NIEUWSBRIEF
NVTAG
TA news Van de bestuurstafel Een nieuwe NVTAG voorzitter Ook 2004 was voor de NVTAG een mooi jaar. Twee interessante, drukbezochte, symposia: één over doelmatigheidsonderzoek (juni) en het volgende over kwaliteit van leven (november). Véél materiaal werd gepresenteerd en voor discussie was ruim gereserveerd die ook noodzakelijk bleek. Hartelijk dank aan de gastgevers: VUmc respectievelijk ZonMw en natuurlijk aan de organisatoren. Voorts weer een volgetekende cursus en een heldere en overtuigende spreker (Gordon Guyatt) –van wie de deelnemers maar niet genoeg konden krijgen- die wij mede dankzij steun van ZONMW uit Canada konden halen. Ook de MTA-prijs konden wij uitreiken – jury: bedankt!. Ons rapport over een masteropleiding HTA liep wat vertraging op maar komt waarschijnlijk dit voorjaar uit. De penningmeester meldt dat de financiën er behoorlijk uitzien en dat het ledental gestaag stijgt (naar ongeveer 250). Komend voorjaar viert de NVTAG haar 10-jarig bestaan met een tweedaags symposium in Maastricht en een programma dat U niet wilt missen. De beide dagen (donderdag en vrijdag, 26-27 mei) worden verbonden door een Feest zodat U niet té lang hoeft te slapen. De Maastrichtenaren gaan U iets aparts bieden! Zie elders in dit blad. Tegen die tijd is ondergetekende ruim 7 jaar bestuurslid, waarvan 3 jaar voorzitter. Dan wordt het tijd de voorzittershamer te overhandigen aan de brenger van een frisse wind. Het Bestuur zal U uiteraard een voorstel doen en hierover hoort U binnenkort uitgebreid méér. U kunt zelf ook kandidaat zijn: meldt U zich uiterlijk 1 mei 2005, vergezeld van 3 steunbetuigingen van sympathisanten (handtekeningen) schriftelijk aan bij de secretaris (Prof. Dr. J.L. Severens, capaciteitsgroep BEOZ, Universiteit Maastricht, Pb. 616, 6200 MD Maastricht). In verband hiermee of los hiervan: het Bestuur is natuurlijk altijd geïnteresseerd in leden die, al dan niet als bestuurslid, enige tijd hun schouders onder de NVTAG willen zetten. Ik hoor heel graag van U! Gerard Engel
Jaargang 10 Nummer 1 Februari 2005
Colofon Nieuwsbrief van de Nederlandse Vereniging voor Technology Assessment in de Gezondheidszorg (NVTAG) Eindredactie : Ir. K.J.M Janssen Redactieadres: Universitair Medisch Centrum Utrecht Julius Centrum, str 6.131 Postbus 85500 3508 AG Utrecht Telefoon 030-2538123 E-mail
[email protected] Commentaar en suggesties zijn welkom Secretariaat NVTAG: Prof. Dr. J.L Severens Universiteit Maastricht Fac. der Gezondheidswetenschappen Capaciteitsgroep Beleid Economie en Organisatie van Zorg (BEOZ) Postbus 616 6200 MD Maastricht telefoon 043-3881727 www.nvtag.nl
Inhoud • Van de bestuurstafel • Kandidatuur • Symposium 10 jaar NVTAG • Symposium Quality, Utility, Policy • Advanced course • MTA prijs 2005
PAGINA TWEE
Kandidatuur Erik Buskens Beste leden en bestuur van de NVTAG,
N
a uitvoerig afwegen heb ik besloten mij kandidaat te stellen voor het voorzitterschap van voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Technology Assessment in de Gezondheidszorg. Ter kennismaking wil ik kort mijn historie met de vereniging schetsen en trachten enkele ideeën en ambities kenbaar te maken.
S
inds de oprichting kende de vereniging slechts twee voorzitters, en beiden hebben zich zeer verdienstelijk gemaakt. Mike Bos was betrokken bij de oprichting en heeft zich lange tijd gekweten van zijn taak als voorzitter. Gerard Engel kwam in ‘98 het bestuur binnen als penningmeester en heeft alweer ruim drie jaar geleden de hamer overgenomen. Onder het voorzitterschap van Gerard hebben meerdere hooggewaardeerde cursussen plaatsgevonden, zijn de cursussen zelfs net als de symposia traditie geworden, en is een aanvang gemaakt met het inventariseren van de behoefte en wenselijkheid van een officiële opleiding en SMBWO registratie voor de MTA onderzoeker, om maar een paar hoogtepunten te noemen.
E
en jaar voor dat Gerard de voorzittershamer overnam heb ik mij bij het bestuur gevoegd als algemeen lid zonder portefeuille. Sindsdien heb ik getracht een bijdrage te leveren aan de vereniging, door het (mede)organiseren van symposia en cursussen, en door actief deel te nemen aan de discussies over bestuurlijke en meer algemeen strategische zaken. In de afgelopen jaren denk ik een goed beeld gekregen te hebben van- en over de vereniging, haar leden en hun belangen.
Z
o kan ik mij behoorlijk opwinden als ik merk hoe in Nederland doelmatigheidsonderzoek in de gezondheidszorg voortvarend en met een duidelijke visie gestalte heeft gekregen, om vervolgens veronachtzaamd te worden, en als wij niet oppassen meer dan 10 jaar te worden teruggeworpen. Met het wisselen van kabinetten en bewindslieden, en het almaar inkrimpen van budget voor onderzoek, dreigt Nederland haar positie aan de top weer te verliezen! Realiseert men zich niet dat het beleid vorm gegeven zou moeten worden op basis van gedegen onderzoek, wil men enige grip houden op doelmatigheid?
I
mplementatie is echter het nieuwe modewoord. De gangbare opvatting lijkt te zijn dat er inmiddels wel genoeg onderzoek is gedaan, en dat het hoog tijd wordt al die kennis in de praktijk te brengen. Hier gaat naar mijn mening de waan van de dag voorbij aan de niet aflatende stroom van vernieuwingen en innovaties, waarvan meestal niet duidelijk is wat daarvan de waarde is voor de Nederlandse gezondheidszorg. Ook levert deze insteek te weinig ruime om gangbare, c.q., reeds geïmplementeerde zorg ter discussie te stellen op het moment dat er aanwijzingen zijn dat de doelmatigheid te wensen overlaat. Daarmee wil ik beslist niet gezegd hebben dat implementatie geen aandacht zou verdienen. Het spreekt voor zich dat met snelle en efficiënte
implementatie van bewezen kosteneffectieve zorg, of het complement, uitbannen van bewezen inefficiënte zorg, veel gewonnen zou kunnen worden. Doelmatigheidswinst dus! Echter, aan de basis van ieder implementatietraject zou bewijs van doelmatigheid moeten liggen. Het lijkt een open deur, maar ik vrees dat de vele MTA onderzoekers, en namens hen de NVTAG, heel duidelijke signalen zullen moeten blijven afgeven dat het een niet zonder het ander kan. Op dat terrein zie ik voor de NVTAG een meer prominente rol dan voorheen.
E
en impressie die ik vanuit mijn eigen positie als MTA onderzoeker mee zou willen nemen betreft de betrekkelijk geringe kennis van de medicus practicus op het terrein van de doelmatigheid. Ik heb frequent en zeer vruchtbaar samengewerkt met vooraanstaande clinici van allerlei specialisaties. Bij hen heeft dit ertoe geleid dat zij het begrip doelmatigheid, zoals een MTA onderzoeker dat zou definiëren, met gemak hanteren. Echter, velen en wellicht vooral in een perifere setting hebben het niet graag over doelmatigheid van de zorg. Vooral niet als dat tot verschuivingen binnen het gezondheidszorgbudget zou kunnen leiden. Bovendien krijgt doelmatigheid weinig aandacht in het medische curriculum, zodat ook van de jongste generaties artsen nog weinig te verwachten valt. Sinds ik wetenschappelijk actief ben is het mij meer en meer duidelijk geworden dat het vaak moeilijk is, en wellicht soms ook teveel gevraagd, om over de belangen van de eigen patiënten en het eigen specialisme heen te kijken. Het groter belang van een toegankelijke en betaalbare zorg voor iedereen die behoeftig is wordt wellicht te gemakkelijk tot het domein van de politiek gerekend. Ik ben echter van mening dat ook de medicus practicus zich bewust zou moeten zijn van een brede maatschappelijke verantwoordelijkheid, inclusief verdelingsvraagstukken. De vereniging zou hier een rol op zich zou kunnen nemen als verspreider van het woord. Met andere woorden: MTA zou voor iedere professional de associatie moeten oproepen met zinvol en de moeite waard, in plaats van onbekend en onbemind, of erger, verfoeid en bedoeld om bezuinigingen te beargumenteren. Met geneeskunde en enkele jaren ervaring als (basis-)arts als achtergrond, en met een nauwe samenwerking met de praktiserende huisartsen en specialisten denk ik een van de ambassadeurs te kunnen zijn. Wellicht ook dat een officiële SMBWO erkenning zou kunnen bijdragen aan bekendheid bij de overige beroepsverenigingen.
T
en slotte zou ik mij kunnen voorstellen dat de NVTAG actief de rol van spreekbuis op zich neemt. De verwachtingen van de beleidsmaker enerzijds, de onderzoeker anderzijds, en tenslotte de praktiserende professional met de patiënten en hun belangen als derde/ vierde partij, lijken vaak dermate slecht afgestemd dat communicatie bij voorbaat gedoemd is te mislukken. Met de juiste vertegenwoordigers in het bestuur moet de juiste toon kunnen worden aangeslagen om hier iets aan te kunnen doen. Het bestuur zoals dat over de jaren heen wat wisselt van samenstelling, zou daarop wellicht wat gerichter geselecteerd kunnen worden.
PAGINA DRIE
K T
Cont. Kandidatuur Erik Buskens
ortom ik heb een aantal ideeën en plannen, en zou die de komende drie jaar graag samen met enthousiaste en gemotiveerde medebestuursleden trachten te realiseren of tenminste in gang te zetten. Uiteraard met behoud van de vereniging met haar waardevolle tradities en vooralsnog relatief bescheiden signatuur.
ot slot: wie is Erik Buskens? Hij is arts, afgestudeerd in Rotterdam in 1987, daar ook gepromoveerd in 1994, ondertussen ruim twee jaar klinisch werkervaring opgedaan, en geregistreerd als klinisch epidemioloog, en sindsdien werkzaam als MTA onderzoeker (Universitair Hoofdocent in 2004) bij het Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde, UMC Utrecht.
10 jaar NVTAG Dit jaar bestaat de NVTAG 10 jaar, op donderdag 26 en vrijdag 27 mei 2005 organiseert het bestuur een mooi tweedaags congres voor U in Maastricht.
De NVTAG laat haar jubileumvierders niet naar huis gaan zonder boodschap voor de toekomst. Een verrassende sessie biedt U misschien onverwachte vergezichten!
Wij nodigen een keur van sprekers uit, Nederlandse en buitenlandse coryfeeën. Aan de verleiding om er al iets van te onthullen ontkomen wij niet: Chris Henshall (Voorzitter van de mondiale vereniging, HTAi) komt, evenals John Gabbay (de leider van het Britse HTA-instituut te Southampton), de Berit Mörland (directeur Noorse nationale HTA-instituut) en Luc Bonneux (directeur van het kersverse Belgische Kenniscentrum). Dat kunt U niet missen! In hoofdlijn mag U het volgende verwachten:
De feestelijkheden zullen U beroeren en vooral ook gelegenheid geven om in bijzondere sfeer met collega’s bij te praten. Maar dat alles blijft nog even een verrassing.
Sessie 1: op welke manier zal MTA het meest effectief zijn? (voertaal Engels). Vier erkende experts uit het buitenland (zie boven) zullen hun verhaal doen over de slaag- en succesfactoren voor MTA onderzoek. Wanneer draagt MTA werkelijk bij aan de gang van zaken, en waar ligt dat dan aan? Waarom is een rapport effectief ? Ontbijtsessie: vrijdachochtend zijn dezelfde vier experts beschikbaar om een uur lang hun kennis en ervaring te delen met jonge weetgierigen! Sessie 2: wat heeft HTA in Nederland aan het beleid bijgedragen? Nederlandse kopstukken die van dichtbij kunnen beoordelen welke bijdragen van ons werk aan het beleid (macro en micro) werkelijk doorslaggevend waren. En wat zij hebben gemist. Deze vraag wordt belicht door de patiënten beweging, de zorgverzekeraar, het Universitair Medisch Centrum en het MTA-onderzoek. Sessie 3: wat werd van MTA projecten geleerd? Sinds ongeveer 20 jaar wordt in ons land MTA onderzoek uitgevoerd. In drie parallelle workshops wordt steeds één voorbeeld uitgediept: wat was het probleem, wat waren de bevindingen, wat is er mee gedaan, en – vooral – wat hebben wij van die ervaring geleerd? De workshops zullen gaan over: longtransplantatie, cholesterolverlagers, in vitro fertilisatie. Sessie 4: waar gaat het met HTA naar toe?
De NVTAG organiseert voor het eerst een tweedaags congres. Laat U aan elkaar en aan onze sprekers zien dat U erom geeft? Reserveer dan alvast de data en wacht op nader nieuws. En bekijk onze website: www.nvtag.nl. Binnenkort kunt U zich (on-line) inschrijven, om de kosten hoeft U het te laten, dat zult U zien. Het is voor de organisatie ondoenlijk om voor de deelnemers hotelfaciliteiten te regelen. We maken U daarom nu vast attent op de volgende websites: -
www.book-a-hotel-in-maastricht.com www.bookings.nl www.bookings.net www.travel-holland.com www.weekendcompany.nl www.hotals.com www.budgethotels.com www.beststay.com www.cheaphotelguide.com
De Universiteit Maastricht en het Academisch Ziekenhuis Maastricht heten U hartelijk welkom! Overbodig op te merken dat U in Maastricht ‘en marge’ van het Symposium ook het één en ander kunt beleven. Wij bekijken of de jaarlijkse cursus voor jonge leden aansluitend (of voorafgaand) georganiseerd kan worden. Gerard Engel, voorzitter
PAGINA VIER
Symposium ‘Quality, Utility and Policy
’
Het meten van kwaliteit van leven is cruciaal voor het vaststellen van de waarde van vele medische interventies, aldus ‘keynote’ speaker Gordon Guyatt van de McMaster Univeristy Hamilton te Canada. Hiermee opende Guyatt het symposium dat gezamenlijk door ZonMw en de NVTAG op 24 november 2004 werd georganiseerd. Het symposium werd bezocht door ongeveer 85 HTA-onderzoekers en beleidsmedewerkers.
De afsluitende sessie betrof twee onderzoeken naar de EuroQol. Foets (Erasmus MC) liet zien dat het gebruik van de EuroQol onder etnische minderheden zeer problematisch is en dat daar vooralsnog geen oplossing voor beschikbaar is. Krabbe (UMC St Radboud), tenslotte, toonde resultaten en kanttekeningen bij het schatten van een utiliteitsfunctie voor de EuroQol, specifiek voor de Nederlandse meerderheidsbevolking.
Tijdens dezelfde sessie pleitte Bonsel, hoogleraar Sociale Geneeskunde (AMC), voor het gebruik van gebruik van gezondheidsprofielen in plaats van de standaard QALYs. Van der Linden, reumatoloog (AZM) met ruime ervaring op het gebied van doelmatigheidsonderzoek, zette algemener vraagtekens bij het gebruik van utiliteiten. En tot slot stelde De Waardt (ministerie van VWS) dat kwaliteit van leven te subjectief is voor gebruik als criterium in individuele gevallen.
Voor wie het gemist heeft of nog eens na wil lezen: de meeste presentaties plus commentaar van de referenten zijn te vinden op de ZonMw website (www.zonmw.nl, en dan zoeken op NVTAG). Wilbert van den Hout, LUMC Karen Visser, ZonMw
Het middagprogramma begon met de uitreiking van de MTA prijs 2004 aan onderzoeker Stant (AZG), voor zijn pionierswerk op het gebied van economische evaluatie van niet-medicamenteuze behandeling van psychiatrische stoornissen. Hierop volgden presentaties van onderzoeksprojecten die gefinancierd worden door ZonMw. De eerste drie presentaties betroffen het meten van utiliteiten. Stiggelbout (LUMC) sprak over welke gezondheidstoestand het referentiepunt is dat patiënten innemen. Of veranderingen als winst of als verlies worden gezien, beïnvloedt volgens prospect theorie hoe bijvoorbeeld standard gambles worden beantwoord. Verschuren (UMCU) toonde dat het gebruik van holistische pijnprofielen kan leiden tot heel andere resultaten dan het standaard QALY model. Raat (Erasmus MC) toonde de resultaten van een onderzoek waarin een utiliteitsfunctie werd geschat voor de HUI3, specifiek voor kinderen.
Advanced Course ‘Economic evaluation of healthcare programs’ April 4 - 8, 2005, Institute for Medical Technology Assessment, Erasmus MC, University Medical Center Rotterdam
The Institute for Medical Technology Assessment organises an advanced course in ‘economic evaluation of healthcare programs’ from April 4 to 8, 2005. The objective of the course is to give the participants a better understanding of the key methodological issues in economic evaluation and quality of life assessment. This course is intended for those who already have some knowledge of economic evaluations and are involved in initiating, undertaking, managing or interpreting economic evaluations of health care programs, diagnostic and therapeutic interventions and medicines. The course includes a comprehensive coverage of all important issues in the methodology and practice of economic evaluation. The main design features of studies, such as costing methods, health-state measurement and
preference valuation, generalisation issues and integrating economic analyses with clinical trials and modelling, will be considered in this course. Each module will incorporate lectures, cases or computer exercises and group discussions. The course fee is EURO 1950 for the full week, or EURO 650 per day, including coffee, tea, lunch and the course dinner on Thursday. The number of participants in the course is limited to 20. The course will take place at the ‘Woudestein’ location of the Erasmus University in Rotterdam. The course programme and a registration form can be downloaded from www.imta.nl If you have any problems completing the registration form or if you have further questions, you can contact Mrs. Ineke de Klerk, by e-mail (
[email protected]), or by phone +31 10 408 85 71.
PAGINA VIJF
MTA prijs 2005 Het Bestuur van de NVTAG looft ook in het jaar 2005 de MTA-prijs voor jonge onderzoekers uit. Het Bestuur hoopt hiermee de verdere ontwikkeling van onderzoeksmethoden in de MTA aan te moedigen. Het gaat om een geldbedrag van € 350,-- en een wisselbeker. Mededinging staat open voor een ieder die: 1.
Eén artikel inzendt (mede) van zijn of haar hand, gepubliceerd in 2003 of 2004 in een tijdschrift dat is opgenomen in de ‘Science Citation Index’, waarin een originele bijdrage wordt geleverd aan de MTA-methodologie;
2.
Zorgdraagt dat deze bijdrage uiterlijk vrijdag 11 maart 2005 het secretariaat van de NVTAG1 bereikt; het bestuur stelt alle inzendingen in handen van een deskundige JURY;
3.
Lid is van de NVTAG;
4.
Niet ouder is dan 35 jaar2;
5.
Bereid is, indien aan haar of hem de MTA-prijs wordt toegekend, over het behandelde onderwerp voor de NVTAG een voordracht te verzorgen.
Belangstellenden kunnen het Reglement opvragen bij het secretariaat van de NVTAG. In het jaar 2002 werd de MTA-prijs gewonnen door Karen Visser (Rotterdam) in 2003 door Jan Oostenbrink (Rotterdam) en in 2004 door Dennis Stant (Groningen). NVTAG, p/a prof. dr. J.L. Severens Universiteit Maastricht, Faculteit GW, Capaciteitsgroep BEOZ Postbus 616 6200 MD Maastricht. 2 Personen die ouder zijn dan 35 jaar kunnen niettemin meedingen indien zij niet langer dan 5 jaar professioneel actief zijn op het vakgebied, dit ter beoordeling door de jury. 1
