't Knottekistje Contactblad van de familie Knot(t)nerus nr. 12 - december 2004
VOORWOORD Eén van de aantrekkelijke functies van 't Knottekistje is dat het kan dienen als 'doorgeefluik' van goede waar. In het doorgeven van hetgeen in de keuken met zorg werd toebereid en wat rond de eettafel met gretigheid wordt verorberd, speelt het doorgeefluit een belangrijke rol. Nog steeds kijken we verlangend uit naar wat in de keuken van onze voorouders en van onze huidige generatie tot stand werd en wordt gebracht, om daarmee gesterkt verder te kunnen trekken. Graag blijven we een beroep doen op medewerkers 'in de keuken' van vandaag, om de maaltijd te helpen voorbereiden! Om te beginnen wordt uw aandacht gevraagd voor de tulpenbollen-broeier in onze familie, Otto uit Nieuwolda, die ons een interessant kijkje gunt in zijn bollenbedrij f. Natuurlijk ontbreekt een aanvulling op de genealogische gegevens, bijeengebracht door Nico uit Zeist, ook nu niet. Om een volgende uitgave van 'Het Blauwe Boekje van het Nederlands Patriciaat' mogelijk te maken, waarvoor wel belangstelling blijkt te bestaan, zijn meer exacte persoonsgegevens nodig. Hierover ontvangt u nog een vragen-lijst van Nico. Het dagboek van ds. J. G. Knottnerus (Grebbelinie 1939-1940) is inmiddels verschenen. U vindt in dit blad een fragment en een beschrijving over dit dagboek, van de hand van zijn kleinzoon George W. uit Ede, die ook enkele gedichten (voor het eerst) publiceert! Het dagboek is overigens nog te bestellen bij BDU-uitgeverij of bij uw boekhandel. Een initiatief van Paul en Kitty Knottnerus uit Almere om de zegelringen in de familie te inventariseren wordt graag onder aller aandacht gebracht. Tijdens de laatste bestuursvergadering heeft het bestuur zich gebogen over de plaats en het tijdstip van onze volgende familiereünie. Houdt u vast de datum van 8 oktober 2005 hiervoor vrij. In de loop van het komende jaar ontvangt u nader bericht. Het ligt in de bedoeling bij de organisatie ook een activiteit voor kinderen op te nemen, zodat jongere gezinnen ook in staat zijn om aan de reünie deel te nemen. Wanneer er belangrijke familiestukken zijn, zoals foto's van weleer en/of andere bezienswaardige documenten, dan houdt Nico zich bijzonder aanbevolen om daarmee een overzicht samen te stellen.
Het bestuur zou ook graag in contact komen met kandidaten voor een bestuursfunctie, omdat het 'gezond' is wanneer er geregeld 'nieuw bloed' door de aderen van 'onze Boom' vloeit. Gelukkig werd inmiddels een kandidaat gevonden, die bereid is in het bestuur zitting te nemen. Tijdens de komende reünie hoort u nader over onze bestuurssamenstelling. Ook aandacht voor de financiën van onze Stichting en als voorzitter wil ik deze paragraaf van harte aanbevelen . . . Wij hopen dat, ook met deze uitgave van 't Knottekistje u aan uw trekken bent gekomen en gesterkt door deze maaltijd, die beoogt smakelijk, voedzaam en licht verteerbaar te zijn, kracht hebt opgedaan om het nieuwe jaar met moed en vertrouwen tegemoet te treden. Alleszins goede feestdagen gewenst, met name voor hen, die ons aller medeleven nodig hebben! Titia TULPENBOLLENTEELT
Bollenbroeier Otto Knottnerus. Foto: Dennis F. Beek Nevenactiviteit: tulpenbollenteelt en tulpenbroeierij op water. De tulp is natuurlijk een echte lentebode. In januari begint het seizoen en het gaat door tot Pasen. Dan wordt het weer mooi weer, en gaan de mensen in hun tuintjes wroeten. Voor ons als akkerbouwers is dat ideaal. In de winter ligt het werk op het land vrijwel stil. Dan is de bol-
lenbroeierij een ideale combinatie. Tegen de tijd dat de laatste bloemen rond 18 april uit de kas komen, beginnen de voorbereidingen op het nieuwe seizoen voor het akkerbouwbedrijf weer. Ik zit in een maatschap met mijn vader. Een tweede tak is voor ons noodzaak, want de akkerbouw alleen levert niet genoeg op voor twee gezinnen. Voor ik bij de tulpen uitkwam, heb ik van alles gedaan. In de bouw gezeten, aardappels gesorteerd bij collega-boeren, wortels gewassen. Hartstikke leuk allemaal, veel meegemaakt; maar ik zou het niet altijd willen blijven doen. Zoals we het nu hebben georganiseerd, is het bedrijf weer levensvatbaar.
Waterbroei Vier jaar geleden ben ik al begonnen met de tulpenbollenteelt op 3,5 hectare zeeklei bij Uithuizermeeden. Via de bollenteelt kwam ik uit bij de waterbroei, het in bloei trekken van tulpen op bakken water. Dat biedt de bollenteler een stukje verlenging van z'n teelt, 's Winters als het werk in de bollen stil ligt, haal je zo toch inkomsten. Voor je de broeierij in de vingers hebt, ben je wel even bezig. Er is veel dat mis kan gaan. Ik heb dan ook eerst twee seizoenen in loondienst bij een collega-broeier gewerkt. We hebben hier achter de boerderij een grote loods gebouwd met broei- en koelcellen en een kas. Een forse investering, die je bovendien in één kwartaal per jaar moet terug verdienen. Maar we hebben er vertrouwen in. In januari zijn we begonnen. Eerlijke markt Er gaan hier nu dagelijks 12.000 tulpen - tien verschillende soorten -de deur uit, naar de veilingen in Rijnsburg en Eelde. Dagelijks zijn we met een paar man bezig met het plukken en veiling-klaarmaken van de bloemen. Daarnaast heb ik 's zaterdagshulp van scholieren voor het 'opprikken' van nieuwe bollen op waterbakken. Elk weekeinde gaan er weer 80.000 nieuwe bollen de broeicel in. Daar staan ze eerst twee tot drie weken bij een temperatuur van 7 graden om te bewortelen. Daarna duurt het twintig tot vijfentwintig dagen voor ze in de kas tot bloei komen bij 15 a 16 graden. We kunnen hier 2 miljoen tulpen per jaar produceren, maar we zijn in dit eerste jaar rustig begonnen, met zo'n 1,2 miljoen bloemen. Het mooie van de tulpen is ook dat het een hele eerlijke markt is. In de landbouw maken wij niks anders mee dan boterbergen, graan over schotten en marktregulerende voorschriften en subsidies. Er zit nooit eens een keer een plusje in; je kunt als akkerbouwer al bijna tevoren je saldo berekenen. In de bloemen maak je je product klaar, de volgende morgen staat het voor de klok, vraag en aanbod bepalen de prijs, alles moet weg en de volgende dag is de markt weer schoon. Dat is een hele pure vorm van handel.
VELDPREDIKER IN MOBILISATIETIJD In de periode augustus 1939 tot mei 1940 was Jan George Knottnerus (Hervormd predikant te Varsseveld) gelegerd te Veenendaal waar hij in het 10e Infanterieregiment de positie bekleedde van majoor-veld-prediker. In deze periode hield hij trouw een dagboek bij. Zijn zoon Bartholomeus Johannes Knottnerus bewaarde het manuscript in een ladekast totdat de twee handgeschreven cahiers werden herontdekt. Een drietal historici die geïnteresseerd waren in het onderwerp en de geschiedenis van de Grebbelinie, stoften het geheel af en zetten er hun tanden in. Het was een klus het geheel te ontcijferen want hoewel sierlijk, was het handschrift nauwelijks leesbaar. Zij wisten ook een uitgever, BDU te Barneveld, te interesseren en het resultaat is een schitterende uitgave die het dagboek met veel respect aan de vergetelheid ontrukt. In zijn beschrijving gaat J. G. Knottnerus uitgebreid in op de legerorde, het lot van petoetelingen (militairen die soms door gering vergrijp in 'de bak' waren geraakt) en de samenwerking met zijn collega veld-predikers van gereformeerde en R.K. huize. Al lezend wordt duidelijk dat hij een heuse 'oecumene avant la lettre' beoefende. Ook het sociaal karakter van de dominee komt duidelijk tot uiting door zijn vele gesprekken met officieren en generaals en correspondentie met ministers en de opperbevelhebber, om het lot van mensen en misstanden recht te zetten althans gunstig te beïnvloeden. Ook blijkt dat de dominee er wel van houdt om zich af en toe met muts met majoorsbies en in uniform te laten vereeuwigen bij de fotograaf. Tussen de bedrijven door voert hij een lange pennenstrijd om zijn zoon Loet van Sergeant tot Vaandrig bevorderd te krijgen wat zowaar uiteindelijk
lukt. Uiteindelijk en onvermijdelijk wordt het dan toch bloedige ernst als de onneembaar geachte Grebbelinie wordt bestookt door de Duitsers. Een citaat: "10 mei 1940. Uit oorlogsdroom wakker - spring uit bed -allemaal vliegtuigen - vlak over ons huis - Duitsche. Wat is er aan de hand? Vlug aangekleed; naar de staf- graad 4. Overste vraagt mij zijn zoon naar Den Haag te brengen. Ik zal het gaarne doen. Bouma vraagt me of ik Tine en kleintje meeneem. Om 4 a 5 uur op weg: Wat een tocht;
onderweg constateren wij den oorlog. God beware ons - ook mijn vrouw en kinderen. Toch blijf ik geloven, dat we op een of andere manier nog voor het allerergste bewaard zullen worden. Haal mevrouw Bouma. Ghijs is al ingestapt. Naar Den Haag - onderweg almaar vliegtuigen - bij Den Haag situatie tusschen mitrailleur en vliegmachine. Bij Laan van N.O. doode kapitein in auto. Alexanderkazerne gebombardeerd. Na eerst Ghijs aan zijn moeder afgeleverd te hebben, die zeer blij was, verder met Tine door; kan niet. Duitschers bij de Deil - wij terug - luchtraid bij Al.kazerne. Uit auto in huis gevlucht. Tine afgeleverd bij mevr. v/d Briel. Terug naar Veenendaal - kan overal door, hoewel ik geen zakboekje bij mij heb - wel legitimatie van de Overste - luchtgevechten bij Utrecht - in Zeist weer kopje koffie in Figi (niet betaald!), zal ik Veenendaal halen?.." Gelukkig haalt hij Veenendaal en later ook Varsseveld getuige het slot van zijn dagboek op zaterdag 25 mei: "24 Augustus 1939 begon de mobilisatie, 25 augustus ging ik definitief weg; 25 mei 1940 ging ik naar huis, dus precies op de dag af negen maanden. Alles is net een booze droom, ik zit weer gezond en wel temidden van mijn gezin.Een wonder Gods, dat ik wel zie maar niet doorgronden kan." Soli Deo Gloria, ' Veldprediker in Mobilisatietijd' dagboek van dominee J.GKnottnerus - Grebbelinie 1939-1940 met bijdragen van Martin Brink, Jan de Vries, Egbert Wolleswinkel. ISBN 90-808874-1-2 uitgave : Historische Vereniging Oud-Renswoude/Koninklijke BDU Uitgeverij B.V
DICHTBIJ Er was er eens een bij Geen hij maar een zij In werken had zij geen zin Wel in muze en in min Zij maakte mooie poëzie Dichtbij kwam ver Het volk vond haar een ster Uit alle hoeken en raten ja zelfs uit andere staten vloog men binnen Ook de Koningin viel het op Geroerd luisterde zij en zei: "Zie, een kunstenares zij is top Hoort die mooie zinnen. Wij hebben er een dichter bij."
George.WKnottnerus OUBOLLIGHEID OF TRADITIE? Voor sommige onder ons heeft de zegelring een speciale waarde die van vader op zoon wordt doorgeven. Mijn vader Lodewijk Frederik Arie Knottnerus heeft deze traditie altijd hoog gehouden. Er werd onderscheid gemaakt tussen oubolligheid en traditie: doen omdat iets hoort of het doorgeven van iets waardevol s, het levende oude! Hij vond datje er aan toe was om een ring te dragen als je de lessen van het leven een beetje toe kon passen, dat was met name: word gebruikt door anderen te dienen en gebruik niet wat anderen verdienen! In mijn jeugdige jaren vond ik dat dit nergens opsloeg. In de loop van mijn leven, eigenlijk pas toen mijn lieve vader niet meer onder ons was, viel bij mij pas het kwartje. Deze ring, die ik van hem geërfd heb, draag ik met een bepaalde trots en niet van kijk mij nu met mijn gouden ring, want als je het zo ziet is het een lelijk ding. Met de trots waar wij als gezin Knottnerus allemaal voor stonden en van hetgeen wat mijn ouders ons hebben bij gebracht. Dat is een waarde die werd uitgebeeld in de zegelring: een soort noblesse oblige.
Met deze zelfde trots heb ik de zegelring ook overgedragen aan mijn echtgenote, die mij door één van de moeilijkste periodes van mij leven heeft geholpen. Toen dit achter de rug was kreeg zij van mij op onze trouwdag de zegelring van de familie Knottnerus. Als ik nu naar de generatie van mijn vader kijk (die nu nog in leven is) komt de vraag bij me op: zijn zij ook opgevoed met deze filosofie? Het zou toch jammer zijn als zij die overlijden dit stukje nalatenschap niet meer kunnen overdragen aan een familielid? Het zal dan in een laatje verdwijnen met de filosofie van de zegelring. Het is een eer om een zegelring te krijgen van een oude Knort die de ring altijd met liefde en respect gedragen heeft. Als de Stichting familie Knottnerus nu eens een soort functie zou krijgen om te voorkomen dat de zegelringen niet in laatjes terecht komen maar bij een familielid, zou ik hier erg blij mee zijn. De Stichting geeft dan de zegelringen aan de jonge Knottjes zodat de filosofie van de zegelring voort kan leven. Dan krijgt "Consumor aliis serviendo" in mijn ogen een hele andere betekenis . . . Maar hoe regel je dat? Dat zou wellicht als volgt kunnen gebeuren, in vier stappen: 1. Familieleden die een niet gebruikte zegelring in de kast/la hebben liggen, kunnen dat doorgeven aan de secretaris van onze stichting. 2. Familieleden die belangstelling voor een zegelring hebben kunnen dat ook kenbaar maken aan de secretaris van onze stichting. 3. In latere Knottekistjes kan ook worden vermeld hoeveel zegelringen er in de aanbieding zijn, gesplitst naar dames en heren; 4. Indien er veel gegadigden zijn, kan in overleg met de aanbieder worden gekeken naar iemand die daarvoor het meest in aanmerking komt qua verwantschap, leeftijd, inkomen en/of andere overwegingen. Paul en Kitty Knottnerus
GENEALOGIE Hoewel ik vanwege zakelijke activiteiten en verhuizing, zoals ik vorig jaar al in 't Knottekistje schreef, weinig aandacht heb gegeven aan de vervolmaking van onze Genealogie, is het ook eenjaar geweest, waarin slechts weinig mutaties hebben plaats gehad. Ik heb een minimum aan geboorten en overlijden of huwelijken kunnen registreren. Alleen een enkele verhuizing. Komt dat omdat er zo weinig in de familie is gebeurd, of omdat vergeten is het door te geven? Van enkelen heb ik de vorig jaar gevraagde gegevens noodzakelijk voor mogelijke plaatsing in het Blauwe Boekje, gekregen. Het resultaat was echter zo minimaal dat ik besloten heb een enquêteformulier te ontwerpen en dat toe te sturen in de verwachting dat dat tot reageren uitnodigt. Van vrienden uit de USA en uit Noord Duitsland heb ik de vermoede verbindingslijn bevestigd gekregen. Er is een Remetius Knottnerus, geboren in Rysum (vlak bij Emden, Duitsland) met zijn ouders en broers en zussen in 1881 geëmigreerd naar lowa in de US. Nakomelingen zijn nog steeds aldaar in leven. Van de thuisblijvers leven enkele gezinnen in de omgeving van Hamburg. Van Dethmer Koppius - z'n moeder is een Knotnerus - kreeg ik een aantal foto's. Leuk die te ontvangen. Van de meesten is de geportretteerde wel bekend, maar er waren ook enkele waarvan men niet meer wist welke Knot(t)nerus dit zou kunnen zijn. En dat is het probleem ten volle uit. Bij de kleinkinderen zijn vaak nog familiefotoboeken met vele voorouders, maar kent men de grootouders nog als ze op jeugdige leeftijd zijn gefotografeerd? En wat van de overgrootouders? Daarom is het leuk als kopieën van deze foto's met naam en toenaam nu centraal bij de Stichting digitaal worden bewaard. Ik breek nogmaals een lans deze historische plaatjes, niet alleen van personen maar ook van gebouwen (kerken, boerderijen, etc.), in kopie ter beschikking te stellen. Nico Knottnerus
DE FINANCIEN VAN ONZE STICHTING Het afgelopen jaar, 2004, was een rustig jaar. Weinig inkomsten en weinig kosten. In 2003 waren er de genealogie-activiteiten en de reünie, waardoor het plaatje er toen heel anders uitzag. De verwachting is dat het saldo ongeveer € O,- zal zijn. Tegenover de vaste jaarlijkse kosten en de Knottenkistje-kosten staan een aantal ontvangsten voor ons familiekrantje, een aantal schenkingen, een aantal verkochte genealogie boeken en de creditrente van de bank. Echter 't Knottenkistje is nog steeds niet kostendekkend. Blijkbaar vindt een groot aantal familieleden het krantje niet interessant of heeft er geen geld voor over! Om in de toekomst u het krantje te kunnen blijven sturen wil het bestuur u dringend vragen om minimaal € 2,75 te storten als onkosten vergoeding voor 't Knottekistje. We kunnen ons niet voorstellen dat u er geen prijs meer op zou stellen!!! STICHTING FAMILIE KNOTTNERUS KvK nr. 41051278/KvK Centraal-Gelderland
NATUUR De frisheid in je longen is van damp is van dauw Morgen door merel bezongen Wij samen alleen tegen kou Een uur overdag een avonduur een uur nat een uur droog maakt je vrij opent wegen Geen grens deur of muur De akker glanst in gloed van avondrood en zomerzwoel Schemer door reebok begroet We weten straks is het koel De lucht buiten zacht of guur blauw of grijs de hemelboog avontuur in zon en regen adem je elk droog en nat uur
George W.. Knottnerus WIST U DAT... * De datum van de nieuwe reünie volgend jaar 8 oktober is? * De tulp een echte lentebode is? * Petoetelingen bajesklanten zijn? * Er bijenkunst bestaat? * Er onderscheid is tussen oubolligheid en traditie? * We een zegelringen-bemiddeling kunnen opzetten? * De familieberichtgeving niet altijd even vlot verloopt? * Er een enquête gaat komen? * De nestor van de Stichting u allen groet? * We alleen met uw financiële steun kunnen doorgaan? * De stok moet worden doorgegeven en er bestuursleden nodig zijn? * De natuur iets is om bij stil te staan?
