, voor geld gevoelige, uitgeweken Rus werd betaald om in de Sovjet-Unie contacten te leggen met hooggeplaatste Russen buiten het Kremlin. Hij kreeg daarvoor in het begin 100.000 dollar cash. Later zou het om miljoenen zijn gaan.” “Mafalda zou intuïtief hebben doorgekregen dat de Russen het geld hard nodig hadden. Ze hielden zich correct aan de afspraken: waren altijd op tijd en verschaften informatie waar ook Japan erg blij mee was. Ze had de indruk dat de Russen het geld dus niet zomaar in hun zak staken. In 1972 werd er volgens mij al 10 miljoen dollar betaald, voor Russen erg veel geld in die tijd. Geld speelde dus geen rol voor vrouwen als Mafalda en de Japanse Akiko en Setsuko. Akiko was volgens mij een supervrouw en loopster voor het Augustusleger. Ze gebruikte meerdere namen en zal nu ongeveer 52 jaar oud zijn, maar verder wil ik niets over haar zeggen.” “Ryo Namikawa zorgde ervoor dat er niks naar buiten kon lekken, ook niet van Russische kant. De Russen verkeerden blijkbaar in de veronderstelling dat het Augustusleger uit zo’n paar honderd of duizend mensen bestond, want ik hoorde achteraf dat ze dachten dat het leger uit een grotere groep bestond dan de werkelijke kern van 11. Alle gesprekken duurden ongeveer 1½ uur en werden altijd in hetzelfde hotel in Parijs gehouden.” “Ik bedacht vragen tijdens het schilderen. Elke vraag moest absoluut zijn: als er niet direct een antwoord op kon worden gegeven, werd het gesprek afgebroken, zodat het gesprek niet zou kunnen verzanden. Ik geef een voorbeeld van zo’n hypothetische vraag die ik stelde: “De vorige keer vertelden jullie dat er een Russische raket op Amersfoort gericht staat; wat zit er in die raket, kerosine opgefokt met tritinium of zijn het andere explosieve benzinesoorten?” Als de Rus geen antwoord kon geven, werd het gesprek afgebroken en kregen ze via Akiko en een bank 10 miljoen dollar en was er binnen 14 dagen wel antwoord. In 1979/80 wordt duidelijk dat bij een derde WO, Nederland door Russen totaal vernietigd zou worden. De gegevens van de Russen zijn gedocumenteerd en liggen volgens mij nog in het Japanse Kamakura. Mijn exemplaren zijn gestolen uit de Koningstraat in 1994.”

56

57

5 Rits van Kooten in de Nederlandse pers 5.1 De periode 1963 t/m 1976 De voorloper van Henk van der Meyden, Gerth van Zanten, berichtte op zaterdag 30 november 1963 in de Telegraaf over de 22 jarige baardige kunstschilder Rits van Kooten in het artikel ”Ik wil de mensen choqueren”. Rits had 4 maal dezelfde muur beschilderd van een automatiek aan het Arnhemse Stationsplein, in opdracht van Rudolf Heinsius, de eigenaar van Hotel-restaurant Carnegie. De eerste versie van de ’s nachts beschilderde muur vond Heinsius te rood. De tweede versie was in diens ogen nog te rood en te fel. Rits maakte de derde nacht iets groenigs met bomen en viel door slaapgebrek in het naastgelegen café van Heinsius in slaap. De eigenaar had echter schilders besteld om de tweede muurschildering te witten. Hij wist niet dat de pas aan het Hoger Instituut afgestudeerde kunstenaar een derde versie had gemaakt. Terwijl de kunstschilder in een stoel lag te slapen werd de geslaagde versie door laaggeschoolde arbeiders gewit. Rits maakte samen met een andere Arnhemse kunstenaar een brave vierde versie welke wel werd goedgekeurd. Het artikel vermeld dat Rits overal gevraagd werd om portretten te schilderen en daar 3000 gulden voor kon vragen, maar dat hij in 1959 zijn buik vol had gekregen van het figuratieve schilderen. Hij wilde met zijn schilderkunst mensen choqueren, even uit hun schelp van verveelde sleur en verzekerde alledaagse routine halen. Een shock zou naar de mening van Rits positief kunnen werken, de mensen zouden er beter van worden. De dood van Kennedy had de mensen ook zodanig positief wakker geschud. De Arnhemse Courant publiceerde in januari 1964 het artikel “De ‘kunstgrepen’ van Rits van Kooten.” Hierin werd een plan ontvouwd voor de bouw van een cultureel centrum in Arnhem om te voorzien in drie dringende behoeften van kunstenaars: een plek om te werken, tentoon te stellen en te verkopen. Het plan was samen met Dr. Louis Gans, docent kunstgeschiedenis aan de Arnhemse Academie, opgesteld. Rits zei o.a.: “(…) nooit is een beeldend kunstenaar zeker van zijn inkomen” Hij kan gaan schilderen en zijn doeken opslaan in een kelder en soms kan een museum wat gebruiken. “Tόch moeten er beeldende kunstenaars zijn, want wat is een wereld zonder hen?” Het in Arnhem te verrijzen cultureel centrum zou ook in het buitenland de aandacht trekken en de Arnhemse c.q. Nederlandse kunstenaars het leven heel wat gemakkelijker en redelijker kunnen maken. Het met een vraagteken 300.000 gulden kostende gebouw is er in Arnhem nooit gekomen. Over het verlangen naar betere en grotere werkruimten werd op dinsdag 28 januari 1964 door het dagblad De Telegraaf bericht. In het artikel “Beroep kunstenaars op fractieleiders” werd melding gemaakt van een hongerstaking door 5 jonge Arnhemse kunstenaars om die werkruimten te forceren. In het omstreeks diezelfde tijd verschenen artikel “Kunstenaars in hongerstaking” meldde de Arnhemse Courant met een foto dat het vijftal zich op het atelier van de beeldhouwer Jacques Magendans boven de kunstenaarssociëteit “De Kameleon” van voedsel en de buitenwereld verstoken had. Naast Magendans werden hierin de schilders Rits van Kooten en Ad Gerritsen met naam genoemd, evenals de graficus Roel Maaskant en de uit sympathie mee hongerende dichter John van Doorn (Johnny de Selfkicker). De schrijver van dit artikel wist blijkbaar niet dat het atelier van Magendans in Klarendal stond en dat in de

57

58 sociëteit Congolese bang ( zware wiet) en Rode Libanon ( hash ) geconsumeerd kon worden, waar zelfs Amerikaanse soldaten weekends op af kwamen. De softdrugs werden volgens Rits door Lange Luc uit Antwerpen gehaald. De Amerikaanse soldaten kregen de drugs in ruil voor informatie over kernkoppen die in Duitsland door het Nederlandse leger werden bestierd. Mafalda betaalde de softdrugs. De Amerikanen Philly JoJones en Nat Adderly waren regelmatige gebruikers en speelden ontzettend goede muziek. Paul Biase was de bassist, Philly Jo speelde drums en Nat op de trompet. De Duitse vibrafonist Gunther Hampel gaf in ruil voor hash informatie uit Wiesbaden door. De drummer Pierre Courbois, de broer van Kitty, gebruikte geen hash of drank vanwege een aangeboren vaatziekte. De musici speelden tot diep in de nacht en ontdekten vaak later met welke beroemd geworden musici ze tijdens de jam sessies in de Kameleon hadden meegespeeld. Pierre heeft zijn plakboeken overgedragen aan het Nederlands Jazzarchief in Amsterdam. De bassist Victor Kaihatu had toentertijd een affaire met Adele Bloemendaal. Mell Philips speelde drums. “Vinkenoog opent expositie van Arnhemmer Jacob Rits” verscheen op woensdag 17 februari 1965 in het Gelders Dagblad. De tentoonstelling van 16 tussen 1962 en 1965 vervaardigde doeken in Galerie A aan de Rijnstraat werd opgeluisterd door een als jazz-speaker optredende John van Doorn, die ook enkele van zijn gedichten declameerde. De krant besteedde veel aandacht aan de toespraak die tijdens de opening door de veelbesproken schrijver en toeloop veroorzakende Simon Vinkenoog was gehouden. Hij zei daarin: “Iedereen moet zich op zijn eigen manier, binnen de grenzen van zijn eigen ik, intensief gaan bezighouden met kunst en niet alleen de kunstenaar aan het woord laten, maar ook zelf een wezenlijk, volwassen en actief aandeel hebben in het kunstgebeuren.” Vinkenoog die het werk van Rits zes jaar kende zei verder:” Hoe moet het met de vrijetijdsbesteding als straks de mens nog maar één dag van de week werkt? Dertien televisiekanalen zijn dan niet voldoende om die vrije tijd te vullen.” De krant meldde terloops dat Vinkenoog op dat moment nog een celstraf van 6 weken moest uitzitten. Volgens Rits in 2003 had de politie Simon betrapt toen hij een zak drugs in de schoorsteen dropte. Op dezelfde pagina van het Gelders Dagblad beschreef Johan Wesselink de geëxposeerde doeken als abstracte kleurcomposities en pool-art onder de kop: “Blij werk van Jacob Rits”. Het waren ook simpel in blije kleuren als rose, lila, neongeel, poolwit en neonoranje geschilderde werken van zuiver zintuiglijke aard. “Het gaat er slechts om dat mensen die naar mijn doeken komen kijken een “shot” krijgen, geen deprimerende maar een opwekkende. Ze moeten er domweg blij van worden”, citeerde een andere krant Rits. Pop-art: maatschappelijk getinte kunststroming, verholen en ook wel openlijke kritiek op schijnweelde en schijnluxe. Rits noemde het zelf pool-art. Hierna heeft hij zich toegelegd op hard-edge, zo genoemd door Franck O’Hara, directeur van het Modern Art Museum in NY, die kort daarop door een auto-ongeval om het leven kwam. De hard-edge werken van Rits blinken uit door eenvoud in compositie en vorm. Schilderen is niet het juiste woord, hij spuit de schilderijen. In het Gelders Dagblad van 13 oktober 1966 berichtte Johan Wesselink over een expositie bij de Van Reekumgalery in Apeldoorn. De abstracte werken van Ray Staakman en Ad Dekkers bezorgden hem migraine en over de houtconstructies van Pieter Engels struikelde hij bijna. Voor het werk van Martin Rous, Peter Struycken, Carel Visser en Franck Gribling had deze door migraine geplaagde Arnhemse kunstcriticus even geen belangstelling. “Tot eindelijk Jacob Rits me wat ruimte schonk, lucht en het stille licht van kleuren uit een wazig

58

59 zonnespectrum. Even herademde ik bij zijn mystieke, wat melancholieke en toch kleurige verbeeldingen.” Wesselink was hierna zijn migraine kwijt. Niet alleen als schilder haalde Rits de pers. Ook zijn activiteiten op het gebied van archeologie zijn in de krant beschreven. De Arnhemse Courant van zaterdag 21 februari 1970 kwam met een uitgebreide reportage over de toen 28 jarige schilder/geleerde, getiteld: “Onderzoekingen van Rits van Kooten” en “Steentijd voor nu en toekomst de leerschool”. Op een foto staat hij afgebeeld in het keldertje van zijn tijdelijk onderkomen aan de St. Antonielaan, met op de achtergrond een beneculaire loup met kobaltlicht om stenen te belichten. Rits bezat op dat moment zo’n 500 stenen, die later uit de Koningsstraat zijn ontvreemd. Stenen, zelfs met verf erop, kunnen in tijd en materie alles overleven. Het artikel bevatte naast foto’s van gevonden stenen veel boute uitspraken van Rits: ‘’De beschaving is in het stenen tijdperk veel groter geweest dan wij denken. Daar sta ik voor in.” Hij dacht toentertijd dat er in het Paleolithicum één schrift was geweest en door de vondst van een ring uit die tijd zouden er ook smeltovens zijn geweest. De wereldbevolking zou uit 50 miljard mensen hebben bestaan. Door reizen naar Japan, China, India en Peru heeft Rits zijn uitpraken later moeten bijstellen. Anno 2003 is hij er van overtuigd dat er in het Mesolithicum rond de twee miljard mensen op aarde hebben gewoond en dat de Rijndelta overbevolkt moet zijn geweest. Boven Neanderthal (Veluwe), Boven Caïro en rond de steden Calcutta, Saigon en het Chinese Tsjov-K’ov-t’ièn heeft hij op zijn reizen vele verzamelingen stenen persoonlijk gezien. De Arnhemse Courant van zaterdag 19 juli 1975 kopte met “Wolkenkrabbers verdrijven Veluwezoom van schilderijen” Volgens dit artikel is Rits 7 jaar weggeweest naar Amsterdam en blijkt de natuur van zijn doeken verdwenen en vervangen door wolkenkrabbers. Beschreven wordt het doek “Dylan’s desire”, het NY Trade Centre, met als weerspiegeling de zeer erotisch geschilderde Brigitte Bardot. Rits had daarvoor de fotorechten moeten verkrijgen. Aanvankelijk werd voor 3 foto’s van Bardot 12.000 frank gevraagd, maar na veel kletsen was 1200 frank bedongen. Het doek is “Dylan’s desire”genoemd omdat de dichterzanger Bob Dylan een onvervuld verlangen om met Bardot te vrijen had bezeten. Op 12 augustus 1975 berichte de krant over een tentoonstelling in het Gemeentemuseum van Arnhem aan de Utrechtseweg 83, waar een hele serie WTC-doeken van Rits te zien waren. “Van Kooten geeft er de voorkeur aan een bepaald thema in een langere of kortere reeks van schilderijen te verwerken of uit te diepen”. De serie WTC was het resultaat van reizen naar de VS en in het bijzonder Manhattan, New York in 1971 en 1975. Een foto van het doek “America”, Marilyn Monroe gespiegeld in het WTC, stond bij dit artikel afgebeeld.

59

60

In Vrij Nederland van 27 maart 1976 werd onder de kop “Tuinbankstel’’ een curieus verhaal over de schilder afgedrukt. Volgens het artikel had Rits zijn atelier in 1966 moeten ontruimen en twee gigantische doeken van 300x400 cm in bruikleen gegeven aan de AKU, om ze te laten ophangen in de kantine van de Enka-Glanzstoff BV te Arnhem. Het betrof hier de doeken “Asia” (Eurazië) en “Two Days”. Tien jaar later werd hij door een werknemer van dit bedrijf opgebeld met de vraag:”Dat hout van uw schilderijen, heeft u er bezwaar tegen als ik daar een tuinbankstel van maak?” Rits nam Mr. Enkelaar in de hand om zich te verdedigen en eiste voor elk verdwenen doek een schadevergoeding van 20.000 gulden. Volgens Enka zouden de doeken op verzoek van de schilder zelf omstreeks 1969 zijn vernietigd, maar volgens de verdediger van Van Kooten was het verhaal van Enka verzonnen. Het artikel in VN stelde ook tot slot de vraag: ” Is het vernietigen van de doeken werkelijk op verzoek van de schilder zelf (in 1969?) gebeurd ?” Rits heeft tegen de rechter gezegd:”Enka heeft zo slecht op mijn doeken gepast, laat ze maar een doek van mij kopen voor 40.000 gulden. Enka heeft de eer gered door daadwerkelijk een schilderij van het WTC voor dat bedrag aan te kopen. Max Pam schreef in het Amsterdamse studentenblad “Het Gewicht”van april/mei 1976 het artikel “De stenen van Rits van Kooten” Door vondsten van gebruiksvoorwerpen, kiezels, vuurstenen en conglomeraten in februari 1965 op de Veluwe, was het bestuderen van stenen een nieuwe bezigheid van Rits geworden. Stenen worden door erosie gepolijst, maar volgens Rits zijn stenen in de oudheid ook door mensen gepolijst en bewerkt met een soort schrift. Volgens hem “droegen mensen die stenen bij zich als kleine boekjes, zij hielden ze tegen het zonlicht om het schrift dat er op stond beter te lezen en zij wreven de stenen over hun kleren, waardoor ze gepolijst zijn.” In de prehistorie zouden naar de mening van Rits zo’n 20 miljard mensen gewoond hebben, waarvan ongeveer 10 miljoen op de Veluwe-zoom. Alle stenen ter wereld zouden zijn gebruikt en bewerkt. “Ik ben een schilder en daarom kan ik juist meer dan archeologen bepalen wat door een mensenhand is gemaakt en wat niet”

60

61 5.2 De periode 1977 t/m 2002 Rits zei mij zoveel mogelijk buiten de pers te willen blijven. Hij wilde geen bekende Nederlander worden. Uit bovenstaande blijkt dat hij daar tot 1977 niet altijd in geslaagd is, maar in de periode daarna blijkt het beter te lukken. Pas op woensdag 20 juni 1984 bericht Stan Huygens in De Telegraaf over het staatsieportret dat Rits van koningin Beatrix maakte en toen te zien was bij galerie Brinkman in de Kerkstraat te Amsterdam. In het artikel “De Koningin als gebouw”, laat Stan de schilder als volgt over Beatrix aan het woord: “ Zij is ook een soort gebouw, hè. Ik heb geprobeerd, dat majestueuze van haar vast te leggen. Mijn collega’s maken altijd een gewone vrouw van haar, die net van de markt komt. Met een tasje aan haar arm. Dat wilde ik niet.” De stijl van het portret doet denken aan de pop-art en is aangekocht door de Gemeente Almere. Jeroen Goeman Borgesius schreef hierover een artikel in De Telegraaf. Omstreeks 1995 zou het schilderij gerestaureerd moeten worden, omdat iemand er een Hitler-snorretje op had aangebracht. Het Nieuws van de Dag van 10 januari 1985 schreef onder de kop “Amsterdamse kunstwereld bang voor benoeming Fuchs”, kort over de bemoeienis van Rits inzake de opvolging van directeur Edy de Wilde van het Stedelijk Museum. De Wilde had voornamelijk werk van Amerikaanse kunstenaars aangekocht en weinig geld beschikbaar gesteld voor aankoop van schilderijen van Nederlandse kunstenaars. Als beoogde opvolgers van De Wilde waren Rudi Fuchs en Wim Beeren in de race. “ De kunstschilder Rits van Kooten heeft in opdracht van een aantal PvdA leden samen met de directeur van de Rotterdamse Kunstacademie een advies uitgebracht over beide kandidaten. Uit dat advies blijkt duidelijk de voorkeur voor Dr. W. Beere boven Rudi Fuchs.” (De naam van Beeren was verkeerd gespeld) Over de overwegingen om voor Beeren te kiezen werd niks vermeld. Van hem, evenals van Fuchs werd niet verwacht dat het onder Amerikaanse invloed gevoerde aankoopbeleid zou veranderen. Beeren was evenwel ouder dan Fuchs en zou eerder met pensioen gaan. Daarna zou er misschien iemand benoemd kunnen worden die meer de belangen van de Nederlandse schilderkunst zou nastreven. In het Parool van zaterdag 20 april 1985 werd Rits op een foto voor zijn portret van koningin Beatrix afgebeeld, met als koppen: “Ik ben al blij met goede lichtval” en “Opdracht Van Kooten voor portret vorstin puur toeval” Het bijna twee meter grote portret van de vorstin was de dag er voor in de raadzaal van het gemeentehuis van Almere-Stad tijdelijk opgehangen. Het doek zou een vaste plek in het nieuw te bouwen stadhuis verkrijgen en de schilder zei daarover:”Het liefst zie ik mijn werk te midden van twee vlaggen, de nationale driekleur en één met het stadswapen van Almere erop. Iets in de stijl zoals de Amerikanen dat aanpakken in het Witte Huis. Ik zou overigens al heel blij zijn met een plaats die een goede lichtval op het portret waarborgt.” Het portret stelt Beatrix voor tijdens haar beëdiging als koningin. Het was een semi-opdracht. De kunstschilder was spontaan met het vereeuwigen van koningin Beatrix begonnen, maar door zijn contact met loco-burgemeester Han Lammers werd het bij toeval een opdracht. Het artikel in het Parool vermeldde verder dat Rits “in Brussel, in het gebouw van de Europese Gemeenschap, een foto van de koningin had zien hangen dat hij geschikt vond om - met behulp van modellen – als voorbeeld te dienen om vast te leggen. Een van de modellen trof hij in een café. Omdat zij dezelfde sprekende ogen had als Beatrix diende zij om de ogen op de juiste wijze op het canvas te krijgen.” Het was de kunstenares Wieke Ververs die voor de ogen en handen van Beatrix model heeft gestaan.

61

62 In de roddelrubriek “Milieu” van G.J. Dröge in de Haagse Post werd Rits twee maal vermeld. De HP van 10 september 1988 plaatste een foto met het bijschrift: “Schilder Rits van Kooten met hond Isis en vrouw Yuki, de baas van de Japanse Kamer van Koophandel in Amsterdam”. De foto was genomen tijdens een overzichtstentoonstelling van Jan Cremer, welke was gehouden op kasteel Twikkel van de familie Van Heek nabij Enschede. In de HP van januari 1989 stond een foto welke genomen was in de Amsterdamse kunstenaarstempel Sociëteit De Kring. Het bijschrift luidde: “De rumoerige schilder Rits van Kooten met Riyo en Isis.” Zoon Ryo’s naam werd hierin verkeerd gespeld. In maart 1989 (een dag na het bezoek van Gorbatsjov aan Cuba) opende het Parool op de voorpagina met:”Ontwerp Bofill voor driehoek Kalverstraat”. In het door Tanja van Bergen geschreven artikel werd Rits als pas benoemd art-director van Bofills architectengroep Taller de Arquitectura uitgebreid aan het woord gelaten. Rits had kort hiervoor een interview gegeven aan Radio Stad, welke hem uit de Honthorststraat per taxi naar de studio had gebracht. Bofill had geen ontwerpopdracht voor de nieuwbouw in de “Vendex-driehoek” (tussen Kalverstraat, de Heiligeweg en het Singel). Rits zei over Bofill:”Hij is wel, twee maanden geleden, benaderd door een directeur van de Hollandse Betongroep, die hem wilde inschakelen voor deze plek.” (…) “Waarschijnlijk is die directeur snel teruggefloten door zijn collega’s, want er is nooit een echte opdracht gekomen.” Bofill wilde Amsterdam nu op eigen risico een ontwerp aanbieden. Rits: “Hij wil dit ontwerp ook maken om Amsterdam te laten zien wat de mogelijkheden zijn. Deze plek moet zo goed worden dat ze zeker de komende vijftig jaar toeristen zal blijven trekken. En daarvoor heb je iets anders nodig dan het plan dat er nu ligt.” Dit plan van Burginvest werd door Van Kooten betiteld als “weer zo’n middenstandsgeval”. De Telegraaf kopte op zaterdag 1 april 1989 met “Rits van Kooten wil Arabieren verbazen” en “Kunstenaar mag voor miljoenen paleis inrichten” Hij mocht een nieuw te bouwen paleis voor kroonprins Abdullah Bin Abdulaziz Al Saud met dure kunstwerken inrichten. De schilder was voor deze klus benaderd door sjeik Ibrahim Bin Abdul Karim Al-Darwish. “Zelf ben ik één van de duurste schilders van Nederland”, citeerde de krant Rits. De kunstenaar verklaarde in dit artikel zich altijd al aangetrokken te hebben gevoeld door de veiligheid en de geborgenheid van de Arabieren: “Het is daar echt veilig. Als je steelt, dan wordt je hand er afgehakt. Dat weet iedereen. In Riaad loopt niemand met een afgehakte hand. Het systeem werkt dus. Junks zie je daar ook niet. Iedereen weet precies waar hij aan toe is.” Hij verklaarde zich niet alleen te willen beperken tot betrokkenheid bij de bouw en inrichting van het paleis: “Daarnaast wil ik de Arabieren de westerse schilderkunst onder de neus brengen. Hun schilderwerk is een beetje mager, in tegenstelling tot hun dichtkunst.” De Telegraaf had kort ervoor op de voorpagina een klein berichtje geplaatst onder de kop “Rits van Kooten art director van Ricardo Bofill”. “De Amsterdamse kunstschilder Rits van Kooten is deze week benoemd als art director van het wereldberoemde Spaanse architectenbureau Ricardo Bofill. De 49-jarige Van Kooten heeft hiermee de beschikking gekregen over een miljoenenbudget om kunst aan te kopen voor bouwwerken van Bofill.” Dat Rits wel met de voorbereidingen voor de inrichting van het paleis is beziggeweest, maar dat hij het paleis van de kroonprins nooit daadwerkelijk heeft ingericht, heeft de Nederlandse pers nooit gehaald. “Oud-Arnhemmer assistent Bofill” en “Rits van Kooten koestert grootse plannen” was een artikel dat op donderdag 20 april 1989 in de Gelderlander werd gepubliceerd. Het betrof een plan in Amsterdam. Als art director van de beroemde Spaanse architect Ricardo Bofill had

62

63 Rits zijn oog laten vallen op de zogenaamde Vendex-driehoek tussen Singel en Kalverstraat. De opdracht aan Bofill om een ontwerp te maken voor het dure stuk grond moest nog worden binnengehaald. Het artikel verhaalde vooral over verleden en heden van Rits. “Ondanks het feit dat een schilderij van zijn hand al snel twintigduizend gulden kost, is zijn werk geliefd onder verzamelaars.” De schilder zelf werd als volgt geciteerd:”Maar denk maar niet dat het Stedelijk ooit iets van mij zal aankopen. Hetzelfde geldt voor kunstenaars als Jan Cremer en Marc Brusse. Ze moeten ons gewoon niet en de galeriehouders in Amsterdam zijn allemaal gangsters.” Na deze gedurfde uitspraak is het leven van Rits in gevaar gekomen. De combinatie van geld, schilderkunst en architectuur zou hem in Amsterdam noodlottig worden. Toen de Telegraaf in augustus 1989 op de voorpagina kopte met “Kunstschandaal rond werk van Mondriaan” en daaronder een foto van Rits met huilende tante Simone op Schiphol plaatste, bleek de Telegraaf dankzij Martijn Koolhoven op de hoogte te zijn van de hele affaire. In het vervolg van pagina 1 op pagina 6 van diezelfde dag werd Rits als Amsterdamse kunstexpert en zakelijk belangenbehartiger van tante Simone Verdé als volgt over de zaak aan het woord gelaten: “(..) een samenspanning tussen Harry Holsman en de leiding van het Stedelijk Museum om zo op een makkelijke manier drie Mondriaans in het bezit te krijgen.” “De zaak deugt van geen kant. Het Centre Pompidou kon ze niet betalen en daarom hebben ze de doeken door het Stedelijk vals laten verklaren. Het wachten is nu op het sterven van Simone en dan zijn ze van het Stedelijk.” Dr. Wim Beeren, directeur van het Stedelijk Museum werd hierna ook aan het woord gelaten en wees de beschuldiging met klem van de hand en betitelde de veronderstelling van Rits als “volstrekte onzin”. De lezers van de Telegraaf konden natuurlijk niet weten dat Rits, Mafalda en Simone deze dingen al ruim van tevoren in Parijs aan Jacques Lang, de Franse minister van cultuur, hadden meegedeeld. Rits wist niet dat hij op Schiphol door een papparazzo zou worden gefotografeerd. Het interview waarin hij als kunstexpert en zaakwaarnemer zijn mening gaf, was al eerder in Parijs in café Flore gehouden met Jeroen Goeman Borgesius van De Telegraaf, Mafalda Marouf, Akiko en Viaté. In de Alkmaarsche Courant van vrijdag 25 augustus 1989 verscheen een artikel onder de koppen “Kunstenaar Rits van Kooten over ‘Mondriaan-zwendel’ en “Ook Wim Beeren zit in het complot”. De beerput ging nu helemaal open. Rits zegt in dit artikel “ te kunnen bewijzen dat het Stedelijk Museum betrokken is bij een zwendel met drie schilderijen van Mondriaan. De schilderijen werden eind jaren zeventig door de Française Simone Verdé (een goede kennis van Van Kooten) voor één miljoen gulden ter verkoop aangeboden aan het Centre Pompidou in Parijs. Volgens Van Kooten heeft Germain Viaté, toen conservator van het Centre Pompidou, de Mondriaans met opzet vals laten verklaren door zijn “handlanger” Joosten van het Stedelijk Museum. De Franse rechtbank trapte er in en heeft de schilderijen toen verbeurd verklaard. Vervolgens hebben Viaté en Joosten de doeken voor grof geld verkocht aan de Amerikaanse Mondriaan-dealer Harry Holzman. Na diens dood zijn ze volgens afspraak bij het Stedelijk Museum terechtgekomen. Ik durf er echter mijn hand voor in het vuur te steken dat de Mondriaans echt zijn en dat weet Beeren drommels goed”. (….) “Beeren mag dan wel beweren dat de Mondriaans vals zijn, maar wie zegt mij dat het Stedelijk ze niet zelf vervalst heeft? De Mondriaans die Simone Verdé aan het Centre Pompidou wilde verkopen, waren echt.” (…) “Wij zullen er met een proces voor zorgen dat die doeken weer bij Simone terugkomen. Daar horen ze en nergens anders. En als we er en passant voor kunnen zorgen dat Beeren gewipt wordt als directeur van het Stedelijk, zullen we dat zeker niet nalaten. Die man maakt de ene blunder na de andere.”

63

64 Wim Beeren nam het voor zijn hoofdconservator wetenschappelijk onderzoek Joosten op en bestempelde hem in dit artikel als “een absoluut integer man”. Beeren zei verder:”Als Van Kooten dit soort beweringen doet, krijgt hij een proces aan zijn broek. Dit zijn zeer ernstige beschuldigingen. Die Mondriaans zijn gewoon vals. Er ligt een heel duidelijke juridische uitspraak van de Parijse rechtbank, gebaseerd op verklaringen van experts. Die mijnheer Seuphor was indertijd een van de verdachten van die vervalsingen, maar werd uiteindelijk vrijgesproken omdat hij te oud was. Maar Simone Verdé is veroordeeld tot twee jaar voorwaardelijk. We piekeren er niet over die schilderijen af te staan. Ze blijven bij ons in de kelder en worden alleen gebruikt voor wetenschappelijke research over vervalsingen.” De schrijver van dit artikel in de Alkmaarsche Courant was Gerlof Leistra. Hij besloot zijn artikel met:”Volgens Van Kooten weigert Beeren structureel zijn werk en dat van collegakunstenaars als Jan Cremer, Marc Brusse en Hans Koetsier in het Stedelijk te exposeren. Beeren moet niets hebben van Nederlandse kunstenaars, maar verhuurt zijn stal liever aan de Castelli-mafia. Dat moet maar eens afgelopen zijn.” Anno 2003 is Van Kooten er nog steeds van overtuigd, dat Holzman de drie Mondriaans uit de Parijse rechtbank heeft gekregen en deze in Parijs heeft vervalst. Vervolgens heeft hij die vervalsingen aan het Stedelijk Museum in Amsterdam gegeven. Rits baseert zich op de foto’s welke in een boek van Joosten over Mondriaan zijn gepubliceerd. Als schilder acht hij zich beter dan Beeren in staat om het verschil tussen valse en echte schilderijen te kunnen onderscheiden. Volgens Van Kooten zou Beeren geen toestemming aan Simone hebben gegeven om de Mondriaans in de kelder van het Stedelijk Museum te bezichtigen. Met Rits was het in 1989 bijna afgelopen. Hij werd op straat en ook telefonisch bedreigd. Hij moest vluchten. Hij gaat nog even vlug naar advocaat Peter Plasman en aansluitend naar Wijk bij Duurstede en vandaar uit regelmatig naar Parijs. Tussen september 1989 en oktober 2001 valt er niks over de ondergedoken Rits in de pers te lezen. Pas op 20 oktober 2001 verscheen er weer een bericht over Rits in de Nederlandse pers. In de rubriek “bij ons in Holland” van Vrij Nederland werd onder de kop “De magische drijfveren van een paradijsvogel” Rits finaal afgeschoten door Rudie Kagie en Rinke van den Brink. Bij monde van een gefingeerde Arnhemmer Jacques van der Bosch (waarschijnlijk Jacques Borst) werd het leven en wetenschappelijk werk van zijn “ schilderachtige plaatsgenoot Rits van Kooten” belachelijk gemaakt en zelfs geassocieerd met Osama bin Laden en werd ook zijn vroegere verhouding met Willeke van Ammelrooy in twijfel getrokken. Kagie citeerde mecenas Jacques van der Bosch: “Rits heeft miljoenen met zijn kunst verdiend, maar door omstandigheden is hij alles kwijtgeraakt” en “Hij leeft nu op een kamertje zonder telefoon in het Spijkerkwartier. Dat is voor zo’n groot talent natuurlijk een nogal onwaardige situatie.” Om de zaak geloofwaardig te maken werd zelfs een verzonnen telefoongesprek rond borreltijd met Rits ten tonele gevoerd. Gevolg van het “gefingeerde” interview in VN was dat er al snel een Irakees bij de materieel “berooide” Rits in het Spijkerkwartier aan de deur belde, die beweerde als geleerde een goede vriend te zijn van professor Alexander Eleazar. Als Rits niet gauw met geld op tafel kwam, zouden er allerlei vervelende dingen gebeuren. Ze zouden moeder Mafalda en dochter Anouk vermoorden. Rits heeft gedreigd het Japanse Leger in te schakelen en riep:”Fuck Saddam”, waarna hij deze Abdullah nooit meer heeft gezien, aldus Van Kooten in 2003. De Gelderlander plaatste op donderdag 3 januari 2002 twee artikelen naast elkaar: “Arnhemse schilder met Twin Towers naar roem” en “Van Kooten plaatst paradijs vlakbij Arnhem”. Geen slechte artikelen van Peter Boel, voor Rits een antwoord op het artikel van Kagie in VN. Alleen de bewering dat Rits samen met Bofill daadwerkelijk het paleis van de Saoedische kroonprins Abdul Aziz had ingericht, heeft deze verslaggever onvoldoende gecontroleerd. In

64

65 2003 zal de Saoedische koninklijke familie in verband gebracht worden met het financieren van terroristische aanslagen: beslist Abdul Aziz hoeveel geld Bin Laden te besteden heeft?

6 De jaren tachtig 6.1 Spreiding van kernwapens? “Het uiteindelijke doel van het Augustusleger was Nederland op vreedzame wijze uit de NAVO te forceren, een voorbeeld dat navolging zou kunnen krijgen. Willem van den Berghe, hoofd van de RVD, zou Beatrix als staatshoofd middels documenten er van moeten overtuigen dat de USSR bij het uitbreken van een derde wereldoorlog, Nederland totaal zou vernietigen. De koningin bekleedde een positie om een oordeel te vellen welke door de Russen werd geaccepteerd. Ik had de Russen ervan overtuigd, dat koningin Beatrix verstandig genoeg was, om voor het voortbestaan van Nederland te kiezen. In de ogen van de Russen was de bange muis Nederland een slimme rat geworden. De pressie zou bestaan uit ongemerkte Russische wapens: 3 gecamoufleerde nucleaire Naga 2 bommen en 24 Naga 1 bommen. Deze kleine kernwapens zijn daadwerkelijk in het diepste geheim per Russisch schip naar Nederland gebracht. In februari 1981 zijn ze door leden van de Augustusgroep in ontvangst genomen. Dit vond op klaarlichte dag plaats in de Zilverhaven te Rotterdam. Er zou een explosie op de Veluwe plaatsvinden als de koningin niet begreep dat het ernst was. Koningin Beatrix moest voor de televisie verklaren dat de minister van defensie af zou treden en dat ze Nederland uit de NAVO zou terugtrekken. De Russen hadden de verwachting dat België en Denemarken hierna het Nederlandse voorbeeld zouden volgen. Een geheel nieuwe internationale situatie! Op het moment dat de Augustusgroep de kernwapens in bezit kreeg, was de internationale situatie zeer gespannen. Indien er daadwerkelijk een kernexplosie op de Veluwe zou zijn aangericht, zou er een enorme verwarring zijn ontstaan. Niemand zou de herkomst van het kernwapen hebben kunnen ontdekken. Alleen Willem van den Berghe wist dat het wapen in Rusland was gemaakt.” “In 1981 zijn vier van de bovengenoemde kernwapens met schepen doorgesluisd. Twee zijn naar Washington verscheept en twee naar steden in het noorden van Israël. (Tel Aviv en Haifa, ter bescherming van Egypte) De Russen waren hier niet van op de hoogte. De bedoeling was de VS diep te vernederen, zonder mensenlevens op het spel te zetten: een shortrange Amerikaanse missile (een Naga 1) in een Nederlandse launcher, geplaatst in een bouwwerk in Washington. Nog een gebouw in handen van Augustusgroep bevatte een ingemetselde Naga 1. Deze zou als eerste tot ontploffing worden gebracht en dan zou de

65

66 Amerikaanse president gewaarschuwd worden om het Witte Huis te ontruimen. De Amerikaanse president Ronald Reagan (president sinds 20 januari 1981) zou moeten stoppen met het positioneren van kernwapens in Japan. Naast Nederland werd nu ook Japan door Amerika misbruikt om offensieve wapens tegen communistische landen te stationeren. Omdat de VS kernwapens in Japan stationeerden, konden de Russen legitiem kernwapens aan de Augustusgroep geven. Die gingen er op hun beurt een spel mee spelen. De Russen zijn door mij en mijn groep buiten deze plannen gehouden. Tot 1987 lagen de wapens geplugd in Washington en konden ieder moment ingezet worden. Toen begon de perestrojka onder Gorbatsjow en verminderde de kans op een derde wereldoorlog. Het had weinig zin meer om kernwapens via de telefoon af te laten gaan. De stekkers zijn toen uit de telefoon gehaald.” “De Augustusgroep wilde vanaf 1987 op wereldniveau een cultureel positieve klank krijgen. Er werd 2 miljard dollar beschikbaar gesteld voor de bouw van een centrum voor moderne kunst in Barcelona, waar de hele wereld bij betrokken kon worden. De Bushido filosofie, in het westen vaak omschreven als "Samurai-code", vinden we nog steeds belangrijk. Bushido, de weg van de krijger betekent voor mij: vanuit wijsheid zo lang mogelijk je wapens aan de muur houden, het geschreven en gesproken woord laten prefereren en anderen daarmee confronteren zonder je zelfbeheersing te verliezen. Als ik een flinke slok op heb gaat het wel eens mis. Ik ben de kop van de slang, ik moet incasseren en reageren (brieven schrijven, telefoneren) als er ergens een besluit wordt genomen dat de Augustusgroep onwelgevallig is. Bushido impliceert dat je nooit een overtreding mag begaan, dus nooit ergens op gepakt kunt worden.” 6.2 Willem de Kooning “Schilderijen van Willem de Kooning zaten in stock bij de Martha Jackson Gallery, 32 east 69 street, New York 10021. Vanaf 1975/76 werden daar ook werken van mij verhandeld. Ik was in stock, maar wilde niet beroemd worden, dus werd er geen reclame gemaakt. Ik ben van mening dat schilderijen voor zichzelf moeten spreken. In de jaren zestig en zeventig was de Jackson Gallery de top galerie van de wereld. David Anderson was de directeur en zoon van Martha Jackson.” “In 1981 kwam ik in deze galerie, toen Willem de Kooning daar op bezoek was. We kwamen er achter dat we beide uit Rotterdam afkomstig waren. Willem zat al spoedig aan de whisky. Hij was idolaat van Friedrich Nietzsche (1844-1900). Nietzsche stelde in zijn positivistische periode (1878-1882): Niet meer de kunst, maar de wetenschap gaf de hoogste zin aan het leven en de cultuur. Ik was het niet helemaal eens met de ideeën van De Kooning. Hoe kon een beroemde schilder nu beweren dat kunst minder belangrijk was dan wetenschap? Ik vat kunst ook op als wetenschap. In mijn schilderkunst toon ik absolute beheersing en heb ik nooit een druppel verf bij toeval aangebracht. Een schilderij kan het summum zijn van het individuele denken en doen. Volgens Willem berust een schilderij voor het grootste deel op toeval. Zijn stijl van schilderen paste in de tijdgeest waarin het niet nodig was om de werkelijkheid te verbeelden. Verf kan gewoon toevallig op het doek worden aangebracht. Er ontstaat dan een abstract schilderij dat niets meer met de werkelijkheid te maken heeft en enkel door toeval is ontstaan. Hij stelde voor een schilderij met me te ruilen. Ik wilde dat niet, want Willem maakte een doek in 20 minuten en ik doe er twee maanden over. Ik wil wel een doek van Willem hebben, maar op andere voorwaarden. Hier kwam een weddenschap uit voort: ik moest in twee A4-tjes bewijzen dat Nietzsche met zijn uitspraak “Wir sind

66

67 Hyperborēer” er naast zat. We zouden elkaar na een week weer in de Jackson Gallery ontmoeten met een notaris erbij. Ik ging naar Amsterdam en heb de tekst in het Nederlands op twee velletjes papier gezet. Terug in New York begreep Willem uit de door mij geschreven tekst, dat Willem de Kooning een Hyperboreeër was, maar Nietzsche niet. Hij ging in het bijzijn van een notaris met de tekst akkoord. Heeft zijn handtekening gezet onder een schilderij wat het grootste toeval was sinds mensen denken. Dit schilderij had ik vanuit Amsterdam naar New York meegenomen. Het was geschilderd door de communist Raymond Perridon in Nederland. Willem de Kooning vond het een heel goed schilderij en zei:”Had ik het zelf maar gemaakt” Met zijn handtekening op het doek heeft Willem bevestigd dat kunst toeval is. In de kunstwereld is het usance om van een schilderij een foto te maken en die dan door de maker van het doek te signeren. Er bestaat een document, waarin Willem verklaart dat het doek als zijnde een Willem de Kooning geschilderd is en ik verklaar dat ik de tekst over Nietzsche heb geschreven. Door het doek van Perridon met zijn naam te signeren heeft Willem de Kooning toegegeven, dat het werken met toeval in de schilderkunst nergens meer op slaat en een afgelopen zaak is.” “De tekst die ik bij deze weddenschap had opgesteld ging over de schuldvraag ten aanzien van de Übermenschgedachte, waarbij ik de Nederlandse taal als uitgangspunt heb genomen. Ik bewijs voor de Kooning dat filosofisch gezien centrale Nederlanders de oorzaak zijn geweest van het ontstaan en misbruik van de Übermenschgedachten bij de nazi’s in Duitsland. Het door Willem de Kooning gesigneerde schilderij van Perridon is te beschouwen als het eindpunt en symbool van die vorm van schilderkunst.” In 1989 werd 21 miljoen dollar betaald voor het schilderij “Interchange” van de toen nog levende Willem de Kooning. Zijn dochter liet haar dementerende vader datzelfde jaar onder curatele plaatsen. De Kooning overleed in 1997. Het ANP meldde op 13-11-2002 dat het schilderij “Orestes” van Willem de Kooning tijdens een veiling bij Sotheby’s in New York 13,2 mln. dollar heeft opgebracht. Het kunstwerk was door het veilinghuis getaxeerd op 10 miljoen dollar. Als geschiedschrijver heb ik in 2004 via E-mail geprobeerd contact te zoeken met de Martha Jackson Gallery in New York. Ik kreeg als antwoord dat er niets over Rits van Kooten in hun database te vinden was en mijn vragen zouden daarom worden doorgegeven aan David Anderson. Die heeft nooit iets van zich laten horen. Wel de dichter James de Vos. Die vertelde me maandag 22 maart 2004 telefonisch dat het WTC doek van Rits uit 1974, dat door de Stairgalleries voor 500 dollar op Internet te koop werd aangeboden, door hem voor een lager bedrag was aangekocht. Het doek zou zijn gedumpt door de voormalige eigenaar: de Martha Jackson Gallery.

6.3 De witte draak “Reeds in 1967 had ik in de omgeving van Terlet een stenen gebruiksvoorwerp gevonden met de voorstelling van een witte draak. Waarschijnlijk zo’n tienduizend jaar oud. Bij de Chinezen is de draak ook een mythische verschijning, maar in werkelijkheid heeft de draak volgens mij ook daadwerkelijk bestaan. Ik heb een bronzen draakje gezien in India en ook een in Nederland en ook een afbeelding ervan op een presse-papier in China. Het draakje moet ongeveer zo groot zijn geweest als een herdershond. De kop van die bronzen hond leek een beetje op die van een draak. Toen de draak was uitgestorven is er door de Chinezen een heel groot vuurspuwend fantasiebeest van gemaakt. Ik heb in 1984 de operatie om het Witte Huis onder “atoomvuur” te leggen, White Dragon genoemd.”

67

68

“Op een gegeven moment had het Witte Huis volgens mij weer iets stoms bedacht. Ik kreeg bezoek van een van de Amerikanen die voor het DHG in Washington werkten. Deze man vertelde aan mij in Amsterdam over de plannen van het Witte Huis. Ik nam telefonisch contact op met een kennis die in het Witte Huis werkzaam was. Ik heb tegen haar gezegd dat als er met die plannen werd doorgegaan, ik het Witte Huis in een luciferdoosje zou veranderen. Twee weken later kwamen er twee leden van de BVD de trap in de Honthorststraat opgerend. Ik was net aan het telefoneren met Willem Nagelkerke. De mannen gingen op uitnodiging van mij aan tafel zitten, terwijl ik het gesprek met Willem afrondde. “Wat komen jullie hier doen?”, vroeg ik. De heren vertelden dat er vanuit mijn huis in Amsterdam naar het Witte Huis in Washington was gebeld en dat iemand gedreigd had de president van de VS te vermoorden. Dat laatste was volgens mij helemaal niet waar. Het DHG was er helemaal niet op uit om de president en zijn medewerkers te vermoorden, maar alleen het rare Witte Huis tot de grond toe te verwoesten. Vanuit mijn gedachtegang als Lord of Deshima, kan hier beter het woord decimeren gebruikt worden, omdat Deshima, het hart van Nagasaki totaal door Amerikanen is verwoest in augustus 1945. Ik antwoordde dat iedereen wel de telefoon in mijn huis kon gebruiken.” 6.4 Leerdammer 1984 “In 1984 bezocht de Franse president Mitterand van 6 tot 8 februari als staatshoofd Nederland. De socialistische president François Mitterand werd vergezeld door zijn echtgenote en enkele van zijn ministers, onder wie Edith Cresson, de minister van landbouw. Zij beweerde in het Van Goghmuseum dat de Nederlandse kaas inferieur was aan de Franse. Ik woonde in de Honthorststraat vlakbij het Van Goghmuseum. Als ze nou gezegd zou hebben dat Van Gogh inferieur was aan Gaugin, dan was het begrepen. Ik heb uit protest tegen haar uitspraak een groot schilderij gemaakt: 200x250 cm met Leerdammer kaas beschilderd. Toen het doek klaar was wist ik niet aan wie ik het zou verkopen. Ik nam telefonisch contact op met de contraprestatie. Ik sprak met Raymond Perridon en zei:”Jullie moeten dit kaasdoek kopen anders zal de Nederlandse kaas cultureel het onderspit delven t.o.v. de Franse kaas. Perridon was het met mij eens dat kaas niet ideologisch bedoeld was, maar gewoon een product dat niets met politiek had uit te staan. Het schilderij de Leerdammer is daadwerkelijk door de Nederlandse staat aangekocht.”

6.5 De Sint Walburgis Basiliek en het Vaticaan 1985 “Omstreeks 1985 heb ik als leider van de DHG, ook wel JNA, tegenwoordig Augustusgroep genoemd, vanuit Amsterdam een uur durend telefoongesprek gehad met een vertegenwoordigster van de paus. Ik hoopte contact te kunnen leggen met een kardinaal die zich met de wereldpolitiek bemoeide. De vertegenwoordigster verklaarde dat zij in de positie verkeerde om namens die kardinaal en de paus de boodschap van mij over te brengen. Ik probeerde duidelijk te maken dat voor de mondiale wereldvrede de katholieke kerk en ook de islamieten en Hindoes een beetje water bij de wijn moesten doen. Het gesprek ging in het Engels en ik gebruikte de term “a very small concession”. Het Vaticaan zou een onderscheid moeten gaan maken tussen het Paradijs en de Hof van Eden. Het Paradijs had in Nederland

68

69 gelegen, in een Dietstalig gebied, waar alles werd geregeld totdat de zondvloed (De Kimbrische Vloed) het mondiale stelsel totaal veranderde. De Hof van Eden, het verhaal van Adam en Eva, zou gewoon een uit zijn verband getrokken poëtisch verhaal zijn over het ontstaan van de mensheid, zoals je dat ook bij andere religies aantreft. Uit geschreven geschiedenis valt op te maken dat het Paradijs de meest ultieme centrale plek was van de wereld: een zakelijk, politiek en cultureel supercentrum, dus niet een religieuze plek. Isis was ten tijde daarvan een koningin en nog geen godin. Omstreeks 1985 situeerde ik het Paradijs nog globaal tussen Weser en Schelde. Pas in 1990 begreep ik dat deze ultieme plek in Arnhem moet hebben gelegen. Arnhem was het einde van de zijderoute en dat wordt in het Sanskriet het Paradijs genoemd. In de nieuwe druk van Genesis (Oude Testament) zou het woord paradijs geschrapt moeten worden. Mondiaal gevolg zal kunnen zijn dat de Verenigde Naties eindelijk de hele wereld kunnen vertegenwoordigen en niet langer door het Witte Huis gedomineerd worden. De wereldvrede waarover de paus predikt zou dan een stapje dichter bij de werkelijkheid kunnen komen. Na afloop van het gesprek vroeg de vertegenwoordigster naar mijn functie en telefoonnummer. Ze vroeg me even te wachten en toen ze weer aan de lijn kwam zei ze heel zenuwachtig:” U bent niet de leider van de DHG” Ik trachtte haar nog te overtuigen dat ik in het Witte Huis en ook in het Japanse Kamakura wel als leider van het JNA werd beschouwd. Die zouden dat ook kunnen bevestigen. Ik heb verder nooit meer iets van het Vaticaan vernomen.” “De St. Walburgis Basiliek in Arnhem werd in 1944 verwoest en is na de oorlog weer helemaal hersteld. De etymologische verklaring van de naam Walburg is wal en een burg, dus een burcht als versterking van het woord burg en gebouwd aan een wal. Net zoals het woord terp een versterking is van ter (= land) In de Middeleeuwen is het woord burg dus versterkt tot burcht. Een stenen gebouw, dus beveiligde plek waar recht werd gesproken. De omliggende gebouwen waren van hout. Dat gold voor het hele gebied tussen Weser en Schelde, inclusief delen van Engeland en Götenborg in Zweden. In het Diets betekenen de woorden burg, borg en berg etymologisch precies hetzelfde. Het wapen van Driebergen bevat ook drie burchten, die daar ooit zullen hebben gestaan. In de saga van Atilla komt de naam Driebergen al in de vierde eeuw voor. Het woord berg is puur Diets en is in de Rijndelta ontstaan. Wittenberg in Duitsland is een mooi voorbeeld van het Diets evenals Maagdenburg en Amsberg. Op de plek van de St. Walburgis Basiliek in Arnhem heeft waarschijnlijk ooit de Burg van Dorestad gestaan. Dorestata, de oorspronkelijk Dietse naam van Arnhem, plek van Dor. Dus het woord stata (= plek) is de oervorm van alle woorden die daarna ontstaan zijn: stad, state, het Engelse states etc.” De oudste kerk in Arnhem, was de St. Maartenskerk, die al in 893 in de bronnen wordt genoemd. Toen in het begin van de vijftiende eeuw de overblijfselen van de heilige Eusebius door de abt van het klooster van Prüm aan Arnhem werden geschonken, werd in 1452 begonnen met de bouw van een nieuwe kerk. Hertog Arnold van Gelre was hiertoe de belangrijkste initiatiefnemer. Zo kreeg Arnhem, naast de St. Janskerk en de St. Walburgkerk gebouwd tussen 1315 en 1369; (inwijding 1432) haar grootse en belangrijkste kerk: de St. Eusebiuskerk. De kerk werd gebouwd in de Nederrijns-laat-Gothische stijl en tot op de dag van vandaag wordt aan de kerk gebouwd. In 1470 waren het middenschip van de kerk, de zijbeuken en het onderste gedeelte van de toren klaar. Omstreeks 1503 worden de zijbeuken uitgebouwd tot aan de toren, waardoor binnen de kerk de Raadskapel (zuidkant) en de St. Annakapel (noordkant) ontstonden.

69

70 Uit: http://members.lycos.nl/Arneym/200me.html “Volgens deze van Internet afkomstige bron is de St. Walburgkerk dus voornamelijk in de 14e eeuw gebouwd. Het gewelf stamt evenwel van ver voor de 14e eeuw. De vraag rijst, wat er op die plek eerder gebouwd is geweest. Wie nu de kerk bezoekt kan ontdekken dat er in het onderaardse gewelf nog 10 skeletten liggen, waarschijnlijk uit de 4e eeuw. Als jongetje van 12 heb ik dit gewelf bezocht en ben er ook op latere leeftijd in geweest. Het gewelf bleek in 2003 echter van de buitenwereld afgesloten. Ik kon er niet meer in. Ik speelde met de gedachte dat de stoffelijke resten een rol konden spelen bij een te nemen DNA-proef met de in de Taklamakan gevonden mummies.”

6.6 Peripheral advisor E.E.C. in the Olympic Games. “Een van mijn zussen, Anna Pope, sprak zo ongeveer alle talen welke in de toenmalige Europese Economische Gemeenschap gesproken werden. Vanwege haar talenknobbel had ze een hoge functie gekregen bij de Fondation Europènne, het culturele orgaan van de EEG. Dit orgaan financierde en bestierde culturele projecten in Europa. Anna kreeg als eerste documenten onder ogen, die ze moest vertalen voor topambtenaren. Via haar was ik vaak als eerste op de hoogte van hun doen en laten. Via Alen Forest, Brits cultureel gedelegeerde bij de Fondation Europènne, werd ik als adviseur afgevaardigd naar Barcelona om te overleggen over een door mij voorgesteld plan om van Barcelona een mondiaal centrum van de moderne schilderkunst te maken. De Koude Oorlog was toen praktisch voorbij en de DHG wilde zich van een goede kant laten zien. Als organisatie zaten we tussen het kapitalistische en communistische denken en doen in. Als leider van dit Japanse nucleaire leger, had ik van mijn groep het groene licht gekregen om twee miljard dollar uit Japan vrij te maken voor dit project in Barcelona. Het toenmalige hoofd van de Fondation Europènne, de Belg Pourvoyeur, heeft toen contact gezocht met de Japanse bank in Barcelona en te horen gekregen dat het hier gewoon om wit geld ging. Financieel was de zaak rond. Ideologisch nog niet.“ 6.7 Barcelona kunsthoofdstad van de moderne schilderkunst “In 1987 heb ik een tentoonstelling in Galleria d’Arqitectura te Barcelona. Een centrum voor gebeurtenissen in de Spaanse architectuur, dus geen verkoopgalerie. De rechterhand van de Catalaanse architect Bofill, Peter Hodgkinson, verrichtte de opening. Bofill was een beetje een gehate architect in Barcelona. Vanuit Brussel (Fondation Europeène) had ik het groene licht gekregen om het idee te lanceren voor de bouw van een centrum van moderne schilderkunst: tijdens de 22e Olympische Zomerspelen in 1992 zou het werk van schilders uit alle landen van de wereld bijeengebracht worden in een nieuw te ontwerpen of nieuw in te richten gebouw. Ik opperde het idee tijdens mijn tentoonstelling in de Galleria. In een gesprek met journalisten uit Madrid van El Mundo, zei ik dat Barcelona het centrum voor de moderne schilderkunst van de hele wereld zou kunnen worden. Via de Fondation zou 2 miljard dollar daarvoor uitgetrokken kunnen worden. Ook tegen journalisten van de belangrijkste krant van Catalonië heb ik me over deze plannen uitgelaten en daarbij ook duidelijk aangegeven dat het geld uit Japan zou komen.”

70

71

“Over het voorgenomen project werd in Barcelona tijdens ontmoetingen gediscussieerd door: Dr. Annemieke van der Pas, werkzaam voor de stad Barcelona, Carlo Ripa Di Méana, Europees commissaris voor cultuur, Alen Forest, Engels afgevaardigde van de Fondation Europeène, de Belg Pourvoyeur, chef culturele zaken van de EG en soms mijn zus Anna Pope. Ook twee belangrijke schilders uit Barcelona, Daniel Argimón en Benet Rossel, waren bij de gesprekken in Barcelona aanwezig. Ze waren niet direct voorstanders van het project. Ze zouden zelf minder in de belangstelling kunnen komen staan. Er waren dus geen Fransen bij betrokken. Met de Belg Pourvoyeur stond ik op zeer goede voet. Ik logeerde vaak in het appartement met balkon op zee van tante Simone in Cagnes Haute. Pourvoyeur bezat een zomerhuis in het lager nabij gelegen Cagnes-sur-mer, vandaar de goede contacten. De Belg bezat een enorme verzameling langspeelplaten op het gebied van opera. Ik heb hem duidelijk gemaakt dat scheppende kunstenaars belangrijker waren dan uitvoerende kunstenaars. Zij die iets nieuws creëren zouden meer aandacht verdienen dan zij die herhalen. Vandaar dat ik twee miljard dollar wilde uitgeven voor de aanschaf van door scheppende kunstenaars gemaakte doeken en liever niet aan opera-uitvoeringen. Anna, Pourvoyeur, Forest en ik hebben een contract getekend zonder Bofill.” “In 1987 was Solana de Spaanse minister van cultuur en hij speelde waarschijnlijk een rol op de achtergrond door zijn contacten met Mitterand en Jaques Lang in Parijs. Frankrijk was op dat moment over wijnprijzen in conflict met Spanje. Als Spanje de moderne schilderkunst naar zich toe zou trekken, zouden de Fransen aan het kortste eind trekken. Ik heb pas later beseft dat de Fransen pisnijdig zouden zijn geworden als mijn idee zou zijn uitgevoerd. Bofill heeft alleen voor de Olympische Spelen gebouwen voor het vliegveld van Barcelona mogen ontwerpen en die plannen zijn ook gerealiseerd. Spanje bleek op 1 januari 1986 toegetreden tot de EG. Franse wijnboeren protesteerden tegen de import van goedkopere Spaanse wijn. Ik was onderweg in Frankrijk wel vele protesten tegengekomen welke op viaducten waren gekalkt, maar had toentertijd niet in de gaten dat Spanje samen met Portugal officieel lid was geworden van de EG.” “Het plan om van Barcelona het wereldcentrum van de moderne schilderkunst te maken is niet doorgegaan. Dr.Van der Pas vond het een perfect idee, maar vertelde me in Barcelona dat de Nederlandse Avenueschrijver Cees Nooteboom hele negatieve adviezen over mij als persoon aan het geven was. Waarom? Cees had eens op eigen verzoek een theeceremonie bij Yuki en mij in de Honthorststraat bijgewoond en toen een hele lompe indruk op me gemaakt. Op De Kring toonde Cees in mijn ogen ook geen manieren. Nooteboom heeft niet lang daarna over theeceremonie geschreven in zijn in 1980 verschenen roman “Rituelen”. Zeven jaar later zou Nooteboom tegen Dr. Van der Pas en anderen in Barcelona beweren, dat ik te maken zou hebben met terroristische groeperingen als het Japanse rode leger en de IRA. Hij heeft mij behoorlijk zwart gemaakt en me van mijn moeilijke plan doen afzien. Nooteboom zou een half jaar later een Franse onderscheiding krijgen. Heeft hij de Fransen van een cultureel debacle gered? Barcelona flopt volgens mij door toedoen van Cees Nooteboom. Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat het project Barcelona dankzij een Japanse theeceremonie om zeep werd geholpen.”

71

72

6.8 Zweden 1987 “In Amsterdam had Titia Poelsma tegen me gezegd, dat ze helemaal geen geld had om verfbenodigdheden of eten te kopen. Cees Nooteboom, in mijn ogen het debacle van Barcelona, was bij haar op bezoek geweest en had met zijn avenuevoorkomen tegen haar gezegd: “Je moet eerst wat beroemder worden en dan verkoop je wat.” Volgens mij het stomste wat je tegen een goede schilderes kunt zeggen. Vergelijk Duisenberg, die tegen de Europeanen zei, dat ze meer moesten consumeren, want dat is goed voor de economie. Wat te denken van een moeder die tegen haar kinderen zegt:”Jullie moeten niet zo veel schijten, want dat is slecht voor het toilet.” Ik zeg tegen Titi:”Pak maar een paar schilderijen in, die neem ik mee naar Stockholm en denk maar niet meer aan die belachelijke Nooteboom, want beroemd zijn is flauwe kul, je moet goed zijn en dat ben je. Voor mijn vertrek bel ik met de Zweed Östman (achternaam moeder). Die vraagt me zo veel mogelijk kunst mee te brengen en ook graag twee flessen Ramon-Conti, à 2500 gulden per stuk. Ik ga met de auto naar NoordDuitsland en neem de boot naar Zweden. Bij me heb ik ook een schilderij van het WTC (NY). Arend ter Horst was er op uitgekeken en had me gevraagd het voor hem in Stockholm te verkopen. Zweedse kunstkopers, door Östman bij hem thuis uitgenodigd, hebben alle doeken van Titi gekocht en waren er ontzettend blij mee. Het WTC-doek is voor meer dan 120.000 gulden van eigenaar verwisseld. Deze man heeft in 2002 het betreffende doek voor 2 miljoen dollar verkocht aan een New Yorkse kunsthandelaar. (Harold)” “Ik ben wel vaker naar Zweden gegaan. Met het vliegtuig. Voor vergaderingen van de Dai Hatshikatse Gung. Daarbij ontmoette ik een keer een Lap in Stockholm die me vertelde dat hij schilderijen had gezien van Rits van Kooten. Ik was heel verbaasd, dacht dat de Lappen in hutjes woonden en met rendieren in de weer waren. Ik was in Stockholm ook heel verbaasd toen ik een hele mooie Lapse vrouw tegenkwam, heel slank en mooi zwart haar, een schoonheid die je niet kunt vergelijken met een Indiaanse of een Française. Ze had een lange rok aan en een hip bloesje, in mijn ogen een smaakvol geklede vrouw. Ik dacht dat het een leuk idee zou zijn om zelf met schilderijen naar Lapland te gaan. Ik ben daadwerkelijk een keer met een Citroën CX per boot naar Göteborg gegaan en via Uppsala naar Lapland gereden. Ik ging op bezoek bij de Lap die ik in Stockholm had ontmoet. Hij bleek te wonen in een dorpje in de buurt van Svappavaara dat niet eens op de kaart stond, maar wel in een hele grote mooie bungalow. Er stonden een helikopter, een zeer dure Mercedes en sneeuwscooters geparkeerd. Er lag op dat moment geen sneeuw. De gastvrouw kwam niet in de kamer als ik er zat, maar bleef in de keuken. De gastheer sprak Engels, maar het Laps dat hij met zijn vrouw bezigde was voor mij niet te verstaan. Ook niet toen ik werd uitgenodigd om een kerkdienst bij te wonen. Na afloop daarvan werd er door de dorpelingen flink in het naburige café gedronken, zonder dat er vrouwen bij waren. In Lapland waren helemaal geen schilders, je kunt daar je penseel niet eens vasthouden vanwege de kou. Toen de gastheer aan mij vroeg wie ik de beste schilder van de wereld vond en of je die kon kopen, antwoordde ik: “Ik vind Rembrandt en Leonardo da Vinci de beste schilders”. Toen ik later in Amsterdam lag te slapen werd ik een keer door deze Lap opgebeld om twee uur lang over Leonardo da Vinci te praten, waar hij in Lapland een boek over had gekocht.” Tijdens mijn bezoek had de Lap aan me gevraagd wat ik de lekkerste wijn vond. Ik prefereerde een St. Emillion. De gastheer vroeg toen of ik niet liever een Ramon Conti had.

72

73 Het werden 3 flessen St. Emillion. De gastvrouw zette ze op tafel en de gastheer ging biefstuk bakken. Het was een biefstuk van een rendier, de dag ervoor telefonisch besteld. Of was het van een eland? Er werd heel geheimzinnig over gedaan. Toen de gastheer het bord met biefstuk voor me neerzette, zei hij dat dit het lekkerste was wat de wereld te bieden heeft. Als ik een hapje van de biefstuk neem en het doorslik, krijg ik het gevoel dat ik een stuk van een paard heb gegeten dat 5000 jaar geleden moest zijn gestorven. Ik durfde dat tegenover mijn gastheer niet te zeggen. Toch heb ik de hele biefstuk opgegeten en er zeker een half uur over gedaan. Wat was ik blij dat ik het binnen kon houden! Ik dacht aan Isis, 5000 jaar geleden, hoe kon een mens anno 1985 dit lekker vinden, terwijl het gesprek gewoon door ging? Een tijdsmisverstand op het gebied van smaak. Ik was liever dood dan nog een stuk ervan te eten. “Wil je nog een stuk?”, vroeg toen de gastheer. Ik moest verschrikkelijk liegen, door te zeggen dat ik het echt heel lekker had gevonden en door te wijzen op het litteken van mijn maagoperatie en te verklaren dat er echt niks meer bij kon. Ik vertelde van Harry Mulisch die net zo’n maagoperatie als ik had gehad. Ik had Harry eens op De Kring geadviseerd om gewoon een half kippetje op te eten en zelfs deze beroemde Nederlandse schrijver had dat niet aangedurfd. Zelfs niet met de lekkerste biefstuk ter wereld. Ik zat dus flink uit mijn nek te kletsen om maar onder die biefstuk uit te kunnen komen. In Lapland kende men geen schrijvers, maar later bleek tijdens een nachtelijk telefoongesprek dat de Lap wel een boek van Harry Mulisch had gekocht. “In welke taal heb je het gekocht?”, vroeg ik. De Lap antwoordde dat hij twee schilderijen had gekocht van mij (een WTC en een berkenbos) en hij wilde ook een boek hebben van de beste schrijver van Nederland. Hij begreep niet wat er in het boek stond, want hij kon het niet lezen. Hij heeft het boek alleen maar gekocht om indruk te kunnen maken op zijn vrienden. De Lap belde later nog een keer midden in de nacht op om te vragen waar Mulisch over had geschreven, want zijn vrienden wilden dat van hem weten. Ik vertelde over de Friese vrouw waar Harry mee getrouwd was. Sjoerdje was een prachtige vrouw en ik zei dat als je een beroemdheid in Nederland was, dan kreeg je automatisch een mooie vrouw. De Lap wilde alles over Mulisch weten en ik wist er geen zak van. Vertel dus nooit dat je de beste schilder van Nederland denkt te zijn! Een dag na dit telefoongesprek kwam ik de vrouw van Mulisch in de koffieshop op de P.C. Hoofdstraat tegen. Ze zat zoals gewoonlijk weer zielig alleen en ik dacht iets leuks te zeggen om haar op te vrolijken en zei tegen haar: ”Sjoerdje, wist je dat je man een boek heeft verkocht in Lapland?” Ze keek me aan alsof ze ook een Laplandse biefstuk had gegeten en ik voelde dat ik het nooit tegen haar had moeten zeggen. Ik heb daarna ook nooit meer iets tegen Sjoerdje gezegd.”

6.9 Art-director Bofill 1989 “In 1989 ben ik officieel benoemd tot artdirector bij Ricardo Bofill voor Japan, Nederland en het Midden-Oosten. De Saoedische kroonprins Fadh ibn Abdoel Aziez of ook wel Abdullah Bin Abdulaziz Al Saud genoemd, wilde een ander paleis in Riaad hebben. Hij kwam via een kennis bij mij terecht. Hasan Z. belde brutaal aan mijn deur van Honthorststraat 14 te Amsterdam. Hij droeg Arabische kleding en leek een keurige heer met brilletje, van heel hoge afkomst. “Ben jij Dr. Rits van Kooten? “ Ik was op dat moment na Carel Willinck de duurst betaalde schilder van Amsterdam en niemand in Nederland wist dat ik een academische graad bezat. Het grafdeksel van Isis hing gewoon in de woonkamer en werd door de Arabier opgemerkt.” Is this Isis? You must be one of the most important persons of the world!” Hassan Z(eïn) ging in de living zitten en ik in de open keuken. Hassan Z. zei van de

73

74 kroonprins opdracht te hebben gekregen om een nieuw paleis voor hem te laten ontwerpen. Ik zou dat mogen doen, maar ik wilde dat liever aan Bofill overlaten. Wel wilde ik de binnenkant van het paleis inrichten met de allerduurste kunst. Isis werd niet uitgesloten, evenals schilderijen van het WTC en zelfs drie Rembrandts. Ik laat hem zo’n 40 foto’s zien van het WTC in New York. Hassan is geïnteresseerd en ik laat hem ook mijn gedetailleerde gegevens over het WTC zien, hoeveel beton, staal, glas, liften etc. Dit port authority is door Hassan ter bestudering meegenomen en waarschijnlijk opgestuurd naar Jeddah. Er zouden nog zo’n 20 gesprekken tussen Hassan Z. en mij volgen, in Parijs, op Schiphol en bij mij thuis, waarbij altijd ook Bertrand, de secretaris-generaal van Bofill aanwezig was. Bofill kreeg het idee dat hij een hele stad mocht ontwerpen. Het bouwbedrijf van de familie Bin Laden heeft een kantoor in Jeddah. Zij moesten het paleis bouwen. Sjeik Ibrahim Bin Abdul Karim Al-Darwish wist alles van mij, terwijl ik heb hem nooit heb ontmoet. Hij wist zelfs dat ik Dr. in de Arabische architectuur was en in 1976 een aanslag in Egypte had overleefd. Ik ben het medium geweest tussen de opdrachtgever (Hassan Z.) en de kroonprins van SaoediArabië.” “In 1989 zijn er naast het al genoemde paleis voor Abdul Aziz nog twee grote projecten waaraan ik werk. De Hollandsche Betongroep (HBG) probeert via mij de architect Ricardo Bofill te krijgen voor de invulling van de Vendexdriehoek in Amsterdam: Kalverstraat, Singel en Heiligeweg. De Catalaanse architect heeft daar ook daadwerkelijk een schetsontwerp voor gemaakt. Ik was tevens van plan een groot project voor islamieten in de Bijlmer te realiseren. Ik wilde iets bijzonders voor hen bouwen waar ze zich in thuis zouden voelen. De Catalaan Bofill zou de buitenkant en ik de binnenkant ontwerpen. In het artikel “Rits van Kooten: de binnenkant van Bofill “, dat in het vaktijdschrift voor architecten “Bouw” van 5 mei 1989 verscheen, werd aan mijn ideeën uitgebreid aandacht gegeven. “Van Kooten kan fulmineren tegen architectuur en stedenbouw in eigen land”, aldus de schrijver die me daarna als volgt citeerde:”De aanpak van de grote steden werkt misdaad in de hand, beweert hij. “Alles wordt te goedkoop en te snel gedaan en er wordt totaal geen rekening gehouden met het gedrag van individuen in groepen. Alles wordt bepaald door de budgetten van grote opdrachtgevers, waardoor de kwaliteit van het product in het gedrang komt.” De levensstijl van etnische minderheden in ons land zou volgens mij in dit artikel om een totaal andere aanpak vragen. (…) “In Nederland heeft lang de redenering geheerst: dit zijn woningen en daarmee is de zaak af. Dat heeft soms na de Tweede Wereldoorlog tot Hitleriaanse architectuur geleid. Om dat te veranderen wil ik graag tegen de gevestigde instituties die hier de bouw beheersen, vechten.” Bofill, bevriend met Mitterand, werd net als ik door Amsterdamse architecten als een fascist gezien. Bofills architectengroep, met het hoofdkwartier Taller de Arquitectura in Barcelona en bijkantoren in New York en Parijs, zou geen definitieve opdracht krijgen om voor Amsterdam een gebouw te ontwerpen. In 1994 zou ik een bijkantoor in de Koningsstraat nr. 84 te Arnhem openen: Taller de Arquitectura Holland. Mijn bedoeling was om de allerrijksten der aarde naar een luxe plek in het paradijs (boven Arnhem) te lokken. Huurprijs: 1 miljoen dollar per jaar.”

6.10Hassan Z. in Parijs “In het voorjaar van 1989 rijd ik met de auto, een Chevrolet Malibu, naar Parijs. Ik heb een zeer belangrijke afspraak en kan niet aanwezig zijn op de begrafenis van mijn moeder. Yuki is er ook namens mij heen geweest. Ik neem mijn intrek in Hotel Louisiane, 60 rue du Seine.

74

75 Hassan Z. heeft daar dan ook een kamer. Ik ben in Parijs om op het kantoor van Taller de Arquitectura van Bofill een contract te ondertekenen over de bouw van het paleis van Abdul Aziz. Het kantoor was toen gevestigd in 18 rue de l’Université. Het contract is ondertekend, maar niet in het bijzijn van Bofill. Bertrand vertegenwoordigde Bofill. Hassan Z., die in Oxford zei te hebben gestudeerd, vertegenwoordigde kroonprins Abdul Aziz.” “Na afloop claimt Hassan Z. twee miljoen dollar. Hij maakt op straat een enorme stampij. Hij is razend, heeft bloeddoorlopen ogen en in Hotel Louisiane dreigt hij zichzelf van kant te maken als hij zijn geld niet krijgt. “Irak gaat de machtigste staat van de wereld worden”, heeft deze Hassan ook nog geroepen. Ik heb geprobeerd hem te kalmeren. Mafalda heeft hem met een miljoen afgescheept. De secretaris-generaal van Bofill, Bertrand, was evenals ik blij dat we van Hassan af waren. Was Hassan Z. toen al bezig met de Jihad voor Al-Qaeda, of werd hij ook misbruikt? Is het paleis ooit door Bofill ontworpen of gebouwd? Op de site van Bofill wordt dit project op dinsdag 9 september 2003 niet vermeld. (http://www.bofill.com.)” “Bertrand is later ontslagen. Ik ben in november 1989 gevlucht en de kunsthandelaar die bij de kunst voor het paleis betrokken zou worden (er stonden o.a. al Rembrandt’s en Mondriaan’s op vliegveld van Zürich klaar), is rond die tijd van een dak gesprongen. Hij woonde in IJsselstein. Ik ben verschillende malen bedreigd, twee keer telefonisch en een keer op straat. “We pakken je zoon”, is er tegen me gezegd. Gangstertypes uit de Amsterdamse onderwereld zitten blijkbaar achter me aan. Vlak voor mijn vlucht uit Amsterdam bezoek ik mijn nieuwe advocaat Peter Plasman in diens kantoor aan de Scheldestraat. Ik heb Plasman op aandrang van diens moeder op jonge leeftijd geportretteerd. In het advocatenkantoor hangen twee door mij vervaardigde schilderijen van het WTC in Amsterdam. Ik vertel de heer Plasman over de bedreigingen en dat ik ga vluchten. Ik heb hem het telefoonnummer gegeven van mijn schuiladres in Wijk bij Duurstede. De auto heb ik voor Yuki achtergelaten. Ik ben door Hugo Bertels, mijn toenmalige bodyguard en chauffeur, naar het schuiladres gebracht.” 6.11Het WTC in Amsterdam “Het WTC-gebouw aan de Strawinskylaan in Amsterdam is ontworpen door De Klerck en Le Grand & Selle. Een van de grondleggers was ir. Van Dijk. Ik had in 1989 twee schilderijen van het gebouw gemaakt (beide 120 x 150 cm, niet gesigneerd, de een de voorkant van het WTC en de andere de achterkant van dit gebouw voorstellend) en een ervan gepubliceerd in een blad, uitgegeven door Bert van Goethen. Van Dijk is bij mij op bezoek geweest in de Honthorststraat en wilde er een uiterste prijs van 160.000 gulden voor die van de voorkant betalen. Was ik op dat moment dronken? Ik verkoop niet aan iedereen, alleen aan mensen die me liggen. Normaal gesproken verkoop je voor zo’n prijs, maar dat is niet gebeurd. In plaats daarvan heb ik beide WTC-doeken op aandrang van Peter Plasman voor de opening van diens nieuwe kantoor in 1989 te leen gegeven. Ik had de advocaat Peter Plasman in een café restaurant in de P.C. Hooftstraat te Amsterdam ontmoet. Mr. Plasman stelde zich aan mij voor en vertelde dat hij in zijn ouderlijk huis altijd tegen een eigen jeugdportretje had aangekeken, ondertekend met Rits. Het WTC-doek met de achterkant hangt nog steeds bij Plasman. Het WTC-doek met de voorkant hangt sinds 1994 bij Streefkerk. Ik huurde in 1994 een huis van hem in Arnhem: het kantoor van Taller de Arquitectura Holland in de Koningsstraat. De huur van dit pand was 2500 gulden per maand. Het schilderij met de voorkant van het WTC vond ik een goed onderpand om de huur mee te betalen. Ik heb het doek samen met John Haarhuis, de enige overlevende van de in Zwitserland met vliegtuig omgekomen familie Haarhuis, getrouwd met de zus van Ruud Heinsius, Els, gewoon uit het kantoor van Plasman met een auto opgehaald. Terwijl de achterklep nog open stond, probeerden we ook het andere WTC-

75

76 doek nog op te halen, maar toen deed Plasman in het bijzijn van verbaasde medewerkers de deur op slot. Drijfveer om de doeken bij Plasman op te halen was geld genereren om het project in Arnhem te kunnen financieren.”

6.12Vlucht in het verleden “Waarom moest ik in 1989 vluchten? De supergetto’s die ik voor moslims wilde bouwen? Bouwfraude? Ik vlucht eerst naar Wijk bij Duurstede en duik onder bij mijn zus Anna, die toen woonde aan de IJsselsteen. De volgende dag word ik omstreeks 09.00 uur door mijn echtgenote Yuki opgebeld. Zij vertelt dat mijn auto (Chevrolet Malibu) is opgeblazen of vernield. Ze kan Ryo niet naar school brengen. Politie is er niet bij geweest. Ik ben blij dat zij en Ryo ongedeerd zijn en wil niet dat het in de pers komt. Aan Yuki geef ik opdracht om garage Ohm de auto te laten wegslepen. Enkele weken ervoor had de garage de auto al geïnspecteerd, omdat ik een telefoontje had gekregen, waarin gedreigd werd hem op te blazen. Robbie Ohm had toen niks gevonden.” 6.13Opgravingen 1989 “In Wijk bij Duurstede keek ik uit over de Romeinenbaan, naar een opgraving van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB), o.l.v. prof. Dr. Van Es. Ik gaf hem een kaart van Hopperus en de professor zei er ontzettend blij mee te zijn. Deze stuurde een paar dagen later een brief naar mij om me te bedanken, ingesloten enkele kopieën van bladzijden uit een door hem geschreven artikel over een munt met de beeltenis van koning Offa en een korte tekst in Runenschrift. Ik vertaalde de tekst nog diezelfde nacht. Vertaling: eet met/beeltenis Offa. Toen begreep ik dat Wijk bij Duurstede nooit Dorestad heeft kunnen zijn. In het polderlandschap met klei kunnen nooit (eiken)bomen van ca. 120 m hoog gestaan hebben. Er heeft ook nooit een castellum van de Romeinen gestaan. Wel in Arnhem, daar heeft het castra Herculis gelegen. Cul is in het oud-fries heer met kloten/lul, als kracht bedoeld, dan ben je iemand. Herculis heeft voor 4196 jaar geleden in het paradijs geleefd. Hij is daar geboren en getogen en is later naar de Middellandse Zee getrokken. In Egypte en Italië is een stad naar hem genoemd. In Arnhem hebben wel hoge eikenbomen gestaan. Wortels daarvan zijn in 2002 gevonden. Egyptenaren hebben in hiërogliefen ontdekt dat Horus (Hor), de oudste zoon (met blauwe ogen) van Isis, is opgevoed in Apollinopolis. In Egypte is ook een stad naar Herculis genoemd. De Romeinen hebben een stad naar hem vernoemd: Herculanem, bij de Vesuvius” 6.14Boomfetisjisten “In Wijk bij Duurstede bezocht ik als onderduiker bijna iedere dag café-restaurant “De Engel”. Niet alleen om een drankje te nemen, maar vooral om met mensen te praten over mijn denkbeeld dat Wijk bij Duurstede (Dorestad?) het einde van de zijderoute zou zijn. Ik had toen nog goede contacten met professor Van Es en ik maakte kennis met freule De Beaufort. Zij zat op een dag aan een ronde tafel in “De Engel” en ik raakte met haar in gesprek over de Nederlandse taal. Julie raakte op een gegeven moment verliefd op mij en ik ben als gevolg hiervan diverse keren met haar mee naar huis geweest. Freule Julie de Beaufort woonde in een huis vol boeken op een steenworp afstand van het kasteel van haar ouders. Ze woonde samen met een overtuigde alcoholist, die ze eigenlijk liever voor mij wilde dumpen. Julie

76

77 besloot na verloop van enige tijd met mij te willen trouwen en ik zou daar ook ja tegen hebben gezegd, als ik op dat moment niet met Yuki getrouwd was geweest. Blijkbaar dacht de vader van de freule, jonkheer De Beaufort, dat ik zijn dochter ten huwelijk had gevraagd, want ik werd op het kasteel bij hem ontboden. Ik had voor dit gesprek speciaal een dia van het door mij gemaakte schilderij van koningin Beatrix meegenomen. Ik dacht dat deze adellijke mensen daar wel in geïnteresseerd zouden zijn. Dit bleek niet echt het geval. Ik kreeg de dia al snel weer terug. Later zou ik in De Engel ook de reden vernemen. De Beaufort’s en de Oranjes zouden de pest aan elkaar hebben. Na afloop van dit gesprek zei de kasteelheer:”Weet u, meneer Van Kooten, ik denk dat de freule toch beter af is met die alcoholist, dan met u”. Prinses Irene, die ook een klant was van café “De Engel” kreeg als boomfetisjist bijzondere belangstelling van mij, maar ik was te beleefd om me bij haar op te dringen en een gelegenheid om met haar over bomen te praten diende zich niet aan. Ik was in Wijk bij Duurstede op zoek naar grond waar de hoge eikenbomen, welke beschreven staan in de Edda en in het Sanskriet, zouden kunnen hebben gestaan. De grond van het landgoed van Irene was niet stevig genoeg om bomen voort te brengen van duizend jaar oud en 120 meter hoog. Korte tijd later raakte ik er van overtuigd dat Dorestad bij Arnhem moet hebben gelegen en niet zoals eerder gedacht bij Wijk bij Duurstede.” 6.15Parijs “Vanuit wijk bij Duurstede ben ik vaak naar Parijs gegaan. Door de volgens mij goede schilder Hugo Bertels, die ik vanwege zijn slechte manieren nooit aan moeder Mafalda heb voorgesteld, werd ik per auto naar Parijs en ook Barcelona en Valencia gebracht. Ik betaalde voor de onkosten, hoewel ik op dat moment over weinig geld beschikte. In Parijs durfde ik op een gegeven moment niet meer de Pont des Arts over te lopen, om naar de Samaritaine te gaan. In dit grote warenhuis wil ik schildersbenodigdheden kopen. In de rue des Beaux-Arts was alles veel duurder. Om moed te verzamelen en te wachten op een groep toeristen om samen met hen de brug over te steken, zit ik in een café te drinken. Achteraf beschouwd zou ik net zo goed een dure tube Cadmium in de rue des Beaux-Arts hebben kunnen kopen in plaats van dezelfde veel goedkopere bij Samaritaine. Mijn vrienden vonden dat ik dit niet langer kon maken. Mijn dochter Anouk en o.a. Philippe (psychiater), Gregory, François, Charly etc. laten mij opnemen in een psychiatrische kliniek. Honderd jaar daarvoor belandde Van Gogh ook in zo’n Parijse kliniek en zou zelfmoord plegen.” “Na enkele weken snelcursus bruglopen werd ik weer uit de kliniek onslagen. Dat was in 1990/91. Ik wilde toch niet doen wat me werd opgedragen. Ik heb steeds meer angst gekregen om een brug over te steken. Mijn verzekeringen (Vezeno via biologische moeder en Banque Rothschild via Mafalda) hebben de kliniekkosten betaald. Mafalda kwam met haar schoothondje Samson en het hondje Isis op bezoek. Er ontstond een rel om de kleine hondjes, of ze wel of niet in de kliniek mochten komen. Ook dochter Anouk is op ziekenbezoek geweest. Indien haar biologische vader gaga zou worden verklaard, wilde ze haar vaders zaken beheren. Ze had papieren bij zich om dat te regelen. Ik heb handtekeningen gezet. Na mijn ontslag uit de kliniek verblijf ik eerst bij Mafalda en ga daarna terug naar Hotel la Louisiane. Hier hangen vastgeplakte kunstdrukken van mij: onderdelen van de Sagrada Familia van Gaudi in Barcelona. De foto’s waarvan ik de schilderijen heb gemaakt, zijn genomen door generaal Watanabe van het Augustusleger, omdat ik last van hoogtevrees heb. Eigenaar Steve (overleden) heeft de rechten van de afbeeldingen van Gaudi, Bofill en Van Kooten gekocht, in ruil voor het levenslang gebruik van een appartementje. In de hal hangt een door mij gemaakt schilderij van dit in Napoleontische stijl gebouwde hotel.”

77

78

“Later hoor ik dat dochter Anouk mijn eigendommen heeft verkocht, of dat een bank er beslag op heeft gelegd: een appartement in Cagnes Haute, met een aantal schilderijen van oude Italiaanse meesters en een motorzeilboot. Ik vind het jammer dat ik het huis van Simone Verdé ben kwijtgeraakt. Ik heb dochter Anouk sindsdien nooit meer gezien en ben ook nooit meer naar Zuid-Frankrijk gegaan.” “In deze periode te Parijs heb ik gecorrespondeerd met Rudi Fuchs over de drie schilderijen van Mondriaan, welke de kinderloos gebleven gravin Simone Verdé in bezit had gekregen. Contact met Nederland heb ik ook gehad door een bezoek van de architect Flip van Vliet. Op het terras van café La Paillette hadden we afgesproken. Flip zei speciaal voor mij naar Parijs te zijn gereisd, om me te bewegen terug naar Amsterdam te keren. Flip zat in het bestuur van De Kring en hij vertegenwoordigde dokter Ludwig (mijn arts) en voorzitter Henk Kersting van De Kring. Het intellectuele en artistieke niveau van de sociëteit was sinds mijn vertrek afgenomen en men wilde mij graag weer in hun midden terughebben. Dankzij Ludwig en Kersting had ik toestemming gekregen om het hondje Isis mee te nemen naar De Kring. Er mochten op een gegeven moment geen honden en poezen meer op de club komen, maar voor mijn leeuwtje was door hen een uitzondering gemaakt. Flip was niet op de hoogte van mijn agorafobie, maar heeft net als vele andere Amsterdammers wel geweten, dat ik vanwege bedreigingen naar Parijs was gevlucht. Ik vond het heel erg leuk dat men mij terugwenste, maar kon er niet aan voldoen. Ik had inmiddels een dokter en psychiater in Parijs en zag niet in waarom ik daarvoor weer terug naar Amsterdam zou gaan. De bedreigingen tegen mijn persoon zouden daar nog gewoon kunnen bestaan. Bovendien was ik net verliefd geraakt op de Japanse kunstenares Michico Mori. Ze had me mee uit eten gevraagd en had me in het restaurant tijdens het eten onder de tafel gepijpt. Het was eten en klaarkomen tegelijk geweest, waardoor het bordje soep tweemaal zo lekker had gesmaakt. Ze pijpte me zelfs onder het autorijden, iets wat Yuki nog nooit bij mij had gedaan.”

6.16Isis in Saint-Germain 1989 “Met het witte dwerghondje Isis heb ik in Parijs het volgende avontuur meegemaakt. Op weg naar café “Odeon” werd het Maltezer leeuwtje plotseling op het trottoir van de Boulevard Saint-Germain aangevallen door een zwarte Dobermann. Beide honden liepen los. Isis beet de Dobermann direct in de snuit, maar het zag er aanvankelijk uit, dat ze door de Dobermann zou worden doodgebeten. Isis wilde niet loslaten en het bloed spoot alle kanten op. De witharige Isis kwam onder het bloed te zitten en ook ik kreeg bloed op mijn handen en kleren. Mensen die de naastgelegen modezaak uitkwamen, werden ook met bloed bespat. Al gauw stond er een grote mensenmenigte rondom het bloedige gebeuren. Hoe meer de Dobermann met zijn neus naar links en rechts schudde, hoe groter de wond door het vastbijtende dwerghondje werd. De baas van de Dobermann, in de ogen van mij een hele ordinaire Parijse patser met gouden ringen en gouden Rolex en armbanden om zijn pols, werd helemaal gek van angst en woede toen hij inzag dat zijn hond door een knot wol werd ingepakt. Pas toen de Dobermann zich piepend overgaf, liet Isis los. Ondertussen was er politie bijgekomen. Een met bloed besmeurde lichtgroene jurk van een keurige dame zou ook door een stomerij niet meer gered kunnen worden en plotseling eisten meerdere mensen een stomerijvergoeding. De politieagenten voorzagen de Dobermann van een neusverband en probeerden de zaak te

78

79 sussen. Er werd zeker een uur lang geouwehoerd over verzekeringen en welke hond was begonnen. De Parijse eigenaar van de Dobermann had volgens de wet zijn viervoeter aan de lijn moeten houden. Ik echter niet, want ik wist de agenten ervan te overtuigen dat Isis geen hond was, maar een leeuwtje, wat ook in het paspoort van Isis, zelfs in het Frans, vermeld stond. De platvloerse Fransman vertelde in puur argot tegen de agenten, dat zijn “petit Hectore” was aangevallen door die hond van die flikker. Zijn verzekering vergoedde wel schade welke door zijn hond zou zijn aangebracht, maar niet in het omgekeerde geval. Hij eiste vergoeding van dierenartskosten en bedreigde mij met dat hij mij nog wel tegen zou komen. Ik dreigde met de rechtbank als ik voor de schade zou moeten opdraaien. Op het laatst zeiden de agenten dat de man maar met zijn hond naar een dierenarts moest gaan, want het verband was helemaal doorgebloed. De volgende dag moest ik me melden op het politiebureau van Saint-Germain. Maar dat bleek een diplomatieke oplossing van de agenten te zijn geweest, om de eigenaar van de Dobermann met een gerust hart naar de dierenarts te laten gaan. Ik moest nog wel een drietal formulieren invullen, maar kon toen gewoon weer gaan.” “Niet lang na dit gebeuren kwamen Isis en ik opnieuw in een straatrumoer terecht. Het leeuwtje leefde op pinda’s en fazant of kip, andere kost behalve vitaminedruppels op haar tong, weigerde ze te eten. Het was een gewoonte van mij om in Parijs om de dag aan de overkant van Hotel “La Louisiane” een kippenpoot voor Isis te kopen bij een poelier. Nadat ik een daar gekochte kippenpoot aan Isis had gegeven, werd het beestje ziek. Ik bleef een paar dagen binnen en het personeel van het hotel leefde helemaal met de zieke mee. Ik ging zelfs op hun aandrang met Isis naar een dierenarts. Toen ze weer een beetje hersteld was kocht ik een kippenpoot op de markt welke schuin tegenover de poelier werd gehouden. Ik droeg Isis zoals gewoonlijk in mijn Zweedse jas, welke zowel zomers als winters gedragen kon worden. De marktvrouw die kippen verkocht reageerde heel anders dan ik had verwacht, nadat ik haar verteld had dat Isis ziek was geworden van het kippenpootje van de buren. Ik wilde een kakelvers kippenpootje. De vrouw begon naar de winkel van de poelier te schreeuwen dat ze bedorven kip verkochten. Er ontstonden over en weer scheldpartijen. Op een gegeven moment werd de marktvrouw zo kwaad dat ze al schreeuwend “Dit is een verse kip en jullie verkopen rotzooi”, een hele kip via de openstaande deuren langs de vrouw van de poelier naar binnen gooide, terwijl deze vanuit de deur stond te schreeuwen dat de marktvrouw rotzooi verkocht en dat ze daarom ook op straat stond. De poelier begon te schreeuwen dat hij de politie ging waarschuwen. Ik stond versteld van het heftige gebeuren en kreeg van een medewerkster van het hotel te horen dat, als de politie weer voor het kleine hondje op moest komen draven, Isis en ik wel eens het land uit konden worden gezet. Isis had helemaal niks gedaan. Ze had een week niet gegeten, dus vroeg ik de medewerkster een kippenpoot te kopen en ging ik terug naar “La Louisiane”. De eigenaar van het Hotel, Steve Blanchot kwam niet meer bij van het lachen toen hij over het voorval hoorde. De politie is later nog wel in het hotel komen vragen of die meneer met dat hondje er nog logeerde.” 6.17Rampjaar 1989 De gebeurtenissen zoals in hoofdstuk 5 gereconstrueerd aan de hand van krantenberichten tonen aan dat Rits van Kooten tussen maart en augustus 1989 in de pers werd afgeserveerd. Daar kwamen nog andere, niet in de pers vermelde problemen bij waarmee hij toentertijd werd geconfronteerd.

79

80 “Mijn moeder overleed op 8 mei 1989. Ik kwam met echtgenoteYuki net te laat aan haar sterfbed om afscheid van mijn moeder te kunnen nemen. Haar begrafenis kon ik niet meemaken vanwege een belangrijke afspraak welke ik als artdirector van Bofill in Parijs had. Bovendien was de sfeer in de Honthorststraat voor mij verpest door een voorval dat al voor de dood van mijn moeder had plaatsgevonden. Het betrof een uit de hand gelopen conflict met mijn huurbazin Dorien. Toen haar dochter Kika op het punt stond om een kind te krijgen, zei ik tegen Kika dat ze in het ziekenhuis moest bevallen. Thuis bevallen was toen een trend en Dorien werd boos op mij en zei: “Nee ze gaat thuisbevallen!” Ik voelde me in mijn wiek geschoten. Ik had me op mijn manier met de opvoeding van Kika beziggehouden en een bijzonder openhartige band met haar opgebouwd. Kika had volgens mij in de gaten dat ik me naast schilderkunst vooral met geschiedenis en taal bezighield en dat volwassenen dit studeren niet serieus namen. Ze had me in vertrouwen verteld dat ze verdovende middelen gebruikte, iets wat Dorien en ook de vader van het kindje, tijdens de fataal genomen moeilijke beslissing om thuis te bevallen, niet wisten. Het kindje werd op weg naar het ziekenhuis dood geboren. Alleen de vader heeft een paar uren later telefonisch aan me toegegeven, dat er beter naar mij geluisterd had kunnen worden. Dorien heeft zich er nooit meer over uitgelaten, hetgeen de spanning voor mij in de Honthorststraat deed toenemen.” Op maandag 26 januari 2004 heb ik met Dorien van der Waerden een telefonisch gesprek gehad. Ze blijkt niet zoveel zin te hebben in een interview. Ze wil er over nadenken en ik mag woensdag terugbellen. Ze gaf toen te kennen geen interview te willen, maar ik zou haar nog wel eens mogen bellen om vragen te stellen. Ze snapt niet waarom ik de moeite wil nemen om een boek over Van Kooten te schrijven en verklaard:”Die man is het niet waard, hij liegt altijd en is een grote fantast”. Aangezien ze toch van plan was om met zijn zuster Jacobée Boers te bellen, wil ze wel namens mij vragen of ik met deze zus een gesprek over haar broer Rits mag hebben. Rits, die tijdens mijn gesprek met zijn vroeger huisbazin naast mij aan tafel zat, verklaarde tegenover mij dat deze zus de enige in zijn leven was geweest, die hij wel had willen vermoorden. Ik vond het toen verstandiger geen verder contact met zijn familie te zoeken. 6.18Arend ter Horst “Mr. Jan ter Horst, grondlegger Airborne Herdenkingen, was in Arnhem jarenlang als advocaat werkzaam en bekleedde veel bestuursfuncties, vooral op het culturele vlak. Zijn echtgenote, Kate ter Horst, verzorgde tijdens de slag om Arnhem gewonden in hun woning te Oosterbeek en werd hierdoor Angel of Arnhem genoemd. Ter Horst heeft er volgens mij als lid van de bestuurscommissie St. Nicolai Broederschap ( Koningsstraat 85) toe bijgedragen dat ik als student een beurs kreeg om in Antwerpen vrije beeldende kunst te studeren. Mede op aanwijzing van Harry Verburg (De Stijlgroep o.a. Rietveld), de overbuurman van Ter Horst, zou ik de studiebeurs hebben gekregen. Ik schilderde Anouska, de Russische vrouw van Harry. Dit schilderij hangt bij Rudolf Heinsius. Harry was niet vies van drank. Jan ter Horst is in augustus 2003 op 98-jarige leeftijd overleden. Arend ter Horst is zijn zoon.” “Toen ik in de Honthorststraat 14 te Amsterdam woonde, kort voor mijn vlucht in 1989, werd ik gebeld door een medestander van Arend ter Horst, met de mededeling:”Arend is van plan je om te brengen” Ik zat er niet zo mee, want ik had James de Vos juist op bezoek en die wilde mij wel beschermen en Arend te pakken nemen. Anno 2003 weet ik nog steeds niet waarom Arend mij dood wilde hebben. Een poos gebeurde er niks, maar plotseling kreeg ik

80

81 het bericht dat de chauffeur (Cedrick) van Arend bij een auto-ongeluk was omgekomen in de buurt van Vlissingen en dat Arend zwaar gewond was opgenomen in het ziekenhuis van Vlissingen. James kwam vliegensvlug naar de Honthorststraat en verzekerde me dat hij er niets mee te maken had. Hij wilde zelfs met Arend spreken. Ik regelde dat gesprek en we gingen met een kleine auto naar Vlissingen. Aangekomen in het ziekenhuis lag Arend helemaal ingepakt in het gips. En wie zat er naast het bed? De beste vriendin van de Chinese Fong Leng, mevrouw Kiss, het talent van de Hongaarse schilderkunst. Arend was helemaal bij bewustzijn, maar kon niet bewegen, wel praten. Kiss stelde voor om samen met mij ergens een drankje te nemen en James met Arend alleen te laten. Toen we twee uur later op de ziekenkamer terugkeerden, zei Arend:”Wil je die Ierse gek hier weghalen, want ik wil niks met hem te maken hebben.” Op de terugweg in het autootje herhaalde James alsmaar niets met het ongeval uit te hebben staan. Daarna is het voorval ook nooit meer tussen ons ter sprake gekomen.” Op zaterdag 5 juni 2004 heeft Rits me verteld dat Arend op weg naar het huisje van zijn vader in Zeeland een ongeluk had gekregen omdat er met de stuurinrichting van zijn wagen was geknoeid. Over James de Vos heeft hij toen het volgende gezegd: “Mafalda dacht democratisch. James de Vos had president van Ierland kunnen worden, maar Mafalda vond hem te ordinair”. Arend zou een grote drugsdealer zijn geweest en toen zijn vader in de geschiedenis dook, zou hij ontdekt hebben dat Jan van Riebeeck in de 17e eeuw vanuit ZuidAfrika marihuana Nederland binnenbracht, hetgeen bij de elite geweldig in de smaak viel. Volgens Rits verdedigde de vader hiermee de misdaad van zijn zoon. “Door de val van de Berlijnse Muur na 9 november 1989 zou ik met mijn militaire activiteiten op een tweesprong belanden. Ik had dat niet direct in de gaten. Rusland koos de materialistische kant van het kapitalisme. Het individu was daar na 1917 onderdeel geworden van een systeem van vrijheidsbeperkende maatregelen, zowel op het geestelijke, lichamelijke als materiële vlak. Na 1989 werden Russen en Oost-Europeanen geconfronteerd met het feit dat ze zelf verantwoordelijkheid moesten gaan dragen voor de materie. De staat was niet langer verantwoordelijk voor de spullen van individuen. De Russen kregen hun liefde voor de materie weer terug.” Aan de permanente confrontatie met de waanzin van de Koude oorlog leek in 1989 een einde te komen. Er kwam een nieuwe obsessie van Rits voor in de plaats. Een kunstenaar heeft zoals ieder mens een obsessie nodig om door te kunnen gaan. Het Amerikaanse racisme en de overheersende commercie konden, als drijfveren voor de permanente confrontatie met die waanzin, als nieuwe obsessie dienen. Rits van Kooten raakte mede hierdoor vanaf eind 1989 zijn liefde voor de schilderkunst kwijt. Bovendien zat hij vanaf 1989 onder de medicijnen. Zijn geheugen ging hierdoor achteruit.

7 De jaren negentig 7.1 De zaak Mondriaan “De schilder Piet Mondriaan stierf in de winter van 1944 op 1 februari in een ziekenhuis in de 47ste straat in New York. Hij was daar met een zware longontsteking binnengebracht. De

81

82 volgens mij mislukte Duitse schilder Harry Holzman had in 1938 de overtocht van Mondriaan naar New York geregeld. Telkens als de verpleegster Marilyn de kamer van de zieke Mondriaan binnenkwam, had Holzman het raam open gezet, terwijl het vroor dat het kraakte. Mafalda en gravin Simone Verdé waren van mening dat Harry de dood van Mondriaan op zijn geweten had. In Parijs had men nog steeds belangstelling voor Mondriaan, die daar op diverse salons had geëxposeerd. Madame Léger, de vrouw van de beroemde schilder Fernand Léger, zou ook gezegd hebben dat Mondriaan was vermoord. Holzman had vervolgens alles van Mondriaan geërfd. Hij verkocht het doek “Boogie-Woogie”(1942-43) voor $5000. Premier Kok zou daar in 1999 gewoon 80 mln. gulden voor betalen! Arbeiders spraken schande van kunstschilders. “Boogie-Woogie” hangt volgens mij nu in Den Haag, i.p.v. Amsterdam waar de toeristen komen.”

7.2 Simone Verdé “Gravin Simone kocht begin jaren zeventig drie doeken van Mondriaan in Amstelveen. Gekocht van de Joodse familie Goldstein voor 1 miljoen dollar. Ze wilde ze ophangen in haar woning aan de Avenue Emile Zola te Parijs en later in Zuid-Frankrijk, Haute-Cagnes, vlak bij Monte Carlo. Op het laatste adres hebben ze nooit gehangen: ze hebben op een tentoonstelling van Mondriaan in Centre Pompidou gehangen. De directeur daarvan wilde de doeken kopen. De conservator van Centre Pompidou heette Germain Viatte en heeft volgens mij geknoeid met geld van het museum. Er was geen geld om ze te kopen. Viatte bedacht om Joop Joosten uit Nederland over te laten komen om aan de echtheid van de doeken te twijfelen. Hij heeft ook Harry Holzman uit New York overgehaald om de doeken vals te verklaren. Is voor de rechtbank gekomen. Michel Seuphor, Mondriaankenner, verklaarde de doeken echt: Mondriaan signeerde met P.M. om het schilderij niet te overbelasten; schilderij was niet af, dus ook niet gesigneerd; 99% van de schilders signeren hun werk pas als het helemaal gereed is; wie heeft er dan P.M. ondergezet? Controleren in het Haags museum! Bij uitspraak Franse rechter hadden de vals verklaarde doeken volgens de wet verbrand moeten worden. Is niet gebeurd. Germain Viatte is in 1974 of 1975 onslagen uit Pompidou en heeft toen een baan gekregen in de provincie. Holzman is met de vals verklaarde doeken naar Amsterdam gegaan. Ik vermoed dat Holzman op zijn hotelkamer de doeken daadwerkelijk heeft vervalst en daarna naar het Stedelijk museum in Amsterdam bracht. Valse Mondriaans door het Stedelijk museum aangewend om tot studiemateriaal te dienen voor studenten. In 1999-2000 heb ik dit verhaal aan de kunstenaar Hans Hamers verteld en die is naar Rudi Fuchs in het Stedelijk gegaan om te onderzoeken of het echte valse Mondriaans waren. In de kelder lag een pak met valse Mondriaans waar nog nooit iemand naar had gekeken. Volgens Hans waren de vervalsingen zo slecht, er was fietsenlak gebruikt. Hamers is ook naar Den Haag geweest en heeft gesproken met een medewerker van Het Haags museum, een zekere Jansen. (Joosten heeft hij niet gesproken.) Volgens Jansen was Holzman geen vervalser, maar juist een heel aardige man, die zelfs een ticket van Parijs naar New York voor Mondriaan had betaald.” Hamers heeft tijdens zijn onderzoek kopieën van brieven verzameld, waaruit blijkt dat Simone Verdé-Langele in 1989 Mr. G.J. Hartog als advocaat in de arm had genomen om haar te vertegenwoordigen inzake de litigieuze Mondriaans welke het Stedelijk Museum in bezit had gekregen. In een brief van 8 maart 1989 schrijft deze Amsterdamse advocaat het volgende aan J.M. Joosten: (….) “ Op mijn vraag onder welke titel de schilderijen zich bij u in het museum bevinden, deelde u mij mede, dat de Franse Staat de schilderijen na de

82

83 verbeurdverklaring ter beschikking van het museum heeft gesteld voor studiedoeleinden en als vergelijkingsmateriaal bij eventuele andere vervalsingen van Mondriaans. Ik merk hieromtrent op, dat uw mededeling afwijkt van hetgeen in het Franse vonnis, dat later door het Hof te Parijs is bekrachtigd, is beslist. Daarin wordt melding gemaakt, dat de verbeurdverklaring is geschied ten behoeve van de Heer H. Holzman. Indien voormelde afwijking van het vonnis inderdaad is geschied, zou ik hiervan gaarne bevestiging van U verkrijgen. Deze informatie is voor mijn cliënte van groot belang in verband met voornemens van haar om revisie van haar zaak te verkrijgen. Mag ik hieromtrent van u horen. Hoogachtend, G.J. Hartog” Op 11 juli 1989 richt mr. Hartog zich in een brief als volgt tot directeur dr. Beeren:” Uw brief van 28 maart j.l. in bovenvermelde zaak (Verdé/Mondriaans) ontving ik in goede orde. De inhoud hiervan heb ik aan Mevrouw Verdé door gegeven. Onlangs kwam cliënte bij mij terug op de zaak en meent, dat uit bovengenoemd schrijven niet blijkt, of het standpunt, dat in Frankrijk is ingenomen ten aanzien van de echtheid c.q. vervalsingen van de drie “Mondriaans” door u wordt gedeeld of niet. Gaarne zou zij alsnog een standpunt hieromtrent van U vernemen. Daarnaast vroeg cliënte mij U het verzoek te doen haar persoonlijk in de gelegenheid te stellen om te verifiëren, of de 3 schilderijen, welke bij U in beheer zijn, de 3 litigieuze schilderijen zijn, waarover in Frankrijk is geprocedeerd. Gaarne Uw berichten tegemoet ziende, hoogachtend, G.J. Hartog” Mr. Hartog stuurde op 9 augustus nog een brief met kopie van die van 11 juli aan Dr. Beeren en kreeg daarop snel antwoord, getuige een brief van Beeren d.d. 10 augustus 1989: “In antwoord op uw brief van 9 augustus jl. deel ik, juist teruggekeerd van vakantie, u mee, dat mijn brief van 28 maart 1989 gelezen kan worden op letterlijke wijze en dat daarin het antwoord aan uw cliënte ligt vervat. Het verzoek om de drie objecten te laten zien aan mevrouw Verdé, zal ik in september bespreken met nu afwezige stafleden en superieuren en van mijn beslissing zal ik u dan op de hoogte stellen. Hoogachtend, Dr. W.A.L. Beeren, directeur” Volgens Rits is Simone nooit uitgenodigd om de betwiste Mondriaans in het Stedelijk Museum te kunnen bewonderen. In een vanuit Hotel Louisiane te Parijs verstuurde brief aan directeur Fuchs, heeft Rits, alias S. Marnix van Sint Aldegonde, geprobeerd de door hem van Simone geërfde Mondriaans uit het Stedelijk Museum te krijgen. Dankzij het speurwerk van Hamers kan ik het antwoord d.d. 16 september 1997 van Fuch aan Van Kooten als volgt weergeven: “ Geachte heer S. Marnix van Sint Aldegonde, Na onze ontmoeting op maandag 8 september j.l. waarin u heeft gevraagd naar de verblijfplaats van door u aan Mondriaan toe te schrijven werken, die zich in het bezit van het Stedelijk Museum bevinden, kan ik u het volgende mededelen: Uit een door mij gevraagd dossieronderzoek is gebleken, dat het Stedelijk Museum eigenaar is geworden van de objecten op grond van een schenkingsovereenkomst met de heer Holtzman. Of, om het correcter te formuleren: eigenaar van de abusievelijk aan Mondriaan

83

84 toegeschreven werken is geworden de Gemeente Amsterdam en het beheer berust bij de Dienst Musea voor Moderne Kunst van deze gemeente. De heer Holtzman heeft de objecten aan het museum geschonken met als motief, dat deze alsdan toegankelijk blijven voor wetenschappelijk onderzoek indien zich later eventuele andere vervalsingen zullen aandienen. Uit het korte gesprek dat wij hadden meen ik te kunnen opmaken dat u zich als eigenaar beschouwt. Wij hebben te maken met de schenking van de heer Holtzman en ik kan niet anders oordelen dan dat deze legatering rechtmatig is geschied. Indien u echter kunt aantonen dat de Gemeente niet rechtmatig aan deze objecten is gekomen zult u zich hierover moeten richten tot de Wethouder Cultuur van de Gemeente Amsterdam. Ik hoop u hiermee voldoende te hebben ingelicht en hoop verder dat u van mij wilt aannemen dat ik in deze niet anders kan handelen. Hoogachtend, R. H. Fuch” Hans Hamers geloofde niet meer in de mogelijke moord op Mondriaan en ook niet aan mogelijke vervalsingen. Rits blijft volhouden dat in het boek van Joop Joosten over Mondriaan twee doeken van Mondriaan staan afgebeeld, welke hij herkent als voormalig bezit van Simone Verdé. Hoe kan hij nou vanaf een foto weten of ze vals of echt zijn, vraag ik me af. Als kunstschilder is hij ongetwijfeld in staat geweest om Mondriaans na te maken, waarmee ik niet wil beweren dat hij het daadwerkelijk heeft gedaan. Het valt evenwel niet te ontkennen dat hij er door zijn relatie met “tante” Simone de kans toe kan hebben gehad. Het is interessant de informatie weer te geven waarop de journalist Borgesius van de Telegraaf al vroegtijdig in deze kwestie is afgegaan. Hij schreef in het Telegraaf Redactie Systeem het volgende over de zaak Mondriaan: “ In de tijd dat haar man, een textielmagnaat met fabrieken in Italie en Frankrijk, nog leefde kocht Simone Verdé een drietal schilderijen van Mondriaan. De schilderijen waren gedurende vele jaren het eigendom geweest van de Joodse familie Weinbaum/Goldstein die in Nederland wonen. Het museum Pompidou in Parijs was reeds lang op zoek naar een Mondriaan schilderij om hun huiscollectie nog belangrijker te maken. De toenmalige conservateur, Germain Viatte, stuitte plots op Simone Verdé. Dat deed hem plezier. Zij was de eigenaresse van drie schilderijen en het museum achtervolgde Madame Verdé telefonisch en schriftelijk met het verzoek om de schilderijen te mogen kopen. De schilderijen waren voorzien van echtheidscertificaten, door Mondriaan expert Michel Seuphort, wonende aan de Avenue Emile Zola in Parijs. Hij heeft de schilderijen van mevrouw Verdé, die hij voor de expertise nooit gezien had, om de beurt enkele dagen bekeken en onderzocht en was van mening dat ”Mondriaan tegen mij sprak door die schilderijen”, waaruit je dus mag afleiden dat hij er zeker van was en is dat de doeken echt zijn. Gedurende twee uur heb ik op zaterdag 6 juli 1985 met Michel Seuphort in zijn woning gesproken. De aankoop commissie van het Centre Pompidou besloot in juli 1978 tot een huur-koop contract. Dat betekende dat de schilderijen gedurende 1 jaar zouden blijven hangen waarna tot aankoop zou worden overgegaan. Een kopie van het rapport van de commissie van aankoop heb ik in mijn bezit. Toen belde een jaloerse kunsthandelaarster uit Zwitserland met Germain Viatte en vertelde hem dat de doeken volgens haar vals waren. Een onderzoek begon met een aantal grappige

84

85 voorvallen. Viatte ging met een drietal foto’s van de schilderijen naar zijn vriend de conservateur van het Stedelijk Museum in Amsterdam J.M. Joosten. Deze schreef een verklaring waarin hij zei dat de doeken vals waren. Vanaf een foto scheen de man dat te kunnen zien!!!!! Een slepend en duur proces volgde en in 1984 werd Simone Verdé tot 2 jaar veroordeeld. Michel Seuphort werd beschuldigd van het geven van valse echtheidscertificaten, maar werd, mede vanwege zijn hoge leeftijd, in vrijheid gesteld. Nu komt er een nieuw proces en wel op 1 oktober 1985 in Parijs. Madame Verdé wordt daar verdedigd door de duurste advocaat van Parijs, Bernard Jouanneau, met wie ik in zijn huis aan de Avenue George Cinq ruim twee uur heb gepraat over de zaak. Hij heeft mij kopien van de papieren van de vorige rechtszaak meegegeven en ook het rapport van de aankoop commissie. Daar Madame Verdé vrijwel al haar geld, juwelen, auto’s en huizen heeft verkocht om de zaak te winnen heeft hij toegezegd de zaak gratis voor haar te doen. De man is overtuigd te winnen. Mede door het detail, dat aankopen van een nationaal museum altijd door een verantwoordelijke man van het Ministerie van Cultuur moeten worden getekend. Dat is in de periode 1976-1980 niet gebeurd bij het Centre Pompidou, dus zijn alle aankopen in die periode niet geldig. Dat is de stok die hij achter de deur houdt. Er is sprake van geweest dat de doeken zelfs verbrand zouden worden daar ze vals zouden zijn. Dat is nog niet gebeurd, maar Madame Duluau van het Centre Pompidou vertelde dat ze dat allang hadden moeten doen. Deze dame is de secretaresse en zaakgelastigde van de president van het museum, de heer Maheu. Een ander detail is dat de heer Germain Viatte, kort na aanvang van de zaak naar Marseille is gedirigeerd. Een promotie noemde Madame Duluau dat met stellige zekerheid, maar het vertrekken van het hart van Frankrijk en de stad van de kunst naar een havenstad als Marseille mag toch geen echte promotie worden genoemd. Zijn functie aldaar is in titel hoger dan die hij in Parijs bekleedde, maar veel minder belangrijk. Marseille telt volgens Michel Seuphort slechts een vijftal officiële musea en een handjevol galeries en dat in zo’n grote stad. Het lijkt er verdacht veel op dat de man gewoon is weggestuurd. Temeer daar zijn echtgenote in het Louvre werkt en het paar nu dus gescheiden leeft. Dit is slechts een heel klein fragment van een zaak die een enorme omvang heeft. De waarde van de schilderijen bedroeg zo’n negen jaar geleden ongeveer tweeënhalf miljoen gulden”. Het geciteerde document van Jeroen Goeman Borgesius uit 1985 bevatte tevens het oude telefoonnummer van Mafalda Davis in Parijs (00331 544 2431) en daarbij de opmerking “Bijzondere oude vrouw via Rits”. Is zij de “jaloerse kunsthandelaarster uit Zwitserland” geweest, die deze moeilijk ontwarbare zaak aan het rollen heeft gebracht? De Spaanse kunstenaar Salvador Dalí zei in april 1985 in het blad Epoca: “The importance of the American avantgarde is primarily due to the Dutch. Wat hij daarmee precies wilde zeggen is niet duidelijk. Waarschijnlijk heeft hij daarmee de invloed van Mondriaan en De Kooning op de Amerikaanse schilderkunst willen aanduiden. Het kan zijn dat Dalí met zijn uitspraak bedoelde dat hij de Amerikaanse schilderkunst maar niks vond en dat Hollanders daar de schuld van waren. Zeker is dat Dahlí bewondering had voor oude Nederlandse meesters uit de 17e eeuw. Over de moderne Nederlandse kunstschilders in de 20e eeuw heeft hij zich in 1985 weinig duidelijk, maar wel diplomatiek uitgelaten.

85

86 7.3 Testament van zijn vader De in de brief van zijn moeder uit 1966 genoemde schilderijen zouden op 1 augustus 1994 door vader Jacobus aan zijn dochter Marjoleine worden verkocht op basis van door drs. Ch. Vellinga van het Venduehuis der Notarissen getaxeerde veilingwaarde d.d. 20 juni 1994 voor 7.600 gulden: 1. Gemengde Aquarel, Jacob Spin: het schip Veronica uit Amsterdam, kapitein G. Groenewoud. R. o. get. en 1847. Afm. 49,5 x 66 cm. (5000 gulden + 350 gulden voor gerestaureerde lijst) 2. Olieverf op doek, Maurits Leon: Vrouw met kanten muts en met naald en draad. R.o. get. en 1864. Afm. 59 x 47 cm. (2000 gulden + 250 gulden voor lijst) De vordering van zijn dochter Marjoleine op zijn inboedel bedroeg 25.250,57 gulden en werd verminderd met 7.600 gulden. De resterende 17.650.57 gulden werd geheel volgens de door notaris van Apeldoorn uit Ede opgestelde akte van scheiding en deling d.d. 8 juni 1990 aan haar overgemaakt op een rekening bij Van Lanschot-Bankiers te Zwolle. Corretje, zoals moeder Cornelia door haar man werd genoemd, overleed in mei 1989. In haar testament van 4 november 1966 had ze haar echtgenoot tot erfgenaam gemaakt. Rits heeft na haar overlijden aanspraak gemaakt op zijn wettelijk erfdeel. In een bij zijn testament te bewaren verklaring betreffende Anna en Rits, schetst Jacobus van Kooten zijn visie daarop: “Op 19 april 1990 maakte ik dit testament met de bedoeling het later weer te herroepen, mocht de houding van mijn beide oudste kinderen Anna en Rits jegens mij en mijn twee jongste dochters veranderd zijn. Door de dood van mijn vrouw Corretje, overleden op 8 mei 1989, heb ik naast mijn eigen verdriet veel leed ondervonden van mijn beide oudste kinderen. Een normale en rustige uitvoering van moeder’s testament ten gunste van de langstlevende echtgenoot werd ernstig verstoord. Nare brieven werden geschreven. Mijn zoon, gesteund door zijn oudere zuster zou plotseling recht hebben op een eigen huis. Ik moest dan maar zien, wat er met mij gebeurde. De vele beschuldigingen, aantijgingen en bedreigingen van mijn zoon deden mij besluiten een nieuw testament te maken. Ik benoemde tot mijn enige erfgenamen mijn twee jongste dochters, deels om hen eenzelfde narigheid te besparen als bij moeders dood, deels om Cobéetje en Leintje de schande en schade te vergoeden, die zij leden door grove uitlatingen van mijn zoon aan het notariskantoor te Ede. De besmeurende invloed van mijn oudste kinderen leidde tot een onjuiste berekening van de erfdelen door het notariaat in juni 1990. Schuldbekentenissen werden genegeerd en de zoon behield zich alle rechten voor. Vandaag, 15 juli 1991, betaalde ik op verzoek van het notariskantoor Van Apeldoorn & Taselaar de legitieme portie aan de zoon uit. De zoon eiste zijn wettelijk deel op, ongecorrigeerd. Moeder en ik werden per woord en brief beticht slechte en ontaarde ouders te zijn geweest.

86

87 Wij waren misschien naïef en hebben daarvoor moeten boeten. Moeder heeft hard gewerkt om de studie van haar zoon te kunnen bekostigen. Voor Cobéetje was er geen geld en in tegenstelling tot de beweringen van de zoon bij de notaris heeft zij op eigen kracht haar graad in Leiden gehaald. De leugens waren schandelijk. Ik zal dit testament niet meer herroepen. Te zijnertijd zal ik Cobée de opdracht geven de drie dochters hun erfdeel uit te keren en tijdens mijn leven de gelijkstelling tussen mijn kinderen betreffende de bevoordeling van de zoon te bewerkstelligen. Na mijn dood zullen mijn beide erfgenamen bij testament mijn zaken ongehinderd kunnen afwikkelen. De steun van mijn oudste dochter Anna aan deze zoon deed mij het vertrouwen in haar verliezen. De wet geeft ieder van mijn kinderen een legitiem recht. Ik acht de opeising daarvan in dit geval moreel onjuist. Verklaring d.d. 15 juli 1991 (Getypt, omdat schrijven niet meer kan) Jac. Van Kooten” Vader van Kooten voegde een bijlage toe met schuldbekentenissen van zijn zoon Rits uit de periode 1971 t/m 1987 ten bedrage van 17.500 gulden. Bovendien bleek er in de periode 1976 t/m 1979 voor Rits 6.970 gulden betaald voor belastingschulden, boeten, telefoonrekeningen, ziektekostenverzekeringpremies etc. Vader Jacobus heeft dus na de dood van zijn vrouw korte metten met zoon Rits willen maken. Waarschijnlijk werd hij mede gesteund door zijn dochter en juriste Jacobée. Volgens Rits heeft zijn vader kapitale kunstwerken door een veilinghuis in waarde laten decimeren. Het doek “Veronica” het schip dat in 1847 op Japan voer en was afgebeeld in de buurt van Sri Lanka, was volgens Rits om historische redenen veel meer waard. In Nagasaki had Rits naar eigen zeggen in 1972 ontdekt dat de Japanners voor dit doek en het portret van het Hollandse vrouwtje Veronica met muts, naald en draad, tezamen 2 miljoen dollar wilden betalen. Zus Marjolein heeft de schilderijen in 1994 van haar vader gekocht welke Rits eerder van zowel zijn vader als moeder zegt te hebben gekregen, toen zij het huis in de Sint Antonielaan verkochten en in Serviceflat “De Sparrenhof”, flat 209 te Ede gingen wonen. Omdat het niet officieel op papier was gezet dat deze schilderijen voor Rits bestemd waren, konden ze de afwezige Rits ontfutseld worden is zijn overtuiging. Rits heeft de erfenispapieren pas in 2004 gelezen. De schuldbekentenissen van zijn zoon die vader Jacobus testamentair had laten vastleggen, zijn volgens de geleerde gewoon uit de duim gezogen. Rits voelde zich volgens eigen zeggen op het laatst door zijn vader verraden. Deze had er nooit in geloofd dat Rits met schilderkunst in zijn eigen levensonderhoud zou kunnen voorzien. Rits begon op zijn achtste levensjaar met tekenen en telkens als hij met zijn tekenkunst een boekenbon kreeg of een Arnhemse notabele een handje mocht geven, trok vader Jacobus zich terug zonder enige waardering te laten blijken. Moeder daarentegen was trots op het feit dat Rits altijd met de eerste prijs thuiskwam. Zijn vader heeft hem nooit gestimuleerd om kunstschilder te worden, maar Rits geloofde in zichzelf en de emotionele ontwikkeling van zijn talenten. Vader hechtte meer waarde aan een conditionele en squaire opvoeding en kon zijn zoon op het geestelijke vlak niet volgen.

87

88 Toen zijn vader in 1996 overleed zegt Rits op de vlucht te zijn geweest wegens bedreigingen en zou hij volgens hem niet op de hoogte zijn gehouden door zijn drie Nederlandse zusters: 1) Anna Wilhelmina Petronella Pope-van Kooten. Anna lijkt volgens Rits sprekend op een Japanse, vierde zus welke hij Himiko noemt. Anna geboren op 27 januari 1939 te Lochem. 2) Mr. Gina Jacobée Boers-van Kooten, geboren op 17 juli 1943 te Lochem. 3) Marjoleine Margot Kieft-van Kooten, woont nu in België, geboren te Lochem op 25 augustus 1945 4) Himiko, Japans voor koninginnetje (Rits noemt haar zo, naam Setsuko mag nog niet bekend worden): Japanse zus, uit verhouding welke vader Jacobus in Bombay met een Japanse vrouw zou hebben gehad. Himiko en haar moeder hebben Nagasaki overleefd. Rits ontdekte op 19-jarige leeftijd in Parijs van haar bestaan. Ze was 8 jaar ouder dan hij en had contact gezocht met de vrouw van oom Wim, die nooit hertrouwd was en zich Jo van Kooten was blijven noemen. Ze wilde weten wie haar biologische vader was. Rits heeft haar foto’s van zijn vader laten zien. Een ontmoeting tussen Himiko en Jacobus bleek niet mogelijk. Hij wilde daar volgens de moeder van Rits niets van weten. Uit een DNA-proef zou volgens de geleerde later blijken dat hij en Himiko dezelfde biologische vader hebben. Kees van Kooten zou een neef zijn. In de ogen van Rits een populist, waar hij niet mee in verband gebracht wilde worden, vandaar de toevoeging De Marnix in 1981. Kees was ook lid van de Amsterdamse Sociëteit De Kring, waar Rits nog steeds lid van denkt te zijn. De Marnix was een Zuid-nederlandse diplomaat en letterkundige, voluit Philips van Marnix. Volgens Rits van Kooten heette hij Philipe de Marnix (1540-1598). Deze De Marnix kan volgens Rits nooit gezegd hebben …”ben ick van Duytschen Bloedt.” Het moet volgens de vaderlandsgezinde taalgeleerde van Dietse bloed zijn. Wilhelmus van Nassouwe ben ick van Duytschen Bloedt, den Vaderland ghetrouwe blijf ick tot in den doet een prince van Orangien ben ick vry onverveert den Coninck van Hispangien heb ick altijt ghe-eert Rits is net als Erasmus in de 16e eeuw van mening dat het Nederlands de beste taal is om mondiale problemen te verwoorden. De naam De Marnix komt volgens hem in zijn familie voor: Veronica de Marnix heeft met een van zijn verre voorvaders geleefd. Er is een schip naar haar genoemd. Dit schip voer in 1846 op Japan. 7.4 Zeist 1991 “In 1991 werd ik voor mijn agorafobie enkele maanden opgenomen in het Christelijk Sanatorium voor Neurosen en Psychosen te Zeist. Mijn psychiater was Annemarie van Bentum. Ik kreeg bezoek van Rik van Bentum, een van mijn beste vrienden. ( geen familie van Annemarie ) en Arend ter Horst. Mijn zuster Anna kwam ook op bezoek en dacht dat ik gek was geworden. Ik heb haar toen weggestuurd. Mijn vader wilde niet op bezoek komen.

88

89 Willem Nagelkerke, directeur bij Rietschoten-Houwens, is ook als vriend op bezoek gekomen. In zijn fabriek werd hypermoderne apparatuur bedacht en gemaakt. Kantoor aan de Zilverkade te Rotterdam. Daar lagen baren puur zilver, bewaakt door twee gewapende mannen met honden. In 1980 heb ik daar een afdruk van een sleutel gemaakt, welke toegang tot het grote hek van de Zilverhaven gaf. Ik schreef een brief aan de burgemeester om er voor te zorgen dat er extra gelet werd op Amerikaanse schepen, die wel eens kernwapens aan boord zouden kunnen hebben. In februari 1981 lag daar een Russisch schip afgemeerd dat niet mocht worden geregistreerd. Ik had een maand ervoor voor 2000 gulden twee beveiligingsbeambten ingehuurd. De kapitein van het Russische schip was zeer onder de indruk van de omstandigheden waaronder de lading werd gelost. Met een vrachtauto met chauffeur (is al overleden) werden de kernbommen, ongeveer 30 stuks, een paar grote en veel kleine, boven Arnhem afgeleverd en opgeslagen in bunkers bij het vliegveld Delen. Door twee Amerikanen en twee Japanse geleerden van de Augustusgroep zijn de bommen verder over de wereld verspreid: Midden-Oosten (2 grote) en Amerika (2 kleine) De rest van de bommen is achtergebleven. De DHG kreeg veel meer wapens dan verwacht!” “Ontslagen uit de kliniek te Zeist ga ik in 1992 naar Parijs. Ik wilde de bibliotheek van de Sorbonne gebruiken om meer te weten te komen over het paradijs en het einde van de zijderoute, en natuurlijk de onderwereld van Amsterdam ontlopen. Ik werk aan de AX-1 theorie: de perfectie van de VN en het WTC. Mijn stelling is: we zijn nu toe aan een mondiaal apparaat, zonder corruptie, omkoping: een perfecte mondiale regering, opererend vanuit Egypte en Holland. In Parijs verblijf ik in 60 rue de Seine, in hotel Louisiane. Daar heb ik helemaal boven in een klein appartement van Steve Blanchot ter beschikking gekregen in ruil voor een schilderij dat ik van zijn hotel had gemaakt: “Louisiane dans l’époque de Bonaparte”. De voorkant als nieuw geschilderd. In het hotel woonde ook Tetu Watanabe (onder deze schuilnaam stond hij ingeschreven), van hele hoge Japanse komaf. Generaal van de DHG, geleerde op het gebied van de klimatologie. Hij hield zich bezig met de AX-2 theorie. Een typisch vertegenwoordiger van het Yamato ras. Zeer arrogant. Hij kon erg veel drank verdragen en had in zijn bed een atoombom aan het voeteneind liggen. De bom bezat geen ontsteking. Arabische schoonmaaksters hebben deze grote jeu de boulesbal bij het verschonen van bedden vaak in handen gehad.” 7.5 Parijs “Mijn kunstwerken konden net als die van de schilder Yves Klein in Parijs gekocht worden bij Alexander Iolas. Bijvoorbeeld de antropometrieën van Yves Klein (1928-1962), die bestaan uit witte doeken waarop met blauwe verf besmeerde naakte vrouwen vormen afdrukten, soms in aanwezigheid van chique gekleed publiek onder begeleiding van een groot orkest met zware ernstige muziek. Op aanraden van mij heeft mijn vriend James de Vos zo’n doek bij Iolas gekocht. Ik was van mening dat het vormen van kunstbezit en het ondernemen van indrukwekkende kunstactiviteiten mijn Ierse vriend voldoening zouden geven. Yves Klein was geen kleine jongen, maar bezat in Japan de hoogste graad in de judosport en hing in Frankrijk de mystische kosmogonie (leer der schepping) van de Rozenkruisers aan. James de Vos heeft er een miljoen gulden voor betaald, maar hij liet het doek “Bodyprint in blue” van Yves Klein in bewaring achter bij Iolas. Kort voor diens dood, gedurende zijn ziekbed, werd het gestolen door de Griek Rennes Xippas, die pretendeerde een neef van Iolas te zijn. James de Vos en de Griekse regering zijn nog steeds op zoek naar het doek en natuurlijk alle andere werken van de Iolascollectie, welke gestolen werden uit de villa van Iolas in Athene, met hulp van corrupte douane- en politiebeambten. De verzameling verdween naar geheime Zwitserse

89

90 banken en privé-locaties. Zippas heeft een galerie in Parijs en van tijd tot tijd worden kunstwerken van Iolas aan privé-verzamelaars verkocht. Tot vandaag de dag zijn doeken van door James aangekocht werk zoals van Yves Klein, een schilderij van De Chirico uit 1928 en ook een tekening van Paul Klee niet boven water gekomen. Mafalda Davis en Takis, de Griekse beeldhouwer, verdienden volgens James de Vos commissies aan de verkopen van schilderijen. Volgens de laatste heb ik nooit bij Iolas in stock gezeten.” 7.6 Lady Diane Spencer “Mafalda Marouf wilde dat ik een portret van Lady Di zou maken. Mafalda kende de vader van Dodi al-Fayed. De sinds 1992 door scheidingsperikelen en aanverwante zaken getroffen prinses Diana ontmoette ik in een periode dat ze aangeslagen was. Waarschijnlijk in 1994 of 1995. Ik was toen zelf ook niet in een gezonde periode. Ik woonde op dat moment in Arnhem. Mafalda had opgebeld en een fax gestuurd met de mededeling dat ze met Diana per auto naar Arnhem kwam. Ik heb hen ontvangen in de salon van Taller de Arquitectura in de Koningstraat nr. 84, waar het grafdeksel van Isis hing en een hele grote tafel met een zwart leren dek en bijpassende stoelen (à 30.000 dollar per stuk) stonden opgesteld. Diana wilde graag afgebeeld worden in de kleding van Isis. Ze had een fles wijn meegenomen. Ik had een half jaar ervoor reeds een betaalde schets van haar gemaakt. Diana had ik toen sexy in spijkerpak van Fong Leng afgebeeld. Haar vriend Dodi wilde dat ze in de kleren van Isis werd geschilderd, hetgeen betekende dat het nog veel sexyer zou worden, want Isis had een ontbloot borst en een doorzichtig gewaad. Ik wilde wel zo’n portret van haar maken, maar zei dat ik op dat moment geen wereldprestatie kon leveren. Na afloop van de informele middag zijn we naar het Gele Rijdersplein gelopen, alwaar de auto met chauffeur van Diana bij een parkeermeter stond. Bedoeling was om naar het oorlogskerkhof in Oosterbeek te gaan en daar wat te nuttigen. Diana vroeg of haar vriend, die aan de bar in Hotel Haarhuis zat te wachten, ook mee mocht. Ik had daar niet veel trek in, want Dodi had me in Parijs een keer beledigd in het bijzijn van Mafalda en Simone. De chauffeur is toen aan Dodi gaan vertellen dat hij nog wel wat langer aan de bar kon blijven zitten. Eenmaal in Oosterbeek werden de graven bezocht van de omgekomen Engelse soldaten. Diana was op de hoogte van Market Garden. Ik vertelde dat als de Engelsen beter naar het Nederlandse verzet hadden geluisterd (informatie over Duitse pantserbrigade) er geen enkele Britse of Poolse soldaat zou zijn gevallen. Dat had mijn vader mij een keer verteld en die had echt in het verzet tegen de Duitsers gezeten. Onder diens commando was er geen enkele ondergedoken Jood in Lochem verraden. In Amsterdam waren de Joden op grote schaal (98%)verraden. Tijdens de thee zei Diana dat de Engelsen “still stupid” waren en kwam er een aardig kereltje met stropdas en brillantine in het Nederlands vragen:”Bent u prinses Diana?” Diana begreep de vraag niet en nadat ik als tolk had gefungeerd, kon ik namens haar antwoorden:”Ja het is Diana, maar je mag het tegen niemand zeggen”. Het knulletje vroeg toen om haar handtekening, welke zij hem gaf, met de mededeling dat hij die handtekening maar moest vernietigen, anders zou hij een slecht cijfer op school krijgen.” Feit of fictie? Factie? Rits heeft in mijn bijzijn een tekening van Lady Di verscheurd en me gevraagd dit fantasievolle verhaal niet in het boek op te nemen. In mei 2004 is hij daar op terug gekomen. Rits:”Volgens mij had Lady Di spijt dat ze de Engelsen wilde verdedigen. Door met de pooier Dodi te gaan had ze wraak op Charles willen nemen. De Engelsen hadden tijdens WO II gelijk gehad de ze de Hollanders eigenlijk niet konden vertrouwen. Jammer genoeg hadden ze toen niet door gehad dat mijn “oom” Jaap in het Englandspiel wel te vertrouwen was geweest.

90

91 Ik hoop dat zoon William beter over zijn moeder Lady Di gaat denken als hij dit boek leest. Ze zag de Engelsen niet meer zitten en wilde ze diep beledigen.” Rits:”Als ik met Lady Di zou zijn getrouwd, dan was de oorlog in het Midden-Oosten allang afgelopen geweest. Zij begreep het” 7.7 Arnhemse perikelen 1994 “Tijdens de zomervakantie van 1994 kampeer ik met zoon Ryo (6, of 7 jaar oud) in een privebos te Zijpendaal. Drie Russische mannen zetten daar ook een tent op. Ryo speelt met een mini-tv en ik met een Sony korte golf radio. We gaan bij de Russen eten. Die zeiden dat ze wapens moesten ophalen, wisten niet welke. Spitznase, commando’s, ze lenen mijn korte golfradio. Ik heb de Russen bij me thuis uitgenodigd. Komt er plotseling een man op bezoek, stelt zich voor als wijkagent Peter Metselaar. Hij vraagt: wie zijn deze drie heren? Paspoorten gevraagd en namen genoteerd. De Russen zijn daarna weggegaan en hebben mijn fototoestel, taperecorder, mini-tv en korte golf radio meegenomen.” “Kort hierop krijg ik een brief van de deurwaarder: moet huis Koningsstraat 84 uit. Het pand is eigendom van christen en miljonair Dick Streefkerk. Hij kwam vaak met een sleutel binnen, zonder dat ik het wilde. Ik ken hem al vanaf zijn 8e levensjaar. Toen ik samen met dochter Ster wat spullen uit het huis wilde halen, bleek de sleutel niet meer te passen en er een ander slot op de deur te zitten. Toen een medebewoner (de zoon van Streefkerk) de deur voor ons opende, zei hij dat we er van de deurwaarder niet meer in mogen. Wim Willemse heeft gezien dat alle spullen in een grote container zijn weggebracht. Ik raak al mijn waardevolle zaken kwijt, waaronder bul, boeken, papieren, paspoort, DNA-proeven Caltec University, rijbewijs en schilderijen. Volgens Willemse hebben er vaak BVD’ers in zijn zaak op mij zitten letten. Aan “het tafeltje van de geheime dienst”. Kort na dit gebeuren krijg ik van mijn dochter Ster de mededeling: “Rits, je secretaris heeft zelfmoord gepleegd.” (Paul Vos, intelligente jongen) Kan volgens mij geen zelfmoord zijn geweest. Paul had me gevraagd een familiewapentje te maken met een vos als briefhoofd. Paul was er zeer content mee en had het al naar een drukker gebracht. Paul had een Hongaars vriendinnetje en zakelijk een prachtige toekomst. Hij had 22 huisjes gekocht in Klarendal. Hij wilde de hele wijk wel opkopen, want iedereen heeft recht op een leuk huisje. Men zegt dat hij zich opgehangen heeft. Maar waarom had hij dan striemen aan zijn polsen gehad? Hij had documenten van Hochtief achterin zijn BMW verstopt. Ik ben in 1994 met hem naar de Chinese ambassade in Den Haag geweest, toentertijd aan de Adriaan Goedkooplaan, om het grafdeksel van Isis aan een Carbon-14 proef te onderwerpen en in verband te kunnen brengen met de zijderoute. Isis is een half jaar weggeweest. Samen met Frits heb ik het grafdeksel weer opgehaald. De verzekeringswaarde van Isis bleek ongeveer evenveel als de hele verzameling van Toetanchamon, hetgeen niemand zou kunnen betalen. Zoiets duurs wilden de Chinezen niet in hun ambassadegebouw hebben. Hun bevindingen houden ze geheim. Ik ben er anno 2004 nog steeds van overtuigd dat de BVD, Arnhemse wethouders en zelfs de O.v.J. mij door tegenwerking het leven in Arnhem hebben zuur gemaakt” Het feit dat Rits in 1994 zijn paspoort om welke reden dan ook is afgenomen roept de vraag op waarom hij geen nieuwe heeft gekregen of aangevraagd. Rits is bijzonder in zijn trots gekwetst en vraagt niet om een nieuw paspoort, maar is van mening dat de Nederlandse staat voor een nieuwe moet zorgdragen. De staat vindt dat te duur en van de Sociale dienst heeft hij een Nederlandse identiteitskaart gekregen ( afgiftedatum 4 maart 2003, geldig tot 4 maart 2008, nr. IB1847102)

91

92

7.8 Plannen Arnhem 1994 “Met de opbrengst van de mogelijk in Saoedi-Arabië te verkopen Isis had ik met mijn 5 medewerkers van Taller de Arquitectura Holland, gevestigd in de Koningsstraat 84, het plan opgevat om in Arnhem twee grote superflats (ontworpen door architect Raymond Hood) te bouwen voor mensen die het paradijs kunnen betalen. De tuinen over de snelweg waren al door Bofill ontworpen voor de droge bedding van de rivier de Turia in Valencia, waar het plan niet is uitgevoerd. Christiaan de Ridder uit Antwerpen (kleinzoon van Willem Elsschot) zou de supervisie krijgen over het totale ontwerp om het in Arnhem wel uitgevoerd te krijgen. Het plan is wel door de gebroeders Ritmeester gepubliceerd, maar volgens mij heel slecht. In het boek “Arnhemse architecten” werd de door mij geschreven tekst helemaal foutief en verkort afgedrukt en de namen van de architecten en mij helemaal niet vermeld. Ik heb er een paar duizend gulden voor betaald met als gevolg dat Taller de Arquitectura Holland de das werd omgedaan.”

7.9 Het Japanse Rode Leger “Na de eerder beschreven ontmoeting met Russen heb ik eind 1994 in een Arnhems kroegje op het St. Janspleintje ook een ontmoeting gehad met 6 leden van het Japanse Rode Leger: 4 mannen en 2 vrouwen van rond de dertig die slecht Engels spreken. Ik ben op dat moment heel kwaad dat deze mensen mijn ontbijt verstoren en denk dat Kozo Okamoto er achter zit. Ik was vooral bang dat ze achter mijn kernwapens aan zaten! Ik toon me heel onbeleefd door een aangeboden Marlborough sigaret te weigeren en heb een ontmoeting van een minuut of drie. Ze dachten dat ik Japans sprak. Ik had wel bewondering voor die gasten, maar wilde er niets mee te maken hebben. Ik heb tegen ze gezegd: “Als jullie niet opdonderen dan bel ik James de Vos”. Ik heb nooit iets met terroristen te maken willen hebben, omdat ze de verkeerde methode gebruiken.” Rond de tijd dat Paul Vos vermoord werd (1994), woonde ik bij dochter Ster in de Mariënburgstraat nr. 6 te Arnhem. Blijkens een bewaard gebleven briefpapier gebruikte ik dit adres ook als postadres voor het in de Koningsstraat gevestigde Taller de Arquitectura. Het voorgedrukte bedrijfspapier vermeldde “Taller de Arquitectura”, met daaronder “Spain France U.S.A Netherlands Japan” en het familiewapen met daarnaast mijn titulatuur: “J. Rits van Kooten Art Director Taller de Arquitectura “ “Peripheral advisor E.E.C. in the Olympic Games” “General Commander Nihon Gung (Japanese Nuclear Army) and Lord of Deshima” Ik heb als leider van het JNA, het JRA naast Arnhem ook ontmoet in Zweden (Stockholm) en in Kanazawa, aan de westkust van Japan. Veel naamsverwarring: JRA zijn terroristen, maar JNA ongemene sluwe vossen. Het familiewapen bestaat uit een zwarte leeuw en 12 lelies met versiering waaruit blijkt dat mijn familie met de kruistochten heeft meegedaan. Daaronder de spreuk: “Passavant Li Meilior”. Dit is geen Latijn, misschien Oudfrans. Een mogelijke vertaling zou volgens drs. A. Visser kunnen zijn: meilior zou kunnen komen van melior, beter pas avant misschien "niet eerder"? li komt misschien van ille=hij

92

93

Dus als hij zou moeten gokken zou hij zeggen: "Niemand in het verleden beter dan hij".” 7.10Franse kernproeven 1995 “Sinds 1992 had Frankrijk geen kernproeven meer genomen, maar de kersverse president Chirac kondigde op 13 juni 1995 aan dat er nog een laatste serie van acht proeven op Mururoa zouden plaatsvinden. Een grootscheepse actie van Greenpeace tegen de kernproeven mislukt. Op 9 juli 1995 werd de Rainbow Warrior II door Franse commando’s geënterd en aan de ketting gelegd. Mijn Japanse vriend Tetu was zeer verbolgen over de dood van een Nederlander bij deze actie. In een Franse krant stond dat het een Portugees was, maar in de Telegraaf stond dat het een Nederlander betrof.” “In het Parijse hotel “La Louisiane” leidden de voorgenomen Franse kernproeven en de dood van de Nederlander tot een heftige discussie tussen mij en Tetu. Ik had enkele dagen eerder met de hoofdredactie van de Figaro gebeld en gezegd dat het Japanse DHG over een kernwapen in Parijs beschikte en dat zou inzetten als de Franse kernproeven doorgang zouden vinden. Als antwoord kreeg ik te horen:”Wie denkt u wel wie u bent! U denkt zeker de hele wereld te kunnen regeren!” Het was de gewoonte van mij om altijd van tevoren te waarschuwen en niet stiekem achteraf een actie te claimen, zoals bijvoorbeeld de RAF. Ik was als leider van een groep mensen afkomstig uit de bovenlaag van Egypte, Japan en Nederland de kop van een slang, die de klappen krijgt.” “Tetu wond zich over bovengenoemde zaken verschrikkelijk op en wilde de Eiffeltoren om laten vallen (crashen), door een van de vier pijlers te laten smelten. De toren had midden in de nacht kaarsrecht moeten neerkomen in het Parc du Champ de Mars, zodat er geen doden zouden vallen. Tetu was behoorlijk dronken en meende wat hij zei. “Dat haalt alle krantenkoppen in de wereld”, zei hij tegen mij. Ik had in het telefoongesprek vanuit “La Louisiane” met de Figaro gewoon mijn naam en functie verteld en alleen gelogen door te zeggen dat ik me in Amsterdam bevond. In het ontbijtzaaltje van het hotel gebruikte ik al mijn overredingskracht om Tetu ervan te weerhouden binnen vijf minuten de Eiffeltoren op te blazen. Als het kernwapen al werd ingezet, kon volgens mij beter het warenhuis Samaritaine met de grond gelijk gemaakt worden. De Naga-1 rugzakbom zou daar perfect toe kunnen dienen. Het politieke effect was net voldoende om als groep nog te kunnen functioneren en bovendien zou Japan geen hele nieuwe Eiffeltoren hoeven te vergoeden. Tetu zag het door de drank anders en vond mij op dat moment maar slap. De Japanner ging naar de rue de Mazarine, alwaar zich in een ondergrondse garage een 2CV-tje met kleine kernbom bevond en vertrok daarmee naar de Parijse binnenstad. Ik dacht dat het einde van de Eiffeltoren nabij was en zag mezelf al voor decennia in de gevangenis zitten. Samen met Isis ben ik toen naar de “Palette” gegaan om nog een laatste drankje te nemen. Terug in het hotel werd ik midden in de nacht door de Parijse politie opgebeld. Ze vroegen naar monsieur Rits en wilden verifiëren of de keurige dronken Japanner die ze voor een verkeersovertreding hadden aangehouden daar logeerde. De politie toonde zich verbaasd dat zo’n keurige in de war zijnde Japanner rondbazuinde dat hij alles op zou blazen. Ik was ook bezopen, maar kon gewoon Tetu van het politiebureau afhalen en met het 2CV-tje via de Champs Élysées en de Pont des Arts naar de rue Mazarine rijden, alwaar de auto met bom weer in de parkeergarage werd achtergelaten. Dit had nooit mogen gebeuren. Het leger was in augustus 1994 afgeschaft. Er mochten geen militaire activiteiten meer plaatsvinden. Tetu kende de code van de stalen deur welke toegang gaf tot de bunker met kernwapens op de Veluwe en had ooit twee bommen meegenomen. Een daarvan ligt nog zonder ontsteking in Parijs, bij een Japanse kunstenares en

93

94 lid van een Japanse sekte, op een dressoir. Deze kunstenares woonde in de rue Madame. Zij vond het ronde apparaat een mooi kunstvoorwerp en wilde het dolgraag hebben. De andere kernbom is terug naar Nederland gebracht.” “Ik zou in de rats gezeten hebben als de bom de Eiffeltoren omver had geblazen. Maar terwijl de bezopen Tetu met kernbom richting Eiffeltoren toerde, lag ik op het hoofdkwartier in de rue de la Seine met Christine te vrijen, een hele leuke slanke meid met mooie ogen en een natte vagina. Deze Parisienne was erg geil op mij. Ik had haar ontmoet op de hoek van rue de Poissy en de Boulevard Saint-Germain. Ze was met me meegegaan naar mijn office in de rue de la Seine. Het was voor mij een erg lekkere ervaring geweest. Ze had mijn zak en anus helemaal schoongelikt en aan mijn pik gezogen. Parijs is volgens mij gewoon tien keer sexyer dan Amsterdam. Een Parijzenaar waardeert wat hij ziet op straat. Ik had Christine constant aan mijn lippen gekregen door mijn interessante verhalen. Toen er na het vertrek van Tetu maar geen grote klap te horen viel, was ze ontnuchterd. Ze geloofde niet meer in de bom en zei: “Rits je bent een fantast.” “ 7.11Parijs en Amstelveen “Ik was eind 1994 uit Arnhem gevlucht en eerst naar mijn moeder Mafalda in Parijs gegaan. Ze woonde in de rue de la Chaise nr. 7, het vroegere stadspaleis van koningin MarieAntoinette. Daarna ben ik vlakbij gaan wonen in de Rue de la Seine nr. 60. Na 1½ jaar is Yuki met Ryo mij uit Parijs komen halen. Ze wil een huis in Amstelveen kopen en heeft een foto van een flat (waar ze nu nog woont) bij zich. Ik moet kiezen: of alleen in Parijs, of bij haar en onze zoon in Amstelveen wonen. Ik beland met mijn pleinvrees in de kelders van de flat in Amstelveen. Ik vind dat met mijn fobie wel best. Ik mag niet bij haar slapen, geen gasten of post ontvangen, wel een eigen draadloze telefoon met geheim nummer gebruiken en af en toe Ryo uit school halen. Ik heb in de kelder wel mijn bibliotheek en verdiep me in de boeken, werk aan de AX-1 theorie. 7.12Film over Isis “In 1996 heeft de kunstenaar en filmer Hans Hamers in Amstelveen een film over mij en mijn grafdeksel gemaakt. Ik word daarin geïnterviewd door een adellijke Poolse professor, waarbij het grafdeksel centraal staat. Het gesprek ging over de herkomst, afkomst en belang van Isis. Ik suggereer in de film dat Isis hetzelfde DNA zou kunnen hebben als Himiko. Volgens de Japanners was ze een tovenares uit de 7e eeuw. Volgens geleerden van de Augustusgroep betekent Himiko hemelse vrouw. Deze naam is afkomstig uit Centraal Azië. Waarschijnlijk heeft deze vrouw met het begin van het boeddhisme in Japan te maken gehad. Hans Hamers heeft de film zonder me te vragen laten zien aan een medewerker van Soeharto. Deze Indonesische president stond bekend als een verzamelaar van dure objecten en had een bankrekening in Amsterdam. De medewerker van Soeharto bood na het zien van de film 250 miljoen dollar voor het grafdeksel van Isis. Toen ik later met Hans belde om te vragen hoe het met zijn plannen voor de film en een voorgenomen tentoonstelling van Isis in het Tropenmuseum gesteld was, kreeg ik te horen dat Hans door interventie van anderen op andere gedachten was gebracht. Hij had een brief gekregen van een zekere mevrouw Da Costa, die als advocaat voor mijn familie zei te werken. In deze brief werd ik in diskrediet gebracht door te suggereren dat ik met de onderwereld, o.a. de IRA te maken had en werd het Hans afgeraden met mij in zee te gaan. Waarschijnlijk handelde bovengenoemde advocaat in

94

95 opdracht van Jacobée Boers, omdat Da Costa verder informatie gaf die alleen van deze leipe zuster afkomstig kon zijn. Ik zei tegen Hans:”Als je dit allemaal gelooft, dan is de kous af”. Een jaar later, na mijn foltering in de Bijlmerbajes, kwam ik Hans Hamers in bodega “Chez Armand” te Arnhem weer tegen. Onder het genot van een kop koffie werd het contact hernieuwd. Natuurlijk kwam Isis weer ter sprake en kon ik de kunstenaar filmer uitleggen dat hij zich door mijn zus Jacobée in de luren had laten leggen. Het gesprek ging voorts ook over het wetenschappelijk werk van mij, met name de AX-1 theorie die over het paradijs handelt. Hans zou daarna in de ban van deze theorie geraken, getuige een tuin welke hij bij zijn woning heeft aangelegd en waarin hij mensen uitnodigde om ze te vertellen dat ze zich in het centrum van het paradijs bevonden. Ook verschenen er berichten in de krant over zijn hof van Eden. Ik kon de lollige opvatting van Hans over het paradijs wel waarderen. Ook het feit dat we beide als kunstenaars in de bijstand zaten, schepte een band. Hans wilde weten waar Isis vandaan kwam. Het grafdeksel van Isis bevond zich op dat moment in Amstelveen, hoopte ik, want na mijn scheiding met Yuki waren al mijn spullen in Amstelveen achtergebleven en blijkens brieven van de advocaat zou Yuki al mijn spullen hebben weggedaan. Als antwoord op de vraag van Hans zei ik:”Isis is gevonden in de buurt van de Rijn, in het centrum van het paradijs.” Ik vond dat ik op dat moment niet kon zeggen dat het grafdeksel door koning Faroek uit Egypte was meegenomen, dus bedacht ik een verhaal waarin ik Isis zelf had opgegraven. Hans heeft contact gezocht met mijn advocaat, Jan van Haaren. Waarschijnlijk heeft hij daar vernomen dat Isis verdwenen was, maar kan hij zich gerealiseerd hebben dat hij de enige was die over beeldmateriaal van het grafdeksel beschikte. Zeker is dat Hans een handgeschreven brief met foto van mij en Isis verstuurd heeft naar het Museum voor Oudheden in Leiden. De oudheidkundigen aldaar zouden hem verzekeren dat Rits van Kooten niet te vertrouwen was en dat het grafdeksel afkomstig was uit een privé-collectie. Bovendien waren ze er van overtuigd dat het niet de afbeelding van Isis betrof, maar Hathor. Hans voelde zich door mij belazerd, vooral omdat het grafdeksel niet de afbeelding van Isis bevatte. Ik daarentegen was wel ingenomen met de uitspraak van het Museum voor Oudheden: Hathor was voor mij hetzelfde als Isis en het grafdeksel kwam ook uit een privécollectie.” “Hathor betekent huis van Hor, maar kan volgens mij vertaald worden als moeder van Hor. Dus moeder heeft dezelfde betekenis als huis. In het Oudegyptisch van 5000 jaar geleden heeft men het waarschijnlijk als hut of huid uitgesproken. De woorden hut, huid en huis en ook hout zijn aan elkaar verwant en waarschijnlijk door de oude-Egyptenaren van Hyperboreërs overgenomen. De uit Europa afkomstige Hyperboreërs hebben op hun beurt ook woorden van de oude Egyptenaren overgenomen: Waddenzee en Amasis (Eems) Äst (Isis) betekent oost of west.” 7.13Florentine (Florrie) Rost van Tonningen-Heubel “Haar man heeft tijdens de oorlog met Hitler gesproken over de Nederlandse taal. Hitler was van plan om de Nederlandse taal op den duur te vervangen door de Duitse taal. Ik wilde uit de eerste hand weten wat mevrouw Rost van Tonningen daar middels haar echtgenoot over had gehoord. Hebben de Duitsers weet van het Oera Linda Boek gehad? Na dit gesprek in 1996 ben ik er van overtuigd dat in het paradijs Nederlands werd gesproken en geen Duits, anders zou Hitler het wel anders hebben aangepakt. De nazi’s hadden de hyperboreese theorie, dat het paradijs het centrum was van Hyperborea, nog niet kunnen ontdekken. De Fransen zijn er in 1960 volgens mij wel achter gekomen. (Dictionnaire des Symboles, Paris 1982) “

95

96

“In het café restaurant van Max Inden had ik schilderijen aan Jon Inden verkocht. Die heeft er netjes voor betaald. Het waren 2 of 3 hele grote schilderijen van het New Yorkse WTC. Aan Max heb ik een schilderij van La Grande Motte verkocht. De gebroeders Inden hebben zelf het vervoer geregeld. Ze hebben de doeken uit Den Haag en Amsterdam opgehaald. Deze doeken waren net vrijgegeven door het Ministerie van Cultuur.” “De broers Inden hebben me een auto geleend. Met deze auto ben ik naar de weduwe Rost van Tonningen gereden en daarna ook naar Antwerpen om kunstvoorwerpen in veiligheid te brengen. Belangrijke familiestukken: 12 etsen van de Eerste Wereldoorlog, een gouden gesp van een Friese koning, tekeningen van Herman Brood en nog een paar schilderijtjes. Ik had twee jaar in de kelder van de Amstelveense flat ondergedoken gezeten en was blij dat ik Amsterdam was ontvlucht. Ik heb Ryo een paar dagen meegenomen naar Antwerpen en aan Galerie De Zwarte Panter een bezoek gebracht. We sliepen in de binnenstad, in een ParisPeking Trophy, een grote Jeep met twee bedden en een douche. De etsen werden in veiligheid ondergebracht bij Galerij Campo aan de Vlaamse Kaai 30-31. Bij Galerij Campo heeft men zich niet over de waarde van de etsen uitgelaten. De twee schilderijtjes mochten worden geveild t.b.v arme kinderen. Ik ondersteunde vanaf 1970 jarenlang een klein dorpje in India door handgemaakte voorwerpen in te kopen van een arme Hindoestaan, die 1x per jaar naar Amsterdam kwam. Dit was ineens afgelopen, omdat ik moest vluchten. Ik ben nog steeds erg kwaad vanwege het feit dat ik het dorp niet meer kan ondersteunen, omdat ik niet meer voor de Hindoestaan te bereiken ben. Die belde me altijd in Amsterdam op als hij er per boot aankwam.” “Terug in Amstelveen duik ik de kelder weer in om onder te duiken voor de Amsterdamse onderwereld en wijd me weer aan studie van het contranazisme. Een van de redenen dat ik de filosofie van de nazi’s/Ariërs bestudeer is dat wij Ariërs een arrogantie tonen tegenover de rest van de wereld (Palestijnen, Chinezen, Japanners, Indianen, Afrikanen etc.), waardoor er veel rotzooi is ontstaan. De aanvallen op het WTC en Pentagon en de mislukte poging op Witte Huis is in mijn ogen gewoon een wraakaanval om onze arrogantie te beteugelen. Door de foltering in de Bijlmergevangenis (augustus 1997) en de verpleging in Rijnstate tot het eind van dat jaar kreeg ik pas in 2001 van Ryo te horen dat de eigendommen van mijn grootvader weer in Amstelveen lagen. Samen met zijn moeder was Ryo opnieuw naar Stefan Campo in Antwerpen gereden om de kunstvoorwerpen terug te halen. In februari 2003 heb ik de complete serie van 12 etsen in de kelder van de Amstelveense flat op de grond zien staan. Bij het bezoek van mijn schrijver aan deze plek op zaterdagavond 4 oktober 2003 stonden ze er niet. Op een gegeven moment (juli 1997) laat Yuki mij door Ryo uit de kelder ophalen. Ze zegt: “ik wil dat je weer bij mij komt wonen, maar ik ga over een paar dagen met Ryo voor vakantie naar Japan.” Dus zonder mij, ik mag de planten water geven. In de ogen van de in Japan ook in de bloemschikkunst en theeceremonie hoog opgeleide Yuki Osada, volgens mij een verheven taak.” “Nadat Yuki en Ryo naar Schiphol zijn vertrokken, ontdek ik dat ze haar telefoon en fax had weggehaald. Ik kon hen pas een maand later bereiken, toen ik in de kelder nog een oude telefoon vond, die ik wel aan kon sluiten op haar nummer. Mijn eigen draadloze had daarvoor geen stekker. De bij mij bekende nummers in Japan bleken niet te werken. Ik bel de Japanse Kamer van Koophandel in Amsterdam om Yuki’s nieuwe telefoon- en faxnummer. ”Als ik niet binnen 24 uur contact krijg met mijn zoon, dan vermoord ik je””, zeg ik op mijn

96

97 confronterende eigen wijze tegen de bedreigde secretaresse. Twaalf uur later belt de 11-jarige Ryo vanuit Japan. Ryo vindt Tokio saai en wil liever weer naar Amstelveen. Ik heb Yuki toen niet aan de lijn gehad. Ik heb ook met Marc Argimon in Barcelona gebeld (vader toen niet zo lang overleden, zat hij nog mee) en met David van Daalen. ( Honthorststraat nr.7.) Met beide mannen sprak ik telefonisch over het paradijs. Ik weet op dat moment dat ik na al die abnormale gebeurtenissen gewoon overspannen ben. In de woning hebben de hondjes een waar kunstwerk geschapen van kledingstukken van Yuki, een ravage waar ik verantwoordelijk voor wordt gehouden.” “Ongeveer een week later wordt ik telefonisch ontboden op het politiebureau in Amstelveen, waar een wat gezette agent mij vertelt dat ik een heel slecht individu en vader ben en maar beter opgesloten kan worden. Ik moest een cordon van agenten, bewapend met karabijnen, helmen en zwarte pakken, passeren. Aldus beland ik in de cel. Als ik na twee dagen weer word vrijgelaten, zijn alle sloten van de Amstelveense flat veranderd. Ik moet met mijn pleinvrees de straat op en krijg van de politie een zwart koffertje met spulletjes mee, o.a. mijn telefoon en telefoonboekje. Ik heb nog wel een sleutel van de garage en ga daar zitten. Twee gewapende agenten arriveren en blijven buiten staan: “U hoort hier niet, u moet Amstelveen verlaten”, wordt er gezegd door een agent. Als ik de garage niet zou verlaten zou ik weer ingerekend worden. Ik wil me graag aan de wet houden. Ik ga naar Amsterdam.”

7.14Amsterdam 1997 “Met veel moeite bereik ik mijn schuiladres, een voor ongedierte aantrekkelijk woonwagentje van de beeldhouwer Theo Niermeijer aan de Zuider IJdijk. Theo, De IJzeren Dichter, zegt dat zijn vrouw mij daar niet wil, omdat ik altijd rotzooi maak. Maar met een fobie moet je een dak boven je hoofd hebben, anders wordt je gek!” Ik heb toen in “97 ook Aad Veldhoen gebeld, maar die zei ook dat zijn vriendin (Hedy d’Ancona) niet wil dat ik kom. Ik bel James de Vos om hem te vragen werk van Pieter Engels te kopen. Ik zou dan 50% van de verkoopsom krijgen. Met James de Vos ga ik naar Pieter en James koopt voor 7000 DM vier tekeningetjes. Als ik om mijn aandeel vraag, zegt Pieter:”James loopt de deur bij me plat, je krijgt geen cent!”. Ik mocht daarop in een heel vies bed slapen in de Tweede Nassaustraat bij Pieter.” “In café Welling achter het Concertgebouw laad ik mijn telefoon op. Het hele café is leeg en er komen twee keurige mensen aan mijn tafel zitten. Een van de mannen stelt zich voor als Olivier Hoogland. Als de heren weer verdwenen zijn mis ik mijn telefoon en agenda. Ik ga naar de Honthorststraat om aan mijn psychiater (Mevr.Vink, was niet thuis) medicijnen en bij vrienden onderdak te vragen. Cora Hazewindes en/of Van Daalen blijkt ook niet thuis te zijn en ik besluit in de tuin te gaan slapen. Bij het krieken van de dag voel ik mijn fobie opkomen en breek bij Cora in. Ik zet de wasmachine aan, neem een drankje en ga zitten schrijven. Dan verschijnt plotseling via de achterdeur de BVD’er Hoogland, we raken in gevecht en als er nog een man de kamer binnenkomt, raakt een van hen gewond door een stoel (kopie Rietveld), welke door mij in overspannen toestand als wapen wordt gebruikt. Stoel kapot. Blijkbaar is er een alarm afgegaan, want er wordt telefonisch gebeld dat het alarm op rood staat. Ik zeg dat ik daar de planten water geef. Als de indringers al verdwenen zijn komt de zoon van Cora van Daalen, David, binnen. Ik heb aan de overkant op nr. 14 gewoond. David is verbaasd mij daar aan te treffen en krijgt te horen dat ik beroofd ben van mijn telefoon en telefoonboekje, last van mijn fobie heb en de stoel van Rietveld naar de Filistijnen heb

97

98 geholpen. “Een echte kopie van Rietveld, heb ik zelf betaald”, zei David toen. Ik zeg dat ik morgen wel telefonisch contact zal opnemen.” “Ik doe mijn koffertje dicht en ga naar een vriend, eigenaar van fijn restaurant Mira Fiori. Deze heeft wel een kamer voor me. Als ik later op een terrasje zit in Sama Sebo, waar ik veel met Freddy Heineken had gedronken, staat er ineens een overvalwagen van de politie voor het terras. Ik word op straat geboeid en afgevoerd, waarbij ik een vluchtige kus krijg van Cora van Daalen (moeder van David.) Op het politiebureau wordt mijn koffertje opengemaakt: het blijkt een fototoestel en geld van Cora Hazewindes en/of Van Daalen te bevatten. De door bushido bezeten Rits van Kooten blijkt te hebben gestolen! Amerikanen noemen dit framen. Ik verklaar dat het wel mijn koffertje is, maar dat er andere spullen in zitten. Volgens de politie heb ik ingebroken. Ja, zeg ik, ik heb een fobie, ik moet onderdak hebben, dus vrienden opgezocht!” “Ik krijg de advocate Angela Meyer toegewezen. Ik blijf bezig met mijn wetenschappelijk werk, wil dingen op kunnen schrijven. De O.v.J. stelt me voor de keus:” Wat wilt u, naar de gevangenis of naar een instelling voor mensen met een fobie? Ik antwoord: “Ik wil daar heen, waar ik direct papier en pen krijg.!” “Om niks te vergeten!” Ik word naar de Bijlmerbajes gebracht. Daar weigeren ze me medicijnen, papier en pen te geven. Ik timmer daarom op de celdeur. Ik word door drie cipiers naar een isoleercel op een hogere verdieping gebracht. Daar verblijf ik zonder bed, in een hoek opgerold liggend op de vloer. Ik heb 28 dagen niet gegeten, gewassen of geschoren, wel al die tijd mijn eigen pis gedronken. Om angst weg te werken, anders heb je angst, honger en dorst. Ik wilde het gevangenisvoedsel en drinken niet tot me nemen: door mijn fobie krijg ik het gewoon niet naar binnen, ben al blij dat ik kan slapen. Je denkt op dat moment dat je de enige bent die zo wordt gefolterd. Er zijn foto’s en vingerafdrukken van me genomen. Aan advocate Angela Meyer heb ik nooit verteld dat ik gefolterd ben. Op dat moment besef je niet dat je gefolterd wordt. Als ik de Bijlmergevangenis verlaat word ik door Angela opgewacht. Ze vertelt me dat ik onschuldig opgesloten was en dat ze zich sterk gaat maken voor schadevergoeding. Ik zou kort daarna 7000 gulden toegewezen krijgen.” “Ze wilden me totaal vernietigen, hebben een spel met me gespeeld waarvan ze dachten dat ik dat nooit zou overleven. Zelf de CIA zou dit soort dingen niet eens mogen doen, mensen met pleinvrees medicijnen, een papiertje en een pen onthouden, mensen hebben rechten! Ik vergelijkt mezelf graag met Hugo de Groot, Johan van Oldenbarnevelt, Ottema en Vermaning, geleerden die in hun tijd ook het slachtoffer zijn geworden van pestgedrag. Het gaat om de kracht van het gesproken en geschreven woord. Niet om het lichamelijke of geestelijke geweld.” “Na mijn ontslag uit de gevangenis heb ik een koffertje bij me met het meest scherpe harakirimes ter wereld en ook nog een mes om me te verdedigen tegen Hollanders die mijn eventuele zelfmoord zouden beletten. Ik ga naar het Museumplein in Amsterdam en ga daar op een bankje zitten. Als ik het koffertje geopend heb komt er een man naast me zitten, die vraagt: “wat is dat?” Ik antwoord: “Dit is het duurste zwaardje van Amsterdam.” De man bedenkt zich geen moment en voor ik het in de gaten heb, blijf ik met een leeg heft in handen, terwijl de slungel er hardlopend met het mes vandoor ging. Zoiets verwacht je niet op het Museumplein. Terwijl ik verbaasd op het bankje achterblijf, komt de man van Cora van Daalen voorbijlopen. Ik wil Leen aanspreken, maar deze kijkt kwaad en loopt snel verder. Is Leen betrokken geweest bij het verraad, waardoor de politie van Amsterdam kans kreeg mij

98

99 op te sluiten en 28 dagen zwaar te laten folteren? Ik ben van mening dat Anne Frank het behoorlijk lang heeft uitgehouden tussen al die verraders. Advocate Angela heeft me laten opnemen in de psychiatrische afdeling van Rijnstate om tot rust te komen.” 7.1528 dagen foltering 1997 Op zondag 21 september 2003 heeft Rits me meer over zijn foltering in de Bijlmergevangenis willen vertellen. We hebben die dag gebeld met Pieter Engels (ook vrouw Annemarie), Theo Niermeijer (alleen vrouw Anja gesproken) en Aad Veldhoen. De laatste is in gesprek. Rits wilde hem vertellen over zijn foltering in 1997. “”Ze hebben me gearresteerd om niks. Ik vroeg in de gevangenis om papier en pen. Ik protesteerde tegen het feit dat ik dat niet kreeg, terwijl de O.v.J. me had toegezegd dat ik dat wel zou krijgen. Toen ik het niet kreeg heb ik in mijn cel gedreigd een einde aan mijn leven te maken. Toen werd ik op 16 hoog opgesloten in een isoleercel, terwijl ik hoogte- en ruimtevrees had!” Met de lift heel erg omhoog. Ik werd gek toen ik boven kwam. Door cipiers werd ik in een isoleercel gezet zonder bed of stromend water. Ik kreeg wel te eten, maar kreeg dat niet naar binnen. Een psychiater zou wel weten dat een dergelijke behandeling van iemand met agorafobie niet kan. Is erger dan de Goelag Archipel. Iemand met agorafobie wil uit het raam springen, wordt stapelgek, wil dood. Durft niet meer te eten. Ik heb 28 dagen mijn eigen pis warm opgedronken om angst te overwinnen. Dat had ik geleerd in Algerije” “Volgens mij werkt op de Britse Ambassade in Den Haag een vrouw die zich bezig houdt met antiterrorisme. Van een IRA-lid heb ik gehoord dat ze integer en betrouwbaar is. Ze kan in geval van nood druk uitoefenen op de Nederlandse overheid als het gaat om het afglijden van de democratie bij folteringen en sociale zekerheden. Terrorisme wordt immers vaak geboren door dit soort zaken.”

7.16Arnhem “Ik verblijf na mijn foltering 3 of 4 maanden in Rijnstate. Mijn psychiater in dit Arnhemse ziekenhuis heb ik niet durven vertellen dat mijn zoon waarschijnlijk gekidnapt was. Dochter Ster komt af en toe op bezoek. Als ik overspannen op een avond in een ontspanningszaal met afstandsbediening in de hand naar de televisie zit te kijken komen er zwart/wit beelden van een uittocht uit Auschwitz op de buis. Plotseling herken ik in een van de beelden het beeld van Albertje Blitz, die het kamp overleefde en daarna net als ik de Academie van Arnhem bezocht. De andere televisiekijkers in de zaal willen het niet zien en een vrouw besluit om een glazen asbak naar mijn hoofd te gooien, door mij op dat moment beschouwt als een aanslag op mijn leven.”

99

100

7.17Hassan Z. “In ziekenhuis Rijnstate lig ik in 1997 na een operatie aan mijn buik alleen op een kamer. Plotseling staat Hassan Z. voor mijn bed. Hoe kon hij weten dat ik daar lag? Hassan wil de zeer explosieve wapens hebben, waar ik hem eens (in de tijd voor de ruzie in Parijs) in vertrouwen van verteld heb. Ik kon een schip met ruwe olie krijgen. Hij zei dat het WTC verwoest moest worden, desnoods met vliegtuigen. Ik voelde me bedreigd. Een verpleegster kwam binnen omdat Hassan schreeuwde en ze heeft een deel van het gesprek gehoord. Ze heeft Hassan weggestuurd. De verpleegster zei dat ik de politie moest bellen, maar ik zei dat ik dat nu juist niet kon doen. Ik heb nooit iets aan de Arnhemse politie gehad. Ik heb direct een brief geschreven aan een vrouw in het Pentagon. Ik had deze Marilyn leren kennen in de Jackson Gallery. Ze vond mijn WTC-schilderijen zo mooi. De brief is door de verpleegster gepost met een envelop van Rijnstate. Ik wist nog niet dat Hassan voor de Jihad werkte, maar het WTC in New York was in 1993 op 26 februari al door een met explosieven geladen bestelauto in de ondergrondse parkeergarage aangevallen.” “Op een vrijdag in september 1997 heb ik met mijn fobie een kazerne in Arnhem opgezocht en geprobeerd militairen ervan te overtuigen dat er kernwapens uit de Koude Oorlog in de buurt verborgen lagen. De afspraak gemaakt dat ik de maandag erop terug zou komen. Ik werd toen door een andere militair na een uurtje wachten weggestuurd. Ik heb mijn verhaal kort daarop ook nog aan de politie in Arnhem verteld, maar wist dat ze me niet serieus namen. Ik heb in augustus 2003 opdracht gegeven om de bommen tijdelijk op Duits grondgebied onder te brengen, omdat de Amerikanen de haven van Rotterdam door Nederland in de gaten willen laten houden.” “Ik was in Nederland niet tegen ziektekosten verzekerd. Ik geloof mezelf niet meer en kom terecht in pension Sonnevelt (Bouriciusstraat.) In dit Arnhemse pension voor mensen die zich buiten de samenleving bevinden verblijf ik ongeveer een half jaar. Als het huis wordt verkocht weet de heer Sonnevelt voor mij onderdak te vinden in de Walstraat nr. 88 te Arnhem. In 1999 moet ik dit pand als gevolg van een brand (waarbij slachtoffers zijn gevallen) wederom verlaten, met achterlating van spullen die ik niet meer uit het vuur kon redden en zo door brand verloren zijn gegaan. Ik vlucht door de brand op blote voeten naar het café van Ton van den Brink.” “Met hulp van Hans Hamers krijg ik een huisje in de Karel van Gelderstraat toegewezen. Daar houd ik me gesteund door een bijstandsuitkering een drietal jaren bezig met bestudering van de Nederlandse en Egyptische taal, Simon Stevin en Erasmus. De aanslagen van 11 september 2001 heb ik via CNN rechtstreeks gevolgd. Eerst werd gedacht dat er een sportvliegtuigje tegen de Twin Towers was aangevlogen. Toen er nog een vliegtuig tegenaan vloog wist ik meteen dat de rechterhand van Osama Bin Laden, oogarts Ayman Alzawahri woonachtig in buitenwijk Caïro, Doki en Hassan Z. er de hand in moesten hebben. Hassan was een zoon van een generaal en heeft gestudeerd in Oxford. Hij heeft drie voornamen. Ik ga naar café Van den Brink en zeg:” Mijn item staat in brand”, maar zei natuurlijk niet wie ik dacht dat er achter zaten. De reactie van de aanwezige cafébezoekers was:”Ach Rits, dat is niet waar”. Na een half uur kwam er iemand binnen en die zei, dat beide gebouwen waren ingestort. “Zie je nou wel “, zei ik, “Geef me nou maar een drankje van de zaak, want jullie

100

101 zitten te zeuren.” Ik ging vaak naar deze kroeg, omdat de ouders van de eigenaar Bert bevriend waren met de ouders van mij en vooral omdat ik met mijn fobie en slechte conditie dit kroegje maximaal kon belopen. Maar ook vanwege Peter Israël. Ik vertrouwde zijn broers en vond het fijn om met een vertrouwd persoon uit die kring te spreken.” “Op 20 december 2002 kreeg ik via een tape uit Ede te horen, dat de groep van Hassan Z. een aanslag wilde plegen op het hart van de Nederlanders. Ik begreep niet direct wat daarmee bedoeld werd. Ik had in 1989 Hassan Z. in Nederland dingen laten zien, o.a. het portret van koningin Beatrix in Almere, en veel in vertrouwen verteld, want Hassan Z. werkte voor de koninklijke familie van Saoedi-Arabië. Hij is ook met mij en Ryo op De Kring geweest tijdens het Sinterklaasfeest, foto’s van Hassan Z. met Ryo zijn door mij gemaakt. Half januari 2003 wist ik ongeveer wat er door mensen in Jeddah met het hart van Nederland bedoeld werd. Via brieven probeerde ik kroonprins Alexander in bedekte termen te vragen of ik de documenten die uit de Koningstraat waren ontvreemd terug kon krijgen. In een contract stond de volledige naam vermeld van de Saoedi-Arabische kroonprins en Hassan Z. Een antwoord van Willem Alexander bleef uit en ook van de AIVD en premier Balkenende heb ik geen reactie gekregen. Uiteindelijk heb ik rigoureus tezamen met enkele Egyptenaren een einde gemaakt aan de bedreiging van de Jihad. Middels een wapen dat te maken had met het privéleven van Osama Bin Laden. In een dronken bui zou hij zich eens vergrepen hebben aan een vrouw.” 7.18Schilderijenroof 2003 “Op 19 april 2002 wordt mijn zoon Ryo 16 jaar en krijgt van zijn moeder een mobiele telefoon. Het laatste contact met zijn vader is 5 jaar daarvoor geweest: een klein briefje van Ryo bij brieven welke de advocaat van Yuki mij als vader had doen toekomen. Er stond in dat hij zijn vader nooit meer wil zien. Met het mobieltje heeft Ryo weer contact met mij gezocht en me ook enkele malen een bezoek in Arnhem gebracht. Ryo vertelt dat hij dat afscheidsbriefje van zijn moeder had moeten schrijven. Yuki zou ook over zijn vaders eigendommen hebben gelogen. Die lagen nog gewoon in de kelder te Amstelveen en zijn dus niet door haar weggegooid, zoals ze haar advocaat tot twee keer toe had laten beweren. Isis staat er nog. Ryo bezorgt zijn vader bij volgende bezoeken enkele van mijn woordenboeken, o.a.Egyptisch en etymologisch, afkomstig uit de blijkbaar nog aanwezige bibliotheek van de kelder onder het huis in Amstelveen. Als ik mijn eigendommen, Isis, schilderijen WTC en een van de Amerikaanse school, boeken, aantekeningen, tapes (over prehistorie Arnhem, met Johny Ubbink) en documenten terug krijg, zou Yuki veel geld van mij kunnen krijgen, heb ik tegen mijn zoon gezegd.” “”Begin maart 2003 staat Ryo zijn vader in Amstelveen op te wachten als ik aankom met Dick Vuyk, die het vrachtwagentje huurt en bestuurt om de spullen op te halen. Ryo telefoneert voortdurend terwijl zaken worden ingeladen. Ik wil er niet te lang blijven en neem maar een klein gedeelte van mijn eigendommen mee. Ik wil ook nog naar de Chinese ambassade, maar daar is volgens Dick geen tijd meer voor. In Amsterdam belanden we nog wel in een restaurantje (gegeten en gedronken) vlak in de buurt bij Simon Vinkenoog. Rond elf uur ’s avonds arriveren we weer in de Karel van Gelderstraat te Arnhem. Ik breng spullen naar binnen en vraag Dick om even te helpen. Dick heeft volgens mij één doek naar binnen gedragen. Dick wil liever direct de auto naar het verhuurbedrijf brengen, omdat anders de huur te duur zou worden. Hij zegt de lading de volgende dag wel even te zullen afleveren.

101

102 Hij rijdt weg met nog 5 schilderijen in de wagen. Dick had met mij een vertrouwensrelatie opgebouwd door mij in café Van den Brink regelmatig van drankjes te voorzien.” “Ik vertrouw Peter Israël, ook een bezoeker van bovengenoemde kroeg, omdat ik die familie ken. Broers van Peter hadden elk een boekenzaak, in Nijmegen en in Amsterdam. Ik had als zoon van een verzetsstrijder ook altijd vertrouwen gesteld in joden. Samen met zijn vrouw Maria komt Peter bij mij op bezoek Peter krijgt het hele verhaal van de kunstroof te horen en via hem krijg ik al snel 3 doeken terug: 2x WTC en een schilderij van de Amerikaanse school, een Willem de Kooning. Resultaat: er zijn nog 2 doeken zoek: 1 WTC en het uit de jaren zestig daterende doek “Highroad”, enkele tapes en een Koreaans boeddhatempeltje (een houten blok, dicht is het niks, open een tempeltje) Aan Peter en Maria heb ik een schilderij van Theo Niermeyer voor 200 euro verkocht, om weer te kunnen bellen. Ik heb naar New York gebeld, met Harold, werkzaam bij de Jackson Gallery, om verkoop van mijn schilderijen te blokkeren: de Martha Jackson Gallery heeft als enige galerie het recht om schilderijen van mij in Amerika te verkopen.” “Mijn spullen blijken later door mij zonder toestemming van Yuki uit Amstelveen te zijn weggehaald. Ik had aangenomen dat het wel was toegestaan, maar Ryo bleek zijn moeder niet te hebben geïnformeerd. (ook niet over het geld dat ze zou kunnen krijgen) Ryo wordt door zijn moeder op straat gezet, waarna hij telefonisch contact opneemt met mij. Blijkbaar mag hij toch bij moeder blijven, want eind juni/begin juli 2003 belt hij zijn vader weer op. Ik voel me op dat moment in Arnhem zo bedreigd, dat ik de deur voor niemand open en ook de telefoon nauwelijks durf aan te nemen. Ryo is gebeld door mensen die bij mij voor de deur staan. De werkster wil naar binnen om haar werk bij mij te kunnen doen. Tegen Ryo zeg ik aan de telefoon: “Je luistert wel naar mijn werkster, maar niet naar mij”. ”Ik wil je niet meer zien.” Ryo meldt nog dat hij met zijn moeder naar Japan vertrekt.” “Ik wilde mijn documenten, boeken etc. allemaal terug, vooral de twee documenten die behoren bij het schilderij van Willem de Kooning. Dit schilderij had ik verkregen door een weddenschap van Willem te winnen. Ik beweerde in twee A4-tjes te kunnen bewijzen, dat Nietzsche ongelijk had. Die weddenschap is notarieel vastgelegd. Het document moest tezamen met een foto van het schilderij nog in Amstelveen liggen. Ik heb het in mijn haast helaas niet kunnen vinden.” “Door mijn angst en wantrouwen durfde ik niet meer in het café van Ton van den Brink te komen. Op zaterdag 24 mei 2003 ontmoet ik Bert Bouma in café Het Oranje Koffiehuis. Daar ben ik al spoedig niet langer welkom. Ik hou van openhartige confrontaties en heb het daar over de rol van dit café gehad ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Ik bezoek nu regelmatig café Hekking.” 7.19Frontgevechten van de AX-1 “Ik woon anno 2003 nog steeds in Arnhem om belangwekkend historisch onderzoek te verrichten. In de jaren zeventig heb ik tijdens de sloop van de Herensociëteit in de Koningsstraat, van arbeiders voorwerpen in handen gekregen die wijzen op een meer dan 5000 jaar oude geschiedenis van de stad Arnhem, o.a. een bronzen beeldje “Shiva” , een cire perdue. Af en toe bezoek ik de opgraving tussen de Walstraat en de Beekstraat. Ik heb er gesproken met archeologe Mieke Smit en haar belangrijkste medewerkers. Ik vertel hen dat ik ervan uit ga dat Arnhem Dorestad is geweest en dat de Carbon-14 methode van groter belang is dan het opgraven van voorwerpen uit de Middeleeuwen. De huizen waren duizenden jaren

102

103 geleden van hout, omdat de wet verbood ze van steen te maken. Alleen de burcht van de stad moest van steen zijn. Mieke Smit was bang dat C 14-datering en DNA-proeven het einde van haar baantje zouden betekenen. Vergelijk de uitlating van professor Dr. Sharp in 1972/73 op California Technology: zijn assistent heeft Carbon-14 proeven op hout uit de omgeving van Arnhem toegepast. Bewerkt hout boven Sonsbeek gevonden, bleek meer dan 5000 jaar oud te wezen. Ik dring er dus constant op aan om bij de opgraving in Arnhem onder de steenmassa naar houtresten te zoeken. Dit organisch materiaal kan dan met behulp van radioactieve koolstofisotopen gedateerd worden. Mijn documenten van de Caltec zijn in 1994 uit de Koningsstraat verdwenen.” “Volgens de Benedictijnen was Dorestad het einde van de zijderoute en uit het Sanskriet wordt begrepen, dat het einde van de zijderoute het aardse paradijs behelsde. Ik heb zowel provincie en stad gevraagd om een DNA-onderzoek te verrichten, met het resultaat dat de culturele attachee, de heer Vedder, mij het advies gaf om maar naar de politie te gaan. Ik ben van mening dat de Amerikanen een DNA-proef moeten nemen van de oudste bevolking van Arnhem en omstreken en die moeten vergelijken met een soortgelijke proef van mummies uit de Taklamakan, in samenwerking met de Chinese geleerde professor Hu. De uitkomst van dit onderzoek staat volgens mij vast: de juiste plek van het aardse paradijs wordt dan ontdekt, die lag bij Arnhem. Voor Amerikanen is Arnhem natuurlijk niet wat ze denken dat het paradijs geweest is. Het onderzoek van de Caltec had aangetoond dat boven Arnhem citrusvruchten groeiden (DNA-proef.) De bewering van Dr. Ottema in 1876 en later de Carbon-14 proef op de Caltec (1972/73) tonen aan dat het klimaat in Nederland warmer was. Etymologisch gezien zijn de namen van Zeus, Apollo, Leto, Herculis, Horus en Isis ook rond 5000 jaar oud: mensen die tijdens het paradijs hebben geleefd. In Dorestad werd rijst verhandeld voor een hoge prijs.” “Er liggen nog steeds 2 atoomkopjes, waarvan 1 met een kleine raket, in Washington uit de tijd van de Koude Oorlog. De DHG is weliswaar in 1994 afgeschaft maar wil de kernbommen niet zonder enige reden uit Washington terughalen of aan de VS overdragen. De propagandatactiek van wijlen Ryõ Namikawa zal kunnen worden toegepast om het allergrootste schandaal of de diepste vernedering sinds mensenheugenis, vergelijk Sodom, Nagasaki, 11 september 2001 etc., te realiseren. Als de VS daar tegenover de AX-1 these, de ligging van het paradijs vaststellen met een gecompliceerde DNA-test en die ontdekking met alle mogelijke propagandamiddelen waarover zij kunnen beschikken wereldkundig maken, dan zal de Augustusgroep afzien van de allergrootste vernedering die zij de VS wereldwijd kunnen toebrengen.”

7.20De Nederlandse taal “De Nederlandse taal is volgens mij waarschijnlijk bewijsbaar de oudste taal ter wereld. In India en China kunnen taal en schrift net zo oud zijn, maar daar zijn op dit moment nog onvoldoende bewijzen voor gevonden. In Colmar, in de Elzas, is een anoniem ongedateerd handschrift gevonden. Waarschijnlijk is het geschreven rond 1500, maar het kan ook veel ouder zijn. Het wordt permanent tentoongesteld in Colmar. De anonieme boodschapper meldt dat het Diets niet alleen de heiligste taal der talen is, maar ook de eerste taal. In het aardse paradijs zou deze taal gesproken zijn. Een van de eerste mensen die opmerkt dat de Nederlandse taal veel belangrijker is dan de Romaanse talen, is Erasmus. Zijn houding tegenover de Nederlandse taal wordt belicht door

103

104 K. Kooiman in: “Twe-spraack van de Nederduitsche Letterkunst, 1913, p. 54-68 / “Erasmus en de volkstaal”, 1922, p.161-167 en door Rachel Giese in: “Erasmus’ knowledge and estimate of the vernacular languages”, in The Romanic Review, XXVIII (1937), p. 3-18 Jan van Gorp, alias Becanus, de in Hilvarenbeek geboren taalgeleerde (1519-1572/73) trachtte te bewijzen dat de oertaal der mensheid niet het Hebreeuws was, maar het Diets, zoals gesproken in Antwerpen voordat de Spanjaarden deze stad veroverden. Dwaze etymologieën? Hij verkondigde de zonderlinge theorie dat het Antwerpse dialect de taal van het aardse paradijs was. Een voorbeeld van zo’n becanisme is de naam van het Nederlands zelf: DuytsDouts-d’Oudste.” “De uit Brugge afkomstige Simon Stevin (1548-1620) vestigde zich omstreeks 1580 in Leiden. Hij werd de raadsman van prins Maurits van Oranje. Stevin voerde nieuwe Duytsche woorden in, waarvan vele blijvend in de taal zijn opgenomen, zoals b.v. wiskunde, meetkunde, stelkunde, evenredig, evenwicht, evenwijdig, reden, enz. Het woord parallel heeft hij dus met evenwijdig vertaald. In de oervorm van het Nederlands heeft para de betekenis van twee of veel en lel vormt een verfijning van het oor. Horen is afgeleid van het woord oor. Waarschijnlijk is het Franse woord or (goud) ook afgeleid van oor, omdat de eerste versierselen van de mens gouden oorringen zullen zijn geweest. De Nederlandse woorden oren en horen komen tot in Rusland voor: Orenburg, in de provincie Orenburgskaya. Deze stad lag op de zijderoute. De naam zou wel eens minimaal 4196 jaar oud kunnen zijn. Vanuit het Hyperborees vertaald betekent Orenburg gewoon het informatiecentrum. De zoon van Isis heet Hor (uitspreken als Hoor) De oorsprong van de Egyptische taal en namen tijdens en voor Isis is van Hyperboreese origine. Dus Hor heeft waarschijnlijk zijn naam te danken aan het feit dat zijn moeder graag wilde dat hij goed zou luisteren of goed zou kunnen horen. Horus had blauwe ogen. Het woord hut komt ook uit de oertijd: betekent huid, huis van huiden. Huis is een deftig woord voor hut en huid geworden. Het heeft allemaal te maken met bescherming. In het Oudegyptisch noemen ze een huis ook een hut. Een schil van een appel etc. heeft ook met bescherming te maken. Een versterking van schil is het woord schild. Daar is weer het woord schilder uit voortgekomen: schilden werden beschilderd. Het wapen van koning Minos (in het Fries heet hij koning Minno, in het Egyptisch Minnos) is nu het wapen van Amsterdam. De Amsterdammers zeggen dat het Andreaskruizen zijn, maar in werkelijkheid betekenen de drie kruizen in het Runenschrift trouw. Soldaten droegen schilden met dit wapen. De drie kruizen betekenen trouw. Het Amsterdamse wapen heeft blijkbaar iets met Minos te maken.” Minos is volgens het Oera Linda Boek in de buurt van Amsterdam geboren en gestorven. Geboren in de Lindaoorden en gestorven in Lindahem (OLB blz. 43). De afkorting St. voor Sint in plaatsnamen als St. Annaparochie komt van Sont en niet van een heilige Sint. Sont staat voor zondvloed, dus dergelijke plaatsen hebben onder water gestaan. In Knossos, het paleis van koning Minos op Kreta, kom je heel veel afbeeldingen tegen van dolfijnen. Deze schilderingen zijn in de periode 1899-1932 gerestaureerd o.l.v. Sir Arthur Evans. Het woord dolfijn vanuit het Hyperborees bekeken, heeft de betekenis van hartstikke leuk. In andere talen heeft het geen betekenis meer. In de Nederlandse taal is het woord nog helemaal in tact gebleven. De zeelieden hebben deze vissen vrijwel zeker zo genoemd, omdat ze het hartstikke leuk vonden dat dolfijnen voor hun schepen uit zwommen en dansten. Het woord dolk is een versterking van dol. Een heel mooi wapen, gewoon fijn en handig om zo’n ding te hebben. Heeft van oorsprong niets te maken met het doden van mensen. Zie afbeelding Kreto-Mykeense dolk uit musée de Saint-Germain in Parijs, blz. 344 Deel 16 Grote Nederlandse Larousse Encyclopedie, 1991. Het woord zwaard is een versterking van zwaar. Het woord boot is een versterking van boom.”

104

105

“De zijderoute had ook te maken met lak, verf dus. Het woord lak komt ook voor in het Sanskriet. Waarschijnlijk komt het uit het Chinees. Chinese lak is een dof rode kleur, in het paleis van Minos gebruikt voor de pilaren en muurschilderingen. Ergens lak aan hebben betekent dat je huis goed in de verf staat. Heeft Minos de pilaren geverfd om zich thuis te voelen? Bij gebrek aan hout zijn de stenen pilaren geverfd. Nergens ter wereld zijn geverfde zuilen te vinden. Minos heeft waarschijnlijk lak en zijde meegenomen naar de Middellandse zee. De oervorm van het woord penis is gewoon peen. De troon van Minos bevat een enorme penis. Minos was een Herculis, een (sterke) heer met een groot geslacht. Hercules leefde iets voor de tijd van Minos. Het woord paleis komt van paal, een hyperborees woord. Papier komt van pap. In het Oera Linda Boek staat dat mensen hun naam mochten voeren op hun wapen als ze iets uitzonderlijks hadden gedaan.”

7.21De ontknoping van de AX-1 these “In 1964 ben ik mijn onderzoek naar de AX-1 these begonnen met een aantal opgravingen die ik in de buurt van Terlet heb gedaan. Ik had de overtuiging dat de zijderoute heel iets anders was dan werd aangenomen. Aan het eind van deze route zouden sporen gevonden kunnen worden die duiden op een veel verder verleden dan werd onderwezen. Het beeld dat Nederlanders tweeduizend jaar geleden met boomstammen de Rijn zijn afgedreven en zo in Nederland zijn beland, moest worden bijgesteld. Ik zocht de publiciteit om Arnhemmers voor te lichten en duidelijk te maken dat ze in een bijzondere stad leefden. Mijn naam als schilder stond garant om daar in de pers iets over te kunnen zeggen. Door een scheiding in 1968 moest ik de stad Arnhem verlaten, omdat er geen huis of atelier meer voor me was. Ik vertrok naar Amsterdam. Daar ontmoette ik de oud-Arnhemmer John Ubbink, toen sterverslaggever van het Parool. Samen hebben we in de omgeving van Arnhem meerdere malen in een geruisloze auto rondgereden. De gesprekken in deze NSU zijn op band opgenomen en gaan over de vondsten welke ik in die omgeving had gedaan betreffende de prehistorie. John was misdaadverslaggever en dook zo diep in de onderwereld door, dat hij verschillende keren werd bedreigd en uiteindelijk uit veiligheid voor zijn gezin ontslag moest nemen.” “Ik heb veel problemen ondervonden tijdens het confronteren van mensen met mijn these. Het was moeilijk om mijn beweringen te bewijzen. Als ik bijvoorbeeld aan de schrijver Mulisch tijdens een gesprek vertelde dat het Nederlands de oudste taal van de wereld kan zijn, dan was het gesprek meteen afgelopen. Mijn confronterende communicatie was op z’n zachts gezegd weinig diplomatiek. Ik heb mijn snelle denkwijze nooit kunnen veranderen, want ik wilde geen seconde van het leven verliezen. Dat hierdoor veel misverstanden zijn ontstaan is evident. De naam AX-1 these gebruik ik sinds 1967. Alles is iets minder perfect dan mensen denken. Ook Einstein heeft zijn relativiteitstheorie moeten bijstellen. Daarom de naam AX-1 en niet

105

106 AZ-1. Een conglomeraat van zaken die met de zijderoute te maken hebben, zoals taal, cultuur, geschiedenis. Vanuit het verleden probeer ik de toekomst veilig te stellen. Ik hoop in Arnhem in de toekomst de meest ultieme plek te creëren voor een mondiaal orgaan dat een samensmelting zal zijn van de VN en het WTC. Een mondiale plek waar alle beslissingen op een eerlijke manier genomen worden. Duidelijke afspraken over bijvoorbeeld de prijs van producten en grondstoffen op de wereldmarkt, heldere oplossingen bieden voor conflicten op alle mogelijke terreinen: materiële, religieuze en wettelijke conflicten.” “De Nederlandse taal is volgens mij de grootste kunst die er is. De taal van Freia, waar onze vrijdag naar is genoemd. Het is de mooiste taal qua schrift en klank en er was zelfs een feestdag voor. Simon Stevin vond het Duits ook maar een slap aftreksel van het Nederlands. Onze wetgeving komt van koning Minos. De Hof van Eden (=eten en drinken) heeft in Mesopotamië of Yemen gelegen. Het oud-Iraanse woord paradesh betekent paradijs. Dit lag aan het einde van de zijderoute, door de Chinezen Si genoemd. Het woord Chinees betekent zijdeman of zijdevrouw. In de tijd van het Paradijs werden Chinezen in de Codex Trojana in een paar regeltjes als superslim beschreven, maar dat ze hun schrift van vroeger niet meer konden begrijpen. De Japanners kunnen tegenwoordig hun oude schrift, het Katakana, ook niet meer lezen.”

7.22Jezus naar Boeddha vernoemd? “Wanneer zijn de eerste geschriften over Boeddha verschenen? Hoe keken de Friezen ongeveer 360 v. C. tegen Boeddha aan? Lees Thet Oera Linda Bok, blz 185, 187, 189 en 191. Om dit boek te begrijpen heb je zeker dertig jaar nodig, om wat er niet in staat en er volgens mij allemaal om heen zit, te kunnen bestuderen. In het OT staat veel meer dan nodig is en blijken ook delen niet te kloppen. Bij Homerus is sowieso veel gefantaseerd, omdat hij 800 jaar na dato heeft geschreven en door de tijd veel zaken zijn overdreven en verdraaid. Bij het Oera Linda Boek zijn de dingen op het moment zelf geschreven. In de vertaling van Dr. Ottema wordt de naam Jessos als vertaling van het oorspronkelijke Jes-us gegeven. Waarschijnlijk om de christenen niet voor het hoofd te stoten, denken geleerden die zich in Japan (mevr. Nakasawa) en Nederland (ik) hiermee bezighouden. In het Hyperborees heeft Boeddha de betekenis van buidel, omdat hij volgens zijn Friese vriend in zijn hoofd een schat van wijsheid had en in zijn hart een schat van liefde. Priesters noemden hem Fo, betekent vals, het volk noemde hem Krishna, betekent herder. (Zie OLB, blz. 187) Bovengenoemde bladzijden uit het Oera Linda Boek kunnen onveranderd overgenomen worden. Voor Japanse, Chinese en Indische geleerden een mooie maatstaf om aan te tonen hoe er na de Friezen over Boeddha is gedacht en aangedikt. Confucius en Lao-tse hebben niets over Boeddha vermeld. Dus het verhaal van de Friezen is voor Boeddhistische geleerden toch mooi meegenomen. Heeft Ottema het Oera Linda Boek zonder fouten vertaald? Het origineel is echt. In 1972 heb ik een ambtenaar in Leeuwarden omgekocht en van een snipper van het originele Oera Linda Boek een Carbon-14 proef laten uitvoeren door de Caltec in Los Angeles. Heeft Ottema in zijn tijd met de naam Jes-us geknoeid? Staat er wel een streepje tussen? In dat geval is de naam Jesus van Hyperboreese origine. In het NT staat dat bij de geboorte van Jesus drie wijzen uit het Oosten kwamen. In dit geval waarschijnlijk India. Hebben zij Maria en Jozef de naam Jezus ingegeven? Dan heeft Jezus een van de namen van Boeddha gekregen. Boeddha was een onecht kind van de koningin van Radjastan die vreemd was gegaan. De half-prins Boeddha zou toen door een Fries zijn opgevoed en

106

107 aldus op Indiase en Friese wijze zijn geschoold. Toen Boeddha koning Friso later vroeg wat het hoogste van het hoogste was, antwoordde deze dat het je zus was.” 7.23Het Tresoar in Leeuwarden “Op zaterdag 27 september 2003 arriveerden we omstreeks 11.15 uur bij het Tresoar in Leeuwarden. We hadden vooraf inlichtingen ontvangen om het Oera Linda Boek op microfilm te bestuderen. Dit vanwege een tekst die indertijd geschreven is in een periode die even vooraf gaat aan die van Lao-Tse en Confucius. De schrijver vangt aan met dat 1600 jaar geleden Atland verzonken is. Er gebeurde toen iets waar niemand op gerekend had. Tijd: 593 v.C.” “In het Tresoar kregen we microfilm nummer 3173 te zien, maar deze bleek niet het originele manuscript van het Oera Linda Boek te bevatten. We kregen toen een uit 190 bladzijden bestaande kopie van het originele manuscript ter inzage. Er bleken 21 pagina’s te ontbreken! En juist de pagina’s waar het over Boeddha gaat! Jarenlang heb ik er rekening mee gehouden dat Dr. Ottema een beetje had gesteggeld, om de christenen niet voor het hoofd te stoten. Boeddha, in het O.L.B. ook wel Jessos genoemd door Ottema, zou wel eens in het oorspronkelijke manuscript gewoon Jesus kunnen zijn genoemd. Een naam met een Hypoboreese klank. In het Oera Linda Boek staat op elke linkerpagina de oorspronkelijke Oudfriese tekst afgedrukt. Op de pagina’s 186, 188 en 190 staat Jes-us. In de vertalingen op de rechterbladzijden 187, 189 en 191 staat Jessos. Ik ben zelf geen christen, maar wel door het christendom beïnvloed. Ik kon me heel goed indenken dat Ottema met een heel groot probleem in zijn maag heeft gezeten. Heeft Ottema het probleem op een rare manier omzeild? Zolang we het originele manuscript niet compleet hebben ingezien, kunnen we GVD geen zekerheid krijgen. Zou de kerk er achter zitten? Het papier was in orde. Ik had in 1972 een flinter weten te bemachtigen en het met de carbon-14 methode laten testen op de Caltec in Los Angeles. Het papier bleek veel ouder te zijn dan critici in 1876 hadden beweerd! Tja, in het Tresoar anno 2003 verklaarde de archiefmedewerker ook doodleuk dat iedereen wel op dertiende eeuws papier kon gaan schrijven.” Antwoord dinsdag 7 oktober 2003 Otto Kuipers: Geachte heer Bouma, Excuses voor mijn late reactie. Toevallig liep ik vorige week dé deskundige op het gebied van het Oera Linda Boek, de heer G. Jensma, tegen het lijf. En hij was heel duidelijk wat de ontbrekende pagina's betreft. Die zogenaamde ontbrekende pagina's hebben ook nooit bestaan. Bepaalde nummers zouden met opzet door de samenstellers zijn weggelaten om het authentieker te laten lijken. Ik vraag me af waar de nummers, die u heeft, vandaan komen. Volgens mij zijn het de paginanummers die uit het werk van Ottema komen en die dus los staan van het origineel. Ik raad u aan om dat werk eerst nog eens beter te bekijken. Dat boek staat in ieder geval wel op microfilm: mfm 0191. Met vriendelijke groet, Otto Kuipers

107

108

7.24Caesar en Tacitus over de Germanen en aanverwante rassen “Gaïus Julius Caesar beweert in zijn “Gallische Oorlog” dat sommige Germanen Grieks konden lezen (I.28.5) en dat ze ook een eigen schrift hadden. Verder heeft Caesar het over mensen die vereerd werden door de Germanen en aanverwante rassen. Mercurius, Mars, Jupiter, Minerva (andere naam voor haar is Nyhellenia) en meer, werden vereerd, dus niet verafgood. Verafgoding was in de Rijndelta bij wet verboden. Je mocht dus geen beeld van een ander of jezelf maken. Atilla heeft in de 4e eeuw als eerste in de Rijndelta toegestaan dat je beelden mocht verafgoden. In het Oera Linda Boek wordt Atilla (grote vader) met meerdere namen aangeduid: Swarte Adel of Kening Askar in de Rijndelta, in Engeland (Albion) werd hij koning Arthur (our thor) genoemd, in Duitsland Etzel, op IJsland Atli en in het Fries bezigde men Adel of Athel. Als je van Adel bent, zou je etymologisch beschouwd dus familie van Atilla zijn. Edel is later ontstaan, maar verwant aan adel. De Romeinse legeraanvoerder Aëtius slaagde er in 451 in Atilla tot staan te brengen, maar het contact met Italië ging verloren en het Westromeinse Rijk verdween in 476.” “Als Caesar beweert dat de Germanen Minerva vereerden, dan vereerden zij de vrouw die Athene heeft gesticht en later door de Grieken vereenzelvigd werd met Athena. Minerva had vier symbolen: de herdershond (trouw), het spinnewiel (vlijt en vrouw), de eieren (het eeuwige leven) en de uil (wijsheid.) De Friezen noemden zichzelf Frya’s kinderen. Ze hebben de hele wereld met grote eikenhouten schepen bevaren. Alleen in India hebben ze een kolonie gesticht, in 1551 voor Christus. Herodotus noemde hen Indogermanen, Strabo noemde hen Scyten. Cleopatra heeft het verleden geïnterpreteerd aan de hand van Plutarchus. Cleopatra had in Alexandrië een tempel voor Isis laten bouwen. Caesar heeft voor Cleopatra een tempel van Isis in Rome laten bouwen. Van Caesar heeft Cleopatra vernomen dat de er grote blonde mensen in het Noorden van Europa woonden die Isis vereerden.” “Omstreeks 60 v. C. heeft Caesar volgens mij problemen gehad met de gebroeders Nassau. Caesar heeft daar over geschreven in zijn boek “De Gallische Oorlog”. Eerste confrontatie met grote blonde mensen, hij heeft dat aan Cleopatra verteld. Deze Friezen zouden wel eens een bijzondere attractie voor het Colosseum kunnen worden!” “De Romeinse geschiedschrijver Tacitus beweert in zijn “Germania”, dat Germanen Mercurius en Mars vereerden. “Ein Teil der Sueben opfert sich auch der Isis”. In de ogen van mij is Tacitus een luie geschiedschrijver geweest, want hij heeft zijn boek over de Germanen in Rome geschreven. Voor de Sueven, eigenlijk gewoon al bijna 600 jaar georganiseerde Friezen die nooit door de Romeinen zijn verslagen, worden op een gegeven moment in het Diets (betekent volk) verschillende namen gebruikt: Franken (Peutinger kaart), Duitsers en Friezen. Rond 511 na Christus houdt de naam Sueven ineens op te bestaan. Ook aan de verering van Isis komt dan een einde. De naam Isis in de vorm van Renus heeft in de Rijndelta zo’n 5000 jaar standgehouden. De rivier de Rijn werd door de Romeinen Rhenus (met een h) genoemd en in het Egyptisch Renus (zonder h.)” “Omstreeks dezelfde tijd dat Columbus in 1492 in Cuba landde, zijn volgens mij Friezen, die een hekel aan katholicisme en overstromingen hadden, per schip in de buurt van Vancouver geland. Ze hadden een exemplaar van de Codex Trojana bij zich. Deze Friezen hebben toen waarschijnlijk woorden van de indianen overgenomen en omgekeerd hebben indianen

108

109 woorden van deze Friezen overgenomen. Deze Codex Trojana is als voorvaderlijk boek nog steeds in bezit van indianen. Amerikanen mogen het boek niet inzien. Ik heb dat wel. De Kootenai River ( Kootenay in Canada) stroomt vanuit Canada na 748 km de Verenigde Staten binnen. In de buurt van de stad Troy, Michigan, bevond zich een chemisch bedrijfje. De fabriek was opgezet door een lid van de Augustusgroep. Er is daar een stof ontwikkeld om radioactieve straling tot twintig centimeter te beperken. Straling tegen straling. Als het bedrijfje er niet meer staat, zal de grond er omheen nog wel een beetje radioactief zijn. Verder weet ik er niet veel over te vertellen, want ik ben toen dronken geweest en heb achter vrouwen aan gezeten.”

8 8.1 Genereuze geest Het eerste beeld dat bij Rits opkwam, toen hij ontwaakte in het ziekenhuis, was het moment dat hij met Mafalda Davis in haar Parijse appartement aan de Avenue Victor Hugo beleefde. Het was op een zachte herfstavond en Mafalda liep voorop toen ze de trap omhoog gingen en de straatgeluiden achter zich lieten. Ze was opvallend stil en Rits voelde dat er iets belangrijks stond te gebeuren, dat zijn leven een andere wending zou nemen. Ze nam een sleutel uit de zak van haar modieuze mantelpakje, stak die in het sleutelgat en opende de deur die toegang gaf tot het appartement. Hij bemerkte bij het betreden ervan dat er niemand woonde. Het was weelderig ingericht met prachtige tapijten, wandkleden en schilderijen, helemaal in de stijl van een voorname Egyptische vorst. Rits herinnert zich plotsklaps Mafalda’s leven met koning Faroek. Het appartement bevatte vele door de kunstkleptomaan Faroek vergaarde schatten en Mafalda was daarvan de bewaarster geweest. Een kunstkleptomaan kunnen ze niks maken en dat is humor in de ogen van Rits. Als Hollandse kunstenaar was hij verbijsterd bij het zien van zoveel waardevolle kunstvoorwerpen in die kamer. Mafalda sprak nog steeds niet. Hij keek naar haar en zij naar hem en beiden begrepen dat er niet gesproken hoefde te worden. Rits volgde haar naar een schitterend ingerichte salon. In een hoek stond een met sierlijk gedecoreerde deuren gesloten kabinet. Mafalda liep op het meubel toe en opende beide deuren met een sleutel. Het sombere licht in de salon ontnam Rits eerst het zicht op wat zich achter de deuren bevond. Mafalda schakelde inwendige verlichting aan. Rits zag opnieuw wat het kabinet verborgen had gehouden en zijn hart stond stil. Plotseling begreep hij de bedoeling van zijn leven met Mafalda. Het kabinet had het meest waardevolle kunstvoorwerp ter wereld verborgen gehouden: een meer dan 5000 jaar oude eiken plank met beschilderde afbeelding van een sexy geklede vrouw. Mafalda draaide zich om, keek Rits aan en zei: ”Dit is het grafdeksel van Isis”.

109

110 “Dit verstrengelt ons lot en wat er ook in ons leven gebeurt, jij bent nu de bewaker. Ik geef het aan jou, met de bedoeling dat je het op een dag als een symbool van vrede en verzoening tussen de volkeren van Egypte en Europa, terug kunt geven aan het volk van Egypte”. Rits had geruime tijd in stilte de prachtige schoonheid van Isis aanschouwd en zich toen gerealiseerd, dat het lot in zijn leven anders zou worden. Mafalda had hem verteld hoe het grafdeksel van Isis met het stoomschip van Faroek naar Monte Carlo was vervoerd. Ze had er op gewezen dat Isis in gevaar verkeerde, mensen zouden het grafdeksel willen stelen en Rits zou het met zijn leven moeten bewaken. Rits wist niet anders te bedenken dan het grafdeksel in een zachte doek te stoppen en het stilletjes uit het appartement naar zijn auto te brengen. Het bewaken van meer dan 5000 jaar geschiedenis was vanaf dat moment het doel en de zin van zijn leven geworden. Hoe heeft Rits met dit verhaal, dat zich in 1969 in Parijs heeft afgespeeld, kort voor Kerst 2003 wakker kunnen worden in het ziekenhuis van Heerenveen? Vanwege de vele problemen die hij in Holland veroorzaakte, leken bepaalde leden van het wettig en medisch gezag hem buiten spel te hebben gezet. Handelden ze in opdracht van een geheime politieke actiegroep? Een geheim politiek genootschap dat het politiek beleid tot in de allerhoogste culturele kringen kon bepalen?. De ministeries die zich met het culturele beleid bezig hielden, bleven een uit de Tweede Wereldoorlog stammend systeem behouden. Moesten de meeste archeologen, historici, museum - en mediadirecteuren als culturele bureaucraten deel uit maken van een systeem, waarin niemand een invloedrijke baan kon krijgen zonder eerst door de geheime politieke actiegroep gescreend en systeemgetrouw te zijn bevonden? Mijn onderzoek heeft mij als historicus op het pad gebracht van vele publieke en private personen en al deze spelers leken nauwelijks betrokken bij een en dezelfde broederschap: de door Prins Bernhard in gang gezette supranationale Rotary: de Bilderberggroep. Net als het Amerikaanse geheime genootschap Skull & Bones wil de Bilderberggroep zich onttrekken aan publieke openheid terwijl de leden door hun functies een directe invloed hebben op de democratie. Rits van Kooten is zich niet bewust geweest van de enorme macht en invloed, welke de Bilderberggroep volgens sommige mensen op alle Nederlandse instituties inclusief koningin Beatrix zou bezitten. Rits is al struikelend met zijn cultureel-politieke activiteiten wel in een radioactieve zone beland en vecht zonder het te beseffen tegen windmolens als een Don Quichot. Eind jaren tachtig en begin jaren negentig werd Rits na enkele in de pers geplaatste negatieve berichten en op gang gebrachte geruchtenstroom het slachtoffer van een beschadigingcampagne. Zijn kunstwerken werden in waarde verminderd en vele documenten gestolen, vernietigd of opzettelijk zoekgemaakt. Rits realiseerde zich dat er iets aan de hand was, maar was niet bij machte te beseffen waar het gevaar vandaan kwam. Als gevolg van zijn door juridische en medische instanties veroorzaakte verwarring zou hij uiteindelijk in een sanatorium in Zeist belanden. Daar werd hij aan de zorg toevertrouwd van verschillende artsen en onderworpen aan een farmaceutische - en chemische behandeling. Zijn vrienden die hem tijdens die periode bezochten, herinneren zich hoe geschrokken ze waren en de algemene indruk was dat Rits niet lang meer te leven had. Het was een andere Rits geworden. De sociale en medische diensten zonden hem naar Arnhem en slaagden erin hem zijn vermogen om zelfstandig financiële zaken te regelen over te nemen door die bekwaamheid in handen te leggen van een obscure stichting. Rits leefde in een half comateuze toestand een armoedig bestaan en zou geleidelijk geestelijk en lichamelijk achteruitgaan. Zijn familie en vrienden verwierpen hem en de momenten van wanhoop en eenzaamheid werden nog eens versterkt

110

111 door de geruchten dat hij overleden was. Deze geruchten waren voorbarig en Rits, evenals veel van zijn vrienden in het buitenland die hem bleven zoeken, geloofde niet in het verhaal dat hij dood was. Rits was zich wel bewust van het feit dat hij niet meer leefde zoals hij had gedaan, getuige de uitspraak “Toen ik nog leefde”, welke hij wel eens gebruikte om zijn verleden te vertellen. Op een dag werd ik gebeld door James de Vos, die nog steeds actief bleek op het terrein van cultuur - politiek. Hij begreep direct waar ik mee bezig was en bood me zijn netwerk aan voor het opsporen en controleren van informatie inzake het boek over Van Kooten. James de Vos vroeg me tijdens het telefoongesprek wat er was gebeurd met het grafdeksel van Isis. Als gevolg van dit gesprek ging ik beseffen, dat alles wat Rits me toevertrouwde met diepere achtergronden te maken zou kunnen hebben. Toen ik Rits er naar vroeg, bleek hij er eerst niet over te willen praten, maar uiteindelijk heeft hij me het verhaal van Mafalda en Faroek en Isis toch verteld. James belde me later opnieuw om te vertellen dat ik erg voorzichtig moest zijn in telefoongesprekken, mailings en het onderzoek. Ik realiseerde me dat ik met een bijzonder historisch onderzoek bezig was. James en ik waren het er over eens dat ik het mysterie van Isis bij het schrijven van een boek en/of filmverhaal over Rits centraal moest stellen. Over mijn eerste ontmoeting met Rits heb ik in de inleiding van dit boek uitgebreid geschreven. Het avontuur dat ik ben aangegaan zou zeker voortijdig zijn beëindigd als Rits niet op miraculeuze wijze in het ziekenhuis aan de dood was ontsnapt. Zijn herstel ging langzaam. De dag voor hij het ziekenhuis mocht verlaten heeft Rits me verteld, dat toen hij op sterven lag, hij een beeld van Mafalda en Isis voor zich zag en dat hij zich realiseerde dat zijn missie op deze aarde nog niet afgelopen was. Ik kon alleen maar aannemen dat dit waarschijnlijk gerelateerd was aan Isis. Rits verliet het ziekenhuis en nam zijn intrek bij mij om aan te sterken en verder aan het boek mee te werken. Dankzij mijn inspanningen en geholpen door het netwerk van James, is het verhaal opgeschreven en gepubliceerd. Is het zijn opdracht om het grafdeksel van Isis terug te brengen naar haar rustplaats in Egypte, met de boodschap dat de geschiedenis van het Egyptische volk nauw verweven is met de Europese geschiedenis, zowel cultureel, raciaal als maatschappelijk. De boodschap van Isis betekent vrede. Het onschatbare grafdeksel en de bijbehorende krachten zouden opnieuw kunnen ontwaken in de gedachtewereld van mensen om alert te blijven tegen duistere machten. Isis was een lichtend symbool van universele vrede en eenheid voor de mensheid geweest en zou dit opnieuw kunnen worden. In dit licht gezien kunnen we zijn vervelende ervaringen met juridische en medische instanties, evenals duistere mediacampagnes beschouwen als pogingen om de stem en boodschap van Isis voorgoed het zwijgen op te leggen. Terwijl de kunstmaffia en andere geheime groeperingen waarschijnlijk op zoek waren naar het grafdeksel van Isis, heeft de eikenhouten plank met simpele afbeelding van Isis als gewone sterveling een poosje veilig in een Zwitserse bank gelegen. Vanaf 1969 werd Rits de bewaker van het grafdeksel. Hij dacht, dat als hij daarmee gelokaliseerd zou worden, er een einde aan zijn leven gemaakt zou worden. Op een koude regenachtige morgen in Nederland, naderden we na talloze omzwervingen een geheime locatie in de buurt van Amsterdam. We gingen een villa binnen aan de oever van de rivier de Amstel. De deur werd geopend door een dametje van Midden-Oosterse origine. Ze

111

112 keek Rits aan en kreeg tranen in haar ogen, toen ze zei:”Het is een lange reis geweest, is alles in orde met je?” Rits antwoordde:” Ik ben er weer en voel me goed. Kunnen we er naar kijken?” Tezamen met Rits en James ging ik gevolgd door het dametje een kamer in de villa binnen. Onder een bed verborgen bevond zich het grafdeksel van Isis. Toen ik het zag voelde ik opnieuw de aanwezigheid van een buiten de materiële wereld gelegen geest en symbool. We hebben het grafdeksel buiten het bereik gebracht van hen die de boodschap van vrede in het Midden-Oosten niet willen. We hebben de oudste afbeelding van Isis op een geheime plek buiten Holland in veiligheid gebracht, om in het bijzijn van wereldwijde media, de teruggave van het grafdeksel te organiseren naar de rechtmatige rustplaats in een graftombe in Egypte. Bovenstaand verhaal hebben James en ik samen geschreven. In de tijd dat James bij Rits en mij in Heerenveen verbleef. Rits zat op dat moment door al zijn zorgen en werken niet lekker in zijn vel. In het dagboek kun je lezen hoe het verhaal verder is gegaan.

9 Appendix 9.1 Bronnenlijst 1. “Ik wil de mensen choqueren”, artikel van Gerth van Zanten in De Telegraaf van zaterdag 30 november 1963 2. “De “kunstgrepen” van Rits van Kooten”, Arnhem januari 1964 3. “Vier Arnhemse kunstenaars dreigen met hongerstaking”, “Laatste redmiddel om aan werkruimte te komen”, in Arnhemse Courant van dinsdag 21 januari 1964 4. “Vijf Arnhemse kunstenaars willen ‘daden na woorden’ ”, “Wat doet de gemeente?”, in Arnhemse Courant/Gelders Dagblad van vrijdag 24 januari 1964 5. “Beroep kunstenaars op fractieleiders”, De Telegraaf van dinsdag 28 januari 1964 6. “Kunstenaars in hongerstaking”, januari 1964 7. “Vinkenoog opent expositie van Arnhemmer Jacob Rits”, Gelders Dagblad, woensdag 17 februari 1965 8. “Rits van Kooten”, Arnhem 1966 9. “Abstractie roept vele raadsels op”, artikel van Johan Wesselink in Gelders Dagblad van 13 oktober 1966 10. “Onderzoekingen van Rits van Kooten”, “Steentijd voor nu en toekomst de leerschool”, artikel in Arnhemse Courant, zaterdag 21 februari 1970 11. Rits van Kooten in objektief gezien, de Nederlandse kunststichting 1973/1974 12. “Wolkenkrabbers verdrijven Veluwezoom van schilderijen”, in Arnhemse Courant van zaterdag 19 juli 1975 13. “Rits van Kooten in museum Arnhem, 12 augustus 1975 14. “Tuinbankstel”, in VN, jaargang 37, 27 maart 1976 15. “De stenen van Rits van Kooten”, artikel Max Pam in Het Gewicht, april/mei 1976 16. The Tribune, Nassau and Bahama Islands Leading Newspaper van woensdag 1 en zaterdag 4 december 1976 17. “Willeke en Rits op de Bahama’s”, De Telegraaf, december 1976 18 Succesvolle reis Arnhemse schilders naar Bahama’s, Arnhemse Courant donderdag 6 januari 1977 19 “De uitgelijnde wereld van Rits van Kooten”, artikel van J.C. v.d. Waals in Bouw nr. 5 van 5 maart 1977

112

113 20 “Rits van Kooten; De autonomie van het beeld”, artikel van Hennie van de Louw in Kunstbeeld, 1977 21 “De koningin als gebouw”, artikel van Stan Huygens in De Telegraaf van woensdag 20 juni 1984 22 “De werkelijkheid onder vergrootglas”, artikel van Hennie van de Louw in het Parool van 11 juli 1984 23 Leo Duppen, “Rits van Kooten schildert de tekens van onze tijd”, in Kunstbeeld, juni/juli 1984, pag. 54 en 55 24 “Amsterdamse kunstwereld bang voor benoeming Fuchs”, artikel in NvdD van 10 januari 1985 25 “Ik ben al blij met goede lichtval” “Opdracht Van Kooten voor portret vorstin puur toeval”, in Het Parool van zaterdag 20 april 1985 26 “Test uw kunstkennis” vraag 6 van quiz is schilderij“Asylum”, Zweeds gekkenhuis, in Tijdschrift voor Beeldende Kunst, Samson Uitgeverij Alphen a/d Rijn 27 “Rits van Kooten “Paintings Exhibition/Exposición de pinturas, Barcelona, 1987 28 “Rits van Kooten busca suport per un centre cultural a Barcelona”, Catalaans, 18 november 1987 29 “Vier in Zwarte Panter”, artikel in Het Volk-DNG (Antwerpen) van zaterdag/zondag 20/21 augustus 1988 30 “Knuffelzacht in Tukkerland”, in HP “Milieu” van 10 september 1988, p.66 31 “Vijf kunstenaars in De Zwarte Panter” artikel in Gazet van Antwerpen, 25 augustus 1988 32 “Op De Kring”, in HP “Milieu”van 28 januari 1989, p.58 33 “Ontwerp Bofill voor driehoek Kalverstraat”, in Het Parool op frontpage van maart 1989 34 “Rits van Kooten wil Arabieren verbazen” “Kunstenaar mag voor miljoenen paleis inrichten”, artikel van Frans Raven in De Telegraaf van zaterdag 1 april 1989 35 “Oud-Arnhemmer assistent Bofill” “Rits van Kooten koestert grootse plannen” artikel van Gerlof Leistra in de Gelderlander van donderdag 20 april 1989 36 “Rits van Kooten: de binnenkant van Bofill”, in Bouw nr. 9 van 5 mei 1989, p. 5 37 “Stedelijk wil uitgeleend werk niet teruggeven” “Kunstschandaal rond werk van Mondriaan”, in: De Telegraaf, 23 augustus 1989 38 “Kunstenaar Rits van Kooten over “Mondriaan-zwendel’’ “Ook Wim Beeren zit in het complot”, in: Alkmaarsche Courant, 25-8-89 39 “Geest Van Doorn waait nu op cassette”, artikel van Ares Koopman in Arnhemse Courant van 31 mei 1991 40 “De magische drijfveren van een paradijsvogel” “De hof van Eden lag in Arnhem en nergens anders”, in VN nr. 42 van 20 oktober 2001 41 “Arnhemse schilder met Twin Towers naar roem” “Van Kooten plaatst Paradijs vlakbij Arnhem” in de Gelderlander, donderdag 3 januari 2002 42 “Sonsbeek ”93 en de Arnhemse Architecten” Bouwkunst en Architectuur in de Kunstmetafoor, Stichting Qualitectonica, Arnhem, 1993 43 Willem Hietbrink en Ronald Lagendijk“Kwispelen met taal”, “Met Oertaalwoordenboek”, Phoenix & den Oudsten Uitgevers, Rotterdam, 1994, oplage van 400, speciaal vervaardigd voor Inizio 44 “Thet Oera Linda Bok”, naar een handschrift uit de dertiende eeuw, eigendom der familie Over de Linden, aan Den Helder. Bewerkt, vertaald en uitgegeven door Dr. J.G. Ottema, tweede uitgave te Leeuwarden, bij H. Kuipers, 1876 45 “Artistiek Duo Pieter Engels en Rits van Kooten maakten 3 kunstdoubletten voor Artis (ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van deze dierentuin)

113

114 46 J. van Doorn, “Mijn kleine hersentjes”, De Bezige Bij, 1972 47 Johnny (the selfkicker) van Doorn, “De geest moet waaien”, De Bezige Bij, Amsterdam, 1977 48 Ignasi de Solà-Morales, ‘’Gaudi ‘’, Edicions Polígrafa, S.A., Barcelona, 1983 49 Ruud Heinsius, ‘’Er wordt zoveel verzwegen”, Gopher Publishers, Groningen, 2000 50 G.J.M. Bartelink, “Prisma van de mythologie”, vijfde, geheel herziene en vermeerderde druk, Het Spectrum, 1988 51 Rainer Hannig, “Die Sprache der Pharaonen”, Großes Handwörterbuch ÄgyptischDeutsch (2800-950 v. Chr.) Verlag Philipp von Zabern, Mainz, 1995 52 E.A.Wallis Budge, “An Egyptian Hieroglyphic Dictionary in two volumes” Dover Publications, Inc., New York, 1978 53 P.J. de Rijke, “Hoogtepunten van de Friese Cartografie” 54 William J. Paff, “The Geographical and ethnic names in the ÞíĐriks Saga”, Mouton & Co, ‘s-Gravenhage, 1959 55 Cornelius Tacitus, ”Sämtliche Werke”, Phaidon-Verlag, Wenen, 1935 56 Caesar, “De Gallische Oorlog”, De Nederlandse Boekhandel, Antwerpen, 1981 57 P.M.J.E. Jacobs, “Beeldend Benelux”, biografisch handboek, Tilburg, 2000 58 Achille Bonito Oliva, “Transavantgarde international’’, (La transavanguardia internazionale), Milaan, 1982 59 Ruhrberg, Schneckenburger, Fricke, Honnef : “Kunst van de 20e eeuw”, Deel 1 Schilderkunst, Taschen/Librero, Keulen 2001 60 Caroline Tidsall, “A secret block for a secret person in Ireland”, 61 Bruno Meissner, “Assyrisch-Babylonische Chrestomathie für Anfänger”, Leiden, 1895 62 W. Erichsen, “Auswahl Frühdemotischer Texte”, Kopenhagen, 1950, 1. Heft: Texte; 2. Heft: Umschrift und Glossar; 3. Heft: Schriftliste 63 Georges Dottin, “The civilization of the Celts, Genève, 1980 64 Pieter A. Scheen, “Lexicon Nederlandse beeldende kunstenaars 1750-1950 65 Global Architect 4 “Ricardo Bofill, Taller de Arquitectura” A.D.A. Edita, Tokio, 1985 66 Frank Hole en Robert F. Heizer, “An introduction to prehistoric archeology” Holt, Rinehart and Winston, Inc, New York, 1965 67 Pieter Engels, een overzicht van schilderijen en tekeningen 1957/2002 68 Karel Glastra van Loon & Paul Keysers, “Wie bedroog wie in de kunstwereld ? ”, in Vrij nederland, 1989 69 Edgar Wind, “Kunst en anarchie”, Meulenhoff, Amsterdam, 1973 70 Nibelungenlied, Zutphen, 1926 71 “Rus voorkwam kernoorlog in 1983”, in De Gelderlander van zaterdag 22 mei 2004

9.2 Schilderijententoonstellingen 1. 2. 3. 4. 5. 6.

VECU, Antwerpen, 1960 en 1962 Galerie A, Arnhem, 1962 en 1965 Van Reekumgalerij, Apeldoorn, oktober 1966 Galerie de Haas, Rotterdam, 1966 Galerie Epok, Velp, 1966 De Waag, Nijmegen, 1966

114

115 7. Galerie 845, Amsterdam 1965-1975 8. Groninger museum voor stad en lande, Groningen, 25 februari tot 28 maart 1967 9. Galerie 845, Amsterdam, 12-26 mei 1972 10. Galerie Metz&Co., Amsterdam 12-26 mei 1972 11. Gemeentemuseum Arnhem/ Arnhems museum, augustus 1975 12. Martha Jackson Gallery, New York, 9 juni-2juli 1976 13. Galerie Krikhaar, Amsterdam, 12-30 maart 1977 (1976-1980) 14. Galerie Brinkman, (tezamen met Pieter Engels), Amsterdam, 8 oktober-4 november 1977 (1981-1986) (Jacqueline de Jong had een relatie met Hans Brinkman) 15. Foire D’Art Actuel, Brussel, 1981-1986 16. F.I.A.C. (Federation International Art Contempory), Parijs, 1981-1986 17. Galerie Brinkman, Amsterdam, 9 juni-14 juli 1984 18. Galería De Arquitectura, Barcelona, november 1987 19. Galerie Brinkman, Amsterdam, 21 januari-5 maart 1988 20. Yaki Kornblit, Milaan, 21 januari 1988 (samen met Pieter Engels) 21. Galerij De Zwarte Panter, Antwerpen (tezamen met nog vier schilders), tot 11 september 1988 22. Interarte 89,Valencia, 1989 9.3 Schilderijen: architectuur en hard-edge 1. Schilderijen uit beginperiode, door Franck Gribling als hard-edge betiteld: o.a.175x110 cm, autolak op linnen, in bezit van dochter Ster, Twee maal 150x150 cm, 100x150 cm, 110x75 cm, 175x110 cm, 140x105 cm, 120x100 cm. 2. Antwerpen mon amour, 1960, gekocht door Rik Ancké in Antwerpen 3. Compositie nr. A5, SZ 32871, typisch het tegenovergestelde van hard-edge, 90x110 cm, 1966 staat achterop, voorop 1961 4. Zelfportret uit 1961, 40x60 cm, eigen bezit 5. Arnhem mon amour, 175x140 cm?, 1962 6. G 20 uit 1964, ondertekend met Jacob Rits 7. London, 200x275 cm, 1965 8. Stripes, 150x150 cm, 1965 (in museum bij Malmö) 9. Compositie, 150x150 cm, 1965 10. Benarès, 200x175 cm, 1965 (waarschijnlijk in Stuyvesantcollectie) 11. Brazzaville, 200x275 cm, 1966 12. L’Arène, 200x 275 cm, 1966 (Stadhuis van Arnhem ?, vragen naar Steve Degen) 13. Loemoemba, 200x275 cm, 1966 ( gemaakt in opdracht van leden Congolese regering die in Brussel op bezoek waren, geëxposeerd in Metz&Co) 14. Two days, 475x225 cm, 1966 15. Two days Jeruzalem (vernietigd door Enka Glanzstoff) 16. Asia, 475x275 cm, 1966 (vernietigd door Enka Glanzstoff) 17. Bagdad (Ishtar poort), 200x200 cm, 1966 (beschadigd teruggekregen van het ministerie in 1975. Staat in garage Osada.) 18. Eurazië, 300 x 400 cm, vernietigd door Enka/Akzo/Nobel 19. Drops, 150x150 cm, 1966 (hangt in Peking bij L.S. Chow) 20. High road, 150x150 cm, 1966, hangt bij Peter Israel. 21. Njet, 150x150 cm, 1966 22. B.2, in december 1966 aangekocht door Gemeente Arnhem

115

116 23. B.10, in januari 1967 aangekocht door Gemeente Arnhem 24. De doeken Kashba en Lucky road, in augustus 1969 aangekocht door het Gemeentemuseum Arnhem 25. Hé man I see ‘n Rits, 100x85 cm, 1967 (Gemeentemuseum Arnhem) 26. Vietnam, 200x275 cm, 1967 27. No, 450x275 cm, 1967 28. E36, 200x200 cm, 1967 (Gekocht door contraprestatie) 29. Vietnam, Two days, en nog twee (Brazzaville?)lagen opgerold achter getimmerd plafond in kelder St. Antonielaan 21 in Arnhem. Verschillende miniaturen van Ster van Kooten als klein meisje,(1 in Egypte bij Essam Osman, in ruil voor verstrekt visum en 1 bij Ster zelf en nog een stuk of 10 o.a. in bezit van Christell Kennedie, Rob Klap, enkele zijn gestolen. 30. Seascape en een zelfportret (in rood), evenals 2 studies van dochter Ster in bezit van Christell Kennedie. 31. “Amazone”, 50x60 cm, groen land gezien vanuit een vliegtuig, gegeven aan Gert Jan Dröge als wederdienst. 32. Bijlmermeer-serie (±20 stuks) allemaal olieverf op linnen: 1) 150x150, collectie H. Lammers Almere 2) Bijlmermeer II, olieverf op doek, 140x105 cm, 1972. Dorien van der Waerden heeft het schilderij van de flat waar het Israelische vliegtuig op zou neerstorten. 33. World Trade Center NY (± 42 stuks, waarvan enkele geschilderd toen het gebouw nog niet af was) Sommige doeken uitgevoerd door: de JapanseYuri Yamasaki (familie van architect WTC), de Française Loulou, de Belgische Christine de Koninck, de Belg Tony Lagrière, de Amerikaan Alby Scot en de Amsterdamse Katinka Gun :WTC poetry , beide 100x100 cm, collectie Rietschoten-Houwens Rotterdam WTC 5, 150x175 cm, collectie Streep NY WTC 7, 150x150 cm, collectie Heinsius Otterlo Twee keer een WTC in bezit van museum Booymans-Van Beuningen, waaronder een mislukte restauratie door Rits, ooit beschadigd door werkster met stofzuiger. Een WTC met Marilyn Monroe en een met Brigitte Bardot (Dylan’s desire) nu bij Internatio-Müller / Imtech KUNSTcollectie. Een WTC, 100x100 eerst in bezit van collectie Wallenberg Zweden, nu bij een Amerikaan. Een WTC “De Ana Purna” (Mount Everest). Een WTC met ijzeren frame (mocht niet in vliegtuig) aan Paul Biase in New York geschonken.

116

117

34. 10th Avenue Exon Building, NY, 200x200 cm,1980 (laten uitvoeren door Yuri Yamasaki, ode aan Mondriaan), collectie Benraad Nijmegen? 35. idem Exon een kleinere 100x100 cm, de oorspronkelijke zelf gemaakte (waarschijnlijk in bezit van Biase, die ook een WTC in zijn bezit heeft gekregen dat in Nassau heeft gehangen) 36. idem 200x200 37. Daï Ischi Kanji bank in Tokio, olieverf op linnen, gesigneerd 1980, in bezit van fabriek Rietschoten-Houwens 38. Dai-Ichi Kangyo Bank, zeefdruk, 70 x 60 cm, in bezit Abnamro 39. zonder titel, 1980, litho, 40/100, 60 x 60 cm, in bezit Abnamro 40. Japans bankgebouw in Tokio, 150x125 cm gesigneerd 1980 (James zie nr.63)

117

118 41. La Grande Motte, Zuid-Frankrijk, (7 stuks)1981, een in bezit van de gebr. Inden en een in collectie Nagelkerke (een keer uitgeleend aan collectie Stuyvesant Zevenaar) een collectie Alfred Heineken (gesigneerd, 1981, 200x150 cm) 42. De Noordzee, 400x200 cm, 2 delen, Stockholm, 1981 collectie Stig Ostman Zweden 43. Aven. Louise Brussel, 200x200 cm, collectie S.Ostman 44. Seascape, olieverf op linnen, aan Franck Gribling gegeven 45. Reflections on Mies van der Rohe (naam architect), olieverf op linnen, 150x 120 cm, Chicago1983, collectie Johanson Malmö 46. Nippon University, 150x125 cm,1983 47. Asylum, olieverf op linnen,150x125 cm, Stockholm 1983, in bezit van Max Hasveld te Amsterdam 48. Kaufhaus in Karlsruhe, olieverf op linnen, 150x125 cm, 1983 49. Swedisch Summer/Autumn/Paradise/Impression, (± 10 stuks) olieverf op linnen, 1983 een volgens Rits achterovergedrukt door J. Boers, een gekocht door rijke Lap, 3 in Zweden verkocht, 1 aan Arend ter Horst, verschillende hangen in Haagse regeringsgebouwen. 50. Sacrale Familia (4 stuks van de top), olieverf op papier,1987 e.v. een in bezit Willem Nagelkerke, 100x140 cm, Internatio-Müller, Rotterdam 51. El Castel, Barcelona, 150x150 cm, olieverf op linnen, 1987 52. Walden, serie olieverf op canvas : 1) Detail Walden 150x150 cm, 1984 2)olieverf op papier 110x73 cm Cergy Pontoise nabij Parijs, 1987 3) olieverf op paper 110x73 cm Les Arcades du Lac nabij Parijs ,1987 4) olieverf op papier, 70x81 cm Marne La Vallée, 1986 5) olieverf op papier, 70x81 cm, Palace Abraxas , 1986(ook nabij Parijs) 6) olieverf op papier, 73x110 cm, Interior Walden, 1987 7) olie op papier, 100x70 cm, Marne La Vallée Parijs, 1987 8) olieverf op papier, 100x70 cm, Marne La Vallée,1987 9) olie op papier, 110x73 cm Casa Batlló (architect Gaudí)Barcelona, 1987 10) olieverf op papier, 110x140 cm,Detail Sagrada Familia, 1987 11) olieverf op papier, 110x140 cm, Detail Sagrada Familia 12) olieverf op papier, 100x140 cm, Detail Sagrada Familia, 1987 13) olieverf op linnen, 150x120 cm, Detail Interior Walden, 1987 14) olie op papier, 70x100 cm,Detail Marne La Vallée,1987 15) olieverf op papier, 70x100 cm, Exterior Walden Barcelona, 1987 16) olieverf op papier, 100x70 cm, Cergy Pontoise nabij Parijs, 1987 (in bezit van de familie Cella te Milaan)+ serie Gouache 4 stuks: 1) 65x65 cm, Detail Antigone Montpellier, 1985 (in bezit van Benet Rossell te Barcelona) 2) 100x70 cm, Exterior Walden, 1983 3) 100x70 cm, Exterior Walden, 1983 4) 100x70 cm, Walden, 1983 (eigenaar is waarschijnlijk Van der Straatten in Amsterdam) 53. Gebouwen nabij Erasmusbrug te Rotterdam van architect Piet Blom, volgens Rits de beste architect uit de 20ste eeuw van Nederland, gestorven in de bijstand te Edam 54. WTC Amsterdam (2 stuks), 150x125, naar de mening van Rits is de voorkant in “vuile” handen van Streefkerk en de achterkant in “smerige” handen van Plasman 55. Japan Today, olieverf op linnen, 200x200 cm, provinciehuis Lelystad 56. Japan Today II, 150x300 cm, collectie J. Kennedy o.a Dublin 57. Avn. des Souvereighn Brussel, 200x150 cm, collectie J. Mac.Cann 58. Leerdammer, olieverf op linnen, 200x250 cm (als reactie op uitspraak vrouwelijke Franse minister, Edith Cresson ) 59. Marne, olieverf op papier, 100x100 cm 1988 Parijs 60. Vallée du Marne Paris, “laatste” schilderij, 1990, gekocht door café-eigenaar in Wijk bij Duurstede 61. Schilderijen in bezit van Heinsius: “Martha”, 1961, 60x70 cm; universeel portret; zebra’s 125x150; landschap Schaarsbergen, 110x95 cm; “Anouska van den Burg’’,

118

119 80x100; 2x een Veluwelandschap 110x85 cm, WTC uitgevoerd door Yuri Yamasaki, 200x150 cm 62. Schilderijen in bezit van Willem Nagelkerke 63. Schilderij in bezit van Stuyvesantcollectie: 300x200 cm, 1966, geen titel, iets met circels, hangt niet in Nederland 64. Diverse schilderijen in handen van familie 65. Schilderijen in bezit van James de Vos: naast Japan to day II (= berg Fuji-jama in twee delen), bankgebouw Lehman in wijk Sinyuku te Tokio, Kitchendreams (Willeke van Ammelrooy) en een portret van Siobhan (1995). 66. 110x73 cm Casa Batlló (architect Gaudí)Barcelona, 1987 =Schoorstenen van Casa Batlló (Gaudi) en een Walden San Just Desvern , Collectie Marten Tulleners Amsterdam 67. Een interieur 150x120 cm en een exterieur 150-120 cm van Walden uit 1987, Collectie Krob 68. Palmbomen in California 3x Collectie Patricia Lane, Huntinghton Beach Los Angeles 69. Vele kinderportretten door Rits soms in opdracht gemaakt tijdens studententijd. Hij wenst deze niet als kunst van Van Kooten te beschouwen. Het schilderen van vierjarigen is waanzinnig moeilijk. Ze zijn daarom niet in deze lijst opgenomen. 70. Portretten van: Marjolein en Jacobée, Setsuko (half Hollands/half Yamato), Patricia Lane, Luc Monheim, Jacqueline?, Patricia Orlov, Christell Kennedie, Mafalda Marouf, Jacobus van Kooten en Patricia Orlov* *Rits leerde de Patricia kennen tijdens een opening van Wols in het Stedelijk museum te Amsterdam. Ze was toen 14 jaar oud. Haar vader en moeder vroegen bij deze gelegenheid aan Rits:” Wil jij onze dochter nou eens leren wat kunst is?” Rits heeft haar toen over kunst verteld aan de hand van schilderijen. De gouaches van Wols vond Rits maar niks, dus liet hij haar de schilderijen die in het Stedelijk hingen zien. 9.4 Schilderijen: World Wide Woman Serie (1970 t/m 2004) 1. 2. 3. 4. 5. 6 7 8 9 10 11 12

Cleo Campert (2 stuks) Patricia Lane Marilyn Monroe (3 stuks): America, The kiss en een in bezit van Skene Brigitte Bardot, (2 stuks)120x120 cm en waarschijnlijk 100x100 cm, St.Tropez Willeke van Ammelrooy (zeker 3 stuks) (1 verdwenen uit huis Anna Pope) Kitchendreams (Willeke van Ammelrooy), olieverf , 100x80 cm, 1975 Patricia Orlow Yuki Osada, 150x125, 1978 Yuki, het gezicht van de DHG, 150x125 cm, collectie Japanse Leger Fong Leng Mafalda, een miniatuur Koningin Beatrix, groot doek, meerdere jaren aan gewerkt, 1985 Rits confronting the face of Elsbeth Bouma, 50x60 cm, 2003/2004

119

120 9.5 Jaartallen levensloop 1941 8 mei 1941 Rits van Kooten officieel geboren te Lochem. 1943 Portret van Rits gemaakt door schilder Frans van den Berg. 1945 Familie Van Kooten verhuist naar Arnhem. 1947 School met de Bijbel, de Lombokschool. 1952 School met de Bijbel, Prinsessenschool. 1953 De Lorentz HBS (2 jaar.) 1955 Avondschool voor kunst en nijverheid. 1956 Studie aan Kunstacademie Den Bosch. 1957 Studie aan Kunstacademie Arnhem 1959 Studie aan Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten in Antwerpen, tevens aan de Sorbonne te Parijs. Leert Mafalda Marouf kennen. 1960 Militaire ervaringen in Algerije. Aanvang studie van het Oera Linda Boek 1960 Kennismaking met Japanse zus. Begin van de Augustusgroep in Parijs 1962 Met Frans paspoort naar Japan om samen met Japanse zus, belangrijke mensen te ontmoeten en te praten over impact A-bom Nagasaki 1963 Afstuderen in Antwerpen en Parijs. Terug naar Arnhem en start archeologisch onderzoek. 1964 Start onderzoek latere AX-1 theorie. Bezoek van BVD. 1967 Rits van Kooten in conflict met Nederlands cultuurbeleid 1969 Conservator van het grafdeksel van Isis. 1971 Eerste contacten met Russen te Parijs. 1972 Oprichting DHG te Japan. Benoeming tot Lord of Deshima. Bezoek aan de Caltec in Passadena en de UCLA in Los Angeles. 1973 Betrekt gehuurde woning aan de Honthorststraat 14 te Amsterdam. 1974 Gesprek met Anwar Sadat over DNA. 1975 Martha Jackson Gallery in New York verkrijgt monopolie schilderijen Rits in VS. 1976 Filmfestival en aanslag in Caïro. 1977 Maagoperatie in Andreasziekenhuis te Amsterdam. 1978 Huwelijk met Japanse Yuki Osada. 1979 Eerste tekenen van agorafobie bij Rits in Japan. 1981 Weddenschap met Willem de Kooning. DHG van de modernste wapens voorzien en einde militaire onderhandelingen met Russen. 1984 Operatie “White Dragon” in gang gezet. 1986 Kunstcontacten in Zweden. 1987 Kunstproject in Barcelona. 1989 Benoeming tot artdirector Taller de Arquitectura. Ondertekening contract voor bouw paleis Abdul Aziz. Vlucht begin november eerst naar Wijk bij Duurstede, later naar Parijs. Agorafobie neemt ernstige vormen aan. Opname in Parijse kliniek. Hiaten in geheugen door gebruik van medicijnen. Stopt met schilderen. 1993 Taller de Arquitectura Holland gevestigd in Koningstraat 84 te Arnhem. 1994 Bezoek van Mafalda en Lady Di. Vlucht naar Parijs. DHG houdt als militaire beweging op te bestaan. 1996 Door Yuki uit Parijs opgehaald. Betrekken woning in Amstelveen. Film gemaakt over Rits en grafdeksel Isis door Hans Hamers.

120

121 1997

Foltering in Bijlmerbajes. Vervolgens opgenomen in kliniek te Arnhem en aangewezen op een bijstanduitkering. 1999 Rits betrekt woning aan Karel van Gelderstraat te Arnhem en richt zich op studie van de Nederlandse- en Oudegyptische taal. 2001 Benoeming tot tijdelijk leider Augustusgroep. Focus op wetenschap. 2003 In augustus aanvang gemaakt om levensverhaal op te schrijven. 2004 Opname in APZ Wolfheze op 14 juli 2005 Overleden op 26 februari te Wolfheze

9.6 Disciplines van Van Kooten 1. Schilderkunst vanaf 1955 tot 1989, herleving in 2003 2. Prehistorie en Oude geschiedenis vanaf 1964 3. Militaire wetenschap vanaf 1960 4. Politieke strategie vanaf 1981 5. Nederlandse taalkunde vanaf 1961 6. Psychiatrie vanaf 2004 9.7 Woonadressen Rits van Kooten 1945 Ruisdaelstraat 46 te Arnhem (in de woonwijk de Gulden Bodem) 1952 De Koningstraat 84 te Arnhem 1959 De Vlaeykensgang 5 te Antwerpen (Van Gogh heeft op nr. 4 gewoond) 1959 In Parijs stond Rits eerst ingeschreven in Hotel Europe in de Rue de Mouffetard, later betaalde Mafalda voor zijn verblijf in Hotel La Louisiane in de Rue de Seine te Parijs 1963 Koningstraat 84 te Arnhem 1965 Sint Antonielaan 21 te Arnhem 1966 Rappardplein 43 te Arnhem, samen met Christel (inval BVD), tevens atelier met hogedruk spuiten in de Walstraat 85 1967 Emmastraat 66 1968 Atelier op Prinseneiland 31 te Amsterdam woonadres in Bijlmermeerflat “Hofgeest”, tezamen met ex-vrouw Remco Campert en haar 2 kinderen: portret Cleo, eerste in reeks worldwidewomanserie 1971 Herengracht 166 te Amsterdam 1973 Honthorststraat 14 te Amsterdam, aangekocht door Dorien van der Waerden 1989 Bij zus Anna, IJsselsteen 68 te Wijk bij Duurstede 1990 kamertje bij Cor Mos, Rosmolen 51 te Wijk bij Duurstede, Sanatorium te Zeist, hotel Louisiane + kliniek in Parijs 1994 Koningstraat 84 te Arnhem, hotel Louisiane 1995 Meander 233 te Amstelveen, aangekocht door Yuki Osada (scheiding in 1993) 1997 Na foltering in Bijlmerbajes belandt Rits in Arnhem: verblijft achtereenvolgens in ziekenhuis Rijnstate, pension Sonnevelt, Walstraat 86 en uiteindelijk Karel van Gelderstraat 2 9.8 Vrouwen / vriendinnen Rits

121

122 1. Therèse, studeerde ook kunstgeschiedenis aan de Sorbonne, maar heeft het niet afgemaakt. Ze huwde met Rits in 1960 te Parijs, maar samenwonen ging niet. Uit dit nooit officieel ontbonden huwelijk is dochter Anouk geboren. Therèse nam een andere man. Anouk zou tot haar 17e niet geweten hebben dat Rits haar vader was. 2. Christell Kennedie, getrouwd met Rits in februari 1966 te Arnhem. Ze hebben elkaar in 1963 ontmoet. De huwelijkse samenleving duurt bijna 2 jaar. In 1967 is dochter Ster geboren. Ze is vernoemd naar Esther Zwart. De Joodse vrouw van zijn grootvader was Pietje Zwart uit Amsterdam. Rits heeft haar meisjesring van zijn moeder gekregen en draagt die altijd. Echtgenote Christell was volgens Rits gek op zijn vrienden. 3. Met Lucia Campert heeft Rits samengewoond in de Bijlmer. 4. Ikuko (Yuki =sneeuw) Osada, sedert 20 oktober 1978 onafgebroken in Nederland, maar de Japanse nationaliteit behouden. Huwelijk met Rits op 2 januari 1979 te Amsterdam. Getuigen waren toen Simon Vinkenoog en Jhonny van Doorn. Zij werd het gezicht van de DHG. Zoon Ryo van Kooten geboren op 19 april 1986 in ziekenhuis te Amsterdam. Yuki ging volgens Rits scheiden op advies van zus Jacobée. Rits heeft Yuki ontmoet in het Rijksmuseum, toen ze de Nachtwacht van Rembrandt bewonderde. Rits (met vriendin) sprak haar aan, zei dat hij ook een bekende schilder was en graag een schilderij van haar zou willen maken. Het huwelijk is op 8 april 1993 officieel ontbonden op grond van duurzame ontwrichting en het feit dat man en vrouw op dat moment reeds 3½ jaar gescheiden woonden. Rits zat toen in Parijs en wist niet dat hij officieel gescheiden was. Hij heeft de scheidingspapieren pas in 2004 gelezen. 5. Jimiko Honke, Japanse vriendin, geboren omstreeks 1950 in Hirosjima. Ze had in de jaren tachtig enkele jaren een eigen kamertje bij Rits en Yuki in de Honthorststraat. Ze werd verliefd op een vriend van Rits, Kazuo Kadonaga. Ze raakten tijdens hun huwelijk een kind kwijt als gevolg van radioactiviteit en zijn later naar de Japanse stad Kanazawa verhuisd. 6. Van 1967 tot 1977 is Rits ongetrouwd, maar heeft wel vriendinnen: verhoudingen met Linda van Dijk, Annemarie Oster, Willeke van Ammelrooy, Patricia Orlov en nog vele anderen. De Friezin en schilderes Titia Poelsma is zijn grote liefde (Titi) geweest, maar hij zegt er nooit mee naar bed te zijn geweest. Zijn verhouding met Willeke duurt ongeveer 1 jaar. Rits had haar omstreeks 1966 ontmoet in Rotterdam. Haar dochter Denise was toen ongeveer 2 jaar oud. Ze woonde in het atelier van Leenderd Jansée, een oud schoollokaal in Rotterdam. Rits vindt de plastieken van Jansée nog steeds ontzettend goed. Rits heeft in die tijd een Volkswagen Kever van Willeke gekocht. Leenderd pleegde later zelfmoord. 7. Fong Leng, volgens Rits een intrigante. Modewinkel in de P.C.Hooftstraat. Ze maakte o.a. kleren voor de vrouw van Carel Willinck. Hassan Z. is bezig geweest haar een modeshow in het Midden-Oosten te bezorgen. Rits kocht kleren voor zijn vrouwen bij haar. Een vriendin, maar grotendeels lesbisch. Rits heeft haar geschilderd in 1986/87. (Rits wil Fong liever niet in het boek noemen) 8. Dorien van der Waerden, een van de meest charmante vrouwen die Rits zegt te hebben gekend. Hij leerde haar kennen op De Kring. Zij kocht in 1973 een huis dat Rits had uitgezocht: Honthorststraat 14, vlak bij het Museumplein. Ze woonde samen met dochter Kika Keus en zoon Olof. Rits huurde de helft van het huis. Dorien was volgens Rits een middelmatige schilderes en heeft Mafalda in Amsterdam geschilderd. Kika had in de gaten dat geschiedenis voor Rits belangrijker was dan de schilderkunst. Rits heeft 16 jaar in de Honthorststraat 14 gewoond. Dorien was huurbazin en tevens goede vriendin van Rits, die haar kinderen ook als zijn kinderen beschouwde. Rits

122

123 heeft in de Honthorststraat samengewoond met Corinne en vanaf 1978 met Yuki, toen deze nog voor een Japans bedrijf in Düsseldorf werkte. 9. Corinne de Hart, onderwijzeres op de Cornelis Vrijschool, een prive-school. Hij heeft haar ook leren kennen op De Kring. Ze woonde met Rits samen in de Honthorststraat 14, maar heeft daarvoor ook op de Herengracht met Rits samengewoond. Het was een langdurige relatie, totdat ze verliefd werd op een badmeester van het Zuiderbad. Rits is met haar naar Zuid-Amerika (Cuzco in Peru) en Egypte (zij is naar Luxor geweest, Rits dagje Bagdad en naar de Sinaii geweest, ook afspraak met Sadat. Corinne was niet dominant, liet Rits vrij (hij ging bijna elke week naar Parijs) en ze was in de omgang heel plezierig. Na Corinne (ze erfde een paar miljoen van haar schoonmoeder, de vrouw van de secretaris van Prins Bernhard, De Graaff, maar stierf kort daarop aan kanker), kwam Willeke. 10. Wieke Ververs, volgens Rits een mooie vrouw en tevens een van de beste schilderessen van Nederland. 11. Aki Lehman. Kind van Japanse moeder en Amerikaanse vader. Was niet sexy, maar had leuke kinderen. Rits leerde haar kennen via James de Vos. Aki werkte voor de Lehman Bank. Rits heeft volgens eigen zeggen met haar gevreeën om bankgeheimen los te krijgen en heeft zo ook geld kunnen doorsluizen. Yuki, Willeke en Dorien hebben Mafalda gekend. Ster heeft Mafalda nooit gekend. Willeke is volgens Rits schakel tussen hem en Al-Qa’ida (betekent kade, naam bestond toen nog niet) De Egyptische arts Dr. Ayman al-Zawahri (draagt nu een baard) had zich in Cairo tijdens het filmfestival aan Willeke opgedrongen. Bevriend met de Saoedische familie Khashoggi. Mr X wilde Rits i.v.m. zijn maag onderzoeken. Rits had een tiental vrienden uitgenodigd (vrijkaarten toegestuurd) om de film “Het jaar van de Kreeft” te aanschouwen. Achmed Amer, toen al gepensioneerd, bij tv gewerkt, was ook door Rits uitgenodigd en had de latere rechterhand van Bin Laden meegenomen.

9.9 Vrienden van Rits Met name Willem Nagelkerke, Rik van Bentum, Johnny van Doorn, John Ubbink en Dr. Franck Gribling rekent Rits tot zijn vrienden, maar ook de Belgische architecten Christiaan de Ridder en Rudy Renson die volgens Rits door de drank een slecht plan bedacht voor de bouw van een instituut voor vreedzame toepassing van kernenergie in Deshima. Rudy was naar de mening van Rits verliefd op zijn model Martha. Wim Meuwissen zou ook verliefd zijn geweest op Martha. Zij dreef café ‘Het Pannenhuis’ in Antwerpen, aan het Conciencepleintje bij de door Pieter Paul Rubens ontworpen kerk. Onderstaande mensen rekent Rits eveneens tot zijn vrienden. Freddy Bervoets, professor aan het Nationaal Hoger Instituut. Professor Ryõ Namikawa, perschef en minister van voorlichting onder Hirohito en motor van het Japanse Nucleaire Leger. Rits heeft zijn zoon naar hem vernoemd. Willem van den Berghe, rechterhand en perschef van het Koninklijk Huis. Hij was op de hoogte van de gijzeling door het Japanse Rode Leger van de Franse ambassadeur in 1974 en stond bekend als een Nederlandse leeuw: niemand mocht aan koningin of vaderland komen. Prins Radjastan, ontmoet tijdens studietijd in Bombay, India. Hij gaf later les aan de Leidse Universiteit. Hij had een huis op het Prinseneiland. Rits woonde in 1968 ook op Prinseneiland, daarna weer een tijdje in Arnhem in het keldertje van zijn moeder, St. Antonielaan 21. Na de publicatie op

123

124 21 februari 1970, van het artikel over de steentijd, vertrekt Rits naar Amsterdam. Hij woont eerst op het Prinseneiland en daarna op de Herengracht.

9.10Karakterschets van Rits van Kooten Sinds mijn kennismaking met Van Kooten op zaterdag 24 mei 2003 in het cafeetje te Arnhem heb ik geprobeerd een typering van zijn karakter te geven. Zijn veelzijdige karakter is moeilijk onder een noemer te brengen. Hij kan heel charmant zijn en humoristisch, vooral in het bijzijn van vrouwen. Hij kan ook heel bedreigend overkomen en overmatig voor gevaren waarschuwen. Hij is arrogant en drank maakt hem tot een querulant. Alcohol beïnvloedt het centrum van verdraaiing, het maakt hem steeds meer geërgerd, opgewonden, verstoord. Aan de andere kant vertoont hij het gedrag van een lafaard en kan hij heel lui overkomen. Het portret van Elsbeth waar Rits halverwege september 2003 aan begonnen is, wacht in februari 2004 nog steeds op de finishing touch. Van Kooten lijkt bang het te ‘verkloten’. Hij verwacht perfectie en kan er moeilijk gelukkig of tevreden over zijn. Hij is een enorme controle freak en trekt alle aandacht naar zich toe. Krijgt hij die aandacht niet, dan heeft hij de neiging om weg te lopen. Hij is autoritair van aard en tegendraads in vele opzichten. Iemand die ergens voor of tegen is, hangt in mijn ogen scheef. Hij is niet in balans. Hij is slechts een vuilnisbelt van andermans opinies. De fatale fout die Rits in mijn ogen maakt is zijn directe chaotische communicatie met mensen. Hij belt met ambassades in mijn bijzijn. Zelfs in het weekend. Hij zegt ook geheime telefoongesprekken te voeren vanuit telefooncellen. Hij schrijft veel brieven, die hij niet allemaal verstuurt. Als doe-het-zelf terrorist blijkt hij naast politici en ambtenaren, ook familie, vrienden en bekenden middels brieven en telefoontjes lastig te vallen, te beledigen en zelfs te bedreigen. Het lijkt er op dat Rits tot 1989 als een soort katalysator wilde fungeren voor de Amsterdamse kunstwereld. Hij beschikte echter over onvoldoende kwalificatie-eisen en diplomatie om de heersende politieke en intellectuele kringen te bekoren. Hij heeft vaak onnodig vijanden gemaakt, door het werk van bekende Nederlandse kunstenaars naar zijn mening op hun plaats te zetten. Hij probeerde zijn kunstvisie aan invloedrijke museumdirecteuren op te dringen. Ze moesten het werk van kunstenaars als Woody van Amen, Armando, Gustave Asselbergs, Rik van Bentum, Albert Blitz, Mark Brusse, Kees van Bohemen, Hans Hamers, Henk Peters en Jan Sierhuis een prominentere plaats geven, omdat ze in de ogen van Rits beter en belangrijker waren. Door zijn eigen kunstwerken ook buiten galeriehouders om te verkopen heeft hij ook hen op hun tenen getrapt. Is Rits het slachtoffer geworden van zijn eigen imago? Door zijn onbegrijpelijke verhalen werd hij door velen als een fantast gezien. Het verschil tussen gelijk hebben en gelijk krijgen lijkt een levenslang gevecht te zijn geworden. Zijn vertrouwen in mensen is als gevolg van serieuze tegenwerking vrijwel verdwenen. Hij blijft evenwel in zichzelf geloven. Zijn enorme ego is natuurlijk een illusie, maar het belet hem zeker niet om van zijn leven een kunstwerk te maken. Hij heeft een overdreven gevoel van eigenwaarde, een manie om gedurig over zichzelf te spreken. Dit egotisme leidt af en toe tot egomanie, zelfoverschatting. Daarnaast is hij onmiskenbaar egocentrisch: hij maakt zijn eigen ‘ik’ tot middelpunt van alle beleving, denken en handelen. Personen die egoïstisch worden genoemd, krijgen doorgaans een of meer van de volgende etiketten opgeplakt: hebzuchtig, zelfzuchtig, zelfingenomen, wantrouwig en hooghartig. Hebzucht komt voort uit angst en uit hebzucht groeit nog meer angst. Rits is naar mijn mening heel erg hebberig en angstig aangelegd. Hebzucht is de drijfveer voor zijn handelingen en zorgt er voor dat hij zijn spel niet altijd eerlijk speelt.

124

125

Zijn agorafobie belemmert hem wel om gewoon van A naar B te reizen en alleen via de weg van gewenning kan hij een vertrouwd gevoel krijgen. Hierdoor is hij eerder geneigd zich aan materie vast te klampen dan aan mensen. Hij lijkt in mijn ogen weinig liefde te voelen en is meer geïnteresseerd in zekerheid, veiligheid. De mensen die hem als een leugenaar en fantast afschilderen, beschouwen hem niet direct als een persoon die zou kunnen lijden aan mythomanie. Mythomanie is een ziekelijke neiging tot liegen en fantaseren en heeft verschillende verschijningsvormen. Soms gaat het gepaard met debiliteit, maar het kan ook leiden tot zelfbeschuldiging, het doen alsof men de dader is van een misdrijf, waaraan men echter part nog deel heeft. Weer een andere vorm is het snoeven over allerlei gefantaseerde avonturen, dikwijls op seksueel gebied, of over denkbeeldige heldhaftige wapenfeiten. Ook schijnt mythomanie te kunnen leiden tot het simuleren van allerlei niet-bestaande ziekten, om de aandacht van de omgeving te trekken. Hoewel hij je verzekerd niet beroemd te willen worden is het evident dat hij er wel naar streeft. De grootheidswaanzin of megalomanie valt duidelijk uit zijn fantasieën af te leiden, maar hij leek me niet direct een gevaarlijke gek, wel onberekenbaar. Het leugenachtige leven dat hij denkt te hebben of heeft geleid, bevat voldoende waarachtige aspecten en dus de last van een “echt” geloofwaardig leven. Hij heeft trouw gezworen aan koningin Beatrix, Mafalda en Michico Shoda. Vorstinnen over respectievelijk Nederland, Egypte en Japan. Naast megalomanie en mythomanie kan hij ook aan een ernstige vorm van schizofrenie lijden. Schizofrenie herkennen is niet altijd gemakkelijk. Je kunt het vaak niet aan de buitenkant zien en het kan een tijd duren voordat de symptomen zichtbaar worden. Mensen die de ziekte hebben, kunnen of willen niet onder woorden brengen waar ze last van hebben. Bovendien uit de ziekte zich bij geen twee mensen op dezelfde manier. Toch zijn er tal van signalen die op schizofrenie kunnen duiden en een aantal daarvan zijn bij Rits te constateren. Hij kan op een, voor anderen, onbegrijpelijke manier angstig of in de war zijn. Hij heeft moeite om in werk en studie te presteren wat er normaal gesproken van hem verwacht kan worden. Hij hangt verhalen op over complotten of geheime organisaties en betrekt daarin soms zijn ex-echtgenote, Yuki. Ook de manier waarop hij zichzelf verwaarloost en zijn omgeving afschrikt of irriteert is een symptoom, evenals onvoorspelbare woedeuitbarstingen. Hij kan de hele dag in bed liggen en tot diep in de nacht tv-kijken of lezen. Hij zegt voortdurend weer iemand anders te zijn en dreigt soms zichzelf iets aan te doen. Tijdens mijn werkproces met Van Kooten merk ik voortdurend dat hij onbewust in gevecht is met zichzelf. Via een moeizaam betoog drijft hij als het ware een intellectuele duivel uit die in zijn innerlijk schuilt. Hij kan zich verbaal in woorden uitdrukken. Zijn drang naar intellectuele precisie bemoeilijkt een juiste woordkeus om het op schrift te zetten. De verhalen die hij mij toevertrouwt lijken ook te wijzen op zijn verlangen naar een heilstaat. Hij wil alles in de maatschappij op grond van zijn utopische visie plannen en ordenen. Het lijkt erop dat hij in zijn hart vooraanstaande mensen van hun plaats heeft willen verdringen om zelf de rol van koning-filosoof te kunnen spelen. Een tragische aandoening van zelfhaat? Vanaf mei 2004 heeft Rits in Arnhem ook overduidelijk meer last van paranoïde schizofrenie gekregen. Hij beschouwt zichzelf verantwoordelijk voor gebeurtenissen op wereldniveau, zonder zijn persoonlijke inmenging kan er niets veranderd worden. Een kunstenaar ontleent zijn kracht aan verbeelding. Als hij zich teveel laat meeslepen door zijn verbeelding, kan deze op hol slaan en hem en zijn werk vernietigen door overdaad. Grote ideeën kunnen zowel de geest van een schilder bezielen als blokkeren. Rits is eind jaren

125

126 tachtig gevlucht in kennis. Zijn intellect nam de plaats van zijn verbeelding in en verzwakte zijn picturale verbeeldingskracht. Bij Rits is duidelijk onrust in het brein te bespeuren. Door mijn ervaring met ADHD bij kinderen in de klas heb ik ook aan de mogelijkheid gedacht dat Rits daar als volwassenene nog steeds last van kan hebben. Het Attention Deficit Hyperactivity Disorder staat voor Aandachts-Tekort-Stoornis met Hyperactiviteit. Dat wil niet zeggen dat iedereen alle dagen heel druk is. Dan rest ADD zonder de H van hyperactief of druk. Mensen met deze stoornis kunnen van de hak op de tak springen en zijn lastig te begrijpen. Ze hebben iemand nodig die hen in balans kan brengen. In het blad “Psychologie Magazine “ van april 1999 ben ik een lijst met 18 mogelijke symptomen van ADHD bij volwassenen tegengekomen: • • • • • • • • • • • • • • • • • •

Vergeetachtigheid Zich moeilijk op één taak kunnen concentreren Een conversatie moeilijk kunnen volgen Neiging om teveel taken op zich te nemen en ze dan niet te beëindigen Problemen met het indelen van tijd Gemakkelijk gefrustreerd zijn Vaak verhuizen, vaak van baan veranderen Een baan hebben beneden zijn of haar niveau Moeilijkheden met relaties Neiging tot verslaving Laag zelfbeeld of onzekerheid Impulsief beslissingen nemen Neiging om onverantwoorde risico’s te nemen. Afkeer van lange-termijnprojecten Afkeer van boeken lezen (of ze nooit uitlezen) In de sociale omgang nuances niet begrijpen Moeilijkheden met het bijhouden van de eigen administratie Moeilijkheden met het omgaan met geld

Iedereen kan wel iets van zichzelf in dit symptomenlijstje herkennen. Sommige symptomen doen ook denken aan die van manische depressiviteit. Heeft Rits last van een Manisch Depressieve Stoornis? MDS is een stoornis die zich kenmerkt door uitersten in stemming en activiteit. Men kan enerzijds uiterst uitbundig en daadkrachtig zijn, de manie of juist uiterst teruggetrokken en inactief, de depressie. Deze wisselingen kunnen grote gevolgen hebben voor degene die het treft, voor zijn omgeving en op zijn werk. In de uitersten van de stemming is opname in een psychiatrisch ziekenhuis vaak niet te vermijden. Door het afwisselende karakter van de stemmingswisseling wordt MDS ook wel Bipolaire (Stemmings) Stoornis genoemd. Negatieve emoties dienen zich aan wanneer mensen niet alles accepteren wat er gebeurt. Ik heb tijdens mijn werkproces met Rits enorm veel van mezelf moeten onderdrukken om mij aanvaardend te kunnen opstellen tegenover de intolerante woede-energie van Van Kooten. Er zijn volgens Osho twee manieren waarop je kunt leven: of je bent creatief of je bent destructief. Wie zijn creativiteit ontloopt zal zeker destructief worden. “Destructie is creativiteit op zijn kop: er is iets fout gegaan, er is ergens een verkeerde weg ingeslagen.” (Osho in: “Het boek van zijn”, pag. 188)

126

127 Voor zijn agorafobie slikt Rits het middel Zyprexa, een antipsychotica. Het wordt veel gegeven aan mensen die lijden aan de psychose schizofrenie: gespletenheid in de persoonlijkheid en het geestesleven, vroeger dementia praecox genoemd. Volgens de bijsluiter van Zyprexa, kunnen onder andere de volgende bijwerkingen met Zyprexa optreden: "sufheid, gewichtstoename, duizeligheid, toegenomen eetlust, vasthouden van vocht, constipatie, een droge mond, ongewone bewegingen, beven en stijfheid". Zyprexa bevat Olanzapine. Bijwerkingen die als gevolg van het gebruik van Olanzapina kunnen optreden zijn volgens Ivan Wolffers: vermoeidheid, dikker worden, darmklachten, duizeligheid, hoofdpijn en hoge bloeddruk. Voorzichtigheid is naar zijn mening geboden bij: een vergrote prostaat, bij lever- of beenmergfunctiestoornissen, bij stuipen en bij de ziekte van Parkinson. Bovendien zou uit onderzoek zijn gebleken dat bij Olanzapine-slikkers een groter risico bestaat op het ontwikkelen van Suikerziekte. Is Rits van Kooten zijn hele leven op zoek geweest naar de liefde van zijn moeder? Of is hij als Borderliner in conflict gekomen met zijn vader? Het borderline persoonlijkheidssyndroom (BPD) heeft sinds 1987 internationaal officieel vastgelegde criteria, waaronder: veel heftige en instabiele relaties met mensen die een patiënt afwisselend idealiseert of haat, manipuleert; impulsief en soms onvoorspelbaar gedrag en een zich verliezen in o.a. sexualiteit, alcohol, drugs en medicijnen; wisselende stemmingen, variërend van normaal tot prikkelbaar of angstig. Ik ben van mening dat Rits bovenmatig kan fantaseren en daarnaast tot de categorie mensen behoort die feiten en fantasie maar moeilijk uit elkaar kan houden. Met zijn paradijsgedachte is hij onmiskenbaar op zoek geweest naar de liefde van zijn moeder. “Geboorte is een soort dood. Als een kind geboren wordt uit de baarmoeder, zou dat als het kon verwoorden wat er gebeurt, zeggen: “Ik ga dood.” Want negen maandenlang heeft het in de baarmoeder geleefd met zoveel comfort, zoveel luxe, zoveel gemak. Geen zorgen, geen problemen, geen werk. Alles ligt voorhanden, je hoeft er niet eens om te vragen. Het hoeft niet eens voor zichzelf te ademen, zijn moeder ademt voor hem. Het hoeft niet te eten, zijn moeder eet voor hem. Het leeft gewoon. Het is een paradijs. Psychologen zeggen dat het zoeken naar het paradijs niets anders is dan de herinnering, aan de moederschoot, de nostalgie ernaar. Omdat je die negen maanden op het hoogtepunt van comfort en luxe hebt geleefd. En heel dat zoeken naar het paradijs gaat nergens anders om dan weer in zo’n soort warme baarmoeder te kunnen binnengaan.” ( uit: Osho in: “Het boek van Zijn”, pag. 277 ) Rits kan naar mijn mening ook een ‘idiot savant’ zijn: in feite een roekeloze ontdekkingsreiziger. Een ‘idiot savant’ is geen volledig genie. Het is een combinatie van genialiteit en zwakzinnigheid. Rits van Kooten is een schilderende geleerde met een ernstige geestelijke handicap. Met zijn intolerante negatieve denken streeft hij naar macht en vernietiging en net als ieder ander mens probeert hij zijn eigen paradijs te vinden. Zal hij ooit ontdekken dat het paradijs niet buiten maar binnen hemzelf gelegen is? Het geweldige imago dat hij van zichzelf in zijn eigen gedachten gemaakt heeft zal dan in stukken vallen. Pas als dit denkbeeldige ego vernietigd is, gaat hij van het land der dromen naar het land van de werkelijkheid. Dan kan hij kijken naar wat werkelijk is en geen toevlucht meer zoeken in dromen en fantasieën. “Het denken is in staat zichzelf zodanig te hypnotiseren, dat het dromen die het gewoonlijk met de ogen dicht ziet, zelfs met open ogen kan zien”, schrijft Osho in zijn Tantra Visie op pagina 199.

127

128

Ik heb de totale vrijheid van Rits willen accepteren. Een diagnose laat ik maar aan een deskundige over. Rits is Rits. In de maatschappij waarin hij leeft wordt hij door veel mensen als een psychiatrische patiënt beschouwd. Mijn tolerante positieve denken weigert hem evenwel in een dergelijk hokje te plaatsen. Rits mag zijn wie hij is. Megalomaan, mythomaan, ADHD, manisch depressief, schizofreen, borderline of ‘idiot savant’, het zijn allemaal etiketten die je Rits op kunt plakken. Maar daarmee spreek je een veroordeling uit. Dat kan leiden tot misverstand. Misverstand is een mengelmoes van begrip en onbegrip en schept alleen maar meer verwarring. Want wat je ook zegt, het kan verkeerd begrepen worden. Rits moet worden geaccepteer zoals hij is. Hoe kun je Rits nu respecteren als je hem niet accepteert zoals hij is? Ik ben van mening dat een ‘geniale’ kunstenaar die mogelijk lijdt aan de psychose schizofrenie, ondanks deze gespleten persoonlijkheid en warrig geestesleven, op grond van zijn oeuvre en kunstvaardigheid ook blijvende betekenis verdient. “Een vrij mens zijn en in de maatschappij leven is heel moeilijk. En ik zeg jullie dit uit eigen ervaring. Het is bijna onmogelijk om zo te leven, omdat de maatschappij geen vrije mensen wil. De vrije mens is een bedreiging voor het voortbestaan van de maatschappij. De maatschappij houdt van zombies, machines, robots – altijd bereid om waar dan ook in de rij te gaan staan.” (…) “De maatschappij beloont nooit de mensen die vrij zijn, die worden nooit geëerd. Hoe kunnen die geëerd worden? – zij zijn de vijand. Een onvrije maatschappij beschouwt de vrije mens als een vijand, een immorele maatschappij beschouwt de morele mens als een vijand, een a-religieuze maatschappij beschouwt een religieus mens als vijand. In een materialistische wereld verkeert een spiritueel mens altijd in moeilijkheden: hij hoort nergens bij. (Osho in: Tantra Visie, pagina 242) Wat heeft Rits in mij gespiegeld? Achteraf denk ik dat het iets te maken heeft gehad met mijn behoefte aan vrijheid, macht, eerlijkheid, vertrouwen, geld en zekerheid. Ik maakte een belangrijke overgang in mijn leven door. Als toeschouwer herkende ik in Rits dingen waar ik zelf het meest bang voor ben geweest. Hij spiegelde in mij actuele emoties, dingen die ik in mijn leven niet of wel gedaan heb. Dankzij hem heb ik geleerd me duidelijker te manifesteren en grenzen te stellen. Ik ben eerlijker voor mezelf geworden. Een aantal angsten heb ik kunnen overwinnen. Gelukkig maar, want alles waar je bang voor bent overkomt je. Ik was bang mijn huwelijk, werk en huis te verliezen. De eerste twee raakte ik ook daadwerkelijk kwijt. Ik ben bereid mijn huis te behouden, maar ben er niet meer aan gehecht. Eerlijk voor jezelf zijn kan alleen als je jezelf echt hebt leren kennen. Als je het zonder ego kunt stellen. Osho heeft daarover het volgende gezegd: “(…) met het loslaten van het ego verlies je niets, je raakt alleen een ziekte kwijt. Als je ophoudt met hebzuchtig te zijn, verlies je niets, je raakt alleen een ziekte kwijt. Als je boosheid laat varen, verlies je niets, je wint iets. Elke keer als je zulke dingen laat gaan – dingen die je hebt – wordt je rijker. Als hebzucht verdwijnt, gaat delen een rol spelen in je leven. Als boosheid verdwijnt, wordt mededogen een deel van je leven. Als haat, jaloezie, bezitsdrang verdwijnen wordt liefde een deel van je leven.” (in: Tantra Visie, pagina 233 en 234) Alleen dan heb je voldoende vertrouwen, liefde en verantwoordelijkheid voor jezelf. Ik heb jarenlang niet open gestaan voor macht en geld, met als gevolg dat mensen me konden domineren en financieel beperken. De ‘destructieve’ Van Kooten bood me een kans om spiritueel te groeien en ontvankelijker te worden voor deze existentiële waarden. Het zou ontzettend leuk zijn als de kunstenaar ook een karakterschets van mij zou schrijven. Ik ben niet gierig met mijn universele liefde en begrip. Ik deel het graag om mensen van hun

128

129 gevaarlijke vergiftige verleden af te helpen. In het geval van Rits heb ik mijn inlevingsvermogen ver doorgevoerd, zonder een doorgeschoten hulpverlener te worden. Kort voor de verbreking van onze samenwerking heeft hij tegen mij gezegd: “Je bent niet mijn vriend, maar ik vertrouw je wel”. Trouw zijn is het centrale thema in het leven van de onberekenbare Rits van Kooten geworden. Zijn vader wilde dat hij in de toekomst te vertrouwen was, anders zou hij geen mens kunnen zijn. Vader Jacobus heeft van zijn zoon Rits eigenlijk het onmogelijke gevraagd. De volgende woorden worden ook opvallend vaak door Rits gebruikt en zijn in dit boek vaak vermeld: vertrouw, vertrouwen, toevertrouwen, vertrouwelijk, vertrouweling, getrouwd, trouwen, trouw, vertrouwd, betrouwbaar, wantrouwen en onbetrouwbaar. “ Als je van iemand absolute trouw vraagt, zoals mensen doen, moet daar wel een conflict van komen en blijf je achterdochtig. En je blijft achterdochtig omdat je je eigen gedachten ook kent: jij denkt ook aan andere vrouwen, dus hoe kun je er dan op vertrouwen dat je eigen vrouw niet aan andere mannen denkt? Je weet dat jij het doet, dus weet je dat zij het ook doet. En dus…wantrouwen, conflict, pijn. De liefde die mogelijk was is onmogelijk geworden tengevolge van een onmogelijke eis”, schrijft Osho in zijn Tantra Visie op pagina 290.

129

130

10 Dagboek Bert Bouma “”Het verlangen naar geld, het verlangen naar macht, het verlangen naar prestige staat je meditatie in de weg om tot bloei te komen. Want heel je energie gaat naar de maan in verlangens.” ( Osho in: “Het boek van Zijn”, pag. 230 en 231) DEEL EEN 10.1Mei t/m Juli 2003 Maandag 26 mei 2003. Voor de eerste keer neem ik Rits mee naar mijn woonplek in Heerenveen. Onderweg in de auto vraag ik me voortdurend af, is hij gek of doet hij alsof? Het kan allebei waar zijn. Ik zie iets in hem, maar wat? Van Kooten is een geestig verteller. Is hij door toedoen van anderen aan lager wal geraakt, of heeft hij het er zelf naar gemaakt? Terwijl hij praat bestuur ik de Opel Corsa van mijn zus. Zij is pas financieel opgelicht door haar Egyptische vriend waarmee ze jarenlang een restaurant runde. Ze is te goed van vertrouwen geweest en in gevecht gekomen met allerlei ambtelijke instanties die geld van haar willen. Ze moet haar energie nu in rottigheid steken. Als goed gelovig katholiek is ze door de moslims Nagy en Mazen gebruikt. Het restaurant heeft op haar naam gestaan. Zij had de benodigde horecapapieren. Door verkoop is de onderneming gestaakt; mister Nagy is met het geld naar Egypte gegaan en maanden later, zogenaamd zonder geld, teruggekeerd. Ze wilde toen niet meer met hem samenleven. Maar ze heeft hem uit liefde niet willen aangeven bij de politie, zelfs niet toen de Egyptenaar met zijn Iraakse partner Mazen in Groningen een nieuw restaurant begon. Nagy heeft het oude restaurant weer teruggekocht. Hij heeft het diploma ‘sociale hygiëne’ behaald en dankzij de nieuwe wetgeving geen horecapapieren van mijn zus Ankhie meer nodig. Mijn zus is, toen zij het restaurant runde, nooit een dag vrij geweest. Om die reden ben ik na mijn scheiding regelmatig voor haar ingevallen. In de pizzeria-grillroom te Hoogkerk leerde ik met Arabieren samenwerken. Ik luister naar Rits en stel af en toe vragen. De snelheidsmeter verlies ik niet uit het oog. Als we bij mij thuis gearriveerd zijn begint mijn onderzoek naar hem met een zoektocht op het Internet. De naam Rits van Kooten wordt door de computer twee keer gevonden. Allereerst de kunstverzamelaar Heinsius die zijn restaurant in Otterlo met werken van Rits mede aanprijst. Als ik daarna de site van Stairgalleries open, blijkt er volgens de achter mij aan tafel zittende Van Kooten een gestolen WTC-schilderij van hem voor een belachelijk goedkope prijs van 500 dollar te worden aangeboden. Hij is woedend dat men dit zomaar met zijn werk kan doen. Volgens hem wil iemand hiermee de marktwaarde van zijn doeken met opzet laten dalen. Dinsdag 27 mei 2003. We zijn samen met de auto naar Leeuwarden gereden om een bezoek te brengen aan het Fries Museum. Rits heeft zichtbaar moeite om de twee verschillende gebouwen aan weerszijden van de Turfmarkt via de ondergrondse tunnel te betreden. Het gebouw is onvriendelijk voor zijn agorafobie. Hij hoopt dat in het museum nog steeds de door Hopperus gemaakte kaart van Nederland hangt en wil daar graag een kopie van hebben. De kaart wordt echter niet tentoongesteld en blijkt zich bij navraag ook niet in het museumarchief te bevinden. Rits is ervan overtuigd dat belangrijk historisch bewijsmateriaal is verdwenen. Ik weet Rits warm te maken om samen een boek over zijn leven en werk te schrijven. Het verhaal zou tevens als stageverslag kunnen dienen voor het afronden van mijn opleiding aan de school voor levenskunst in Arnhem.

130

131

Donderdag 5 juni 2003. Ik breng de kunstenaar weer terug naar Arnhem en geef hem een oude computer te leen. Ik hoop dat hij met behulp van deze tekstverwerker alvast zijn gedachten aan het papier kan toevertrouwen. Onderweg in de auto vraagt hij mij of zijn mobiele telefoon ook afgeluisterd kan worden. Ik breng hem op de hoogte van Echelon. Echelon is de codenaam voor het stelselmatig aftappen van al het Europese telefoon-, fax- en e-mailverkeer door de Verenigde Staten. Het oorspronkelijk militaire spionagenetwerk wordt niet alleen gebruikt tegen terrorisme, maar ook voor economische doeleinden ingezet. Rits heeft er blijkbaar nog nooit van gehoord en is bang dat ze via het netwerk van satellieten ook zijn mobieltje af zullen luisteren. Omdat ik al pratend een verkeerde afslag neem belanden we eerst nog bij Rudolf Heinsius in Otterlo, een verzamelaar van schilderijen van Rits. Het doek met zebrapaarden dat vlakbij de ingang hangt bewonder ik het meest. Ik had al een foto gezien waarop de kunstenaar vol trots naast dit doek staat afgebeeld. Donderdag 12 juni 2003. Als ik zonder Rits een bezoek wil brengen aan de Utrechtse Universiteitsbibliotheek om oude kaarten te raadplegen, krijg ik in Utrecht op de Einsteindreef een ongeluk met de fietsende studente Selina, die plotseling achter een bestelbusje wild de weg oversteekt. Ze jaagt me de stuipen op het lijf! Ondanks snel en krachtig remmen slaag ik er niet in de aanrijding te vermijden. De jonge vrouw rijdt in volle vaart met haar fiets tegen de linker voorflank en buitelt met fiets en al over de zijkant van het autodak. Ze blijft midden op straat roerloos liggen, omstanders schieten te hulp en de politie en ambulancedienst worden gebeld. Voor het eerst in mijn leven heb ik een aanrijding met een mens! Ik sta het slachtoffer in afwachting van de ambulance liefdevol bij en ben opgelucht als ze weer bij kennis komt. De jonge vrouw heeft een flinke hoofdwond waaruit bloed sijpelt. De hulpdiensten zijn snel ter plaatse en ik help het ambulancepersoneel bij hun zorg voor Selina. Ik weet dat ik mezelf qua snelheid en handelen niets te verwijten heb maar ook dat ik als automobilist altijd de schuld zal krijgen. Als later blijkt dat ze na een dagje ziekenhuis thuis mag herstellen van een hersenschudding, voel ik me echt opgelucht! Ze had zich dood kunnen rijden! Een paar weken later heb ik haar als pleister op de wonde een gratis stoelmassage aangeboden, maar omdat ze met vakantie ging is het er nooit van gekomen. Dinsdagavond 17 juni 2003. Ik heb een afspraak met Monique in restaurant ‘Onder de Linden’ in Sneek. Ik heb haar via Internet leren kennen en voor een etentje uitgenodigd. Het is een bijzondere vrouw. Ze komt op mij vrij en onafhankelijk over. Ze is net als ik in 2000 na een langdurig huwelijk gescheiden. Donderdag 3 juli 2003. Ik breng een kort bezoek aan Rits in de Karel van Gelderstraat. Hij kan niet met de computer overweg en heeft niets geschreven. Hij heeft het voortdurend over een Sony taperecorder welke hij vroeger zou hebben gebruikt om zijn gedachten in te spreken. Zaterdag 5 juli 2003. Met Monique en haar kinderen ga ik het water op. We zeilen met een meer dan 70 jaar oude catboat of catkruiser. Het scheepje heeft zijn oorsprong aan de Amerikaanse oostkust. Het werd daar voor de visserij en vrachttransport gebruikt. De boot heeft alleen een grootzeil en de mast staat voorop. Het model heeft begin 1900 zijn intrede in Nederland gedaan. De catkruiser van Monique draagt de naam “Grown-up” en zou volgens de overleveringen ooit op de rivier de Theems hebben gevaren.

131

132 Donderdag 10 juli 2003. Rits gaat weer voor een week mee naar Heerenveen. Hij geeft me twee schilderijen van Frans Jongmans in beheer, want hij vindt dat er in een huis echte kunst hoort te hangen. De goedkope reproducties die ik aan de muren heb gehangen zijn hem een doorn in het oog. Onderweg in de auto ontstaat een felle discussie over het feit dat automobilisten altijd de schuld krijgen van een ongeval met een fietser. Ik vind dat een automobilist die wordt aangereden door een onoplettende fietser nooit per definitie verantwoordelijk mag zijn voor het ongeval. Rits neemt het op voor de wet en vindt dat de onbeschermde fietser bij een botsing met een auto in het nadeel is en dus bij wet beschermd moet worden. Ik vind het onrechtvaardig en onlogisch omdat ik meer waarde hecht aan de eigen verantwoordelijkheid. In Heerenveen hangen we de doeken van Jongmans op. Een portret van “Sandy” dat een vrouw met een wat Egyptisch uiterlijk op een gele achtergrond verbeeld. Het andere doek is een verbeelding van klaprozen in het groen. We stellen daarna samen een brief aan Eef Brouwers op. Ik vind het een geheimzinnig en raar schrijven en hecht er weinig waarde aan. De informatie die Rits via Brouwers aan koningin Beatrix wil overbrengen getuigt in mijn ogen van een bepaalde mate van grootheidswaanzin. Het lijkt me geen kwaad te kunnen eraan mee te werken. De heer Brouwers zal wel meer van dergelijke brieven toegestuurd krijgen. Hij zit kort voor zijn pensioen en zal zich er vast niet druk over maken. Door de vele gesprekken die ik met Van Kooten voer leer ik hem steeds beter kennen. Hij lijkt wel gek of gevaarlijk; iemand die doet alsof. Zijn geest lijkt verstoord en van angst vervuld. Is hij een gewetenloos figuur die zijn eigen geloof bedenkt? Ik heb zijn exemplaar van het Oera Linda Boek gelezen, maar raak niet overtuigd van Rits’ visie. Is hij daadwerkelijk doctor geworden? De academische titel die hij aan de Parijse Sorbonne zegt te hebben behaald is vrijwel onverifieerbaar. Hij weigert zijn geheime Franse identiteit prijs te geven, waaronder hij zijn doctorstitel zou hebben verkregen. Iedereen heeft geheimen. Rits blijkt letterlijk en figuurlijk lange tenen te hebben. Ik ontdek het als hij zijn schoenen uittrekt. Vooral de nagels van zijn grote tenen zijn extreem lang en steken wel zo’n vijf centimeter uit. Hoe die extreem lange nagels in zijn schoenen passen kun je niet zien, waarschijnlijk dubbelgevouwen. Tijdens discussies is hij snel op zijn tenen getrapt en toont hij zich een querulant. Ik begrijp nu waarom hij met zijn gezette lichaam zo’n eigenaardig, grappig loopje heeft. Hij wil niet douchen of in bad en gebruikt alleen de wastafel om zijn gezicht te scheren, te wassen of tanden te poetsen. Vrijdag 18 juli 2003. Rits breng ik weer terug naar Arnhem. Vriendin Louise rijdt ook mee. Uit respect voor haar persoonlijke vrijheid en economische positie is, op verzoek, haar echte naam veranderd. Rits krijgt onderweg in de auto een aanval van agorafobie en ik verlaat de snelweg bij de afslag Havelte. We stoppen op een carpoolplek Hij haalt zijn diplomatentas achter uit de auto. Daar zitten zijn documenten en medicijnen in. Met het mineraalwater dat we bij ons hebben neemt Rits een pil tegen zijn angst in. We kunnen de reis daarna ongestoord vervolgen. Rits zit rustig achterin. Op zijn hoofd draagt hij een basebalpetje. In de achteruitkijkspiegel kan ik de opdruk WTC-NY lezen. Louise en ik gaan tot en met zondag een cursus bindweefselmassage volgen aan de school voor levenskunst in Arnhem. Ik heb de videocamera meegenomen om de te oefenen massagehandgrepen op beeld vast te kunnen leggen. Louise en ik hebben elkaar in 1996 tijdens een schoolreis in Parijs als collega’s goed leren kennen. Nog voor de zomervakantie leerde ik wat liefde kan zijn. Ik was nog nooit zo verliefd geweest en zou de vakantie met mijn gezin in Engeland als een tantaluskwelling ervaren. Ik wist niet wat te doen. Trouw aan mijn vrouw en kinderen blijven of mijn gevoel volgen? Ik koos voor beide en zou een dubbelleven gaan leiden. Het betekende dat ik moest liegen,

132

133 verzwijgen of fantaseren om voor mijn vrouw en kinderen geloofwaardig te blijven. Daarnaast kon ik mijn eerlijke gevoelens voor Louise nooit oprecht in het openbaar laten zien. Donderdag 24 juli 2003. Na afloop van een training netwerkmarketing in Ede ben ik even bij Van Kooten in de Karel van Gelderstraat langs geweest om te kletsen en koffie te drinken. Hij is benieuwd naar mijn familiewapen en ik beloof aan hem dat ik het wapen van de familie Bouma wel een keer in de openbare bibliotheek op zal zoeken.

Augustus Woensdagavond 6 augustus 2003. Op deze warme zomeravond heb ik gezellig buiten gezeten met Monique, haar kinderen en mijn naaste buren. Ik heb stoelmassages gedemonstreerd. Donderdag 7 augustus 2003. De computer wil weer eens niet starten. De pc breng ik naar een reparateur en rij door naar Arnhem. Rits gaat weer een weekje mee naar Heerenveen. Onderweg in de auto vertelt hij mij dat zijn Japanse zus op dat moment in Den Haag verblijft. Deze zuster zou de atoombom op Nagasaki hebben overleefd en nog steeds streven naar een officieel Amerikaans excuus voor het veroorzaakte leed. Het is een prachtig item en ik kan me daar helemaal in vinden.We krijgen weer een leuke discussie over de Amerikaanse politiek. Rits en ik lijden beide aan een vorm van anti-Amerikanisme, noem het maar een fobie. Dit keer gaat het gesprek over de schuldenlast van de VS. Thuis in Heerenveen zoeken we op Internet naar getallen. De Amerikaanse staatsschuld blijkt volgens een bron van zo’n 4 biljoen dollar in 1980 tot zo’n 31 biljoen dollar in 2003 te zijn gestegen! Schattingen natuurlijk, maar ook andere bronnen geven getallen met 16 nullen! Japan blijkt nog steeds Amerika’s voornaamste schuldeiser. De Amerikaanse consumentenschuld zou ook al bijna 8 biljoen dollar bedragen! Geen twijfel mogelijk. Veel Amerikanen blijken ver boven hun stand te leven. Onverantwoordelijk gedrag. We snappen nu waarom ze in het Midden-Oosten zo verwoestend bezig zijn. Ze proberen de aan de dollar gekoppelde olieprijs laag te houden en de stroom oliedollars weer te doen terugkeren. Vrijdag 15 augustus 2003. Terug naar Arnhem. We hebben over de uiterwaarden, achter het kerkje van Oosterbeek, uitgekeken. Rits laat mij daar de sfeer proeven van ‘Operatie Market Garden’. Daarna hebben we een tweede ontmoeting met Ruud Heinsius in Otterlo. In Arnhem drinken we koffie bij Ster en krijgen haar bronnenboek te leen. Ze heeft in de loop der jaren vele krantenknipsels over haar vader verzameld. Donderdag 21 augustus 2003. Ik interview ex-echtgenote Yuki Osada in het WTCAmsterdam. Na afloop daarvan ga ik even bij Rits in Arnhem op bezoek om hem over mijn gesprek met haar te vertellen. Hij is kinderlijk nieuwsgierig naar hoe zijn ex over hem denkt.

10.4Yuki Osada

133

134 Met mevrouw Osada heb ik eerst een oriënterend gesprek op haar kantoor van de Japanse Kamer van Koophandel en kort daarna een uitgebreid onderhoud in een restaurant op het WTC aan de Strawinskylaan in Amsterdam. De voertaal met de gastvrije mevrouw Osada is Engels. Ik heb mijn massagestoel mee naar boven genomen, maar mevrouw Osada wenst liever geen gratis stoelmassage. Ze zegt in 1993 officieel van Rits gescheiden te zijn en wil liever niet genoemd worden in het boek dat ik over het leven en werk van haar ex-echtgenoot schrijf. Haar moeder blijkt te zijn overleden. Het huis in Itasuma, aan de voet van de vulkaan Fuji-jama, zou zijn verkocht. Over het geheime leven van Rits heeft ze me weinig te vertellen. Is ze bang dat haar baan door de vreemde zaken van Rits in gevaar gebracht wordt? Of heeft deze Japanse dame nooit goed met haar Nederlandse echtgenoot kunnen communiceren, waardoor haar veel kan zijn ontgaan. Wel vertelt ze verhalen over haar eerste ontmoeting met Rits in het Rijksmuseum, de verkoop van schilderijen in De Zwarte Panter te Antwerpen, de beide tekeningen, welke Herman Brood van Rits en Ryo heeft gemaakt, de zaak Mondriaan en ook weet ze zich de ruzie tussen Rits en Cees Nooteboom op “De Kring” te herinneren. De heren hadden samen aan een door haar geleide theeceremonie in de Honthorststraat deelgenomen en later op de club ruzie gekregen. De bedoeling van de Japanse theeceremonie is volgens haar “Tea and offer, sharing that moment of silence”. Ze noemt namen van mensen die ze in de tijd met Rits heeft ontmoet: Mafalda Davis, Susan Biederberg (ex vrouw van Perridon en vriendin van de overleden topkunstcriticus en stichter/bedenker van de Cobra, Pierre Restany) en Simone Verdé. Over Rits spreekt ze op een ietwat verlegen wijze: “He is a big child, living with big fantasies”. Ze waarschuwt me Rits niet aan te raken, hij zou alles wat hij aanraakt vernielen. Ze wil helemaal geen contact meer met haar ex-echtgenoot. Na afloop brengt ze me naar mijn auto in de ondergrondse parkeergarage. Ze betaalt zelfs mijn parkeerkaartje. Ik ben benieuwd of ik ook toestemming van mevrouw Osada zal krijgen om enkele eigendommen van haar ex-man op te halen. Ik wil wel eens in het keldertje kijken waar Rits jaren heeft geleefd. Of zal ze me liever in haar bovengelegen appartement uitnodigen waar ze met zoon Ryo en het hondje Isis samenleeft? Misschien bestaan er foto’s uit 1997 van de door Rits aangerichte ravage in het appartement, toen zij en Ryo in Japan verbleven. 10.5Heinsius Om het leven en werk van Van Kooten te kunnen beschrijven voer ik meerdere gesprekken met mensen uit zijn verleden. Het eerste inleidende gesprek met restaurateur en collectioneur Heinsius vindt plaats op 15 augustus 2003, in het sinds 1991 gevestigde “Carnegie Cottage” in Otterlo. Rits is daarbij ook aanwezig. Rudolf Heinsius, officieel Ruud, leerde Rits via zijn broer Frits Heinsius in 1955 kennen. Op zijn verjaardag op 22 mei 1956 kreeg Ruud van Rits een abstract schilderij. Dit hangt in “Hostellerie Carnegie Cottage”, samen met nog een stuk of tien later verworven werken van Van Kooten. Heinsius heeft thuis nog een werk en zijn dochter heeft er drie van Rits. Het gesprek tussen Ruud en Rits gaat over de dingen die ze vroeger samen hebben meegemaakt. Heinsius blijkt nog spijt als haren op zijn hoofd te hebben over een in 1977 door Rits geregeld handeltje met de Australische kunsthandelaar Raymond Kerr. Hierbij verruilde Heinsius een waardevol en prachtig stalen Japans samoeraizwaard, inclusief houten kastje en foto van de voormalige Japanse eigenaar, voor een WTC-doek van Rits met bijbetaling van 600 gulden. Hoewel Heinsius er zelf bij was en ook zijn vrouw met de deal instemde, vindt hij het achteraf

134

135 zeer onbevredigend. De heer Heinsius, die zijn zoon Robert aan de heroïne heeft verloren en daarover in zijn boek “Er wordt zoveel verzwegen” heeft geschreven, verklaard heel stellig dat Rits ook een junk is geweest, maar het geluk heeft gehad dat de heroïne in zijn tijd nog onversneden was. Rits ontkent dat hij ooit een junk is geweest en voelt zich helemaal verbolgen als de schoonzoon van Heinsius en kok van Carnegie Cottage hem met een “Zo, boef” begroet. Op de terugweg in de auto probeert de beledigde Van Kooten mij ervan te overtuigen dat het samoeraizwaard niet zoveel waard was en ook nooit zoveel waard was geworden als het WTC-doek anno 2003. Hij blijkt zich het meest te storen aan het feit dat Carnegie Cottage wel zijn naam gebruikt maar de schilderijen amateuristisch tentoonstelt. Hij hoopt dat ik bij mijn volgende bezoek de volgende boodschap overbreng:’’Ruud, Rits vindt je een dilettant op kunstgebied. Je hebt wel een restaurant met een goede sfeer en enkele goede schilderijen, maar je kunt betere krijgen en de zaak opkrikken.” Vrijdagmiddag 29 augustus 2003. Monique breng ik naar een vriendin in Kaatsheuvel en rijd zelf die avond door naar Sterksel onder Eindhoven. Ik overnacht daar bij mijn vrienden Henk en Harma Hoekstra. Henk en ik hebben naast elkaar gewoond in de twee onder een kap woning in de Mr. Halbe Binnertsstraat te Heerenveen. We zaten op dezelfde lagere school, maar niet in dezelfde klas, omdat Henk in februari is geboren. Mijn moeder probeerde mij op een lagere school te krijgen. Waarschijnlijk omdat ik ook graag naar school wilde gaan. Pas later begreep ik waarom dat niet kon. Ik was een late leerling en moest wachten tot het nieuwe schooljaar begon. We waren buurjongens en vrienden totdat de twee huurwoningen door de eigenaar werden verkocht. Mijn ouders deden een bod maar durfden geen hoger risico te nemen. Het werd door iemand anders gekocht. Wij moesten verhuizen naar de Van Goghlaan. We verdwenen uit elkaars leven; tijdens onze studententijd in Groningen kwamen we elkaar weer bij de hockeyclub GCHC tegen. Hij, Harma en Froukje en ik werden vrienden. We trokken gezellig veel met elkaar op en leerden ook wederzijdse vrienden kennen. Henk studeerde eerst een jaar biologie en schakelde over op medicijnen. Na zijn afstuderen als orthopedisch chirurg verhuisden de Hoekstra’s naar het Brabantse Sterksel. Het contact is gebleven; ook na mijn scheiding van Froukje. Zaterdag 30 augustus 2003. In het Limburgse Schimmert heb ik een netwerkbijeenkomst bijgewoond. Om het vak van verkoper te leren. Leren meewandelen met de wensen van je klanten. Aan het eind van de middag heb ik Monique in Eindhoven van het station gehaald en zijn we samen naar mijn vrienden in Sterksel gereden. Die avond bezoeken Monique en ik in de binnenstad van Eindhoven het Jazzfestival. We overnachten daarna bij de vrienden in Sterksel. Vriendin Harma is fysiotherapeute en heeft die zondagmorgen haar eerste stoelmassage van mij gekregen. We brengen daarna met z’n allen een bezoek aan de gezellige ‘Brabantse Dag’, met optocht, in Heeze. Op 3 september 2003 ga ik gewapend met een Sony-dictafoon en cassettebandjes naar Otterlo om Heinsius een interview zonder Rits af te nemen. We zitten aan een tafel in het restaurant als hij vertelt over wat hij vanaf 1955 met Rits heeft meegemaakt. Heinsius heeft de schilderijen van Rits altijd goedkoop gekregen, een beetje in de sfeer van kroegbaas tot kunstenaar. Rits kreeg gratis te drinken voor zijn geleverde werken. Heinsius is de enige verzamelaar die werk van Van Kooten heeft uit alle periodes. “Martha”, een model van Rits dat later zelfmoord pleegde, en “Anouska”, de vrouw van Verburgt die aan de drank ten onder is gegaan, zijn o.a. portretten uit de begintijd die bij Heinsius hangen. In de jaren zestig heeft Ruud de tijd meegemaakt dat Rits met John van Doorn en Jan Cremer omging, maar vond zichzelf daar niet tussen passen. Hij heeft Rits nooit tot de hippies gerekend. Van de vrouwen en vriendinnen van Rits heeft Heinsius de volgende in het bijzijn van de schilder

135

136 meegemaakt: echtgenote Christell Kennedie was mooi, leuk en net zo chaotisch en paste volgens Heinsius het beste bij Rits; Willeke van Ammelrooy vond volgens Heinsius haar relatie met Rits maar niks; lerares Corinne de Hart uit de Honthorststraat leek wel bij hem te passen evenals de beeldschone Japanse Yuki Osada waar hij in 1979 mee huwde. Volgens Ruud heeft de schilder ook even een heftige seksuele relatie gehad met de eigenaresse van een kapsalon uit Eldervelt. De restaurateur en schrijver Heinsius heeft Rits met tussenposen meegemaakt en noemt de jaren 1955, 1978 en 1991 als jaren waarin hij werken van Rits heeft verkregen. In 1991 beloofde Rits hem het in 1977 verhandelde samoeraizwaard weer terug te bezorgen, maar daar lag volgens Heinsius de geestelijke verwardheid van Rits aan ten grondslag. Over de schilder Van Kooten is Heinsius in zijn uitspraken zeer positief: “Hij is absoluut kunstenaar” en “Rits heeft oog voor wat waarde heeft”. Over de mens van Kooten oordeelt Heinsius minder positief. Hij zegt: ”Veel dingen gebeuren in zijn fantasie. Iemand die Rits niet kent kan zich door hem beledigd voelen. Hij is ziek van geest, maar dat accepteer ik.” Heinsius zegt bedachtzaam: “Toch een beetje een verward brein”. Heinsius weet zeker dat Rits opschept over zijn politieke activiteiten; gelooft daar eigenlijk niets van. Volgens Heinsius heeft Rits veelvuldig in een psychiatrische kliniek in Zutphen gezeten en niet in het beter klinkende Rijnstate, zoals de schilder zelf beweert. In Zutphen zou hij als therapie o.a. een asbak hebben gemaakt, die bij Rits met een prijskaartje van 5000 gulden op de koelkast heeft gestaan. Hij heeft Rits altijd als een labiele persoonlijkheid gezien. Rits werd volgens hem vaak uit de kroeg gesmeten en er waren maar weinig cafés waar hij welkom was. Heinsius herinnert zich dat Rits geld nodig had en volgens eigen zeggen helemaal naar Otterlo was komen lopen en droog arriveerde terwijl het regende. Rudolf, die niet als liefdadigheidsinstelling wilde fungeren, vond het een vreemd natuurverschijnsel. Toen Heinsius de schilder kort hierna in de stad Arnhem tegenkwam, zou Rits theatraal met een stok zwaaiend en met stemverheffing naar hem geroepen hebben: “Rudolf, jou krijg ik nog wel!”. Heinsius wist dat hij dat niet serieus hoefde te nemen. Als ik Heinsius confronteer met de foltering die Rits in de Bijlmerbajes zegt te hebben ondergaan, barst Heinsius in lachen uit en noemt het paranoïde gedrag. Ik heb Rits pas veel later over de inhoud van dit interview met Heinsius verteld. De schilder heeft nog een poging gedaan om Heinsius aan “opkrikkende” kunstwerken en ons aan financiële middelen te helpen, maar na een telefoongesprek bleek deze daar niet op in te willen gaan. De brief die Rits daarna aan de restaurateur en kunst- en wapenverzamelaar per fax heeft verstuurd was niet mals. Van Kooten wil zijn naam niet langer aan de “frietkraam” van Heinsius verbinden. Vrijdagavond 5 september 2003. We gaan nog naar Arnhem om het schilderij van De Kooning op te halen. Rits is bang dat het in Arnhem gestolen zal worden. We hebben nu 27 bladzijden samen geschreven. Rits voelt zich prima thuis in Friesland. Hij heeft wel geldproblemen. Hij stuurt een kaartje met “I love you” naar zijn ex-echtgenote Yuki. Hij houdt blijkbaar nog steeds van haar. Via Internet achterhalen we veel adressen. E-mails verzend ik naar: Franck Gribling, Cleo Campert, Peter Plasman, Willem Hietbrink (Duizenddichter), advocaat Jan van Haaren en Yuki. Ik heb moeite met de e-mail aan de heer Plasman. Ik wil wel geloven wat Rits mij vertelt, maar digitale dreigtaal naar een landelijk bekende advocaat versturen gaat mij eigenlijk te ver. Ik ervaar nu wat virtuele dreigcultuur kan inhouden. Maar goed dat Rits niet met computers om kan gaan.

136

137 Zaterdagavond 6 september 2003. Er is door buurkinderen een barbecue in de straat georganiseerd. Ik heb mijn kinderen er ook voor uitgenodigd en ben blij dat Elsbeth gekomen is. Het is fijn om de naaste buren nader te leren kennen. Rits is ook aanwezig, maar ontsnapt aan mijn aandacht. Binnen korte tijd heeft hij zoveel soorten wijn als limonade gedronken, dat hij vervelend luidruchtig wordt. Hij dwingt de gitaarspelende buurman Jan vele malen hetzelfde nummer te spelen. Samen met mijn vriendin Monique dirigeer ik de beschonken kunstenaar naar bed. Het straatfeest wordt daarna nog door stromende regen verstoord, maar dankzij de carports kunnen we het gezellige samenzijn verder genieten. Woensdag 10 september 2003. Rits wordt in Heerenveen mobiel gebeld door zijn vriend Willem Nagelkerke uit Rotterdam. Rits heeft hem twee dagen daarvoor een brief gestuurd. Die dag ontvangt hij ook drie telefoontjes vanuit de Phone Shop in Arnhem, maar krijgt geen contact met de beller van 026-3511080. 10.6Hallo Rits en Bert, ik weet niet wie willem hietbrink is. en wil je mij interviewen over rits? volgens mij was ik iets te jong, ik heb niet echt herinneringen over de tijd dat je veel met ons omging en daarom niet veel zinnigs te vertellen erover. groeten van cleo (campert) 10.7Hallo Bert, het schilderij dat rits van me heeft gemaakt, is toch eigendom van den haag of van de gemeente of van de contraprestatie (hoe heet dat tegenwoordig?)? ik zou het natuurlijk erg leuk vinden om te hebben, maar waarom zou ik er recht op hebben? ik heb trouwens wel een ander piepklein schilderijtje door rits van mij, van iemand gekregen. een vriend van me hielp een vriendin een huis opruimen van een oudere man. zijn huis stond vol spullen. zij zag het schilderijtje en meende meteen mij erin te herkennen. achterop staat: rits van kooten '71 "cleo". het hangt nu aan mijn muur. Ik was dus in die tijd rond 8 jaar, want ik ben van 1963. dit vond ik natuurlijk een bijzondere vondst en ik ben er erg blij mee. ik denk trouwens dat lucia en manuela veel meer te zeggen hebben over rits. ik zal dit bericht aan hen doorsturen. groeten van cleo 10.8Verstuurd naar Franck op 8 september 2003 Heerenveen, 8-9-2003 Hi, Franck

137

138 Rits heeft je brief van 25 augustus 2003 ontvangen en is er heel blij mee. Hij is bij mij op bezoek. We zijn samen een boek aan het schrijven. Ik laat hem verder aan het woord. Dear Franck ben ontzettend blij met je brief, ik ben in augustus 1997 op een afgrijselijke manier gefolterd en ben daarna een tijd verpleegd en heb toen alle contact met onze wereld verloren. Ook hebben ze al mijn spullen zoals adressen en documenten afgenomen. Door toeval heb ik je kunnen bereiken. Op een eventuele tentoonstelling in Amsterdam is het misschien mogelijk dat ik je een schilderij kan lenen van geloof me maar het WTC in New York! Ik ben ontzettend benieuwd naar je nieuwe vriendin, want mijn vorige assistente Christine de Coninck heb ik ook vanachter de bar in de Muse weggehaald. Jammer genoeg heb ik Christine moeten ontslaan, omdat ze teveel marihuana rookte. Ik schrijf je binnenkort liever met de pen. Je kunt me t/m donderdag op onderstaand adres bereiken. Mijn eigen mobiele nummer is: +31 06-10414939 Bericht terug ontvangen op 21 september. Beste Rits, bij voorkeur put ik voor de Salon van de vrienden uit werk dat ik heb. (My history tenslotte.) Ik heb een mooi schilderij van je. Het hangt bij Eugenie boven haar bed, maar dat is geen probleem. Hoop je 18 oktober in Amsterdam te zien, anders eens in Arnhem. Je krijgt nog de uitnodiging. saluut, franck gribling.

10.9Geachte heer Plasman, In uw kantoor, adres Roelof Hartstraat 31 te Amsterdam-Zuid, hangt een schilderij van het Amsterdamse WTC, in 1989 gemaakt door de schilder Rits van Kooten. Hij heeft het u te leen gegeven, maar wil het nu terug, als er niet voor betaald wordt. De vraagprijs was toentertijd 60.000 gulden. Van Kooten vraagt er nu 40.000 euro voor, binnen 14 dagen te voldoen op Rabo rekening: 3514.32.272 Een kopie van dit bericht gaat naar onze advocaat. Met vriendelijke groet, Drs. A. Bouma

10.10 Geachte heer Bouma, U bent verkeerd voorgelicht, het door u genoemde schilderij is destijds door mij gekocht voor een aanzienlijk lagere prijs als door u genoemd. Indien de waarde thans inderdaad op 40.000 euro wordt gesteld verheugt dat ons zeer; het staat u overigens vrij een (aanzienlijk lager) bod te doen. Met vriendelijke groet, JPPlasman

138

139

10.11 September Op 12 september verstuurt Rits een door vriendin Louise vertaalde brief naar de Franse ambassadrice. Ik ben van vrijdag tot en met maandag 15 september voor cursus in Arnhem. Rits verblijft die dagen in zijn eigen huis te Arnhem.

10.12 Mme Anne Gazeau-Secret Ambassadrice de France Smidsplein 1 2514 BT Den Haag Arnhem, 12-09-2003

Madame, Par la présente je m’adresse à vous avec une question bien précise. Avec votre aide j’aimerais savoir quel a été le dernier vœu de Mafalda Marouf (Davis) concernant un objet qu’elle m’a légué. Mafalda Marouf a été ma deuxième mère et m’a donné un couvercle de cercueil d’Isis (± 5000 ans) que certains connaisseurs disent d’une valeur inestimable. Cet objet est venu en France lors de l’exil du roi Farouk et de Mafalda Marouf elle-même. Les circonstances m’ont obligé à fuir Paris et j’ai perdu le contact. Mais si dans son testament Mafalda Marouf destine cet objet au Louvre je me plierais à son vœu. Voudriez-vous m’aider à connaître sa dernière volonté ? Veuillez recevoir madame, monsieur, l’expression de mes sincères salutations.

Dr. Rits van Kooten Karel van Gelderstraat 2 6828 HN Arnhem Tel. : 06-10414939

Maandag 15 september 2003. Ik neem Van Kooten weer mee naar Friesland. Na het avondeten rijden we wat rond met de auto en belanden in het nautisch hart van Friesland. Op de kruising van het Prinses Margrietkanaal en de rivier “de Boarne” ligt het Landgoed Hotel

139

140 Restaurant “De Oude Schouw”, dat al sinds de 17e eeuw als pleisterplaats bekend staat. Er valt geen scheepvaartverkeer te bespeuren. Het watersportseizoen loopt ten einde en vrachtschepen varen op dat moment niet voorbij. Het oude veer is er niet meer en allang vervangen door een vaste oeververbinding. We drinken een biertje aan de lege stamtafel. Rits bestelt shag. Ik blader wat in “De Telegraaf” en we maken daarna een praatje met het aanwezige personeel dat bezig is met schoonmaken en opruimen. Als enige gasten verlaten we het pand en keren terug naar Heerenveen. Jeroen Goeman Borgesius heeft op mijn voicemail ingesproken. Ik bel hem terug maar kan weinig wijzer worden. Hij herinnert zich wel het avontuur dat hij als verslaggever voor “De Telegraaf” met Rits in de jaren tachtig heeft meegemaakt. Volgens Rits zou er tijdens een gesprek op een terrasje in Parijs een kogel om hun oren zijn gevlogen, waarschijnlijk afgevuurd door ene James. Wilde die het gesprek tussen Jeroen en Rits verijdelen? Ik merk dat Jeroen het verleden liever met rust laat. Hij blijkt volgens Internet een bedrijf in Amsterdam te leiden, om journalisten te kunnen vrijwaren van persberichten waar ze absoluut niet in geïnteresseerd zijn. Hij beheert een database met alle media voor het grote publiek. Hij kan met “De Perslijst” precies datgene leveren waarnaar een PR-afdeling op zoek is: namen van journalisten en de onderwerpen waarover zij schrijven. Tegen betaling natuurlijk. Het zelf bijhouden van gegevens wordt een steeds grotere klus. Dat geldt voor iedereen. Dinsdag 16 september 2003. Rits, mijn zuster Ankhie en ik rijden met de auto naar het Provinciehuis Flevoland in Lelystad. Alleen Ankhie en ik bekijken het schilderij van Rits op de bovenste etage. Het doek heet ‘Japan Today’, geschilderd met olieverf op linnen en meet twee bij twee meter. Rits wordt door zijn fobie geveld. Hij gaat wel met de lift mee naar boven, maar durft vervolgens niet de gang in te lopen om zijn schilderij van de Fuji-jama met vangrail op de voorgrond te bekijken.

Na afloop zijn we nog bij mijn nichtje Margo, in Lelystad-haven geweest. Terug in Heerenveen bel ik met Rits’ ex-echtgenoteYuki en word later door haar teruggebeld. Ze heeft eerst met de Japanse Ambassade overlegd. Er is sprake van een vreemde brief, ze is duidelijk bang dat haar businesscontacten door Rits geschaad kunnen worden. Mevrouw Yuki Osada vertelt over de gebeurtenissen van 6 jaar geleden, toen ze drie weken in Japan verbleef. Rits heeft toen volgens Yuki haar auto total loss gereden en de schade niet afbetaald. Ze zegt dat Rits voor de regio Amsterdam een toegangsverbod heeft gekregen. Ze wil niks meer met Rits te maken hebben en ook niet met hem geassocieerd worden. De documenten uit de kelder in Amstelveen liggen volgens haar bij de politie in Arnhem.

140

141 Rits begint deze dinsdag helemaal uit zichzelf aan een schilderij van mijn dochter Elsbeth! Aan de hand van een goede foto heeft hij met houtskool in no time haar schets op doek gezet. Te snel om het op video vast te kunnen leggen! Vrijdagmiddag 19 september 2003. Samen met hartsvriendin Louise zal ik ’s avonds stoelmassages demonstreren in Hotel Eindhoven. Als ik tegen vieren op het punt sta om met Louise naar Eindhoven te vertrekken, chat ik nog even met vriendin Monique in Sneek. Ik schrijf haar online dat ik met Louise naar Eindhoven vertrek en ze vraagt me op de man af: “Ga je nog met haar naar bed?” Shit! Ik heb dat onderwerp sinds mijn eerste ontmoeting met Monique, op 17 juni, zorgvuldig verzwegen. Ik vrij elke vrijdag met Louise en meestal nog een of twee keer per week. Behalve in schoolvakanties. Louise weet van Monique en is behoorlijk jaloers geworden na het zien van haar beelden op een door mij gemaakte videomontage. Nu kan ik er niet meer om heen. Als ik het woordje “ja” na lang wikken en wegen verzend, krijg ik achtereenvolgens als antwoord: “Wat gemeen!!” “Ik dacht dat je niet meer met haar vree!!” en “Ik wil je nooit meer zien!!!”. Kut, ik voel pijn in mijn hart, omdat ik weer een vrouw pijn heb bezorgd die dat niet verdient. Zelfs als gescheiden man ben ik weer bezig geweest een dubbelleven op te bouwen door niet eerlijk voor mezelf en voor een ander te zijn. Zondagmiddag 21 september 2003. Rits van Kooten belt met Pieter en Annemarie Engels, Anja Niermeijer (Theo is niet thuis) en zonder succes met Aadje Veldhoen. Ik e-mail naar de Politie Midden Gelderland of ze ene van Kooten kennen en het Fries Museum om informatie te krijgen over de oudste kaart van Friesland. Maandag 22 september 2003. Rits heeft telefonisch contact met de Egyptische Ambassade in Den Haag. Het is vreemd dat hij zulke gesprekken voert. Is het wel echt? Of praat hij gewoon in het luchtledige? Ik help Rits met het versturen van een E-mail aan Peter Plasman. Rits belt met Ryo, ik stuur zijn zoon een e-mail in de hoop schriftelijk contact op gang te brengen. Dinsdag 23 september 2003. Ik ben met Rits op bezoek bij kunstverzamelaar Willem Nagelkerke in Rotterdam. Hij is herstellende van een val van de trap. Willem heeft volgens Rits jaren geleden geld naar hem overgemaakt op een rekening van een zus van Rits. “Het geld is nooit bij mij terechtgekomen”, zegt Rits. Op de heenweg hebben we lang in een file gestaan, op de terugweg nog langer als gevolg van nachtelijke wegwerkzaamheden. We hebben een hapje in een vrijwel verlaten wegrestaurant gegeten. Rits denkt met weemoed terug aan de tijd dat hij nog zelf achter het stuur zat en in vrijheid zonder files en flitspalen auto kon rijden. Woensdag 24 september 2003. Rits verstuurt brieven naar zijn advocaat Jan van Haaren in Arnhem, zoon Ryo en het ministerie van VROM. Elsbeth poseert even voor de kleur van haar ogen. Ik stuur een brief naar ‘het Pakket’ in Arnhem om erachter te komen of ze Rits daar kennen. Hans van de Werve geeft telefonisch het nummer van Theo Niermijer aan Rits door en vertelt ook dat James de Vos waarschijnlijk in Griekenland verblijft. Heeft James een cultuurcentrum gesticht in Thessaloniki, samen met Iolas? Tot diep in de nacht schrijf ik aan het verhaal over het gele draakje. Rits is na het geven van de informatie vermoeid naar bed gegaan. 10.13 Geachte heer Plasman,

141

142 Bedankt voor uw bericht. Als ik verkeerd ben voorgelicht zou ik graag willen weten welk bedrag u betaald heeft en aan wie. De schilder signeert alleen werk dat helemaal af en betaald is. Het schilderij dat bij u in het kantoor hangt is nog niet af, niet gesigneerd en dus volgens Van Kooten niet betaald. Hoe kunt u als advocaat een nog niet aan de schilder betaald eigen doek verkopen? Deze zaak kan binnen de voorgestelde 14 dagen worden opgelost. Het duurt al 14 jaar. Indien we er niet samen uitkomen, stelt de schilder voor het doek te deponeren bij zijn advocaat. In dat geval zal een rechter gaan uitmaken wie de eigenaar van het betreffende doek is. Met vriendelijke groet, Drs. A. Bouma

Antwoord: 10-09-2003 10.14 Geachte heer Bouma, U heeft zich echt iets op de mouw laten spelden. De heer van Kooten weet zelf wel beter en hij zal zich ongetwijfeld ook nog wel herinneren dat hij nog steeds een verplichting jegens mij niet is nagekomen. Gezien eerder schandalig optreden van de heer van Kooten, in het bijzijn van getuigen (hij weet wel wat er wordt bedoeld) zal ik hier verder geen tijd aan besteden. De door u bedoelde advocaat weet zonodig de weg wel. Hoogachtend, J.P. Plasman

Bericht verstuurd op maandag 22-9-2003 10.15 Plasman, Je hebt nog heel korte tijd om te reageren in positieve zin: € 40.000, - direct en het is jouw doek, zonder signatuur; of 14 jaar huur à 10 per dag, kun je aftrekken voor presentatiekosten, is ƒ 51.100, -. Anders val je. Voor het schilderij dat ik heb meegenomen ben je me nog ± ƒ12.000 schuldig, ook aftrekbaar voor presentatiekosten van jouw kant. Je vroegere cliënt, Rits van Kooten, bijgenaamd in Japan, Rits II PS, Meester Plasman, het wordt inderdaad een aardig stukje in mijn boek. Als het in 40 talen wordt uitgegeven stuur ik u een gratis exemplaar in de taal die u in Enschede bezigde.

10.16 Heer Bouma en/of van Kooten,

142

143 In uw laatste bericht is een al dan niet verkapte bedreiging te lezen; indien ik nog een dergelijk bericht zal ontvangen zal ik niet aarzelen om terzake aangifte te doen, dit in navolging van de thans reeds door mij gedane melding. Het schilderij waar het hier om gaat is destijds door mij gekocht voor een bedrag van 5000 gulden; daarnaast (en op hetzelfde moment) heeft de heer van Kooten 5000 gulden van mij ontvangen voor het maken van een portret van mijn oudste zoon. Omdat dit laatste bedrag een voorschot was vanwege de directe financiële nood van de schilder is het tweede WTC schilderij door mij als onderpand ontvangen. Dit schilderij is vervolgens begin jaren 90 door de schilder bij mij wederrechtelijk ontvreemd. Ook dit is bij de politie bekend. Slechts vanwege het feit dat het schilderij mij niet in eigendom heeft toebehoord en omdat ik met de schilder van mening verschilde omtrent de kwaliteit ervan heb ik het destijds bij een melding gelaten. Het door mij gekochte WTC schilderij heeft voor mij geen enkele emotionele waarde; daar deze waarde kennelijk wel aanwezig is bij de schilder ben ik best bereid het aan de schilder te verkopen dan wel met hem te ruilen. Ik wens alsdan het door mij betaalde bedrag retour te ontvangen dan wel een ander vergelijkbaar schilderij, daar ik mij wel enige aardige werkjes herinner. Op verdere niet terzake doende verhalen zal ik niet meer reageren. JPPlasman Donderdag 25 september 2003. Rits belt met oud-verslaggever John Ubbink in Amsterdam. John schijnt in een flat te wonen en Rits durft hem met zijn fobie niet te bezoeken. Vrijdag 26 september 2003. Rits wordt om half twaalf s’ochtens mobiel gebeld door Corry Verhallen. Ze vertelt dat ze hem de vorige dag twee keer mobiel heeft opgebeld (op 0610414939) en beide keren kreeg ze de mededeling: ”Als u dit nummer draait krijgt u geen contact, maar kunt u zich in verbinding stellen met Justitie en Politie.” Yuki heeft mij opgebeld en ik mag waarschijnlijk zondag de eigendommen van Rits uit Amstelveen ophalen. Ze heeft helaas niet zoals beloofd zaterdagavond teruggebeld. We hebben een lijst opgesteld van spullen die van hem zijn en volgens Rits nog in de kelder onder de Amstelveense flat moeten liggen: 1. heel veel boeken o.a. encyclopedie Americana uit 1900 (X, Y, Z ontbreken), ontvangen 2. Een Nederlandse encyclopedie compleet (4e druk Oosthoek’s: ontvangen) 3. “Le Lit” van Mafalda 4. wetenschappelijk boek over DNA 5. Edda, Egyptisch dodenboek en Tibetaanse dodenboek (ontvangen) 6. Japanse moderne schilderkunst, uitgave Fiac 7. woordenboeken (ontvangen) 8. agenda’s 9. Tekeningen 10. 12 etsen grootvader 11. zelfportret Rits (ontvangen)

143

144 12. foto’s van eigen werk 13. portretje vrouw Napoleon 14. brieven van Mafalda (slechts 1 terug) 15. allerlei voorwerpen/artefacten (bronzen beeldje van draakje, kikkertje uit Groenland) 16. Schilderijtje Apol (winterlandschapje) 17. Schilderijtje Titia Poelsma 18. Sony tape-recordertje 19. Shaeffer-vulpen 20. Schilderbenodigdheden 21. rode en blauwe plastic showmappen met documenten en foto’s Zaterdag 27 september 2003. Rits en ik brengen een bezoek aan het Tresoar in Leeuwarden. Microfilm nr. 3173 blijkt niet het originele Oera Linda Boek te bevatten. We krijgen wel inzage in een kopie. Er lijken 21 bladzijden te missen. Ik vermoed dat iemand met een onderzoek bezig is en de ontbrekende pagina’s meegenomen heeft, omdat hij of zij waarschijnlijk geen zin had ze te kopiëren of overdreven krenterig is. Aan archiefmedewerker Otto Kuipers geef ik mijn visitekaartje. Hij zal de zaak uitzoeken. Rits vindt mij na het bezoek aan het archief erg kalm en is van mening dat ik er helemaal niets van begrijp. Hij is ervan overtuigd dat het Vaticaan achter de verdwijning van belangrijke documenten inzake het Oera Linda Boek zit en maakt zich daar erg druk over. Ik blijf er inderdaad rustig onder want ik geloof er niet echt in. Het zogenaamde oud-Fries lijkt me meer een cabaretesk Nederlands. Als hij zich volledig aan mystificatie wil overgeven is dat zijn keuze. Leven en laten leven lijkt me de beste optie om de lieve vrede te bewaren. Maandag 29 september 2003. Rits breng ik naar Arnhem. Hij heeft die dag een afspraak met zijn psychiater, Dr. C. Antonissen. In een kroegje hebben we een gesprek met Ernest Spits. Een leuke alcoholist. Terug in Heerenveen ontvangt Rits een telefoontje van zijn dochter Ster. Ik vang maar kleine stukjes van het gesprek op en ik kan dus niet vertellen waar het over gaat. Dinsdag 30 september 2003. Er zijn telefoontjes voor Rits van zijn vriendin Corry Verhallen en zoon Ryo. Rits en ik onderzoeken de mogelijkheid om subsidie voor het boek te krijgen via de Stichting Martens van Sevenhove. Elsbeth komt langs voor het maken van foto’s voor haar portret. Ook Louise is met collega Isabelle Roussel voor een portret op bezoek geweest. Louise beschouwt de jonge docente Frans een beetje als haar dochter. Rits heeft van haar foto met houtskool een schets op doek gemaakt. Zal hij ook een portret van Isabelle willen maken? 10.17 Oktober Woensdag 1 oktober 2003. Rits krijgt weer twee telefoontjes afkomstig uit de telefoonshop in de Steenstraat te Arnhem. Hij weet niet wie hem belt en voelt zich bedreigt. Hij belt met dochter Ster, die terugbelt als hij ligt te slapen. Ik orden die dag de bronnenlijst, tentoonstellingen en schilderijen van Rits voor het boek. Donderdag 2 oktober 2003. Het opstellen van een brief aan Marjolein Snippe van de Egyptische Ambassade doen we samen. Hij heeft voor mij een familiewapentje getekend. In het wapen van de familie Bouma staat een ploeg. Voor dit familiewapentje heeft Rits de ploeg vervangen door een massagestoeltje. Humor?!

144

145

10.18 Aan de Ambassade van Egypte T.a.v. Marjolein Snippe Badhuisweg 92 25 CL Den Haag Van: Dr. Rits van Kooten Karel van Gelderstraat 2 6828 HN Arnhem Betreft: informatie voor de ambassadeur van Egypte, Mohamed Nagib, naar aanleiding van het telefoongesprek op 22 september. Arnhem, 2 okt. 03 Geachte mevrouw Snippe, Het is dit jaar 60 jaar geleden dat er in Caïro door Roosevelt, Churchill en Tjang Kai Tjek een beslissing werd genomen inzake de oorlog tegen Japan. Dat was in 1943. Onlangs is er een beslissing genomen in Caïro over kernwapens. De leden van de Augustusgroep uit Japan, Nederland en Egypte hebben besloten dat kernwapens gecontroleerd/vernietigd, of in ons geval door de VN verwijderd zullen of kunnen worden. Dit is in Caïro met zeven van de tien stemmen aangenomen. Ik heb zelf tegengestemd (telefonisch). Zeven leden waren voor en vier, waaronder ikzelf, tegen. In totaal zijn wij met elf plus nog enige Amerikanen en Japanners die geen lid zijn van de groep en dus ook niet mogen stemmen. Ik heb niet bij de stemming in Caïro aanwezig kunnen zijn, want ik ben in Nederland gedwongen in de bijstand te verkeren. Ook mijn paspoort is mij ontnomen. Enige geleerden, waaronder twee Egyptische, zijn het er over eens dat bijvoorbeeld alle zaken van het graf van Toetanchamon een verzekeringswaarde hebben van rond de tweehonderd miljard dollar. Hetzelfde geldt voor het grafdeksel van Isis. In 1976 hebben we dit al

145

146 geopperd. Ik heb nog een kopie van een bericht uit de Al-Ahram geschreven door Kamal Elmallakh. Met vriendelijke groet, Rits van Kooten Tijdelijk leider Augustusgroep Rits wordt die donderdag op het voormalige mobieltje van Steven gebeld door Carlo Notten van de Gelderse Roos. Een medewerker van een grote gefuseerde organisatie voor geestelijke gezondheidszorg. Ik ben op de computer bezig, maar het gesprek tussen hem en Rits geeft mij te denken. Is Rits manisch depressief? Een zoektocht op Internet leert dat bij deze stemmingsstoornis sombere perioden worden afgewisseld met een overdreven vrolijke, prikkelbare stemming. In dat geval zou hij in de eufore periode nauwelijks slapen en allerlei dingen ondernemen zonder rekening te houden met de consequenties van zijn daden. De meeste depressies kunnen worden opgevat als een begrijpelijke reactie op tegenzittende omstandigheden. Vrijdagmiddag 3 oktober 2003. Louise en Isabelle komen even op bezoek. Van Kooten lijkt geen schilderij van Isabelle te kunnen maken. Of wil hij niet in opdracht of tegen betaling portretteren? Ik voel dat Louise teleurgesteld is. Zaterdag 4 oktober 2003. De kunstenaar krijgt een telefoontje van Corry Verhallen om hem te berichten dat de beeldhouwer Marius van Beek op 82-jarige leeftijd is overleden. Mijn computer gaat die dag ook plat! Windows wil voor de zoveelste keer niet starten. Ik krijg telefonisch toestemming van mevrouw Osada om eigendommen van haar ex-man op te halen. Die avond vertrek ik met de auto naar Amstelveen om de spullen mee te kunnen nemen. Ik aanschouw het keldertje, een ruimte van ongeveer vier bij vier meter zonder ramen, waar hij enkele jaren heeft geleefd. Yuki laat me daadwerkelijk foto’s uit 1997 zien van de door Rits’ aangerichte ravage in de woning boven, toen zij en Ryo in Japan verbleven. Ze zegt visite te hebben en wil me niet in haar bovengelegen appartement uitnodigen. Het hondje Isis is mee naar beneden gekomen. Ze waarschuwt me weer Rits niet aan te raken. Hij zou alles waar hij mee in aanraking komt vernielen. Voor mij, als stoelmasseur, weet ik niet zo goed wat ik daarmee aan moet. Ze wil helemaal geen contact meer met haar ex-echtgenoot. Eigenlijk wil ze het liefst dat hij dood is! Met een auto vol oude boeken en het eerste zelfportret van Rits rijd ik in de regen terug naar Heerenveen. Ik voel het als een overwinning. Waarom heeft de advocaat van Rits dit niet kunnen bewerkstelligen? Als de lading in de kamer staat uitgestald lijkt Van Kooten er wel blij mee te zijn. Op het lijstje stonden echter veel meer spullen. De waardevolle zaken zitten er volgens Rits ook helemaal niet bij. Hij mist met name de schetsen van zijn grootvader, waarop de eerste mosterdbom staat afgebeeld. Ik heb die niet in het keldertje gezien. Wel een winterlandschapje, maar dat heb ik van haar niet mogen meenemen. Met Rits kan ik een week lang weinig schrijven. Hij is een beetje depri en ligt veel in zijn kamer te roken, tv te kijken of te lezen. Zaterdag 11 oktober 2003. Rits belt met Theo Niermeijer. Ster belt met haar vader. Samen met Jojo maak ik een promotiefilmpje voor haar internetsite. Ze is de vorige dag per trein naar Heerenveen gekomen. Jojo Olivier - van der Kooi is “vroedvrouw bij de tweede geboorte” en verzorgt de opleidingen aan de school voor levenskunst in Arnhem. Ze is tevens een

146

147 uitstekend beeldend kunstenares. In een boek over Nederlandse beeldende kunstenaars zijn de biografietjes van Jojo en Rits alfabetisch achter elkaar gekomen. Nu zitten ze echt naast elkaar aan tafel en het is leuk om te zien hoe Rits haar aansteekt met zijn rookgedrag. Ik heb haar nog nooit zien roken. Ze kan wel een sjekkie draaien en er gewoon één roken. Zaterdagavond brengen we haar met de auto naar Arnhem en halen de post van Rits op. Er ligt onder andere een uitnodiging voor feestjes bij van Franck Gribling. Een vernissage op zaterdag 18 oktober en een finissage op woensdag 12 november, beide in Amsterdam. We zeggen zijn vriendin Daphne even gedag. Ze zit met haar benen verleidelijk op een barkruk achter een glazen deur van het bordeel waar ze een peeskamertje heeft. Zondag 12 oktober 2003. Ik word gebeld door James de Vos, naar hij zegt vanuit Parijs. Hij zal voor vrijdag terugbellen. Het hoertje Daphne uit de Karel van Gelderstraat in Arnhem belt met Rits. De communicatie met James is problematisch. Het e-mail adres heb ik verkeerd verstaan. Zaterdag 18 oktober 2003. Rits belt met Ryo. Zijn zoon blijkt dezelfde fobie als zijn vader te hebben. Yuki belt kort erna. Ze wil geen contact meer met haar ex-echtgenoot hebben. We vertrekken naar Amsterdam voor het feestje bij Franck Gribling. Het is een succes. Vriendin Nancy heb ik voor deze gelegenheid ook uitgenodigd en de muzikale Amerikaanse geniet met volle teugen van de kunstmanifestatie. Ik heb ook met veel mensen gesproken, waaronder: Phil Bloom, Willeke van Tijn, oud-docent Peters, Gerlof Volkers, Raymond Perridon en Jacqueline de Jong. Laatstgenoemde bleek geen fan van Rits. Haar eerste reactie als ze Rits opmerkt is: “Ik dacht dat je dood was!” Hij heeft minstens een fles witte wijn leeggedronken, maar is niemand echt tot last. Jacqueline loopt gewichtig met een boek onder haar arm. Ik mag haar biografie even inzien. Ze heeft prachtige kunst gemaakt, maar ze is ontstemd over de vele fouten die er volgens haar in het boek staan. Het is ook een kunst om geen fouten te maken. Zondag 19 oktober 2003. Ik ontvang een telefoontje van James de Vos en bereik eindelijk contact met hem via Internet. Zijn E-mailadres eindigt op “dot com”. Dus gewoon een punt voor com. Het schilderij van Elsbeth is na iets meer dan een maand bijna klaar. De kunstenaar hoeft in feite alleen nog maar zijn handtekening onder het werk te zetten. Ik heb de schilderkunst van Rits van zeer nabij kunnen filmen. De videobeelden laten zien dat hij een soort flow-ervaring heeft. Flow is ‘stroom’. De term “FLOW” danken we aan de Amerikaanse hoogleraar psychologie Mihaly Csikzentmihalyi (spreek uit: ‘tsiksentmihai’) die in Chicago een grootscheeps wetenschappelijk onderzoek heeft verricht naar de ‘vlinderstaat’ van mensen. Flow is een staat waarin tijdelijk geen angst aanwezig is. Tijdens de momenten waarop Rits aan het portretschilderen is toont hij geen angst om de controle te verliezen. Hij is dan duidelijk innerlijk geworteld en uiterlijk gefocust. Zijn verlangen lijkt af en toe zo vervuld dat hij een staat van verlangeloosheid ervaart. Met heel zijn hart wordt zijn hand door een soort stroom meegevoerd en verschijnt zijn verbeelding van Elsbeth laagje voor laagje op het doek. Rits laat haar “beugelbekkie” en jeugdpuistjes weg en weet haar zo nog mooier te maken dan ze al is. Zijn hart weet wat klopt, zonder dat het denken daarbij als twijfelaar nodig is.

Bericht aan James, zondag 19 oktober:

147

148 10.19 Hi, James Thanks for your call Saturday at 20.10 hours. We visited the party "55 years of experience, anarchy and energy" of Franck Gribling at Amsterdam. Your daughter and her friend were also there for a short moment. Rits has spoken to her and told her things he could not say over the phone. I was not witness of their conversation, so ask her. But I think it was nothing for you to worry about. Sorry for the delay. Postmaster repeatedly returned mail. I send you as promised my CV. All means of communications included. If you go to my website you will find more information. Greetings Bert Antwoord van James ontvangen op zondag 19 oktober: 10.20 Dear Rits, Thanks your for the e-mail from Bert, we now have network access. ALP would like to deal directly with the pragmatic to do with Rits 2 paintings " Twin-tower" 1972 in construction and to commission Rits a painting of the day 9/11th; both paintings with the same color field, perspective, and proportion. The intention is to include Rits's process and the historical and monumental images in our Art Attack program, with a view to exhibiting them in Paris, early 2004; Berlin, autumn 2004 ; Saint-Petersburg, spring 2005 and the final show in Kassel Dokumenta, 2006. The text and images from Art Attack are included in docs. Can you consider this, and let me know, a.s.a.p, when you can deliver and what are your direct material costs? The painting will be the artist property and cannot be sold or donated until after Kassel Dokumenta 2006. Let us focus on this important cultural process, it will give you visibility and let everybody know you have return with vigor and force. Let me know your decision soonest and confirm time when you can deliver the artworks in France. Thank you for your considerations, keep the faith ...LA LUTTA CONTINUA... Solidarity, James P.S / All of the docs are confidential and have not got to be copied or send to the others persons and at this point in time are for your eyes only. Maandagmiddag 20 oktober 2003. Rits wordt kort na 16.00 uur op mijn nummer gebeld door iemand van het ministerie van Buitenlandse Zaken, drs. J. Schellaars. Rits is op dat moment zeer emotioneel met zijn gedachten bij zijn zoon Ryo. Hij had net een telefoontje achter de rug met de cultureel attachee, Yuko Matsunaga van de Japanse ambassade. Hij heeft van haar geëist contact te krijgen met Ryo. Zijn gesprek met de heer Schellaars heeft een opvallend rustig verloop. Dinsdag 21 oktober 2003. Rits belt met Arend ter Horst, de zoon van wijlen Jan en Kate Ter Horst in Amsterdam. We nodigen hem uit om naar Heerenveen te komen. Rits probeert telefonisch contact op te nemen met Marcel Wiegman. Hij is bezig oude contacten te

148

149 herstellen en probeert, mijns inziens, zijn come-back te maken. Hij krijgt Jasper Rombout aan de lijn, werkzaam op de kunstredactie van het Parool. Ik heb het gesprekje niet gevolgd. Donderdag 23 oktober 2003. Rits telefoneert met Pierre Courbois en Patricia Orlov. Het interesseert de laatste niet, ze is bezig haar honden uit te laten. Met Pierre heb ik een aardig gesprek gevoerd en informatie gekregen. We proberen ook contact te zoeken met Barbara Baarspul van de Stuyvesant kunstcollectie. Rits telefoneert langdurig met de rechterhand van Yuko Matsunaga. De man durft volgens Rits zijn naam niet te zeggen. Rits wil Ryo laten opsporen. Hij verstuurt ook een brief aan zijn zus Jacobée om schilderijen terug te krijgen. Zaterdag 25 oktober 2003. Ik zend een e-mail met antwoord naar James. Rits belt met de rechterhand van de ambassadeur van Egypte en met Wu Gyen, de secretaris van de Chinese Ambassadeur. Hij voert die dag ook nog telefoongesprekken met John Ubbink en Arend ter Horst. John wil hij naar Heerenveen laten komen om zijn biografie op fouten te controleren . Zondag 26 oktober 2003. Rits belt met Ann Oster, de vrouw van Paul Biase in New York en Patricia Lane in Los Angeles, evenals zijn ex-vrouw Christell Kennedie. Arend ter Horst belt ons terug. We spreken af dat hij op 11 november met de trein naar Heerenveen zal komen en de volgende dag weer met ons kan terugrijden naar Amsterdam. Rits en ik zijn van plan woensdag 12 november de afsluitende bijeenkomst in het Amsterdamse Winston Hotel bij te wonen, de finissage ter ere van Franck Gribling. Maandag 27 oktober 2003. Rits telefoneert met Barbara Baarspul, de Rabobank, Mieke Ververs en Marten Tulleners. Marten komt 5 november vanuit Amsterdam naar ons in Heerenveen. Het netwerken begint uiteindelijk toch zaken in beweging te brengen. Dinsdag 28 oktober 2003. Rits pleegt telefoontjes met verschillende ambassades en zoon Ryo. Het is te gek voor woorden. Ik kan het allemaal niet meer volgen. Waarheid of fictie? Wat kan ik allemaal geloven en vooral wie kan ik geloven? Woensdagmiddag 29 oktober 2003. Om twee uur haal ik mijn vriend, Ton van Laar, van het station. Ton is met de bus vanuit Groningen naar Heerenveen gekomen. Ik heb hem uitgenodigd om kennis te maken met de kunstenaar Rits van Kooten. Ton heeft ook geschiedenis gestudeerd, is geswitcht en heeft een opleiding aan de academie “Minerva” in Groningen succesvol beëindigd. Hij heeft een heel eigen stijl ontwikkeld en maakt prachtige potloodtekeningen. Als we met Rits aan tafel zitten toont Ton zich geïnteresseerd in Van Kooten en bewondert de foto’s van diens werk. Hij luistert ook geboeid naar de verhalen van Rits en zijn opvattingen over kunst, taal, architectuur en politiek. Na verloop van tijd merk ik dat het vele praten van Rits mijn vriend begint te irriteren. Ton mag ook graag een uitgebreid verhaal houden, maar Rits wil daar niet lang naar luisteren. Hij denkt het beter te weten dan Ton. Rits begint te queruleren en na verloop van tijd zit ik bijna aan tafel met twee querulanten. Maar goed dat Ton niet lang de tijd heeft om te blijven. Ik hoef gelukkig niet in te grijpen. Donderdag 30 oktober 2003. Het verkrijgen van subsidie voor het werk dat Rits en ik samen verrichten is geen eenvoudige klus. Vandaag verstuur ik de volgende bedelbrief: Aan:

Henny van Rixel Stichting Martens van Sevenhove

149

150 Beesd Van:

Drs. Bert Bouma

Betreft: verzoek Heerenveen, 30 oktober 2003 Geachte mevrouw Van Rixel, Mijn naam is drs. Bert Bouma. Ik ben als historicus op het ogenblik bezig een boek te schrijven over de oorspronkelijk Arnhemse schilder en geleerde Rits van Kooten. Naast het inventariseren van zijn omvangrijke schilderwerk, wijd ik me vooral aan zijn onderzoekingen van de Arnhemse prehistorie. Van Kooten gaat er sinds lange tijd van uit dat de stad Arnhem veel ouder is dan officieel wordt aangenomen. Om zijn leven en werk in het komende boek te kunnen verhelderen moet ik naar de wieg van Van Kooten in Parijs (Sorbonne) en Antwerpen (Hoger Instituut). Hij heeft daar eind vijftiger, begin zestiger jaren van de vorige eeuw dankzij de Nicolai Broederschap Stichting zijn opleiding ontvangen. De Nicolai Broederschap heeft mij naar uw stichting verwezen. Ik weet zeker dat het door mij te schrijven boek een belangrijke bijdrage zal leveren aan de geschiedenis van Arnhem. Om het boek financieel verantwoord te kunnen schrijven denk ik enkele duizenden euro’s nodig te hebben. Indien de Stichting Martens van Sevenhove mij geldelijk in de gelegenheid wil stellen kan ik een reeds 70 pagina’s tellend vooronderzoek in het buitenland afsluiten. Met vriendelijke groet, Drs. Bert Bouma Fluessen 25 8446 NS Heerenveen

Vrijdagmorgen 31 oktober 2003. We zoeken telefonisch contact met het ‘Prins Bernhard Cultuurfonds’. Rits verwacht subsidie te kunnen verkrijgen om zijn biografie uit te kunnen geven. Ik bestudeer de op Internet gevonden voorwaarden. Een ingewikkelde zaak. Zo te zien zijn subsidies gekoppeld aan uitgeverijen. Als een uitgever een boek op de markt brengt, kan daar subsidie voor verkregen worden. Ik snap er eerlijk gezegd niets van. Vrijdagmiddag 31 oktober 2003. Ik raak Rits tussen de middag in het centrum van Heerenveen kwijt. Ik heb hem om half één bij het Postkantoor gedropt en ben doorgereden om samen met Louise boodschappen bij AH en de Aldi te doen. Met Rits heb ik afgesproken dat ik hem om half twee kom halen bij een eetzaakje aan het einde van de ‘Dracht”. Maar als ik hem om 13.40 uur nog niet in die winkelstraat gevonden heb, besluit ik eerst naar mijn zus

150

151 te gaan. Ze heeft haar auto die middag nodig. Ankhie heeft me thuisgebracht en ik ben op de fiets naar het centrum gereden om verder te zoeken. Ik ben bij kroegen en winkels naar binnen gegaan. Nergens viel een spoor van hem te vinden. Pas uren later heb ik hem op de ‘Dracht’ in het kroegje ’t Lieverdje’ aangetroffen. Daar was ik al eerder naar hem op zoek geweest! Hij kwam daar wel vaker als ik aan de overkant boodschappen bij de Aldi ging doen. Hij heeft de waardin, Fokje, in het begin al een kopie gegeven, van het portret dat hij van koningin Beatrix heeft gemaakt. Hij wilde hiermee het café een hoger aanzien verlenen. Ik heb flink in de rats gezeten, dacht dat hem iets ernstigs overkomen kon zijn en stond bijna op het punt om naar de politie te gaan. Ik ben opgelucht als ik hem in het café geanimeerd met enkele stamgasten zie praten. Ik laat op dat moment evenwel niet merken dat ik hem daar aan de tap zie. Ik kan ook recalcitrant zijn en baal dat ik hem alleen heb gelaten. Rits blijkt veel bier te hebben gedronken en zal later door iemand met de auto worden thuisgebracht. Ankhie en Louise zijn ook ongerust geweest. Er staat nog eten op tafel, maar hij gaat liever zonder naar bed. Later zal ik van hem vernemen dat hij zich eerst in een zaakje van een Marokkaan, met de naam Seyed, met bier heeft laten vollopen. 10.21 November Zaterdag 1 november 2003. Ik ga naar de school voor levenskunst in Arnhem. Rits wordt voor mijn vertrek wakker en staat op. In Arnhem aangekomen krijg ik al gauw een telefoontje van de buren. Rits is kort na mijn vertrek met alvleesklierontsteking in het ziekenhuis opgenomen: kamer 6 afdeling 2B. Ik hoef me volgens hen geen zorgen te maken. Hij wordt in ‘De Tjongerschans’ wel verzorgd. Ik keer pas op maandagavond terug naar Heerenveen. Maandagavond 3 november 2003. Uit een berichtje van de ING bank blijkt dat er geen werk van Rits in hun verzameling zit. Sacha Tanja is wegens niet te noemen persoonlijke omstandigheden onbereikbaar. Ruim een jaar later zou ik vernemen dat de oudhoofdconservator van de ING-kunstcollectie op 30 december 2004 op 62-jarige leeftijd is overleden. De ABN-AMRO stuurt een mailtje retour en meldt twee werken van Rits in hun collectie te hebben. Ik mail met Ster, James en Marten. Dinsdag 4 november 2003. Ik bezoek Rits in het ziekenhuis en rij hem in een rolstoel naar buiten om een sigaretje te roken. Hij heeft zin in melk en koffie, maar mag nog niets eten of drinken. Woensdag 5 november 2003. De ondernemer Marten Tulleners komt vanuit Amsterdam op bezoek. Ik vertel hem uitgebreid over het project waaraan de kunstenaar en ik werken en laat hem ook het document tot dan toe lezen. Daarna bezoeken we Rits in het ziekenhuis. Met een rolstoel rijden we hem samen naar buiten om voor de hoofdingang op een bankje in de kou te praten en te kunnen roken. Rits is uitgelaten en gedraagt zich als een echte onderhandelaar. Op de terugweg in de auto vraagt Marten mij wat ik denk nodig te hebben, want hij heeft wel gezien dat er bij mij thuis geen welvaart heerst. Ik ben voorzichtig en twijfel over een te noemen bedrag. Marten komt daarop met een voor mij royaal voorstel. Hij stelt voor om 4000 euro te verlenen, om het project af te kunnen maken, en zal daarnaast proberen een uitgever voor het boek te interesseren. Wauw! Zaterdag 8 november 2003. Ik ben voor allerlei zaken naar Nieuwegein, Wageningen en Arnhem. Als ik die avond laat thuiskom blijkt Rits uit het ziekenhuis te zijn ontslagen en kort erna weer opgenomen. Hoe krijgt hij het voor elkaar! Weer zoiets onvoorspelbaar ritserigs.

151

152 Zondagmorgen 9 november 2003. Op de fiets breng ik om 11.00 uur zijn nog onuitgepakte spullen weer naar het ziekenhuis. Rits is dan net voor onderzoek weggebracht. Er blijkt een 24 uurs zondagdienst op alle afdelingen en onderdelen te bestaan. Weer thuis krijg ik James de Vos aan de telefoon; hij wil graag met Rits spreken. Hij hoopt dat Rits snel beter wordt en nog een schilderij van de Twin Towers zal maken. Hij vindt het jammer dat Rits zich niet op schilderen kan focussen. Volgens James moet Rits voor een testament zorgen. Maandagmiddag 10 november 2003. De patiënt ligt apart op kamer 9 afdeling 2B. Zijn pancreas is beschadigd en ontstoken. Rits is bang dat er ook nog rondzwevende nierstenen zijn. Ik heb een pyama voor hem gekocht en wat onderbroeken. Ook een voice recorder heb ik voor hem meegenomen, zodat hij zaken die naar boven borrelen kan inspreken. Hij heeft koorts en mag niks eten en drinken. Dochter Ster heeft gebeld en Marten Tulleners stuurde een e-mail. Rits wil er weer bovenop komen, het schilderij van Elsbeth en het boek afmaken en ook nog naar Parijs. Hallo! Volgens Dr. Wesche was bij de tweede opname gebleken dat de pancreas van Rits niet meer te redden en aan het afsterven was. Rits zou volgens haar tijdens de eerste opname ook een poosje onvindbaar zijn geweest voor het ziekenhuispersoneel. “Zou het kunnen dat hij alcohol heeft gedronken?” vraagt ze zich af tijdens een gesprek met mij. Dinsdagavond 11 november 2003. Samen met Louise naar de bioscoop om de film “Russian Ark” te zien. We maken in deze film kennis met de kunst in de Hermitage te St. Petersburg. De volgende dag heb ik een interview met Arend ter Horst aan de Reguliersgracht in Amsterdam.

10.22 Interview met Ter Horst Woensdag 12 november 2003. Tijdens het interview met Arend ter Horst in Amsterdam ontkent deze ooit een moord op Rits te hebben overwogen. James de Vos zou ook nooit lid van een illegale organisatie zijn geweest. Hij zou er alleen ter afschrikking mee hebben geschermd. Niemand zou Rits willen vermoorden, want niemand nam hem serieus. Arend noemt Rits nog altijd “Ritsekind”. Volgens Arend was Rits ziekelijk jaloers op iedereen die het beter verging. Rits was net als Napoleon volgens hem klein van stuk en viel als zielenpiet en querulant stelselmatig buiten de boot. Toen Rits eens met een blauw oog een kroeg was uitgesmeten, ging hij met een “Wie deed dat!” opnieuw naar binnen en werd er vervolgens met twee blauwe ogen weer uitgegooid. Arend kan er nog smakelijk om lachen, terwijl hij languit in bed van een sigaret geniet. Dat was volgens hem Rits ten voeten uit. Arend heeft Mafalda Davis en Rits in Parijs meegemaakt en is omstreeks 1987 ook in het kantoor van Rits in de Koningsstraat op bezoek geweest. Het was daar volgens Arend toen helemaal geen luxe bedoening, getuige de thermosfles met koffie en de sinaasappelkistjes. Als Rits in 1989 al moest vluchten, dan zal dat volgens Arend vanwege een vrouw geweest zijn. Ik krijg van Arend spontaan het door Rits in 1983 vervaardigde schilderij “Swedisch Impression” cadeau. Het doek hangt schuin in de nok boven de balken tussen werken van andere kunstenaars. Als ik het neerhaal blijkt er zich een vettige aanslag aan te hebben gehecht. Het is te groot om de bovenste verdieping van het grachtenpand in Amsterdam normaal te verlaten. Ik heb nog nooit zo’n groot schilderij zomaar gekregen. Ik kan bijna niet geloven dat Arend mij dat zomaar cadeau geeft. Ik wil het prachtige doek dan ook het liefst direct meenemen. Met een lange stroomkabel kunnen we het kunstwerk via een open venster

152

153 naar beneden laten zakken. Vervolgens heb ik het gevaarte bovenop het dak van de auto met dekens beschermd en met spanbanden kunnen bevestigen. Ik ben midden in de nacht voorzichtig naar Heerenveen gereden. Een spannende rit! Bij teveel vaart dreigt het doek een vliegtocht te willen maken. Ik stop onderweg een paar keer om te kijken of ik wel verantwoord door kan rijden. Vooral omdat het is gaan regenen! De vettige aanslag op het doek wordt er onderweg door regen en wind aardig afgespoeld, en als ik thuis de afgebeelde berkenbomen bij beter licht kan beschouwen, blijkt de verf gelukkig onbeschadigd gebleven. Ik zet het doek opgelucht buiten onder de carport te drogen. Het is half vijf in de ochtend als ik na de enerverende reis moe maar voldaan mijn waterbed induik. Diezelfde dag heb ik het ingeweekte doek netjes met groene zeep schoongemaakt en zie ik pas echt hoe mooi het is!

Rits van Kooten, “Swedish Impression”, 1983 Maandag 17 november 2003. De lening van Marten staat op mijn bankrekening. Ik maak me grote zorgen over de gezondheid van Rits. Hij verkeert in levensgevaar, heeft veel pijn en koorts. Bovendien krijgt hij morfine toegediend. Hij voelt zich diep beledigd dat Arend zijn schilderij aan mij heeft gegeven. En de lening die ik met Marten ben overeengekomen vindt 153

154 hij veel te laag. Hij zou minsten het dubbele hebben gevraagd. Dan zouden we voor het onderzoek ook naar Parijs kunnen gaan. 10.23 December Maandag 1 december 2003. De kunstschilder Frans Jongmans komt bij Rits op ziekenbezoek. Hij is de afgelopen zomer al een keer met zijn schip naar Heerenveen gevaren om Rits en mij te bezoeken. Het schip lag in de Van Engelenvaart afgemeerd en we hebben toen aan boord plezier gemaakt. Frans speelde gitaar en heeft daarbij gezongen. Hij heeft die avond zijn schilderijen in mijn woonkamer zien hangen. Rits beheert ze voor Frans, die er op zijn schip te weinig ruimte voor heeft. Frans is nu met de trein gekomen en logeert bij mij thuis. We leren elkaar beter kennen. Hij heeft de kunstacademie in Arnhem gevolgd, is leraar geweest en gescheiden van echtgenote en dochter. De volgende dag besluiten we samen met de auto naar Arnhem te gaan om schilderijen van Frans uit het huis van Rits te halen. Die heeft daar in het ziekenhuis zijn toestemming voor gegeven. We brengen eerst een groot rock en roll kunstwerk van Frans naar zijn ex-vrouw in het Spijkerkwartier. Ook een door Rits aan Corry Verhallen in bewaring gegeven doek van Frans, halen we bij de vriendin van Rits op. We nemen tevens eigendommen van Rits voor hem mee naar Heerenveen, waaronder het grafdeksel van Isis. De merkwaardige plank staat in de meterkast en een medewerker van de Nuon zal binnenkort de meterstanden komen opnemen. Rits heeft op zijn ziekbed gezegd dat hij na zijn overlijden met de plank gecremeerd wil worden. Hij is bang om dood te gaan en kan niet uit zijn ego stappen. De “macho” laat zijn frustratie blijken. Zijn eeuwigheidsdrang. Hij lijkt niet voor de eeuwigheid bestemd en wil uit rancune met een fantoom van Isis de kist in om verbrand te worden! Frans breng ik met zijn schilderijen naar zijn woonschip, aan de rand van Steenwijk, terug. Het grafdeksel van Isis hebben we met zorg eerst uit de kofferbak getild en zachtjes op de wal naast het schip gelegd, zodat het onderin liggende werk van Frans er uit gehaald kan worden. Thuis in Heerenveen heb ik Isis uit het zicht in een onverwarmd kamertje, naast dat van Rits, opgehangen. Maandag 15 december 2003. Dochter Ster is bij Rits op ziekenbezoek. Ze logeert in zijn kamer bij mij thuis en kan haar vader drie keer bezoeken. Het herstel gaat langzaam, maar Rits heeft al wel te horen gekregen dat hij over een week waarschijnlijk weer uit het ziekenhuis ontslagen kan worden. Een pedicure heeft zijn teennagels onder handen genomen. Rits is zeer verzwakt en heeft lange tijd op bed gelegen zonder tabak en alcohol! Ik ben blij en opgelucht dat hij weer terug kan komen. Met zijn eten en drinken wil het maar mondjesmaat lukken. Ster ziet ook in dat hij er nog steeds slecht aan toe is. Het is opvallend om te zien dat ze qua uiterlijk veel op haar vader lijkt. Ster is in 1967 geboren maar het huwelijk van haar ouders is kort erna ontbonden. Ze vertelt me dat ze als kind weinig herinneringen aan haar vader heeft. Rits woonde in 1968 al in Amsterdam en ze leerde hem eigenlijk pas in de jaren negentig kennen. Sindsdien heeft ze eigenlijk alleen maar ellende met hem meegemaakt. Maar ze beschouwt hem toch als haar vader. Ik laat haar de video zien welke ik afgelopen september/oktober van haar schilderende vader heb kunnen maken. Maandag 22 december 2003. Ik koop op verzoek van Rits een appeltaart om het verplegend personeel te trakteren. Rits laat ik met een taxi thuisbrengen. Als ik met de fiets aankom is hij net gearriveerd. Een wonder dat hij hersteld is! Als we in de keuken staan krijg ik een warm gevoel van binnen.

154

155 Ik ben meer dan betrokken bij deze, voor mij, vreemde vogel. Rits is rustig als hij zegt dat hij twee keer bijna dood is geweest. Hij bekent mij ijzig kalm in de keuken dat hij tijdens zijn leven ook echt iemand heeft vermoord. De naam wil hij mij niet noemen. Ik moet daarna denken aan de directeur die mij de naam van de klagende ouder niet wilde geven maar mijn vermoeden van de betreffende man wel bevestigde. Een gescheiden man die het hoog in zijn bol had en mij op een ouderspreekuur te verstaan gaf dat hij contacten met de Minister van Onderwijs zou hebben. Hij zou het er niet bij laten zitten dat zijn dochter een onvoldoende voor geschiedenis had gekregen van mij. Achteraf kan ik die man dankbaar zijn. Ik heb me nooit als leraar laten omkopen. Aan het sjoemelen met cijfers om de lieve vrede te bewaren heb ik nooit willen meewerken. Misschien zou ik anders leraar zijn gebleven. De naam van die ouder heb ik ook wel te horen gekregen. Waarom zou ik de naam van de man die Rits denkt te hebben vermoord niet kunnen ontdekken? Ik hoop dat we weer aan zijn biografie verder kunnen werken. Uit solidariteit drink ik in zijn bijzijn geen alcohol meer. Rits gaat wel weer shag roken. Zes dagen later kan ik hem al meenemen naar Amsterdam voor een bezoek aan zijn vriend Arend ter Horst. Zondag 28 december 2003. De reünie met Arend blijkt geen succes. Arend heeft meer belangstelling voor de UFO’s die hij op video heeft vastgelegd en lijkt Rits te negeren. Arend laat mij bijzondere beelden op een computerscherm zien. Hij zegt dat ze met camera’s vanaf het dak van zijn herenhuis aan de Reguliersgracht zijn genomen en ik kan duidelijk de verlichte en snel bewegende“vliegende objecten” in de wolken waarnemen. En de invloed die ze hebben op de verlichting in de buurt. De beelden van deze zondagmorgen om zeven uur laten ook duidelijk zien dat de verlichting buiten ietsje wordt gedimd en volgens Arend zou iedereen in de buurt ook regelmatig gloeilampen moeten vervangen. Rits voelt dat hij geen echt contact met zijn oude vriend kan maken. Hij heeft dan ook geen belangstelling voor het bijzondere verschijnsel. Als Arend hem plotseling beschuldigd van verkoop van foto’s van hem op de Bahamas uit 1976/77 aan de Nieuwe Revue, is Rits verbijsterd. Hij zegt dat hij daar niets van weet. Volgens Arend zou Rits de verkoop zelf aan hem hebben toegegeven. De woordkeus in het artikel had Arend ook aan Rits doen denken. Rits zegt dat hij nooit zoiets zou doen, maar kan Arend niet op andere gedachten brengen. Heeft Rits iets met het in 1982 verschenen artikel “The Dutch connection” te maken gehad? Ik hecht er weinig waarde aan, maar probeer het later uit te zoeken. Van James de Vos, die samen met Willeke op het voorblad van de Nieuwe Revue stond afgebeeld, heb ik begin 2004 vernomen dat de foto’s gewoon voor geld door Vincent Steinmetz aan het roddelblad waren verkocht. Volgens James was deze Vincent een erg gevaarlijk sujet en zou hij als Jood voor de Mossad hebben gewerkt. Dinsdag 30 december 2003. Rits voert als vanouds een ‘geleerd’ telefoongesprek met iemand van de St. Walburgkerk in Arnhem. Ik schrijf op de computer het verhaal over zijn gesprek met een vertegenwoordigster van de paus in 1985. Rits maakt tussendoor “het gerecht van generaal Van der Heide” voor ons klaar; zacht gebakken eieren, uien en tomaten met peper en zout op brood. Een eenvoudige, maar voedzame maaltijd, welke hij bijzonder lekker kan klaarmaken.

155

156

DAGBOEK DEEL TWEE 11.1Januari 2004 “Geluk is een toestand van geweldig inzicht dat verlangen ellende meebrengt.” (Osho in: “Het boek van Zijn”, pag. 83) Vrijdag 2 januari 2004. Ryo belt zijn vader. Als Rits die middag op een rieten tuinstoel aan tafel wil gaan zitten, glijdt de stoel onder hem uit en maakt hij een val met zijn zitvlak op de plavuizen. Hij heeft zich gelukkig niet bezeerd en ik kan hem weer overeind.helpen. De stoel is met een vaart naar achteren geschoven en heeft het portret van Elsbeth geraakt. Het stond op de grond tegen de muur. Een wonder dat de stoelpoten er niet dwars doorheen zijn gegaan! Maandagavond 5 januari 2004. James de Vos komt voor het eerst bij ons op bezoek. Rits en James hebben elkaar hartelijk begroet op het station van Heerenveen. Rits hoopt waarschijnlijk net als ik, dat James zijn macht en invloed aan zal wenden om enkele onafgedane zaken te regelen . Dinsdagavond 6 januari 2004. Bij mij thuis ontstaat een keiharde confrontatie tussen de beide oude vrienden. James probeert Rits te domineren. De Ier wil dat de kunstenaar Van Kooten een schilderij van het WTC-New York in puin maakt, en ook, dat hij in een nog te vinden atelier in Friesland leiding zal gaan geven aan een aantal nog te inviteren buitenlandse kunstschilders. Rits is er helemaal niet happig op. Ik weet dat hij niet in opdracht wil schilderen. Het verbaast me dan ook niet dat Van Kooten na verloop van tijd met de volgende oplossing voor de dag komt. Hij heeft in Arnhem nog een WTC-doek staan, dat na de afschaffing van de BKR beschadigd was teruggekomen. Hij wil voor James dat doek wel tijdens de Kassel Dokumenta met een mes kapot snijden. Woensdag 7 januari 2004. Rits is nog steeds verbolgen over de ontruiming van zijn huurhuis in 1994, waarbij waardevolle zaken van hem verloren zijn gegaan. Ik heb een brief aan de toenmalige huisbaas verstuurd om opheldering te vragen. Donderdag 8 januari 2004. Zijn telefonische reactie ontvang ik reeds een dag later. Hij zegt dat Van Kooten het allemaal aan zichzelf te wijten heeft. Het schilderij met de voorkant van het WTC-Amsterdam hangt nog steeds bij hem in Arnhem. De voormalige huisbaas van Rits wil niet met zijn naam in een boek over zijn oud-huurder vermeld worden. Deze dag verstuur ik ook een door vriendin Louise vertaalde e-mail aan Xavier Blanchot van hotel Louisiane in Parijs. Over het in vertrouwen verkregen kamertje waar Rits de rest van zijn leven over denkt te kunnen beschikken.

Per e-mail verzonden aan hotel La Louisiane in Parijs op 8 januari 2004

11.2

Cher monsieur Blanchot,

156

157

En conversant récemment avec Monica Hosteller à votre hôtel, j'ai été informé que la chambre qui m'a été donnée à vie en toute confiance par votre père n'était plus disponible. Votre père ainsi que Taki appréciaient et collectionnaient mes oeuvres et une des principales se trouve dans votre hôtel ! Une peinture captant l'ambiance spéciale qui émanait de la Louisiane en ces temps. Les questions que j'ai à vous poser sont les suivantes : 1. Y a-t-il une chambre/un studio disponible pour moi dans la Louisiane cette année ? 2. L'oeuvre ''La Louisiane'' reste ma propriété intellectuelle et artistique et ne peut être possédée par les propriétaires de l'hôtel que sous la condition que le point 1. soit affirmatif. 3. L'oeuvre et les droits de reproduction m'appartiennent également et continueront à m'appartenir jusqu'au moment où nous aurons un accord satisfaisant concernant point 2 et 3. Du temps de votre père, sa sensibilité à l'égard de la peinture et de l'écriture a permis à la Louisiane d'être un lieu privilégié en ce qui concerne le support des artistes à Paris. Je présume que vous agissez en sorte de maintenir cette tradition. Veuillez avoir l'amabilité de considérer mes demandes. Je suis persuadé que nous trouverons des solutions. Mon numéro de téléphone en Hollande : +31 (0)513 843443 En vous remerciant de votre attention permettez-moi de vous souhaiter une excellente année 2004.

Veuillez recevoir l'expression de mes salutations distinguées Rits van Kooten Fluessen 25 8446 NS Heerenveen

Vrijdagmiddag 9 januari 2004. James vertrekt weer uit Heerenveen. Ik breng hem met de auto naar het station en leen hem het geld voor zijn treinreis. Hij heeft zijn tas met spullen op het zolderkamertje achtergelaten en zal binnenkort terugkeren. Vriendin Louise rij ik die middag met de auto naar haar vriendin in Leeuwarden. Ik voel dat ze bezig is afstand van mij te nemen en me bedriegt met een ander. Ik word me bewuster van een verlangen dat ik sinds

157

158 mijn scheiding heb gekoesterd; in mijn hart ben ik blijven hopen dat Louise ooit voor mij zou durven kiezen. Het wordt me duidelijk dat ze het niet wil. Ze wil dat we elkaar vrij laten en hoopt in haar hart dat ik de breuk met Monique herstel. Denkt ze zo van mij af te willen komen? Ze heeft duidelijk een erg hoge dunk van zichzelf gekregen en zegt dat ze nooit zelf voor mij heeft gekozen. Een verliefde vrouw is door gevoelens moeilijk voor rede vatbaar. Ze is bezig het mij steeds moeilijker te maken. Ik zou wel eens gedwongen kunnen worden om mijn onvoorwaardelijke liefde voor haar op te geven. Een pijnlijk onthechtingsproces! Ik probeer met haar verbonden te blijven, maar ontdek geleidelijk aan hoe moeilijk dat is. Ze belt me niet meer elke dag en sms-berichtjes ontvang ik ook bijna niet meer. Het contact met mijn ex-echtgenote was na de scheiding ook verloren gegaan en het dreigt nu weer te gebeuren. E-mail verstuurd op 09-01-04 Geachte heer Plasman, Gedurende mijn historisch onderzoek voor het boek over het leven en werk van Rits van Kooten en het schrijven van de episode over uw particuliere en juridische relatie met de schilder/geleerde, heeft er een interessante ontwikkeling plaatsgevonden. Dankzij Rits zijn enorme geheugen heb ik vele mondelinge en schriftelijke bronnen kunnen bestuderen. De schilder/geleerde is herstellende van een ernstige ziekte. Hij heeft ruim twee maanden in het ziekenhuis gelegen en mij nu te kennen gegeven zich te willen verzoenen met vroegere relaties en gebeurtenissen. Als kunstenaar is hij gewend om in visueel verhalende termen te denken en zoals uw website duidelijk laat zien, bent u in het bezit van een van de meest historische en monumentale kunstwerken van het WTC in Amsterdam. Rits is, zoals u weet, in het bezit van het andere doek, hetzelfde WTC gezien vanaf de voorzijde. Naar de mening van de kunstenaar kan de esthetische waarde van beide kunstwerken alleen bereikt worden door ze te verenigen. Daarom heeft hij mij opgedragen, op basis van first look/first offer, aan u te vragen in overweging te nemen het kunstwerk te complementeren door het verkrijgen van de voorzijde. Door mijn onderzoek en schrijven kan ik u verzekeren dat beide kunstwerken een culturele eenheid vormen. Door deze culturele context zal hun historische waarde in de hedendaagse Nederlandse en Europese schilderkunst toenemen. Met vriendelijke groet, Drs. Bert Bouma Fluessen 25 8446 NS Heerenveen Tel. : 0513 843443

158

159

Zondag 11 januari 2004. Rits telefoneert met zijn vriendin Corry Verhallen. Hij hoopt dat zij bij het café ‘Van den Brink’ in Arnhem zijn “gestolen” tapes terug kan krijgen. De louche zaakjes waarin Rits verwikkeld lijkt, zijn naar mijn mening moeilijk op te lossen. De schilder heeft immers het doek met de voorzijde van het Amsterdamse WTC in 1994 als onderpand in Arnhem achtergelaten om achterstallige huur aan huisbaas Streefkerk te betalen. Is Rits nog steeds de eigenaar van dit doek? Het lijkt wel alsof iemand zonder geld geen recht kan krijgen. Iedereen die handig met woorden weet te goochelen kan voor geleerde of waarheidslievend persoon doorgaan.

E-mail ontvangen op 11 januari 2004 11.2Geachte heer Bouma, Omdat de toonzetting van uw laatste bericht een geheel andere is dan die van eerdere hierbij het volgende. Door mij is destijds belangstelling getoond voor het WTC schilderij van Rits van Kooten dat nu in mijn bezit is. Daarnaast was het mijn wens dat Rits van Kooten een portret zou maken van mijn oudste zoon, zoals Rits van Kooten dat ook in 1958/59 van mij heeft gedaan. Mijn zoon en ik zouden op beide portretten dezelfde leeftijd hebben. Met Rits van Kooten heb ik voor het WTC schilderij en het portet een bedrag van fl. 10.000, afgesproken. Omdat Rits van Kooten nogal krap bij kas zat wilde hij dit bedrag op voorhand hebben en wij hebben toen afgesproken dat ik het tweede WTC schilderij als een soort borg mee zou krijgen. Dit schilderij moest door hem nog wel even opgehaald worden bij een hotel in Oud zuid (adres bekend). Rits van Kooten heeft foto's van mijn zoon gemaakt en hij heeft daadwerkelijk een aanvang met het portret gemaakt. Mijn vrouw en ik hebben op enig moment Rits van Kooten bezocht op een tijdelijk adres van hem in Wijk bij Duurstede en daar zijn werk gezien. Het zag er goed uit maar was nog lang niet klaar. Vervolgens heb ik niets meer van hem gehoord totdat hij met een duister sujet op mijn kantoor is verschenen en als een soort gek en zeer bedreigend het als borg gegeven schilderij heeft weggenomen. Omdat Rits van Kooten naar mijn idee (en het idee van enige nauwe relaties in zijn omgeving) ziek was heb ik destijds geen formele aangifte gedaan. Juridisch gezien is Rits van Kooten gehouden het overeengekomen portret te leveren dan wel een deel van het door mij betaalde bedrag te restitueren.

159

160 Omdat ik begrijp dat Rits van Kooten kennelijk gehecht is aan beide WTC schilderijen en hij van mening is dat ze bij elkaar horen ben ik niet ongenegen om tot een nadere afspraak te komen. Uiteraard niet zomaar, maar ik heb destijds wel meer werken bij Rits van Kooten gezien die ik mooi vond. U mag een voorstel doen. Met vriendelijke groet, JPPlasman Maandag 12 januari 2004. Ik heb een tweede brief aan Streefkerk verzonden. Rits heeft met Ryo gebeld om het adres van zijn zus Anna te vragen. Rits zit er mee in zijn maag dat hij het verhaal van Plasman bij haar moet natrekken en heeft zorgen over de agorafobie van Ryo. Ik heb een e-mail verstuurd aan Arend waarin ik hem vraag het boek van Mafalda te mogen lenen. Om duidelijkheid uit te lokken geef ik hem tevens de naam Vincent Steinmetz in handen. De man die volgens James de foto’s aan de Nieuwe Revue zou hebben verkocht. Dinsdag 13 januari 2004. In een mailtje dat ik van Arend terugkrijg schrijft hij dat hij zijn excuses wil maken over zijn onterechte beschuldiging aan het adres van Rits. Blijkbaar is hij ervan overtuigd geraakt dat Rits de foto’s niet aan de ‘Nieuwe Revue’ heeft verkocht. Woensdag 14 januari 2004. Bij de post zit een brief van de heer Streefkerk. Hij wil eigenlijk liever niet, dat zijn naam in een boek wordt genoemd. Met Rits ben ik naar Hindeloopen en Stavoren geweest. Aan de hand van straatnamen hoopt hij aanknopingspunten te vinden voor zijn studie van het Oera Linda Boek. In Hindeloopen hebben we even rondgekeken bij de figuratieve kunstschilder Johan Mulder in zijn open atelier/galerie aan de Buren 44. Hij schildert veel dieren en verzamelt voor zijn werk oude houten panelen en deuren waartegen de dieren die hij schildert zodanig uitkomen dat het lijkt alsof ze zo uit het doek springen. Van Kooten heeft bewondering voor het doek met een grappig varkentje, maar we hebben geen geld om het te kopen. We krijgen van Mulder een plattegrondje met straatnamen van Hindeloopen mee, dat ik bij een supermarkt kopieër en weer aan de schilder retourneer.

Terug in Heerenveen heeft Rits telefonisch contact met zoon Ryo. Zijn zuster Anna is op dat moment ook bij Yuki in Amstelveen op bezoek. Anna weet volgens Rits zeker dat Plasman in 1989 nooit bij haar in Wijk bij Duurstede op bezoek is geweest.

160

161 Het is te gek voor woorden. Mijn contact met Van Kooten en zijn netwerk brengt me steeds dieper tot het besef dat ik als deelnemend toeschouwer een tijd van strijd en schijnheiligheid beleef. Donderdag 15 januari 2004. James komt weer naar Heerenveen. Hij heeft voor Rits een zwart-witte omslagdoek meegenomen om hem op Arafat te doen lijken. Met trots waant Rits zich even Yasser. Om James een plezier te doen houdt hij het om. Ik heb een verzoenend mailtje aan meester Plasman verstuurd.

Bericht verzonden op 15-01-04 11.3Geachte heer Plasman, Bedankt voor uw e-mail van 11 januari waarvan we kennis hebben genomen. Ik heb het met Rits besproken en ik ben bereid om een volgende stap te zetten om de zaak te regelen. Tijdens mijn discussie met Rits bleek Dr. Van Kooten genegen om een portret van uw zoon te maken, als u dat nog steeds graag wilt. Probleem is alleen dat we in zijn archief geen foto’s van uw zoon hebben kunnen ontdekken. Wat er in 1989 en 1993 ook tussen u en Rits heeft plaatsgevonden, het lijk me voor de toekomst weinig relevant om daarover van mening te blijven verschillen. Het is allemaal lang geleden en het wordt tijd om de zaak in vertrouwen te regelen en te sluiten. Mijn voorstel is : 1. Het verenigen van beide WTC doeken, beide als zijnde uw eigendom door ondertekening Rits van Kooten. Over de financiële kant van de zaak worden we het eens. 2. We staan open om de zaak constructief te regelen, omdat het in het belang van het oeuvre van Rits is om beide doeken verenigd, ondertekend en als afgemaakt te kunnen beschouwen. Nogmaals bedankt voor uw getoonde interesse en ik hoop een positieve reactie van u tegemoet te mogen zien. Met vriendelijke groet, Drs. A. Bouma Ik heb geen reactie op het voorstel gekregen! Vrijdagmiddag 16 januari 2004. James is met Rits in een geleende auto op zoek geweest naar een atelier. Het is zijn plan om daar een viertal kunstenaars te laten werken voor de Kassel Dokumenta 2005/6. Het beoogde viertal bestaat uit Lili de Rochi, Ingrid Stollman, Maurrico Cattalan en Sergi Karaganov. James en Rits hebben in Oldeberkoop en Zandhuizen

161

162 leegstaande schoolgebouwen gevonden. In Oldeberkoop te huur voor 500 euro per maand. Ik ben er nog even met hen wezen kijken. James hoopt dat ik de huurprijs voor mijn rekening wil nemen. Daar weiger ik voor in te staan omdat het financieel niet haalbaar is. Ik ben wel goed, maar niet gek. OBS “De lindeboom” staat al een half jaar leeg en zal door de Gemeente Weststellingwerf verkocht of gesloopt worden. James heeft ‘s avonds gebeld met Karel Schoetens in Antwerpen. Zijn zoon kan misschien een video over Rits maken en Adriaan van ‘De Zwarte Panter’ kan het boek misschien uitgeven. Ik heb een mailtje naar Galerij ‘De Zwarte Panter’ in Antwerpen gestuurd om antwoorden op vragen te krijgen. Zondagmiddag 18 januari 2004. We hebben gewandeld in de bossen van Oranjewoud. Voor James de Vos heb ik een door hem geschreven gedicht getypt, “Hanadis hymn” Het is een gloedvol meelevend Engelstalig gedicht, waarin de dichter het opneemt voor deze Palestijnse zelfmoordterroriste. James heeft het op diskette van me gekregen. In zijn bijzijn heb ik uit respect voor hem, het gedicht van de harde schijf verwijderd. Maandag 19 januari 2004. Ik verstuur mailtjes naar de Gemeente Weststellingwerf en de Stichting oude Friese kerken. Om voor James te informeren of er ergens iets te huur staat dat als atelier kan dienen. Ik verdiep me in de website van The Art Loss Register. Er blijkt geen gestolen werk van Rits te zijn geregistreerd. Dinsdag 20 januari 2004. Samen met James maak ik de ‘bio documentary RITZ’; het lijkt op een overtrokken filmverhaal. Ik verstuur het per E-mail naar Karel Schoetens in België en David van Aspect Productions in San Francisco.

11.4 “RITZ”, or the life and times of Rits van Kooten By Bert Bouma, author-historian “History is a lie commonly agreed upon”, wrote Voltaire; RITZ, his-story, the film and the epic. The life and times of RITZ, Rits van Kooten is a constellation of mysteries and memories in the life of Dutch artist Rits van Kooten is life in art, from the hell of wartime Arnhem to the wild times in the 60s and 70s until today, the memories, heresies and the Gnostic cults of the cosmopolitan art world in Amsterdam, Paris, New York, Cairo, Tokio and Barcelona. RITZ is a revealing Guide Bleu to a well-known cast of characters, from Mafalda Marouf, King Farouk, Salvador Dalí, Ricardo Bofill, Queen Beatrix, Michiko Shoda, Simon Vinkenoog, Lady Di, Willem de Kooning, Anwar Sadat to Alexander Iolas, plus polemics, scandals and cultural controversies, including the Mondriaan escapades, Egyptian political caravanserai, grand scale architectural visions, paintings and portraits and visions ahead of his time.

162

163 RITZ as a cultural terrorist against repressive bureaucrats, outdated cultural policies and the museum/art gallery mafia, the poignancy and persecutions in the Dutch medical / legal gulag and murky media plots. The portrait of the artist RITZ reveals an integrated personality where apparent simplicity and apparent lucidity as a painter coexisting with mystification, conspiracy and even nightmare. From his censored portrait off Queen Beatrix with a joint, to his vision of the World Trade Towers and his portraits of the rich and famous.

RITZ is an important source and recollection of our contemporary cultural landscape. By its very nature, vitally metaphorical, his life will stick in your mind like a fishbone in the throat. It’s the artists hopes, wounds, fears and dreams, the configuration of his soul, together with graphic scenes from life’s grand canvas, as Dutch artists from Vermeer to Van Gogh have suffered in their times for immortal art in a society blinded by the material and spiritual bankruptcy ruled by powerful secret political elites, The author-historian Bert Bouma has demonstrated in RITZ an extraordinary zeal to research, observe, transform and record, the scandals, the players, the time, with a preying eye for its forms, colours and human pathos, it’s a masterly story that transcends the mundane to the lust for art and life with a very complex and controversial subject clearly written, thought provoking and an alternative history to the trend and guise of globalisation and rule by secrecy. As you go from secrets, to sizzling scandals, from each colourful character to the next, the fusing of RITZ legendary life in contemporary art with yesterday today’s and tomorrows world, the reader will feel the stirrings of revelation of a man, his pre-visions, his philosophy, historical research and a messianic vision, linked to his role as the guardian of the Egyptian goddess Isis and her 5500 year old coffin lid, its role in the quest for peace in Europe and the Middle East. The epic quality of great artists full life, this story-his-story is tragic-comic, yet full of hope that transformed his life into the beauty of his art. © Bert Bouma, author-historian.

January 04 Amsterdam/Paris/San Francisco

Copyright JKMC ALP Associates sph Aspect Productions Donderdag 22 januari 2004. Rits ontvangt een brief van zijn vriend John Ubbink. De kunstenaar speelt al lange tijd met de gedachte de Amsterdamse oud-sterverslaggever naar Heerenveen te laten komen. John is volgens Rits de meest aangewezen persoon om zijn biografie op fouten te controleren. Aangezien Rits last van spierpijn heeft zijn we daarvoor nog even bij huisarts Schilderman voor een consult geweest. Vrijdagavond 23 januari 2004. Ik ga naar Arnhem voor een bezoek aan Gert Coopmans en Ans Bröcker in de St. Antonielaan 21. Ik heb eerst telefonisch een afspraak gemaakt. Het plafonnetje in de kelder is er niet meer. Ik had dat ook wel verwacht, maar wilde het toch even controleren en ook de sfeer van het burgerhuis in me opnemen. Het wordt een leuke spontane visite. Gert en Ans hebben het huis in 1984 gekocht van Yvonne Wevers en Robert

163

164 Martinus Hendrikus Enckhof. Yvonne verklaart diezelfde avond telefonisch er ook niets van af te weten. Zaterdag 24 januari 2004. Met James ga ik naar Groningen. We bewonderen de tentoonstelling “Het Russische landschap” in het Groninger Museum. Rits belt tijdens onze afwezigheid met dochter Ster. Zij is bij haar moeder Christell op bezoek geweest toen zuster Anna daar ook op bezoek was. Anna heeft aan Ster verteld dat ze haar adres en telefoonnummer in Spanje niet aan Ster wil geven, omdat ze bang is dat Rits dan haar schilderijen zal komen stelen. Ster maakt zich ook zorgen over het feit dat ze de crematiekosten van haar vader zal moeten betalen. Hij is daarvoor niet verzekerd. Zijn zus Jacobée wordt er door haar broer van beschuldigd zijn begrafenisverzekeringspolis bij de RVS-verzekeringsmaatschappij te hebben verscheurd. Zondag 25 januari 2004. Samen met zus Ankhie, Rits en James naar Appelscha en de Kale Duinen. Op de snelweg krijgt Rits weer last van zijn agorafobie. Na afloop van de wandeling, zonder Rits, drinken we in eetcafé ‘De Steige’ te Oldeberkoop een kop koffie. Rits voelt zich er thuis, waarschijnlijk vanwege de aardige waardin. Maandag 26 januari 2004. Rits heeft afspraken in ziekenhuis “De Tjongerschans”. Ik ben om twee uur bij zijn gesprek met psychiater Vijver over agorafobie aanwezig. De pillen die al in Arnhem zijn voorgeschreven, Zyprexa Olanzapine 2.5 mg, krijgt hij opnieuw, maar misschien zal hij een zwaardere uitvoering moeten gebruiken. Hij heeft ze in de tijd dat hij ze niet volgens voorschrift innam, in combinatie met alcohol gebruikt. Hij belooft ze nu regelmatig en zonder alcohol in te nemen. Rits krijgt er nog een angstonderdrukkend middel bij: Alprazolam tabletten; 0,25 mg. Het bezoek aan het lab en de internist dreigen geen doorgang te vinden als gevolg van een aanval van ruimtevrees bij Rits. Het probleem wordt opgelost door beneden op de gang bloed te prikken en de afspraak te maken om woensdag op te bellen voor de uitslag. Ik bel met Dorien van der Waerden om een afspraak voor een interview op donderdag te kunnen regelen. Ze is er niet happig op. Ze wil er over nadenken. Ik mag haar woensdag nog een keer bellen. Woensdag 28 januari 2004. Dorien geeft me die dag te kennen liever geen interview te willen, maar ik zou haar nog wel eens mogen bellen om vragen te stellen. Ze snapt niet waarom ik de moeite wil nemen om een boek over Van Kooten te schrijven en verklaart: ”Die man is het niet waard, hij liegt altijd en is een grote fantast”. Aangezien ze toch van plan is om met zijn zuster Jacobée Boers te bellen, wil ze wel namens mij vragen of ik met deze zus een gesprek over haar broer mag hebben. Ik heb echter geen zin om me te mengen in de perikelen van de familie Van Kooten. Ik begin zo langzamerhand te beseffen dat ik negatieve energie aantrek wanneer ik veel positieve energie heb. Donderdag 29 januari 2004. De kunstcriticus Hennie van de Louw zal ik na vieren in het Amsterdamse café ‘De Zwart’ontmoeten. Hij weet veel over de kunstwereld en heeft Rits ook een tijd persoonlijk meegemaakt. Hennie kan antwoord geven op vragen als: “Wat is de bijdrage van Rits aan de Nederlandse contemporaine kunst in de jaren zeventig en tachtig?” En “Wat is de reputatie van Rits in de ogen van anderen?” . 11.5Hennie van de Louw

164

165 Samen met James ben ik eerst nog even bij de commerciële kunstschilder Peter Diem aan de Prinsengracht op bezoek geweest. Diem is bevriend met Theo Niermeijer en ze werken regelmatig naast elkaar in een gemeenschappelijk atelier in Amsterdam-Noord. Peter laat me een recent artikel van Hennie in de Kunst-& Museumkrant lezen. Hennie brengt een artikel mee dat hij in 1984 over Rits heeft geschreven. Hennie herinnert zich Van Kooten als een fotorealist met fantastische verhalen. De reizende en fotograferende Rits had Amsterdam als thuishaven. Hij dook af en toe in de hoofdstad op en verdween dan weer naar het buitenland. Diens hyperrealistische architectuurschilderijen en portretten bestempelt hij als “leuk, aardig, maar meer ook niet”. Het was “niks blijvends” geworden. De bijdrage van Rits aan de Nederlandse schilderkunst zou volgens hem ook niet zo groot zijn geweest. Na mijn bezoek aan het atelier van Diem in de binnenstad van Amsterdam kon ik me dat ook goed voorstellen. Bij deze productieve kunstschilder had ik een voorraad van duizenden kleurrijke en snel gemaakte doeken gezien. Kwantiteit leek belangrijker geworden dan kwaliteit. Hennie weet veel te vertellen over het dynamisch vlotte kunstleven van Rits in de jaren tachtig. Rits kon zich toen veel permitteren en diens uitgaansleven op “De Kring” en daarbuiten kenschetst Hennie als “glamour, drank, mooie vrouwen en jetsetterig”. Rits kende vele mensen en zocht contacten in de rijkste kringen. Tijdens politieke discussies zette hij vaak een grote mond op en beweerde dan steevast: “Die socialisten, die hebben het gedaan!” Arbeiders vond Rits volgens Hennie maar dom volk. Rits nodigde Hennie vaak bij zich thuis uit. Na het nachtelijk braken bakteYuki wel eens loempia’s voor hen. Met James ben ik die dag ook even bij de Slewe Galerie geweest in de Kerkstraat 105 A, voorheen Galerie Brinkman. We zijn langs het huis gelopen waar Jacqueline de Jong woont. Tussen de middag gaan we bij zijn dochter Siobhan de Jong in de Eerste Helmersstraat op bezoek. Om zeven uur eten we een lekker pastagerecht bij zijn dochter Kira in Blaricum. James geeft mij 20 werken van Theo Niermeijer, van de ‘Academia Foundation’, cadeau. Rits heeft tijdens onze afwezigheid o.a. gebeld met Hennie van de Louw. Vrijdag 30 januari 2004. Mijn E-mail bevat een bijzonder mailtje van Gribling. Antwoord van Franck Gribling 30 januari 2004 om 11.34 AM “Beste Bert, bedankt voor je bericht. Mijn woorden naar aanleiding van Rits, anno 1967, waren inderdaad super en een bijzonder tijdsdocument. Zoals vaker in die tijd heeft het een manifest karakter met algemene strekking. Het verwoordt heel goed mijn denken in die tijd. Het ging in zekere zin gedeeltelijk ook over mijn eigen werk. Ik had het stuk niet in mijn eigen archief en ik ben verbaasd nu ik het terug lees. Wat mij zelf betreft: in 1967 woonde en werkte ik als kunstenaar in Pingjum, in afwachting van een vertrek naar New York, waar ik tot eind ‘69 gewoond heb, ateliers in Princestreet tegenover Fanelli en daarna Bleeckerstreet, wat later de hotspot van Soho zou worden. Van 1964 tot 1966 ben ik een tijdje conservator geweest van het Kröller Müller Museum. Ik zag toen vrienden van de Nada groep, Rik van Bentum, Mark Brusse, Klaas Gubbels, maar ook Rits, veel in Arnhem. Rik en Titi Poelsma waren al goede vrienden toen ik nog in Amsterdam zat, atelier aan de Ruyschstraat, dat later door Gustave Asselbergs is over genomen, ook een goede vriend die helaas jong aan een hersentumor overleed in New York, waar hij net de Harknessbeurs voor gekregen had, een beurs die mijn neus voorbij ging. We waren concurrenten. Enfin, wat de anekdote betreft over de invasie van vrienden in Pingjum. Er zullen ongetwijfeld spelletjes gespeeld zijn, want dat was in die tijd in de mode. Vooral Rik van Bentum was een fanaat. Ik heb nog van hem een groot schilderij uit ca 1962, met de score

165

166 van ''Kingen'' er op. Verder herinner ik mij uitsluitend dat we inderdaad dronken werden in het enige plaatselijke café, de locale boeren choquerend. Het was het café waar ook Frans Pannekoek kwam, je weet wel wiens werk Van het Reve vanuit huize het Gras voor arbeiders verklaard heeft. Reeve was trouwens de aanleiding voor mij om naar de diaconiehuizen aan het kerkepad, rond het kerkhof van Pingjum te verhuizen. Ik had “Op weg naar het einde” gelezen, waarin stond dat Pingjum de enige plaats ter wereld was waar je postzegels op de lat kon krijgen. Omdat ik voor mijn vertrek naar de States op straat stond was Pingjum een goede tijdelijke schuilplaats. Van het Reve ook nog veel gezien in die tijd. Die had een oogje op Eugenie, alias Rosa, die dat niet meer wil weten, maar ze bezit nog een hele reeks compromitterende brieven van Gerard, die het uiteindelijk natuurlijk om Sebastiaan te doen was, als reserve voor de toekomst. Tenslotte de Th staat voor Theodoor, net als bij Roosevelt. Franck schrijf ik al sinds jaar en dag met ck, toen misschien nog alleen met een k.“

Zaterdag 31 januari 2004. Ik zend een mailtje naar Jeroen Goeman Borgesius. Om te informeren naar een mogelijk in Parijs genomen foto van Rits en Mafalda. Ik krijg er geen reactie op. We worden vereerd met een bezoekje van Engelien Sytsma. Ze heeft een schildersezel voor Rits te leen. Ik laat een werkje van Theo Niermeijer voor mijn jarige dochter inlijsten. In het bijzijn van buurman Rinse tekenen Rits en ik een overeenkomst, waardoor ik gerechtigd ben zijn verhaal te schrijven en te publiceren. Ster belt met haar vader.

11.6Februari Maandag 2 februari 2004. Om kunstwerken van Van Kooten te traceren verstuur ik een mailtje naar de inspectie cultuurbezit van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Karel Schoetens uit Antwerpen belt die dag met James en Rits. Adriaan Raemdonck wil misschien het boek in België uitgeven. Midden in de nacht zend ik mailtjes voor hulp bij het historisch onderzoek. Ik hoop dat een Amerikaanse vriendin in Amsterdam behulpzaam kan zijn bij het opsporen van documenten betreffende het schilderij dat Rits door De Kooning zou hebben laten ondertekenen. Ik heb ontdekt dat de New Yorkse advocaat John Eastman de advocaat van Willem de Kooning is geweest. Misschien dat de Amerikaanse vriendin Nancy haar netwerk in de VS kan gebruiken om contact te maken. Maandagavond 2 februari 2004. Met James maak ik een begeleidend schrijven bij de kunstwerken van Theo Niermeijer, die hij heeft meegebracht, getiteld: “Hiroshima Clay Paintings by Theo Niermeijer”. Theo Niermeijer has studied in Japan for 7 years under Nugano, the great Japanese artist, and visited Hiroshima on many occasions. In July 1945, an American B29 bomber named Enola Boy dropped an atomic bomb over Hiroshima, the flash, fireball vaporized this ancient city, everything was decimated, except one building directly below the atomic bomb, today it is the centre of Hiroshima Peace Park, the burial mound and eternal flame memorial museum. On a visit to Japan in 1995 Theo Niermeijer had a vision of the 100.000 victims souls flying skyward, he collected the Hiroshima red clay and created a series of painting and drawings using the clay/mud and mixed media. The series “One pieceful world” Hiroshima clay were commissioned by Academia Foundation, these unique and original visionary artworks are a homage to world, memories eye icons, reminders and warning of what man has done and can

166

167 do again, the Japanese and the worlds humankind will never forget what happened, but they forgave long ago. The “Hiroshima clay”icons are a meditation, to see, to understand, to dissect the terrible destructive image and peacefully re-new it, so future generations can see in new ways our life forms and to enlarge the audience to promote and foster “a one peaceful world”, to a high understanding that July 1945 never be repeated. JKMC / Boa Media, Heerenveen, 02-02-04 Heerenveen, 02-02-04 Dinsdag 3 februari 2004. Allerlei afspraken gemaakt voor donderdag in Arnhem. Ik ben maar half aanwezig tijdens het bezoek van Rits aan psychiater De Vries van de GGZ in Heerenveen. Het gesprek vindt plaats in een nieuw gebouw op een plek waar ooit het oude voetbalstadion van SC Heerenveen heeft gestaan. Er valt als biograaf van Rits weinig nieuws over dit gesprek te melden en mijn gedachten dwalen af naar die ene keer dat ik in Groningen vergezeld door mijn echtgenote zelf overspannen bij een psychiater op bezoek ben geweest. Dat was na het overlijden van mijn vader. Ik was nog niet afgestudeerd. Hij overleed in vrede op 24 februari 1983, uitgeteerd door darmkanker, terwijl mijn moeder, op dat moment, al jarenlang een wilskrachtig gevecht tegen botkanker leverde. Ik hoopte nog voor haar dood mijn bul te behalen maar belandde overspannen in een identiteitscrisis. Daarbij speelde ook mijn maatschappelijke betrokkenheid een grote rol. Het wantrouwen tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie was in 1983 groot en ik voelde eind augustus dat het mis dreigde te gaan. Oorlog of vrede, het was om gek van te worden! Op 1 september werd er ook een verdwaald geraakte Zuidkoreaanse Boeing 747 door een Russische straaljager boven het eiland Sachalin neergehaald. Daarbij kwamen 269 passagiers en bemanningsleden om het leven. Een Amerikaans verkenningstoestel bleek in de buurt van het uit New York afkomstige lijnvliegtuig te hebben gevlogen. Na tweeënhalf uur ronddolen in het Russische luchtruim is wel de Jumbo en niet het kleinere spionagevliegtuig met een hittezoekende raket uit de lucht geschoten. De Russische piloot heeft een, door het Kremlin opgelegde, krankzinnige keuze gemaakt! Ik had de zieke Joeri Andropov wel willen vermoorden! De opvolger van Brezjnev, als partijleider, zou na 6 maanden onzichtbaarheid in februari 1984 officieel begraven worden. De psychiater in Groningen adviseerde mij als ‘psychopaat’ een opname in een inrichting te overwegen en zei mijn zwangere vrouw niet direct in scheiding te gaan. Door het middel Haldol ben ik weer in evenwicht gekomen. In het voorjaar van 1984 werd ik echt depressief. Ik heb me niet laten opnemen en ben als grondwerker gaan snoeien, schoffelen en zou het tot chauffeur van een maaimachine schoppen. Ons eerste kind werd op 16 mei geboren en mijn moeder heeft Steven nog een jaartje kunnen meemaken. Een dag na haar verjaardag heeft ze op 10 mei 1985, moegestreden, middels euthenasie afscheid van het leven genomen. Ze wilde de leeftijd van 65 jaar bereiken om het pensioen te behalen en dat is haar gelukt. Vrijwel niemand had kunnen weten dat dit haar laatste verjaardag zou zijn. Op de dag waarop ze zelf het afscheid van haar lichaam bepaald had, besloot ze uit rancune dat haar oudste dochter niet bij de verassing van haar stoffelijk overschot in Goutum, onder de rook van Leeuwarden, aanwezig mocht zijn. Zij was niet op haar moeders laatste verjaardag gekomen! Moeders wil was keiharde wet! Toen mijn oudste zuster ook na een telefoontje, waarin ze zei dat ze zou komen, er om zes uur ’s morgens nog niet was, heeft moeder haar beslissing genomen. Ze wilde in stilte gecremeerd worden en niet, zoals mijn vader, in het bijzijn van alle familieleden, vrienden en bekenden. Met pijn in het hart koos ik ervoor haar wens te respecteren en aan de uitvoering daarvan mee te werken. Door het gevoel te doden. Als

167

168 seizoenarbeider, bij het bedrijf waar mijn vader meer dan dertig jaar als loonadministrateur trouw in dienst was gebleven, heb ik de studie afgemaakt en behaalde in 1988 het doctoraal. Woensdag 4 februari 2004. Rits telefoneert met fotograaf Willem Bech. Hij blijkt zijn enorme fotoarchief vernietigd te hebben en is zeilinstructeur aan de Rijn geworden. Het betekent dat er waarschijnlijk geen foto’s meer van de door Rits gevonden stenen bestaan! Donderdag 5 februari 2004. Rits en ik gaan eerst naar Arnhem. We kunnen praten met de heer Bosman van de Gelderse Stichting tot Beheer en Bewindvoering van Meerderjarigen, de heer Lötters van de Sociale Dienst en advocaat Jan van Haaren. Rits heeft de afgelopen maanden heel veel brieven geschreven en gebeld om zijn problemen met Arnhemse instanties op te lossen. Ik ontdek dat hij gedurende lange tijd een extreem laag termijnbedrag voor energie heeft betaald. Het geld dat hij moet lenen om de extreem hoge eindafrekening van Nuon te kunnen betalen wordt sindsdien voor het afbetalen van die lening door de Gelderse stichting tot Beheer en Bewindvoering ter bescherming van Meerderjarigen op zijn uitkering gekort. Rits blijft ervan overtuigd dat de zaak niet deugt. Er worden volgens hem zaken verdraaid en is vrijwel niemand meer echt te vertrouwen. 11.7Gas Nuon “Ze gebruiken Nuon om mensen die vervelend zijn rekeningen te sturen die niet bestaan. In feite was Hitler eerlijker, hij gebruikte het “direct”, om te doden. De Hollanders gebruiken het als middel om van vervelende mensen af te komen, zoals ik. Ik heb begrepen dat ook de z.g. Gelderse Beheersstichting mijn veel te hoge gasrekening als een afgedane zaak beschouwen en ik denk dat mijn pro-deo advocaat veel te klein is om het tegen zo’n maatschappij op te nemen. Ik dreigde met een bijl bij de Nuon om enige dingen stuk te slaan, en de beambte zei dat ze de laatste rekening die niet bestond zouden herzien. Maar het leed was al geleden. Nederlanders zijn zeer verfijnde nazi’s”, aldus Rits van Kooten in een met de hand geschreven brief, welke ik maanden later van hem heb gekregen. Vervolg donderdag 5 februari 2004. We zijn die donderdag ook even bij de kunstenaar Hans Hamers op bezoek geweest. Het is leuk om te zien dat hij als schilder actief is, maar hij worstelt zichtbaar met materiële problemen en ruimtegebrek. Het huis staat dermate vol spullen uit zijn verleden, dat hij de videoband die hij van Rits heeft gemaakt eenvoudig niet kan vinden. De eigenaar van de tabakszaak in de Steenstraat bevestigt het verhaal dat Dick Vuyk hem benaderd heeft over het schilderij van De Kooning. De man zou hem ook een foto van het doek hebben laten zien. In Wijk bij Duurstede vinden we de woonadressen van Rits terug en zijn we even in café-restaurant “De Engel” binnen geweest. In Zeist brengen we bezoeken aan het sanatorium en de adellijke familie De Beaufort. Rits krijgt op het bordes van een adelijke dame het adres van freule Julie. Om haar een brief te schrijven. Hoe vind je die! Zaterdag 7 februari 2004. Met James en zus Ankhie een dagje naar België. Rits wil niet mee. We bezoeken Karel Schoetens en zijn vrouw in Antwerpen. We leggen contacten en wisselen informatie uit. Karel heeft een gigantisch archief op kunstgebied. Hij kampt duidelijk met ruimtegebrek, maar het is gezellig in zijn huis. Zijn echtgenote maakt mooie gedichten en leest er een voor. Na het genieten van de gastvrijheid gaan we naar de binnenstad. Terwijl Ankhie aan het shoppen is brengen James en ik een bezoek aan galerie ‘De Zwarte Panter’ in de Hoogstraat. Ik maak kennis met Nationaal Voorzitter Adriaan Raemdonck. Hij heeft nog steeds een kunstwerk van Rits in stock en herinnert zich het feestvieren van de kunstenaar

168

169 tijdens de tentoonstelling in 1988. Hij blijft zich verbazen over het feit dat Rits nog leeft. Hij heeft mijn mailtje met vragen wel ontvangen, maar er niet op geantwoord. Hij wil wel meewerken aan het uitgeven van een boek over Van Kooten, maar verwacht van mij de investering. Ik koop nog gauw voor sluitingstijd heerlijke Belgische bonbons voor vriendin Louise. Na het genieten van een Belgisch biertje in een gezellig Antwerps cafeetje gaan we met z’n drieën fritten, frieten of frites eten bij een Arabische snackbar. Als we ’s avonds laat thuiskomen krijgen we van Rits te horen dat hij in het winkelcentrum van Heerenveen last heeft gekregen van zijn fobie. Maandag 9 februari 2004. Rits verstuurt brieven naar John Ubbink en Simon Vinkenoog. Ik stuur zelf brieven naar het sanatorium Altrecht in Zeist en het Instituut Collectie Nederland in Rijswijk. Ik ben benieuwd naar het psychiatrisch rapport dat in 1990 over Rits geschreven zal zijn toen hij enige tijd in een Zeister sanatorium verbleef. Met de brief aan het Instituut Collectie Nederland hoop ik te ontdekken welke doeken van Van Kooten in het bezit zijn gekomen van de Staat der Nederlanden. Dinsdag 10 februari 2004. Ik krijg een telefoontje van de kunstschilder Peter Diem. Hij wil graag dat ik ook gebeurtenissen uit zijn verleden orden, maar lijkt niet bereid ervoor te willen betalen. Hij is bang dat Nederland de drieënvijftigste staat van Amerika aan het worden is. In de Rotterdamse haven zouden al Amerikaanse agenten met vergaande bevoegdheden rondlopen om ‘verdachte’ ladingen te controleren. Peter zegt dat er op het politiebureau aan de Prinsengracht in Amsterdam ook Amerikaanse agenten verblijven. Die zouden hem al eens als verdachte naar New York hebben ontvoerd. Om over de economische en culturele overheersing door Amerikanen maar te zwijgen. Amerika wil altijd winnen en weet andere landen onder druk te zetten. Diem heeft me documenten gefaxt om mij te bewegen ook met zijn ‘vergiftigde’ verleden aan de slag te gaan. De energie en aandacht die ik aan Rits besteed, kan ik niet met Diem delen. Peter zei me bevriend te zijn met de ex-BVD-chef en topambtenaar Mr. Arthur Docters van Leeuwen (D66) en ik nam aan dat deze vriend en beursbewaker hem beter zou kunnen helpen dan ik. De voorzitter van de Autoriteit Financiële Markten zou door Ahold op 20 februari in een lastig pakket terechtkomen. De AMF wordt ook wel de beurswaakhond genoemd en houdt toezicht op banken en bedrijven en moet voorkennis voorkomen. Als waakhond van de miljardenwereld van effecten heeft hij kunnen worstelen met koersgevoelige informatie over Ahold. Het Ahold-imperium, met bedrijven op vier continenten, is in de problemen gekomen door fraude, mismanagement, misleiding en slecht toezicht. Hij heeft het juiste evenwichtige informatiemoment moeten bepalen, een afweging maken tussen openbaarheid en de gevolgen daarvan. Het ging bij de financiering van de problemen bij Ahold om drie miljard euro.Volgens Europese regelgeving hoeft er door een bedrijf geen melding van problemen gemaakt te worden als het nog in onderhandeling is om ze op te lossen. Ahold, het bedrijf dat zei ‘op de kleintjes te letten’, is door Albert en Gerrit Jan Heijn groot gemaakt. Nadat Gerrit Jan in 1988 was ontvoerd en vermoord kwam er voor het eerst een niet-familielid aan het roer. Er werden hoge verwachtingen gecreëerd en beurskoersen bleken belangrijker dan klanten. Vervolg dinsdag 10 februari 2004. Rits verzendt brieven naar Ryo en Yuki. Mijn mailtjes naar de Martha Jackson Gallery in New York brengen niet het gewenste resultaat, waardoor mijn twijfels over Van Kooten niet worden weggenomen.

169

170

11.8Jackson Gallery On Feb 10, 2004, at 3:53 PM, Bert.Bouma.MA, historian-writer wrote: Bert Bouma MA, historian-writer left the following message: Dear Sir, madam, Currently I'm writing and researching a book on Rits van Kooten, a Dutch artist, who states he was an artist with your gallery. I would appreciate any information, documents you have on him, plus have you any records of the paintings and what museums or collections they are in. Thanking you in advance for your consideration, Yours sincerely, Drs Bouma

I have searched our artwork database, our artist database, our exhibition records, our hard copy artwork records, and our catalog library, and there is no mention of any artist by the name of van Kooten. I will pass your message on to Mr. Anderson and see if he can help. On Feb 10, 2004, at 5:08 PM, Bert Bouma wrote: Dear Mr. Snider, Thank you for your information today. Perhaps if I give you the dates when the artist states he was with the Martha Jackson Gallery and Mr. David K. Anderson, it may help you in tracing in your archives the artist work. He was in NY in 1976 thru 1986. Inclosed is a scan document with the gallery id etc. Would appreciate a diligent search your end as a wish to accredit both Martha Jackson and her son David in my forthcoming book. Thanking you in advance, Yours sincerely, Drs Bouma ----- Original Message ----From: "Jim Snider" <[email protected]> To: Sent: Tuesday, February 10, 2004 10:33 PM Subject: Re: Rits van Kooten inquiry (from web form) I am sorry to report that we have no information on that artist. We wish you the best of luck in your search.

170

171 11.9Pieter Engels Op donderdag 12 februari 2004 ontmoet ik de kunstenaar Pieter Engels. James de Vos heeft me bij hem in de Tweede Nassaustraat geïntroduceerd. Pieter heeft een operatie aan zijn aorta moeten ondergaan, maar schildert weer. Hij geniet zichtbaar van wijn en sigaret. Pieter blijkt de drijvende kracht te zijn geweest in de vriendenclub van individualisten: Theo Niermeijer, Pieter Engels, Simon Postma, Raymond Perridon en Rits van Kooten. Pieter is docent geworden op de academie in Den Bosch, de school welke hij als leerling samen met Rits bezocht. In 1963 en 1964 heeft hij met Wim Schippers samengewerkt. Omstreeks 1975 heeft hij samen met Rits in Parijs een bezoek aan Mafalda gebracht. Pieter is vaak in de VS geweest en weet zich de jaren nog goed te herinneren: 1973, 1977, 1978, 1988, 1990 en 1992. Hij wil dat iets op zijn manier gebeurt en schildert niet naar de mode en houdt van uitzonderingen. We aanschouwen het door Pieter gemaakte portret van Sylvia, de in 2002 overleden vrouw van James. Het ingelijste kunstwerk is nog niet betaald. Over Rits zegt Pieter: “Rits vertelt zijn verhalen zo vaak, dat hij er zelf in is gaan geloven”. Volgens hem is er met Rits in november 1987 te Barcelona iets aan de hand geweest. Hij zou hierna helemaal gek zijn geworden. In januari 1988 heeft Pieter nog samen met Rits een tentoonstelling gehad in Milaan. Er was toen ook een Nederlandse vrouw bij die getrouwd was met een Spaanse schilder. Deze vrouw is, volgens Rits, Annemieke van der Pas geweest. Ze was getrouwd met Benet Rossell. Rits heeft haar meegenomen naar Yuki in de Honthorststraat. Annemieke wilde volgens Rits met hem trouwen, maar hij wilde Yuki trouw blijven. Het zou toen uit de hand zijn gelopen, maar het fijne heeft Rits me niet willen vertellen. Dat er jaloezie in het spel kan zijn geweest lijkt me evident. De breuk tussen Pieter en Rits na de tentoonstelling in Milaan werd volgens Pieter veroorzaakt door de gekte van Rits. Bovendien had Pieter tien van zijn landschappen aan Rits meegeven om te verkopen. Rits had er 2 verkocht, afgerekend en commissie gekregen, maar de andere acht zijn blijkbaar in Zweden achtergebleven. Rits zou hem verteld hebben dat hij werd bedreigd door de onderwereld vanwege een valse Appel. Donderdag 12 februari 2004. Met James ben ik een dagje naar Amsterdam. Voor het vertrek heeft hij mij een zwarte hoed gegeven om te dragen. Hij zegt dat het de hoed van Joseph Beuys is geweest. Ik vind het wel geinig om een keer een hoed te dragen. De veelzijdige kunstenaar Beuys overleed in 1986. Hij probeerde alle tegenstrijdigheden in zijn leven te overwinnen door rede met verbeelding te verzoenen, evenals geschiedenis met het heden. Terwijl ik met James en de hoed op in Amsterdam ben, heeft Rits een telefoontje van de mentor van Ryo en van de Arnhemse Sociale Dienst gekregen. Ik krijg dat van Rits te horen als ik vanuit de Tweede Nassaustraat hem mobiel bel, om te zeggen dat we nog even bij Engels op bezoek zijn gegaan en later dan gepland thuis zullen komen. Van Rits verneem ik thuis dat Ryo, die in zijn examenjaar zit, vanwege een fobie de school al enige tijd niet kan bezoeken. De Sociale Dienst van Arnhem vindt dat als Rits nog langer in Heerenveen verblijft, hij zijn bijstandsuitkering daar maar moet aanvragen. Vrijdag 13 februari 2004 wordt ik gebeld door zijn dochter Ster. Er blijken toch nog kunstwerken van Rits in Arnhem te zijn. Ze zegt dit bronnenonderzoek binnenkort te gaan doen. Rits heeft steeds meer last van zijn fobie. Hij is boos dat ik bij Pieter op bezoek ben

171

172 geweest. Hij herinnert zich wel dat Pieter zich niet aan de afspraak hield i.v.m. hun Artisproject en dat Pieter met alle geweld een schilderij van Rits (WTC Barclaystreet) wilde ruilen, wat Rits geweigerd had. Rits deed lang over een schilderij, Pieter kort. De uitvoering van een WTC doek koste volgens Rits toentertijd zo’n 2000 gulden: materiaalkosten voor doek, tape van ƒ1,25 per meter , hoge druk spuit, verf, arbeidsloon en versterkt spieraam. Isis blijkt niet meer onder zijn bed te liggen. Hij heeft het grafdeksel, waarschijnlijk tijdens het bezoek van James en mij aan Amsterdam, elders in Heerenveen ondergebracht. Ik vermoed het cafeetje in winkelcentrum ‘De Greiden’ dat hij regelmatig bezoekt, of, wat waarschijnlijker is, bij mijn naaste buren. Hij heeft direct in het begin tegen me gezegd: “Ik vertrouw James, omdat ik hem niet vertrouw!” James is onmiskenbaar glad en heeft een schijnbaar oppervlakkige charme. Hij gedraagt zich in huis als een sjamaan compleet met witte kledij. Hij voelt zich thuis op het voormalige zolderkamertje van mijn zoon Steven, waar hij veel zit te lezen of te schrijven en in alle rust ook kan telefoneren. Hij maakt elke dag een flinke wandeling en draagt daarbij een zwarte jas en hoed. Hij heeft dan iets weg van een slang in een zwart pak. Hij probeert Rits en mij te manipuleren en te domineren. Hij weet Rits niet over te halen een schilderij van ‘de Twin Towers in puin’ te maken. Mij krijgt hij wel zover om te investeren in de inlijsting en verkoop van de door Theo Niermijer gemaakte kunstwerken. Hij heeft me een door Theo gemaakt ijzeren beeldje cadeau gegeven. Hij noemt het ‘Man with son’. De achtertuin heeft hij rigoreus gesnoeid om het beeldje beter te laten uitkomen. James heeft onmiskenbaar een immens ego. Is hij een pathologisch leugenaar? Kent hij spijt, schaamt hij zich, voelt hij zich wel schuldig? Zijn emoties lijken niet oppervlakkig. Hij is onder de indruk van mijn doctoraalscriptie over Vichy-Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook het Nederlandse boek dat ik voor Nico Tiën heb geschreven over de geschiedenis van zijn restaurant “Azië” in Heerenveen zegt James met plezier te hebben gelezen, terwijl de voertaal met hem in huis Engels geworden is. Hij kan wel liefhebben. Hij kookt voor Rits en mij lekkere maaltijden. Hij lijkt altijd een “kick” nodig te hebben en ontploft soms van woede, waarna hij ook gewoon kan zeggen: “I just need a good fuck!” Hij komt op mij hardvochtig over, maar lijkt zich wel te kunnen inleven in anderen. Hij heeft een bijzonder boek uit mijn boekenkast gelezen: “The myth of the nation and the vision of revolution” van J. L. Talmon. Hij is er een beetje idolaat van geworden. Ik heb alleen nog het papieren omslag in mijn bezit. Hij wilde het boek graag lenen om nog eens te lezen. Een ander boek van Talmon, getiteld “The origins of totalitarian democracy”, heeft minder belangstelling van hem gekregen en staat gewoon weer in de kast. Hij is zeer impulsief. Als voormalig IRA-lid zal hij ongetwijfeld problemen hebben gehad met het Britse leger. Hij heeft me daar ook dingen van verteld. Een voet op Engelse bodem heeft hij naar zijn zeggen nooit gezet. Ik voel ook dat hij in wezen, door de omstandigheden onverantwoordelijk en onbetrouwbaar geworden is. Hij hongert naar macht. Hij leidt overduidelijk een parasitair leven. Hij zegt gedurende de zomermaanden te wonen in het huis van een Rus aan de Franse Rivièra. Daar zou ook de kunstenares Lili de Rochi verblijven die van hem afhankelijk lijkt te zijn, getuige de vele telefoontjes die ze mobiel met hem op mijn nummer voert om geld en aandacht van hem te krijgen. Als ik James verbaal onderdruk wordt hij kalm. Vooral het gebruik van de woorden “Don’t raise your voice to me!” heeft invloed op hem. Misschien claimt hij de successen van anderen. “Psychopaten” worden wel vaker aangetrokken tot plaatsen waar wat te beleven valt. Neemt niet weg dat ik James waardeer en mag. Hij heeft na de dood van zijn Nederlandse vrouw alle bezittingen aan zijn dochters gegeven en is bezig een nieuw en meer spiritueler leven op te bouwen. Hij werpt zich op als verzorger van Rits en mij en neemt mij veel huishoudelijke taken uit handen. Dankzij James hebben Rits en ik ook meer tijd om samen

172

173 aan de biografie te werken. Hij heeft een internationaal netwerk en dat vertrouwt hij mij ook toe. Hij wilde wel een stoelmassage van me ontvangen. Rits heeft een stoelmassage van Louise gekregen, maar liet zijn nek en schouders liever door haar masseren als hij op zijn praatstoel zat. Daarbij heeft hij zich ook een keer laten ontvallen: “Toen ik nog leefde……………….” Zaterdag 14 februari 2004. Ik ontvang een brief retour van het sanatorium Altrecht. Er is eerst overleg gepleegd met een juriste. De dossiers blijken na tien jaar niet meer opvraagbaar voor informatie. Het sanatorium heette in de tijd dat Rits er was opgenomen Christelijk Sanatorium voor Neurosen en Psychosen. De gang van zaken voor informatie is volgens dit schrijven dat de cliënt zelf de informatie moet opvragen bij de verantwoordelijke geneeskundige van de locatie, in dit geval de heer M. Roeten. Een brief met alleen toestemming is overigens niet geldig zonder identificatie daarbij. Deze dag heb ik ook ontdekt waar zijn zus Anna in Spanje woont: Parafrugell. Via Internet weet ik Ruth van der Molen in Parijs op te sporen. Rits verstuurt een brief aan Pieter Engels. Op zondag 15 februari 2004 ga ik met Rits naar Arnhem. We halen documenten op bij Ster en Hans Hamers. Bij hem bekijken we de video die hij in 1996 over Rits, Isis en het schilderij van Jacob Spin heeft gemaakt. Thuis zal ik deze video nogmaals in het bijzijn van James, zonder Rits bekijken. De kunstenaar ligt de laatste tijd veel alleen op zijn kamer op bed televisie te kijken en rookt als een schoorsteen. Hij heeft geen zin om aan zijn biografie of schilderij van Elsbeth te werken. Hij lijkt eerder depressief dan lui. Dinsdag 17 februari 2004. Rits heeft om halfnegen een afspraak met psychiater de Vries van GGZ in Heerenveen. Ik ben bij het gesprek als toeschouwer aanwezig. De heer de Vries geeft te kennen dat hij vermoedt dat het korte-termijngeheugen van Rits is aangetast. Ik ben geen psychiater, maar heb ontdekt dat een stoornis van het korte termijn-geheugen als volgt omschreven kan worden: als men dingen die net zijn gebeurd, niet meer goed kan onthouden, spreekt men van een stoornis van het korte-termijngeheugen. Als het korte-termijngeheugen van Rits defect is geraakt, zou hij belangrijke zaken die onthouden hadden moeten worden om de dagelijkse gang van zaken te kunnen overzien, vergeten moeten hebben. De effecten daarvan zouden dan waarneembaar kunnen zijn in het vergeten van namen van personen of bijvoorbeeld het vergeten dat hij ergens een brandende sigaret heeft neergelegd. Ik weet dat hij heel alert is, zelfs als hij ’s nachts naast je in in de auto zit. Ik denk eerder dat hij zaken mogelijk kan verdraaien. Woensdag 18 februari 2004. Bij een lijstenmakerij haal ik samen met James twee ingelijste kunstwerken van Theo Niermijer op. Uit de stapel, die ik als gift van hem had gekregen, heb ik intuïtief de mooisten uitgezocht. Het ene is een ‘tribe’, in 1996 door Niermeijer in een soort trance of droomtoestand gemaakt. Volgens James is het een “oil on paper mixed media”, een mix van olie- en waterverf. Het stelt het kleurrijke leven van een stamhouder voor. Het andere kunstwerk is een “ink mud on paper” eveneens uit 1996. James noemt het ‘Spiritual DNA’. Het met zwarte inkt en modder gemaakte kunstwerk lijkt een verbeelding van genetisch gemanipuleerde erfelijke eigenschappen. De kunstwerken zijn keurig ingelijst en daardoor als het ware meer tot leven gekomen. Donderdag 19 februari 2004. Ik heb om drie uur een afspraak met Arjen van Loyalis in Leeuwarden. Hij helpt me met het opstellen van een bedrijfsplan. Om zes uur heb ik mijn eerste betalende klant voor een stoelmassage in de Willem de Zwijgerlaan in mijn woonplaats. De afspraak is door een man voor zijn echtgenote gemaakt. Hij heeft een

173

174 Internetbedrijf en werkt vanuit huis. Hij zit op de bank naar filmbeelden op een wandvullend plasmascherm te kijken. Nadat ik de slanke vrouw in het bijzijn van hem en hun kind een stoelmassage heb gegeven, is ze zeer tevreden en zegt tegen haar echtgenoot: “Jij kunt veel liever voor mij zijn!” Hij heeft duidelijk meer aandacht voor het opdringerige plasmascherm dan voor de innerlijke en uiterlijke schoonheid van zijn oosters uitziende vrouw. Als ik daarna thuis kom ligt er een brief van Pieter Engels voor mij. Hij heeft een brief van Rits gekregen waaruit blijkt dat het met de geestelijke gezondheid van Rits niet goed gaat, terwijl ik tijdens het bezoek aan Pieter juist de indruk heb gewekt dat het met de kunstenaar Van Kooten veel beter ging. De beledigende brief die Rits aan Pieter Engels heeft verstuurd is voor mij de druppel. Ik kan mijn geduld voor Rits even niet meer opbrengen. Het wordt me allemaal een beetje teveel. Ik confronteer Rits met het aan mij gerichte antwoord van Pieter. Het wordt een keiharde confrontatie. Rits eist van mij duizend euro en dreigt met zelfmoord als hij zijn zin niet krijgt. Hij zit op het bed in zijn kamer en ik loop meedogenloos naar beneden. Ik weiger beslist aan Rits toe te geven en besluit hem de deur uit te zetten. Net zoals ik dat met leerlingen ook heb kunnen doen, als ze het te bont maakten. Ik erger me ook aan het feit dat hij het portret van Elsbeth maar niet afmaakt en bovenal lijken vele van de in het boek genoemde zaken niet of nauwelijks te verifiëren. Rits heeft ook steeds meer last van zijn fobie. Shit, ik kan hem daarbij niet langer helpen en ik wil mijn eigen leven weer gaan leiden. De invloed van James speelt ongetwijfeld ook een rol. Hij waarschuwt voortdurend voor mogelijke gevolgen als ik doorga met het steken van tijd, geld en energie in dit project. De vele, op niets uitlopende kunstplannen van James om aan geld te komen beginnen me ook danig te vermoeien. Hij is daarvoor zelfs op bezoek geweest bij wethouder Kaastra, in de illusie dat kunst te combineren zou zijn met ‘Sportstad Heerenveen’, een miljoenen verslindend project waarin de Gemeente Heerenveen niet zonder risico participeert. Ook zijn plan om in het voormalige, leegstaande kaaspakhuis aan de ‘Fok’ in Heerenveen een schilderijententoonstelling in te richten is een illusie gebleken. Naast mijn geduld dreigt ook mijn geld op te raken. De zoektocht naar het verleden van Rits brengt extra kosten met zich mee en niet alleen voor reizen, eten en drinken. Bij de jaarafrekening van de Nuon blijk ik voor gas, electriciteit en water flink te moeten bijbetalen. Tegen “gekken” kun je je niet verweren! Gerespecteerd worden door “idioten” betekent dat jij je moet gedragen volgens hun waarden en normen. Ik besluit om een time-out in te stellen en breng Rits vanwege zijn fobie midden in de nacht naar zijn woning in Arnhem terug. Onderweg in het gecharterde bestelbusje van Louise en Marcel heeft hij helemaal geen last meer van zijn fobie. Hij is blij dat we een confrontatie hebben gehad en hoopt dat ik ervan geleerd heb. Hij zegt te hebben gebeld met Tulleners en dat hij de lening die we van Marten hebben gekregen wel met enkele van zijn kunstwerken zal terugbetalen. “Wees maar blij dat ik die lening met mijn schilderijen terugbetaal, anders zou jij met de schuld zijn opgescheept”, vertrouwt hij me op de snelweg in de buurt van Steenwijk toe. Rits is blij als we bij zijn huis in Arnhem zijn aangekomen. Hij trakteert een nieuwe buur op een blikje bier en vertelt de in architectuur geïnteresseerde jongeman weer honderduit aan de hand van het boek over Bofill enzovoorts. Terwijl ik al zijn schilderijen, boeken, kleren en papieren etcetera weer het huis binnendraag, moet ik denken aan wat Osho heeft geschreven in het boek “Op de weg die geen weg is”. Hij zegt daarin op pagina 98 het volgende over de woordenvloed van mensen: “Ook ik spreek via woorden en zo kwamen ook de heilige boeken tot stand. Als je je alleen maar aan mijn woorden vasthoudt zal mijn hele inspanning vergeefs zijn. Hoeveel je er ook van onthoudt, ze zullen geen doel dienen. Ook zij zullen een gevangenis worden voor je denken en dan zul je je hele leven in die zelfgebouwde gevangenis van woorden ronddwalen. We zitten allemaal opgesloten in gevangenissen die we zelf gemaakt hebben. Als je de waarheid wilt weten, moet je die gevangenis van woorden vernietigen, de gevangenismuren neerhalen en de blokkade

174

175 van informatie tot as verbranden. Uit deze as zal werkelijke kennis opstaan en in dat nietgevangen bewustzijn zul je de waarheid zien. De waarheid komt zeker, maar eerst moet je er ruimte voor maken in jezelf. Als je de woorden eruit gooit, treedt de waarheid de lege ruimte binnen.” Rits heeft het onafgemaakte portret van Elsbeth meegenomen, evenals alle documenten, cassettebandjes en vermoedelijk ook de videoband van Hamers. Dochter Ster breng ik enkele dagen na het gebeuren telefonisch op de hoogte. Ze vindt het jammer dat haar vader het onderdak en de verzorging weer is kwijtgeraakt. Maandag 23 februari 2004. Een e-mailtje aan Pieter Engels gestuurd. Geachte heer Engels, Allereerst wil ik u bedanken voor de gastvrije ontvangst en het openhartige gesprek. Dat het voor u een onverkwikkelijk staartje heeft gekregen heb ik helaas niet kunnen voorkomen. Het spijt me dat het zo is gelopen en ik bied u daarvoor mijn verontschuldiging aan. Ik heb Rits geconfronteerd met informatie van u over zijn gesjoemel met schilderijen. Dat de geestelijke gesteldheid van hem hierdoor zo snel zou verslechteren heb ik onvoldoende ingezien. Mea culpa. In de tweede plaats ben ik u erkentelijk voor de informatie welke u mij over RvK heeft willen geven. Uw typering van hem was kernachtig en raak: “Hij vertelt zijn verhalen zo vaak, dat hij er zelf in is gaan geloven”. Zijn karakter heeft mijn historisch onderzoek naar zijn leven en werk ook zeer in de weg gestaan. Door vijanden te maken weet Van Kooten zijn zaak telkens weer te verkloten. In de derde plaats ben ik blij dat u mij op de hoogte hebt gebracht van zijn beledigende brief aan u. Het is voor mij een reden geweest om mijn samenwerking met hem te staken, totdat hij weer hersteld is. Uw naam zal in een eventuele publicatie over het leven en werk van RvK niet ongevraagd vermeld worden. Over zijn leven kan ik ook kort zijn, aangezien vrijwel niemand met hem geassocieerd wil worden. Bovendien bleek verificatie van veel zaken onvoldoende of zelfs onmogelijk. Maar ik vind het belangrijker om het werk van een kunstschilder aan de vergetelheid te ontrukken dan een buitensporig leven te belichten. Ik heb gepoogd RvK als kunstschilder te doen herleven. Dat leek aanvankelijk ook te lukken. Hij heeft na jaren stilstand weer een portret gemaakt. Jammer genoeg heb ik hem niet kunnen overtuigen daarmee door te gaan. Hij beschouwt zichzelf niet meer als kunstschilder. Als querulant heeft helaas niemand hem in de hand. In de hoop dat u mijn excuses kunt aanvaarden en ondanks de vervelende nasleep toch een goed gevoel over mijn ontmoeting met u kunt bewaren. Met vriendelijke groet, Drs. Bert Bouma

175

176 Zaterdag 28 februari 2004. Met zus Ankhie en James ga ik naar ‘Art Rotterdam’. Voor we naar Rotterdam rijden brengen we en passent een ingelijst kunstwerk van Theo Niermeijer naar Louise. Ze heeft dit cadeau van James aan haar zelf uitgekozen, en door mij op haar kosten laten inlijsten. Het is de afbeelding van een Hindoegod of godin. Marcel en Louise zien er op het eerste gezicht wel een “Shiva” of “Shakti” in. Ze weten dat deze god en godin een twee-eenheid vormen. Bij nadere bestudering blijkt het ook de beeltenis van de god Shiva te zijn. De drie verschillende gezichten van deze Indiase godheid zijn in de groenige verbeelding duidelijk te zien. Shiva heeft een tweezijdige natuur, een gevreesde en een genadevolle. De kunstenaar heeft hem afgebeeld met drie ogen en een dichte haardos, evenals een krans van schedels om zijn hals. Shiva is de god met drie gezichten die zijn drie karakters verbeelden: schepper, vernietiger en instandhouder van het heelal. Hij zal in de massagekamer opgehangen worden. In Rotterdam bezichtigen we de vele stands van kunsthandelaren in de bewaard gebleven aankomst- en vertrekhal van de Holland Amerika Lijn. Dit bedrijf is in 1979 onderdeel geworden van het in Miami gevestigde Carnival Cruise Lines in het Amerikaanse Florida. Tien jaar later is de Nederlandse cruisemaatschappij volgens een Internetbron in handen gekomen van het op Bermuda gevestigde Carnival Holding Ltd. De hal aan de Wilhelminakade wordt nog steeds voor passagiersschepen gebruikt. Er meert nog maar zelden een schip van de huidige Holland America Line aan. Wat mij tussen de vele prachtige kunstwerken in de omgetoverde terminal in het bijzonder opvalt, is een, in mijn ogen gewone foto, waar de galeriehouder een prijs van vijfduizend euro voor vraagt. Ik moet lachen en denk aan de asbak die Rits volgens Heinsius met prijskaartje van 5000 gulden op de koelkast had staan. Tegen de avond rijden we naar de Van Vollenhovenstraat. De auto kunnen we nergens netjes parkeren. Het staat overal vol. Vele kunsthandelaren hebben zich hier in verbouwde pakhuizen gevestigd. James laat mij kennis maken met Robert van Oosterom. In zijn galerie is een werk van Pieter Engels te koop. James is de rest van de avond met de galeriehouder in gesprek. Om het werk van Pieter in waarde te doen stijgen? Het is toch, naar mijn mening, wat de ‘gek’ ervoor geeft? Mijn zus en ik zijn na een poosje wel in de galerieën uitgekeken. We wachten in de fout geparkeerde auto op de Ier. Bij de toegangspoort waar hij uit zal komen wemelt het van de galeriebezoekers. Bij een stalletje koop ik snel twee kommetjes snert. Om warm te blijven. Niet lang erna kunnen we met James, zonder verdere vertraging, Rotterdam verlaten. Zondagmorgen 29 februari 2004. Ik word gebeld door Ruth van de Molen uit Parijs. Ze vertelt me dat de achternaam van de Amerikaanse diplomaat Tim, waar Rits in 1978 in Tokyo mee gesproken zegt te hebben, Froster is. ( Zie: 4.21 Japan ) Deze diplomaat, gehuwd met een kunstenares, zou volgens haar, later ambassadeur in Afrika geworden zijn en nu in New York leven. Van James krijg ik een foto te zien waarop hij staat afgebeeld met…Mafalda Marouf! Zondagmiddag 29 februari 2004. Het door Rits in 1983 gemaakte schilderij “Swedisch Impression” dat ik van Arend heb gekregen hangt niet meer in de woonkamer. De twee berkenbomen van Rits zijn in mijn ogen een verbeelding van jaloezie geworden. Samen met James heb ik het grote doek naar boven gebracht. Het hangt nu in de slaapkamer boven mijn bed. Op de vrijgekomen plek beneden hangt de “Tribe” van Theo Niermeijer uit 1996 die eerst boven mijn bed heeft gehangen. Het ingelijste werk hangt hier ook prachtig. Terwijl James en ik het nader beschouwen, merk ik dat James er spijt van lijkt te hebben, dat hij het bijzondere kunstwerk aan mij heeft gegeven. Volgens hem is deze “Tribe” van Theo exclusief

176

177 lijst minstens € 2500,- waard. Ik maak voor hem op de computer in het programma Excel een lijst met alle kunstwerken welke hij van de kunstenaar Niermeijer vanuit zijn bunker in Blaricum naar Heerenveen heeft meegnomen. In gezamenlijk overleg bepalen we voor elk werk de waarde in euro’s. James laat zijn fantasie die avond de vrije loop als hij mij zijn visie op de “Tribe” geeft. Hij legt mij uit dat Theo het door mij intuïtief gekozen kunstwerk in een soort trance heeft gemaakt en dat het een verbeelding van mijn leven zou kunnen zijn. Volgens James zou Niermijer dus in 1996 al voor ogen hebben gekregen wat mij allemaal is overkomen en wat mij nog te wachten staat! Zijn verhaal lijkt plausibel. De ”Tribe” is op een soort wereldkaart gezet, waarin Frankrijk tot en met het werelddeel Azië te herkennen zijn. Onderaan het doek is een stamhouder met drie kinderen afgebeeld. Dit viertal lijkt geaard, ze staan met de voeten op de grond en houden boomtakken vast die in een boom uitlopen. Er zijn nog een aantal duidelijke figuren afgebeeld. In het midden zit in de boom een grote vrouw met veel rood tussen de takken. Helemaal links staat een kleinere vrouw naast een boom die in Frankrijk lijkt geworteld. Ze heeft haar blik op de stamhouder en diens kinderen gericht en heeft in haar onderlichaam veel rood. Achter een van de kinderen is een zwijn in blauw afgebeeld dat naar de mening van James met zijn snuit in het kind lijkt te wroeten. Op het doek helemaal rechts is een ververwijderd figuur klein afgebeeld. Het wordt door een luchtbelachtige tuinvijver met daarin een rondzwemmende zwaan en doodskopje, afgescheiden van het kind, dat met een trommel rechts naast de stamhouder staat. Het is een prachtig verhaal. Met deze tribe wordt het leven van een stam door Niermeijer kleurrijk verbeeld. De beschrijving die James van dit, door Niermeijer gemaakte kunstwerk geeft, kan natuurlijk ook van toepassing zijn op het leven van allerlei andere stamhouders. Wat er nog meer staat te gebeuren kon James mij niet uitleggen.

177

178

11.10 Maart Woensdag 3 maart 2004. Ik ontvang de volgende beledigende en bedreigende brief van Rits: Bouma, stoelmasseur Heerenveen

Arnhem, 2-3-04 Augustusgroep

B, Zorg dat je vanaf nu te bereiken bent, want ik wil mijn diplomatentas terug die ik in jouw auto heb vergeten, natuurlijk door de omstandigheden. Er zitten medicijnen in, en papieren die je niet meer mag aanraken! Je was bevoegd om mijn biografie te schrijven, maar dacht als politiemannetje te moeten optreden. Natuurlijk maakte ik soms de dingen mooier dan ze zijn. Over de Jackson Gallery heel kort, je mag nog een keer Willem Nagelkerke opbellen, hij was in New York in de Jackson Gallery daarmee uit. 178

179 Bel mijn dochter nooit meer op, ze was een keer helemaal overstuur! Ook Mc Cann niet! Alle spullen die nog van mij zijn worden op mijn manier vervoerd. Jij hebt teveel schade aan ze toegebracht door “jouw” vervoer. Ook de diskette van mijn biografie “volledig” en in tact houden. Ik kan nu alle kanten op. (politie middenmoot, AIVD en pure onderwereld.) Als mij iets niet bevalt dan begin ik met de politie in Heerenveen. Tot de laatste snipper moet ik terug! Dus nu wil ik mijn medicijnen en papieren in de diplomatentas! Ik neem met je ex wel contact op om het schilderij van Elsbeth af te maken. Ritz II ” Er kan geen diplomatentas met papieren en medicijnen in de auto zijn achtergebleven! Het is gewoon weer een verdraaide leugen. Hij denkt me daarmee zeker bang te kunnen maken. De dag daarop staat er al een zigeunerachtige kunstenaar/vioolbouwer voor mijn deur om de spullen van Rits mee te kunnen nemen. In zijn auto ligt reeds het grafdeksel van Isis, dat hij elders al heeft opgehaald. Het grote schilderij van Ron Vermeulen kan hij helaas niet in zijn auto bergen. Meneer Weis (of Weiss?) wil in opdracht van Van Kooten zelfs de cd-rw met het boek mee naar Arnhem nemen. Dat laatste heb ik natuurlijk niet meegegeven. In plaats daarvan laat ik de door mij geschreven verhalen via een advocaat bij de Belastingdienst op mijn naam registreren. Het was een, voor mijn gevoel, moeilijke keuze om de rationele stap naar een advocaat te nemen. Ik neem het risico en beland bij Mr. Russchen aan het van Harenspad. De schriftelijke overeenkomst met Rits heb ik voor hem meegenomen, evenals die welke ik met James ben overeengekomen om zijn kunstwerken te verkopen. De hatelijke brief van Rits aan mij heb ik niet meegebracht. De advocaat wil de brief wel kunnen lezen en ik beloof hem die te doen toekomen. Ik blijk op voorhand al 500 euro kwijt! De voorschot declaratie wordt de volgende dag aan mij toegezonden. Hallo! Advocaten kunnen ook energieparasieten zijn! Je kunt beter twee maanden een ‘parasiterende’ Ier in huis nemen, daar heb je tenminste veel meer plezier van! Ik heb de brief van Rits in de computer gescand en per E-mail aan de advocaat verzonden.

9 maart 2004. Op de mat bij de voordeur ligt een tweede brief van de advocaat. Hij schrijft mij in deze op 8 maart gedateerde brief: Geachte heer Bouma, In vervolg op onze bespreking van 4 maart jl. bevestig ik u nog dat een uitdraai van de huidige versie van het boek waaraan u werkt zal worden geregistreerd. Zodoende komt vast te staan dat u op de datum van registratie deze verhalen al geschreven heeft. Zodoende kan voorkomen worden dat, indien de tekst in handen van derden valt, anderen zich zullen opwerpen als schrijver. Graag ontvang ik van u nog de brief die u recentelijk heeft ontvangen van de heer Van Kooten, zodat mijn antwoord op deze brief aansluit. Zoals besproken zal ik aan de heer Van Kooten berichten dat u met hem de afspraak destijds heeft gemaakt om een biografie te schrijven en dat deze voor meer dan de helft inmiddels gereed is. Inmiddels zijn er dermate

179

180 veel strubbelingen in de onderlinge samenwerking gekomen, dat u besloten heeft om de biografie niet verder af te maken. Daarbij speelt mee dat u als historicus bepaalde feiten niet kon verifiëren. Verder zal ik de heer Van Kooten verzoeken om u verder niet meer lastig te vallen en hem uitnodigen om spullen van hem die nog eventueel bij u staan, te komen ophalen. Voor de goede orde bevestig ik u nog dat mijn uurtarief € 195,00 exclusief BTW en kantoorkosten bedraagt. In deze zaak zal ik een gematigd uurtarief hanteren van € 170 exclusief BTW en kantoorkosten. Er wordt maandelijks gedeclareerd door de financiële afdeling van Dommerholt & van Dijk Advocaten. Op alle dienstverlening door ons kantoor zijn van toepassing de algemene voorwaarden, waarvan u bijgaand een exemplaar aantreft (bijlage 1). In verband met de kosten die ons kantoor vooruit maakt bestaande uit onder andere de registratie verzoek ik u bijgaande voorschot nota binnenkort te voldoen (bijlage 2). Met vriendelijke groet, M. Russchen Donderdag 11 maart 2004. Beelden van uiteengereten treinen door bomexplosies in de ochtendspits zijn op televisie te zien. Een bloedige aanslag in Madrid door moslimterroristen? Kort voor de parlementsverkiezingen! De Baskische afscheidingsbewegeing ETA wordt direct verdacht, maar er zijn ook aanwijzingen dat moslimterroristen er de hand in hebben. De Spaanse regering van de conservatieve premier Aznar heeft troepen naar Irak gestuurd. Vrijdag 12 maart 2004. James breng ik naar Blaricum. Hij stapt daar over in de auto van zijn dochter Siobhan die in Amsterdam woont. Hij laat mij achter met enkele tientallen kunstwerken van Theo Niermeijer en drie extreem hoge telefoonrekeningen, een schuld aan mij van € 500, evenals een uitgedroogde slang in een kistje en een slangenstok. Symbolisch? De slang was ooit een politiek middel om afstand te doen van de troon. Je kunt een slang nooit veroordelen. Het dier staat voor leven en dood. Als een slang schrikt ben je dood, vooral als je er mee in bad zit. Nadat ik James in Blaricum aan zijn dochter heb overgedragen, rijden mijn zus en ik door naar Vught. Ik ben distributeur voor een Amerikaans bedrijf en ga tijdens een bijeenkomst in het Van der Valk Hotel, stoelmassages demonstreren. Zaterdag 13 maart 2004. Op de verjaardag van mijn voormalige echtgenote ontvang ik een kort briefje van de advocaat, waaruit blijkt dat er met de E-mail iets mis is gegaan. Geachte heer Bouma, Afgelopen week heb ik nog tevergeefs getracht telefonisch contact met u op te nemen. Inmiddels is het manuscript van het boek geregistreerd bij de Belastingdienst op 9 maart 2004. Graag ontvang ik van u nog de correspondentie zodat ik mij kan richten tot de heer Van Kooten. Ten slotte verzoek ik u zorg te dragen voor betaling van de voorschotnota. Met vriendelijke groet, M. Russchen

180

181 Zondag 14 maart 2004. De presidentsverkiezingen in Rusland zijn een populariteitstest voor de autoritaire Poetin gebleken. Er waren zes tegenkandidaten geweest, maar die kregen nauwelijks aandacht op televisie. De zittende Russische president Poetin heeft niet alleen een ijzeren greep op het parlement, maar ook een volledige controle over de belangrijkste media. Alleen door een zeer lage opkomst van kiezers zou hij hebben kunnen verliezen. Poetin blijft president. In Spanje zijn de parlementsverkiezingen door premier Aznar verloren. De kiezers zijn er blijkbaar van overtuigd geraakt dat zijn regering het volk heeft misleid met het oog op de verkiezingen van vandaag. De Eta kreeg aanvankelijk de schuld van de bomaanslagen in Madrid. Daarbij kwamen 191 mensen om het leven en raakten ruim 1400 mensen gewond. Ze zoeken de daders nu in kringen van Al-Qa’ida. De nieuwe premier van Spanje, de socialist Zapatero, heeft beloofd dat hij de Spaanse troepen uit Irak zal terugtrekken. Donderdag 18 maart 2004. Pas na een week van afzondering en verwerken ben ik weer enigszins hersteld om verder te kunnen. Ik weet dat ik met dit verhaal iets moet doen. Ben ik in staat het ongeloofwaardige relaas zodanig te schrijven dat het voor een uitgever aantrekkelijk wordt het in boekvorm uit te brengen? Ik kan leren schrijven en daarin ook meer van mezelf laten zien. Ik ga het gewoon ego-loos proberen te doen! Het doel van het leven is zelfverwerkelijking. Het leven heeft op zich geen zin. Zin moet je zelf creëren.. Je leeft om tot bloei te komen. Maar eerst heb ik het kamertje waar Rits logeerde grondig uitgemest en opnieuw geverfd. Hij rookte twee pakjes shag per dag. De teer uit zijn longen zat tot aan het plafond! Maandag 22 maart 2004. Ik ben met het bewerken van de tekst begonnen. Als ik weer zin heb, heb ik mezelf overwonnen. Ik word gebeld door James. Hij krijgt binnenkort het WTCdoek van de Stairgalleries, dat hij zegt te hebben aangekocht. Volgens hem blijkt het te zijn gedumpt door de voormalige eigenaar: de Jackson Gallery! Donderdag 25 maart 2004. Ik stuur een mailtje naar de jarige James. Hij wordt vijfenzestig. Ik weet niet of hij nu pensioen krijgt. Dat is meer dan een bijstandsuitkering. Op woensdag 31 maart 2004 ben ik door James vanuit Amsterdam gebeld. Hij had me al een e-mail gestuurd. Hij wil weer graag naar Heerenveen komen om te schrijven. Ik heb gezegd dat ik niet langer als gastheer wil en kan fungeren. Hij is pas weer welkom als hij mij het geleende geld kan terugbetalen. Diezelfde dag ontvang ik een brief van Hans Hamers. Hij schrijft mij (mede namens Rits) een nette brief, maar is getuige de datering een maand in de war.

De Heer Drs. B. Bouma

Arnhem, 28-04-2004

Naar ik heb vernomen bent u behoorlijk gebrouilleerd met Rits van Kooten, met wie u in conflict bent over het geestelijk eigendom van de biografie die u met hem aan het schrijven was en dat volgens Rits en mij geheel bij hem berust. Hij eist derhalve de volledige diskette van de materie die hij u heeft aangeleverd op. Ik heb jarenlang research gestoken in Rits hetgeen geresulteerd heeft in de realisatie van een videofilm over Rits met Isis als uitgangspunt, die ik u heb geleend ten behoeve van dit project

181

182 als mede een uitgebreide documentatie met o.a. een briefwisseling van Nelly van Doesburg over de affaire Mondriaan/Harry Holzman. Ik verzoek u mij dit materiaal zo spoedig mogelijk terug te sturen! Hoogachtend, Hamers

11.11 April Ik zit niet lekker in mijn vel en mijn hartsvriendin is bezig afstand van me te nemen. Ze is verliefd op een ander en het kost me veel energie om mijn jaloezie te overwinnen. Ze zegt dat ik haar zeven jaar heel heb gemaakt, maar dat ze nu haar nymfomanie wil uitleven om zichzelf te helen. De shit waarin ik ben beland is moeilijk op te lossen. Ik moet onwillekeurig denken aan waar Yuki me voor gewaarschuwd heeft: Rits zou alles vernietigen waarmee hij in aanraking komt. Ik begin me te interesseren voor feng-shui en breng vele veranderingen aan in de inrichting van mijn woning. De spiegel en de televisie verwijder ik uit de slaapkamer, omdat ze slechte energie zouden veroorzaken. Het door Rits gemaakte schilderij met de twee berkenbomen komt weer beneden in de woonkamer te hangen. Het door Theo gemaakte levensverhaal van een stamhouder hang ik weer boven mijn bed. De geschriften van Osho geven mij de benodigde steun om mijn denken en voelen te veranderen. “Maak een man of een vrouw alsjeblieft niet tot je bezit. Bezit, bezitsdrang is geen liefde. Bedenk dat de vrouw als individu intact moet blijven. Haar vrijheid mag niet vernietigd worden – hoe dan ook. Dit is de tantravisie: haar vrijheid moet onvoorwaardelijk intact blijven. Als je echt van haar houdt, heb je ook haar vrijheid lief en zij heeft jouw vrijheid lief. Als je van iemand houdt, hoe kun je dan zijn of haar vrijheid vernietigen? Als je iemand vertrouwt, stel je ook vertrouwen in haar of zijn vrijheid.” (Osho in Tantra Visie, pagina 147) Vrijdag 2 april 2004 Een historische dag! De Navo breidt verder uit naar Oost-Europa en wordt pro-Amerikaanser. Er komen vandaag officieel zeven landen bij: Bulgarije, Estland, Letland, Litouwen, Roemenië, Slovenië en Slowakije. Het lidmaatschap is in hoofdzaak een Amerikaans politiek verlangen. De Navo gaat van 19 naar 26 deelnemende landen. De zeven nieuwe landen brengen zo’n 200.000 militairen, vijfhonderd bommenwerpers en duizenden tanks in. Mijn Duitse vriend Ingolf komt mij deze dag vanuit Zutphen wapenen tegen de vooral Amerikaanse virussen die mijn computer constant platgooien. We maken samen een nieuw image voor een snel systeemherstel, als Windows weer door een virus getroffen is. Het image bevat het besturingsprogramma Windows XP professional en alle software die ik op de C-schijf geïnstalleerd heb. Woensdag 7 april 2004. Ik bel met Marten Tulleners. Hij is bereid mij uit de impasse te helpen. Hij zoekt naar een uitgever die zowel het verhaal als de kunstwerken wil uitbrengen. We spreken af dat ik hem vrijdag 16 april in Amsterdam zal bezoeken en uitleg zal geven over mijn vorderingen tot dan toe. Ik beloof weer contact met Rits op te nemen. Samen met Marten en fotograaf Jan Derwig wil ik Rits op maandag 19 april in Arnhem bezoeken. Rits heeft zijn telefoontje uitgeschakeld. Ik spreek een boodschap in op de voicemail van Ster. Hamers blijkt telefonisch ook niet bereikbaar.

182

183 Ik kan de lezer na mijn avontuur een welgemeend advies geven: als het je wens is een rustig ongestoord bestaan te leiden, doe je er verstandig aan geen kunstenaar in huis te nemen. Het boek wil ik afmaken, maar het zal nog een hele klus worden, want een boek dat niet overtuigt, is per definitie slecht geschreven. Vrijdag 9 april 2004. Ik bel Daphne op haar werk in de Karel van Gelderstraat. Ik vraag haar om Rits mij te laten bellen, want ik kan hem niet bereiken. Ze blijkt van hem te hebben gehoord dat ik geld van hem heb gestolen en dat hij zich weer in Rijnstate wil laten opnemen. Die avond belt Ster me terug. Ze zegt haar vader de volgende dag te zullen bezoeken en hem de gelegenheid te geven mij te bellen. Dat heeft hij niet gedaan. Zondag 11 april 2004. Dankzij de dochter van mijn zus kan ik beschikken over een auto met trekhaak. Met een gehuurde boedelbak rijd ik naar Arnhem om de laatste spullen naar Rits te brengen en het contact te herstellen. Ik kan niet met de auto voor zijn deur komen, want ik heb geen kaart met barcode om de hydraulische palen, die de doorgang in de hoerenbuurt versperren, te laten zakken. Na mijn aanbellen, gluurt hij angstig door de brievenbus. Als hij vraagt wat ik kom doen, zeg ik zijn spullen terug te brengen en even met hem te willen praten. “Kun je over een uurtje terugkomen”, zegt hij mij door de brievenbus. Ik vind het goed en besluit de documenten van Hans Hamers te retourneren. Hij blijkt niet thuis en ik stop de papieren in zijn brievenbus. Terug in de Karel van Gelderstraat parkeer ik de auto met boedelbak voor de palen en wacht tevergeefs op een buurtbewoner die met auto naar binnen wil. Na verloop van tijd laat ik de auto achter en bel opnieuw bij Rits aan. Hij doet voor me open en blijkt Hans Hamers op bezoek te hebben! Rits ziet er keurig uit en blijkt het nog steeds hoog in zijn bol te hebben. Met z’n drieën dragen we zijn spullen naar binnen: het grote schilderij van Ron Vermeulen, de draaistoel met kapotte rugleuning en het ijzeren schrijfbureautje waaraan James zijn gedichten op zolder heeft geschreven. Op voorstel van Rits gaan hij en ik, in het cafeetje annex snackbar ‘Attila’ in de Hertogstraat, praten. Ik probeer hem duidelijk te maken wat er tijdens de samenwerking, volgens mij, mis is gegaan. Leg hem uit dat ik van mening ben dat ik James teveel ruimte heb gegeven om onze samenwerking te saboteren. Rits moet lachen als hij hoort dat ik James maar moeilijk de deur uit heb gekregen en de hoge telefoonrekeningen verbaasden hem niets, want daar had hij mij al voor gewaarschuwd. Hij zei me vaak “Ik vertrouw James omdat ik hem niet vertrouw”. We praten, roken en drinken koffie. Hij laat mij op bedreigende wijze blijken dat ik geluk heb gehad, want hij had ook 500 zigeuners op me af kunnen sturen. Ik vertel hem wat ik allemaal na zijn vertrek heb ondernomen en te weten ben gekomen. Hij wil Tulleners, Derwig en mij op maandag 19 april wel ontvangen. Ik hoop hem over te kunnen halen om samen weer aan een boek te werken. Het kunstwerk is nog niet voltooid. Rits zegt erover te willen nadenken. Hij hoopt binnenkort weer in een kliniek te worden opgenomen. Als hij ontdekt dat er een buurtbewoner en twee politieauto’s naast de fout geparkeerde auto staan, verlaten we snel het cafeetje. “Je moet nu geen bekeuring krijgen”, en “Doe de groeten aan je dochter Elsbeth”, is wat hij op dat moment gehaast ten afscheid tegen mij zegt. Ik weet hem nog net te herinneren aan de afspraak van 19 april. Maandag 19 april 2004. We zijn die maandag zonder Derwig bij Rits geweest. Ik was vier dagen daarvoor al naar Amsterdam gegaan en heb een bezoek gebracht aan een Amerikaanse vriendin en haar nieuwe vriend, een professor in de Chinese taal. In het Van Gogh Museum hebben we het prachtige werk van Dante Gabriel Rossetti bewonderd. Vooral de verbeelding van de middeleeuwse Dante Alighieri en Beatrice Portinari is me bijgebleven. Op zondag brachten we een bezoek aan het Rijksmuseum van oudheden in Leiden. Het grafdeksel van

183

184 Isis dat Rits beheert, zou, vergeleken bij de indrukwekkende Egyptische mummiekisten die daar staan opgesteld, in het niet zijn gevallen. Het is beter ze niet te vergelijken. Vanuit Amsterdam zijn Marten en ik samen met zijn auto naar Arnhem gereden. Hij heeft van mij inzage gekregen in het levensverhaal van Rits en blijkt het verhaal over het hondje Isis in Parijs erg leuk te hebben gevonden. Marten kan de auto in de Karel van Gelderstraat precies voor de deur van Rits parkeren. Het wederzijds wantrouwen wordt weer weggenomen. Tulleners blijkt in het bezit van belangrijke documenten van Rits inzake hun Arabische avontuur in 1989. Rits is erg blij met de afdrukken die ik hem geef. Dankzij Marten kunnen we weer samen verder. We zullen van hem de beschikking krijgen over een pc en kunnen dan zaterdag 24 april in Arnhem weer aan de slag gaan om het boek zo snel mogelijk af te maken. De videoband van Hans Hamers lijkt door James te zijn ontvreemd, want Rits zegt hem niet te hebben en ik weet dat ik de band ook niet heb! Als we na afloop van het verzoeningsgesprek weer in de auto naar Amsterdam stappen blijkt Marten van de Arnhemse politie een bekeuring voor ongeoorloofd parkeren te hebben gekregen. Zaterdag 24 april 2004. Ik haal de computer van Tulleners in Amsterdam-Noord op en rijd ermee naar Rits in Arnhem. Hans Hamers blijkt bij hem te logeren. Het onderlinge vertrouwen wordt weer hersteld en we hebben dit weekend samen een mooi stuk over Antwerpen geschreven. Hamers vertelt dat hij zijn videoband weer terug heeft. Rits bleek de film gewoon te hebben meegenomen en heeft James en mij ervan beschuldigd! Van Kooten blijkt naast mythomaan ook kunstkleptomaan te zijn. Met een dergelijk destructief gedrag weet Rits mensen uit elkaar te drijven. Dinsdag 27 april 2004. Een telefoontje van buurman Henny: Rits is opgenomen in Rijnstate! Woensdag 28 april 2004. Ik bel hem daar de volgende dag op. Hij zegt versneld te zijn opgenomen in Rijnstate nadat hij op het Velperplein bijna een ongeluk veroorzaakte. Hij zou zich bewust geworden zijn van het feit dat hij voor wettelijke aansprakelijkheid onverzekerd is. Hij heeft toen de Stichting tot Beheer en Bewindvoering van Meerderjarigen laten weten, dat als ze die premie niet voor hem willen betalen, zij voor dergelijke kosten verantwoordelijk zijn. Binnen twee uur bleek er een plekje op de psychiatrische afdeling voor hem gereserveerd! Rits is Rits en weet als geen ander wat ritselen is. Hij is door zijn begeleidster op de bus naar Rijnstate gezet. Hij had toevallig precies genoeg geld voor een vervoerbewijs. Ik kan hem zaterdag tussen 13.00 en 17.00 uur gewoon bezoeken en zondag van 13.00 tot 17.00 uur en van 18.00 tot 20.00 uur. Hij heeft weer normaal te eten en we kunnen gewoon weer doorwerken! Hij denkt alleen het eerste weekend binnen te moeten blijven. Diezelfde woensdag ontvang ik een mailtje van James terug. Hij zegt daarin de videoband niet te hebben en wil af van de “bad vipes” van Rits.

11.12 Mei Zaterdag 1 mei 2004. Ik bezoek Rits op de psychiatrische afdeling van het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem.. We zitten in de rookruimte met uitzicht naar buiten. Ons gesprek wordt op tape opgenomen. Rits vertelt af en toe weer nieuwe dingen. Hij heeft een ziekenhuisbijbel achterovergedrukt. Gaat hij het verhaal van Job lezen, denk ik bij mezelf? Die was ooit de rijkste man van het Oosten en werd getroffen door rampspoed en ellende

184

185 omdat God en de Duivel een weddenschap aangingen. Om te zien of de onberispelijke en rechtschapen Job zich van het kwaad afzijdig kan houden als hij alles kwijt zou raken. De Duivel zou volgens het verhaal in de Bijbel tegen God hebben gezegd: “Pak hem eens aan, tref hem in al wat hij heeft: wedden dat hij U vervloekt in uw gezicht.” Tja, God heeft de weddenschap van de Duivel aangenomen, die daardoor vrij spel kreeg om Job op de proef te stellen. Het is een mooi verhaal en het kent uiteindelijk een ‘happy end’. Mijn zoon Reinier heeft eens tegen me gezegd, dat je eerst van het kwaad geproefd moet hebben, om van het goede te genieten. Ik ben een slof shag voor Rits gaan halen en we zijn samen nog even langs zijn huisje geweest en hebben ook even gebabbeld met zijn vriendin Daphne die zich aan de overkant prostitueert. Ze is verbaasd ons samen te zien. “Jullie hadden toch ruzie?” zegt ze. Rits antwoordt kalm: “We hebben het weer bijgelegd”. De relatie tussen Rits en zijn dochter Ster is weer verstoord. Ze heeft meer contact met haar moeder. Volgens Rits wil de depressieve Hamers zelfmoord plegen. We hebben te weinig tijd om aandacht aan Hans te schenken. Ik spreek af contact op te nemen met Axel Vervoordt en Yuki. Rits zal een brief aan Patricia Lane schrijven. Vervoordt wil vast de schetsen van Van Dijck in zijn restaurant tentoonstellen. Rits zal een brief aan koningin Beatrix schrijven met het verzoek om haar portret als cover-up voor het boek te mogen gebruiken. We zullen in Antwerpen een uitgever voor het boek proberen te vinden. Door de documenten die Tulleners nog bewaard heeft, denkt Rits te weten dat een volle neef van Yamal Khashoggi nauw betrokken is geweest bij de aanslagen van 1998 in Kenia op Amerikaanse ambassades in Nairobi en Dar es-Salaam. Doctor Osama Bin Laden heeft volgens Rits economie gestudeerd. ING commissaris Wim Kok is in de ogen van Rits definitief van zijn voetstuk gevallen door zijn beloningsbeleid betreffende de top van ING. Kok vindt de extra beloning voor het topmanagement geen voorbeeld van exhibitionistische zelfverrijking. Zijn angst om getalenteerde managers aan de concurrentie te verliezen is blijkbaar zodanig dat hij niet ziet dat hij hiermee het verval van waarden en normen nog verder in de hand werkt ten koste van de lagere kaste in Nederland. De voorthollende vervlakking en vervaging van normen en waarden in Nederland bestempelde koningin Beatrix al als verloedering tijdens haar kersttoespraak van 1997. Rits noemt zich geen monarchist maar heeft buitengewone waardering voor de vorstin. We zijn langs de Cattepoelseweg richting het vliegveld ‘Terlet’ gereden en in de buurt gekomen van de plek waar de kernbommen gelegen zouden hebben. Ik laat Rits nog steeds in de waan, dat ik zijn kernwapenspel serieus blijf nemen. Hij zou anders wel eens van woede kunnen ontploffen en de samenwerking weer kunnen verbreken. Het is moeilijk om zonder leugens het leven door te komen, tenminste als het gaat om dingen die er echt toe doen. Mijn uitdaging om oog in oog te staan met de dood is natuurlijk van alle tijden. Met Rits leef ik op het scherpst van de snede. Tot een gewelddadige kick wil ik het met Van Kooten niet laten aankomen ook al beschouwt hij zichzelf als een Gandhi of een Mandela. Het is een historische dag. De deling tussen Oost en West lijkt vandaag definitief opgeheven te worden. De Europese Unie gaat van 15 naar 25 lidstaten. Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechë, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Malta en Cyprus treden op 1 mei officieel toe. De Europese Unie telt nu zo’n 455 miljoen inwoners. De bestuurlijke en politieke elites in Brussel hopen dat de nieuwe toetreders meer dynamiek in de Europese economie brengen. Het feestje wordt vandaag in het Ierse Phoenix Park nabij Dublin bijgewoond door 25 staatshoofden en regeringsleiders. Hermetisch afgezonderd van de Europese burgers, die niet allemaal even enthousiast blijken te zijn. Bij de inwoners van de 15 oude lidstaten bestaat angst voor de komst van goedkope arbeidskrachten uit Oost-Europa. De arbeidsmigratie vanuit Oost-Europese landen wordt ook door oude lidstaten, waaronder Nederland, beperkt. Alleen China en India hebben als economische eenheden nu meer inwoners dan de EU. Deze Oosterse landen zijn, in mijn ogen, spiritueel gezien rijker dan de materieel rijkere Westerse

185

186 landen. Het is een paradox. Het spiritueel armere Westen en het materieel armere Oosten kunnen elkaar helpen om wederzijds tot zowel geestelijke als materiële bloei te komen. Tip: als je werkloos wordt omdat je bedrijf zich uit winstoogmerk naar China of India verplaatst, waar de arbeidslonen lager liggen, word dan niet jaloers. Je kunt aan je innerlijk gaan werken, vooral als blijkt dat je zonder betaalde baan niet op eigen benen denkt te kunnen kunnen staan. Ontwikkel je eigen creativiteit. Binnen de Europese Unie heerst vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal. Zaterdagavond 1 mei 2004. Er is een telefoontje van Kyra Palen; ze zoekt James. Ze krijgt eerst van mij, in het Engels, te horen dat James niet langer bij mij te bereiken is en dat ik ook niet weet waar hij verblijft. We krijgen vervolgens een leuk gesprek over de kenmerken van een psychopaat, zonder daarbij James in een kwaad daglicht te stellen. James is James. Zondagmorgen 2 mei 2004. De Franse kunsthistorica Rosine Bouler is ook op zoek naar James. Haar heb ik vaker aan de lijn gehad, als ze voor James belde en ik de telefoon opnam. Ze belde zelfs een keer terwijl ik met Louise in bed lag. De beide vrouwen hebben toen ook even kort met elkaar gesproken, want Louise is française. De eerste keer dat Louise bij mij thuis James ontmoette is ze zichtbaar van hem geschrokken. Er was geen wederzijdse warme aanblik tussen beide. Hij spiegelde in haar iets waar ik op dat moment weinig aandacht aan heb geschonken. Ze heeft toen al iets in hem gezien wat ik blijkbaar niet kon zien. Wat ze zag weet ik niet. Ik heb Rosine mijn mening over de charmante James in het Frans gegeven. Na afloop van het gesprek nodigt ze me uit om haar in Parijs op Montmartre eens te komen bezoeken. Maandag 3 mei 2004. Een telefoontje van James. Hij heeft blijkbaar contact gehad met Kyra of Rosine, want hij vraagt me vertrouwelijk te blijven. Hij verblijft in Hilversum en zegt nogmaals de videoband van Hamers echt niet te hebben. Ik had hem in een E-mail gevraagd of hij wist waar de videoband gebleven was, maar er niet aan gedacht hem te berichten dat die videoband weer terecht was. Ik stuur een e-mail naar Vervoordt in Antwerpen. Donderdag 6 mei 2004 word ik teruggebeld door mevrouw Anne-Sophie Dusselier. De heer Vervoordt is geïnteresseerd in de schetsen van Van Dijck. Ik vertel haar het verhaal dat Rits mij heeft verteld en beloof weer contact op te nemen als de schetsen echt boven water komen. Het is niet ondenkbaar dat ex-vrouw, Yuki, bij de scheiding met Rits wraak heeft genomen en geld of andere zaken achterover heeft gedrukt. Rits was in 1993 op de vlucht geslagen en er met zijn hoofd niet bij toen de scheiding officieel werd uitgesproken. Ik ben na mijn scheiding tot de ontdekking gekomen dat er geld was weggesluist. Ik heb me tijdens het huwelijk nooit met de financiën bemoeid. Froukje regelde dat altijd vertrouwd, evenals het combineren van haar werk in het ziekenhuis met de medeverzorging van drie kinderen en de huishoudelijke taken. Maar ik heb het mijn ex-vrouw direct vergeven. Ik heb haar reden tot wraak gegeven. Ze dacht als vrouw gewoon rationeel en heeft emotioneel gehandeld. Ik bel Yuki en zij herinnert zich de schetsen. Ze zal mij terugbellen, zegt ze. Ik wil nog wat vragen maar dan heeft ze de verbinding al verbroken. Vrijdag 7 mei 2004. Een telefoontje van Rits. Hij mag Rijnstate weer verlaten. Hij hoopt dat ik morgen naar hem toe kom. Hij zit natuurlijk weer om shag verlegen. Eigenlijk heb ik op dat moment meer zin in een rustig weekend met een goed boek en niet zo’n zin om naar hem toe te gaan. “Ik zal er over nadenken, je ziet me wel als ik kom”, zeg ik tegen hem. Ik realiseer me op dat moment niet dat hij jarig is.

186

187 Zaterdagmorgen 8 mei 2004. Op verjaarsvisite in de Karel van Gelderstraat. De kunstenaar is vandaag 63 jaar geworden. “Ik ben jarig vandaag”, zegt hij mij als ik hem niet direct feliciteer. Ik ben me bewust van de brief van zijn moeder uit 1966, waarin ze een leerling zou hebben laten overtypen dat hij op 10 mei 1940 zou zijn geboren, in een auto in de buurt van Arnhem. Ach, wat maakt het ook uit! Ik heb een vlaaitje voor hem bij een bakker in de Steenstraat gekocht. Naast shag heb ik ook de schouderdoek die James aan Rits heeft geschonken voor hem meegebracht. Die hing nog op het zolderkamertje met wasknijpers voor het raam. Rits vertelt veel en chaotisch. Het is bijna niet bij te houden. Hij zegt in zijn jeugd door enkele zusters te zijn verleid en heeft incest gepleegd. Het portret van Elsbeth heeft hij bij Corrie Verhallen ondergebracht. Isis is voor een week verzekerd via een Japanse bank. Het doek van Willem de Kooning heeft hij ook op een andere plek ondergebracht. Hij is er nu zeker van dat het Russische doek dat aan de muur naast zijn bed hangt, door Ron Vermeulen is gemaakt. Rits herinnert zich steeds meer namen en gebeurtenissen uit zijn leven. Zaterdagmiddag 8 mei 2004. De jarige krijgt bezoek van Ares Koopman, die bezig is een biografie over Johnny van Doorn te schrijven. De schrijver en dichter John van Doorn kwam eind jaren zestig vaak bij Rits op diens atelier in de Walstraat op bezoek. Terwijl Rits aan zijn doeken werkte, gebruikte John soms de typemachine van Rits om gedichten te schrijven. Rits blijkt er nog enkele bewaard te hebben. Die hadden tussen zijn spullen gezeten, eigendommen die ik uit de kelder in Amstelveen vanYuki heb meegekregen. Ares is er blij mee en geniet ook van een stuk vlaai. Na het vertrek van Ares halen we een nieuwe leesbril bij Pearl op. Rits heeft daar lang op gewacht. Het geld voor de bril bleek al eens door de Sociale Dienst naar Pearl te zijn overgemaakt, maar na verloop van tijd ook weer teruggeboekt. Rits komt de bril nu wel halen. Ik help hem bij het opstellen van brieven aan burgemeester Paulien Krikke, cultureel attachee mevrouw Matsunaga en koningin Beatrix.

11.13 Aan: Hare Majesteit Koningin Beatrix Majesteit, Middels deze handgeschreven brief stel ik u op de hoogte van een heuglijk feit. Er wordt een boek geschreven waarin uw status en positie tijdens de Koude Oorlog wordt vermeld. Deze is

187

188 van doorslaggevende betekenis geweest tijdens mijn besprekingen met hooggeplaatste Russen in Parijs in de jaren 1972 t/m 1981. Het boek krijgt de titel “Nagasaki, one bomb too much” en handelt over mijn leven en werk als schilder/geleerde. In 1984 heb ik een portret van u gemaakt. Dit doek is als semi-opdracht aangekocht door Han Lammers en hangt in het provinciehuis te Lelystad. Ik vraag u vriendelijk mij uw toestemming te verlenen om deze beeltenis van u op de frontcover van het boek af te drukken. Het zal u opvrolijken en ook uw populariteit doen stijgen. Hoogachtend, Dr. J.R.C. Van Kooten Karel van Gelderstraat 2 6828 HN Arnhem

11.14 Aan: Mevrouw Pauline Krikke Burgemeester van Arnhem

Geachte mevrouw Krikke Door omstandigheden in 1993 is het mij niet gelukt het plan “Paradisha” in Arnhem te verwezenlijken. Ik werd van verschillende kanten tegengewerkt en ben uiteindelijk alles kwijtgeraakt. Het is voor mij niet mogelijk naar u te komen, maar het staat u vrij om een bezoek aan mij in het Spijkerkwartier te brengen. In vertrouwen wil ik dan enkele zaken met u bespreken. Ik heb al meer dan dertig jaar een wetenschappelijke band met Arnhem, in mijn ogen de meest bijzondere stad van Europa. Arnhem verdient een beter historisch onderzoek, maar mijn visie wordt door de gevestigde wetenschap niet gedeeld. Tezamen met een Friese historicus werk ik aan een boek over mijn leven en werk als schilder/geleerde en hierin speelt de geschiedenis van Arnhem een grote rol. Het schrijven van mijn biografie loopt synchroon met allerlei hedendaagse ontwikkelingen en daar wil ik graag positief op inspelen.

188

189

Er is meer dan genoeg geld beschikbaar om uw paradijsproject uit te kunnen voeren. Dit geld staat op een Saoedische bank. Het is niet mijn eigendom, maar ik mag er over beslissen (net zoals in 1993). Onder enkele voorwaarden kunt u de beschikking krijgen over 1 mld. Dollar. Ik kan u daar tijdens een vertrouwelijk onderhoud van overtuigen. Met vriendelijke groet, Dr. J.R.C. van Kooten Karel van Gelderstraat 2 6828 HN Arnhem (Ben telefonisch niet bereikbaar)

11.15 Aan: Mevrouw Yuko Matsunaga Cultureel attachee ambassade Japan

Geachte mevrouw, Om een mogelijke aanslag in Tokio tijdig aan de Japanse ambassade in Den Haag te kunnen melden is het nodig dat u mij een telefoonnummer doorgeeft dat permanent bereikbaar is. Als er een aanslag in Tokio komt, is de Japanse ambassade in Nederland mede verantwoordelijk voor het niet voorkomen daarvan. Met vriendelijke groet, Dr. J.R.C. Van Kooten Karel van Gelderstraat 2 6828 HN Arnhem Zaterdagnacht 8 mei 2004. Ik luister lange tijd naar Rits. Hij vertelt weer allerlei onsamenhangende zaken. Hij zegt o.a.: “Ik wil dat James een koffer met geld uit Parijs ophaalt en naar Yuki brengt. Ik wil alleen de lege koffer van Mafalda terug. Het schilderij ‘Japan Today’ hangt zonder mijn toestemming in het provinciehuis te Lelystad. Het doek was door de BKR aangekocht en in beheer gegeven bij het Stedelijk Museum te Amsterdam. Rudie Fuchs heeft het voor 320 gulden aan de provincie Flevoland verkocht.

189

190 Willem Nagelkerke is bij de tentoonstelling in de Jackson Gallery aanwezig geweest. Jan Prent heeft toen video-opnamen gemaakt. Ik ben nooit in Israël geweest, omdat ik anders Egypte niet meer binnen kon komen. Mafalda had meerdere paspoorten. Ik heb een duur wit leren jasje gedragen van de in de jaren zeventig bekend geworden modeontwerper Coureges. Het testament van Simone is waarschijnlijk uit de Koningstraat verdwenen.” Dinsdag 11 mei 2004. Een 36-jarige sergeant-1 van de luchtmobiele brigade uit Schaarsbergen bij Arnhem, is gisteren omgekomen in Irak door een aanslag met handgranaten. De aanslag vond plaats in de stad As Samawah Hij patrouilleerde op een brug over de rivier de Eufraat. De man is afkomstig uit het Friese Franeker en laat een vrouw en twee kinderen achter. Hij is de eerste Nederlandse militair die door oorlogsgeweld in Irak om het leven komt. Een hele eer om voor het vaderland te sterven. Zijn stoffelijk overschot wordt binnenkort naar de vliegbasis Leeuwarden overgevlogen. In het zelfde gebied als de Nederlanders zitten ook 550 Japanse militairen. De Japanse regering verklaarde direct dat de Japanse inzet in Irak niet zal veranderen. Ze geven humanitaire hulp aan de bevolking en helpen met de wederopbouw van het land. Hoeven die Japanners dan niet te patrouilleren? Vrijdag 14 mei 2004. Ik arriveer om tien uur s’avonds bij Rits. Hij is blij dat ik er ben. Het gaat niet goed met hem. Hij voelt zich zwak en heeft geen zin om voor zichzelf te zorgen. Hij heeft de afgelopen week zijn gevoelens opgeschreven. Dat heeft hem blijkbaar veel moeite gekost want hij is af en toe erg geëmotioneerd. 11.16 Brief van Rits aan Ryo De foto “Ryo wat is fotografie? Het fotootje van Ryo dat ik altijd bij me had, heeft waarschijnlijk de doorslag gegeven in mijn denken, als ik aan hem dacht, dan moest ik altijd m’n tranen en m’n gevoel onderdrukken en beginnende tekenen van moeten eten begon soms te overheersen, als ik niet at en zou sterven dan zou ik hem nooit meer zien. Dus begon ik eten als straf te beschouwen, eten was voor mij van nou het moest maar, anders dan…? Het gevoel van Ryo nooit meer te zien kwam telkens in hevige vlagen terug en soms in de verwarring die een aanval van agorafobie had ik even lucht het afgrijselijke gevoel in zo’n aanval, want je wilt acuut dood op zo’n moment, had ik dan overleefd en het verkeer om me heen interesseerde me totaal niet, dood was gewoon beter. Mijn doodsangst, die ik door Algerije toch al nauwelijks meer had, en daar kon je nauwelijks over praten, je kon toch niet tegen een vrouw zeggen dat je niet onder de douche durfde. Eigenlijk ben ik die Fransen daar achteraf dankbaar voor geweest. Ik had m’n psychiater in Parijs daarover verteld en ik had hem gezegd, dat ik me daardoor voelde aangesloten bij mensen die het milieu althans de verontreiniging minder stimuleerden om redenen van dat er dan minder zeep en shampoo en vuil badwater en ook bij het plassen later, in een pannetje in de goot met een beetje water doorspoelen ook dan geen geknoei met verontreinigd water dat zo weer door de riolen wegvloeide. Ik voelde me alleen en lekker en het gevoel dat je niet of minder mee verontreinigde. Ik had voormalig generaal A.S. die me kwam opzoeken in Amstelveen dat ook gezegd en hij moest dat maar invoeren in Japan. Toen zei hij: “Rits-san, dat kan je niet maken, want dan zou iedereen in Japan gaan denken, dat iedereen die zich waste en geen zeep zouden gebruiken bij de Japanse geheime dienst verdacht worden van lid te zijn van het DHC”. Ik dacht na en dacht word ik nou paranoïde of hij. Later toen ik hem naar Schiphol bracht zag ik aan zijn gezicht iets vreemds, en bij ons afscheid gaf ik hem een stuk zeep dat ik op het

190

191 vliegveld uit het toilet had meegenomen (normaal doe ik dat niet). En ik zei:”luister, als je in het vliegtuig zit, dan was je je met zeep en vanuit het toilet midden in het gangpad van het vliegtuig zeg je tegen de mensen ik ben A.S. en lid van het DHG en ik was me met zeep. Als je dat doet dan voel je je een stuk beter. Hij keek me aan, schoot in de lach en zei in het Japans ik doe het. Hij zei Rits San Yuki San Ryo San. Ik voelde me rot en ik voelde aankomen, daarvoor al, dat Ryo zowel als Yuki me ooit zouden verraden, ik moest voorzorgen nemen in de kelder en name kaarten en sommige belastende documenten te verstoppen of vernietigen. Kon Ryo voor Yuki werken? Verbranden dus. Ik besloot om een printer voor Ryo te kopen, om er mee te kunnen omgaan en een beetje aan me te binden. Daar lag mijn fout. Hij zei dat z’n moeder dat boven wilde hebben, en zei dat z’n moeder hem graag aan het computeren zag. Onzin natuurlijk, ik begreep toen dat het serieus werd, en haastte me een aantal documenten te vervalsen in die zin dat ze dachten dat ik gek was, net als mijn vader in de Tweede Wereldoorlog. Bij een overval door nazi’s in Barchem had hij foute papers en stelde zich aan als een volslagen gek. Ik heb dat nooit van hem gehoord, maar van een medestrijder die ik oom Jaap noemde. Jaap was een aardige man en woonde in de bossen niet ver van Lochem waar ik geboren was. Voor mijn gevoel voelde hij zich nog steeds in het verzet zitten, klein huis verborgen maar in ieder geval een mooie vrouw die Josien heette. De laatste dagen bij het zien van Yuki (ik begon Ikuko een griezelige naam te vinden). Ze sliep al 12 jaar met m’n zoon in bed, en heeft me nooit het gevoel gegeven daar behoefte aan te hebben met mij in één bed te liggen. Toen ze enige dagen voor ze naar Tokio ging mij boven ontbood, voelde ik me ineens in het huis van de Gestapo beland. Ze wilde dat ik bij haar in bed kwam liggen, ik dacht na 12 jaar? Waarom heb je me uit Parijs gehaald, dacht ik, om te spioneren, en wie had eigenlijk dat huis gekocht? De bank van Tokio kon niet, daar was iemand van ons, de bank van Japan, dat kon ook niet, de bank van de Keizer uitgesloten, ik later aan het zoeken geslagen en ja hoor, the Dutch Connection voluit in het Japans een stuk in de Shimbun van de verrader van Anne Franck. Hetzelfde type, het gezicht, ik werd misselijk, dus toch! Ik voelde dat hij de verrader was van het prachtige project in Barcelona! De directeur van de bank van Tokio kon wel inpakken, hij had mij gezegd, dat als er iets mis ging hij sepputo zou doen. Ik probeerde Barcelona te bellen, weg telefoon, Ikuko had de lijn verbroken, ik de kelder in, ze had gelukkig niet ontdekt dat ik er ook een had. Ze was dus niet opgeleid door de Japanse veiligheidsdienst. Door wie dan wel? Haar vader was dood, eigenlijk een lul-de-behanger. Haar moeder was ok, ongeveer m’n biologische moeder. Dit kon dus niet, ik dacht dat ik gek werd, een avenue schrijver Nooteboom alleen de naam al, en hij had over haar geschreven, maar wat? Waar was dat kloteboek? Ik zocht overal, ik kon geen boek vinden. Waar was die rotzooi? De veiligheidsdienst van Japan stond op het spel, wat kon mij die achterlijke Hollanders eigenlijk schelen. Ik dacht aan de Keizerin, ik kreeg tranen in mijn ogen. Als ze dit ooit te weten kwam. Wat moet ik godverdomme doen? Net als Johnny van Doorn. Ik ging naar de Hema, ik ging me bezatten. Ik zat in de Hema, ik dacht dat ik stierf, en daar stond hij en ik voelde me als Anne Franck. Hugo. Hij keek me raar aan en dacht wat krijgen we nu? Hij ging heel voorzichtig zitten en begon heel langzaam maar hard te lachen. Ik dacht gelukkig, hij hoort niet bij dat zootje. Later, waarschijnlijk wel. Maar toch, er was iemand. Wie dan ook. Ik kwam in de kelder en ik belde Mafalda, ze moest direct Akiko bellen, want die achterlijke Yamato kon niets. Hij werd afgeluisterd en kon wel weten waar het veilig was. Het licht stond op rood zei ze. Nagasaki was gevallen. De rillingen stonden me op de rug. Ik dacht Jezus, dit wordt nooit meer wat. Mafalda kreeg contact met Kamakura. Ze bleef bellen aan de andere telefoon, hoorde ik steeds dat ze in gesprek was, we werden dus niet afgeluisterd. Ik nam een bad en had een fles Champagne uit de kelder gehaald en dronk op alles en iedereen die ik lief had. Ik begon Japanners te haten. Ik voelde een heel diepe haat opkomen, zo diep, dat ik een

191

192 heel volk wel onder water wilde zetten. Net als in de Sinkansin van Tokio naar Gotemba, ik dacht dat ik in de trein uiteenspatte. Ik wist nu zeker dat zij iets in m’n drank had gedaan, niet de geheime dienst, dus ook niet de CIA. Ik kreeg bewondering voor Tim Froster, hoe makkelijk had hij over de Yamato’s geoordeeld. “Wij maken wel uit wie Japans vijand is “(China of Rusland). Hallo! Ik dacht aan m’n zus, zou ze veilig zijn? Mafalda had opgelegd en vroeg haar Sapporo te bellen. Ze zei: “Het is niet nodig, ze is safe”. De manier waarop ze het zei, she’ss saëfeli, ik traande. Ik dacht ok. AKAHITO kan de boom in, ben ik blij dat ik voor de Keizerin had gezworen, ik zag haar beeld voor me, op zo’n moment ben je met alles blij wat er maar is. M’n haat tegen Japanners werd wat minder. Ik ging Yuki anders zien, meer als een gedrocht. Ik was Ryo dus kwijt, voor de rest van mijn leven. Ik wist niet wat er zou gaan gebeuren. Was liefde sterker dan haat, ik zou het later aan den lijve ondervinden. Het was toen juli 1997. Een tweede kans!”

11.17 Brief van Rits aan Paul Biase Paul,

Arnhem, mei 2004

I was in Hospital “Rijnstate” and I just left. I was there also in the end of 1997 and I phoned your wife. I told her, to ask you to bring 2 paintings of the World Trade Center to Arnhem and sale it for the price of 2 million dollars. She said: “why?” I told her that some people in Arnhem stole one of my paintings and I could force them to buy this for 2 million dollars, then she said: “Why not 10 or 5?” Also she said, “Rits do you know that they tried to destroy your WTC?”. I said yes. “I talk to Paul”, she said, “You can call him later”. So I did. Then you said: “that’s an awful lot of money”. Anyway, I wanted you to come over because some thing you can not discus by phone (CIA/BVD etc.) Some document shows up: reason: a small man named (in this document) entered in my room in the Hospital and after many bla bla about weapons he screamed, that they are going to destroy the WTC (paradijs in Dutch, old Dutch, history of Hyperborea) by airplanes, he did not mentioned the Capitol and the Pentagon. I said: “fuck you etc. etc.”. I know this since ± 1988. The first time he came to my house and he knew my French name. (I had 2 nationalities that time under 2 different names. That was a present of Mafalda Marouf my second mother, she was long time ago the right hand of King Farouk and from origin from Ptolemaic origin and not Islamic. She was very rich but I only know that. She was ill and could not come. She died in Paris, 103 years old. She raised me up since I was 18 or 19. I forgot. I was against atomic bombs and she against that shit in Israel. (Do you understand my life was secret and my other life you know. Prof. Sharp, Martha Jackson Gallery etc.). In fact I was and still am the most spoiled person on earth. We eat with golden spoons and knifes and had 2 study groups, one for Antwerp and the other for Paris. She thought I was genius and afterwards I think a possible was. Many things happened, never downs always ups. I mean inside Japan, 2 days China, New York, Paris, Los Angeles etc. etc.

192

193

In 1972 I became commander of the Dai Hatshikatse Gung. In 1981 I called it the Japanese nuclear army (it was Japanese money), that was possible my mistake. In Japan my people are underground, but the top caste of Japan had nothing to do with the Japanese Red Army. I had some sympathy but for us a totally different statement. In 1972 I had to be loyal to the empress and Queen of Holland and Mafalda (Davis) Marouf. Now Queen Beatrix and Michiko (Showa) Shoda. My influence was woman are biological more peaceful then man. Formal gen. Tetu is loyal to Akahito (document). Now. You can say you are responsible for let us say 40% guilty on the disaster of 11-9 in New York! By not listening or trusting me. You think possible I am crazy. But I think you were not reacting as a friend! There you go Paul. I wrote a letter to the Pentagon in 1997 from Arnhem (Rijnstate). The lady who posted the letter made a copy. I got this copy from her now in 2004. She said in 1997 you must call the police! I told her, I do not trust them. She said: “Why?” So I told her. The Arnhem police and their friends stole my paintings, passports and my bull and laureate and all the documents with names and addresses of future terrorists lose this small man, Dr. Rayman al Zavari, also brother of Bin Laden etc. etc. Vrijdagnacht 14 mei 2004. We praten door tot vroeg in de morgen en ik maak aantekeningen en tapeopnamen. Hij vertelt me dat toen hij de afgelopen week zat te schrijven, iemand door zijn brievenbus riep: “De koningin is een hoer” Hij is toen direct naar de politie gegaan, want niemand mag de koningin beledigen. Hij heeft de Arnhemse politie gevraagd vingerafdrukken te maken, maar dat hebben ze niet gedaan. Hij is daar zeer verbolgen over. De afgelopen week zou er midden in de nacht ook een briefje bij hem in de brievenbus zijn gestopt, evenals een pakje Samson. Op het briefje stond het dorpje waar Bin Laden zich verbergt. Hij kan weten dat Rits Samson rookt, dat deed hij al toen hij Mafalda en Ladi Di in de Koningstraat ontving. Bin Laden heeft goud uitgeloofd voor elke gedode westerse soldaat in Irak. Bin Laden wil daarvoor volgens Rits het goud van Mafalda, dat in Saoedi-Arabië ligt opgeslagen, gebruiken. Bin Laden is een moslim en een Saoediër. Als Bin Laden aan het goud van Mafalda komt gaat volgens de sharia zijn hand er af. Hij heeft weer brieven vanuit Oosterbeek verstuurd, want Arnhem vindt hij zo ordinair. Hij slaapt die nacht niet, ik heb volgens hem gesnurkt. Zaterdagmiddag 15 mei 2004. We vinden het woonschip van Willem Bech aan de Rijn. Rits blijkt geen enkele moeite te hebben met de loopplanken! De vrouw van Bech is alleen thuis. Ze herinnert zich Rits als een alcoholist en toont zich gereserveerd. Alle negatieven zijn vernietigd, dus ook die van de foto van de Vlaeykensgang. Vervolgens brengen we een bezoek aan Hotel & Restaurant ‘Groot Warnsborn’ om naar hun prijzen te informeren. Het gebouw is na de oorlog het hoofdkwartier van de Canadezen geweest. Rits wil dat ik daar op kosten van de stad Arnhem mijn intrek neem om beter aan zijn biografie te kunnen werken. In café ‘Hekking’ een drankje gedronken. Daarna zijn we op bezoek geweest bij Corrie Verhallen. Het portret van Elsbeth hangt er prachtig. Ze krijgt het op 18-jarige leeftijd. Als ik de parkeermeter opnieuw gevuld heb koop ik gauw even een schildersezeltje. Stel dat Rits inspiratie krijgt om het tweede portret van Elsbeth af te maken? Weer terug bij Corrie en Rits

193

194 ontvouwt zich een bijzonder goed gesprek over het leven en karakter van Rits. Corrie en ik zijn het erover eens dat Van Kooten te weinig liefde voor zichzelf heeft en daarom ook niet genoeg van anderen kan houden. Hij is doodop en drinkt een glaasje Irish coffee. Ik heb nog boodschappen bij AH gedaan. Rits is in de auto gebleven. Daarna hebben we wat gegeten en gewerkt. Rits is in slaap gevallen. Ik heb voldoende materiaal verzameld en wil de volgende morgen om half elf weer naar Heerenveen vertrekken. Zondagochtend 16 mei 2004. We worden vroeg wakker. Rits noemt me geen vriend, maar zegt me wel te vertrouwen. Hij benoemd me tot zijn adjudant en noemt me Herodotus II. Ik krijg weer een spraakwaterval vol zielenroerselen te verwerken: Zijn huisje in de Karel van Gelderstraat is het Paradijs: een vieze klerezooi, maar je mag er tenminste nog vrij roken. Hij vindt Arnhem een rotzooi, de stad moet verwoest worden. Hij vindt het leuk om dood te gaan, maar hij verdedigt de tuinen van God en wil kernwapens de wereld uit. “Ik ben een heel lieve man, ik heb nog nooit iemand geslagen en geloof niet in God”, zegt hij. “Ik ben Ritz II, Ritz I was de adjudant van Attila. Mafalda was koningin van Egypte, daar ging het om. Ik heb Paul Vos vermoord, hij papte met mijn dochter aan. Ik maak uit of ik eet of niet, niet de Sociale Dienst, dan maar hongerstaken”. Rits vergelijkt zich met Socrates, hij wil ook de gifbeker, maar onze democratie is daar niet op berekend. Hij wil voor zijn denken en doen sterven. Doeat betekent hij eet niet meer, dus dood. Als aanhanger van Bushido kan hij geen zelfmoord plegen, hij mag geen geweld tegen zichzelf gebruiken. Hij wil een staatsgreep in Egypte plegen. Als het kan met een duikboot van Rotterdam naar Caïro, als het moet met een vliegtuig. Als aangenomen zoon van Mafalda maakt hij aanspraak op de troon van Egypte, maar kan het echter niet bewijzen, omdat haar testament niet te vinden is. Als hij koning van Egypte wordt wil hij met het Egyptische leger de Gazastrook veroveren. Het gebied kan dan later zelfstandig worden. Egypte zal waanzinnig rijk worden met Rits als koning. Alle gestolen Egyptische kunstschatten moeten tegen betaling teruggebracht of gehuurd worden. Hij wil de Augustusgroep inschrijven bij de Japanse Kamer van Koophandel in Amsterdam. De kernwapens kunnen dan te koop worden aangeboden. Als Bin Laden een verdrag sluit met Pakistan, krijgt hij de beschikking over kernwapens. Het gaat om de waarde van de dingen. Nederlanders begrijpen dat niet meer. Hij vertelt terloops dat hij ook nog een Japanse dochter heeft, maar wil haar naam niet zeggen. Van het grafdeksel van Isis mag geen foto worden gemaakt. Een foto alleen al is één miljard waard. Zijn verdwenen stenenverzameling is dat in zijn ogen ook waard. De normen en waarden moeten weer terug. Bijvoorbeeld eten met je vork omgekeerd, dat heeft hij van Mafalda geleerd. Dostojewski is naar de mening van Rits de beste schrijver tot nu toe. Deze Russische schrijver (1821-1881) was van mening dat in elke mens op weg naar God en de eeuwigheid, de duivel en God, het goed en het kwaad tegen elkaar strijden. Bij velen overwint de duivel. Zij doen anderen lijden. Dostojewski beschrijft vooral de slachtoffers van deze vaak trotse, rationele, te individualistische karakters en hun hartstochten. Rits, in zijn smart of in zijn zondige neigingen, zou als slachtoffer in de boeken van Dostojewski gelijkelijk mededogen en liefde hebben gekregen. Rits zei deze zondagochtend ook tegen mij: “Yuki als je niet komt om als dure werkster mijn zooi op te ruimen blaas ik Arnhem op en raak jij je baan op de Japanse Kamer van Koophandel kwijt”. Rits rookt niet alleen Samson shag, hij heeft ook last van het ‘Samson-Complex’: het gevoel dat hij voorgoed verloren heeft en daarom de ‘vijand’ mee zal sleuren in zijn ondergang. Maandag 17 mei 2004. Ik bel met Yuki, omdat zij mij niet heeft teruggebeld. Ze zegt, voor mijn gevoel schaapachtig, dat ze niet weet waar de schetsen van Van Dijck gebleven zijn.

194

195 Dinsdag 18 mei 2004. Ik word gebeld door de buurman van Rits, Henny Vreeling. Het gaat volgens hem niet goed met Rits. Deze zegt pijn op de borst te hebben. Hij heeft zelf zijn dokter gebeld, maar die blijkt al met pensioen. Ik ben van plan donderdag weer naar Arnhem te gaan en zie geen reden om eerder te gaan, vrijdagavond komt me zelfs beter uit. Henny zegt afgelopen zondag met Rits naar het huis van de burgemeester te zijn geweest. Pauline Krikke woont in de Kastanjelaan, vlak om de hoek. Ik had er zaterdag ook aangebeld om een krantenartikel met brief namens Rits af te geven, maar toen was ze niet thuis geweest. Volgens Henny had de burgemeester, net als hij, niets kunnen begrijpen van wat Rits haar wilde vertellen. Woensdag 19 mei 2004. Ik bereik Rits op zijn mobieltje en vertel hem dat ik een dag later naar Arnhem kom. Vrijdag 21 mei 2004. Ik arriveer om half tien s’avonds bij Rits. Er hangt een getypt briefje op de voordeur, ten teken dat daar het hoofdkwartier van het Augustusleger is gehuisvest en er zit een plakkertje op het sleutelgat. Hij eet met moeite een van de broodjes die ik heb meegenomen. Hij heeft geen koffie in huis, drinkt gewoon twee blikjes bier. Hij lijkt me helemaal schizo geworden. Wilde verhalen en toekomstplannen, wil een coup in Egypte plegen, het boek moet daar synchroon mee lopen, het boek is pas af als hij sterft. Ik ben sceptisch. Hij beledigt me voortdurend, vindt me slecht opgevoed, te gewoon en dat hij me als dom bestempeld heb ik wel tien keer te horen gekregen. Mijn geduld raakt om twee uur in de nacht op. Ik ben terug naar Heerenveen gereden. In mijn ogen is het verhaal over zijn leven en werk wel gereed. Hij heeft die avond gezegd, dat als ik het boek zonder hem wil uitgeven, ik dat kan doen, het kan hem toch niets meer schelen. Als ik afscheid van hem wil nemen, weigert hij mij een hand te geven. Hij is en blijft een recalcitrant kind. Ik zeg dat ik wel weer contact met hem zal opnemen. Het doosje met etenswaren gooit hij van zich af. Hij sluit nog wel de deur achter mij. Zondag 23 mei 2004. Krijg ik een telefoontje van Henny. Hij wil bemiddelen, want Rits houdt hem van zijn werk af. Ik bel Rits op zijn mobieltje. Hij belooft me kopij voor het boek op te sturen. Ik zou echter niks van hem per post ontvangen. Donderdag 27 mei 2004. Henny belt me weer. Hij klaagt: “Rits vraagt veel teveel mijn aandacht!” Ik herinner mij dat Henny ervan houdt zijn achterdeur open te zetten om te luchten. Hij zit net als Rits ook graag in het zonnetje buiten een shagje te roken. Rits krijgt al een jaar lang veel aandacht van mij. Nu ik er niet ben moet Henny het ontgelden. Vrijdag 28 mei 2004. Rits belt me op en vraagt waar ik blijf. Hij wil dat ik doe wat hij zegt, anders komt er geen boek. Dan maar niet, denk ik. Ik vertel hem dat ik misschien morgen naar Arnhem kom en dat ik hem nog wel zal bellen. Hij denkt dat ik hem wil domineren. Ik wil dat niet. Alleen als hij concreet aan het boek wil werken, ben ik bereid hem tegemoet te komen. Hij heeft mijn buurman Rinse diezelfde dag ook nog gebeld, om me te bewegen naar Arnhem te komen. Het is een kunst om mijn vertrouwensrelatie met Van Kooten te continueren. Het vergt veel deskundigheid, respect, integriteit en verantwoordelijkheid. Daarom besluit ik om toch maar naar Arnhem te gaan. Zaterdag 29 mei 2004. We kunnen weer werken en ook leuke dingen doen. Hij eet nog steeds niet. Drinkt wel koffie. Ik heb een grote pot oploskoffie, suiker, melk en tabak voor hem meegenomen. CNN staat continue aan. Rumsfeld wil het hoofdkwartier van de NAVO in

195

196 Warschau vestigen. Rits wil de NAVO in Washington vestigen. Een Europees leger moet inclusief Rusland onder Europa gaan dienen, dus de NAVO in Europa afschaffen. Hij heeft weer contact met zijn dochter Ster. Ze heeft een Times atlas en de huissleutel aan haar vader teruggegeven. Hij zegt ook weer contact te hebben met zoon Ryo, die voor zijn eindexamen middelbare school zit. Voor het mobiele telefoontje heeft hij een beltegoed van 40 euro gekocht of gekregen. Hij heeft een jeugdvriend van Ster aan het werk gezet om het voorblad van het boek te ontwerpen. Gertjan Visser van het grafische bedrijf “Daarom”. De titel van het boek wil hij ook aanvullen met “Glorify Stanislav Petrov” en “het gevecht om het Paradijs”. Vrienden van Chris de Ridder kunnen het boek mogelijk uitgeven. Chris heeft volgens Rits een kroon van de familie Van Nassau en een exemplaar van het Oera Linda Boek. Arend ter Horst kan als geldschieter fungeren. We drinken een drankje in bistro ‘Chez Armand’. Met eigenaar Wim Willemse praten we over de tijd waarin het kantoor van Rits in de Koningstraat werd ontruimd. Wim noemt zelfs namen van geheime agenten als Böhmer, Van Es en Hulshorst. Agenten die in zijn bistro aan ‘het tafeltje van de geheime dienst’ hadden gezeten. Hij vertelt tevens dat Rits toen allerlei ambassades belde, omdat zijn fax en telefoon waren afgesloten. Dit trok toen de aandacht van de Nederlandse Veiligheidsdienst en de BVD, omdat die ambassades werden overstelpt met berichten afkomstig van Rits. Hij is nog steeds verbolgen over het feit dat huiseigenaar Streefkerk een sleutel van zijn kantoor heeft gebruikt. Willemse vertelt ook over de container waarin de spullen van Rits zijn gestort. Heeft het zelfs over infuusnaalden, door Rits toentertijd gebruikt om het DNA van het hondje Isis te kunnen bepalen. Hij wilde weten of het hondje uit Turkije afkomstig was. De deurwaarder is Dirkzwager geweest en er zouden nog best wel eens waardevolle spullen bewaard kunnen zijn gebleven. Rits krijgt dankzij mijn bemiddeling een complete foto van zijn schilderij van de koningin terug! Willemse is ook in het bezit van een schilderij dat Rits van Yuki heeft gemaakt. Rits drinkt twee Courvoisiers en krijgt het vanwege zijn confronterende gespreksvoering weer aan de stok met Willemse. Hij begrijpt niet waarom ik nog energie in Rits blijf steken. We zijn ook nog naar Velp geweest om het voormalige huis van zijn zus Marjolein te bekijken, waar Rits een tijdje ondergedoken heeft gezeten. (adres: Heemskerklaan 79, er zouden nog documenten verborgen kunnen liggen). Rits krijgt weer bezoek van Daphne Beaudelaire. Hij vindt haar uitspraak “De wereld is klein, maar Nederland is nog kleiner”, prachtig, want voor hem is immers de Nederlandse geschiedenis juist wereldgeschiedenis. Later op de avond gaan we nog naar een danscafeetje, waar hij ook met James de Vos zegt te zijn geweest. Volgens Rits werkt de Jackson Gallery voor de CIA. Hij heeft zijn cognac hier niet helemaal opgedronken. Hij heeft een brief aan de Russische ambassadeur in Den Haag geschreven. De Augustusgroep is gelieerd aan de Europese Unie. De printer werkt helaas niet door het ontbreken van software. Tot diep in de nacht luister ik naar zijn woordenvloed. In Barcelona zou een bedrag van vier miljard dollar op een bank staan en de geldstroom van Mafalda in Saoedi-Arabië zou ongeveer driehonderdtweeëntwintig miljard dollar bedragen. De premier van Japan, Koizumi, zou zevenhonderdachtenveertig miljard dollar hebben gebruikt om de Amerikaanse dollar te ondersteunen. Donald Rumsfeld zou volgens Rits op tape tegen iemand van zijn groep gezegd hebben dat elke tien dollar in Tetsjenië geïnvesteerd, Poetin negentig dollar zou kosten in de strijd tegen de rebellen. Ik heb korte tijd op een matras geslapen, Rits is wakker gebleven. Hij beschouwt zijn huisje in de hoerenbuurt als een kampement, zoals tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ik word wakker als hij met zijn mobieltje gesprekken voert met allerlei ambassades. Hij spreekt met een kinderstemmetje. Op Pinksterzondag om vijf uur in de morgen! Het is te gek voor woorden; om je dood te lachen. Zondagochtend 30 mei 2004. Tijdens een wandeling heb ik iemand op straat aangesproken om iets op Internet te kunnen opzoeken. Maar goed ook, want Rits bleek de naam van de

196

197 Russische ambassadeur niet helemaal correct te hebben gespeld. De printer van de behulpzame man bleek helaas ook niet te werken. Onderstaande brief aan de Russische ambassadeur heb ik bij zijn dochter Ster op verzoek van haar vader twaalf keer afgedrukt. 11.18 Aan: Kirill G. Gevorgian Aan Zijne excellentie De Ambassadeur van Rusland Kirill G. Gevorgian Geachte Ambassadeur, In verband met mijn leeftijd van 63 jaar ben ik ontzettend blij dat ik dit bericht nog kan verzenden. De heldendaad ooit verricht door Stanislav Petrov in 1983 is sedert een miljoen jaar dat de mens leefde nooit voor gekomen. Daarom meen ik ook diep in mijn hart met veel Europeanen en zeker ook Japanners dat hij zwaar geëerd moet worden. Ik kan persoonlijk door mijn positie binnen de Raad van de Europese Gemeenschappen door middel van een uiterst geheim project, nog niet bekend bij Romano Prodi, contractueel vastgelegd in 1987, er voor zorgen dat Rusland, ook Europa, al sinds lange tijd recht heeft om lid te zijn van de Europese Unie. Mijn status zal wel in gevaar worden gebracht door mijn huidige geografische positie, als de VS zullen ontdekken dat deze plek de meest afgrijselijke belediging voor hen kan inhouden. Het hele Russische volk hoort bij Europa, niet de Verenigde Staten. Ik heb gezegd. Dr. Rits van Kooten Cultureel attachée van de EU en president van de Augustusgroep. Tel.: 06 24940140 Arnhem, zondag 30 mei 2004 Besluit genomen in Kamakura, Japan, anno 2004 op de 28e mei aldaar. Namens de vice - president van de voormalige grote Augustusgroep of gung. God zij met allen, ook de Russen. PS Beloofde opdracht voor de secretaresse van de ambassade: zo snel mogelijk deze tekst in het zuiver Russisch te overhandigen. Bovenstaand telefoonnummer is op veiligheid gecontroleerd in Heerenveen Holland. Vervolg pinksterzondag. Om twaalf uur zijn Rits en ik met dochter Ster en hond Bor naar het plaatsje Joppe gereden om het voormalige huis van grootvader Van Kooten te vinden. De

197

198 chique naam voor Joppe is Tjoppe; daar woonde volgens Rits de top van de elite. Het zou het centrum van het nazi-denken in Nederland zijn geweest. ‘Vredestein’, het grote herenhuis van zijn opa, bleek in 1999 te zijn afgebroken. Rits is ervan overtuigd dat het er nog moet zijn. Hij wil er nog eens 12 uur rustig naar kunnen zoeken. Zijn grootvader heeft twee dienstmeisjes gehad, getuige de twee meidenkasten die zijn zuster Cobéetje achterover zou hebben gedrukt. Yuki heeft nog de tafel en stoelen van zijn grootvader. Hij vertelt me dat hij de afgelopen week gebeld is door mijn ex-echtgenote op het voormalige mobieltje van Steven.. Zodoende weet hij mij te vertellen dat Elsbeth weinig belangstelling voor haar portret heeft. Voor het schilderij, dat Arend aan mij gegeven heeft, is volgens Rits nooit door Arend betaald. Hij weet ook dat ik de afgelopen week met Antwerpen heb gebeld, dat heeft hij van Adriaan van de ‘Zwarte Panter’ te horen gekregen. Vlak voor mijn voorgenomen vertrek naar Heerenveen faxen we de brief aan de Russische ambassadeur vanuit de telefoonshop in de Steenstraat. Rits is opgetogen. Rusland wordt spoedig lid van de EU. De Oekraïne wordt de graanschuur van Europa. Het Russische graan is van betere kwaliteit dan het huidige Amerikaanse graan. Rits wil roddelend een coup bereiken. Zijn coup lijkt gelukt! Hij belooft de komende week aan het verhaal over zijn belevenis met Brigitte Bardot te werken. Hij blijft mijn aandacht opeisen en wil nog niet dat ik naar huis vertrek. Het is opvallend dat hij dit weekend geen last heeft van zijn agorafobie. Hij lijkt me in staat om mee naar Parijs te kunnen gaan. Daar wil ik hem confronteren met de Franse identiteit die hij zegt te hebben gebruikt om zijn academische titel te verkrijgen. Hij wil dit geheim nog steeds niet aan mij prijsgeven, maar ik wil het wel kunnen verifiëren. Rits zegt de komende week een brief aan Ricardo Bofill te zullen schrijven. Hij hoopt voor Tulleners een bouwopdracht in de wacht te kunnen slepen. Bij Corrie Verhallen kunnen we niet op bezoek, want daar heeft Rits weer ruzie mee gekregen. De tekst van het artikeltje in de Gelderlander van 22 mei 2004 luidt: ”Onderscheiding” en “Rus voorkwam kernoorlog in 1983”. “De Russische oud-kolonel Stanislav Petrov, die in 1983 oordeelde dat een alarm over een Amerikaanse kernaanval vals was en dat een tegenaanval uit moest blijven, is gisteren onderscheiden door de Association of World Citizens. Hoewel het alarmsysteem melding bleef maken van een inkomende raket, oordeelde Petrov dat er geen sprake was van een nucleaire aanval. Hij voorkwam daarmee een nucleaire oorlog. Petrov kreeg ook duizend dollar toegekend. Hij moet rond zien te komen van een karig pensioen. Kort na het incident kreeg hij een zenuwinzinking en werd hij uit het leger ontslagen”. Volgens Rits is dit bericht door de, door de KGB opgeleide Poetin, anoniem in de wereld gebracht. Tweede Pinksterdag. Terug in Heerenveen, vlak voor het versturen van een mailtje aan Marten, belt Rits me op. Hij blijkt ineens kwaad. Ik krijg weer allerlei beledigingen en bedreigingen te horen. Hij zegt nu dat zijn werk er op zit. Hij wil alle papieren, aantekeningen en tapes van mij terug om zelf aan zijn biografie te kunnen werken. Hij had mij daarom gevraagd en ik had ze ook voor hem meegenomen. We hebben er allebei niet meer aan gedacht; alles is nu dus weer in Heerenveen. Een totaal andere stemming! De man is en blijft onberekenbaar. Ik ben benieuwd wie hij nu weer naar mij toe zal sturen om zijn zin te krijgen. Ik bedenk dat mijn nichtje deze dag van Heerenveen naar Arnhem gaat. Ze stemt erin toe de spullen te brengen en ik bel Rits terug. Hij zegt dat ze twee keer aan zijn deur moet bellen, want hij is bang voor van alles en nog wat. In Arnhem wordt mijn nicht Margo diezelfde avond in de Driekoningenstraat afgeschrikt.door lieden die onder invloed zijn. Ze hebben het op haar auto gemunt en ze vlucht zonder de tas met tapes en documenten aan Rits te overhandigen. De donderdag daarop is ze weer in Arnhem geweest en toen heeft ze bij daglicht de spullen zonder problemen aan Rits kunnen overhandigen.

198

199

11.19 Juni Woensdag 2 juni 2004. Ik word gebeld door Ster. Haar vader blijkt helemaal doorgedraaid. Er zouden twee psychiaters bij hem op bezoek zijn geweest. Ze zouden hem een gedwongen opname in het gekste gekkenhuis Wolfheze hebben voorgesteld. Als ik zijn gekte volmondig beaam en tevens vertel dat Rits weer alcohol drinkt is voor haar de maat vol. Ze heeft twee artsen bereid gevonden om Rits te visiteren. Ze zullen hem om half twee die middag bezoeken. Samen met haar vader heeft Ster vergeefs op deze artsen gewacht. Ze belde me later op de middag om te zeggen dat er helemaal niemand gekomen was. Zaterdag 5 juni 2004. Weer naar Rits. Als ik na binnenkomst naar zijn gezondheid informeer krijg ik direct te horen dat het slecht met hem gaat. Hij zegt door Marokkanen of Turken in de Steenstraat te zijn beroofd van een plastic tas met 4 pakjes shag, een krantje en een alcoholisch drankje. Zijn vakantiegeld zou door de Beheersstichting ook nog steeds niet op zijn girorekening zijn overgemaakt. Er staat een hondenbak voor Isis buiten bij de achterdeur. Hij hoopt dat het hondje Isis bij hem terugkomt. In de keuken staat een oude stoel, die er bij mijn eerdere bezoeken niet had gestaan. Volgens Rits heeft hij het meubelstuk van zijn dochter Anouk uit Parijs gekregen. Het zou een stoel van Mafalda zijn geweest, uit de rue Victor Hugo. De gouden bies ontbreekt. Rits vindt het niet leuk, Anouk had eerst een brief aan hem moeten sturen. Mijn mobiele telefoon gaat. Het is Louise. Ik ga naar buiten om even zonder Rits met haar te kunnen praten. Het is altijd fijn als ze belt. Ik fungeer in feite al jarenlang met veel plezier als haar praatpaal. Hierdoor zijn we ook zeer aan elkaar gehecht geraakt. Maar sinds een half jaar is het moeilijker voor mij geworden haar verhalen aan te horen. Door haar zielenroerselen belanden we keer op keer in de relationele sfeer. Ze heeft me begin dit jaar al eens verteld dat ze door haar masseur gedomineerd wil worden en dat ze van deze man iets te leren heeft. Ze zei me een keer in hem een nieuw slachtoffer te hebben gevonden en hem te gebruiken om van mij af te komen. Daarnaast wil zo ook hoer kunnen zijn. Terwijl ik nu naar haar luister en in de zonovergoten tuin loop, dwalen mijn gedachten af. Ik merk dat ik nog steeds jaloers ben op haar openhartige omgang met andere mannen. Louise heeft na mijn scheiding nooit van mij verlangd dat ik haar trouw zou blijven, maar in mijn hart zou ik haar het liefst trouw zijn gebleven. Louise wilde een vrije getrouwde vrouw blijven en ik een vrije ongetrouwde man. Het was een paradoxale situatie. Ik ben in 2002 werkloos geworden en tegen mijn zin in gedwongen van een werkloosheidsuitkering te leven. Ondanks vele sollicitatiebrieven en enkele gesprekken wilde het verkrijgen van een betaalde baan maar niet vlotten en de angst om in de bijstand te belanden werd alsmaar groter. Door mijn streven naar economische zelfstandigheid ben ik in 2003 een bedrijfje in stoelmassages en netwerkmarketing begonnen. Door netwerken ben ik in contact gekomen met Monique. Deze onafhankelijke vrouw leerde me in de zomer van 2003 zeilen en kwam vaak gezellig met haar kinderen bij mij op bezoek. Rits heeft Monique ook leren kennen. Zij heeft hem en mij zelfs zover gekregen dat we buiten gingen roken als zij en haar kinderen er waren. Mijn vriendschap met haar heeft Louise ertoe gebracht ook andere vriendschappen aan te gaan. Louise heeft ook een keer gedreigd dat ik niet zo eenvoudig van haar af zou komen. Na de breuk met Monique heb ik ervoor gekozen om met Louise verder te gaan. Louise is daarna een andere weg ingeslagen. De erotische masseur waar ze verliefd op is geworden zou ook over een zeilboot kunnen beschikken om haar het zeilen te leren. En de oudere vriend die ze

199

200 meer als haar ‘pappie’ zegt te beschouwen zou over een dure auto en veel poen beschikken. Deze vrienden kwamen regelmatig voor massages bij haar thuis. Het begint tot me door te dringen dat ze haar vertrouwde plekje bij mij is kwijtgeraakt toen ik Monique leerde kennen en Rits in huis nam. Ik ben met mijn gedachten weer terug in het heden als Louise me zegt ook in de tuin te zitten. Ze heeft de uitnodiging om dit weekend met haar nieuwe vriend te gaan zeilen afgeslagen en is gaan tuinieren. Als ik na het gesprek weer rustig tegenover Rits zit, uit hij zich plotseling geïrriteerd. “Als je aan mijn biografie werkt, moet je niet door Louise gebeld kunnen worden”. Hij vindt dat storend. Rits snapt ook niet waarom ik van Louise blijf houden. Ik had volgens hem ook veel beter voor Monique kunnen kiezen. Zijn plotselinge verbolgenheid doet me niets. Volgens mij heeft Rits zijn hart nog nooit oprecht aan een vrouw gegeven. Hij is gewoon jaloers dat ik in zijn bijzijn met liefde aandacht aan haar schenk. Toen hij in Heerenveen bij mij logeerde heb ik daar nooit wat van gemerkt als Louise op bezoek was. Hij bleef dan gewoon beneden aan tafel zitten als zij en ik boven in bed verbleven. In Arnhem liggen de verhoudingen anders en probeert hij de baas over mij te spelen. Met moeite slaag ik erin hem mijn volle aandacht terug te geven, waardoor hij weer buitengewoon spraakzaam wordt. Ik krijg vierentwintig uur lang een spraakwaterval over me heen! Gekkenwerk natuurlijk en het kost me moeite om niet vroegtijdig te vluchten. Maar ik voel dat de ontknoping nadert. Ik wil hem zijn versie van de realiteit niet ontzeggen. Alles wat er “buiten” hem gebeurd is niet meer dan een weerspiegeling van zijn eigen innerlijk denken. Negatieve gevoelens over anderen onthullen het negativisme in hemzelf. Hij aast op macht en vernietiging. Door zijn negatieve gedachten trekt hij mensen aan, die hem navenant behandelen. Hij wordt gedomineerd door een innerlijke criticus of tiran die een gevoel van zelfhaat genereert. Over angst en haat zegt Osho: “Op het moment dat wij stilhouden stoppen zij ook – net zoals onze schaduw ons achterna rent als wij rennen en stopt als wij stoppen.” (in “Op de weg die geen weg is”, pagina 108) Rits vervolgt: “Van de psychiaters die mij naar het gekste gekkenhuis van Nederland willen sturen, heb ik te horen gekregen dat ik niet zoveel shag moet roken. Buurman Henny, zoon van de Arnhemse stadsbeeldhouwer Vreeling, heeft al eens in Wolfheze gezeten en heeft het daar verschrikkelijk gevonden. Ik heb ook moeilijkheden met het ziekenfonds. Ik betaal wel premie, maar krijg geen hulp. Ik wil wel weer naar Rijnstate. Ik wil niet meer eten, maar heb Daphne op een gebakje getrakteerd, zij mij op een broodje zalm. Ik heb Yuki een miljoen dollar aangeboden en ik probeer Ryo aan mijn kant te krijgen. De korte golfzender in Kamakura is teruggetrokken en zal in de schuur achter mijn woning worden opgesteld. Ik wil de Augustusgroep lid maken van de Japanse Kamer van Koophandel. De verkoop van kernbommen kan dan geregeld worden. Yuki heeft een staatsbaan en het huis waarin ze met Ryo woont, is volgens mij eigendom van de Japanse staat.Yuki is dankzij mij de nummer één op het JCC, de Japanse Kamer van Koophandel, geworden. Ze heeft haar schoonheid gebruikt om mij te vernietigen en dat is haar gelukt. Yuki verkeerde in de hoogste kringen van Japan en ik heb daar gebruik van gemaakt. Ze kon geen koffie zetten, wel thee. De Japanse wet erkent de scheiding tussen Yuki en mij niet. Pro Deo advocaat Jan van Haaren is door mij ontslagen, omdat hij fouten heeft gemaakt en me schade heeft toegebracht. De betekenis van pro Deo is voor God, dus alles of niets. De in bewaring gegeven documenten heb ik van de advocaat teruggekregen. Advocate Angela Meier wil mij wel graag helpen. Van iemand in café ‘Hekking’ heb ik gehoord dat Heinsius de schilderijen van mij uit zijn restaurant heeft

200

201 verwijderd. Ik wil mijn dochter Ster gebruiken om 9 schilderijen van mij op te halen, die ik van de Gemeente Arnhem kan claimen.” Ik ontdek al snel dat Heinsius zich echter nog steeds op Internet afficheert met “de vele schilderijen van onder andere Rits van Kooten. Een kunstenaar wiens werk u over de hele wereld kunt tegenkomen.“ Terwijl CNN aan staat, laat Rits in mijn bijzijn hoofdzakelijk zijn chaotische gedachten over de wereldpolitiek de vrije loop: “Chirac heeft tegen de opinie in een wet uitgevaardigd tegen het dragen van hoofddoekjes etc. en beledigt daarmee 6 miljoen moslims in zijn land, een onwijs foute beslissing. De Fransen moeten het testament van Mafalda openen, anders zitten ze ook fout. Poetin heeft gezegd dat God niet bestaat. De protestantse president Bush is op bezoek bij de paus, probeert zich te excuseren door te zeggen dat hij in Irak op vredesmissie is. Bush heeft geen humor, hij lacht nooit. Voor Sharon wil ik een middeleeuwse wet in Den Haag invoeren. Door hem naakt op een plein stokslagen te geven zal hij in Israël nooit weer president worden. Ik heb ervoor gezorgd dat Arafat als gekozen president niet neergeschoten wordt. John Kerry wordt als president een ramp. Hij zal Saoedi-Arabië, dat 400-500 miljard dollar in reserve houdt, de oorlog verklaren. De Duitsers kunnen tegen Poetin zeggen, dat als Van Kooten gelijk heeft, dan gaan we uit de NAVO en volgt de rest vanzelf. De Duitsers zijn nakomelingen van de Hollanders en Europa wordt de machtigste staat van de wereld. Als de euro gekoppeld wordt aan de olie, wie gaat de dollar dan redden? Het bankwezen is de redding van Japan, want ze hebben geen leger. Kunst is gevaarlijker dan een atoombom. Het Louvre bezit twee door Da Vinci gemaakte portretten van Mona Lisa en ze weten niet welke nou de echte is. Pieter Engels heeft zich als kunstenaar door niets laten inspireren, heeft niets gemaakt wat ergens op lijkt.” Op CNN kijken we naar de D-day herdenking in Colleville-sur-mer. Bush landt met zijn presidentiële helikopter. Chirac wacht hem op. Rits zegt: “Bush probeert contact te zoeken met Europa. Vrede tussen Frankrijk en de VS. Lou de Jong moest volgens mij goedpraten wat de Nederlanders in de Tweede Wereldoorlog fout hebben gedaan. De Jong kon niet schrijven wat hij wilde.” Rits heeft het weer veel over waarden en normen. “Trouw en eerlijkheid zijn geboden. Verraad is erger dan doden. Angst is bevrijding, dood is einde angst. Ik wil zelf de dood bepalen. Ik wil speels zijn zonder te dreigen. Een goede generaal sterft in bed. Mijn Japanse zus Setsuko heeft in augustus 2003 zelfmoord gepleegd in Hokaido. Ze leek als twee druppels water op mijn zuster Anna, alleen iets bruiner. De officiële bevolking van Japan, de Aino, hebben haar begraven. De situatie in Nederland is dat als je goed bent je juist onderuit gehaald wordt. Als je je aan de wet houdt, wordt het gevaarlijk. Mijn grote angst is mijn eigen angst. Mijn ziekte, daar kan je alles mee excuseren. Ik wil eerlijk zijn en perfectie nastreven. Alleen als je eerlijk bent kun je in de wereld iets bereiken. Alleen als je clean bent mag je in het Witte Huis wonen. Bush is een geflipte Europeaan. Er moet een wereldbestuur komen bestaande uit drie eerlijke mensen met de oorspronkelijke wetgeving van Europa, dan kunnen de Amerikanen wel inpakken. Ik geef evenwel toe zelf ook een smerig spel in de politiek te hebben gespeeld.” Als schrijver moet ik daarbij onwillekeurig denken aan zijn wens om in gedachten het Witte Huis in een luciferdoosje te doen veranderen. Zaterdagavond 5 juni 2004. Rits is tegen tienen op zijn bed in slaap gevallen. Ik zie zijn forse wenkbrauwen af en toe bewegen. Wat zal ik doen? Ik kan hem wel een poosje alleen laten. Ik

201

202 besluit om iets te ondernemen wat ik nog nooit eerder heb gedaan. Rits woont in een hoerenbuurt en door mijn bezoeken aan hem ben ik vertrouwd geraakt met de prostitutiescène. Het wemelt er van bezoekers die hun psychische problemen anoniem kunnen blootgeven. Ik heb mijn oog al laten vallen op een kleine, Afrikaans uitziende vrouw, en voor ik het weet zit ik met haar op een tweepersoonsbed te praten. Ze praat enigszins verlegen Engels en zegt uit Nigeria te komen. Het is een prachtige donker gekleurde vrouw. Ze is slank en zegt vijfendertig jaar oud te zijn. Ze heeft zwart kroeshaar. Er ontstaat als vanzelf een intieme band met wederzijdse seksuele aantrekkingskracht. Ik vertel haar van het verlies van mijn vriendin en dat ik nog nooit eerder tegen betaling de liefde heb bedreven. Ze vraagt er dertig euro voor. Al gauw kleden we ons uit voor de ervaring waar ik voor gekomen ben. De kleren met mijn beurs leg ik op een bank. Ik wil eerst nog wel even een douche nemen, want bij Rits staat op de doucheplek een wasmachine. Ze wijst me waar de douche in het bordeel is en zegt dan: “Don’t you take your purse with you?” Ik draai me naar haar om en antwoord kalm: “No, I trust you.” Na de douche krijg ik al gauw een condoom omgeschoven, iets wat ik helemaal niet gewend ben. De jonge vrouw doet het liefdevol en zo te voelen geroutineerd. Ik voel niks voor pijpen en wil me liever in haar ‘baarmoeder’ voelen. Verbaasd zie ik toe dat ze haar vagina met een smeermiddeltje bevingert. Ik mag kiezen hoe we ons verenigen. Ze steekt haar verleidelijk mooie kontje naar mij uit, maar ik besluit gewoon op haar te liggen, zodat ik de bevallige vrouw ook recht in de ogen kan kijken. Zij is het waard om liefde te ontvangen. Het is een liefdevolle ontmoeting. Ze geniet zichtbaar van mijn liefkozende gebaartjes en zegt: “You must have had great sex.” maar het duurt haar te lang en ze roept uit:”Oh, please come!” Na afloop geven we elkaar ter afscheid de hand en bedank ik haar voor de bewezen dienst. Ik ben weer wat wijzer geworden. Het is toch een beetje een afknapper om tegen betaling even snel de liefde te bedrijven. Waarmee ik niet wil zeggen dat er geen fuck aan is geweest. Het helpt je hart verkillen als je gedwongen bent het niet langer als onvoorwaardelijke liefde te geven. En, laten we eerlijk wezen, het is veel fijner om het gewoon zonder condoom te kunnen doen. Terug bij Rits blijkt hij wakker te zijn. Ik vertel hem waar ik geweest ben. Hij zegt het ook wel eens met een negerin te hebben gedaan, maar de kutjes van Japanse vrouwen vooral te prefereren. Rits beweert sinds lang niet meer met een vrouw te hebben gevreeën. Zondagmiddag 6 juni 2004. Ron Miltenburg zal om half twee bij Rits op bezoek komen. “Hij is de man van de burgemeester van Arnhem, die op de beerput van Europa zit, maar Arnhem is de toekomst van Europa”, zegt Rits. Hij heeft me al eens eerder gevraagd bij een gesprek met deze man aanwezig te zijn. Deze keer ga ik niet voortijdig weg en wacht wat er zal gebeuren. Als het bijna half twee is, herinnert Rits zich dat de man niet vandaag maar morgen zal komen. We kunnen dus een wandeling door Zijpendaal maken. Op weg naar de auto komen we langs de Nigeriaanse die op klanten zit te wachten. Ze tikt uitgelaten heftig tegen het raam van de deur waar ze achter zit. Ik geef haar een handkusje en wandel als een verkoper met de wensen van Rits mee. Hij wil me plaatsen uit zijn verleden laten zien. Rits heeft totaal geen last meer van agorafobie en wandelt energiek en onvermoeibaar het Park Zijpendaal in. Hij vertelt honderduit over wat hij daar allemaal in zijn jeugd heeft meegemaakt. Het verhaal van de zijderoute, zijn hut in de boom etc. De stortvloed van zijn herinneringen is niet te stuiten. We stoppen bij het beeld van Zeus, Letho en Apollo bij een vijver. Rits vertelt dat hij het beeld met apparatuur heeft onderzocht en verfresten heeft gevonden. Het beeld blijkt volgens hem veel ouder dan de Arnhemmers willen geloven. Het zou stammen uit het begin van de Romeinse tijd in Nederland. Bij het kasteeltje ‘Huize Zijpendaal’ zijn volgens hem opnames gemaakt voor de film “Gone with the wind”. Hij wijst mij de plek waar ten tijde van het paradijs de Augiasstallen zouden hebben gestaan,

202

203 afgebroken door de Arnhemmers. Vervolgens bereiken we de plek waar hij en Ryo op het erf van Peter en Dorien kampeerden, samen met de Russische Spitznasen die in 1994 (kern)wapens moesten ophalen. Dorien staat op haar erf te telefoneren en roept haar man erbij. Met Peter haalt Rits herinneringen aan die tijd op. Hij wil later nog graag eens uitgebreider op bezoek komen. We wandelen verder en Rits toont me een steen uit de prehistorie, welke er vanaf afstand uitziet als een leeuw. Hij toont me ook de plek waar hij in 1994 door de politie werd gearresteerd en daarom Ryo in de steek moest laten. Yuki is toen snel uit Amsterdam naar Arnhem gekomen om haar verlaten zoon uit de tent op te halen. Eenmaal buiten het park bereiken we een oude boerderij, waar een jonge vrouw bezig is een partytent op te zetten. We helpen haar een handje. Marjolein woont er nog niet zo lang, maar er blijkt nog steeds een mevrouw Jansen te wonen, waarmee Rits herinneringen aan de bevrijdingstijd van 1945 wil ophalen. Ze slaapt. Als we na het gesprek met Marjolein weer bij de auto arriveren, speelt er een band op een boot in de vijver. Op het terras van de aangelegen uitspanning zitten mensen gezellig in de zon. Ik wil ons op koffie trakteren, want ik heb na alle informatie en indrukken even ontspanning nodig, maar Rits heeft er niet zoveel zin in. In het naastgelegen bos wijst hij mij een plek met omgevallen bomen, waar zich een verkennersput van de Engelsen zou hebben bevonden. Hij heeft daar als klein jongetje een lijk gevonden en het op latere leeftijd aan de Engelse ambassade gemeld. De auto heb ik geparkeerd langs de weg waar ooit Duitse tanks gereden hebben. Eenmaal terug in de Karel van Gelderstraat wil ik zo snel mogelijk naar huis. Ik leg Rits uit hoe het digitale opnameapparaatje werkt, dat hij wil gaan gebruiken. In de Steenstraat maken we nog een kopie van de brief aan Yasser Arafat. Als ik vertrek wil hij geld van mij. Het irriteert me, maar geef hem toch de vier euro die ik nog heb. Er lijkt een eind aan mijn tolerantie te zijn gekomen. De man zuigt als een parasiet mijn energie op. Ik wil me niet langer laten domineren. Het boek is in mijn ogen al perfect. Hij wil de zaak alleen maar traineren. Ik vraag hem deze week een brief te schrijven aan Patricia Lane en John Ubbink. Ook de seksverhalen met Brigitte Bardot en Brigitte Schubert, kopstuk van de Rote Armee Fraction, die in Stammheim zelfmoord gepleegd zou hebben, zou hij zelf voor het boek kunnen schrijven. Ik herinner hem aan zijn lievelingsschrijver Dostojewski, die met inkt op papier schreef en daarbij geen enkele fout in het Russisch maakte. Ik besef evenwel dat het verbreken van de samenwerking met Rits niet zonder gevaar is. Hij zou zich wel eens van kant kunnen maken als hij zijn obsessie om een boek te schrijven kwijt raakt. Ik heb een afspraak om op vrijdag 11 juni stoelmassages te demonstreren in Vught en spreek met Rits af dat ik na afloop daarvan weer bij hem in Arnhem kom. Alleen in de auto op weg naar huis voel ik me verdrietig. Ik vind het jammer dat het met de geestelijke gezondheid van Rits weer de verkeerde kant op gaat. Het wordt me steeds duidelijker dat hij aan paranoïde schizofrenie lijdt. Hij beschouwt zichzelf verantwoordelijk voor gebeurtenissen van wereldniveau. Zonder zijn persoonlijke inmenging kan er niets veranderd worden. Een paranoïde man die zichzelf dwingt om vierentwintig uur per etmaal wakker te blijven, zo sterk is zijn overtuiging dat de realiteit zal verdwijnen en vervagen als een droom wanneer hij er zijn geest niet op concentreert. Zijn bewustzijn bevat geweld en afschuw en daarom treft hij die hoedanigheden overal “daarbuiten” aan. Berekening is de voornaamste strategie van zijn valse zelf. Wat nodig is voor vrede in hemzelf en voor de wereldvrede is niet een verandering van omstandigheden, maar een verandering van hemzelf. Het einde van het valse zelf betekent het einde van de angst en van de wanhopige behoefte aan macht die angstige mensen nu eenmaal hebben. Zal Rits ooit op de gedachte kunnen komen dat het paradijs, waar hij zijn hele leven al naar op zoek is, gewoon in hemzelf zit?

203

204 Maandag 7 juni 2004. Ik overleg telefonisch met Marten en stel voor om ‘De Bezige Bij’ als uitgever voor het boek te benaderen. Marten vindt het een goed idee. Hij had er net als ik niet bij stil gestaan dat een dergelijk grote onderneming tot de mogelijkheden behoort. Nee heb je, ja kun je krijgen. Ook als het hoog gegrepen is voor een beginnende schrijver. Dinsdag 8 juni 2004. Ik bel Rits uit belangstelling en vraag hoe het met hem gaat en of hij zijn vakantiegeld heeft ontvangen. Hij is razend. Hij heeft zelfs zijn leefgeld niet op zijn rekening gekregen. Hij scheldt me uit voor Friese flikker en beschuldigt me van beschadiging van een schilderij, een koffievlek op een belangrijk document en ik moet precies doen wat hij zegt, anders gaat het boek niet over hem maar over mij. Gerespecteerd worden door een idioot betekent dat ik me moet gedragen volgens zijn normen en verwachtingen. Voordat ik wat kan zeggen heeft hij de verbinding al verbroken. Het doet me niets, ik wil die man eigenlijk niet langer helpen. Hij zoekt maar iemand anders om te domineren en te parasiteren. Ik heb genoeg van hem geleerd. Ik wil leven, hij wil dood. Nou, dan pleegt hij maar zelfmoord, ik ben niet verantwoordelijk voor zijn denken en doen. Dankzij hem heb ik restanten van negatief denken om kunnen zetten in positief denken. Bovendien heb ik geleerd me beter te manifesteren en duidelijker mijn grenzen te stellen. Als historicus kan ik gemakkelijker in het hier en nu leven. Ik wil wel weer als docent gaan werken. Woensdag 9 juni 2004. Ik word weer gebeld door buurman Henny. Hij wordt telkens in zijn werk gestoord door Rits en is het zat. Rits is laaiend dat hij nog steeds geen geld kan opnemen. Hij heeft zich opgesloten in zijn kamer. Ik stop met relativeren en zeg tegen Henny: “Als hij zelfmoord wil plegen gaat hij zijn gang maar, Rits is door niemand meer te helpen. Hij zal het zelf moeten doen.” Het beroep van psychiater is een beroep vol gevaar. “Dat is zo – want steeds als je iemand behandelt die psychisch gestoord is, in de war, zo iemand is voortdurend bezig zijn vibraties uit te zenden. Hij gooit voortdurend zijn eigen energie naar buiten, gooit zijn negatieve golven over je heen, en je moet wel naar hem luisteren. Je moet heel veel aandacht hebben. Je moet voor hem zorgen, je moet hem liefhebben en met hem meeleven, alleen dan kun je hem helpen. Hij gooit voortdurend negatief geladen energie over je uit – en jij absorbeert het. In feite, hoe aandachtiger je luistert, hoe meer je absorbeert. (Osho in: “Gezondheid vind je in jezelf”, pag. 108) Vrijdag 11 juni 2004. Ik neem eerst telefonisch contact op met Marten. Ik spreek met hem af dat ik de samenwerking met Rits netjes zal afronden. Als ik daarna Rits opbel krijg ik weer allerlei onredelijke verwijten, beledigingen en bedreigingen te horen. Hij lijkt gevaarlijk geworden. Ik besluit eerst naar Arnhem te gaan en dan naar Vught om stoelmassages te geven. Vught is voor Rits verdacht verleden, maar hij vindt het goed dat ik langskom om de printer te installeren. Bij Zwolle zit ik in de file en bel hem vanuit de auto dat ik later kom. Hij vindt dat ik beter met de trein kan komen. Onderweg oefen ik positieve affirmaties in liefde voor mezelf, geduld en mededogen. Maar goed ook, want als ik bij hem aanbel ontploft hij op straat van woede en het kost me weinig moeite zijn megalomane uitbarstingen te pareren. Hij is blij met de documenten welke Marten voor hem aan mij heeft gestuurd en mede daardoor wordt hij wat rustiger, maar hij blijft voortdurend aan het woord. Ik installeer de laatste versie van ons boek op de pc. Helaas mislukt het installeren van de printersoftware, de printer kan de poort niet vinden. Het irriteert Rits. In zijn ogen is Marten weer niet te vertrouwen en diens pc wil hij bij de vuilnis zetten. Ik zeg hem dat Marten zijn pc en printer weer terugkrijgt. Met dochter Ster heeft Rits weer gebroken. Hij wil het door mij geschrevene

204

205 nog steeds niet lezen, dus hoeft het ook niet geprint te worden. Pas als het boek in zijn ogen af is, zegt hij het te willen lezen. Rits blijft confronteren, is voortdurend bezig mij zodanig te prikkelen opdat ik de samenwerking opzeg. Ik moet precies doen wat hij zegt. Ik mag niet eens naar het vieze toilet in zijn huis, want er zou wel eens een bom af kunnen gaan. We gaan de stad in en Rits koopt een beltegoed van 40 euro. Ik hoef niet belangstellend te vragen of hij zijn vakantiegeld heeft ontvangen. In de Metropole trakteert hij mij op een Amsterdammertje en neemt zelf een cognacje. Hij wil van mij 300 euro hebben en ook het door hem gemaakt schilderij met berken dat ik van Arend heb gekregen. Hij wil alle macht en is weer uit op vernietiging van onze samenwerking. Ik bewaar mijn kalmte en mededogen en beaam dat we maar beter kunnen stoppen. Hij kan zichzelf en anderen niet blijvend vertrouwen. “Zekerheid voor de dag van morgen vragen betekent voortdurend in angst verkeren. Het is niet mogelijk, je kunt dus angst niet uitbannen. Er is angst, je siddert en ondertussen ontgaat je dit moment. Met het verlangen naar zekerheid voor de toekomst vernietig je het heden, dat het enige leven is dat je hebt. En je zult steeds onzekerder worden, bang, hebzuchtig.” ( Osho in: Tantra Visie, pagina 290 ). Rits wil alle energie die hij in mij gestoken heeft betaald krijgen. Hij is en blijft onberekenbaar. Een hebberige man zonder liefde. Ik wil niet weer over mijn grenzen gaan en gewoon positief denken. Hoeveel heb ik van mezelf moeten onderdrukken om mij zo aanvaardend te kunnen opstellen? Het verhaal over zijn leven en werk is vrijwel klaar. Het wordt een bijzonder tijdsdocument over een doe-het-zelf terrorist die naar mijn mening nogal eens doordraait, een voorbeeld van de hedendaagse virtuele dreigcultuur. In mijn dagboek probeer ik ook mezelf te laten zien. In weerwil van Rits gaat het boek dus niet alleen over hem, maar ook over mij. Hij heeft een contract getekend waarin ik alle rechten verwerf en zijn kinderen een rechtmatig deel van de opbrengst van dit boek zullen verkrijgen. Ik heb me daarmee in ieder geval ingedekt voor het geval hij het door mij geschrevene zonder mij laat herschrijven en publiceren. Wandelend in de Steenstraat op weg naar zijn huis zeg ik het avontuur met hem leuk en leerzaam te hebben gevonden. Ik sta dankzij hem meer open voor macht en geld. Ik ben eerlijker voor mezelf en heb meer liefde en waardering voor mezelf. Hij zegt het helemaal niet leuk te hebben gevonden. Bij zijn huis aangekomen haalt hij mijn Delsey koffertje op, terwijl ik in het steegje aan de achterzijde wacht. Als hij het mij overhandigt zegt hij in redelijke rust: “Ik wil je nooit meer zien!” Ik vind het best en zeg: “nou, tabee”. Ik heb genoeg energie in hem gestoken en ben blij dat ik van zijn negatieve invloed bevrijd ben. Ik kies voor een positief leven. Hij blijft zich concentreren op zijn eigen gelijk en is niet voor rede vatbaar en onmogelijk te corrigeren. Hij is en blijft een querulant met een grote mond, chronisch verongelijkt en wraakzuchtig tot op het bot. Jammer dat het bijzondere dat ik in hem blijf zien niet verder uit de verf komt. Donderdag 17 juni 2004. Ik ga naar Leeuwarden om bij de Belastingdienst een tweede versie van het boek in wording te laten registreren. Het blijkt maar drie euro te kosten! Hallo! De advocaat heeft op 4 maart van dit jaar drie kwartier met mij gesproken en daarna een aantal brieven opgesteld. Zijn secretaresse heeft de eerste versie uitgeprint en naar de Belastingdienst opgestuurd. Zodoende is voorkomen dat, indien de tekst door Rits in handen van derden zou vallen, anderen zich kunnen opwerpen als schrijver van de door mij geschreven tekst. Toch aardig dat hij een gematigd uurtarief van honderdenzeventig in plaats van honderdvijfennegentig euro exclusief BTW en kantoorkosten voor mij heeft gehanteerd. Ik moet lachen. Ik heb in totaal € 428, 88 betaald voor een dienstverlening die ik zelf kon verrichten. Tja, schrijven kost ook tijd, dus geld! In mijn hart wilde ik geen advocaat in de

205

206 hand nemen, maar ik heb me door James bang laten maken. De keuze om een advocaat te nemen is op wantrouwen gebaseerd. Advocaten verkeren in een positie om veel te kunnen vragen en ik hoop dat ze er gelukkig mee zijn. Na afloop van de zelfgeregelde registratie breng ik een bezoek aan mijn zus en zwager in Goutum. Met hen heb ik na de dood van mijn moeder in 1985 het contact verloren. Ik heb ze eerst opgebeld en een afspraak gemaakt om te kunnen komen. Het wordt een bijzondere hereniging. Net alsof er nooit een verwijdering heeft plaatsgevonden. Zwager Rudie zegt dat hij geen ruzie heeft en zus Renie is blij dat ik er ben. Ik ben blij dat ik de stap genomen heb. Er is alleen een “gat” in onze gemeenschappelijke geschiedenis. Ik was kort voor de dood van mijn vader tijdens een telefoongesprek met Rudie in conflict gekomen. Ik woonde toen met Froukje in Groningen aan de Scheltemaheerd, we hadden nog geen kinderen. Ik moest kiezen tussen contact met mijn zus en zwager of contact met mijn zieke ouders. Rudie en ik waren beide recalcitrant. Ik vond de manier waarop hij met mijn zieke ouders omging, ondanks goede bedoelingen, niet getuigen van respect. Hij liet ze naar mijn mening niet in hun waarde. Aan de telefoon had ik Rudie impulsief gezegd dat ik geen contact meer met hem wenste en hij zei daarop dat ik dan ook geen contact met zus Renie meer zou hebben. Een voorbeeld van echte Friese stijfkoppigheid. Ik koos voor mijn ouders. Met dat gevoel dacht ik het bij het rechte eind te hebben. Na het overlijden van beide ouders kon het notariskantoor van een van hun bridgevrienden het overgebleven geld legaal opstrijken. Omdat de erfgenamen geen contact met elkaar konden onderhouden. Rudie was als querulant in de familie gekomen en ik begreep zijn kritiek op alles en iedereen. Ik waardeerde zijn gevoel voor rechtvaardigheid en begreep waarom hij vanaf het begin in conflict met mijn wilskrachtige moeder was gekomen. We woonden toen nog in de Mr. Halbe Binnertsstraat in Heerenveen, voordat we naar de Van Goghlaan verhuisden. Hij was als eierboer met een geit bij mijn moeder aan de deur verschenen, om zich als vrijer van Renie aan te dienen. Hoe vind je die! Mijn moeder heeft haar eigen ogen niet kunnen geloven. Ze vond dat haar dochter niet met zo’n jongen om mocht gaan. Met hem in de familie zou het ook moeilijker worden om de schone schijn op te houden. Anno 2004 komt Rudie, ondanks een kwakkelende gezondheid, zelfgenoegzaam op mij over. Zus Renie vind ik er blozend uitzien. Ze is in gewicht toegenomen. Alledrie zijn we ouder en wijzer geworden. We praten in het hier en nu over het verleden bij en ik geniet van hun gastvrijheid. Zij blijken via een vriend wel van mijn reilen en zeilen op de hoogte te zijn gebleven. Ik kan gewoon gezellig blijven mee-eten. Vrijdag 18 juni 2004. Thuis in Heerenveen chat ik met mijn oudste zoon Steven in Groningen, als ik een telefoontje krijg van de zoon van Rits uit Amstelveen. Hij heeft me wel vaker gebeld om even van gedachten te wisselen over zijn vader. Ryo blijkt geslaagd voor zijn eindexamen VWO. Hij is van plan om politieke wetenschap te gaan studeren. Hij bedankt me vriendelijk voor het begeleiden van zijn vader. Hij vindt het moeilijk om contact met zijn vader te behouden. Zijn moeder wil helemaal niks meer met Rits te maken hebben. Af en toe huilt ze, als ze aan hem terugdenkt. Voor Ryo is Rits toch zijn vader. Ik kan me dat goed indenken. Mijn ex-echtgenote heeft mij het afgelopen voorjaar aan de telefoon ook laten weten dat zij er geen enkele behoefte aan heeft om contact met mij te hebben. Ik heb ook vier jaar niks van me laten horen. Als vader van Elsbeth merk ik dat zij het daar ook moeilijk mee heeft. Ik heb geen ruzie met haar moeder gemaakt. De vader en de moeder hebben het contact met elkaar in hun materialistische strijd om het bestaan verloren laten gaan.

206

207

11.20 juli Beste Marten,

Heerenveen, 5 juli 2004

Bedankt voor je bericht en de inspanningen welke je voor de mogelijke publicatie van het boek verricht. Ik heb even een poosje afstand van het project genomen en concentreer me op het verkrijgen van een baan als docent, naast mijn bedrijfje. Een vriend heeft het geschrevene inmiddels van commentaar voorzien. Er kunnen nog wel wat zaken herschreven worden. De suggestie om een samenvatting te schrijven is een goed idee. Samen met James de Vos heb ik dat eigenlijk al in het Engels gedaan in 11.4 onder de kop "Ritz", or the life and times of Rits van Kooten. Met Rits heb ik geen contact meer gehad, hij wil me nooit meer zien of spreken. Met zijn dochter heb ik onlangs nog wel telefonisch gesproken en zij zal mij over haar vader op de hoogte houden. Ze heeft echter geen sleutel meer van zijn huis. Ze moest die van hem inleveren. Rits heeft het contact met haar ook weer verbroken. Ster en haar moeder Christell zijn Rits nog wel in het museum in Arnhem tegengekomen en ervan overtuigd geraakt dat hij vanwege zijn recalcitrante en onredelijke denken en gedrag maar beter opgenomen kan worden. Ik vind het vervelend dat ik je pc en printer bij hem achter moest laten. Ik heb hem duidelijk gemaakt dat je die terug wilt hebben en dat ik me daar verantwoordelijk voor voel. Ik nam aan dat Rits daarover contact met je op zou nemen. De software en inkt-cartridges heb ik wel mee kunnen nemen. Die breng ik bij je langs als ik weer in Amsterdam kom. Hoe ik de hardware bij hem vandaan krijg weet ik niet, via Ster kan ik geen afspraak regelen om je spullen op te mogen halen. Heb haar net even gebeld en gehoord dat haar vader helemaal in de war is en vol waandenkbeelden zit en overal waar hij komt weer met ruzie vertrekt. Ze weet ook niet hoe we je spullen kunnen redden. Rits is bij haar vriend aan de deur geweest en ook daar met fikse ruzie weer vertrokken. Er moet volgens haar eerst iets ergs gebeuren, eerder komen hulpverleners niet in actie. Ik beschouw Rits momenteel als een tragisch geval van zelfhaat. Hij zou een eventuele ramp wel eens zelf aan kunnen trekken. Afwachten lijkt me gegeven de situatie het beste. Ik hoop dat hij z.s.m. weer een heldere periode krijgt. Vriendengroet, Bert Dinsdag 20 juli 2004. Corrie belt met de mededeling dat Rits gedwongen in Wolfheze is opgenomen. Dit nieuws ontvang ik ook van buurman Henny. Hij is opgelucht dat hij zijn rust weer terug heeft. Rits hield hem veel teveel van zijn werk af. Via buurman Henny, die een sleutel van het huis van Rits heeft, is het mogelijk de pc van Tulleners weer op te halen. Op woensdag 21 juli heb ik Marten gebeld, maar hij blijkt tot 16 augustus met vakantie. Het is volgens mij niet ondenkbaar dat de woning van Rits ontruimd kan worden. Het is hem immers al vaker overkomen. Met Henny maak ik een afspraak om de pc van Tulleners op te halen.

207

208 Vrijdag 23 juli 2004. Ik kan de auto van mijn zus lenen en ga met Monique en haar jongens naar Arnhem. Als Henny ons in het huis van Rits toegang verschaft blijken er wat meubels bij te zijn gekomen. Het ledikant ligt uit elkaar. De keuken en wc zijn te vies om aan te pakken. We nemen de pc en mijn schildersezeltje mee. Ik heb van Rits alle documenten en tapes schriftelijk in eigendom gekregen en de gedachte om ze mee te nemen speelt door mijn hoofd. Bij een eventuele ontruiming zullen ze in een container belanden en ter vernietiging worden afgevoerd. Is het Rits al niet meerdere keren overkomen? Henny verzekert me evenwel dat hij het huis in de gaten zal houden. Hij zegt ook contact met dochter Ster te hebben. We vertrekken zonder de documenten en tapes en besluiten nog een bezoek aan Corrie Verhallen te brengen. Deze vrouw was Rits de baas en werd door hem vertrouwd. Ze heeft een briefje aan de deurknop waarop staat dat ze met een paar minuten weer terug zal zijn. We steken de weg over en wachten op een bankje in het park met uitzicht op de Eusebiusbinnensingel. Ik wijs mijn vriendin het appartement van Corrie en ook het portret van Elsbeth dat ik vanuit de verte kan zien hangen. Het is een heerlijke zomerse dag. Vanaf het bankje in het park word ik Corrie achter de vensters gewaar. Als we de weg weer oversteken gaat mijn mobieltje. Willem van de school voor levenskunst uit Arnhem vraagt of ik weer mee naar Frankrijk wil. Ik wil wel, maar het is op dat moment financieel niet haalbaar. Eenmaal boven bij Corrie worden we met ons vieren hartelijk ontvangen en van een drankje voorzien. Een hevige onweersbui zorgt buiten voor afkoeling. Intussen pratend kijken we naar een rechtstreeks verslag van de Vierdaagse van Nijmegen. Monique heeft Rits gedurende de zomer van 2003 bij mij thuis meegemaakt en zelfs zijn haar geknipt, maar het portret dat hij daarna van Elsbeth maakte, nog nooit in werkelijkheid gezien. Ik had haar de videofilm “Rits confronting the face of Elsbeth” laten zien en ze wilde het portret graag in het echt aanschouwen. Mijn verbazing is groot als Corrie spontaan het portret aan ons meegeeft. “Het hoort in Heerenveen te hangen en niet bij mij, ik heb er niets mee”, zegt ze zeer gedecideerd. Ik ben blij met het portret van Elsbeth en word iedere keer als ik ernaar kijk vrolijk. De kunstenaar heeft zijn doek uiteindelijk toch ondertekend met Rits van Kooten, maar het jaartal evenwel weggelaten. “Doorgaans is een kunstenaar de meest egocentrische figuur die je je kunt voorstellen. Maar dan is het geen ware kunstenaar. Hij gebruikt kunst als middel voor zijn egotrip. Kunstenaars zijn heel egocentrisch; ze slaan zichzelf voortdurend op de borst en liggen altijd met elkaar in de clinch. Allemaal denken ze dat zij de allerbeste zijn. Maar ware kunst is dit niet. De ware kunstenaar verdwijnt volkomen. Die anderen zijn alleen maar technisch; ik noem het geen kunstenaars maar technici. Ik noem dat geen creatieve mensen, ik noem het constructeurs. Jawel, een gedicht maken is één ding, een gedicht creëren is echter heel wat anders. Om gedichten te maken moet je de taal kennen, de grammatica, de regels van de dichtkunst. Het is een woordenspel. En als je het hele spel onder de knie hebt, kun je gedichten maken. Ze zijn niet bijster poëtisch, maar ze hebben de schijn van poëzie. Technisch is het misschien perfect, maar enkel qua vorm - de ziel ontbreekt eraan. De ziel verschijnt alleen als de kunstenaar in zijn kunst opgaat en er niet meer los van staat. Als de schilder met zo’n ongedwongenheid schildert dat hij er niet meer is, zodat hij zich zelfs bezwaard voelt om zijn schilderij te signeren omdat hij weet dat hij het niet heeft gemaakt. Een onbekende kracht deed het via hem en hij weet dat hij erdoor bezeten werd. Dat is door de eeuwen heen de ervaring geweest van alle werkelijk grote kunstenaars: het gevoel bezeten te worden. Hoe groter de kunstenaar, hoe duidelijker dat gevoel aanwezig is.” (Osho in: “Creativiteit”, pag. 98-99) “Hoe minder je van de kunstenaar zelf in zijn werk aantreft, des te volmaakter is het. Als de kunstenaar er volledig in afwezig is, is de creativiteit absoluut volmaakt – in deze verhouding

208

209 moet je het zien. Hoe meer de kunstenaar in het kunstwerk aanwezig is, hoe minder volmaakt is het resultaat. Als de kunstenaar teveel aanwezig is, zal zijn werk afzichtelijk zijn, neurotisch. Het is niets dan ego – wat anders? Ego is neurose. En, nog iets om te onthouden: het ego wil altijd volmaakt zijn. Het ego is erg perfectionistisch. Het ego streeft ernaar verhevener en beter te zijn dan anderen; vandaar dat het een perfectionist is. Maar door middel van het ego zul je nooit volmaaktheid bereiken, dus is alle moeite die je je getroost absurd. Volmaaktheid is alleen mogelijk als het ego er niet is – maar in dat geval denk je in het geheel niet aan volmaaktheid.” (Osho in: “Creativiteit”, pag. 100)

11.21 Augustus t/m december 2004 Beste Marten, (verstuurd op 14 augustus 2004) Breng je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen inzake het Ritsproject. Hoop dat je een fijne vakantie hebt gehad. Rits is een maand geleden middels een Rechterlijke Machtiging door de politie opgepakt. Helemaal psychotisch en verbaal agressief. Belasterde, beledigde en bedreigde mensen. Volgens zijn dochter heeft hij zich vrij rustig laten meevoeren. Hij is gedwongen opgenomen in Wolfheze, een van de zwaarste inrichtingen van Nederland. Hij weigert medicijnen, maar schijnt wel te eten. Vanuit de inrichting heeft hij geprobeerd iemand te bewegen om shag te brengen, maar dat is hem niet gelukt. Volgens dochter Ster is hij zodanig onhandelbaar geworden, dat besloten werd hem in een isoleercel te plaatsen. Rits had het contact met zijn dochter reeds verbroken, maar heeft haar vanuit de kliniek een vernietigende brief geschreven, waarin hij haar dreigt te vermoorden en ook stelt dat een DNA-proef heeft uitgewezen dat ze zijn dochter niet is. Kortom, de geschiedenis herhaalt zich weer. Door zijn destructieve gedrag heeft hij vrijwel niemand meer, die iets met hem te maken wil hebben. Ook zoon Ryo wil geen contact meer met zijn vader. Rits is een tragisch geval van zelfhaat. Het goede nieuws: Ik ben er via zijn buurman in geslaagd om je computer uit het huis te krijgen. Aanstaande donderdag 19 augustus wil ik die graag aan je teruggeven. Maak er dan samen met mijn dochter een gezellig dagje Amsterdam van. Vriendengroet Bert Maandag 16 augustus 2004. Elsbeth komt deze morgen een beetje in paniek binnenstormen. Er is een aanrijding geweest en de politie moet gebeld worden. Het blijkt dat de auto waarin ze met haar moeder in de straat reed, op de verkeersdrempel is aangereden. Een bestelwagen is vanuit het doodlopende straatje achteruit de drempel opgereden, terwijl zij en haar moeder voor diezelfde drempel vaart aan het minderen waren. Van Elsbeth krijg ik te horen dat de jonge chauffeur geen rijbewijs zou hebben en al vaker schade aan voertuigen zou hebben

209

210 aangebracht. Deze aanrijding heeft voor mij evenwel een plezierig gevolg. De ex-echtgenote komt met Elsbeth naar binnen om te kunnen bellen. Het is vier jaar geleden dat Froukje de woning voor het laatst betrad. “Ik heb hier wel moeite mee, hoor!” zegt ze gehaast. Ik geef haar een kus op de wang en zeg dat ze welkom is. Ze telefoneert en maakt kort kennis met Monique. Als ze het portret van haar dochter aan de muur ziet, zegt ze, voor ze weer vlug vertrekt, ”Het is erg rood”. Vrijdag 20 augustus 2004. Henny Vreeling; helemaal overstuur aan de lijn. Hij vertelt dat hij de achterdeur van Rits had opengezet om diens kamer en keukentje te luchten. Plotseling staat er een boze Rits voor Henny, gelukkig wel met twee begeleiders van Wolfheze. Rits verwijt Henny dat de achterdeur openstaat en dat “zijn” computer verdwenen is. Rits slaagt erin zijn buurman weer bang en boos te maken. Hij wil dat Henny de sleutel van zijn voordeur bij hem inlevert. Henny heeft op zijn voorhoofd gewezen en de sleutel maar aan de buiten zinnen zijnde Rits teruggegeven. Henny is woedend op Rits geworden, maar heeft zich dankzij knipogen van verstandhouding met de begeleider en begeleidster weten in te houden. De kunstenaar is aan de telefoon nog steeds overstuur over de plotseling storende ontmoeting met Van Kooten. Henny wil niets maar dan ook niets meer met Rits van Kooten te maken hebben. Hij wil graag dat ik Rits een brief schrijf of met hem in Wolfheze telefoneer over de computer. Ik vind dat absoluut niet nodig. Rits weet best dat Marten zijn computer weer terug wil hebben. Ik heb hem volgens afspraak ook op donderdag 19 augustus weer bij Tulleners in Amsterdam afgeleverd. Ik probeer Henny gerust te stellen. “Je hoeft je er helemaal niet druk over te maken” en “Sta erboven en geef hem geen macht over je”, is wat ik tijdens het telefoongesprek de hoorbaar opgeluchte Henny meegeef. Het dagje met Elsbeth was grandioos. In een email aan vriendin Louise schreef ik daarover het volgende: Dag vriendin, We hebben een perfecte dag gehad. Toppie volgens Elsbeth. Om kwart over negen uit Heerenveen vertrokken. Computer in Amsterdam-Noord afgeleverd, daarna met auto naar centrum. Gewoon een dure parkeergarage binnengereden, “De Kolk” Daarna tickets voor museumboot gekocht, gevaren tot Stopera en vervolgens gelopen langs Waterlooplein, Kalverstraat etc. Bij een bakker een broodje genomen. Leuk hangertje voor Elsie gekocht, 12 kleine edelsteentjes voor slechts 2 euro aan mezelf gegeven. Hapje en drankje genomen bij La Place en ook nog schoolschriften bij de Bijenkorf gekocht. Vervolgens Madame Tussauds, vond Elsbeth prachtig. Daarna hele rondvaart gedaan om bij te komen van de vele indrukken. Pizza gegeten en ook nog de Walletjes even laten zien. Vervolgens via de afsluitdijk teruggereden en lekker even aan zee en meer gestaan, samen de pieren met schuimende golven opgelopen. Half tien moe maar voldaan weer thuis. Denk met veel liefde aan je. Onderweg weer een liedje van Marco Borsato over liefde gehoord, “Voorbij”. Het gaat nooit voorbij. Onze liefde is echt en bijzonder. Het is iets goddelijks. Het is onnatuurlijk om zoiets helemaal los te laten. Doen we dus gewoon niet. Liefs van Bert Woensdag 25 augustus 2004. Henny Vreeling meldt me telefonisch dat hij een vreselijk beledigende brief van zijn buurman Rits heeft ontvangen. Henny belooft me de brief voor het boek beschikbaar te stellen en naar mij op te sturen. Ik spreek met hem af dat ik zaterdag 18 september even bij hem in Arnhem langs zal komen. De brief ontvang ik niet per post.

210

211

Vrijdagmiddag 10 september 2004. Sinds 1 september woont Monique officieel bij mij op de Fluessen in Heerenveen, maar haar huis in Sneek is nog niet leeg. Met haar Volvo Amazone en een geleende aanhangwagen zijn we samen al geruime tijd bezig een deel van haar inboedel naar Heerenveen te verhuizen. Deze dag ben ik niet meegegaan om te helpen. Ik wil liever schrijven en hoop in mijn hart dat Louise even langs zal komen. Ik heb haar aan de telefoon verteld dat ik ’s middags alleen thuis ben en ze heeft gezegd dat ze misschien langs zal komen. Louise komt inderdaad en we kunnen het niet laten weer even te vrijen. Dit maal wordt de ongecompliceerde aandacht en liefde voor elkaar bedorven. Als we Monique plotseling beneden horen praten, ga ik snel aangekleed naar beneden. Ze zegt: “Ik stoor hè!” waarop ik antwoord “Ja, nogal!” en vertel haar eerst dat ik Louise een massage heb gegeven. Als Louise kort erop de trap af komt valt er verder niks te verbloemen. Monique ziet ook aan Louise en mij dat er meer is gebeurd en zegt: “Ik wist het.” Ze gaat buiten zitten en heeft het moeilijk met haar emoties. Ze legt haar voeten op tafel. “Ik ben hier nog niet aan toe!” zegt ze huilend. We gaan begripvol naast haar zitten en zwijgen eensgezind om Monique in het verdriet te kunnen laten. Louise zegt tegen mij dat het goed is dat het gebeurd is. Ik vind het naar voor Monique en begrijp de pijn die ze ervaart. Louise verklaart dat het vrijen gewoon spontaan gebeurt als zij en ik samen zijn. Ik blijf aanvankelijk kalm, maar laat al spoedig mijn emoties zien. Mijn vermogen om ruzie te kunnen maken en zo te proberen mijn zin door te drijven is groter geworden. Ik heb het idee dat ze een theaterstukje opvoert, door zielig te doen en haar ware emoties niet te tonen. Ik ben in feite verbolgen en reageer keihard door te schreeuwen: “Nu gebeurt het weer”, “Waarom mag ik mijn oprechte gevoelens niet uiten?” “Ik wil mijn vrijheid om levensvreugde te genieten niet verliezen!” Monique herhaalt dat ze er nog niet aan toe is. Louise zegt tegen mij: “hoor je wel wat ze zegt? Het dringt bijna niet tot me door. Ik ben op dat moment behoorlijk egoïstisch bezig. Monique haalt regelmatig diep adem om rustig te blijven. Ze geeft zichzelf dan Reiki. Ze voelt zich flink in een hoek gedreven. Monique probeert haar gevoelens te delen. Ze doet dat op bedachtzame wijze en er ontstaat een bewonderenswaardige band tussen de twee vrouwen en mij. Op een gegeven moment omhelzen we elkaar gedrieën in de keuken. Het is een prachtig moment van compassie, het vermogen tot liefde en medeleven, het gevoel dat je in staat stelt je in een ander te verplaatsen. Dankzij deze bindende kracht wordt het gewoon een gezellige middag. We zitten daarna buiten in de zon als Elsbeth op bezoek komt. Ze blijft ietwat verlegen heen en weer lopen. Ze worstelt als pubermeisje met allerlei verliefdheden en de chatvriendjes wonen niet direct naast de deur. Ze heeft op dat moment nauwelijks de rust om te zitten. Als ze iets eerder zou zijn gekomen had ze het bijzondere moment van echt contact kunnen meebeleven. Monique zou later tegen mij vertellen dat ze zo rustig was gebleven, omdat ze gewoon wist dat ze Louise en mij in bed zou aantreffen. Ze heeft voorkennis gekregen en haar afwegingen gemaakt om er naar te handelen. Ze zou ook een poosje langer hebben kunnen wegblijven, want er stond geen drie miljard euro op het spel. Wie weet heeft het universum haar die voorkennis wel verschaft om zo te kunnen handelen. Zaterdag 18 september 2004. Met vriendin Louise rijd ik eerst naar Otterlo. We drinken koffie en thee op het zonnige terras van Carnegie Cottage met uitzicht op de schitterende natuur. Restaurateur Heinsius informeert: “Hoe is het met het boek?” en ik zeg: “Het is bijna klaar, ik laat het je wel lezen als het gereed is.” We werpen nog een blik op de schilderijen van Rits en wandelen de natuur in om even paradijselijk te vrijen. In Arnhem werken we als flowers mee aan de open dag van de Stichting Meer Mensen Mèns. Als ik na afloop daarvan bij Henny op bezoek kom, word ik niet direct binnengelaten. Hij zegt de avond ervoor ruzie te

211

212 hebben gekregen met een oude vriend en wil deze niet meer zien. De maatschappij is volgens hem ziek. Hij beklaagt zich over de Stichting Slak, waarvan hij zijn atelierwoning huurt. Hij herinnert zich evenwel spontaan de brief, welke hij mij zou doen toekomen. Hij laat me toe in zijn onopgeruimde paradijs. Hij demonstreert me zijn uitvinding door een vliegtuigpropeller te laten draaien op heel weinig elektrische energie, afkomstig van batterijtjes. Als ik afscheid neem geeft hij mij de brief welke Rits aan hem geschreven heeft en zegt: “Ik ben blij dat ik ervan af ben.” De brief is door Dr. Rits van Kooten met de hand op officieel papier van de August group (Japan, Egypt, Holland) geschreven. Op het papier is tevens zijn familiewapen afgedrukt. Achter op de envelop staat met de hand geschreven: Fondation E. Aan de heer H. Vreeling

23-8-2004

Het is onder jouw verantwoording dat er spullen papieren etc. weg zijn. Jij had 2 sleutels. Waarom? Wie zijn er nog meer geweest? Zorg dat alles boeken papieren e.a. dingen terug komen in het houten blok naast mijn deur. Dus niet jouw huis etc. Wie denk je wie je bent? We zijn met een groep van tien dus oppassen jij! Rits van Kooten Maandag 20 september 2004. Ik heb het genoegen weer een brief van Rits te mogen ontvangen. Dit maal is de brief volgens de envelop bestemd voor drs. A. Bouma en niet zoals de vorige keer voor Bouma, stoelmasseur. Hij gebruikt ook een ander voorgedrukt papier. De August group blijkt met China en Russia te zijn uitgebreid en de European Foundation wordt nu ook naast het familiewapen vermeld. Ik ben er blij mee, want Rits heeft ook achter op een afgedrukte e-mail geschreven, welke ik op 23 februari 2004 als antwoord op mijn e-mail aan Pieter Engels had ontvangen. Rits heeft dit document tussen “zijn” papieren gevonden. Ik had het nog niet in het boek opgenomen, toen hij in zijn bezitsdrang al “zijn” papieren mee naar Arnhem nam. Door de vele computercrashes is veel E-mail verloren gegaan, behalve als ze direct waarheidsgetrouw in het boek opgenomen zijn. Amsterdam, 23 februari 2004 Geachte heer Bouma, Hartelijk dank voor uw snelle reactie via e-mail vandaag ontvangen. Wat mij betreft hoeft u zich niet te verontschuldigen. Het gedrag van Rits blijkt en blijft onvoorspelbaar. Ik hoopte dat Rits in betere omstandigheden verkeerde. Desondanks wil ik de Rits van voor 1987 blijven herinneren als een talentvol en geestige persoonlijkheid. Vriendelijke groet, Pieter Engels Achterop heeft Rits geschreven: Bouma

Oosterbeek, 19-9-04

Ik wil het adres van Elsbeth hebben. Zij heeft recht op haar portret!

212

213 Dus? Geven Verder ben je een gewone vervelende boef, ook deze brief bewijst dat. Breng alle dingen inclusief schilderij met berken terug naar mij! Je hebt weer leuk ingebroken in mijn appartement! Alles terug. Je moet betalen restauratie € 300, - of berken € 60.000, - en ezel ook nog bij jouw € 45, Op zijn officiële briefpapier vervolgt hij: Bouma wederom. Het is nu oorlog. Alles terug en doen wat ik zeg of: Herinner Yoichi/het zwaard. Binnen 12 jaar (12 lelies) word jij gepakt. Dus pak biezen of doe normaal. Ik wil binnen 14 dagen bericht. Rits II

Maandagmiddag 27 september 2004. Vriendin Louise en ik groeien toch weer uit elkaar. Vriendschap steunt op de bevestiging van het “zelf” in de ander. De vriend of vriendin fungeert als spiegel en als bron voor zelfonderzoek. Als ik haar die middag mobiel bel om als vanouds samen op te fietsen, toont ze zich eerst gereserveerd, maar stemt er toch in toe. Als we in Oranjewoud zijn heb ik spijt dat ik aan de fietstocht ben begonnen. Ik begin een hekel aan haar gepraat te krijgen. Ze is nog niet ‘geland’ en nog vol van een weekend met vrienden en vriendinnen in Elsloo, het dorp in het zuidoosten van Friesland. De liefde voor haar nieuwe vriend zou het weekend alleen maar zijn gestegen. Ze is nog steeds in de ban van de erotische masseur die ze eens in de maand zegt te ontmoeten en volgt Tantra om tot heelheid te komen. Ik daarentegen wil de weg van Njana-yoga volgen om innerlijke harmonie te bewaren. Njanayoga geeft kennis en inzicht; het werkt verhelderend op mijn denkvermogen. Als we in de buurt van het huis van Geert Mak zijn aangekomen stappen we van de fiets. “Ik kan nu echt niet met je vrijen” zegt ze en ik zeg “maar dat vraag ik toch ook niet van je?” We omhelzen elkaar nog eventjes maar het voelt voor mij helemaal niet goed meer. De verkilling overheerst. Als man denk ik gevoelsmatig en handel rationeel. Bij Louise is het andersom, ze denkt rationeel en handelt gevoelsmatig. Maandagavond 27 september 2004. Louise aan de lijn. Ik probeer voor haar open te staan, maar merk toch dat haar gepraat me ergert. Het vertrouwen maakt steeds meer plaats voor wantrouwen en ik krijg dingen te horen die ik liever niet wil weten. Haar echtgenoot heeft het weekend van 25 en 26 september met een vriendin in Carnegie Cottage gelogeerd en van restaurateur Heinsius te horen gekregen dat het met dit boek wel niks zal worden. Ik vind het negatief denken en Louise toont al gauw spijt dat ze het tegen mij heeft gezegd. “Marcel vermoordt me als hij hoort dat ik het aan jou heb verteld”, zegt ze die avond tegen me. Mijn geduld raakt op als ze weer zegt: “Ik wil voorlopig niet meer met je vrijen, want ik wil eerst weten wat ik voel!” en ik antwoord: “Nou dan houden we er nu definitief mee op. Ik zoek wel een ander, bij jou gaat het alleen maar om de kassabon!” Om het echte probleem uit de weg te gaan, werpt mijn ego onechte problemen op. Ik wil haar vriendschap niet kwijt maar het is onmogelijk geworden. Ook mijn onzekere financiële situatie blijkt een constante bedreiging voor onze vriendschap te zijn. “Als je nu de telefoon neerlegt, hoef je niet te denken dat ik ooit nog contact met je opneem”, hoor ik haar nog zeggen voordat ik de verbinding verbreek.

213

214 Het leven is een leerschool en ik begin in te zien dat als je uitvluchten zoekt om een confrontatie te vermijden, je later op een veel vernietigender wijze met de neus op de feiten wordt gedrukt. Het is voorbij. Ik wil zoveel mogelijk met zoveel mogelijk mensen delen, maar met haar lijkt daar nu definitief een eind aan te komen. Ze stelt ook eisen aan mijn vriendschap en ik accepteer en respecteer haar recht om daarvoor te kiezen. Ze heeft in het begin van de relatiecrisis al eens eerder tegen me gezegd dat ze voorlopig niet meer met mij wil vrijen. Het was moeilijk om het in mijn ogen destructieve gedrag van Louise te accepteren. Ik ben een jaloerse minnaar geweest, maar heb het kunnen overwinnen door mijn hoofd en hart in evenwicht te brengen. Bij de Vlaamse schrijver Johan Daisne zal ik later dit citaat lezen: “Het is minder erg iemand door de dood te verliezen dan door ontrouw. De dood vernietigt alleen de toekomst, het verraad doodt ook het verleden.” Een duidelijk voorbeeld van negatief denken! Ik wil de fijne herinneringen kunnen bewaren en positief blijven denken. Dinsdag 28 september 2004. De volgende dag komt Louise na een telefoontje twee door mij geleende cd’s met mantra’s ophalen. Ze komt niet echt binnen, blijft in de keuken en neemt spoedig afscheid door Monique te omhelzen en tegen mij in het voorbijgaan te zeggen dat ik haar vriendschap niet wil. Het vertrouwen is verdwenen. Ik besluit om voorlopig geen contact meer op te nemen, maar mail haar nog wel gescande dia’s uit haar verleden in de Elzas toe. Ze bedankt me per E-mail en wenst mij en Monique veel liefde toe. Finita la musica. Onze intimiteit en onafscheidelijkheid zijn nu definitief voorbij. Er is een eind gekomen aan een illusie van langdurige intensiteit. Het brandpunt van liefde verbrijzelt. Ik kan niet langer een parasiet van haar levensvreugde zijn. Ik raak de liefde van een soort “moeder” kwijt en zal op eigen benen moeten staan. Het kost moeite om haar toegewijde aandacht te verliezen. Ik was jarenlang door mijn gedachten, gevoel en handelen ook diep en oprecht aan haar gehecht geraakt. Het blijkt een illusie om verbonden en onthecht met haar te kunnen blijven. “Veranderingen in een relatie maken soms dat we ons schuldig, teleurgesteld en gekwetst voelen. We weten niet hoe we onze gevoelens effectief kunnen delen, dus reageren we door ons contact met de ander af te breken. Dat veroorzaakt echte pijn omdat we onze diepste gevoelens afbreken. Veranderingen kunnen betrekkelijk pijnloos en zelfs heel mooi zijn als we eerlijk communiceren en in het proces op onszelf vertrouwen.” (uit: Shakti Gawain in: “Bespiegelingen in het licht”, pag. 322) Dinsdag 5 oktober 2004. Op 13 september heb ik gesolliciteerd naar de functie van buitengewoon ambtenaar van de Burgerlijke stand bij de Gemeente Heerenveen. Ik heb een uitnodiging voor een kennismakingsgesprek gekregen! Het gesprek vindt op het gemeentehuis in een plezierige stemming plaats. Ik zit in mijn nette pak tegenover twee mannen en twee vrouwen die hun voorkeur moeten uitspreken over kandidaten die zijn uitgenodigd. Degene die het overtuigendst overkomt, zal worden aangenomen Ik heb me van te voren verdiept in de werkzaamheden die bij deze onbetaalde functie horen: het voltrekken van huwelijken en het registreren van partnerschappen. Mijn interesse ligt natuurlijk bij het contact dat ik met bruidsparen en samenwonenden kan krijgen. Het is leuk om twee mensen tijdens gesprekken te leren kennen en daar bij een trouwplechtigheid of partnerregistratie aan te kunnen refereren. Hoewel ik in het begin gezonde plankenkoorts heb en in het onwennige pak peentjes zweet, weet ik tijdens het gesprek voor mijn gevoel wel overtuigend over te komen. Ik kan natuurlijk niet helemaal eerlijk zijn, want mijn huwelijkse trouw bracht mij er 18 jaar

214

215 later toe illegaal bezig te gaan. Mensen elkaar voor de wet absolute trouw te laten zweren is voor mij in wezen een prachtige paradox geworden. Een tegenstelling waarmee als gescheiden man wel valt te leven. Het is humor. Ik denk in wezen emotioneel en handel rationeel. Aan het eind van het gesprek liet de voorzitster emotioneel merken waarom ik ben uitgenodigd voor dit gesprek. De hoogste ambtenaar van het viertal bleek ook lid te zijn geweest van dezelfde hockeyclub waar ik tijdens mijn Groningse studententijd lid van was. Zij is met die sport opgehouden, terwijl ik er dit seizoen juist weer mee begonnen ben. We halen mooie herinneringen op aan de jaren tachtig, waarin we elkaar evenwel nooit bewust zijn tegengekomen. Na afloop van het gesprek praat ik nog even met de medewerker van personeelszaken die mij netjes uitgeleide doet. Hij en ik hebben elkaar begin 2003 al eerder ontmoet. De man kent mij nog van de stoelmassages die ik aan ambtenaren van dit gemeentehuis heb gegeven om het diploma (stoel)masseur te behalen. Ik heb toen veel stress gevoeld bij die personeelsleden. Hij vertelt dat er bezuinigingen op komst zijn en dat er banen verloren dreigen te gaan. De mogelijkheid om hier op het gemeentehuis betaalde stoelmassages aan personeelsleden te geven zit er voor mij op dit moment niet in. Dinsdagavond 5 oktober 2004. Ster heeft me uit beleefdheid teruggebeld. Ik had haar antwoordapparaat ingesproken. Ze vindt het vervelend om over haar vader te praten en wil hem het liefst vergeten. Woensdag 6 oktober 2004. Een telefoontje van de voorzitster van de sollicitatiecommissie brengt me de mededeling dat de keuze niet op mij gevallen is. De voorkeur is, ondanks de wens om een man te benoemen, gegeven aan een vrouwelijke kandidaat. Mijn stem zou te zwak zijn. Niet iedereen zou mijn stem in de trouwzaal kunnen horen. Het is eerlijke kritiek waar ik wat mee kan. Maandag 11 oktober 2004. James aan de lijn. Hij verblijft nog steeds in Nederland en wil graag met Lili een weekje bij mij komen logeren. Ik moet hem teleurstellen, want Monique en haar kinderen zijn bij mij ingetrokken. Er is geen ruimte meer. Het idee hen uit te nodigen om bij mij in Heerenveen te komen wonen was op een warme zomerse dag afgelopen zomer bij mij opgekomen, toen ik in de zonovergotene tuin zat te lezen, schrijven en mediteren. Monique, Kim, Josse en Marre stemden daar direct onvoorwaardelijk mee in. Ze voelden zich in hun woning op de Akkerwinde in Sneek vanwege negatieve buren niet thuis en bij mij in Heerenveen op de Fluessen positiever. Donderdag 14 oktober 2004. Ik word gebeld door de heer Weiss, de vioolbouwer die afgelopen voorjaar aan de deur is gekomen om spullen van Rits op te halen. Hij zegt dat hij in het huisje van Rits is en vraagt mij of ik weet waar het schilderij van De Kooning is gebleven. De meterkast staat volgens hem open en het grafdeksel van Isis is er niet meer. Ook een schildersezel ontbreekt. Ik vertel hem dat ik het door mij gekochte ezeltje weer heb meegenomen en dat ik niet weet waar Isis en het schilderij gebleven zijn. “Waarschijnlijk heeft Rits deze spullen weer bij iemand ondergebracht”, geef ik hem te kennen. Hij zegt dat de recherche de volgende dag zal komen en hij denkt dat deze wel contact met me opneemt. Dat laatste is niet gebeurd. Aan oud-docent en collega Hajo Groenman heb ik op 27 september per telefoon gevraagd het manuscript eens te lezen. Op 1 oktober heb ik een geprinte versie naar hem toe gebracht. Hij bericht mij op 25 oktober per e-mail het volgende: Beste Bert

215

216

Ik heb het boek in wording intussen uit. Het type fouten, waarnaar je me vroeg te zoeken, heb ik eigenlijk niet aangetroffen. Je stijl en woordkeus vind ik uitstekend. Wel raad ik je aan een en ander meer te stroomlijnen. Zo vergt het nogal wat van het geheugen van de lezer. Zo zou je b.v. het “kunstgedeelte” en het “politieke gedeelte” m.i. meer moeten scheiden. Misschien zou je ook wat kunnen snijden in het aantal herhalingen, hoewel sommige daarvan wel hun nut hebben. Of een “vermenging” van biografie en dagboek de zaak beter maken weet ik niet zeker, ik raad het in elk geval niet expliciet aan. De inhoud is hier en daar absoluut fascinerend. Zelf denk ik dat Van Kooten een inderdaad nogal flamboyante figuur is, die ongetwijfeld allerlei interessante contacten zal hebben gehad. Ik kan me ook heel goed voorstellen dat iemand op de duur in zijn eigen droombeelden gaat geloven. Want veel meer dan dat zijn het m.i. niet. Opvallend trouwens hoe iemand zo aan lager wal kan raken. Ik heb me wel afgevraagd of hij inderdaad zo’n bekende schilder is geweest. Peter Haack, mijn voormalige collega en ( nog steeds ) vriend had b.v. nog nooit van hem gehoord. Als je het goed vindt, zou hij ( Peter ) het boek ook nog graag willen bekijken. Dan zouden we in een later stadium ook samen die videoband wel willen zien. Groet Hajo PS: ik heb wel bewondering gekregen voor de wijze waarop je je op deze materie hebt gestort, waarbij je je nek zelfs opvallend ver hebt willen uitsteken. Donderdag 28 oktober 2004. Hajo is op bezoek en we bespreken het geschrevene en bekijken de schilderende Rits op video. Hajo vindt dat Rits zichzelf wel tot het centrum van gebeurtenissen heeft weten te maken, maar dat Mafalda Marouf als centrale figuur eerder in het verhaal geïntroduceerd zou kunnen worden. We zijn het erover eens dat de politieke ideeën van Rits interessant zijn. Hajo heeft het manuscript voor zijn vriend Peter meegenomen. Zondag 31 oktober 2004. Corrie Verhallen belt mij. Ze vraagt:” Heb jij nog iets van Rits gehoord?” Ze is van plan hem in de kliniek een kaartje te sturen. Ik zeg dat ik nog niets van me heb laten horen en breng haar op de hoogte van het telefoontje van Weiss. Ze kent de familie Weiss en is onlangs nog op de begrafenis van Moro Weiss Mirando geweest . Ze kent de Mirando’s nog uit de tijd dat ze rijk was. Het zigeunerorkest Mirando kwam toen bij haar thuis optreden. De buurt waarin het huisje van Rits staat zal volgens haar in 2006 worden afgebroken. Maandag 1 november 2004. Vanaf vandaag ben ik “verlost” van mijn abonnementen voor telefonie en Internet bij UPC. Ik heb ze afgelopen 23 september opgezegd, behalve het abonnement voor radio en tv, want UPC is een monopolist. De Amerikaanse firma bezit het kabelnet in deze gemeente en je wilt toch televisie- en radioprogramma’s kunnen blijven ontvangen. De vaste lasten stijgen en ik wil bezuinigen. Via KPN kun je bij andere providers

216

217 goedkoper bellen en internetten. Door een telefoontje met UPC heb ik op woensdag 6 oktober vernomen dat het mogelijk is een telefoonnummer van UPC te behouden als je naar KPN wilt overstappen. Ik heb UPC schriftelijk en tijdig opgezegd, maar als je het telefoonnummer kunt behouden wil ik natuurlijk wel akkoord gaan met nummerbehoud. De telefoniste van UPC heeft tegen me gezegd: “Als KPN ermee akkoord gaat kunt u uw UPC-nummer behouden.” Ik besluit daarna echter geen abonnement bij KPN te nemen. Ik wil bezuinigen. De aansluiting komt op naam van Monique. Ze heeft ook de telefoon van Sneek naar Heerenveen verhuisd en zo kunnen we, tegen veel goedkopere verhuiskosten de beschikking krijgen over een nieuw nummer op haar naam bij KPN. Het oude nummer kon niet behouden blijven, omdat Heerenveen een ander kengetal heeft dan Sneek. Op mijn naam heb ik een nieuwe internetverbinding op vrijdag 24 september aangevraagd bij Wanadoo. Ze zijn op dat moment volgens een reclamecampagne op tv het goedkoopst. Maar die aanvraag is afgewezen, omdat we op dat moment nog niet bij KPN zijn aangesloten. Monique heeft via Internet op zaterdag 30 oktober een nieuwe aanvraag op haar naam ingediend, daar hebben we nog geen antwoord op gekregen. Het nieuwe nummer via KPN zou volgens afspraak vandaag operationeel worden, maar het blijkt dat we deze dag niet kunnen bellen en ook niet gebeld kunnen worden. Via het Amerikaanse UPC kunnen we ook niet meer wereldwijd communiceren. De modems voor Internet en telefonie zijn om half een meegenomen door de monteur van UPC. Ben benieuwd wanneer ik de in het verleden betaalde borg voor die modems op mijn rekening terug zal ontvangen. Aan UPC Nederland Postbus 1050 8900 CB Leeuwarden Betreft: klantnummer 609440-1 Heerenveen, 27 september 2004 Geachte heer, mevrouw, Op 23 september heb ik via e-mail te kennen gegeven mijn abonnementen bij UPC te willen opzeggen, met uitzondering van het Standaard Pakket Radio/TV-Heerenveen. Aangezien de opzegtermijn één kalendermaand is, wil ik per 1 november 2004 mijn telefonie en Internet bij UPC stopzetten. Ik zal dan wel voor het Standaard Pakket Radio/TV abonnementskosten verschuldigd blijven en tot januari 2005 ook nog voor Digital TV, aangezien ik die overeenkomst pas in januari 2004 ben aangegaan. De andere overeenkomst loopt al veel langer dan 12 maanden. Met vriendelijke groet, Drs. A. Bouma Fluessen 25 8446 NS Heerenveen

217

218

Dinsdag 2 november 2004. Door een fout in de centrale wordt het nieuwe telefoonnummer bij KPN pas vandaag operationeel. Ook een soepele overgang naar een ADSL-abonnement van Wanadoo blijkt niet mogelijk, met als gevolg dat we het gewoon zonder Internet moeten stellen. De Republikein George W. Bush jr. wint deze dag net als in 2000 de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het stemgedrag van de meeste Amerikanen blijkt weer te zijn bepaald door traditionele religieuze opvattingen. In de VS wordt een ware kruistocht tegen het verval van Bijbelse normen en waarden gevoerd door christelijke groeperingen. Ze zien in Bush hun beschermheer. Bush kan zijn chaotisch verlopen oorlog in Irak verder voeren, het onverantwoord hoge begrotingstekort verder laten oplopen en verder bezuinigen op de sociale voorzieningen. Zijn democratische uitdager John Kerry is bij een drietal debatten met Bush een betere debater gebleken, maar heeft niet in alle staten de meeste stemmen gekregen. Bush lijkt weinig gevoel voor nuances en complexiteit te bezitten. Daardoor komt hij op tv vastberaden over bij zijn kiezers. Die kiezers willen als gevolg van hun vervlakking en vervaging liever ook geen aandacht besteden aan nuances bij complexe zaken. Daar hebben ze geen tijd meer voor. Bush heeft naar mijn mening het beleid na 11 september 2001 in hoofdzaak door wraakgevoelens laten bepalen en kan niet voorkomen dat de vrij rondlopende Osama Bin Laden zich ook via videoboodschappen aan de wereld blijft vertonen. Een toenemende invloed van moslims in Europa zou er toe kunnen leiden dat christelijke en liberale groeperingen in Europa zich meer aan de zijde van de VS zullen scharen. Dat zal de eenwording van Europa bespoedigen om sterker te staan tegenover de islamitisch fundamentalistische dreiging. In een Verenigd Europa zal de eeuwenoude christelijke cultuur zich op lange termijn met de islamitische cultuur kunnen vermengen. Beide culturen zullen water bij de wijn moeten doen om in vrede samen te kunnen leven. Een leven volgens de regels van Bijbel en Koran kan de menselijke vrijheid dan diepgaand beknotten. Amerika, het “Romeinse Rijk van de 20e eeuw”, voert een antagonistische doodstrijd om te overleven en kan daarmee een nieuwe Oost-West tegenstelling in het leven roepen. De materialistische Westerse en/of Arabische cultuur tegen de spirituelere cultuur van het Oosten? Na die strijd zal in de hele wereld eenheid van apperceptie kunnen overheersen. Dan zullen mensen overal ter wereld hetzelfde met liefde kunnen denken, voelen en delen ten aanzien van alles wat het leven te bieden heeft. Over twintig jaar pas? Vertrouwen en liefde beginnen bij jezelf. Leef in het hier en nu. Het verleden is maar wat je ervan denkt. De toekomst is wat je ervan wilt maken! Donderdag 4 november 2004. Op het Internet zoek ik naar gegevens over het sociale klimaat in Nederland. Volgens een persbericht van de Algemene Rekenkamer telt Nederland deze maand november circa 686.000 werklozen. Daarvan hebben circa 309.000 een WW-uitkering. Een schatting van het aantal bijstandsgerechtigden wordt in dit bericht van 3 november niet gegeven. Internetbronnen vermelden ramingen van iets minder dan 400.000. Iedereen kan in principe terugvallen op een bijstandsuitkering en daarvoor moet je bij de gemeente aankloppen. Mijn gevoel zegt me dat veel Nederlanders een bijstandsuitkering ontvangen en daar niet voor durven uit te komen. In dat geval zullen ze net als Rits zo’n dertig euro in de week te besteden hebben. Het aantal pensioengerechtigden bedraagt zo’n 500.000. Er gaan al lange tijd stemmen op om de pensioengerechtigde leeftijd te verhogen. Er dreigt een dekkingstekort. Ouderdomspensioenen zijn kapitaal gedekt. Werknemers dragen gedurende hun werkzame leven premies af aan fondsen. Die premies worden door pensioenfondsen belegd. De

218

219 verwachting is dat binnen enkele jaren de babyboomers de leeftijdgrens van 65 jaar bereiken. Velen daarvan zijn al vervroegd uitgetreden en genieten een Vutuitkering. De hoogte daarvan is gebaseerd op het laatstverdiende maandsalaris. Het aantal mensen dat in de WAO is beland bedraagt nu circa 771.000. Dit aantal is dalende door de economische malaise en loonsancties. Het aantal mensen zonder vaste woon- of verblijfplaats, inclusief illegale immigranten, is moeilijk te ramen. Volgens een Internetbron telt Nederland nu zo’n 75.000 daklozen. Daarvan zou 80% man en de gemiddelde leeftijd 40 jaar zijn. Zaterdag 6 november 2004. Om het contact te behouden bel ik Corrie Verhallen om het nieuwe telefoonnummer door te geven. Ze is van plan binnenkort een bezoek aan Rits in Wolfheze te brengen. Later zal ik ontdekken dat Goffe Jensma, de expert op het gebied van het Oera Linda Boek, deze zaterdag aan de Rijksuniversiteit Groningen gepromoveerd is tot doctor. De titel van zijn proefschrift luidt: “De gemaskerde god. François Haverschmidt en het Oera Linda-boek.” Conclusie: Het Oera Linda Boek is volgens Jensma in de 19e eeuw mede geschreven door de dichterdominee Haverschmidt, of beter gezegd door zijn alter ego: Piet Paaltjens. De bedoeling was geweest dat mensen er slechts voor even in konden geloven, zoals bij een cabaretvoorstelling met originele cabaretteksten. Ottema zou die teksten als toeschouwer in de 19e eeuw serieus genomen hebben en een onwrikbaar geloof in het Oera Linda Boek hebben gekregen, evenals vele volgelingen na hem. Vooral mensen die een hekel hebben aan gezagsdragers die de persoonlijke vrijheid aantasten. Een sentiment dat niet alleen Friezen aanspreekt. Het alter ego van de vrijzinnige dominee Haverschmidt heeft geprobeerd de Bijbel onderuit te halen. Maar dat kon zijn ego natuurlijk niet eerlijk zeggen. Daarom gebruikte hij een schuilnaam. Hij zou zijn baantje als dominee zijn kwijtgeraakt en ongetwijfeld zijn opgevolgd door een protestant die de Bijbel letterlijk bleef nemen. Jensma heeft de inhoud van het Oera Linda Boek als een verzinsel afgedaan en zich niet met de inhoud ingelaten. Maandagmiddag 8 november 2004. In het voorbijgaan kom ik Louise tegen in het centrum van Heerenveen. Ze verklaart eerst bang te zijn geweest dat ik haar voorbij zou fietsen en vraagt zich vervolgens af of ik haar wel mag ontmoeten. Ik ben een vrije man en zeg dat ik niet zou weten waarom ik haar zou negeren of niet zou kunnen ontmoeten. Ze stelt voor om ergens iets te gaan drinken en ik neem haar rond de klok van een uur mee naar Grandcafé “De Heerenkamer”, voorheen Oenemastate. We bestellen warme chocolademelk. Louise is benieuwd hoe het met me gaat en we wisselen onze ervaringen uit. Ze verklaart dat Monique haar verbood om binnen te komen toen ze de cd’s kwam halen. Ik vertel haar over de vele klussen welke ik voor Monique en haar ouders verricht, maar dat ik er nog niet in geslaagd ben een passende baan te vinden. “Ik ga een betaalde baan vinden, dan kan ik het huis behouden”, zeg ik tegen haar. “Of ga je het aan Monique verkopen?” vraagt ze mij. “Wie weet, het behoort tot de mogelijkheden, antwoord ik haar. Ze vraagt tevens of ik al een vervanger voor haar heb en blijkt nog steeds boos dat ik ook tegen haar gezegd heb dat het bij haar om de kassabon gaat. Ze vindt me daarom een eikel. De spiegel is blijkbaar nog niet uitgewerkt voor een diepgaand zelfonderzoek. Haar steun aan mij bij het boodschappen doen komt niet meer uit het hart. Als ik opmerk dat ze nog steeds met haar ego bezig is schaterlacht ze opvallend luid en duidelijk:“ Natuurlijk ben ik daar mee bezig, dat zal nog wel een poosje zo blijven” en “Ik houd van vrijen”. Ze geniet daarbij zichtbaar van de aandacht die ze van de opkijkende bezoekers krijgt. Ze zegt dat ze gelukkig is. Ik ben blij voor haar en hoop dat het geluk ook voor mij komt. Als ik gewoon kan doen wat ik graag doe en een toestand van nietverlangen bereik. Na een half uur nemen we afscheid. Ze neemt de consumpties voor haar rekening. Terug bij de fietsen vertrouwt ze me toe dat ze van me houdt en pijn ervaart. “Maar

219

220 als ik van je hou, hoef ik toch niet met je te vrijen?” zegt ze. Ik vind dat het vertrouwen tussen haar en mij daarvoor verdwenen is. Liefde blijft geen liefde, vooral als de lust verdwenen is. We vervreemden van elkaar. Ze heeft Monique beloofd niet meer met mij te vrijen, omdat ze haar geen pijn wil doen. “Je hebt een lot uit de loterij getrokken” zegt ze tegen mij, en “Dit is de laatste kans die je krijgt”. Ik beaam dat ik met heel fijne mensen samenleef, maar ook mijn vrijheid lief heb. Ik wens in ieder geval niet langer achtergesteld te worden op grond van leeftijd, opleiding of geaardheid bij het verkrijgen van een baan. Met een “Misschien tot een volgende keer” gaan we uiteen. Als ze de hoek omfietst zwaaien we als vanouds naar elkaar. Ik besef dat er een zeer bijzondere vrouw uit mijn leven vertrekt. Een vrouw die heel veel liefde heeft. Bij thuiskomst vertel ik Monique van mijn ontmoeting met Louise. Ze zegt dat ze wist dat ik haar daarover zou vertellen. Is ze helderziend of heldervoelend? Ze weet het zelf niet te verwoorden. Ik besef van mezelf dat ik helder kan voelen en dat heeft bij mij zeker met denken te maken. In Osho’s ‘Het boek van Zijn’ zal ik kort daarna op pagina 243 lezen: “Intellect kan weten maar niet voelen. Emotie kan voelen maar niet weten. Actie kan doen maar niet weten of voelen. Kennis kan niet doen, gevoel kan niet doen.” Tja, daar kun je het dan mee doen. Je kunt ook stoppen met vergelijken, dan pas ben je volgens Louise vrij. Dinsdag 9 november 2004. Ik geniet sinds 1 augustus 2002 via de UWV, Uitvoering Werknemersverzekeringen, een werkloosheidsuitkering en solliciteer elke week op vacatures. Omdat ik uit het onderwijs ben ontslagen moet ik een duurdere particuliere ziektekostenverzekering aanhouden en kan ik geen goedkopere ziekenfondsverzekering nemen. Daarnaast doe ik mijn best om een eigen bedrijf op te zetten en een boek te schrijven. Het UWV heeft het reïntegratiebedrijf Loyalis in de arm genomen om uitkeringsgerechtigden zo goed mogelijk te begeleiden, om deelname aan de arbeidsmarkt te bevorderen. De komende maanden volg ik elke dinsdag een sollicitatietraining in Groningen. De reiskosten zullen geheel vergoed worden. Vandaag maak ik rond de klok van negen voor het eerst kennis met een aantal lotgenoten. Toevallig allemaal vrouwen. De Drentse Audrey werkt nog als leerkracht in het basisonderwijs en probeert in haar dorp een alternatieve ‘Iederwijs school’ op te richten. De Groningse Danny heeft als vrouw in het Nederlandse leger in o.a. Bosnië gediend en is met haar vriend een seizoensgebonden broodjeskar begonnen om bij evenementen in te kunnen zetten. De Friezin Jantine gaat binnenkort promoveren op haar onderzoek naar kanker. Ze wil daarna graag een baan als onderzoekster. Ze weet dat de Rijksuniversiteit Groningen door haar promotie tot doctor, honderdvijftigduizend euro van het rijk ontvangt. Ik vind tijdens deze sollicitatietraining een voor mij geschikte vacature op het Internet. Bij de Christelijke Hogeschool Windesheim in Zwolle wordt een docent geschiedenis gevraagd. Woensdag 10 november 2004. Ik heb de sollicitatiebrief aan Windesheim geschreven en per post verstuurd, want we hebben nog steeds geen Internet-aansluiting. Ook even gebeld met Corrie. Ze is nog niet naar Rits geweest, omdat haar vriend Ton last van zijn darmen heeft. Ze wil uiterlijk maandag aanstaande naar Wolfheze, maar dan niet alleen, want ze heeft van Henny te horen gekregen dat het in de kliniek echt geen pretje is. Ik stel voor om er met haar heen te gaan als Ton niet kan. “Dan moet je wel komen” zegt ze, “want het kan niet op afspraak. Pas aan de balie krijg je te horen of je een bezoek aan een patiënt kunt brengen.” Donderdag 11 november 2004. Corrie bericht mij dat ze telefonisch van iemand in Wolfheze heeft gehoord op welke afdeling Rits verblijft en wat de bezoektijden zijn. Op haar vraag aan een van de verzorgers hoe het met Rits gaat, heeft ze te horen gekregen, dat hij niet weet wat hij daar nou op kan antwoorden. Maandag 15 november zullen Corrie en ik tussen 19.00 en

220

221 20.00 uur een bezoek aan Rits brengen. Monique geeft te kennen ook graag mee te willen. Met het verslag van dit bezoek denk ik een mooie afsluiting voor het boek te vinden. Aangezien Hajo het manuscript niet aan Peter heeft doorgegeven kies ik ervoor het zonder diens kritiek te stellen. Ik zoek geen verdere bevestiging. Ik vertrouw op mezelf. Diezelfde avond wordt bekend dat de Palestijnse leiderYasser Arafat op 75-jarige leeftijd in een ziekenhuis te Parijs is overleden. De terrorist die in 1988, bij het uitroepen van de Palestijnse staat, van een havik in een duif zou zijn veranderd. Maandag 15 november 2004. Monique en ik rijden naar Arnhem en arriveren rond 18.00 uur bij Corrie. Ton is er ook. Ze genieten het borreluur. Hij zegt een voormalige kroegbaas te zijn en Rits uit een kroeg te kennen. We genieten voor we naar Rits gaan van koffie en lekkere broodjes. We zijn benieuwd in welke toestand we hem zullen aantreffen. Om kwart voor zeven vertrekken we met de auto. Als gevolg van de vele wegwerkzaamheden in de stad Arnhem komen we pas een half uur later bij de kliniek in Wolfheze aan. We kunnen de auto parkeren voor het gebouw waar Rits verblijft, en als we binnen zijn loopt hij ons toevallig tegemoet. Hij is flink slanker geworden en op weg naar de rookruimte. Hij begroet eerst Corrie, Ton en Monique normaal en als hij mij ziet staan zegt hij minzaam: “Zo, boef.” Ik vind het leuk dat hij in mij nog steeds een kwajongen ziet. Op weg naar de recreatieruimte vertelt hij twee weken in hongerstaking te zijn geweest, omdat hij geen toestemming kreeg om bij de politie aangifte te doen van inbraak met diefstal. “Ze hebben Isis en al mijn schilderijen gestolen”, zegt hij op verbazend kalme toon. “Zelfs mijn grafsteen hebben ze meegenomen en zelfgemaakte naambordjes van de voordeur verwijderd!” En passant vertelt hij weer dat zijn zuster zijn begrafenispolis zou hebben verzilverd. Als we met zijn allen rond een tafeltje in het rokerige en als gevolg van een afzuiginstallatie, lawaaierig zaaltje zitten, komt Rits weer als vanouds los. Hij is blij met ons bezoek en de pakjes shag die we voor hem meebrengen. Hij is uitgelaten en weet met zijn waterval aan woorden weer veel over zichzelf en de wereld te vertellen. We kunnen tussendoor af en toe vragen aan hem stellen. “Ik ben de veertiende juli, le Quatorze Juillet, door mijn wijkagent mobiel gebeld om naar het politiebureau te komen. Bij aankomst ben ik gearresteerd en op een brancard vastgebonden. Ze hebben me naar de kliniek gebracht, omdat de burgemeester van Arnhem haar macht wilde uitoefenen. Ik ben vanwege hoogmoedswaanzin opgepakt en opgenomen. Diezelfde dag heeft mijn vriendin Daphne een aanslag overleefd en is de gevolgen van het auto-ongeval nog niet te boven. Ik heb een Frans paspoort aangevraagd om uit de kliniek ontslagen te kunnen worden. Als ik verder dan de kroeg aan de overkant ga, of in het hier naastgelegen Wolvenbosch kom, heeft de politie opdracht van de burgemeester om me neer te schieten. Heb jij in mijn huis ingebroken?” vraagt hij mij. Hij verdenkt mij ervan dat ik Isis en zijn schilderijen heb achterovergedrukt, maar als we elkaar diep in de ogen kijken laat hij dat denkbeeld al gauw varen en noemt de naam van een andere, in zijn ogen, mogelijke dader. Er zou zelfs drie keer in zijn huis zijn ingebroken en Henny zou zonder zijn toestemming een duplicaatsleutel hebben laten maken. Rits zegt dat Max Pam nu bezig is het boek over hem te schrijven. Maar door de moord op Theo van Gogh zou Max momenteel wel wat anders aan zijn hoofd te hebben. De Nederlandse cineast en columnist is net als Rits confronterend bezig geweest en op dinsdag 2 november in Amsterdam op straat door een moslimfundamentalist vermoord. Het was een moord op het vrije woord. “Je kunt met het boek veel geld verdienen”, zegt hij tegen mij. “Ik sta onder curatele, maar krijg wel dertig euro in de week, al weet ik niet waar dat geld vandaan komt” Ik bedenk dat het een slimme zet zou zijn geweest als hij het grafdeksel van Isis heeft laten ‘stelen’. Dan zou hij zich daar ook niet meer verantwoordelijk voor hoeven te voelen.

221

222 “Ze zijn hier allemaal gek, behalve ik. Het eten is matig en laatst was er niet eens beleg op brood. Ik maak me zorgen over de gevolgen van de medicijnen die ik slik. Mijn brieven worden onderschept en opengemaakt en ik kan alleen via een telefooncentrale telefoneren waar ze me afluisteren”. Terwijl hij praat en rookt legt hij weer de benodigde pluk shag op tafel gereed om deze later tussen twee vloeitjes te rollen. “Zo poppetje, ik heb je gemist” en “Wat zie je er goed uit!” zegt hij charmant tegen Corrie. Hij is gewend elke week een keer bij haar te eten. “Jullie had ik hier nooit verwacht” zegt hij tegen Monique en mij. “Toch leuk dat jullie er zijn.” “Geef je al weer les?” vraagt hij mij belangstellend. Ik schud mijn hoofd en antwoord: ”Dat laat nog even op zich wachten.” Rits noemt weer het Oera Linda Boek, dat volgens hem nu beter Euro Linda Boek genoemd kan worden, want de betekenis van Oera zou volgens hem Euro zijn. “Ik heb hier een leuke vrouw ontmoet, Marcella uit Schaarsbergen. Ik dacht erover haar te trouwen, maar ze is jammer genoeg al weer naar huis. Eigenlijk wil ik niet terug naar mijn huis in de Karel van Gelderstraat. Ik voel me wel thuis in dit ziekenhuis. Ik denk dat ik hier nog wel twee jaar moet blijven. En meestal heb ik met dat soort dingen wel gelijk” zegt hij op vertrouwenwekkende toon. “Met iemand uit de Arnhemse onderwereld heb ik geregeld dat ik een pistool krijg, in ruil voor het portret van Napoleon. Voor het geval dat ik zelfmoord wil plegen.” Het is bijna half negen en het bezoekuur ruim overschreden. Voor we vertrekken laat hij ons zijn kamertje zien. Achter het plexiglas naast zijn kamerdeur staat zijn naam te lezen, zonder doctorstitel. “Daar doen ze in Nederland niet aan” legt hij mij uit. Als we met ons vijven in het kamertje staan, prijkt het portret van Napoléon Bonaparte scheef aan de muur waar zijn bed staat. Toen Rits bij mij logeerde hing het portret in de wc beneden. Ik moet lachen als ik er weer aan denk. Die Corsicaan werd Frans keizer zonder genocide te plegen en zou o.a. vanwege geldgebrek in 1815 met behoud van zijn keizerstitel naar het eiland St.-Helena verbannen worden. Daar zou hij een geïdealiseerde visie op zijn leven schrijven, welke in 1823, twee jaar na zijn dood zou worden uitgegeven. Het fraaie portret van de hoogmoedige dictator hangt nu in een psychiatrische inrichting in Nederland. Het is te gek voor woorden. Rits hangt het netjes recht. Het bed is schoon en niet meer bezaaid met shag zoals ik van hem gewend was. Het is goed dat hij niet meer alleen woont. Hij wordt keurig verzorgd. Een foto van Mafalda met de kroonjuwelen hangt aan de muur naast het hoofdeind van het bed. Ook foto’s van andere onderwerpen die hem bezighouden zijn weer met cellotape op muren en deuren bevestigd. In de vensterbank en op de grond staan studieboeken. Op een bureautje staat een schrijfmachine. Achter de deur staat een schildersezel met daarop een doek met het begin van een portret. Rits blijkt bezig aan de hand van een foto een portret te maken van een jongetje. De overleden zoon van de heer Weiss. Hij zegt dat hij een tweede schilderij van Elsbeth had willen maken, als oefening voor een te maken portret van prinses Maxima. Maar omdat Elsbeth politieagent wil worden zou hij geen tweede van haar geschilderd hebben. Ik ben blij dat hij weer creatief bezig is. Zelf vindt hij het maar zozo. Ik vermoed dat het schilderen hem meer aandacht van medepatiënten oplevert dan zijn verwarde verhalen. Op weg naar de uitgang vertelt hij mij dat hij van plan was mij een brief te sturen. Daarin zou hij mij nog dieper op de hoogte hebben willen brengen van zijn leven. Dingen die hij niet tegen mij had durven zeggen waar James bij was. Bovendien zou hij mijn postcode kwijt zijn geraakt. Als ik hem bij het afscheid de hand geef, zegt hij te hopen dat ik gauw eens weer kom. Het boek moet volgens hem een andere titel krijgen en “Histoire de l’Europe” gaan heten. Ik heb langdurig oprecht de moeite genomen om naar hem te luisteren, maar vind het voorlopig genoeg. Het is fijn om te zien dat Rits als kunstenaar kritisch en strijdvaardig blijft, vol zelfvertrouwen zoekend naar randen van mogelijkheden in het bestaan. Ik ben blij dat hij in het Algemeen Psychiatrisch Ziekenhuis Wolfheze verzorging

222

223 en vrijheid geniet. Ondanks zijn zwakheden is en blijft hij een boeiende, maar onpeilbare persoonlijkheid. De menselijke wil is wetenschappelijk niet doordringbaar. Laten we hopen dat het zo blijft. Woensdag 17 november 2004. Elsbeth geeft mij te verstaan dat ze niet meer elke woensdag bij me op bezoek wil komen. Ze is bezig te leren haar gevoelens duidelijk te uiten. Ze heeft moeite met het feit dat ik nu met Monique en haar kinderen samenwoon. Elsbeth is haar vertrouwde plekje bij mij kwijt. Bovendien roept ze me ter verantwoording voor het feit dat ik verliefd werd op Louise en niet eerlijk ben geweest in de periode dat ik een dubbelleven leidde. In een openhartig gesprek probeer ik het mijn veertienjarige dochter uit te leggen. Ze besluit na afloop alleen nog maar te komen als ze daar zin in heeft. Ze pubert. Als jonge vrouw handelt ze hierdoor overdreven emotioneel. Ik respecteer haar keuze en hoop dat ze het vertrouwen in mij zal herwinnen en het contact wil behouden. Maar het doet wel pijn! Zeker nu Louise en ik uit elkaar zijn gegroeid. Liefde blijft geen liefde. Vooral als blijkt dat het vertrouwen is verdwenen. Na de passie rest de pijn, welke na verloop van tijd overgaat in een zacht-treurige stemming van mijn innerlijk. Ik ben blij dat Elsbeth de stoelmassages die ik haar kan blijven geven, fijn vindt om te ontvangen. Donderdag 18 november 2004. Vandaag is bekend geworden dat de Amerikaanse senaat goedkeuring heeft verleend aan het nieuwe belastingverdrag met Nederland. Hierdoor worden bestaande fiscale belemmeringen voor Nederlandse en Amerikaanse bedrijven grotendeels opgeheven. De economische banden tussen Nederland en de Verenigde Staten worden steeds hechter. De Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Clifford M. Sobel, spant zich in voor een technologie-uitwisseling tussen Nederland en de Verenigde Staten. Op het Internet lees ik zijn interview met ‘Computable’ van 19 december 2003. “In Nederland zijn nu al 1600 Amerikaanse bedrijven gevestigd. Bovendien zijn er nog eens zevenduizend Amerikaanse bedrijven die hier in Nederland distributeurs hebben.” (…) “Er zijn zelfs Amerikaanse bedrijven die naar Friesland gaan omdat ze daar nog veel arbeidskrachten kunnen vinden.” (…) ”Het gaat om winst en banen.” Nederland is bezig een kenniseconomie te worden. Woensdag 24 november 2004. Ik ontvang twee afzonderlijke brieven van Dr. Rits van Kooten, weer met zwarte inkt geschreven op het briefpapier van de August group. Beide enveloppen dragen het poststempel van Nieuwegein, maar de postdata verschillen. In de brief met postdatum 17 november schrijft Rits aan mij: Beste Bert, ik was achteraf zéér verheugd dat ik je zag, je had natuurlijk alleen moeten komen. Alles van mij is nu gestolen. Prachtig item. Bel me of probeer me te bereiken per telefoon of brief ik ben financieel hier kapot gemaakt. Dus Den Haag of Arnhem. Niet Brussel. Brussel en Parijs staan nog steeds achter me. De eenheid van Europa en Eurazië staan op het spel. Geld speelt daarbij de grootste rol. In vrede zoals altijd Fuck Jezus and adore Stanislas Petrov. Hij wordt de nieuwe hit voor ons in Europa. Ik vergeef je, maar het kostte 2 dagen en de Jakusa was er toch nog niet bij, dan moest ik bij Yuki van Kooten zijn in de tempel van Kamakura staat het geschreven, ze is nog steeds getrouwd, leuke meid overigens! Ben niet zo trots op m’n zoon! Probeer er voor te zorgen dat Elsbeth niet bij de Politie gaat, die zijn straks niet meer te vertrouwen! Mijn post wordt onderschept! M’n telefoon doet het vaak niet?.Begrijp je? Dus als je eerlijk geld wil verdienen moet je nu investeren. Max Pam of John Ubbink is nog niet aan de orde. Nu kan je goed beginnen. Je bent nu kaal. Persvrijheid is zoals Namikawa zegt onderhevig aan de Plek (dus Antwerpen).

223

224 Er is nog geld gered en dat is voor de kinderen niet voor ons, dan ben je sterker misschien iets voor Elsbeth, in ieder geval voor de zoon van Margo en Pepe. Ik ben dol op muziek Hij komt hier soms spelen! Misschien werkt dit. Rits van Kooten P/a Het Wolvenbosch Wolfhezerweg 87 6874 AC Wolfheze ? Tel: 026-4833166

In de brief met postdatum 23 november toont Rits weer zijn andere gezicht. Hij schrijft: Bouma,

Wolfheze, 23-11-04

Je bent dus onder vals voorwendsel naar hier gekomen, tenzij je vorige brief niet gehad hebt. Je blijft een vuile inbreker en bent rijp om als typtoestel te dienen. Je bent in handen van de Hatshikatse Society en zo goed als dood. Rits II Diezelfde woensdag stuur ik een derde versie van het manuscript naar de redactie van “De Bezige Bij/Thomas Rap”. Ik heb niet de illusie dat deze grote Amsterdamse uitgeverij het wil publiceren, maar geef ze de eerste keus. Als de vrijheid van meningsuiting in Nederland net zoals in de 17e eeuw alleen wordt beknot door een publicatieverbod, zal Antwerpen vanzelf in beeld komen. Aan: Suzanne Holtzer Redactrice Uitgeverij De Bezige Bij Van Miereveldstraat 1 1071 DW Amsterdam Van: Bert Bouma Fluessen 25 8446 NS Heerenveen Betreft: “Vertrouwen”, een eigentijds egodocument Heerenveen, 24 nov. 04 Beste Suzanne,

224

225 Naar aanleiding van ons telefonisch gesprek stuur ik je zoals beloofd een eerste geprinte versie van het boek in wording toe. Ik wens je veel leesplezier en hoop spoedig te vernemen wat voor mogelijkheden je ziet. Je kunt me telefonisch bereiken via: 0513-654003, of: 0622228656 Met vriendelijke groet,

Bert Bouma

Dinsdag 30 november 2004. Ik ontvang op mijn verjaardag de ontvangstbevestiging. Mijn zending is onder nummer 576 geregistreerd.

Vrijdag 26 november 2004. Een koerier brengt het nieuwe Internetmodem van KPN. Als ik het volgens de regels heb aangesloten, blijkt het niet te werken. Zaterdag 4 december 2004. De post brengt een brief van Windesheim. De vacature wordt ingetrokken. Er heeft “een herberekening van de formatiebezetting bij de vakgroep geschiedenis plaatsgevonden. De overblijvende vacatureruimte is minimaal. Ik dank u voor de moeite die u hebt genomen om te solliciteren naar een functie binnen de Hogeschool Windesheim en wens u succes bij eventuele toekomstige sollicitatie.” Blablabla. Ze blijken net als iedereen te kunnen en moeten bezuinigen. 225

226

Zondag 5 december 2004. Ik speel sinds augustus weer bij veteranen-B. De hockeyspieren zijn na vier jaar stilstand weer geoefend. Door op donderdagavond te trainen en de heat lotion van FLP te gebruiken is spierpijn binnen de perken gebleven. De afgelopen jaren heb ik alleen wat gejogd om mijn conditie op peil te houden. Ik merk dat ik nu met een andere instelling speel. Het gaat om het samenspelen. Winnen of verliezen is mij om het even geworden. Het is ook netwerken. Ik ben veel bekenden uit het verleden tegengekomen. Vandaag ben ik uitgenodigd door veteranen-A. Er is een speler te kort. Ik heb de neiging om toe te geven aan de wensen van anderen en ook zin om mee te doen. Ik krijg tijdens de wedstrijd een keiharde hockeybal op mijn rechter enkel. De partij kan ik zonder problemen uitspelen. Maar na afloop van de, met 5-1 gewonnen, wedstrijd is de pijn in het hele rechterbeen niet te harden. Ik loop mank. Op woensdag 8 december ontvang ik de volgende brief van het Redactiesecretariaat van De Bezige Bij:

Geachte Bert Bouma, Met belangstelling heeft de redactie kennisgenomen van uw manuscript. Het spijt ons echter u te moeten mededelen dat zij niet tot de uitgave ervan heeft kunnen besluiten. Door de grote stroom van inzendingen is het helaas niet mogelijk de weigering nader te motiveren. Wij hopen dat u hiervoor begrip kunt hebben. Aangezien u geen retourporto heeft bijgevoegd, gaan wij er vanuit dat u een en ander als digitaal bestand in uw computer heeft staan en zenden u het manuscript derhalve niet terug. Met dank voor de inzage en vriendelijke groeten, De Bezige Bij Redactiesecretariaat Ik ben niet teleurgesteld en ervan overtuigd dat een debuterende schrijver eerst vele afwijzingen van uitgeverijen moet incasseren. Bovendien ben ik al meer dan twee jaar gewend aan de afwijzingen op mijn wekelijkse sollicitaties. De Bezige Bij is een van oorsprong coöperatieve uitgeverij en brengt boeken uit van auteurs als Harry Mulisch en Rudi Fuchs, mensen die door de confronterende Rits tegen het zere been zijn geschopt. Botsende ego’s. Ik heb mijn laatste werkgever ook met kritiek geconfronteerd en daarna geen goede referenties gekregen. Ook al denkt men zich bij een verzoek om referenties op de vlakte te kunnen houden, werkgevers kunnen zich alleen baseren op dossiers die in het verleden van personeelsleden zijn aangelegd. Een telefoontje met “De Bezige Bij” leert me al snel dat mijn manuscript reeds zou zijn vernietigd. Dinsdag 14 december 2004. Eindelijk Internet! Je houdt het niet voor mogelijk! Al die tijd geduldig gewacht op Wanadoo. De status van de aanvraag van Monique voor het goedkopere ADSL-Direct was op de site van Wanadoo te volgen en bleek alsmaar halverwege te blijven steken. Na diverse telefoontjes zijn we er vandaag pas achter gekomen. Mijn schriftelijk afgewezen aanvraag, voor het veel duurdere ADSL-Lite, blijkt zonder bericht wel te zijn toegewezen. Wie verwacht nou zoiets? Bij deze provider werken blijkbaar ook mensen die de

226

227 boel bewust of onbewust verdraaien. De aanvankelijk aan mijn abonnement gekoppelde ADSL-gebruikersnaam en wachtwoord gooide ik in de papiercontainer. Mijn aanvraag was afgewezen! We hebben al met al sinds 1 november zonder dit medium gezeten. Je zult voor je inkomsten maar afhankelijk zijn van zo’n provider. Weer een verslaving armer en een ervaring rijker. Donderdag 16 december 2004. Ik word door James de Vos op mijn mobiele nummer gebeld. Hij zegt sinds kort te wonen in de Langestraat te Hilversum. De kunstwerken van Theo Niermijer die ik voor hem beheer, wil hij door een in Epe woonachtige Joosten laten ophalen om te kunnen verkopen. Hij vraagt me tevens het telefoonnummer van Dorien van der Waerden. Haar adres in de Honthorststraat weet hij nog wel te vinden. Die James, hij is weer met zijn sterke verlangens bezig! Geld uit kunst halen en onafgehandelde zaken uit het verleden proberen recht te zetten. Ik beloof hem in Hilversum op te zoeken als zich een gelegenheid voordoet. Vrijdag 17 december 2004. Via Internet heb ik de meterstanden aan de Nuon doorgegeven. Het verbruik van gas, elektriciteit en water is, sinds Monique en de kinderen bij mij zijn ingetrokken, onmiskenbaar gestegen. Ik verwacht ook zeker te moeten bijbetalen. Daar hoef ik me echter geen zorgen over te maken, want Monique verbruikt nauwelijks nog energie in haar woning in Sneek. Haar maandelijkse termijnbedrag is relatief te hoog. Bij haar eindafrekening zal ze ongetwijfeld geld terug krijgen. Sinds zij en haar kinderen met mij samenwonen zijn er nog al wat stroomverslindende apparaten op de Fluessen bij gekomen. We hebben de luxe van een droogtrommel, een afwasmachine, meerdere televisies, een tweede computer, een tweede waterbed en keukenmachines. Bovendien gebruiken we met z’n vieren veel meer stroom voor de verlichting in de kamers en voor het bereiden van eten in de keuken. Het gas- en waterverbruik zijn door het vaker douchen of baden en veelvuldig draaien van de (af)wasmachine ongetwijfeld ook gestegen. Om maar niet te spreken van de centrale verwarming die bij leden van de familie Slikkerveer hoger staat dan ik als truiendrager gewend ben. We leven in weldadige luxe! Zaterdag 18 december 2004. In het Volkskrant Magazine van vandaag lees ik een artikel over Peter Rudolf de Vries, de in 1956 geboren misdaadverslaggever. Hij is bezig met moslimterrorisme, maar voelt zich geen expert op het gebied van religieus fundamentalisme. Hij zegt 25 jaar niet gestemd te hebben omdat hij het politieke bedrijf niet wil sanctioneren met zijn stem. Vanwege de achterkamertjespolitiek, het handjeklap etc. Kortom de bekrompenheid en het gebrek aan visie. Hij overweegt een politieke partij op te richten. Hij stelt dat 65% van de misdaad drugsgerelateerd is. Vandaar die overvolle gevangenissen en de verstopte rechtspraak. De Vries is mordicus tegen de doodstraf. Hij wil drugs legaliseren. Op die manier maken we van een strafrechtelijk probleem een probleem van de volksgezondheid. De miljarden die Nederlanders overhouden kunnen dan besteed worden aan zaken waar de burger wat aan heeft: een goede politie. Het gevoel van angst en onbehagen in Nederland, de aandacht voor de misdaad, is volgens hem een gevolg van de welvaart en voorspoed. Hij zegt dat ouders hun kinderen veel te angstig opvoeden. Ze worden overal bang voor gemaakt, met als gevolg dat kinderen minder zelfredzaamheid leren. Zondag 19 december 2004. James belt mij opnieuw mobiel. “You’re probable on line now.” Mijn vaste nummers blijken volgens hem telkens in gesprek. Hij kan niet weten dat ik die nummers heb opgezegd en onder een nieuw vast nummer op naam van Monique te bereiken ben. Of hij denkt dat we internettikken betalen en dan telefonisch niet bereikbaar zijn. Hij weet dat ik nu met Monique en haar kinderen samenwoon. “Are you happy now? vraagt hij

227

228 mij en “How is your sexlife?. “You were such a character!” Ik herinner mij dat hij altijd stilletjes ging wandelen als ik mijn seksverslaving met Louise in de slaapkamer uitleefde. Ik zeg: “Yeah, it’s ok. “ Het is fijn om met Monique en haar kinderen in vertrouwen en respect samen te leven. Over het seksleven zou ik ook tegen hem hebben kunnen zeggen “It’s not what it used to be”, want de seksverslaving is over. James deelt mij mee dat de Amsterdamse kunstenaar Theo Niermijer wegens mogelijke betrokkenheid bij drugstransport is opgepakt. De 65-jarige kunstenaar zou zonder tussenkomst van een advocaat zijn overgebracht naar de gevangenis in Antwerpen. James zegt te zijn gebeld door de kunstenares Jacqueline de Jong. Er zou een comité zijn opgericht om Theo te bevrijden. De vrouw van Theo, Anja, zou in het openbaar hebben gezegd dat Rits van Kooten haar man zou hebben geïntroduceerd bij een buitenlandse man, waarschijnlijk van Egyptische afkomst en Frans sprekend. James wil graag weten wie die man is. Deze link zou er volgens James wel eens toe kunnen leiden dat Van Kooten ook naar de gevangenis van Antwerpen wordt gebracht. James oppert de mogelijkheid van een “terrible secret” dat Rits met zich meedraagt. Dit geheim zou een verklaring kunnen zijn voor het vreemde gedrag van Rits. Volgens James is zijn vriend Theo gewoon “geframed” toen er in Antwerpen drugs in zijn bestelbus gevonden werden. Iemand zou de drugs in het busje hebben verstopt om Theo opzettelijk vals te kunnen beschuldigen. “Is your book finished?, vraagt hij mij. Ik antwoord dat het bijna af is en dat ik op zoek ben naar een uitgever. Hij zegt: “You know I have a publisher for you in Antwerp.” Ik vertrouw op mezelf. Ik heb mijn oog al laten vallen op Uitgeverij Houtekiet. Dit bedrijf is gevestigd in de Vrijheidstraat 33 te Antwerpen. Leo de Haes is de uitgever en zegt op Internet speciale aandacht voor debutanten te hebben. Ik vind het leuk om aan dit boek te werken. Het verlangen om er een uitgever voor te vinden is verminderd. Het is veel fijner om er nog een poosje aan te blijven werken. Ik word daarin ook gesteund door Monique, die zich bij mijn schrijven betrokken voelt en het geschrevene van duidelijk commentaar voorziet. Het is voor mijn gevoel ook pas klaar als het in mijn ogen perfect is. En perfectie bestaat niet. Rits krijgt dan als eerste de vierde geprinte versie te lezen en ik denk dat hij die wel op waarde weet te schatten. En als het boek niet bij een uitgever wordt gedrukt, vind ik dat ook best. Elk te sterk verlangen brengt ellende met zich mee. Ik heb dat zelf ervaren en zie dat vaak om mij heen.

Dinsdagmorgen 21 december 2004. Net als de afgelopen dinsdagen vertrek ik om 07.43 uur met de Qliner/Interliner van het busstation in Heerenveen naar Groningen. Lijn 315 wordt gezamenlijk gereden door Connexxion/Arriva. Arriva voert de lijn onder de naam Qliner, Connexxion onder de naam Interliner. Ik koop elke keer een vervoerbewijs bij de buschauffeur. In de bus lees ik de “Spits”, het krantje dat op elk station aan elke voorbijganger gratis wordt uitgedeeld. Er zijn zelfs Nederlanders die, voor ze naar hun werk gaan, even zo’n krantje bij een station met de auto komen halen. De bus is goed bezet met slapende en lezende passagiers, op weg naar studie of werk. Bij Hoogkerk, in de buurt van de stad Groningen, begint elke morgen de file met personenauto’s en vrachtwagens die op weg zijn naar hun plaats van bestemming. Groningen heeft goede rondwegen. De Noordelijke en Oostelijke rondweg zijn tijdens mijn studententijd mede met geld uit Brussel aangelegd, er is niet geïnvesteerd in een ongelijkvloerse kruising op de zuidelijke ringweg. Vandaar dat er nu, komende vanuit Assen en Heerenveen, files staan. De bus waarin ik zit mag over de vluchtstrook rijden en daarom ben ik op tijd voor de sollicitatietraining. Door de beenblessure heb ik, vanaf het station, de Fongerstede met moeite bereikt voor de zevende bijeenkomst. Sinds vorige week geleid door een vrouwelijke trainer.

228

229 Doorvoor was het een man. Hij bracht altijd boeken mee. In een daarvan heb ik onderstaande tips gevonden. Voor het inspreken van je voicemail. Maar een actuele voicemailbegroeting kun je natuurlijk ook voor een videosollicitatie gebruiken. 1. 2. 3. 4.

Houd je boodschap simpel, direct, interessant en professioneel Kies woorden die gemakkelijk in het gehoor liggen en eenvoudig te begrijpen zijn Spreek opgewekt en professioneel, maar toch vriendelijk Laat je begroeting zo klinken dat de mensen toch het gevoel krijgen dat ze je zelf aan de lijn hebben, ook al zijn ze niet met je verbonden 5. Pas je toonzetting aan de inhoud van het bericht aan 6. Als je wilt dat je boodschap vrolijk en uitnodigend klinkt, glimlach dan als je spreekt 7. Vermeld in je boodschap altijd de reden of het doel van je boodschap 8. Vermeld altijd je telefoonnummer ( en herhaal het ) 9. Spreek in een rustig tempo 10. Spreek regelmatig een nieuwe voicemailbegroeting in Tussen de middag lunch ik weer bij mijn vriend Ton. Daarvoor neem ik Turks brood van de Vismarkt mee. Of een Pisang goreng, een gebakken banaan. Die haal ik bij de Indonesische Toko “Semarang” aan het Gedempte Zuiderdiep. Het is een aangename traditie geworden. Hij heeft altijd de tafel gedekt als ik rond de klok van half een boven ben. Hij woont aan de Coehoornsingel, vlakbij het uit 1894 daterende treinstation en het in 1994 gereedgekomen nieuwe Groninger Museum. De kunstenaar woont alleen en vindt het prettig als ik op bezoek kom. Hij is nooit getrouwd geweest en heeft geen kinderen. Zo lang ik hem ken is hij de minnaar van een getrouwde vriendin. Hij snapt niet waarom ze bij haar man blijft. Ik wel. We genieten de broodmaaltijd met overvloedig beleg en goede gesprekken. Het bijzondere is dat we elkaar inspireren. Hij maakt schitterende foto’s. Zijn aanwijzingen om mij te leren schrijven neem ik ter harte. Omgekeerd gebeurt het ook. Het is leuk om te zien dat Ton in een tekening van een kerkje op een terp, een raadgeving van mij heeft opgevolgd. Dinsdagmiddag 21 december 2004. Bij de post zit een envelop van de Hatshikatse Group. Met poststempel van Nieuwegein en de datum 19 december 2004. De envelop bevat twee getypte en beschreven brieven van Rits van Kooten. De ene brief is een aan Arend ter Horst gerichte rekening met daaronder een met hanenpoten geschreven rekening voor mij. De andere brief betreft een kopie van een schrijven aan mijn buren, Rinse en Zus Maat. Ze zouden deze brief pas een dag later per post ontvangen, maar toen had ik mijn exemplaar al aan hen laten lezen. Tijdens het bezoek aan deze buren werd mij verteld dat Rits het grafdeksel van Isis nooit bij hen heeft ondergebracht. Aan wie hij het wel heeft toevertrouwd laat ik maar geheim. Het is gewoon gein. De brieven heb ik voor de verandering gescand, zodat ik niet langer als zijn typemachine hoef te dienen.

229

230

230

231

231

232

Zondag 26 december 2004. Het is Tweede kerstdag. In Azië heeft een zeebeving plaatsgevonden. Twee aardschollen botsten op elkaar in de buurt van het eiland Sumatra. De beving veroorzaakte enorme vloedgolven. Van Indonesië tot aan Somalië werden kusten overspoeld. Een vernietigende watermassa met metershoge golven en een geschatte snelheid van 900 km per uur heeft alles en iedereen weggevaagd. Een natuurramp ‘a la Nagasaki.’! Het is verschrikkelijk om de eerste beelden te zien. De tsunami’s hebben een ravage aangericht. Het leed en de chaos zijn niet te overzien. De Media geven er direct alle aandacht aan. De voorbije 2000 jaar stond de zon op in het sterrenbeeld Vissen en komt nu stilaan in het teken Waterman: “This is the dawning of the Age of Aquarius, the Age of Aquarius, Aquarius, Aquarius” Het liedje uit de Amerikaanse musical Hair. Het verscheen in 1967 toen de oorlog in Vietnam woedde. When the moon is in the seventh house and Jupiter aligns with mars The peace will guide the planets and love will steer the stars This is the dawning of the Age of Aquarius, the Age of Aquarius Aquarius, Aquarius In 1997 zijn voorspellingen gedaan over de gevolgen van klimaatsverandering, door uitstoot van klimaatverstorende verbrandingsgassen, afkomstig uit kolencentrales en van oliebrandstoffen. Er werden hevige stormen, smeltende ijskappen, extreme droogtes, overstromingen met wateroverlast, bosbranden en voedsel- en drinkwaterproblemen voorspeld die wereldwijd voor problemen zouden zorgen. In het Japanse Kyoto is toen een protocol opgesteld om geleidelijk over te schakelen op meer duurzame energiebronnen als zon, wind en dergelijke. Een energierevolutie door internationale inspanningen in de strijd tegen de klimaatsverandering. Niet alle landen in de wereld hebben het protocol ondertekend. In Rusland heeft het parlement afgelopen 22 oktober ingestemd met de ratificatie van het Kyoto-protocol. De Verenigde Staten weigeren tot op heden te ratificeren. Het verdrag, waarmee men de uitstoot van broeikasgassen probeert te beperken, zal op woensdag 16 februari 2005 in werking treden. Dinsdag 28 december 2004. De post brengt een liefdevol bericht: een beschreven nieuwjaarskaart van Louise. Het is een mandala met een spreuk van Chandogya Upanished: “Er is een licht dat voorbij alle dingen op aarde schijnt, voorbij de hoogste, de allerhoogste hemel. Dat is het licht dat in uw hart schijnt.” Ze schrijft: “Lieve Bert. De woorden komen niet vanzelf op papier. We zien elkaar vast nog weleens om weer eens goed te praten. Zoals elk jaar ben ik moe de vakantie ingerold en geniet van de rust. Ga morgen Tū Minh “les” geven in masseren! En ga veel naar de sauna met vriendinnen. Vakantie. Heerlijk! Wens jou werk te vinden en weer uit de financiële zooi te raken. Leeft gewoon makkelijker. Wens je veel warmte in je tweede gezin. Zag laatst Elsbeth en wisselde twee woorden met haar. Vind het verdrietig. Ben een beetje weemoedig als ik aan je denk. Lieve Bert een liefdevol 2005 toegewenst. Louise.”

232

233

“Rits van Kooten confronting the face of Elsbeth Bouma”

11.22

januari – februari 2005

Vrijdag 7 januari 2005. Er wordt een opvallend bericht via de media verspreid. Het inwonertal van China heeft de 1,3 miljard bereikt. Gister is in een ziekenhuis in de hoofdstad een jongetje geboren. Hij woog 3,66 kilogram. De Chinese overheid heeft hem tot 1,3 miljardste inwoner bestempeld. Er wordt sinds 1980 een één-kind politiek gevoerd. Gehuwde vrouwen worden bij het productieproces ingeschakeld en er wordt een intensieve campagne voor gezinsplanning gevoerd. In China schijnt al jaren massaal reclame te worden gemaakt voor het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Er vallen dagelijks condooms op tv en affiches te bewonderen. Abortus is toegelaten en de sancties afgeschaft. In plaats van sancties zijn er premies voor gezinnen met slechts één kind. Deze jongen mag in de toekomst maar één kind verwekken. Er groeien generaties Chinese kinderen op, die door ouders en grootouders vertroetelt worden. Ze krijgen alles wat ze verlangen en worden als verwende kids “Kleine Keizers” genoemd. Zaterdagavond 15 januari 2005. Terwijl we met z’n allen een spelletje Kolonisten van Catan aan het spelen zijn word ik gebeld door Louise. “Het is niet omdat ik weer contact met je wil zoeken, of zo hoor, maar ik heb problemen in mijn mond, heb je nog van die tandpasta waar je distributeur voor bent? Het is prettig haar stem weer te horen en ik heb nog een tube staan. “Ja hoor, er staat er nog een, die kun je wel komen halen”, zeg ik tegen haar. Ze zegt dat ze niet weet wanneer ze de tandpasta komt halen, want ze heeft het de komende week druk met haar werk. Het is fijn dat ze de tandpasta van Forever Living Products uit de VS waardeert en daarvoor een reden heeft om aan me te denken.

233

234

Woensdag 19 januari 2005. Vandaag vertrek ik naar Ameland voor een sollicitatiegesprek. Ik ben uitgenodigd door de directeur van de Burg. Walda Scholengemeenschap. Hij zoekt voor een zwanger personeelslid een vervanger voor drie maanden. Voor de vakken geschiedenis, maatschappijleer en wereldoriëntatie. De laatste keer dat ik op het eiland ben geweest, was toen mijn zwager, een verwoede en bevoegde wadloper nog leefde, en mij op een tocht over het zonovergoten en drooggevallen wad meenam naar Ameland. Hij heeft me ook liefde voor videokunst bijgebracht. Nu reis ik eerst per trein van Heerenveen naar Leeuwarden en vervolgens per bus naar Holwerd. Vanaf de veerdam vertrekt de “Sier”, een in 1995 in de vaart genomen ro/ro ferry van de firma Wagenborg, naar dit prachtige waddeneiland. Het is koud en winderig als het schip om half tien de veerdam verlaat voor een waddentocht van drie kwartier. Ik sta lekker even in mijn eentje bovenop het schip uit te waaien. Dat heb ik in mijn jeugd ook vaak gedaan als ik bij mijn suikeroom en tante mocht logeren en per boot van Harlingen naar het eiland Vlieland voer, waar ze jaar in jaar uit een huisje huurden om de stad Leeuwarden even te kunnen verruilen voor een natuurlijke en rustige omgeving. Eenmaal op Ameland aangekomen, binnen twee uur reizen, kan ik met mijn bus - boot - bus - kaartje voor de school uitstappen. Tegelijk met mij stapt een jonge vrouw uit. Ze blijkt om elf uur voor een sollicitatiegesprek te zijn uitgenodigd. Op de boot hebben we elkaar wel gezien, maar geen contact gezocht. Ik ben pas om half twaalf aan de beurt. Ik stel voor om ergens koffie te drinken, het is wat gaan regenen. In een nabij gelegen hotel wachten we op onze beurt. Ze blijkt afkomstig uit Leeuwarden en geschiedenis te studeren aan de Rijksuniversiteit Groningen. Het is haar eerste sollicitatiegesprek. Gespreksstof te over. Als ze naar haar gesprek is gegaan, lees ik de krant tot het voor mij tijd is om te gaan. Als ik door een conciërge naar de kamer van de directeur ben gebracht, wacht mij een aangename verrassing. Een jonge vrouw in zwangerschapsbroek staat op en zegt direct “Herkent u mij nog?” Ik zie iets bekends in haar gezicht, maar haar naam schiet me niet direct te binnen. Ik denk er helemaal niet aan dat het een stagiaire kan zijn geweest. Ik heb zoveel verschillende leerlingen in verschillende klaslokalen op verschillende plaatsen in het Noorden van Nederland ontmoet! Het blijkt Odette te zijn! Een stagiaire die ik als stagedocent in Akkrum zo’n tien jaar geleden als toekomstig docente geschiedenis heb begeleid. Het gesprek verloopt in een prima sfeer. Ik zit lekker in mijn vel en weet goed uit te leggen waarom ik een baantje als vervangend docent op Ameland wil. Het past bij mijn avontuurlijk geworden leven. Ook denk ik via deze betrekking elders weer aan werk te komen. Ik ga zelfs zo ver om te vertellen dat ik ook moet solliciteren en niet alleen omdat mijn WW-uitkering binnenkort ten einde loopt. Het is direct voelbaar: de rechts van me zittende ambtenaar van personeelszaken schrikt zich een hoedje van deze eerlijke uitlatingen. Ik krijg nog een kans om hem te overtuigen, dat ik door mijn nieuwe opleiding beter in staat ben om aandacht aan leerlingen te schenken, en wat hij belangrijker vindt, ouders klantvriendelijk te woord te staan. Op de terugweg praat ik aan boord nog even met Odette. Terwijl ze haar onstuimige zoontje op de tafel in toom probeert te houden zegt ze met twijfel in haar stem: “Dus u heeft er wel weer zin in om les te geven?” Ik antwoord bevestigend en help haar tijdens de rest van het gesprek het levenslustig rondkruipende ventje te behoeden voor een val van de tafel. Hij lijkt in mijn ogen een borderliner en Odette zegt: “Ja, we krijgen nog heel wat met hem te stellen.” Van haar verneem ik dat het onmogelijk is om een lastige leerling van school te sturen. Het betekent immers dat je een leerling van het eiland verbant. Op de terugweg in de bus reis ik samen met de geschiedenisstudente. Haar naam heeft mijn lange termijn geheugen niet bereikt. Bij Stiens passeert de bus de landingsbaan van de militaire basis Leeuwarden. Gedurende enige tijd overheerst een oorverdovend lawaai. Vanuit het raam zien we de F-16 straaljager met veel gebulder landen. Het machtsvertoon waar vliegtuigspotters ook bij het opstijgen gek op zijn.

234

235 De meer dan tienduizend angstaanjagende jaarlijkse straaljagervluchten boven de Waddenzee, zorgen voor een energieverslindende militaire luchtvervuiling. De uitstoot van straalmotoren bestaat uit schadelijke stikstofoxiden, koolmonoxide, koolwaterstoffen (onverbrande kerosine) en vrijwel zuivere koolstof. Deze "zwarte rook" of roet bevat polycyclische aromatische koolwaterstoffen (Pak’s) die kanker kunnen veroorzaken. Stikstofoxiden leveren een bijdrage aan de zure regen. Ik heb me laten vertellen dat er vanaf de vliegbasis Leeuwarden wel eens meerdere F16’s achterelkaar opstijgen om vliegangst te overwinnen. Vooral als er een toestel is verongelukt. De F-16 wordt gemaakt door Lockheed Martin. Nederland heeft in 2002, na de moord op Pim Fortuyn, besloten om deel te nemen aan de bouw van de F-35, de Joint Strike Fighter, welke door de Amerikaanse firma Lockheed Martin als opvolger van de F-16 is voorbestemd. Donderdag 20 januari 2005. De post brengt de eindafrekening van de Nuon. Ik ben benieuwd. Vier maanden samenwonen met meer mensen betekent in ieder geval meer energieverbruik. Het lijkt me logisch dat het maandelijkse termijnbedrag te laag is geweest. Ik verwacht te moeten bijpassen. Na het lezen van de specificatie blijk ik geld terug te krijgen! Ik heb al die maanden dus teveel betaald. De logica is ver te zoeken. Hoe vind je die! Vrijdag 21 januari 2005. Een telefoontje van de schooldirecteur. De commissie heeft nog geen keuze kunnen maken, maar ik zit bij de top drie. Monique is vandaag jarig en daarom ga ik vanavond niet naar Groningen. Om de verjaardag van een vriendin te vieren, die ik in geen jaren heb gezien, maar waar ik wel voor ben uitgenodigd. Een “surpriseparty” ter gelegenheid van haar vijftigste verjaardag. Maandag 24 januari 2005. De schooldirecteur deelt me mee dat de keuze niet op mij is gevallen. Als ik naar de reden van de afwijzing informeer, geeft hij er twee. Ze hebben het niet leuk gevonden dat ik heb gezegd dat ik moet solliciteren. De als tweede genoemde reden was een dodelijker oordeel. Mijn vorige werkgever beschouwde bij navraag mijn klassenmanagement als onvoldoende. De commissie nam aan dat ik ordeproblemen heb gehad. Ja, wie heeft ze niet? Door de streefdoelen van bovenaf op te leggen was het Nederlandse onderwijssysteem gewelddadig en destructief geworden. Ik verwerk de teleurstelling door de boxer in het Kattebos uit te laten en een sigaret te roken. Wat was mijn verlangen geweest in de jaren dat ik lesgaf? Kinderen met liefde kennis bijbrengen van geschiedenis! In plaats daarvan kon ik als politieagent optreden en bleken veel leerlingen historische kennis niet te begrijpen. Ze bleken kennis te verdraaien. Vaardigheden waren belangrijker geworden dan kennis. Ja, vooral de vaardigheid om te pesten en je ellebogen te gebruiken. Het liefdeloze gedrag was verdraaid moeilijk in toom te houden. Verraderlijk hypocriet gedrag waar je vrijwel geen vinger tussen kon krijgen. Ik wist niet dat mijn eigen zoon door klasgenoten werd gepest. Hij heeft het me onlangs, met tranen in zijn ogen durven vertellen. Mijn laatste werkgever heeft me voor mijn ontslag een papier laten ondertekenen. Ik werd gedwongen ermee akkoord te gaan dat de school me nooit meer hoefde aan te nemen: een schijnheilig beroepsverbod! Wel, ik ben ze er achteraf dankbaar voor! Dinsdag 25 januari 2005. De tiende en laatste bijeenkomst van de sollicitatietraining in Groningen. Een week geleden heb ik de massagestoel meegenomen en de medecursisten en cursusleider een gratis stoelmassage gegeven. Iedereen zit vandaag in de uitkeringssituatie. Sollicitatiebrieven moeten we blijven schrijven, maar we hebben geleerd dat je alleen door netwerken een baan kunt krijgen. Door vriendjespolitiek! Danny is de enige die als verkoper via een vriendin een betaald baantje heeft weten te bemachtigen. Ze werkt op zaterdag bij Vos

235

236 Maupertuus Interieur, het Walhalla voor de designliefhebber. Jantine is tot doctor gepromoveerd. Audrey heeft contact gekregen met hoogleraar Herman W. om subsidie voor haar ‘Iederwijsschool’ in de wacht te kunnen slepen. Ik heb de laatste superlatieven uit mijn CV verwijderd om minder zelfverzekerd of bedreigend over te komen. Eigenlijk snapt niemand waarom ik, met mijn CV, geen betaald werk heb. Blijkbaar is mijn beroep nog niet uitgevonden. Onderstaand CV is mijn laatste tot nu toe. In de toekomst zal een werkloze een videosollicitatie kunnen maken om zich te vertonen. Een werkgever kan dan op het uiterlijk afgaan en het innerlijk buiten beschouwing laten. Het Centraal Bureau voor Statistiek heeft deze maand een trendmatige groei van 6000 werklozen per maand geconstateerd. Ik wens ze veel wijsheid toe bij het vinden van hun bestemming. Vooralsnog leidt de globalisering tot steeds grotere ongelijkheid. Productiewerk verdwijnt naar landen waar de lonen laag zijn en de vakbonden worden onderdrukt. Met Nederland gaat het schijnbaar economisch goed. De nationale hulpactie voor de slachtoffers van de ramp in Azië stond op 7 januari op zo’n 112 miljoen. Het via giro 555 ingezamelde bedrag is vandaag opgelopen tot boven de 160 miljoen euro.

11.23

Curriculum vitae

Identificatie Albertus Bouma Roepnaam: Bert Heerenveen, 30 november 1956 Om 16.05 uur in het ziekenhuis aan de Thialfweg Fluessen 25 8446 NS Heerenveen Telefoon: 0513 654003 Mobiel: 06-22228656 Persoonlijk profiel Ik ben een accurate, betrouwbare en collegiale duizendpoot met ervaring, kennis en vaardigheden op tal van terreinen. Open, integer en flexibel. Uitstekend inlevingsvermogen en veelzijdig creatief. Aangenaam karakter, begripvol, betrokken en gedreven. Denker en doener met veelzijdige belangstelling. Vermogen tot relativeren. Ik beschik over een goed omgevingsbewustzijn. Bijzonder geschikt om mensen van diverse pluimage te motiveren en te begeleiden tot zelfstandig nadenken en presteren. Ben een allround historicus, politicoloog, docent, schrijver, journalist, filmmaker, netwerker, (stoel)masseur en mentaal begeleider. Ik werk oplossing- en resultaatgericht en ben communicatief en sociaal vaardig. In groepsverband werken ervaar ik als prettig. Ik heb de intentie mij verder te ontwikkelen op allerlei gebieden en sta open voor nieuwe inzichten en ervaringen.

236

237 Werkervaring Van 1994 t/m 2002 werkzaam geweest als docent Geschiedenis, Staatsinrichting, Maatschappijleer en als pr-medewerker in vaste dienst bij OSG Sevenwolden in Heerenveen, Akkrum en Grou. Daarvoor was ik als vervangend docent en in het bedrijfsleven werkzaam bij onderstaande instellingen en bedrijven: Stedelijk Gymnasium te Leeuwarden in 1994 Rölling College te Groningen in 1993 en 1994 RSG Heerenveen in 1993 en 1994 Dr. Nassau College Assen in 1992 en 1993 RSG Heerenveen in 1992 RSG Harlingen in 1990 en 1991 RSG Heerenveen in 1989 Winschoter Scholengemeenschap in 1988 en 1989 Dr. Aletta Jacobs Scholengemeenschap te Hoogezand in 1986 en 1987 Oranjewoud BV, als grondwerker en machinist van 1985 t/m 1988. Perscombinatie, assistent-agent van Dagblad Trouw in de stad Groningen van 1981 t/m 1982 Oranjewoud BV, vakantiewerker van 1971 t/m 1976 Activiteiten en kwalificaties Goede beheersing van de Nederlandse, Duitse, Engelse, Franse en Friese taal Actief veld – en zaalhockeyspeler van 1969 t/m 2000 bij HHC QS en GCHC. Als veteraan speel ik sinds 2004 weer bij Quick Stick Tennis gespeeld van 1983 t/m 1990 bij TC Zuidwolde Bridge en schaken Vrijwilliger bejaardenvervoer in Groningen van 1988 t/m 1989 Gehuwd geweest van 1978 t/m 2000. Drie kinderen respectievelijk geboren in 1984, 1988 en 1990 Veldcommissaris bij hockeyclub QS van 1997 t/m 2000 Lerarenopleiding Duits aan de NHL in 1991 en 1992 Wekelijks locatiebulletin “Kromaugurk”uitgegeven van 1995 t/m 1997 In 1996 boek geschreven over de geschiedenis van een Chinees restaurant Tussen 1996 en 2000 meer dan tien paginagrote pr-artikelen in opdracht geschreven voor plaatselijke bladen Vanaf 1996 tal van gemonteerde films gemaakt over diverse onderwerpen Tussen 2001 en 2004 heb ik een 3-jarige opleiding tot Flowering Bohemi gevolgd bij de Stichting Meer mensen Méns te Arnhem: geleerd om mensen tot bloei te kunnen brengen Van 1996 tot 2000 heb ik als minnaar een clandestien dubbelleven geleid Schrijf een boek over het leven en werk van een Nederlandse kunstschilder en geleerde Sinds 1 september 2004 woon ik samen met vriendin en haar drie kinderen en hond

237

238 Diploma’s VWO in 1976 aan de RSG te Heerenveen Kandidaatsexamen Geschiedenis in 1981 aan de RUG Doctoraalexamen Nieuwste en Contemporaine Geschiedenis in 1988 aan de RUG Eerste graad onderwijsbevoegdheid voor Geschiedenis en Staatsinrichting in 1988 Rijbewijs BE in 1981 Diploma typen in 1981 Nascholingscursus Geschiedenis in 1995 en 1996 Nascholingscursus Docent als Begeleider in 1996 Leefstijl voor jongeren in 1997 Deskundigheidsbevordering in 1997 en 1998 Vakdidactische nascholing geschiedenis in 2000 DRO-computercursussen in 2001 en 2002 Cursus communicatie in 2001 en 2002 Diploma (stoel)masseur, januari 2003 Diploma flowering bohemi, december 2003 Donderdag 27 januari 2005. Elsbeth is even langs geweest en heeft van mij een stoelmassage willen ontvangen. Vrijdag 28 januari 2005. Mijn uitkering loopt nog even door. Ik zit om half twee tegenover Adriaan. Het is ons laatste gesprek op het kantoor van Loyalis in Leeuwarden. Hij heeft mij sinds m’n ontslag als psycholoog begeleid en we hebben een leuke band gekregen. Hij begrijpt dat het bedrijfsmatig verzorgen van stoelmassages en de verkoop van gezonde producten, gegeven de huidige economische situatie moeilijk van de grond kan komen. Iedereen in Nederland houdt de hand op de knip en is onzeker over de toekomst. Hij polst vandaag aan het eind van het gesprek mijn mening over wat hij zou kunnen doen. Hij heeft wat meer uren gekregen en vraagt zich af of het verstandig is een huis te kopen. Hij beseft dat hij door het aangaan van een hypotheek een “slaaf”van het systeem zal worden en zijn vrijheid daaraan zal moeten opofferen. Ik kan hem alleen uit eigen ervaring vertellen dat ik na vele tijdelijke banen ook steeds meer vaste uren kreeg en uiteindelijk een vaste baan bereikte. Daarmee konden mijn echtgenote en ik de benodigde hypotheek verkrijgen om het huis te kunnen kopen waar ik nu in woon. Ik ben er niet meer aan gehecht en zou het gewoon kunnen verkopen. Een te sterk verlangen brengt in mijn ogen ellende met zich mee. De kunst is om geen al te sterke verlangens te koesteren. Je hebt de vrijheid om verlangens te kiezen. Als je je hebberigheid in de hand kunt houden leef je veel plezieriger. Adriaan vertelt me dat zijn bazen voorzichtig begonnen zijn met het invoeren van ‘tijdschrijven’ door het personeel. Ik moet inwendig lachen. Precies bijhouden wat je allemaal op een werkdag met je tijd hebt gedaan? Weer zo’n ‘megalomaan’ tijdrovend plan. Om mensen nog gekker te maken dan ze normaal al zijn. Het onmogelijke van mensen verlangen om zoveel mogelijk winst te kunnen maken? Als ze maar weten wat ze willen krijgen en willen hebben. Het kan ellende met zich meebrengen. Er is een ding zeker en dat is, dat er niets zeker is. De enige plek waar je geluk kunt vinden is in je zelf. Je kunt overal op zoek gaan naar je zelf. Dat is waar we ons hele leven mee bezig zijn. Doe het niet schijnheilig ten koste van een ander. Wees gewoon eerlijk en vertrouw het leven en weet dat alles op de goddelijke tijd en plaats gebeurt. Mijn doel is mijn denken te verruimen en voorbij te gaan aan wat was, naar wat zou kunnen zijn. Elke keer dat ik

238

239 mediteer, verbind ik mij met andere mensen op aarde die mediteren. Ik heb daardoor zelfvertrouwen, zelfbewustzijn, zelfinzicht, zelfstandigheid en onzelfzuchtigheid. Ik vertrouw op mijn intuïtie. Ik vertrouw op mijn ziel op haar reis naar volmaaktheid. Ik sta voor alles open en krijg de ervaringen die het beste voor me zijn. Ik ben mijn vooroordelen, grenzen en angsten voorbij. Ik sta open om overvloed te ontvangen. Ik laat mijn hart spreken en denk minder. Ik kan zijn wie ik werkelijk ben. Ik ben totaal in mijn denken en handelen. De wereld is mijn eigen schitterende paradijs. Mijn huidige gedachten creëren de werkelijkheid van mijn toekomst. Ik heb onvoorwaardelijke liefde voor mezelf en anderen. Ik denk helder, en handel los van emoties. Dinsdag 1 februari 2005. Elsbeth heeft me gevraagd haar 15e verjaardag een dag eerder te vieren. Ze gaan morgen op haar verjaardag uit eten. Ik heb vandaag zelf pizzadeeg gemaakt. In plaats van zelf een vlaai te bakken heb ik stukjes Oranjekoek met slagroom bij de echte bakker gehaald. En een cadeautje uit eigen voorraad natuurlijk: haargel en iets om het gezicht te reinigen. We maken er met z’n allen een gezellige middag en avond van. Reinier en Elsbeth beginnen zich steeds meer thuis te voelen Woensdagavond 2 februari 2005. De telefoon gaat. Monique neemt op. “Hier is je vriendin” zegt ze op een toon die boekdelen spreekt, terwijl ze me het draadloze apparaat overgeeft. Ik loop er mee naar buiten om vrijuit met Louise te kunnen praten. Ze vertelt dat de directeur naar haar toegekomen was om te zeggen dat ze referenties over mij heeft gegeven. Ik zou bij de top twee hebben gezeten. Louise baalt als ze van mij hoort dat ik het niet geworden ben. Ik zeg dat een directeur zich alleen kan baseren op het “stiekem” aangelegde dossier over mij. Volgens Louise zou de directeur zich altijd op de vlakte houden bij dit soort gesprekken. “Zou je niet eens contact met haar opnemen? Ik wil het ook wel voor je doen”, zegt ze mij. Ik denk in mezelf voordat ik haar antwoord geef. Voor mij hoeft het niet zo nodig. Ik wil eigenlijk liever niet weten door wie er ergens in het verleden is gelogen of gemanipuleerd. Toen er een nieuwe directeur was benoemd heb ik haar in het bijzijn van kerndirectie en naaste collega’s brutaal de vraag gesteld, of ze lid was van een politieke partij. Die verdelen immers ook baantjes. Daarna heb ik in 2000 een artikel geschreven om de school te promoten. Dat heb ik voor alle locaties een aantal jaren gedaan. Het is paginagroot, op woensdag 9 februari, op bladzijde veertien in de Heerenveense Courant verschenen. Er bleek weer in gemanipuleerd en ik heb de directie ervan verdacht. Maar ja, welke directeur? Welke wolf in schaapskleren? Een Hollander of een Fries? Daar ben ik niet met zekerheid achter gekomen. Ik verdacht de nieuwe directeur van het veranderen van een zin. Ik heb voor mijn gevoel geen eerlijk antwoord gekregen op mijn vragen en dat heeft mij ervan weerhouden haar te vertrouwen. In de Heerenveense Courant is als allerlaatste zin komen te staan: “Ze hoopt dat door deze aanpak de afkalving van het gymnasiumonderwijs wordt versterkt en dat meer leerlingen met een gymnasiumdiploma OSG Sevenwolden zullen verlaten.” Ik heb de woorden “ wordt versterkt” niet gebruikt! Ik heb de woorden “een halt wordt toegeroepen” geschreven. Er is weer iets verdraaid. Het machtsspel in zijn diepste kern blootgelegd. Ik moet lachen als ik er weer aan terugdenk. Vrouwen zijn in de ogen van Rits afschuwelijk mooie monsters. Hij kan nu weten waarom. Vrouwen denken rationeel en handelen emotioneel. Vandaar dat vrouwen al eeuwenlang macht over mannen hebben. Volgens het Oera Linda Boek behoren vrouwen ook macht over mannen te hebben. Mannen denken emotioneel en handelen rationeel als ze in evenwicht zijn. De kunst is dat zowel de man als de vrouw in evenwicht is. En ieder mens heeft beide in zich!

239

240 “Wil je wel contact met mij?, hoor ik Louise zeggen. “Het maakt me niet uit, je mag me gerust bellen. We kunnen gewoon praten, we hebben geen ruzie”, antwoord ik haar. De telefoon wordt voortdurend door een pieptoon gestoord en we denken beide dat het aan de batterij van een telefoon ligt. Ze vertelt me dat haar vriend een poosje opgenomen is geweest vanwege klachten. Ze hoopt dat ze gewoon bij mij en Monique op bezoek kan blijven komen. Ze heeft nog boeken van me geleend en zegt ook de draagtas van mijn massagetafel te hebben. Daar was ik onlangs naar op zoek geweest, maar wist niet zeker dat zij die had. Met de inboedel van Monique erbij is het moeilijker geworden om eigen materiële zaken terug te vinden. Het huis is daarvoor gewoon te klein geworden. Louise hoopt dat ik mijn spullen een keer kom halen. Dat verlangen heb ik niet zozeer, het kan wel eens komen. We zijn samen blij dat we gewoon met elkaar kunnen kletsen. Ze vindt het jammer dat ze mij tijdens haar boodschappen doen niet in het centrum tegenkomt. Ik antwoord dat Monique de boodschappen meestal bij de Lidl doet en dat je er geld voor moet hebben.“Ik kom je fiets op het station tegen als ik naar Leeuwarden of Groningen ga”, zeg ik haar. Ik denk als man emotioneel en handel rationeel. Ze zegt dat ze dan in Leeuwarden haar vereniging bezoekt en bij haar vriendin Annie overnacht. Het is fris buiten en de telefoon dreigt telkens door pieptonen uit te vallen. Als ik na afloop van het langdurige gesprek nog een sigaret buiten rook en alles overdenk, word ik door Monique gebeld en vraagt ze waar ik blijf. “Ik sta nog buiten en kom er aan”. Eenmaal binnen denk ik te merken dat ze mijn aandacht voor Louise niet wil accepteren. Heeft ze al die tijd geprobeerd om mij te bellen? Vandaar die pieptoontjes? Nee dus! Pieptoontjes komen waarschijnlijk omdat je met de handset te ver van het basisstation verwijderd bent. Donderdag 3 februari 2005. Als ik Bob in het Kattebos uitlaat zie ik Froukje aan de overkant van het water op de fiets aankomen en afstappen. Ze houdt even in als ze mij vanaf haar plek achter een boom ziet staan. We zwaaien even naar elkaar en zeggen “Hoi!”. Het geeft een prettig gevoel. We vervolgen weer onze eigen zelfgekozen weg. Ik heb de alimentatie voor Elsbeth en Reinier op dat moment nog niet overgemaakt. Ik behoor dat voor de eerste dag van de maand te doen. De teruggave van de Belastingdienst is stipt op de 15e van de maand. Vandaar dat ik sinds enige maanden de alimentatie omstreeks die tijd aan haar overmaak. Ik voel me financieel verantwoordelijk voor onze kinderen, ook al trekken ze meer naar de moeder toe. De vraag is alleen, hoe lang kan ik het nog betalen? De maand februari is de laatste maand van de WW-uitkering. Daarna heb ik nog recht op 70% daarvan. Het betekent grofweg 500 euro in de maand minder. Geen paniek. Voor alles bestaat een oplossing. Feit is wel, dat als ik het huis verkoop, ook het belastingvoordeel verdwijnt. Het huis van Monique is nog niet verkocht. Ze denkt rationeel en heeft in december opdracht aan een makelaar gegeven om het te verkopen. Daarvoor dacht ze het zelf goedkoper te kunnen doen. Met de verkoop van haar huis in Sneek raakt ze ook haar belastingvoordeel kwijt. Als beide huizen zijn verkocht en daarmee de bestaande hypotheken zijn afgelost, hangt het dus van de overwaarde af. Of we iets nieuws kunnen kopen of ergens gaan huren. We zien wel. Het leven is heerlijk paradoxaal. Ik denk emotioneel en handel rationeel. Verstuurd op maandag 7 februari 2005 Dag Cleo, Wil je nog bedanken voor je leuke reacties per E-mail in september 2003. Heb ook bewondering voor je werk als fotograaf gekregen. Waardeer je oog voor bijzondere details. Vind het zelf ook leuk om dingen vast te leggen die ik in mijn leven tegenkom. Er is sinds het laatste E-mailcontact veel gebeurd. Van Kooten verblijft niet meer bij mij in

240

241 Heerenveen, maar zit in een inrichting in Wolfheze. Ik heb een bijzonder avontuur met hem beleefd en ben nog bezig er een verhaal over te schrijven. Ik zou het fijn vinden als je antwoorden kunt geven op vragen die bij me opgekomen zijn. Over de vondst van het piepkleine portretje dat Rits van jou in 1971 gemaakt heeft. Je schreef in je tweede E-mail aan mij: " Een vriend van me hielp een vriendin een huis opruimen van een oudere man." Een oudere man heeft mij eind 2003 ook een schilderij van Rits gegeven. Ik vermoed dat het dezelfde man is geweest. Om voor het onderzoek zo objectief mogelijk te kunnen blijven zal ik je zijn vermoedelijke naam nog niet geven Weet je nog wanneer je dit portretje gekregen hebt? Woonde die man aan een gracht in Amsterdam? De naam van je vriend en vriendin zijn voor het verhaal niet direct van belang, maar misschien wel interessante details. Ik zou het heel fijn vinden als je me de antwoorden op die vragen kunt geven. Als dank voor je moeite stuur ik je een positieve affirmatie: Alles ontvouwt zich op een volmaakte manier. Liefs van Bert Ontvangen op maandag 7 februari 2005 dag Bert, wat erg van rits! hoe is het dan met zijn vrouw en kind? die oudere man woont inderdaad aan een gracht. die vrienden heten andre en ineke. ik denk dat ik het schilderijtje nu een jaar of 4 heb. wat is het dan voor een onderzoek dat je aan het doen bent? dit klinkt nogal geheimzinnig. groet cleo Vervolg maandag 7 februari 2005. Als ik in het Kattebos Bob onaangelijnd uitlaat, maken we kennis met een witte hond en zijn baas. De gehoorzame boxer en ik zijn hen nog niet eerder in het bos tegengekomen. Terwijl de honden spelen maken de baasjes een praatje. De man blijkt net werkloos geworden. Zijn baas, de bussenbouwer Berkhof zou ook niemand meer in Heerenveen een vast contract bieden. De man toont zich optimistisch, maar als hij zich met een “Ik heb zo weer ander werk!” omdraait en zijn weg vervolgt, klinkt er geen echt vertrouwen in zijn stem. Als ik thuis ben bel ik Frans Jongmans om te informeren hoe het met hem gaat. Hij zegt onlangs nog aan mij te hebben gedacht. Met hem gaat het goed, maar hij heeft van een bevriende kunstenaar gehoord dat Rits het in Wolfheze niet naar zijn zin heeft. Frans ligt met zijn schip in Steenwijk. De laatste keer dat ik hem sprak is bijna een jaar geleden. Ik was toen met James bij Frans in Steenwijk op bezoek. Het was kort na het vertrek van Rits. Om de schilderijen van Frans terug te geven. Na het gesprek met Frans heb ik Arend ter Horst eindelijk aan de lijn gekregen. Hij is blij mijn stem te horen en vertelt me gewoon eerlijk hoe het met zijn leven staat. Volgens hem is het al langer dan 4 jaar geleden dat Cleo

241

242 het portretje van hem heeft gekregen. Hij is een beetje aan het zwerven en heeft vreselijke brieven van Rits gekregen. Ja, wie niet. Iedereen die niet lekker in z’n vel zit, kan zich door zijn brieven bedreigd voelen. Rits heeft een evenwicht verstorend karakter en dat kun je niet verdragen als je evenwicht vastgeroest of verstoord is. Hij is krachtig intimiderend, maar je hoeft niet nerveus te worden. Je hebt de keus om je er niets van aan te trekken, het serieus te nemen, of er gewoon om te lachen. Het kan alledrie. Verzonden op woensdag 9 februari 2005 Dag Cleo, Rits vindt het ook niet leuk dat hij in de inrichting zit. Hij is in 1993 van zijn Japanse vrouw gescheiden en zij en haar zoon willen geen contact meer met hem. Met hen gaat het goed. Het is niet geheimzinnig hoor! De oudere man heet Arend ter Horst. Hij gaf geen antwoord op mijn E-mail en ik kon hem maar niet aan de telefoon krijgen, maar het is nu wel gelukt. Hij heeft in de bak gezeten, omdat hij vrouwen met heroïne betaald heeft. Hij is verslaafd en bezig met afkicken. Hij weet dat hij illegaal bezig is geweest. Hij zwerft nu, net als Rits dat moest doen. Hij heeft mij zijn mooiste schilderij met liefde gegeven, net zoals jij de jouwe hebt gekregen. Liefs van Bert

Maandag 14 februari 2005. Ik leef momenteel als een schrijverjournalist. Ik ben nooit vrij, ben altijd in gedachten, bezig met wat ik ga schrijven of doen. Ook als het lijkt of ik niks doe, tollen de ideeën door mijn hoofd. Als iedereen slaapt ga ik ’s nachts of ‘s ochtends vroeg soms weer aan het werk. Om dingen uit te zoeken en op te schrijven. Monique, Kim, Josse en Marre zijn eraan gewend geraakt. Hond Bob eveneens. Hij wordt vaker uitgelaten dan hij was gewend. Volgens Tibetanen zijn honden gereïncarneerde monniken die het in hun monnikenleven niet zo best hebben gedaan. Een schitterende gedachte. De flow als schrijver wordt de laatste tijd wat verstoord door computerstoringen. Er verschijnt dan een raampje op het scherm met de mededeling “Er is een fout opgetreden in Microsoft Office Word”, maar ik kan me er niet druk om maken. Zoon Steven heeft me geattendeerd op het softwareprogramma Hitman Pro. Elke keer als ik iets op Internet heb opgezocht, kan ik de aangetrokken parasieten simpel verwijderen. Er gebeuren veel goede dingen, naast slechte natuurlijk. Heel veel mensen gaan positiever denken of komen tot het besef dat dingen zinloos zijn. Bijvoorbeeld de sollicitatieplicht. Zaterdag 5 februari las ik de kop in de Leeuwarder Courant: “Solliciteren voor ouderen zinloze plicht” De vakcentrales hebben om een onderzoek gevraagd door de Raad voor Werk en Inkomen. Het onderzoek was in het RWI-bestuur vertrouwelijk besproken en liegt er niet om. In de LC lees ik verder: “Dat leeftijdsdiscriminatie sinds vorig jaar bij wet is verboden, weerhoudt bedrijven er niet van ouderen zonder uitzondering te weigeren, aldus het onderzoek. Het CWI tekent aan dat de slechte economie betekent dat werklozen vanaf 45 jaar al moeilijk aan een baan zijn te helpen.” Ja, jongeren zijn goedkoper en verlangen naar de toekomst. De 16-jarige Josse is blij met zijn baantje bij een metaalbedrijf. Hij verdient 3,33 euro per uur en is de koning te rijk. Ik ontdek vandaag dat mijn inschrijving bij het Centrum voor Werk en Inkomen op 10 februari jl. is verlopen! Dat kan gebeuren als je bezig bent voor jezelf zinvol werk te creëren. Morgen ga ik verlenging vragen op het voormalige arbeidsbureau. Ik kan mij niet als werkloze gaan uitschrijven, omdat ik werk heb gevonden.

242

243

Er worden goede beslissingen genomen. Het Nederlandse leger begint zich vanaf vandaag terug te trekken uit Irak. Een gigantische logistieke operatie waarmee ze verwachten nog zo’n drie maanden bezig te zullen zijn. Ik hoorde op de tv iets over 1200 containers, 600 voertuigen 1350 manschappen etc. Hoe hebben de soldaten zich twintig maanden lang kunnen lenen voor opportunistische Amerikaanse en Britse bedoelingen in Irak? Brood en spelen! Het Nederlandse beroepsleger is ontstaan na opschorting van de dienstplicht in 1996. Als in mei 2005 het Nederlandse leger in Irak door het Britse leger vervangen zal zijn, hebben zo’n 6000 Nederlandse militairen in Irak hun boterham verdiend. Met soldaatjes spelen in het zand! Wie weet wat voor souveniertjes ze in deze oeroude zandbak gevonden of verloren hebben! Woensdagmiddag 16 februari 2005. Als ik omstreeks vijf voor twaalf op de fiets bij het onderkomen van het CWI in de P.J. Troelstralaan aankom, ziet het er verlaten uit. De automatische schuifdeuren gaan niet open. Volgens het bordje met openingstijden zijn ze open. Er zijn allerlei affiches met mededelingen achter het deurglas geplakt. Na enig zoeken ontdek ik dat het CWI is verhuisd. Op naar de de Trambaan. Dat is bij het station. Ik hoop dat ze mijn inschrijving continueren. Als ik ter hoogte van “De Heerenkamer” fiets, staan Louise en Marcel met de fietsen aan de hand. We groeten elkaar met een “hoi”. Louise is bezig krentenbollen uit een plastic zak te halen. “Wil je ook een krentenbol?” en “Je fietst toch niet door? zegt ze. Ik stop en keer terug, ik neem een lekkere krentenbol. Hun tante Paula blijkt op sterven te liggen! Ik realiseer me dat ze voorjaarsvakantie hebben. Marcel besluit om naar huis te gaan en Louise en ik fietsen samen op richting het ziekenhuis. Bij het nieuwe gemeentehuis sla ik niet linksaf om naar het CWI te fietsen. Ik heb alle tijd. Ik besluit om met haar mee te gaan en onderweg bij te kletsen. Bij het ziekenhuis aangekomen gaan we met de lift naar boven. Tante Paula ligt op de derde verdieping. Ik maak kennis met haar verzorgster. Louise zegt: “Jij hebt dit al vaker meegemaakt hè?” Ik aanschouw de stervende Paula. Ik knik en zeg enkel “Ja”. Ik heb de dood bij mijn vader en moeder bewust meegemaakt. Ze stierven thuis in de woonkamer in de Van Goghlaan en bepaalden zelf het tijdstip en de manier waarop. Ik heb beide keren een heel verschrikkelijk en tegelijkertijd onbeschrijfelijk mooi afscheid kunnen meemaken. Louise vindt mij er slecht uitzien en zegt: “Je hebt een rokerskopje”. Ze heeft de afgelopen nachten bij de tante gewaakt. Dochter Ilona blijkt in het buitenland te verblijven en de moeder wacht, tot het vliegtuig haar kind terug heeft gebracht, om afscheid van het leven te kunnen nemen. De oude vrouw ligt vredig in het ziekenhuisbed. Ze ligt op haar linkerzij, haar mond is een beetje open. Het is een bijzonder moment. Ze heeft een hersenbloeding gehad en is volgens Louise semi-comateus. Ze kust de hand van Paula en zegt: “Je wacht wel hè, tantetje?” We nemen afscheid om beneden in de hal koffie te drinken. Louise vertelt dat haar maagpijn werd veroorzaakt door een virus. Ze is aan de antibiotica. We praten bij. Het is grappig. Haar nieuwe vriend blijkt een ongrijpbare vrije vogel te zijn. Ze is bezig met Boeddhisme. Marcel is verliefd op een vrouw, maar er hoeft volgens haar niks van te komen. Ik vertel waar ik mee bezig ben en beloof haar het boek te laten lezen, voordat het naar de uitgever gaat. Bij het afscheid geven we elkaar een kus op de mond. Ze hoopt ooit bij het definitieve afscheid van haar ouders in Frankrijk aanwezig te kunnen zijn. Als ik richting draaideur ga zegt ze: “Dag, oude vriend”. Terwijl ik me naar buiten begeef en nog een keer omdraai, kijken we elkaar aan en zwaaien als vanouds. Het lijkt wel alsof er geen toeval bestaat. Bij het CWI aangekomen wacht ik op mijn beurt. Er blijkt een balie voor twee instanties te zijn ingesteld. Aan de linkerkant het loket van de gemeente om een bijstandsuitkering aan te vragen. Dat is direct bij binnenkomst. Dit jaar wordt gerekend op een aanzienlijke toename van het beroep op de bijstand. Dit is waarschijnlijk het gevolg van de voorgenomen afschaffing van de kortdurende WW-uitkering en het aanscherpen van de toegangseisen tot de

243

244 WW. Aan de rechterkant het CWI. Beide ambtenaren zijn met pc of telefoon in contact met iets of iemand anders. Als ik aan de beurt ben blijk ik nog net niet te zijn uitgeschreven. “Als u morgen zou zijn gekomen zou u wel zijn uitgeschreven”, zegt de mevrouw van het CWI. Ik beaam dat ik mazzel heb gehad. Als ik thuis kom is Steven er al en staat de koffie dankzij Monique klaar. Marre is gek op spelletjes en we spelen Monopoly, editie Rotterdam. Steven studeert slagwerk aan het conservatorium in Groningen en het is fijn om te horen dat hij het daar naar zijn zin heeft. Vrijdag 18 februari 2005. Het CWI stuurt mijn inschrijvingsbewijs als werkzoekende terug. Ik ben weer ingeschreven tot 17 augustus 2005. Er is ook een formulier bij met vragen over mijn huidige werk- of werkloosheidssituatie. Als ik het formulier niet binnen twee weken opstuur word ik weer uitgeschreven en kan dat gevolgen hebben voor mijn uitkering. Er is ook een brief van UPC. Mijn factuur van 16 februari. Ik kan 125 euro betalen. Tegelijkertijd is er ook een brief van de firma Penninck & Landtheer aangekomen. Ik kan 137,50 euro betalen. Een telefoontje met UPC leert dat ik aan het incassobureau moet betalen. Weer een parasiet die ongewenst meelift en 12,50 euro aan administratiekosten opstrijkt. Als ik uitleg dat mijn abonnementen per 1 november definitief zijn beëindigd, blijk ik volgens hun computer nog tot 31 december 2004 te kunnen betalen. Er heeft een mevrouw rationeel gedacht en zonder mijn schriftelijke toestemming een verandering in de pc aangebracht. Een te sterk verlangen om te scoren! Er is geen samenwerking tussen UPC en KPN. “We zijn keiharde concurrenten van elkaar, meneer”, zegt de man. Ik zeg op rustige en weloverwogen toon tegen hem: “Als jullie zouden samenwerken zou de wereld er een stuk prettiger uitzien en hoeven de klanten er niet de dupe van te worden!” Ik merk op dat er maar voor een van de drie modems borg verrekend is. De meneer van UPC zal de zaak uitzoeken en aantekenen dat ik als klant onder protest betaal. Ik denk emotioneel en wil van het financiële fascisme verlost worden. Je raadt al wat de reactie van Monique is geweest. Ze denkt rationeel en wil het desnoods op een rechtszaak laten aankomen. Zij kan terecht niet tegen onrechtvaardigheid. Zaterdagmorgen 19 februari 2005. Een opvallend berichtje in de Leeuwarder Courant. Op de voorpagina onder de kop “Wie geen Duits artikel kan lezen, moet vertrekken”. Het is van de GPD, de Gemeenschappelijke Pers Dienst. Het staat ook in “De Telegraaf “.Daaronder lees ik in de LC: “ Om in te burgeren in de Bondsrepubliek moet een immigrant een Duits krantenartikel kunnen lezen, zo heeft een rechtbank in Koblenz gisteren bepaald. De rechters moesten oordelen over de verblijfstatus van een sinds 1985, in Duitsland wonende Libanees. Toen hij niet in staat bleek een Duits krantenartikel te lezen, besloten de rechters dat hij niet mocht blijven. Volgens het hof heeft hij genoeg tijd gehad om Duits te leren lezen.” Wil je weten wat ik ervan vind? Blödsinn! Schwachsinn! Unsinn! Dummheit! Zaterdagmiddag 19 februari 2005. Ik ben op bezoek geweest bij zus Ankhie. We hebben elk een paar biertjes gedronken en gezellig over het verleden gekletst. Ze blijkt een heleboel brieven en documenten te hebben bewaard. Daardoor is het mogelijk om vervaagde feiten op te frissen. Mijn grootvader, Albertus Bouma, is op 14 augustus 1894 te Harlingen geboren, en op 12 oktober 1981 overleden te Leeuwarden. Zijn moeder heette Antje van der Zee. Daar is Ankhie naar vernoemd. Ze blijkt een document bewaard te hebben waarop haar exacte geboortetijd vermeld staat: 30 april 1946 om 23.17 uur. Een vroedvrouw heeft haar geboorte bij de Gemeente Leeuwarden aangegeven. Vader was als dienstplichtig sergeant door de Koninklijke Landmacht op 2 januari 1946 naar Groot-Brittannië verscheept. In afwachting van mogelijke inzet in Nederlands-Indië is mij later verteld. Ik heb nog een foto waarop Prins Bernhard en hij, tijdens een inspectie in Maryhill Barracks te Glasgow, elkaar hebben aangekeken. In het bijbehorende artikel uit een Schotse krant staat te lezen: (…)“For the

244

245 Dutch troops at the barracks it was a passing-out parade after an intensive 16 weeks instructor’s course under British officers and N.C.O.s ( non-commissioned officers) The men, potential officers of the Dutch regular army, will remain in this country carrying out more specialised work until the autumn.” (…) Mijn in 1918 geboren vader mocht naar zijn vrouw en pasgeboren dochter en heeft niet in Nederlands-Indië gevochten. Klaas Bouma is volgens het militaire zakboekje overgeplaatst naar Steenwijk op 22 oktober 1946. Hij heeft de rest van zijn leven trouw als boekhouder voor “Oranjewoud” gewerkt. De zeven jaar oudere Prins Bernhard overleed op 1 december 2004, op 93-jarige leeftijd. Mijn vader zou op dat moment, als hij niet in 1983 op 64-jarige leeftijd zou zijn overleden, 86 zijn geweest. Het tijdperk-Soestdijk is door het overlijden van zowel Juliana en Bernhard in 2004 voorbij. Bernhard heeft na zijn dood eerlijk toegegeven wat menigeen al dacht te weten. Hij liet na zijn dood bekendmaken dat hij steekpenningen van Lockheed in 1976 heeft aangenomen en tijdens zijn leven buitenechtelijke kinderen heeft verwekt. Ik hoop dat hij daarmee een precedent schept, opdat mensen in de toekomst tijdens hun leven de waarheid kunnen vertellen. In het Volkskrant magazine van 6 november 2004 lees ik ‘s avonds voor het slapen gaan een artikel over Steve Ballmer, de Chief Executive Officer (CEO) van Microsoft Corporation. Hij blijkt de dagelijkse leiding bij het softwarebedrijf van Bill Gates in Redmond te hebben overgenomen. Gates is “Chief Software Architect” geworden en de hoogste baas gebleven. Hun zakelijke relatie blijkt te zijn gebaseerd op wederzijds respect en grenzeloos vertrouwen. Al 24 jaar lang. Microsoft heeft volgens de schrijver van het artikel 50 miljard dollar op de bank staan en daar komt elke maand een miljard dollar bij. De onderneming is voornemens om jaarlijks 1 miljard dollar aan kosten te besparen. De kosten dreigen uit de hand te lopen, een ‘grootbedrijvenziekte’ genoemd. Zondag 20 februari 2005. Monique en Josse hebben gisteren eindelijk de knoop doorgehakt. Ze waren al maanden bezig om elk een nieuwe computer aan te schaffen en die zelf samen te stellen. De pc van Monique is ongeschikt om het besturingssysteem Windows XP professional te draaien. Haar pc is supertraag geworden en nodig aan vervanging toe. Het opstarten duurt zo’n negen minuten. Het verlangen van Josse om een snellere pc te kopen is groot. Hij denkt net als ik emotioneel en handelt rationeel. Vandaag heb ik overtuigend kunnen bemiddelen. Door duidelijk te maken dat het bij de aanschaf van de processor draait om een Pentium of een AMD processor. We hebben gezellig bezoek gekregen van Reinier en Elsbeth, en Kim met een vriendin en vriend uit Sneek. Kim heeft de voorjaarsvakantie bij haar studerende vriend Gerben in Enschede doorgebracht. Ze gaat weer naar Sneek. Ze heeft een vmbo-diploma en wil een havo-diploma behalen. Het vergt van haar veel energie. Op de school in Sneek voelt ze zich niet thuis. Door de week verblijft ze bij Nelleke, een buurvrouw van haar grootouders. Die zijn afgelopen januari met de camper naar de Achterhoek vertrokken en kunnen haar niet met werkstukken helpen. Ze zal het zonder hun steun, zelf moeten doen. Dinsdag 22 februari 2005. Monique belt met de Nuon en Essent. Haar huis in Sneek is niet verkocht. Ze betaalt voor gas, elektra en kabel aan Essent. Bij Nuon enkel voor water. Ze wil graag het waterverbruik op een laag bedrag zetten, want het huis is onbewoond. Ze blijkt het laagst mogelijke bedrag van 34 euro per twee maanden te moeten blijven betalen. “Daar hebben wij recht op”, heeft de telefoniste van de Nuon gezegd. Bij Essent heeft de telefoniste ook gezegd dat er 37 euro per maand afgeschreven wordt, zolang het huis niet is verkocht. Monique mag volgens haar blij zijn dat ze sinds 21 januari niet meer voor de kabel hoeft te

245

246 betalen. Het blijkt in de praktijk moeilijk om gescheiden huishoudens samen te voegen. Bedrijven willen hun individuele klanten niet kwijt. Daar is hun groei op gebaseerd. Dinsdagmiddag 22 februari 2005. Ik ben op de fiets naar het centrum gereden en heb even bij boekhandel Overdiep geneusd. Daarna bij de GGD aan de mevrouw van de receptie gevraagd, wat de precieze namen van de psychiaters zijn die Rits te woord hebben gestaan. Ze moet lachen, want ze kon me eerst niet vertellen of ze dr. of drs. zijn. In het ziekenhuis heb ik daarna de voornaam en bijhorende titel van de betreffende internist verkregen. Vrijdag 25 februari 2005. De Verenigde Naties hebben afgelopen donderdag in New York een prognose gepresenteerd. Volgens het rapport van de VN-experts telt China 1,32 miljard en India 1,10 miljard inwoners. De verwachting is dat India in 2030 China qua inwonertal zal overvleugelen. Vijf jaar eerder dan verwacht. De complete wereldbevolking zal tot en met 2050 met 2,6 miljard toenemen en dan 9,1 miljard hoofden bereiken. Anno 2005 telt de wereld naar schatting 6,5 miljard inwoners. Ik hoop dat ze zoveel mogelijk, met zoveel mogelijk mensen, eerlijk leren delen. Zaterdag 26 februari 2005. President George W. Bush heeft de afgelopen week met echtgenote een vijfdaags bezoek aan Brussel en de Europese Unie gebracht. Een charmetour, om de door meningsverschillen verstoorde transatlantische relatie glad te strijken. Hij is maandag eerst bij koning Albert II op bezoek geweest en daarna bij de Belgische premier Verhofstadt. De laatste is, in tegenstelling tot de Nederlandse premier Balkenende, naast de Franse president Chirac en de Duitse bondskanselier Schröder, kritisch over het Amerikaanse beleid inzake Irak. Dinsdag heeft Bush een ontmoeting gehad met 34 staats- en regeringsleiders bij de NAVO en de Europese Unie. Ze wensen allemaal een vrije en democratische wereld. Over het Kyoto-klimaatsverdrag is waarschijnlijk nauwelijks gesproken om de hypocriete Bush niet voor het hoofd te stoten. Ook het opheffen van het wapenembargo tegen China, om de relatie met dit land te normaliseren, heeft niet echt op de agenda gestaan. Stel dat Peking ernst gaat maken met zijn aanspraken op Taiwan! Bush denkt nog steeds de leider van een hypermacht te zijn. De Arabische landen moeten van de Amerikaanse president in het Midden-Oosten werk maken van het democratiseringsproces. Israël moet volgens Bush zijn nederzettingenpolitiek beëindigen en zorgen voor een levensvatbare Palestijnse staat. In zijn toespraak riep Bush ook Syrië op om zijn bezetting van Libanon te staken. België heeft een record aan veiligheidsmaatregelen moeten nemen om alle leiders te beschermen. Bush is ook in Mainz geweest en doorgevlogen naar Slowakije, waar hij president Poetin heeft ontmoet om hem de les te kunnen lezen over de gebrekkige democratie in Rusland. In Nederland heerst die ook niet-echt. In de Volkskrant van vandaag staat dat het kabinet Balkenende op voorhand besloten heeft om elitetroepen te sturen naar Afghanistan. Er zijn weer geheime afspraken gemaakt met de VS om leden van Al Qa’ida in Afghanistan op te sporen, zodat Amerikaanse militairen die makkelijker kunnen arresteren. Als het Nederlandse parlement ja knikt gaan zo’n 250 Nederlandse commando’s, mariniers etcetera met vier Chinookhelikopters daadwerkelijk voor een jaar ingezet worden in de strijd tegen het terrorisme. Voor legerleiders een strijd op eredivisieniveau. Mondiale verantwoordelijkheid? Het is onverantwoordelijk om zo’n risicovol besluit te nemen. Wees vrijheidslievend en optimistisch, maar je hoeft de sterke Amerikaanse verlangens niet altijd te helpen doordrijven. In de VS zijn onderzoekers deze week na drieënhalf jaar gestopt met de identificatie van de slachtoffers van de aanslag van 11 september 2001. De beschadigde DNA-monsters uit de puinhopen leveren met de huidige stand van het DNA-onderzoek weinig informatie meer op.

246

247

Dit dagboek begint een beetje op een Oera Linda Boek te lijken. Het kan door mij en anderen tot in lengte van dagen worden voortgezet. Het hoeft niet telkens te worden overgeschreven. Dat doet de computer automatisch. Het geschrevene wordt niet bedreigd door wateroverlast. Wel door virussen. De diskette met het in 2000 geschreven artikel voor de Heerenveense Courant, heb ik vorige week dinsdag geopend en bleek een virus te bevatten. Maar de tekst blijkt vijf jaar later niet te zijn aangetast. De belangrijkste reden om het verhaal nu af te sluiten is deze: ik wens mijn dagboek in evenwicht te houden met het levensverhaal van Rits. Biografie en dagboek zijn dan geautoriseerd door beide hoofdpersonen. Maandag 28 februari 2005. Corrie belt op mijn mobiele telefoon. Monique neemt op. Corrie weet eerst niet wie ze aan de telefoon heeft. Rits is overleden. Ze weet nog niet de ware toedracht waaraan hij overleden is. Ik ben bij een buurvrouw en wordt opgehaald door Kim, de dochter van Monique. Ik heb direct Corrie teruggebeld en haar gecondoleerd met het overlijden van haar vriend. Kort daarna word ik door Arend gebeld. In Amsterdam weten ze dus ook dat Rits overleden is. Ik heb zijn dochter Ster gebeld. Zij is als eerste op de hoogte gebracht van het overlijden van haar vader. Rits is afgelopen zaterdagmorgen op zijn kamer naast het bed gevonden. Hij is in Wolfheze waarschijnlijk een natuurlijke dood gestorven. Ze heeft vreselijke brieven van hem uit Wolfheze gekregen en hem daarna niet meer opgezocht. Zijn huis in de Karel van Gelderstraat wordt al geruime tijd door een andere man bewoond. Tijdens mijn gesprek met haar word ik mobiel gebeld door Frans Jongmans. Ook hij weet al dat Rits van Kooten dood is. Ik vind het jammer dat Rits dit boek niet meer heeft kunnen lezen. De crematie is woensdag om 11.00 uur in het crematorium in Moscowa, Arnhem. De crematiekosten zullen volgens Ster gedragen worden door de gemeente Arnhem. Woensdag 2 maart 2005. Ik word om half acht wakker. Er is ’s nachts veertig centimeter sneeuw gevallen. Het is niet verantwoord om met de auto naar Arnhem af te reizen. Ik besluit op de fiets naar het station te gaan. De sneeuwruimers hebben de afgelopen nacht hun best gedaan, maar de strijd tegen de sneeuwval verloren. Met moeite bereik ik het station. De “Spits” wordt gewoon gratis uitgereikt. Het retourtje Heerenveen-Arnhem kost met voordeelurenkaart € 28,10. De trein uit Leeuwarden arriveert op tijd. Het is acht uur als ik in de verwarmde trein op weg ben naar de honderddertig kilometer zuidelijker gelegen stad Arnhem. Het blijkt dat de sneeuw vooral in Friesland is gevallen. Na de overstap in Zwolle valt er vanuit het treinvenster geen besneeuwd landschap meer te bewonderen. Binnen twee uur na vertrek ben ik op het station in Arnhem. Om kosten uit te sparen loop ik naar Moscowa, een leuke wandeling van drie kwartier, in lichte sneeuwval. Ik loop me de blaren in de schoenen, voor Rits. De blessure aan mijn voet is nog niet helemaal hersteld. Ik draag de schoenen die ik aanhad toen ik Rits voor het eerst in het cafeetje in Arnhem ontmoette. Bij het crematorium aangekomen maak ik kennis met mensen die ook afscheid van Rits komen nemen. Ster arriveert, met moeder Christell, en enkele vriendinnen. Een aantal mensen heeft zojuist ook een herdenkingsdienst bijgewoond, welke om half tien voor Rits in Wolfheze is gehouden. Van Yvonne van Doorn-Mousset verneem ik dat Theo Niermeijer is vrijgesproken, maar dat hij ernstig ziek is geworden. Er zou zich bij hem pancreaskanker geopenbaard hebben. Het is opvallend dat veel oude vrienden van Rits niet gekomen zijn. De sneeuwval heeft hen er waarschijnlijk van weerhouden naar Arnhem te komen, maar het kan ook zijn dat ze niet op de hoogte zijn gebracht van zijn overlijden. Aan het eind van de sobere plechtigheid heeft Ster, met een redevoering voor zo’n dertig aanwezigen, op bewonderenswaardige wijze afscheid van haar vader genomen. Na afloop heb ik uitgebreid gesproken met de kunstschilder Hugo Bertels. Hij heeft Mafalda Marouf met Rits meegemaakt en noemt haar ‘de maîtresse’ van Dalí. Met Hugo ben ik in zijn auto meegereden naar het huis van Ster, om nog even na te

247

248 zitten. Hij heeft me daarna naar het station gebracht en me een poster van zijn werk meegegeven. Ook dat is netwerken. Ik ben om half vijf weer met de trein terug in Heerenveen. De mensen lopen op de besneeuwde straten. Veel scholen en bedrijven zijn vandaag dichtgebleven. Het openbare leven heeft een beetje stilgestaan. Als ik, na drie valpartijen met fiets en poster, thuiskom, zijn Elsbeth en Reinier al binnen geweest. Ze vermaken zich nu in de sneeuw. Bert Bouma Boa Media Heerenveen, maart 2005 De tien liefdesvitaminen of liefdesbehoeften. Uit: John Gray, “krijgen wat je wilt en willen wat je hebt”. 1. 2. 3. 4.

Vitamine S – Spirituele liefde en ondersteuning: mediteren Vitamine O – Liefde en ondersteuning van je ouders: Vitamine F – Liefde en ondersteuning van familie, vrienden en plezier hebben Vitamine G1 – Liefde en ondersteuning van gelijken en anderen zoals wij, die gelijke doelstellingen hebben 5. Vitamine Z – Liefde en ondersteuning van ons zelf 6. Vitamine R – Liefde en ondersteuning van intieme relaties, partners en romantiek 7. Vitamine A – Liefde en ondersteuning schenken aan iemand die van ons afhankelijk is 8. Vitamine G2 – teruggeven aan onze gemeenschap 9. Vitamine W – teruggeven aan wereld 10. Vitamine U – Liefde voor het universum Esoterische literatuur voor zelfverwerkelijking: Margot Anand: “De magie van Tantra”, 1995 Margot Anand: “Intimiteit en extase”, 2000 Deepak Chopra: “Quantum-genezing”, 1989 Deepak Chopra: “Balans in je leven”, 1990 Deepak Chopra: “Leven zonder grenzen”, 1991 Deepak Chopra: “Hoe wij God kunnen ervaren”, 2000 Deepak Chopra: “Leven in Overvloed”, 1995 Mihaly Csikzentmihalyi: “Creativiteit”, 1998 Laura Day: “Durf te vertrouwen op je gevoel”, 1997 Dethlefsen/Dahlke: “De zin van ziek zijn”, 1983-1995 David Fontana: “Leer te dromen”, 2004 Shakti Gawain: “Leven in het licht”,1986 Shakti Gawain: “Bespiegelingen in het licht”, 1988 Shakti Gawain: “Creatief visualiseren”, 1988 Shakti Gawain: “Rijk zijn”, 1997 Shakti Gawain: “Het pad der transformatie”, 1994 Shakti Gawain: “Intuïtie”, 2000

248

249 Shakti Gawain: “Ontwaken” “Bewust leven van dag tot dag”, 2002 John Gray: “Krijgen wat je wilt en willen wat je hebt”, 1999 Louise Hay: “Gedachten van innerlijke wijsheid”, 1991 Louise Hay: “Gebruik je innerlijke kracht”, 1992 Louise Hay: “Je kunt je leven helen”, 2001 Marie-Thérèse Lips : “Gedachten in beeld” André van Lysebeth: “Tantra”, 1988 Roy Martina: “Emotioneel evenwicht”, 1999 Osho: “Op de yogaweg”, 2004 Osho: “Op de weg die geen weg is”, 2003 Osho: “Gezondheid vind je in jezelf”, 2003 Osho: “Creativiteit: je eigen kracht beleven”, 2003 Osho: “Tantra Visie”, 2002 Osho: “Emoties: vrij van angst, woede en jaloezie”, 2002 Osho: “Het kleine Abc van liefde”, 2003 Osho Rajneesh: “Meditatie”, “Vrij zijn in het hier en nu”, 1989 Osho: “De stilte van woorden”, 2003 Osho: “Op de Zenweg”, 2004 Osho: “Tantra” “Leven in vrijheid”, 2003 Osho: “Het boek van zijn”, 2002 Osho: “Leven en sterven”, 2004 Osho: “In de zevende hemel… in de zevende hel”, 2004 Osho: “De psychologie van verlichting”, 2001 Osho: “De rebel”, 2002 Osho: “Het boek van niets”, 2005 Osho: “Osho Chakraboek”, 2001 Osho: “Het boek der geheimen”, deel 1, 2003 & 2004 Osho: “Het boek der geheimen”, deel 2, 2004 Harry Palmer: “Resurfacing”, 1994 Harry Palmer: “Leven vanuit vrije wil”, 1994 Patel /Jones: “Oog in oog met het leven”, 1997 Norman Vincent Peale: “Het geheim van positief denken”, 2003 Maya Phillips: “Uw emotionele kracht”, 2000 Anthony Robbins: “Stap in je grootsheid”, 1995 Ian Graham: “God is nooit te laat”, 1999 Colin Turner:” Het Eureka-principe”, 1999 Michael Sky: “De energie van emoties om je leven te veranderen”, 2004 Lyanla Vanzant: “Vind jezelf en de liefde die je nastreeft”, 1999 L. Ron Hubbard: “Dianetics: De moderne wetenschap van mentale gezondheid”, 1984

249

250

Trouw tot in den doet De auteur van ‘Trouw tot in den doet’ beweegt zich langs, op en vooral over de scheidslijnen tussen, journalistiek, mondelinge geschiedenis, psychologie, beeldende kunst en politieke filosofie. Aan de hand van het fascinerende levensverhaal van een kunstschilder en geleerde worden zowel persoonlijke als internationale geschiedenis op avontuurlijke wijze tot een biografische en autografische synthese gebracht. Met verrassende versmelting van Oosters en Westers denken. Een bijzonder openhartig tijdsdocument waarin de grenzen aan tolerantie en trouw middels gedachten en gevoelens op geheel eigen wijze worden weergegeven.

Met dank aan alle mensen die direct of indirect een bijdrage hebben geleverd aan het tot stand komen van dit boek. In alfabetische volgorde wens ik, naast Rits van Kooten, onderstaande mensen in het bijzonder te noemen: Anke van Baar, Ingolf Balzer, Koningin Beatrix, Daphne Beaudelaire, Hugo Bertels, Xavier Blanchot, Phil Bloom, Steven, Reinier en Elsbeth Bouma, Eef Brouwers, Marcel van Bergen, Rosine Bouler, Ans Bröcker, Cleo Campert, Gert Coopmans, Pierre Courbois, Ali-Riza Demiray, Peter Diem, Yvonne van Doorn-Mousset, Anne-Sophie Dusselier, Pieter Engels, Anne Gazeau-Secret, Kirill G. Gevorgian, Giovanni Ghiani, Jeroen Goeman Borgesius, Dr. Franck Gribling, Hajo Groenman, Mr. Jan van Haaren, Renie en Rudie Halman, Hans Hamers, Ruud Heinsius, Henk en Harma Hoekstra, Suzanne Holtzer, Arend ter Horst, Arjen Hoving, Jacqueline de Jong, Siobhan de Jong, Frans Jongmans, Cristell Kennedie, James Kennedy-Mc Cann, Ares Koopman, Ryo van Kooten, Ster van Kooten, Selina van Krieken, Pauline Krikke, Otto Kuipers, Ton van Laar, Adriaan Labout, Nancy Latour, Hennie van de Louw, Rinse en Zus Maat, Yuko Matsunaga, Louise Mensoif, Ruth van der Molen, Johan Mulder, Willem Nagelkerke, Theo Niermijer, Robert van Oosterom, Jojo Olivier-van der Kooi, Yuki Osada, Kyra Palen, Mr. J.P. Plasman, Raymond Perridon, Stanislav Petrov, Peter Plasman, Adriaan Raemdonck, Froukje Riemersma, Lili de Rochi, Mr. M. Russchen, Isabelle Roussel, Karel Schoetens, Ankhie Sibilia, Margo Sibilia, Gon en Wout Slikkerveer, Monique Slikkerveer, Marjolein Snippe, Jim Snider, Ernest Spits, Dick Streefkerk, Engelien Sytsma, Willeke van Tijn, Marten en Janneke Tulleners, Corrie Verhallen, Axel Vervoordt, Dr. Paul Vijver, Gerlof Volkers, Henny Vreeling, Dr. Sybolt de Vries, Dorien van der Waerden, Dr. Ria Wesche, Wim Willemse, Astrid Wolswijk Als ik iemand over het hoofd heb gezien bied ik daarvoor mijn excuses aan.

250

251

Geschreven door Bert Bouma

251