JAARVERSLAG 2015
PACKED vzw - Expertisecentrum Digitaal Erfgoed Delaunoystraat 58 bus 23 1080 Brussel België E:
[email protected] T: ++32 (0)2 217 14 05 M: ++32 (0)486 67 36 07
Inhoudsopgave INLEIDING ...................................................................................................................................... 4 DEEL 1: BEKNOPT VERSLAG .......................................................................................................... 5 1.1. ORGANISATIE EN ACTIVITEITEN ...................................................................................................... 6 1.2. ENKELE CIJFERS TER VERGELIJKING ............................................................................................... 10 1.3. CONCLUSIE .................................................................................................................................... 15 1.3.1. Inhoudelijke doelstellingen bereikt ........................................................................................ 15 1.3.2. Inkrimping personeelsploeg ................................................................................................... 15 1.3.3. Toenemende druk .................................................................................................................. 15 1.3.4. Gezond financieel beheer. ...................................................................................................... 16 1.3.5. Onzekere financiële toekomst ................................................................................................ 16 1.3.6. Noodzaak aan een digitale strategie en infrastructuur ......................................................... 17 DEEL 2: GEDETAILLEERD VERSLAG ............................................................................................. 18 2.1. KOPPELING VAN ACTIVITEITEN MET DOELSTELLINGEN ................................................................ 19 2.1.1. Operationele doelstellingen ................................................................................................... 19 2.1.2. Beknopt overzicht activiteiten ................................................................................................ 20 2.2. ORGANISATIESTRUCTUUR ............................................................................................................. 24 2.2.1. Bestuursorganen .................................................................................................................... 24 2.2.2. Personeel ................................................................................................................................ 24 2.3. SAMENWERKING ........................................................................................................................... 27 2.3.1. Samenwerking in Vlaanderen en België ................................................................................. 27 2.3.2. Internationale samenwerking ................................................................................................ 28 2.4. PROJECTEN .................................................................................................................................... 29 2.4.1. Digitaal-erfgoedprojecten Europa ......................................................................................... 29 2.4.2. Digitaal-erfgoedprojecten Vlaanderen en Brussel ................................................................. 33 2.4.3. Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox (CEST) ...................................................................... 38 2.4.4. OpenCultuurData ................................................................................................................... 42 2.4.5. SCART ..................................................................................................................................... 44 2.4.6. Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS ............................................................................ 46 2.4.7. Samenwerking met VIAA ........................................................................................................ 52 2.4.8. SOIMA 2015 ........................................................................................................................... 54 2.5. OVERLEG ....................................................................................................................................... 55 2.5.1. Cultureel-Erfgoedoverleg / Overleg Cultureel Erfgoed ........................................................... 55 2.5.2. Gebruikersgroep ‘Cultureel erfgoed en auteursrecht’ ............................................................ 55 2.5.3. Afstemmingsoverleg m.b.t. digitaal erfgoed ......................................................................... 56 2.5.4. Europeana Vlaanderen Overlegplatform ............................................................................... 56 2.5.5. Europeana Network ............................................................................................................... 56 2.5.6 Thematisch overleg van provincies i.v.m. thesauri ................................................................. 57 2.5.8. Taaluniecommissie Digitaal Erfgoed ...................................................................................... 57 2.5.9. Expertengroep Presto4U-praktijkgemeenschap Video Art, Art Museum and Galleries ......... 58 2.5.10. Overleg landelijke erkende expertisecentra en organisaties volkscultuur ........................... 58 2.5.11. Collegagroep digitale publieksbemiddeling ......................................................................... 58 2.5.12. Beoordelingscommissie Cultureel-erfgoedprojecten en Cultureel-erfgoedconvenants ....... 58 2.5.13. Digital Flanders .................................................................................................................... 59 2.5.14. Conceptnota cultureel erfgoed ............................................................................................. 59 2.5.15. UNESCO ................................................................................................................................ 59 2.5.16. Andere overlegbijeenkomsten en presentaties .................................................................... 59 PACKED vzw
Jaarverslag 2015
2
2.6. DISCURSIEVE ACTIVITEITEN ........................................................................................................... 60 2.6.1. Rubriek Uitgepakt in META .................................................................................................... 60 2.6.2. Sessie digitaal erfgoed op Informatie aan Zee ....................................................................... 60 2.6.3. Gastcolleges in hoger onderwijs ............................................................................................ 61 2.6.4. Andere PACKED-publicaties .................................................................................................... 61 2.7. ONDERSTEUNING .......................................................................................................................... 61 2.7.1. Loket (ad hoc) ......................................................................................................................... 62 2.7.2. Loket gesubsidieerde cultureel-erfgoedprojecten .................................................................. 65 2.7.3. Loket andere cultureel-erfgoedprojecten ............................................................................... 65 2.8. EXTERNE COMMUNICATIE ............................................................................................................ 66 2.8.1. Nieuwsbrief ............................................................................................................................ 66 2.8.2. PACKED-website ..................................................................................................................... 66 2.8.3. CEST-website .......................................................................................................................... 66 2.8.4. SCART-website ....................................................................................................................... 67 2.8.5. Kennisplatform Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS-website ..................................... 67 2.8.6. Website Scoremodel digitale duurzaamheid .......................................................................... 67 2.8.7. Website OpenCultuurData ..................................................................................................... 67 2.8.8. Website Digitising Contemporary Art .................................................................................... 67 2.8.9. Mobiele app CityQuest ........................................................................................................... 68 2.8.10. Archivering websites ............................................................................................................ 68 2.9. ALGEMEEN BEHEER ....................................................................................................................... 68 2.9.1. Rapportering aan algemene vergadering en raad van bestuur ............................................. 68 2.9.2. Werking raad van bestuur ..................................................................................................... 68 2.9.3. Personeelsbeheer ................................................................................................................... 68 2.9.4. Financieel beheer ................................................................................................................... 69 2.9.5. ICT-beheer .............................................................................................................................. 69 2.9.6. Archiefbeheer (fysiek en digitaal) .......................................................................................... 69 2.9.7. Beleid maatschappelijke en culturele diversiteit .................................................................... 70 2.9.8. Beleid duurzaamheid en ecologisch bewustzijn ..................................................................... 70 2.9.9. Aansluiting Vlaams Actieplan Armoedebestrijding ................................................................ 71
DEEL 3: TOELICHTING BIJ HET FINANCIEEL VERSLAG ................................................................ 72
3.1. Resultatenrekening ....................................................................................................................... 73 3.1.1. Winst/verlies .......................................................................................................................... 73 3.1.2. Kosten .................................................................................................................................... 73 3.1.3. Inkomstenstructuur ................................................................................................................ 74 3.2. Balans ............................................................................................................................................ 75
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
3
INLEIDING Het voorliggende jaarverslag is het jaarverslag van PACKED vzw voor het werkingsjaar 2015, het vierde jaar uit de beleidsperiode 2012-2016 waarvoor een werkingssubsidie door de Vlaamse overheid aan PACKED vzw werd toegekend als expertisecentrum digitaal erfgoed. In dit verslag werd gekozen voor een toetsing aan de doelstellingen voor 2015, zoals deze vastgelegd werden in het Actieplan 2015 (en de Beheersovereenkomst 2012-2016). Dit gebeurt aan de hand van een beschrijving van de activiteiten die in 2015 plaatsvonden. Ook activiteiten die niet waren voorzien in het Actieplan 2015 zijn opgenomen in dit jaarverslag. Eerst worden de doelstellingen en organisatiestructuur van PACKED vzw besproken; nadien volgen de samenwerkingen, de projecten, het overleg, de discursieve activiteiten, de ondersteuning, de externe communicatie en het algemene beheer. De financiële verantwoording sluit dit jaarverslag af.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
4
DEEL 1: BEKNOPT VERSLAG
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
5
1.1. ORGANISATIE EN ACTIVITEITEN Bestuursorganen Na het aantrekken van twee nieuwe bestuurders in 2014, bleef de samenstelling van het bestuur van PACKED vzw stabiel in 2015. Eind 2015 gaf Saskia Scheltjens haar bestuursmandaat terug omwille van haar jobwissel van UGent naar het Rijksmuseum Amsterdam. Haar vertrek en vervanging worden echter pas geformaliseerd in 2016. In 2015 waren er vijf bijeenkomsten van de Raad van Bestuur en een bijeenkomst van de Algemene vergadering. Personeelsploeg Eind 2014 gingen Noortje Verbeke en Loes Nijsmans uit dienst bij PACKED vzw. Ze werden vanaf 2015 door VIAA in dienst genomen. In januari 2015 startte zakelijk coördinator Annelies Van den Berghe, de eerste maanden nog halftijds maar vanaf 1 april voltijds. ICTmedewerker Joris Janssens verliet de organisatie op 13 maart 2015 en werd op 1 april vervangen door Pieter De Praetere. De rest van het jaar bleef de personeelsploeg stabiel. In 2015 telde PACKED vzw in totaal 8,2 voltijdse eenheden (VTE), terwijl dit in 2014 9,75 VTE was. De belangrijkste verklaring van deze inkrimping is het overnemen door VIAA van de projectmedewerkers Noortje Verbeke en Loes Nijsmans die voordien onder contract van PACKED vzw voor VIAA werkten. PACKED vzw heeft aandacht voor een maatschappelijk en cultureel diverse samenstelling van haar personeelsploeg. Het aantal vrouwelijke VTE’s is in 2015 verder gestegen en was in 2015 hoger dan het aantal mannelijke VTE’s. Het PACKED-team heeft ook nog steeds een internationale samenstelling: in 2015 waren vier nationaliteiten vertegenwoordigd onder de personeelsleden (de Belgische, Russische, Franse en Zweedse nationaliteit). De PACKED-medewerkers zijn nog steeds hooggeschoold; ze hebben allemaal minstens één universitair diploma. Ondanks de inkrimping van het personeelsbestand (van 9,75 VTE in 2014 tot 8,2 VTE in 2015)1 hebben we ervoor geopteerd om de functie van zakelijk coördinator, die in 2014 werd gecreëerd, te behouden. De belangrijkste reden hiervoor is dat de financiering van PACKED vzw door de aanvullende middelen sinds enkele jaren veel complexer is geworden, en de verantwoording ervan (zeker van Europese subsidies) meer tijd en gespecialiseerde kennis vereist. Projecten In 2015 waren de belangrijke projecten van PACKED vzw: • Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS: dit omvat de verdere uitbouw en onderhoud van de Toolbox en Richtlijnen voor Archief- en Collectiezorg in de Kunstensector (TRACKS), de uitvoering van pilootprojecten, de organisatie van een publieksevenement en verschillende vormingsactiviteiten; • het vervolgtraject Persistente identificatie met drie deelprojecten (Hoe word ik een data-uitgever?, Event-based objectbeschrijvingen en Linked Open Data publicatie met Wikidata); • de samenwerking met iMAL, met een de organisatie van de tentoonstelling Welcome tot he future!, de workshop Media Archeology in Practice en het symposium
1
Volgens de sociale balans was dit 9 VTE in 2014 en 8,3 TVE in 2015, maar deze cijfers stroken niet met de werkelijkheid. De gebruikte cijfers zijn een eigen berekening.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
6
•
•
Preservation and public access to born digital arts en de lezing From the CD-Rom revolution to the fututre of electronic publishing; de samenwerking met VIAA, met o.a. de medewerking aan het digitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog, de inventarisatie van het audiovisueel erfgoed uit de podiumkunsten- en muzieksector en de workshop Kwaliteitscontrole met QCTools; de Europese projecten PREFORMA, EuropeanaSpace en ATHENAPlus (alsook de administratieve afhandeling van het project Digitising Contemporary Art).
Het raakvlak van de werking van PACKED vzw met het domein van het onroerend erfgoed dat in 2014 ontstond is behouden, zij het minder uitgebreid. PACKED vzw was nog steeds een belangrijke partner in het project MEDEA, An online platform for the reporting, recording and virtual storage of archaeological metal-detecting finds from Flanders. Net als in 2014 werd een aantal vooropgestelde activiteiten vervangen door nieuwe (onvoorziene) projecten die het resultaat waren van bv. loketvragen, projectvoorstellen, en uitnodigingen. Het totale aantal projecten liep verder op van een 12-tal tot een 15-tal projecten. Men weet PACKED vzw als expertisecentrum digitaal erfgoed nog steeds goed te vinden bij samenwerkingen of projecten in diverse sectoren waarbij vragen rond digitalisering opduikt. Ook de vragen naar o.a. advies en ondersteuning stijgen nog steeds. In 2015 stegen de loketvragen verder tot ongeveer 150 (tegenover ongeveer 115 in 2014). De loketvragen blijven dus sterk mee de activiteiten van PACKED vzw bepalen; slechts zeer uitzonderlijk werd een vergoeding voor ondersteuning gevraagd – wanneer de vraag de basisdienstverlening oversteeg die we gratis kunnen leveren. PACKED vzw was in 2015 betrokken in drie Europese projecten, die al in 2013 of 2014 werden opgestart: ATHENAPlus, PREFORMA en EuropeanaSpace. Ook de administratieve afhandeling van Linked Heritage en vooral Digitising Contemporary Art, dat reeds afliep in 2013, kostte PACKED vzw als coördinator nog heel wat werktijd in 2015. Eind 2015 kwam daarbij de aankondiging van een financiële audit door de Europese Commissie over twee afgesloten projecten en één lopend project (Linked Heritage, Digitising Contemporary Art en EuropeanaSpace). Het vele voorbereidende werk voor deze audit, die in maart 2016 zal plaatsvinden, werd nog opgestart in 2015. PACKED vzw was in 2015 ook betrokken bij twee aanvragen in het H2020-REFLECTIVE-62015 programma, die echter niet gehonoreerd werden. Dat aanvragen nu minder succesvol zijn heeft vooral te maken met de sterke concurrentie en het beperkt aantal goedgekeurde projecten die relevant zijn voor het werkveld van PACKED vzw. In 2015 werk ook de voorbereiding opgestart van een Europese projectaanvraag die in 2016 zal worden ingediend, en er werd ook de voorbereiding van een andere Europese projectaanvraag opgestart die (voorlopig?) niet werd afgewerkt. Vorming In 2014 was aantal vormingsactiviteiten gestegen naar 20. In 2015 steeg dit lichtjes verder en organiseerde PACKED 23 vormingsactiviteiten. Het vormingstraject Duurzaam Digitaal Beheren in samenwerking met FARO, kende geen vervolg. PACKED vzw organiseerde daarentegen wel enkele vormingssessies in het kader van Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS. Ook als onderdeel van het vervolgtraject Persistente identificatie werden er vormingsactiviteiten georganiseerd. Verder ging PACKED vzw opnieuw in op de vraag van Heemkunde Vlaanderen naar vormingssessies voor haar doelgroep. Bijna de helft van de vormingsactiviteiten is onderdeel van het Europese project ATHENAPlus; ze vinden grotendeels plaats buiten België.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
7
Online aanwezigheid en adviesverlening PACKED vzw bleef online aanwezig met verschillende platformen. Momenteel onderhoudt PACKED vzw actief de volgende online platformen en tools • CEST – Cultureel Erfgoed Standaarden Toolbox (www.projectcest.be); • TRACKS - Toolbox & Richtlijnen voor Archief- & Collectiezorg in de Kunstensector (www.projecttracks.be), in samenwerking met het Firmament en met actieve ondersteuning van een aantal andere organisaties; • SCART-website over de preservering van audiovisueel erfgoed (www.scart.be); • OpenCultuurData (opencultuurdata.be); • Scoremodel Digitale Duurzaamheid (www.scoremodel.org, in samenwerking met Digitaal Erfgoed Nederland; • DCA-website (www.digitisingcontemporaryart.eu) en wiki (wiki.dcaproject.eu/index.php/Main_Page), ontwikkeld in het kader van het Europese project Digitising Contemporary Art; • de mobiele app CityQuest (www.cityquest.be), ontwikkeld in het kader van het Europese project ATHENAPlus; • PACKED-ruimte op GitHub (https://github.com/PACKED-vzw). Hiernaast is er ook nog de website www.packed.be, waarop informatie is te vinden over de organisatie PACKED vzw en haar verschillende activiteiten. Hierop worden ook nieuwsberichten gepost die betrekking hebben op het brede werkveld van PACKED vzw. Voor CEST werd er, door tijdsgebrek, in 2015 (net als in 2014) minder ingezet op de uitbreiding en actualisering van standaarden en tools maar bleven wel de actualisering en uitbreiding van website nog enigszins op peil. Er werd vooral tijd geïnvesteerd in de upgrade van de onderbouw van CEST. CEST werd in de tweede helft van 2015 inhoudelijk geëvalueerd (standaarden en tools) en technisch aangepast naar een Wiki zodat deze online toolbox gebruiksvriendelijker wordt voor zowel PACKED-medewerkers als externe gebruikers. De lancering van de nieuwe versie vond plaats in februari 2016. TRACKS kende een terugval wat de publicatie van nieuwe richtlijnen en tools betreft. Dit is logisch omdat 2014 het jaar van de lancering was. SCART kende een verdere terugval wat de publicatie van nieuwe content betreft, en dat is mede te wijten aan de grote tijdsbesteding aan de samenwerking met iMAL en VIAA, onderzoek in het kader van PREFORMA en de deeltijdse dienstbetrekking van PACKED-medewerker Emanuel Lorrain. De uitbreiding van de website opencultuurrdata.be viel in 2015 in belangrijke mate stil (net als in 2014). Er werden nog enkel nieuwe nieuwsberichten geplaatst, maar het opladen van nieuwe datasets stokte omdat er geen aanvoer van nieuwe datasets vanuit collectiebeherende instellingen was. In 2015 werd het Scoremodel Digitale Duurzaamheid nauwelijks verder verfijnd of aangevuld. PACKED vzw houdt ook nog de de projectwebsite en wiki online die zijn aangemaakt in het kader van het project Digitising Contemporary Art. Mede doordat dit project midden 2013 is beëindigd, wordt de content van deze website momenteel niet meer verder aangevuld en geactualiseerd. De verschillende websites worden veelvuldig gebruikt. Ze hadden in 2015 samen 50.084 unieke bezoekers. In 2014 waren er dit 39.125; er is dus een stijging van 28%. Deze stijging is te danken aan de bezoekers van TRACKS (was maar zeven maanden online in 2014) en SCART (stijging met 79%). Het Scoremodel Digitale Duurzaamheid en de mobiele app CityQuest buiten beschouwing gelaten, resulteerde dit in totaal in 151.577 pageviews; in 2014 waren er dit er 143.183. Er is dus een stijging van bijna 6% in het aantal pageviews, terwijl het aantal unieke bezoekers met 28% stijgt. Dit betekent dat het aantal pageviews per unieke bezoeker daalt, van 3,66, in 2014 naar 3,03 in 2015. Het is moeilijk om zonder bijkomend onderzoek een uitspraak te doen over de exacte oorzaak hiervan, maar een mogelijke oorzaak zou de terugval in de aanmaak van nieuwe content kunnen zijn.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
8
Disseminatie en communicatie Een belangrijk aspect van de disseminatie en communicatie van PACKED vzw is haar online aanwezigheid (zie hierboven). Het gewone jaarlijkse ritme van 10 nieuwsbrieven met telkens 10 à 15 nieuwsbriefitems werd aangehouden. In 2015 was een nieuwsbrief een zomernieuwsbrief waarin vooral aandacht werd besteed aan PACKED-taken die normaal gezien meer achter de schermen blijven, zoals de loketvragen. We hebben 109 nieuwe abonnees geregistreerd in 2015; in 2014 waren dit er 11.2 Opvallend is dat het aantal bijdragen die PACKED vzw levert aan publicaties van derden is blijven stijgen in 2015. Het grootste deel van deze bijdragen heeft betrekking op de afleveringen die PACKED vzw verzorgt voor de rubriek Uitgepakt in het tijdschrift META (VVBAD). Financiën De totale inkomsten van PACKED vzw bedragen in 2015 630.073,37 euro. Ze zijn 52.492 euro (7,7%) lager dan in 2014. Terwijl de structurele subsidies nagenoeg constant bleven, vormt de aanvullende financiering in 2015 opnieuw meer dan de helft van het totale PACKED-jaarbudget. De uitgaven van PACKED vzw bedroegen 546.420 euro. en zijn 142.379 euro lager dan in 2014 (20,7%). De personeelskosten bedroegen 83% van de totale kosten, in tegenstelling tot 69% in 2014.
2
In 2015 hebben zich ook 58 abonnees uitgeschreven.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
9
1.2. ENKELE CIJFERS TER VERGELIJKING Hieronder volgt een overzicht van enkele meetbare indicatoren m.b.t. de werking van PACKED vzw. Een toelichting over de cijfers die betrekking hebben op 2015 vindt u verder in dit verslag. Een toelichting over de cijfers die betrekking hebben op voorgaande jaren vind u in - jaarverslag 2012: http://www.packed.be/images/uploads/20130329_jaarverslag_2012_web_finaal.pdf - jaarverslag 2013: http://www.packed.be/images/uploads/20140403_jaarverslag_PACKED_2013_web.pdf - jaarverslag 2014 : - http://www.packed.be/images/uploads/publications/20150723_jaarverslag_PACKED_20 14_V2_DEEL1_beknopt_web.pdf - http://www.packed.be/images/uploads/publications/20150723_jaarverslag_PACKED_20 14_V2_DEEL2_uitgebreid_web.pdf Organisatiestructuur Bestuursorganen aantal leden RvB aan einde jaar
aantal leden RvB vertrokken aantal nieuwe leden RvB
aantal bijeenkomsten RvB aantal leden AV aan einde jaar
aantal bijeenkomsten AV Personeel 3
totaal aantal voltijdse equivalenten (VTE) gemiddeld aantal voltijdse werknemers gemiddeld aantal deeltijdse werknemers 4 aantal mannelijke voltijdse equivalenten 5 aantal vrouwelijke voltijdse equivalenten
2011 6
2012 6
2013 4
2014 6 (plus 1 expert als waarneme r)
/ /
0 0
2 0
5 8 (waarvan 6 RvBleden)
4 8 (waarvan 6 RvBleden)
4 6 (waarvan 4 RvBleden)
geen 2 (plus 1 expert als waarneme r) 4 8 (waarvan 6 RvBleden en 1 expert als waarneme r)
1 5 / 6,25 4 3 3 / 4,5 2 / 1,75
1 5 / 5,75 4 2 4 / 4,25 1 / 1,5
1 7 / 7,25 5 3 4 / 4,5 3 / 2,75
1 9 / 9,75 8 2 3 / 4 6 / 5,75
2015 6 (plus 1 expert als waarnem er) geen geen
5 8 (waarvan 6 RvBleden en 1 expert als waarnem er) 1 8,3 / 8,2 7 2 3,7 / 3,6 4,6 / 4,6
3
Het eerste cijfer is het cijfer opgenomen in de sociale balans, maar dit cijfer strookt niet met de werkelijkheid. Het tweede cijfer is een eigen berekening. 4 Idem. 5 Idem.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
10
aantal voltijdse equivalenten universitair onderwijs 6 (master) 7 aantal gepresteerde uren voltijdse werknmers 8 aantal gepresteerde uren deeltijdse werknemers 9 totaal aantal gepresteerde uren aantal gezamenlijke personeelsvergaderingen Activiteiten projecten lopende Europese projecten
nieuwe Europese project voorbereid lopende projecten in Vlaanderen Ondersteuning loketaanvragen 10 CEST totaal aantal wijzigingen aantal wijzigingen door PACKED-auteurs aantal wijzigingen door externe auteurs aantal gewijzigde pagina’s aantal bestanden opgeladen als bijlage aantal PACKED-auteurs aantal externe auteurs aantal geactualiseerde of toegevoegde informatie over standaarden aantal geactualiseerde of toegevoegde informatie over tools aantal toegevoegde termen glossarium aantal gewijzigde termen glossarium aantal nieuwe gevalstudies gepubliceerd aantal items CEST-blog aantal herwerkte richtlijnen TRACKS toegevoegde richtlijnen
0 / 6,25
0 / 5,75
0 / 7,25
0 / 9,75
0 / 8,2
7.737 2.415 10.152 5-tal 3
7.782 1.957 9.739 4-tal 2
10.062 1.868 11.930 8-tal 3
12.905 3.352 16.257 5-tal 3 (plus 2 afgelopen waarvan de adminstrat ieve afhandelin g nog liep)
0 4-tal
4 5-tal
4 10-tal
0 12-tal
11.126 2.449 13.575 8-tal 3 (plus 2 afgelope n waarvan de adminstr atieve afhandeli ng nog liep) 4 15-tal
20-tal 8.486 8.486 0 827 800 7 0 2.525
90-tal 1.363 1.363 0 287 84 7 4 71
95-tal 1.357 1.315 42 193 55 5 4 42
115-tal 1.403 1.197 206 281 31 7 5 0
150-tal 1.115 997 118 134 56 6 9 0
836
44
4
0
0
158 0 0 / 15 /
1 15 8 32 10 /
4 43 5 16 2 /
13 156 5 1 3 12 17 (7
0 16 2 0 2 0
11
6
Idem. De sociale balans vermeldt een ander cijfer, maar dit cijfer strookt niet met de werkelijkheid. 8 Idem. 9 Idem. 10 De cijfers voor 2011 geven een vertekend beeld omdat de CEST-website in 2011 werd gecreëerd. 11 Er werden geen nieuwe termen toegevoegd maar wel enkele tientallen termen herwerkt. 7
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
11
toegevoegde tools
/
/
/
toegevoegde praktijkvoorbeelden
/
/
/
toegevoegde activiteiten
/
/
/
toegevoegde nieuwsberichten
/
/
/
SCART 15 toegevoegde interviews 16 toegevoegde gevalstudies 17 toegevoegde artikels Vorming aantal door PACKED verzorgde vormingssessies i.s.m. FARO i.s.m. Heemkunde Vlaanderen i.s.m. Digitale Week i.k.v. Open Cultuur Data i.k.v. COMETA i.s.m. Graduaat Bibliotheekwezen en Documentaire Informatiekunde, SCVO Pestalozi i.s.m. IRO i.s.m. Gebruikersgroep Auteursrecht i.k.v. Archiefzorg Brusselse kunstinstellingen (i.s.m. AMVB) i.k.v. ATHENAPlus i.k.v. Persistente identificatie i.k.v. Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS i.s.m. VIAA i.s.m. iMAL Disseminatie / communicatie Artikels bijgedragen aan externe publicaties
/ / / 0 0 0 0 0 0
3 4 3 0 0 2 0 1 2
21 12 10 12 2 1 1 0 0
maanden) 13 30 (7 maanden) 14 12 (7 maanden) 8 (3 maanden) 18 (7 maanden) 4 1 1 20 2 0 2 19 0 0
0 1 /
2 0 /
0 0 /
0 0 2
/ / 0 0 0
/ / 0 0 0
/ / 0 0 0
9 1 0 0 0
21
4 5 9 25 1 1 1 0 18 3 0 1 0 0 0 0 20 0 9 3 5 1 1
12
Geschreven door een werkgroep die naast medewerkers van PACKED vzw bestaat uit medewerkers van Het Firmament, Resonant, CVAa, het Letterenhuis en AMVB 13 Waarvan er 20 werden geschreven door medewerkers van PACKED vzw en 10 door medewerkers van partnerorganisaties. 14 Waarvan er 9 werden geschreven door medewerkers van PACKED vzw en 3 door medewerkers van parternorganisaties. 15 Voor 2012 en 2013 geeft dit een vertekend beeld omdat een aantal bijdragen afkomstig zijn van de oude PACKED-website. 16 Voor 2012 en 2013 geeft dit een vertekend beeld omdat een aantal bijdragen afkomstig zijn van de oude PACKED-website. 17 Voor 2012 en 2013 geeft dit een vertekend beeld omdat een aantal bijdragen afkomstig zijn van de oude PACKED-website. 18 Het gaat om twee verschillende sessies, waarvan er één werd ontdubbeld. 19 Deze zitten voor 2014 vervat in de vormingsactiviteiten i.s.m. FARO. 20 Dit werd door ondervoorziene omstandigheden bij AMVB uitgesteld. 21 Slechts één van deze vormingen vond plaats in België (Brussel), de andere acht vonden plaats elders in Europa (Stockholm, Boedapest, Torunn, Vilnius, Boekarest, Zagreb, Girona, en Athene). Hiernaast werden ook plaatsbezoeken gebracht aan STAM Gent en M Leuven.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
12
aantal
3 11 120 9.032 48.093 2.164 (5 maanden) 51.636 (5 maanden) /
3 10 140 9.390 35.925 7.051
11 10 150 8.634 31.575 8.274
15 10 150 9.561 31.541 8.988
14 10 129 8.341 27.279 9.646
54.299
59.172
46.730
44.779
/
/
10.070
www.projectracks.be: pageviews
/
/
/
www.scart.be: unieke bezoekers
/
4.252
www.scart.be: pageviews
/
29.611
25.063
34.160
www.dca-project.be: unieke bezoekers www.dca-project.be: pageviews www.opencultuurdata.be: unieke bezoekers
/ / /
1.105 (2 maanden) 4.457 (2 maanden) 5.618 17.480 /
2.585 (7 maanden) 23.017 (7 maanden) 5.571
5.021 11.397 1.958
4.611 9.865 1.817
www.opencultuurdata.be: pageviews
/
/
5.435
3.144
www.scoremodel.be: unieke bezoekers
/
/
2.455
5.416
www.scoremodel.be: geregistreerde gebruikers
/
/
33
64
www.scoremodel.be: anonieme rapporten
/
/
176
147
/ / 197.726 euro 223.178 euro 420.904 euro 295.804 euro
/ / 257.687 euro 161.393 euro 419.080 euro 323.794 euro
6.225 19.781 2.252 (9 maanden) 11.743 (9 maanden) 1.289 (9 maanden) 120 (9 maanden) 281 (9 maanden) / / 286.650 euro 253.564 euro 540.214 euro 397.730 euro
/ / 288.656 euro 393.909 euro 682.565 euro 527.716 euro
172 238 274.396 euro 355.627 euro 630.023 euro 467.658 euro
Nieuwsbrieven aantal aantal items Websites www.packed.be: unieke bezoekers www.packed.be: pageviews www.projectcest.be: unieke bezoekers
www.projectcest.be: pageviews
www.projectracks.be: unieke bezoekers
www.cityquest.be: geregistreede gebruikers www.cityquest.be: aantal aangemaakte quests Financies inkomsten werkingssubsidie andere inkomsten totale inkomsten uitgaven loonkosten
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
32.350
9.947
13
andere kosten totale uitgaven resultaat resultaat van het boekjaar (gecumuleerd) over te dragen resultaat
PACKED vzw
109.218 euro 405.022 euro 17.894 euro 33.161 euro
Jaarverslag 2015
75.590 euro 399.384 euro 20.702 euro 53.862 euro
83.003 euro 480.733 euro 60.650 euro 114.512 euro
148.615 euro 676.331 euro - 6.234 euro 108.277 euro
96.762 euro 564.420 euro 65.603 euro 173.880 euro
14
1.3. CONCLUSIE 1.3.1. Inhoudelijke doelstellingen bereikt 2015 was het vierde werkingsjaar van de decretale periode 2012-2016 die nu verlengd wordt tot en met 2018. Globaal genomen was er in 2015 een verdere toename van de activiteiten van PACKED vzw; de verschillende operationele doelstellingen die worden vermeld in de beheersovereenkomst en het actieplan 2015 worden ruimschoots afgedekt door deze activiteiten. 1.3.2. Inkrimping personeelsploeg Net als de voorbije jaren getuigen de gegevens in dit jaarverslag enerzijds van een sterke ambitie en anderzijds van een goed beheer. Terwijl de werking van PACKED vzw in het verleden jaar na jaar verder werden uitgebreid, is ze in 2015 echter noodgedwongen voor het eerst ingekrompen. Dit is in grote mate het resultaat van de overgang van twee personeelsleden van PACKED vzw naar VIAA. Verder hebben we de aanwerving van een extra personeelslid (ter vervanging van Henk Vanstappen die in het najaar van 2014 vertrok) niet doorgevoerd. De reden is hiervoor is van financiële aard. Het was in 2015 bijzonder moeilijk om het budget voor 2016 rond te krijgen (dit was ook reeds in 2014 het geval voor 2015). Het actieplan 2016 is uiteindelijk bij de Vlaamse overheid ingediend met een te verwachten negatief resultaat van 146.564 euro. Er waren wel enkele mondelinge toezeggingen van de Vlaamse overheid voor (een voortzetting van) aanvullende financiering, maar hiervoor bestonden bij de opmaak van het actieplan 2016 nog geen formele, schriftelijke overeenkomsten. Ook bij de opmaak van dit Jaarverslag 2015 zijn deze overeenkomsten nog niet volledig rond. Omdat de decretale periode is verlengd tot en met 2018 en de onzekerheid over aanvullende financiering voor 2017 en 2018 zelfs nog groter is dan voor 2016 (door het mogelijke wegvallen van Europese subsidies en matching funds van de Vlaamse overheid), zijn we in 2015 nog meer dan voordien zeer voorzichtig geweest bij de besteding van onze financiële middelen. Deze voorzichtigheid heeft dus voor het eerst geresulteerd in de inkrimping van de personeelsbezetting van PACKED vzw. Desondanks hebben we geprobeerd om zoals voorheen zoveel mogelijk te voldoen aan de noden in ons werkveld (het cultureelerfgoedveld én het kunstenveld). Hierin zijn we ook geslaagd. Het aantal beantwoordde loketvragen, publicaties en het aantal vormingsactiviteiten is zelfs gestegen. 1.3.3. Toenemende druk De groei van PACKED vzw is nooit een doel op zich geweest, maar is noodzakelijk om tegemoet te komen aan het stijgende aantal loketvragen, projectvoorstellen, uitnodigingen, … In 2015 kwam de organisatie en het team onder druk te staan van de groeiende vraag in een situatie waarin uitbreiding (en zelfs behoud) van de ploeg financieel onmogelijk is. Dat dit onuitwisbare gevolgen heeft, blijkt duidelijk uit de verdere daling van de nieuwe content die we hebben kunnen publiceren op de eigen online platformen als CEST, TRACKS en SCART. Ongetwijfeld heeft dit nu (en in de toekomst) ook gevolgen voor het aantal bezoekers en pageviews. Doordat TRACKS in 2014 slechts zeven maanden online was en een stijgende interesse in SCART (mogelijk onder invloed van TRACKS), wordt dit PACKED vzw
Jaarverslag 2015
15
gedeeltelijk gemaskeerd in de cijfers van 2015. Het duidelijkst is de negatieve evolutie m.b.t. tot CEST, dat onderdeel is van het hart van onze organisatie. Men merkt de druk ook in het aantal CEST-gerelateerde projecten (voor onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten, zonder externe deadlines of andere verplichtingen) die in 2015 niet of slechts gedeeltelijk zijn uitgevoerd. Het op peil houden van de personeelsbezetting is voor een expertisecentrum cruciaal om de opgebouwde inhoudelijke expertise te behouden en te actualiseren. Als dit, zoals in 2015 het geval was, niet kan, wordt de organisatie in haar kern getroffen – zeker als er door de complexere financiering tegelijkertijd noodgedwongen moet geïnvesteerd worden in de zakelijke omkadering. 1.3.4. Gezond financieel beheer. Ondanks de sterke groei en het toenemende aandeel van de (onzekere) aanvullende financiering (o.a. uit Europese projecten) blijft PACKED vzw erin slagen om een succesvol beheer te voeren. De financiële situatie blijft gezond. Uit het positieve resultaat voor het boekjaar 2015 mag echter niet worden afgeleid dat PACKED vzw budgettair meer vet op het been heeft dan we verklaren in al onze recente financiële toelichtingen. Dit positieve resultaat is, naast een paar kleinere meevallers, immers grosso modo te wijten aan twee inkomstenposten, die niet structureel zijn en dus geen gunstige factoren op langere termijn vormen. 1) een uitzonderlijke inkomstenpost is het saldo van de structurele werkingssubsidie voor 2014 (zie de rekening 740101, bedrag 27.246,80 euro), dat de jaarrekening van 2015 eigenlijk een beetje vertekent. Op vraag van de Vlaamse overheid werden in 2015 de voorschotten en het saldo van de structurele subsidie anders geboekt dan sinds 2012 het geval was. Dit heeft een positief effect op het jaarresultaat, maar dit is maar eenmalig. 2) Een voorziening voor uitzonderlijke kosten van 36.150 euro als btw-regularisatie, werd niet opgevraagd door btw-administratie. Daarnaast waren er verschuivingen in beide richtingen (meer- en minder verworven inkomsten) in de Europese projectsubsidies en bijhorende matching funds van de Vlaamse overheid, waarbij het totaal van de aanvullende financiering wel hoger was dan voorzien. 1.3.5. Onzekere financiële toekomst De verlenging van het huidige decreet biedt PACKED vzw zekerheid over structurele middelen voor de komende drie jaar. Dit is positief, maar de belangrijke keerzijde is dat dit bedrag aan structurele werkingsmiddelen minder dan de helft bedraagt van het totale PACKED-budget. In 2015 was het aandeel van de aanvullende financiering dus met 57% opnieuw groter dan de structurele middelen (43%). Vertaald naar de personeelsbezetting zijn met andere woorden slechts iets minder dan 4 van de 8,2 VTE’s betaalbaar/houdbaar met ‘zekere’ structurele middelen. De gecumuleerde reserve kan niet gebruikt worden om de nochtans prangende nood aan een bijkomend inhoudelijk medewerker in te vullen. Zonder meer duidelijkheid over aanvullende middelen in 2017 en 2018, moeten wij als goed beheerder deze reserve aanhouden om bij dalende ‘andere inkomsten’ toch de huidige werking te kunnen consolideren, en de brug te kunnen slaan naar 2019, met een nieuw beleidsplan en nieuwe kansen. De afhankelijkheid van o.a. onzekere middelen E-cultuur en Europese projectsubsidies, dwingt ons tot een voorzichtige houding, terwijl de toenemende vraag aan ondersteuning en het onderhoud en actualisering van onze online platformen eigenlijk toch de aanwerving van een inhoudelijk medewerker vereist. PACKED vzw
Jaarverslag 2015
16
PACKED vzw zit dus door de verlenging van de subsidieperiode tot en met 2018 en de steeds complexere (en onzekere) aanvullende financiering in een financieel lastige positie. Enerzijds lijkt er een riante reserve te zijn opgebouwd (die zelfs groter is dan wat kan worden overgedragen naar een volgende subsidieperiode). Anderzijds kan deze reserve niet worden aangesproken om de personeelsploeg te versterken die door de gegroeide verwachtingen steeds meer onder druk komt te staan. De reden hiervoor is dat deze reserve nodig zal zijn wanneer er geen zekerheid komt over de nodige aanvullende financiering voor 2016, 2017 en 2018. Toch zal deze reserve niet volstaan om zelfs met het huidige omvang van de personeelsploeg het einde van 2018 te halen als er niet voldoende aanvullende financiering komt. 1.3.6. Noodzaak aan een digitale strategie en infrastructuur Terwijl PACKED vzw in 2011 als expertisecentrum digitaal erfgoed is gestart met voornamelijk aandacht voor de processen van het creëren, beschrijven, bewaren, online toegankelijk maken en uitwisselen van digitaal erfgoed, hebben we sinds 2012 gemerkt dat we hieraan ook het ontwikkelen van een digitale strategie of beleid (zowel op organisatieniveau als op landelijk niveau) en het hergebruik van digitaal erfgoed moeten toevoegen. Het ontwikkelen van een digitale strategie of beleid hebben we voorlopig nog meer op overkoepelend niveau gedaan dan op organisatieniveau. We hebben onze bijdrage op dit vlak geleverd in het kader van o.a. de werkzaamheden aan de Conceptnota cultureel erfgoed en Digital Flanders, een plan om samen met LIBIS en VIAA te komen tot een genetwerkte, gedeelde digitale infrastructuur voor cultureel erfgoed in Vlaanderen en Brussel. PACKED-coördinator Rony Vissers is eveneens lid van de Taaluniecommissie Digitaal Erfgoed. Op organisatieniveau hebben we vooral in de museumsector geprobeerd bij te dragen aan de ontwikkeling van een digitale strategie of beleid. We hebben dit gedaan door o.a. de samenwerking met VKC, CAHF en hun partnerinstellingen voort te zetten. Aan het hergebruik van digitaal erfgoed hebben we een bijdrage geleverd door o.a. het project Linked Open Data publicatie met Wikidata en de Europese projecten ATHENAPlus en EuropeanaSpace. Dat zowel de kunsten- als de cultureel-erfgoedsector de weg vinden naar PACKED vzw als expertisecentrum digitaal erfgoed is een goede zaak. Net als de voorbije jaren willen we dit beknopt verslag afsluiten met te stellen dat het vergroten van de expertise bij o.a. de collectiebeherende instellingen en de archiefvormers de beste garantie blijft om de digitaliseringskwaliteit en de digitale duurzaamheid te verbeteren. De expertise van PACKED vzw speelt een belangrijke rol, maar tegelijkertijd moet het duidelijk zijn dat de aanwezigheid van expertise bij PACKED vzw nooit een reden kan zijn om de expertise erbuiten niet te vergroten. Wanneer er door bepaalde segmenten van de cultuursector zelf niet meer wordt geïnvesteerd in de eigen expertiseopbouw zal dit blijven resulteren in de investering van digitaliseringsmiddelen die niet optimaal renderen en zal het moeilijk blijven voor PACKED vzw om als expertisecentrum op een efficiënte manier aan dienstverlening te doen. Naast de investering in expertise bij de collectiebeherende instellingen en archiefvormers dient er ook een investering komen in een digitale infrastructuur. De kosten hiervoor zijn collectiebeherende instellingen en archiefvormers zo hoog dat het enkel mogelijk is om dit overkoepelend aan te pakken. Zonder een dergelijke (gedeelde) infrastructuur zal de expertise die de afgelopen jaren bij PACKED vzw (en een aantal collectiebeherende instellingen en archiefvormers) is opgebouwd nooit optimaal renderen.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
17
DEEL 2: GEDETAILLEERD VERSLAG
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
18
2.1. KOPPELING VAN ACTIVITEITEN MET DOELSTELLINGEN 2.1.1. Operationele doelstellingen
De operationele doelstellingen van PACKED vzw zoals deze werden geformuleerd in het Actieplan 2015 en de Beheersovereenkomst waren: • OD 1: PACKED vzw heeft in onderzoeksprojecten (al dan niet internationaal) omtrent het aanmaken, ontsluiten, bewaren, delen en uitwisselen van digitaal erfgoed geparticipeerd of ze zelf geïnitieerd, en heeft de bekomen onderzoeksresultaten gedissemineerd naar de cultureel-erfgoedsector en andere belanghebbenden. Ze heeft hierbij een bijzondere aandacht gehad voor het cultureel erfgoed van musea, alsook voor audiovisueel erfgoed. • OD 2: PACKED vzw heeft haar website(s) verder uitgebouwd met als doel de informatie die ze over het aanmaken, ontsluiten, bewaren, delen en uitwisselen van digitaal erfgoed verzamelt, op een gebruiksvriendelijke manier met behulp van registers en werkinstrumenten ter beschikking te stellen van de cultureelerfgoedsector en andere belanghebbenden. PACKED vzw heeft hierbij een proactieve houding aangenomen, met een bijzondere aandacht voor het aanmaken en bewaren van digital born informatieobjecten in de cultureel erfgoed- en kunstensector. • OD 3: PACKED vzw heeft een reeks discursieve momenten omtrent aspecten van het aanmaken, ontsluiten, bewaren, delen en uitwisselen van digitaal erfgoed ge(co-) organiseerd. Hierop zijn vertegenwoordigers van de cultureel-erfgoedsector alsook andere belanghebbenden uitgenodigd. • OD 4: PACKED vzw heeft als loket gefungeerd waar cultureel-erfgoedinstellingen terecht kunnen voor advies en begeleiding over aspecten van het aanmaken, ontsluiten, bewaren, delen en uitwisselen van digitaal erfgoed. Indien PACKED vzw voor het beantwoorden van een bepaalde vraag zelf niet over de nodige kennis, ervaring en deskundigheid beschikte, heeft ze doorverwezen naar actoren die deze wel hebben. • OD 5: PACKED vzw heeft overleg geïnitieerd met diverse (binnen- en buitenlandse) partnerorganisaties en actoren uit het cultureel-erfgoedveld (o.a. FARO) en heeft geparticipeerd in (regionale, nationale en internationale) werk- en stuurgroepen en in overlegorganen op het vlak van het aanmaken, ontsluiten, bewaren, delen en uitwisselen van digitaal erfgoed. • OD 6: Om innovatie m.b.t. gebruik van nieuwe standaarden, technologieën en methoden voor het aanmaken, ontsluiten, bewaren, delen en uitwisselen van digitaal erfgoed mogelijk te maken, heeft PACKED vzw zowel instellingen uit het cultureelerfgoedveld alsook andere relevante partners betrokken bij projecten en acties, en bij overleg. Onderzoeksprojecten ter ontwikkeling van nieuwe kennis rond het aanmaken, ontsluiten, bewaren, delen en uitwisselen van digitaal erfgoed zijn opgezet over de institutionele en sectorale grenzen heen. • OD 7: PACKED vzw heeft de opbouw en de spreiding van kennis, ervaring en deskundigheid m.b.t. het aanmaken, ontsluiten, bewaren, delen en uitwisselen van digitaal erfgoed, alsook de acties met het oog op de erkenning en bewustmaking van de problematiek omtrent duurzame digitale bewaring en toegankelijkheid afgestemd met andere actoren uit het cultureel-erfgoedveld (met een bijzondere aandacht voor concrete taakafspraken met FARO).
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
19
•
•
•
OD 8: PACKED vzw heeft een bijzondere aandacht gehad voor een maatschappelijk en cultureel diverse samenstelling van het personeelsbestand en de raad van bestuur en zet activiteiten op rond diversiteit. Er is getracht om in de raad van bestuur een vertegenwoordiger op te nemen van de privaatrechtelijke archiefsector. Bovendien heeft PACKED vzw zich geëngageerd om proactief vorm te geven aan acties die vervat zitten in het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding en die betrekking hebben op hun doelstellingen. OD 9: PACKED vzw heeft in zijn werking de basisprincipes van duurzaamheid en ecologisch bewustzijn ingebouwd. Dit behelst onder meer constante aandacht voor de ecologische impact van de werking. Het behelst ook een duurzame werking, met kennisborging naast kennisdeling. In dit kader heeft PACKED vzw er ook voor gezorgd dat de omgang met gedigitaliseerd of digital born cultureel erfgoed op een duurzame manier verloopt. OD 10: PACKED vzw heeft zich geëngageerd om te waarborgen dat de website van de organisatie toegankelijk is. Dit betekent dat de website ook bruikbaar moet zijn voor mensen met een visuele, auditieve of motorische beperking. Indien PACKED vzw een nieuwe website heeft gebouwd, voldoet deze aan de ijkpunten van de AnySurfer-checklist.
Onder 2.4 tot 2.8 worden de activiteiten beschreven die voortvloeien uit deze operationele doelstellingen. 2.1.2. Beknopt overzicht activiteiten Het onderstaande overzicht toont hoe de verschillende PACKED-activiteiten in 2015 de verschillende vooropgestelde operationele doelstellingen hebben afgedekt. 2.4. PROJECTEN 2.4.1. Digitaal-erfgoedprojecten Europa 2.4.1.1. Digitising Contemporary Art (DCA) (doelstellingen 1 & 6) 2.4.1.2. ATHENAPlus (doelstellingen 1 & 6) 2.4.1.3. EuropeanaSpace, Spaces of possibility for the creative re-use of Europeana’s content (doelstellingen 1 & 6) 2.4.1.4. PREFORMA, PREservation FORMAts for culture information/earchives (doelstellingen 1 & 6) 2.4.1.5. Deelname aan voorbereiding van andere Europese digitaalerfgoedprojecten 2.4.2. Digitaal-erfgoedprojecten Vlaanderen en Brussel 2.4.2.1. Projecten n.a.v. subsidiedossiers 2.4.2.1.1. MEDEA, An online platform for the reporting, recording and virtual storage of archaeological metal-detecting finds from Flanders (doelstellingen 1, 4 & 6) 2.4.2.1.2. De Vlaamse middenstand met kar en wagen door het land (doelstellingen 1, 4 & 6) 2.4.2.1.3. Duiken in de machine (doelstellingen 1, 4 & 6) 2.4.2.1.4. Tekstaffiches - spiegel van het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog- fase 2 (doelstellingen 1, 4 & 6) 2.4.2.1.5. Advisering Digitizing the Corpus Rubenianum Ludwig Burchard (Rubenianum) (doelstellingen 1, 4 & 6) 2.4.2.1.6. Archief Theater aan Zee (doelstellingen 1, 4 & 6) 2.4.2.1.7. SODA fase 2 (doelstellingen 1, 4 & 6) 2.4.2.2. Samenwerkingstraject met CAHF, CVG, LUKAS en VKC 2.4.2.2.1. Hoe word ik data-uitgever? (doelstelling 1 & 6) 2.4.2.2.2. Event-based objectbeschrijvingen (doelstelling 1 & 6) PACKED vzw
Jaarverslag 2015
20
2.4.2.2.3. Linked Open Data publicatie met Wikidata (doelstelling 1 & 6) 2.4.2.2.4. Gelaagd licentiesysteem (doelstelling 1 & 6) 2.4.2.2.5. Registratiehandboek Hedendaagse Kunst (doelstelling 1 & 6) 2.4.2.3. Eigen internationaal cultureel-erfgoedproject (doelstellingen 1 & 6) 2.4.3. Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox (CEST) 2.4.3.1. Onderzoekstrajecten 2.4.3.1.1.Preservering van websites en andere born digital publicaties (doelstellingen 1, 2 & 6) 2.4.3.1.4. COMETA-datastructuur voor erfgoedcollecties (doelstellingen 1, 2, 6 & 7) 2.4.3.2. Ontwikkelingstrajecten 2.4.3.2.5. Open Data publicatie (doelstellingen 1,2, 5, 6 & 7) 2.4.3.2.6. MovE-invulboek (doelstellingen 1, 2, 4, 5, 6 & 7) 2.4.3.3. Platform kennisdeling 2.4.3.3.1. Actualiseren CEST-wiki (doelstellingen 2 & 6) 2.4.3.4. Vorming 2.4.3.4.1. Inleiding tot digitale preservering (doelstellingen 3, 4 & 6) 2.4.3.4.3. Technische workshops kwaliteitscontrole (doelstellingen 3, 4 & 6) 2.4.4. OpenCultuurData 2.4.4.2. Verrijking resultaten digitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog (doelstellingen 1, 4, 6 & 7) 2.4.4.3. Aansluiting bij Linked Open Data met Wikidata (doelstellingen 1, 4, 6 & 7) 2.4.4.4. OpenCultuurData-masterclasses (doelstellingen 3, 6 & 7) 2.4.4.5. OpenCultuurData-conferenties (doelstellingen 3, 6 & 7) 2.4.5. SCART 2.4.5.2. Medewerking aan tentoonstelling 'Welcome to the Future!', the floppy cd-rom revolution (doelstellingen 1 & 6) 2.4.5.3. Workshop Media Archeology in Practice (doelstellingen 3 & 6) 2.4.5.4. Symposium Preservation and Access to born-digital Culture (doelstellingen 3 & 6) 2.4.5.5. Case study report of the preservation of A las Cinco de la Tarde by Marie-Jo Lafontaine (doelstellingen 2 & 4) 2.4.5.6. Lezing: From the CD-Rom revolution to the fututre of electronic publishing (doelstellingen 3 & 6) 2.4.6. Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS 2.4.6.1. Continueren en opzetten van pilootprojecten (doelstellingen 1, 6 & 7) 2.4.6.2. Dienstverlening en sensibilisering kunstensector (doelstelling 4) 2.4.6.3. Onderhoud en aanvullen TRACKS-website (doelstelling 2) 2.4.6.4. Samenwerkingen uitbouwen (doelstellingen 1, 6 & 7) 2.4.6.5. Onderzoek naar archieven en collecties in de beeldende kunsten (doelstellingen 1, 6 & 7) 2.4.6.6. Samenwerking campagne Archiefbank Vlaanderen (doelstellingen 1, 6 & 7) 2.4.6.7. Workshop archief-en collectiezorg i.s.m. iMAL (doelstellingen 3 & 6) 2.4.6.8. Publieksevenement (doelstellingen 3 & 6) 2.4.6.11. Inventaris van audiovisueel en digitaal erfgoed in de kunstensector (doelstellingen 1, 6 & 7) 2.4.6.12. Stuurgroep In kaart brengen van het erfgoed van de podiumkunsten (doelstellingen 4, 5 & 7) 2.4.6.13. Archiefdoorlichtingen (i.s.m. Het Firmament) (doelstellingen 3, 6 & 7) 2.4.6.14. Werkgroep Kunstenerfgoed (doelstellingen 5 & 7) PACKED vzw
Jaarverslag 2015
21
2.4.6.15. Werkgroep Kunstenerfgoed Beeldende Kunsten (doelstellingen 5 & 7) 2.4.7. Samenwerking met VIAA 2.4.7.5. Opstart en deelname aan internationale gebruikersgroep MXF/JPEG2000 (doelstelling 4, 5, 6 & 7) 2.4.7.6. Deelname aan stuurgroep Nieuws van de Groote Oorlog (doelstelling 4, 5 & 7) 2.4.7.7 Workshop kwaliteitscontrole met QC Tools (doelstellingen 3 & 6) 2.4.8. SOIMA 2015 (doelstellingen 3, 6 & 7) 2.5. OVERLEG 2.5.1. Cultureel-Erfgoedoverleg / Overleg Cultureel Erfgoed (doelstelling 5) 2.5.2. Gebruikersgroep ‘Cultureel erfgoed en auteursrecht’ (doelstelling 5 & 7) 2.5.3. Afstemmingsoverleg m.b.t. digitaal erfgoed (doelstelling 5 & 7) 2.5.4. Europeana Vlaanderen Overlegplatform (doelstelling 5) 2.5.5. Europeana Network (doelstelling 5) 2.5.5.1 Europeana Task Force on Education (doelstelling 5) 2.5.5.2 Europeana Task Force on Local Networks (titel: ‘‘Connecting networks for collaborating and information sharing’ (doelstelling 5) 2.5.6 Thematisch overleg van provincies i.v.m. thesauri (doelstelling 5 & 7) 2.5.8. Taaluniecommissie Digitaal Erfgoed (doelstelling 5) 2.5.9. Expertengroep Presto4U-praktijkgemeenschap Video Art, Art Museum and Galleries (doelstelling 5) 2.5.10. Overleg landelijke erkende expertisecentra en organisaties volkscultuur (doelstelling 5 & 7) 2.5.11. Collegagroep digitale publieksbemiddeling (doelstelling 5) 2.5.12. Beoordelingscommissie Cultureel-erfgoedprojecten & Cultureelerfgoedconvenants (doelstelling 5) 2.5.13. Digital Flanders (doelstelling 5 & 7) 2.5.14. Conceptnota cultureel erfgoed (doelstelling 5) 2.5.15. UNESCO (doelstelling 5) 2.5.16. Andere overlegbijeenkomsten en presentaties (doelstelling 5) 2.6. DISCURSIEVE ACTIVITEITEN 2.6.1. Rubriek Uitgepakt in META (doelstelling 3 & 4) 2.6.2. Sessie digitaal erfgoed op Informatie aan Zee (doelstelling 3) 2.6.3. Gastcolleges in hoger onderwijs (doelstellingen 3 & 4) 2.6.4. Andere PACKED-publicaties (doelstelling 3 & 4) 2.7. ONDERSTEUNING 2.7.1. Loket (ad hoc) (doelstelling 4) 2.7.2. Loket gesubsidieerde cultureel-erfgoedprojecten (doelstelling 4) 2.7.3. Loket andere cultureel-erfgoedprojecten 2.7.3.1. TETRA-project ‘Towards a sustainable mobile tourism guide’ (Thomas More Memori) (doelstelling 4) 2.7.3.2. Tussen Schep en Sinte Pier (Erfgoed Rupelstreek) (doelstelling 4) 2.8. EXTERNE COMMUNICATIE 2.8.1. Nieuwsbrief (doelstellingen 2) 2.8.2. PACKED-website (doelstellingen 2) 2.8.3. CEST-website (doelstellingen 2) 2.8.4. SCART-website (doelstellingen 2) 2.8.5. Kennisplatform Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS-website (doelstellingen 2) 2.8.6. Website Scoremodel digitale duurzaamheid (doelstellingen 2) 2.8.7. Website Open Cultuur Data (doelstellingen 2) 2.8.8. Website Digitising Contemporary Art (doelstellingen 2) 2.8.9. Mobiele app CityQuest (doelstellingen 2) 2.9. ALGEMEEN BEHEER PACKED vzw
Jaarverslag 2015
22
2.9.1. Rapportering aan algemene vergadering en raad van bestuur 2.9.2. Werking raad van bestuur (doelstelling 8) 2.9.3. Personeelsbeheer (doelstelling 8 & 9) 2.9.4. Financieel beheer 2.9.5. ICT-beheer (doelstelling 9) 2.9.6. Archiefbeheer (fysiek en digitaal) (doelstelling 9) 2.9.7. Beleid maatschappelijke en culturele diversiteit (doelstelling 8) 2.9.8. Beleid duurzaamheid en ecologisch bewustzijn (doelstelling 9) 2.9.9. Aansluiting Vlaams Actieplan Armoedebestrijding (doelstelling 8) Een aantal van deze acties stonden niet vermeld in het Actieplan 2015. De volgende acties stonden wel vermeld in het Actieplan 2015 maar werden buiten de wil van PACKED vzw om slechts in veel mindere mate dan voorzien of helemaal niet gerealiseerd: 2.4.2.2.6. Modellastenboek en -procedures digitalisering (doelstelling 1) 2.4.2.2.7. Rechten klaren (doelstelling 1) 2.4.3.4.2. Duurzaam digitaal beheren (doelstellingen 3 & 6) 2.4.4.1. Publicatie datasets OpenCultuurData (doelstellingen 1, 4, 6 & 7) 2.4.6.9. Onderzoeksproject Het ontsluiten van archief als dading van Stefaan Decostere (doelstellingen 1 & 4) 2.4.6.10. Archiefzorg voor Brusselse kunstinstellingen (doelstellingen 3, 4, 6 & 7) 2.4.7.2. Voortzetting evaluatie m.b.v. Scoremodel digitale duurzaamheid (doelstelling 4) 2.4.7.3. Oproep digitalisering amateurformaten (doelstelling 4, 6 & 7) 2.4.7.4. Ingest digitale archieven van erfgoedcellen (doelstelling 1, 4 & 6 2.8.10. Archivering websites (doelstellingen 1 & 2) De volgende acties stonden wel vermeld in het Actieplan 2015 maar werden omwille van tijdsgebrek van de PACKED-medewerkers slechts in veel mindere mate dan voorzien of helemaal niet gerealiseerd: 2.4.3.1.2. Preservering van software (doelstellingen 1, 2 & 6) 2.4.3.1.3. METS (Metadata Encoding and Transmission Standard) (doelstellingen 1, 2 & 7) 2.4.3.2.1. Dataprofielen (doelstellingen 1,2, 5, 6 & 7) 2.4.3.2.2. Kwaliteitscontrole (doelstellingen 1,2, 5, 6 & 7) 2.4.3.2.3. Scoremodel digitale duurzaamheid (doelstellingen 1,2, 5, 6 & 7) 2.4.3.2.4. Preserveringsplannen (doelstellingen 1, 2, 5, 6 & 7) 2.4.3.3.2. Doelgroepenbevraging (doelstellingen 2, 6 & 7) 2.4.4.6. Open Data in beleid (doelstellingen 5 & 6) 2.4.5.1. Preservering games en cross-¬mediale toepassingen (doelstellingen 1,2,6) 2.4.7.1. Artikel Digitale duurzaamheid voor dummies (doelstelling 3) Enkele van deze acties worden terug opgepikt in 2016.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
23
2.2. ORGANISATIESTRUCTUUR 2.2.1. Bestuursorganen De Raad van Bestuur bestond op het einde van 2015 uit: • een onafhankelijke voorzitter: Frank Lubbers, gewezen hoofdconservator en adjunctdirecteur van het Van Abbemuseum, voorzitter van de adviescommissie van Museum Jan Cunen (Oss, NL), voorzitter van de Stichting Onomatopee (Eindhoven, NL), voorzitter van het Ton Smits Huis (Eindhoven, NL), freelance directeur Museum De Wieger (Deurne, NL) en zelfstandig tentoonstellingsorganisator en kunstadviseur; • Alexandra Pauwels, manager digitale informatie Museum M; • Veronique Despodt, onderzoeker digitale collectie S.M.A.K.; • Saskia Scheltjens, faculteitsbibliothecaris Faculteit Letteren en Wijsbegeerte UGent; (ontslagnemend) • Michel Vermote, coördinator van Archiefbank Vlaanderen; • Gerd Van Looy, directeur Ictus. • Sam Eggermont, zakelijk leider Kunstenpunt (als onafhankelijk adviseur zonder stemrecht). De Algemene Vergadering bestond in 2015 uit de leden van Raad van Bestuur, aangevuld met: • Jan(us) Boudewijns, stafmedewerker bij Museum Dhondt-Dhaenens; • Inge Schoups, stadsarchivaris van Antwerpen, voorzitster van de Raad van Bestuur van eDAVID vzw, en onder andere lid van de Beleidsraad van het Vlaams Architectuur Instituut en het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven, en van de Raad van Bestuur van het steunpunt FARO. De Raad van Bestuur kwam in 2015 bijeen op 30 januari, 25 maart, 25 juni, 8 oktober en 11 december. De Algemene Vergadering kwam in 2015 bijeen op 25 maart. 2.2.2. Personeel Rony Vissers coördineerde zowel PACKED vzw als de verschillende grote tijdelijke projecten waarin de organisatie betrokken is, en hij stippelde het globale beleid van de organisatie uit. Hij was ook actief op het vlak van de opbouw en de verspreiding van kennis, ervaring en expertise omtrent de digitalisering van cultureel erfgoed in brede zin. Hij vertegenwoordigde PACKED vzw in overlegorganen en in diverse werk- en adviesgroepen, en is ten persoonlijke titel ook lid van zowel de Beoordelingscommissie Cultureelerfgoedprojecten en Cultureel-erfgoedconvenants als van de Taaluniecommissie Digitaal Erfgoed. Rony is sinds januari 2009 in dienst bij PACKED vzw; hij werkte in 2015 voltijds. Hij werd voor het personeelsbeheer en het financieel beheer bijgestaan door zakelijk coördinator Annelies Van den Berghe. Annelies trad in dienst bij PACKED vzw vanaf januari 2015, de eerste maanden halftijds, en vanaf april voltijds. Naast het zakelijk beheer verzorgt zij ook de communicatie van PACKED. Tot midden 2014 werden het personeelsbeheer en het financieel beheer, naast andere taken, verricht door de coördinator en een andere PACKED-medewerker zelf. Mede door het voortdurend stijgende aandeel van de aanvullende financiering en de omvang van de organisatie is dit steeds moeilijker haalbaar. Barbara Dierickx was verantwoordelijk voor de taken van PACKED vzw in het kader van de projecten ATHENAPlus en EuropeanaSpace, alsook de administratieve afhandeling van de afgelopen projecten Digitising Contemporary Art en Linked Heritage. Zij volgde ook
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
24
nauwgezet alle ontwikkelingen op omtrent Europeana, en was medeverantwoordelijk voor het project OpenCultuurData. Barbara was actief op het vlak van de opbouw en de verspreiding van kennis, ervaring en expertise omtrent de digitalisering van cultureel erfgoed in de brede zin. Barbara is in dienst bij PACKED vzw sinds augustus 2008; zij werkte in 2015 voltijds. Emanuel Lorrain was actief op het vlak van de opbouw en de verspreiding van kennis, ervaring en expertise omtrent de archivering en conservering van audiovisueel erfgoed en complexe vormen van born digital erfgoed. Dit heeft zich in 2015 vertaald in o.a. de verdere uitbouw van de website www.scart.be, in onderzoek in het kader van de digitaliseringsprojecten van VIAA en de samenwerking met iMAL. Hij was ook verantwoordelijk voor de Franstalige communicatie van PACKED vzw. Emanuel is in dienst bij PACKED vzw sinds september 2009; hij werkte in 2015 deeltijds (⅗ VTE). Bert Lemmens was actief op het vlak van de opbouw en de verspreiding van kennis, ervaring en expertise in het kader van CEST (Cultureel Erfgoed Standaarden Toolbox), dat hij verder uitbouwde. Hij coördineerde ook, samen met Alina Saenko, het project Persistente identificatie en het vervolg erop, en de begeleiding van Vlaamse digitaal cultureelerfgoedprojecten. Hij vertegenwoordigde PACKED vzw in het project PREFORMA waar hij verantwoordelijk is voor werkpakket Requirements & Assessment. Bert is in dienst bij PACKED vzw sinds mei 2011; hij werkte in 2015 voltijds. Joris Janssens ging half maart 2015 uit dienst bij PACKED vzw. Hij was actief op het vlak van de opbouw en de verspreiding van kennis, ervaring en expertise in het kader van CEST en beheerde de technische component van de CEST-wiki. Joris was ook actief als ontwikkelaar in het project ATHENAPlus en ontwikkelde het TRACKS-kennisplatform. Daarnaast was hij ook verantwoordelijk voor de interne ICT. Joris was in dienst bij PACKED vzw van mei 2011 tot en met 12 maart 2015. Hij werkte in 2015 voltijds. Pieter De Praetere heeft Joris Janssens vervangen na diens vertrek. Hij was actief op het vlak van de opbouw en de verspreiding van kennis, ervaring en expertise in het kader van CEST en beheerde de technische component van de CEST-wiki. Pieter was ook actief als ontwikkelaar in het project ATHENAPlus en ontwikkelde verder het TRACKS-kennisplatform. Daarnaast was hij ook verantwoordelijk voor de interne ICT. Pieter trad in dienst bij PACKED vzw op 1 april 2015. Hij werkte voltijds. Sanne Van Bellingen was verantwoordelijk voor de coördinatie van het project Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS. In 2015 werkte zij vooral aan de inhoudelijke aanvulling en bekendmaking van de online toolbox en een reeks pilootprojecten. Zij was ook verantwoordelijk voor de coördinatie van de stuurgroep en de opstart van een werkgroep, alsook voor vormingsactiviteiten en een publiek evenement Sanne is in dienst bij PACKED vzw sinds juli 2013; zij werkte in 2015 voltijds. Nastasia Vanderperren was medeverantwoordelijk voor de realisatie van het project Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS, en vanaf mei 2015 ook meer en meer betrokken bij andere belangrijke PACKED-werven, zoals CEST, MEDEA en een aantal begeleidingstrajecten van gesubsidieerde cultureel erfgoedprojecten. Nastasia is in dienst bij PACKED vzw sinds februari 2014; zij werkte in 2015 voltijds. Alina Saenko is verantwoordelijk voor de realisatie van het project Persistente identificatie en het vervolgtraject, en coördineert het interne digitaal document- en archiefbeheer bij PACKED vzw. Zij is in dienst bij PACKED vzw sinds september 2013; zij werkte in 2015 deeltijds (3,5/5).
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
25
In 2015 bood PACKED vzw ook plaats aan vrijwilligers, jobstudenten en stagiairs. Nils Van Geele (student computerwetenschappen, VUB) werkte tijdens de zomermaanden mee aan de ontwikkeling van de Resolver (als onderdeel van het project Persistente identificatie) en de implementatie van de PACKED-dataprofielen in een simple CMS-registiesysteem. In het voorjaar van 2015 deed Clarissa Colangelo (studente Cultural Studies, KULeuven) een stage in het kader van het project ATHENAPlus. Tijdens de zomermaanden werkten Elise Ghyselen en Melissa Hodza aan het opzetten van een MOVIO-tentoonstelling voor respectievelijk Museum M Leuven en Zilvermuseum. Dit gebeurde in het kader van een vrijwillige, niet-schoolgerelateerde stage. Er wordt op regelmatige basis personeelsoverleg georganiseerd. In 2015 vonden er acht bijeenkomsten plaats; op 8 januari, 19 februari, 14 april, 9 juni, 9 juli, 8 september, 22 oktober en 1 december. Naast dit formele overleg was er op meer reguliere tijdstippen ook informeel overleg tussen de kleinere groepen van PACKED-medewerkers, vond een heel dialoogtraject over werklast en werkplanning plaats, en werden interne thematische cellen opgestart rond communicatie, onderzoek, ondersteuning en kennisdeling.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
26
2.3. SAMENWERKING 2.3.1. Samenwerking in Vlaanderen en België In het Actieplan 2015 werd samenwerking met andere instellingen in Vlaanderen vooropgesteld. Deze samenwerking werd gerealiseerd, en wordt continu uitgebreid en geïntensifieerd. In 2015 werkte PACKED vzw met de volgende Belgische partners in de Europese projecten Digitising Contemporary Art, ATHENAPlus en EuropeanaSpace: • Mu.ZEE; • argos; • MAC’s Grand-Hornu; • iMinds; • Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis; • Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België; • Katholieke Universiteit Leuven; • Openbaar Kunstbezit Vlaanderen (OKV). In 2015 werden vijf belangrijke samenwerkingen voortgezet: • de samenwerking met VIAA; • de samenwerking met VKC, CAHF, LUKAS en Collectie Vlaamse Gemeenschap; • de samenwerking met andere expertisecentra en steunpunten in het kader van Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS; • de samenwerking met VVBAD en Heemkunde Vlaanderen; • de samenwerking met CO7/Vlasmuseum, Karrenmuseum, Stadsarchief Gent en SKAR • -VUB / SMIT-VUB / Agentschap Onroerend Erfgoed in het kader van de uitvoering van gesubsidieerde erfgoedprojecten. De samenwerking met VIAA resulteerde in een samenwerking met een uitgebreid netwerk van content providers uit zowel de cultureel-erfgoedsector als de omroepsector. Voor de uitvoering van het project Linked Open Data publicatie met Wikidata werkte PACKED vzw samen met Wikimedia Nederland. De samenwerking met VKC, CAHF, LUKAS en Collectie Vlaamse Gemeenschap resulteerde in een samenwerking met hun aangesloten partners: • Mu.ZEE; • Middelheim; • S.M.A.K.; • M HKA; • KMSKA; • Groeningemuseum; • MSK. Binnen deze samenwerking werden in 2015 in het vervolgtraject Persistente identificatie de projecten Hoe word ik data-uitgever, Event-based objectbeschrijvingen en Linked Open Data publicatie met Wikidata uitgevoerd. De samenwerking in het kader van Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS resulteerde in samenwerkingen met PACKED vzw
Jaarverslag 2015
27
• • • • • • • • • • •
FARO; BAM; VTi; Forum voor Amateurkunsten; VAi/CVAa; Resonant; het Firmament; Archiefbank Vlaanderen; Agentschap Kunsten en Erfgoed; AMVB; Letterenhuis.
De samenwerking met VVBAD voor de jaarlijkse publicatie in hun tijdschrift META van een tiental artikels geschreven door PACKED-medewerkers werd voortgezet. Ook de samenwerking met Heemkunde Vlaanderen werd voortgezet. In het verleden omvatte die samenwerking enkel een bijdrage van PACKED vzw aan hun cursusreeks. Vanaf 2015 werd die uitgebreid met de jaarlijkse publicatie van twee artikels geschreven door PACKEDmedewerkers in hun tijdschrift Bladwijzer. Met CO7/Vlasmuseum werd het project Duiken in de machine voortgezet, met Karrenmuseum De Vlaamse middenstand met kar en wagen door het land, met Stadsarchief Gent Tekstaffiches - spiegel van het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog en met SKAR-VUB / SMIT-VUB / Agentschap Onroerend Erfgoed MEDEA. In 2015 werden ook samenwerkingen met AMVB (Soda Fase 2) en de provincies Oost- en West-Vlaanderen (MovE-invulboek) gestart die in 2016 worden voortgezet. We verwijzen u graag door naar paragraaf 2.5. OVERLEG, waar te lezen valt hoe PACKED vzw via diverse projecten en werkgroepen in 2015 samenwerkte met een groot aantal Vlaamse en Brusselse cultureel-erfgoedorganisaties. 2.3.2. Internationale samenwerking In het Actieplan 2015 werd niet alleen een samenwerking met andere instellingen in Vlaanderen vooropgesteld, maar eveneens een internationale samenwerking. Ook deze samenwerking werd verder uitgebreid en geïntensifieerd. In 2015 werden o.a. de volgende internationale samenwerkingen (verder) uitgebouwd met: • de partners in het DCA-consortium (zie paragraaf 2.4.1.1. Digitising Contemporary Art) en in het bijzonder de werkpakketleiders;22 • de partners in het ATHENAPlus-consortium (zie paragraaf 2.4.1.2. ATHENAPlus) en in het bijzonder de werkpakketleiders; • de partners in het EuropeanaSpace-consortium (zie paragraaf 2.4.1.3. EuropeanaSpace) en in het bijzonder de werkpakketleiders; • de partners in het PREFORMA-consortium (zie paragraaf 2.4.1.3. PREFORMA) en in het bijzonder de werkpakketleiders; • het Europeana-bureau (Nederland); • DEN - Digitaal Erfgoed Nederland; • het netwerk Open Cultuur Data Nederland; 22
DCA eindigde op 30 juni 2013, maar de adminstratieve afhandeling ervan liep nog in 2015.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
28
• • •
Wikimedia Nederland; de partners die betrokken waren bij de SOIMA 2015 summerschool en conferentie (zie paragraaf 2.4.8. SOIMA 2015); Brabants Kenniscentrum Kunst en Cultuur (bkkc) in het kader van Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS.
De samenwerking met deze organisaties en partners binnen het werkterrein van PACKED vzw vertaalt zich in de verschillende activiteiten en participaties (zie 2.4. PROJECTEN).
2.4. PROJECTEN Hier volgt een overzicht van de activiteiten uit 2015, inclusief degenen die niet a priori in Actieplan 2015 waren opgenomen. 2.4.1. Digitaal-erfgoedprojecten Europa 2.4.1.1. Digitising Contemporary Art (DCA) (CIP-ICT-PSP Call 4) PACKED vzw coördineerde het project Digitising Contemporary Art, dat officieel ten einde liep op 30 juni 2013. In de tweede jaarhelft van 2013 vond de finale review plaats. Pas begin 2016 (16 januari) ontving PACKED vzw de bevestiging dat er een betaling voor de laatste rapporteringsperiode zou plaatsvinden. De reden van deze laattijdigheid waren de aanslepende discussie met de Europese Commissie en haar bijkomende vragen in verband met kwaliteitscontrole van de gedigitaliseerde bestanden. Eind maart 2015 ontvingen we een gedetailleerde beoordeling van de aanvaarde kosten per partner. In de achterliggende berekening van de aanvaarde kosten, werden enkele parameters meegenomen waarvan PACKED vzw in het eerste kwaliteitscontrolerapport al had aangegeven dat deze onvoldoende betrouwbaar zijn (het ging daarbij om validatieresultaten van digitale bestanden met de JHOVE2-tool). Wegens vertrek van de toenmalige Project Officer werd het DCA-dossier intern ondergebracht bij Federico Milani, afdelingshoofd van DG Connect. Hij was nauwelijks op de hoogte van de ondertussen bezorgde documenten aan, of afspraken met, onze toenmalige Project Officer. Dit zorgde er mee voor dat er in 2015 nog steeds geen afronding van het DCA-project mogelijk was. De aanhoudende onbeslistheid rond de afsluiting had ook een impact op de Vlaamse matching funds die PACKED vzw voor dit project als budgethouder ontving. Aangezien deze middelen boekhoudkundig nog in 2013 moesten verwerkt worden, ontving PACKED vzw de resterende som aan matching funds voor zichzelf, argos en MU.ZEE reeds voor het einde van 2013. Deze middelen bleven geblokkeerd op een PACKED-rekening in afwachting van duidelijkheid over eventuele financiële gevolgen op basis van de beoordeelde projectresultaten. Ondertussen maande de Vlaamse overheid ons aan om een deel terug te betalen, terwijl de beslissing vanwege Europa nog steeds hangende was. Deze vordering werd on hold gezet in afwachting van meer duidelijkheid. Nu de uiteindelijke beslissing van de Europese Commissie de bezwaren van PACKED vzw grotendeels heeft aanvaard, dienen we enkel nog te wachten op de resultaten van de financiële audit die in maart 2016 plaatsvond om ook de afrekening van de matching funds af te ronden. Concreet betekende de verdere afwikkeling van het project Digitising Contemporary Art in 2015 een enorme onvoorziene investering van tijd en middelen door PACKED vzw. De bijkomende kosten voor deze enorme onvoorziene investering van tijd en middelen, werden nog steeds niet gehonoreerd door de Europese Commissie. De discussie hierover is nog PACKED vzw
Jaarverslag 2015
29
hangende. Einde maart 2015 is de financiële afwikkeling van het project Digitising Contemporary Art dus nog steeds niet afgerond. Partners: onder andere argos - centrum voor kunst en media, MU.ZEE, iMinds, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Brussel, MAC’s Grand-Hornu, Fundação Serralves, Fundació Antoni Tàpies en National Gallery of Iceland. 2.4.1.2. ATHENAPlus (CIP-ICT-PSP Call 6) Het project ATHENAPlus is gestart op 1 maart 2013 en eindigde eind oktober 2015. ATHENAPlus had drie hoofddoelen: • het aanleveren van grote hoeveelheden nieuwe content aan Europeana; • het verbeteren van doorzoekbaarheid en vindbaarheid van content in Europeana; • het experimenteren met verrijkte metadata en het hergebruik hiervan – toegespitst op verschillende gebruikersnoden en hun contexten (toerisme, scholen, onderzoekers) op basis van applicaties die in het project ontwikkeld worden en nadien met Europeana en andere (bv. nationale) aggregatie-initiatieven kunnen gekoppeld worden. PACKED vzw was co-leider van het werkpakket over de ontwikkeling van creatieve applicaties voor het gebruik van de content in de context van onderwijs, toerisme en virtuele tentoonstellingen. In dat kader werd in 2015 gewerkt aan de afwerking van CityQuest (een open source tool die via een eenvoudige online interface toelaat om een stadszoektocht te creëren langs erfgoedlocaties in de stad met behulp van een mobiele app en QR-codes) en SchoolTrip (een open source toepassing die jongeren toelaat om samen met een leerkracht een cultuurreis te organiseren). MOVIO, de tool die in het project ontwikkeld werd door META voor de realisatie van digitale tentoonstellingen, werd door PACKED vzw voorgesteld tijdens verschillende nationale en internationale trainings. De drie tools werden ook nog eens toegelicht tijdens bijeenkomsten van de Collegagroep digitale publieksbemiddeling op 24 november (zie paragraaf 2.5. OVERLEG). PACKED vzw was in het project ook verantwoordelijk voor het organiseren van trainings en het creëren van bijhorend instructiemateriaal om de projectpartners met de ontwikkelde applicaties te leren werken. Eén van de resultaten hiervan is de instructiewebsite http://wiki.athenaplus.eu. In 2015 organiseerde en leidde PACKED-medewerker Barbara Dierickx trainings in Riga (24 april), Tallinn (12 maart), Londen (18 mei, 24 juli en 30 september), Dublin (23 juli), Rome (21 oktober) en Brussel (3 februari, MuziekinstrumentenMuseum en 16 maart, collegagroep digitaal van de Erfgoedcellen). In 2014 vonden projectmeetings plaats in Riga (25-28 februari; plenaire projectmeeting) en Rome (20-21 oktober; plenaire projectmeeting en publieke final conference). PACKED vzw nam ook deel aan de tweede tussentijds review op 29 april in Brussel, en de eindreview van het project die plaatsvond in Luxemburg op 17 december. In 2015 organiseerde PACKED vzw samen met de andere Belgische projectpartners een ATHENAPlus-conferentie, die plaatsvond op 7 mei in het Koninklijk Museum voor Kunst en Geschiedenis. Hier vindt u een verslag van deze dag: https://athenaplus.wordpress.com/2015/06/18/digital-opportunity-or-necessity/ PACKED vzw trad naar OKV, de andere partner uit Vlaanderen in het project, ook op als budgetbeheerder bij de ontvangst van matching funds door de Vlaamse overheid. Partners: onder andere ICCU, KMKG, OKV en KIK-IRPA.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
30
2.4.1.3. EuropeanaSpace, Spaces of possibility for the creative re-use of Europeana’s content (CIP-ICT-PSP Call 7) Het doel van EuropeanaSpace is het vergroten en het verbeteren van het gebruik van de content van Europeana door de creatieve industrieën. Het project onderzoekt hoe de content zinvol kan hergebruikt worden, en welke voorwaarden moeten vervuld zijn om relevant hergebruik toe te laten. Dit resulteert in de ontwikkeling van drie lagen of omgevingen die samengevoegd worden in één Best Practice Network: • de ‘Technical Space’: een infrastructuurlaag die digitale content kan opslaan, ontsluiten, uitwisselen met Europeana en andere (gegevens)bronnen, …; • de ‘Content Space’: een online omgeving die het beheer van intellectuele eigendomsrechten, het labelen van content en het rechten klaren met het oog op hergebruik zal faciliteren; • de ‘Innovation Space’; een omgeving waarin er plaats is voor experiment, business modelling, en verschillende pilootacties waarbij o.a. bekeken wordt hoe de digitale content creatief kan (her)gebruikt worden in een marktomgeving. Zes Pilots en drie Demonstrators onderzoeken innovatieve modellen van contentgebruik in interactieve televisie, fotografie, dans, games, publicatie en cultureel erfgoed. PACKED vzw is samen met Exeter University leider van werkpakket 3 over intellectuele eigendomsrechten (Content Space: rights management for creative exploitation of Europeana content). In dat kader onderhield PACKED vzw regelmatig contacten met het IPR-team van Europeana om de activiteiten op elkaar af te stemmen. We woonden ook de Europeana Annual General Meeting bij op 3-4 november in Amsterdam. In januari 2015 leverde PACKED vzw het rapport D3.5 Labelling report - first edition op, en werkte mee aan D3.1-D3.3 Europeana Space: First Report on the Content Space and Legal Aspects. Tegen januari 2016 schreven we het rapport D3.6 Labeling report- second release (later hernoemd naar EuropeanaSpace perspectives on creation and re-use of digital cultural heritage material), dat begin 2016 bezorgd werd aan de Project Officer. Ook aan het rapport D3.2-D3.4 Europeana Space: Final Report on the Content Space and Legal Aspects werkte PACKED vzw mee (voornamelijk als peer reviewer). De overlegmomenten van werkpakket 4 (pilootprojecten) werden ook gevolgd om op de hoogte te zijn van de IPR-obstakels die men daarin tegenkwam, en deze te kunnen remediëren. Er was ook regelmatig intern overleg tussen WP3-partners Open Knowledge, Uni Exeter en PACKED vzw. PACKED vzw stond in het kader van werkpakket 3 ook in voor het opvolgen van de aggregatie van content naar Europeana, iets wat in nauw verband stond met de ontwikkeling van de technische WITH-infrastructuur door NTUA. Daarom volgden we de technische workshop in Brussel (23 maart) over WITH en de hands-on WITH tutorial sessie op 26 oktober. In werkpakket 5 (Innovation Space: valorisation and exploitation in the creative industries) leidt PACKED vzw de taak over goede praktijken en de demonstratie van innovatieve toegang tot content voor educatieve doeleinden. De resultaten van het werk van de demonstratorteams en de supervisie van PACKED vzw kan je vinden op de miniwebsite rond het onderwerp: http://www.europeanaspace.eu/education/
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
31
Eind januari 2016 zou er dan een eerste educational event plaatsvinden, in aanloop naar de hackathon rond Open & Hybrid Publishing in Athene: de Best Practices for Education Workshop (zie http://www.europeana-space.eu/thematic-workshops/22-january-2016-bestpractice-for-education-workshop/). Gedurende 2015 co-organiseerde PACKED dit evenement. De eerste voorbereidingen van een opvolger van dit evenement, ergens in het voorjaar van 2016, werden ook gestart. Omwille van de activiteiten in dit werkpakket maakte PACKED vzw ook deel uit van een taskforce van Europeana rond educatie (zie paragraaf 2.5.5.1 Europeana Task Force on Education). In 2015 woonden we de plenaire meeting bij in Coventry (3-4 maart), de IPR Workshop in Coventry (2 maart), de voorbereidingsmeeting van de Photo Hackathon met Waag in Leuven (21 april), de Photo Collection Day in Leuven (27 november) waar iedereen foto’s kon binnen brengen om deze te laten digitaliseren en door te geven aan Europeana, en de plenaire meeting in Tallinn (8-11 december). Partners: onder andere PROMOTOR, University of Exeter, Coventry University, KULeuven en iMinds. 2.4.1.4. PREFORMA, PREservation FORMAts for culture information/e-archives (P7 ICT Call 11) Het project PREFORMA omvat de aanbesteding van R&D-diensten voor de ontwikkeling van drie validatietools voor archiveringsbestanden op basis een referentie-implementatie van deze archiveringsbestanden. Het project selecteerde drie kleine tot middelgrote softwarebedrijven (SME’s) en financiert het onderzoek en de ontwikkeling van drie prototypes, die vervolgens door deze bedrijven met eigen middelen naar de markt worden gebracht. PACKED vzw bood in 2015 verdere ondersteuning bij de ontwerp- en de eerste prototypingfase van de drie validatiestools. PACKED vzw nam ook deel aan de review van het eerste werkjaar van het project dat gunstig werd geëvalueerd. PACKED vzw leidde een werkvergadering in Brussel rond de interoperabiliteit van de drie validatietools en nam deel aan de evaluatie van de eerste prototypes. Het projectteam kwam één keer fysiek samen in Pisa op 8 en 9 oktober 2015 voor een stand van zaken van het project. Partners: onder andere Riksarkivet, Fraunhofer-IDMT en PROMOTOR. 2.4.1.5. Deelname aan voorbereiding van andere Europese digitaal-erfgoedprojecten PACKED vzw ging actief op zoek naar mogelijkheden om vanaf 2016 te participeren in andere digitaal-erfgoedprojecten waarvoor in 2015 subsidieaanvragen moesten worden ingediend bij de Europese Commissie. PACKED vzw was betrokken in drie projectaanvragen. • LAM in a Box was een voorstel voor een kant-en-klare toolbox voor kleine en middelgrote bibliotheken, archieven en musea om hun collecties te digitaliseren, doorzoekbaar te maken, te verbinden en te ontsluiten. Call: H2020-REFLECTIVE-62015. • CODEC was een voorstel voor een Cultural Commons Framework dat het delen en hergebruik van digitaal cultureel erfgoed zou faciliteren. Het algemene doel was
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
32
•
•
samenwerking tussen erfgoedinstellingen promoten, en hergebruik van erfgoed uittesten in zes verschillende pilots. Call: H2020-REFLECTIVE-6-2015. Venere was een voorstel voor goeie praktijken rond digitale museumbeleving (‘virtual museums’). Het project borduurde verder op de ervaringen opgedaan in de projecten Minerva en ATHENAPlus, en wordt gecoördineerd door de MICHAEL Association (museumvereniging) en het Italiaanse Ministerie van Cultuur. Het voorstel werd begin 2016 ingediend, maar grotendeels in 2015 voorbereid. Call: H2020-SC6-CULT-COOP2016-2017. Samen met DEN en het Digital Heritage Center (Zweden) werd er in de tweede helft van 2015 ook gewerkt aan een projectvoorstel onder de noemer CORE. Het oorspronkelijke plan was om het projectvoorstel in te dienen in het kader van het subsidieprogramma Creative Europe. De deadline werd echter niet gehaald. Nadien is er nog overwogen om een projectvoorstel in te dienen in 2016 in het kader van het subsidieprogramma Horizon 2020 (zie hoger), maar omdat het projectvoorstel nog niet rijp genoeg was is dit niet gebeurd.
2.4.2. Digitaal-erfgoedprojecten Vlaanderen en Brussel
2.4.2.1. Projecten n.a.v. subsidiedossiers 2.4.2.1.1. MEDEA, An online platform for the reporting, recording and virtual storage of archaeological metal-detecting finds from Flanders MEDEA is een Hercules-project dat een online platform ontwikkelt voor de registratie van vondsten en waarnemingen met behulp van metaaldetectoren door amateurarcheologen. PACKED vzw ontwierp in 2015 het graph datamodel voor de registratie van metaaldetectievondsten, de use case beschrijvingen voor zowel de databank als de mobiele applicatie en de technische specificaties voor het lastenboek. PACKED vzw was ook nauw betrokken in de evaluatie en de opstart van het ontwikkelingsproces. De opdracht voor de ontwikkeling van het platform werd gegeven aan We Open Data en zal in 2017 definitief opgeleverd worden. Partners: SKAR-VUB, SMIT-VUB en Agentschap Onroerend Erfgoed. 2.4.2.1.2. De Vlaamse middenstand met kar en wagen door het land (Karrenmuseum) De Vlaamse middenstand met kar en wagen door het land is een ontwikkelingsgericht cultureel-erfgoedproject dat een omvattende typologie en hiërarchische boomstructuur opstelt van de bewaarde historische bespannen, of door menselijke kracht aangedreven ‘handels- en dienstvoertuigen’ in Vlaanderen. Het project maakt een inventaris en fotografeert een verzameling van maximaal 350 voertuigen en ontsluit deze via het websiteplatform van ETWIE en de online collectie Historische voertuigen in Vlaanderen op de website van het Karrenmuseum Essen. PACKED vzw maakt deel uit van de klankbordgroep die het project begeleidt, zette de RAWmoederbestanden om naar TIFF-archiveringsbestanden en JPEG-raadplegingsbestanden, verleende advies i.v.m. de opname van de typologie in het websiteplatform van ETWIE en maakte een eerste versie van een dataprofiel. PACKED vzw ondersteunde het Karrenmusem ook bij de opmaak van een subsidiedossier voor een vervolgproject.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
33
Partners: Karrenmuseum Essen, ETWIE, CAG, MOT en Openluchtmuseum Bokrijk. 2.4.2.1.3. Duiken in de machine (CO7/Vlasmuseum) Dit project is een praktisch experimenteel onderzoek dat, aan de hand van de digitalisering van drie machines, best practices ontwikkelt voor het gebruik van 3D-tekeningen in het beheer, de bewaring en de ontsluiting van industrieel en agrarisch erfgoed. In 2015 nam PACKED vzw nam deel aan de stuurgroep en aan een aantal werkvergaderingen ter voorbereiding van de projectaanvraag voor fase 2 van Duiken in de machine. PACKED vzw adviseerde met name omtrent de duurzame creatie en bewaring van 3D-tekeningen. Partners: Stedelijke Musea Kortrijk –Vlasmuseum, CO7, MIAT, CAG, ETWIE, CVAa, VIAA en Overleg Cultuur Regio Kortrijk. 2.4.2.1.4. Tekstaffiches - spiegel van het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog- fase 2 (Stadsarchief Gent) Dit project is een ontwikkelingsgericht cultureel-erfgoedproject dat collecties tekstaffiches uit de Eerste Wereldoorlog lokaliseert, inventariseert, digitaliseert en duurzaam bewaart en ontsluit naar een zo ruim mogelijke gebruikersgroep. In 2015 nam PACKED vzw nam deel aan de stuurgroep en adviseerde met name omtrent de duurzame creatie en bewaring van gedigitaliseerde tekstaffiches. Daarnaast droeg PACKED vzw bij aan de studiedag Back tot the future: Wereldoorlog I en digitalisering op 27 november 2015 met een sessie en debat rond de toekomst van gedigitaliseerde bronnen uit Wereldoorlog I. Partners: Stadsarchief stad Gent, Provinciale Archiefdienst West-Vlaanderen, FARO, Archiefdienst stad Aalst, Archiefdienst stad Lier, Universiteitsbibliotheek Gent, In Flanders Fields Museumen VIAA. 2.4.2.1.5. Advisering Digitizing the Corpus Rubenianum Ludwig Burchard (Rubenianum) Digitizing the Corpus Rubenianum Ludwig Burchard (CRLB) is een internationaal cultureelerfgoedproject dat tweeëntwintig volumes van het CRLB online toegankelijk wil maken onder een open access licentie. Daartoe wordt een nieuw, gebruiksvriendelijk portaal ontwikkeld waarin het CRLB via full-text doorzoekbare PDF-bestanden wordt aangeboden, verrijkt met beelden uit de RKD Images databank. Het plan was dat PACKED vzw de digitalisering en kwaliteitscontrole van het digitaliseringstraject evalueren en documenteren, maar dit wordt pas in de eerste helft van 2016 afgewerkt. Hiernaast heeft PACKED vzw ook geadviseerd bij de aanbesteding van een archiefsysteem. Partners: Samenwerkingsverband Kunstmusea Antwerpen - Rubenianum, Samuel K. Kress Foundation en RKD. 2.4.2.1.6. Archief Theater aan Zee (TarTarT vzw) PACKED vzw was in 2015 partner in een erfgoedproject van TarTarT vzw dat op basis van het Cultureel-erfgoeddecreet een projectsubsidie ontvangt van de Vlaamse overheid. Het doel van het project is de beschrijving, digitalisering en ontsluiting van het organisatiearchief naar aanleiding van de 20ste verjaardag in 2016. PACKED vzw gaf eerder reeds inhoudelijk advies bij de subsidieaanvraag en ondersteunt, op basis van TRACKS, Theater aan Zee bij de zorg voor het eigen archief en het digitaliseren en ontsluiten van het archief met een PACKED vzw
Jaarverslag 2015
34
virtuele tentoonstelling m.b.v. de open source tool MOVIO. De digitale tentoonstelling zal een beschrijving omvatten van elke productie die ooit op het festival te zien was, gelinkt aan informatie over opvoeringslocatie, personen en gezelschappen die eraan verbonden zijn, en eventueel media (onder voorbehoud van auteursrechten). In 2015 werd gestart met de voorbereiding van deze digitale tentoonstelling. Partners: TarTarT vzw, Het Firmanent, VTi, VIAA en Stad Oostende - Dienst Cultuur.
2.4.2.1.7. SODA fase 2 (AMVB) SODA fase 2 is een project met financiële steun van de Vlaamse Gemeenschapscommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het test en actualiseert het pre-ingest protocol testen en actualiseren en werkt een oplossing uit voor de opslag van digitale collecties in het AMVB. PACKED vzw ondersteunt AMBV bij de actualisering van het SODA-protocol.en adviseert bij het opzetten van een digitaal opslagsysteem voor de digitale collecties die AMVB bewaart. Deze actie was niet opgenomen in het Actieplan 2015. Partners: AMVB en de masteropleiding Archivistiek: Erfgoedbeheer en Hedendaags Documentbeheer gecoördineerd door VUB. 2.4.2.2. Samenwerkingstraject met CAHF, CVG, LUKAS en VKC
In 2015 heeft PACKED vzw verder gewerkt aan de samenwerkingstraject met VKC, CAHF, Lukas en Collectie Vlaamse Gemeenschap rond het integreren en doorzoekbaar maken van de collectiedata uit de tien aangesloten databanken. In 2015 was PACKED vzw betrokken in zeven deelprojecten: 2.4.2.2.1. Hoe word ik data-uitgever? Dit project werd gecoördineerd en uitgevoerd door PACKED vzw in opdracht van het Departement CJSM en maakte een plan van aanpak voor de uitrol van persistente URI’s in de tien instellingen die betrokken waren in het voorgaande project Persistente identificatie in 2014. Dit project liep tussen december 2014 en februari 2015 en leverde de volgende resultaten op: • In overleg met de collectieverantwoordelijken, de IT-verantwoordelijken en met aftoetsing bij het management, werd voor elke partnerinstelling een roadmap of stappenplan gemaakt voor het activeren van de persistente URI’s en de implementatie van de Resolver-tool. • Voor elke partner-instelling werd er een Handboek23 opgesteld - een hulpinstrument voor data-uitgevers bij het online publiceren van data via persistente URI’s. Niet alle musea hebben alle acties uit het Handboek voor de data-uitgever uitgevoerd, waardoor dat dit traject in 2016 verder zal opgevolgd worden. • Er werden twee workshops voor de data-uitgevers georganiseerd waarin er stapsgewijs het traject van werking met persistente URI’s, het Hanboek en de taken
23
http://projectcest.be/images/3/39/20150422_Modelhandboek_Datauitgever_V1_1.pdf
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
35
•
van een data-uitgever werden overlopen en een hand-on training met de Resolver gehouden. Er werden acties ondernomen om persistente URI’s te documenteren in de gebruikte collectiebeheersystemen: Adlib, TMS, Collective Acces en Ensembles.
Er werden bijkomende functionaliteiten aan de Resolver-tool toegevoegd en de huidige applicatie (versie 1.5.1) is volledig functioneel en kan gebruikt worden door alle organisaties. De resultaten van dit project werden online gepubliceerd via het CEST-platform.24 Er werd een publieke studiedag voorzien rond het thema van persistente URI’s in de museumsector, maar deze werd uitgesteld met het oog op de voltooien van de andere deelprojecten rond events en wikidata en omdat nog niet alle musea de publicatie van persistente URI’s en de acties uit het Handboek voltooid hadden. Partners: VKC (en partners KMSKA, Groeningemuseum en MSK), CAHF (en partners M HKA, Mu.ZEE en S.M.A.K.), LUKAS en Collectie Vlaamse Gemeenschap. 2.4.2.2.2. Event-based objectbeschrijvingen Dit project werd gecoördineerd en uitgevoerd door PACKED vzw in opdracht van het Departement CJSM en onderzocht de praktische toepassing van events voor het hergebruik van contextuele metadata. Events zijn clusters van informatie over wie-waar-wanneer een bepaalde handeling heeft gesteld met betrekking tot een kunstwerk. Dit project verliep tussen maart en november 2015 en leverde de volgende resultaten op: •
•
• •
Er werd een analyse uitgevoerd van de contextuele data over kunstwerken die op dit moment geregistreerd wordt in de collectiebeheersystemen om te zien hoeveel data een goed gestructureerd manier wordt geregistreerd zodat men er event-clusters van zou kunnen maken en betekenisvolle visualisaties bouwen. Er werd per instelling een mapping uitgevoerd van de oorspronkelijke datastructuur gemaakt naar LIDO xml-metadataschema dat het gebruik van event-clusters mogelijk maakt.25 Er werd een strategie ontwikkeld voor persistente identificatie van verschillende soorten events en feiten en concepten die er een deel van uitmaken. Er werden vijf demo-visualisaties gebouwd om te demonstreren hoe je contextuele data kan gebruiken om nieuwe aspecten van je collectie zichtbaar en visueler en intuïtiever doorzoekbaar te maken op het web. Deze demonstratie heeft ook uitgewezen of het gebruik van LIDO events de ontwikkeling van zulke visualisaties eenvoudiger maakt.
De resultaten van dit project werden online gepubliceerd via het CEST-platform.26 Partners: VKC (en partners KMSKA, Groeningemuseum en MSK), CAHF (en partners M HKA, Mu.ZEE en S.M.A.K.), LUKAS, Collectie Vlaamse Gemeenschap en OKFN. 2.4.2.2.3. Linked Open Data publicatie met Wikidata Dit project werd gecoördineerd en uitgevoerd door PACKED vzw in opdracht van het Departement CJSM en publiceerde de persistente URI’s en identificatiegegevens van ruim 25.000 kunstwerken uit de deelnemende instellingen op WikiData.
24
https://www.projectcest.be/wiki/Publicatie:Hoe_word_ik_data-uitgever%3F https://github.com/PACKED-vzw/adlib-to-lido/ 26 https://www.projectcest.be/wiki/Publicatie:Event-based_objectbeschrijvingen 25
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
36
In 2015 heeft PACKED vzw in het kader van dit project tien collectiebeherende instellingen begeleid bij het opladen en beheren van identificatiegegevens in het WikiData-platform. Het potentieel van deze upload werd getoond met behulp van applicaties die gebruik maken van de WikiData API en door het publiceren van een authority met de identificatiegegevens van kunstwerken uit de tien deelnemende instellingen via een LOD-dataset. Partners: VKC (en partners KMSKA, Groeningemuseum en MSK), CAHF (en partners M HKA, Mu.ZEE en S.M.A.K.), LUKAS, Collectie Vlaamse Gemeenschap en WikiMedia België. 2.4.2.2.4. Gelaagd licentiesysteem Dit is een project dat VKC coördineert en uitvoert. Het project ontwikkelt een gelaagd en divers licentiesysteem voor het verlenen van toegang tot collectiedata en -beelden. In 2015 verleende PACKED vzw inhoudelijke ondersteuning bij de ontwikkeling van het gelaagd licentiesysteem. Een eerste draft van het licentiesysteem wordt gepubliceerd in de eerste helft van 2016. Partners: VKC (en partners KMSKA, Groeningemuseum en MSK) en CAHF (en partners M HKA, Mu.ZEE en S.M.A.K.). 2.4.2.2.5. Registratiehandboek Hedendaagse Kunst Registratiehandboek Hedendaagse Kunst is een project dat CAHF coördineert en uitvoert. Het project ontwikkelt een beschrijvingsmodel specifiek voor hedendaagse kunstobjecten, conform de relevante minimum en aanbevolen standaarden uit CEST. In 2015 verleende PACKED vzw inhoudelijke ondersteuning bij de mapping van de relevante velden uit het MovE-invulboek naar SPECTRUM en andere standaarden en bij de identificatie van relevante trefwoordsystemen en gevalstudies rond complexe kunstwerken. PACKED had verschillende werksessies met de projectmedewerker met het oog op het inhoudelijk uitdiepen van het handboek. Eind 2015 was een ruwe draft van het handboek beschikbaar. Deze draft zal in 2016 verder geactualiseerd worden en geïntegreerd worden met het Erfgoedinzicht Invulboek. Partners: CAHF (en partners M HKA, Mu.ZEE en S.M.A.K.), VKC (en partners KMSKA, Groeningemuseum en MSK) en SBMK. 2.4.2.2.6. Modellastenboek en -procedures digitalisering Modellastenboek - en procedures digitalisering was gepland als een project dat LUKAS zou coördineren en uitvoeren. Het project zou een modellastenboek met uniforme technische specificaties voor archiverings- en raadplegingsbestanden van digitale representaties van kunstwerken ontwikkelen. In 2015 zou PACKED ondersteuning bieden bij de ontwikkeling van dit modellastenboek en de bijhorende technische specificaties. Het project is echter niet opgestart door LUKAS. Partners: LUKAS, VKC (en partners KMSKA, Groeningemuseum en MSK), CAHF (en partners M HKA, Mu.ZEE en S.M.A.K.). 2.4.2.2.7. Rechten klaren Rechten Klaren is een project dat CAHF coördineert en uitvoert. Het project brengt in kaart met welke kunstenaars waarvan kunstwerken in de CAHF-musea en de Collectie Vlaamse Gemeenschap aanwezig zijn nog geen of onvoldoende overeenkomsten zijn gesloten voor digitale ontsluiting. Het project bereidt contacten voor met de betrokken rechthebbenden en documenteert informatie over de rechtenstatus van deze werken in de collectiebeheersystemen.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
37
PACKED vzw heeft in 2014 mee het projectvoorstel geschreven op basis waarvan het is gefinancierd door de Vlaamse overheid. In 2015 heeft PACKED vzw ondersteuning geboden bij de installatie van de PID Demonstrator tool waarmee de betrokken kunstenaars en kunstwerken worden opgespoord. PACKED vzw ook ondersteuning bieden bij de ontwikkeling van best practices voor het documenteren en labelen van de rechtenstatus van de kunstwerken, maar is hierover niet meer gecontacteerd door CAHF. Partners: CAHF (en partners M HKA, Mu.ZEE en S.M.A.K.) en Collectie Vlaamse Gemeenschap.
2.4.2.3. Eigen internationaal cultureel-erfgoedproject PACKED vzw zou in het verlengde van het project Persistente identificatie in 2015 actief op zoek gaan naar partners om te participeren in een internationaal cultureel-erfgoedproject rond de ontwikkeling van een aantal open source kernapplicaties voor de ontsluiting van museumcollecties op het web. Deze kernapplicaties zijn een LIDO-gebaseerde aggregator, een generische SKOS-gebaseerde reconciliation service voor OpenRefine en de doorontwikkeling van de resolver service. Onder de noemer Implementatie van een data hub voor musea binnen de context van een referentie architectuur heeft PACKED vzw samen met VKC een projectvoorstel uitgewerkt. Voor de realisatie van dit project is een partnerschap aangegaan met DEN, en is in de tweede helft van 2015 een subsidie-aanvraag voor een internationaal ontwikkelingsgericht cultureel-erfgoedproject ingediend bij de Vlaamse overheid. Deze subsidie-aanvraag is begin 2016 goedgekeurd. De uitvoering van het project is meteen daarna opgestart. Partners: VKC, DEN en CAHF.
2.4.3. Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox (CEST)
CEST staat voor Cultureel ErfgoedStandaarden Toolbox en heeft tot doel de Vlaamse erfgoedinstellingen wegwijs te maken in het gebruik van standaarden bij het creëren, beheren en toegankelijk maken van digitale collecties. De activiteiten van CEST worden geconcentreerd rond de CEST-wiki die als platform dient voor iedereen die zijn expertise wil delen en wil meebouwen aan een breedgedragen visie over het beheer van digitaal erfgoed in Vlaanderen. 2.4.3.1. Onderzoekstrajecten Onderzoekstrajecten zijn clusters van kleinere activiteiten rond een bepaald thema. Onderzoekstrajecten worden opgezet rond een actueel probleem of een hiaat in CEST. De resultaten van die acties worden in verschillende onderdelen van CEST verwerkt en in het daaropvolgende jaar als ontwikkelingstraject in de praktijk gebracht. 2.4.3.1.1. Preservering van websites en andere born digital publicaties In 2015 deed PACKED vzw voornamelijk onderzoek naar de archivering van websites. Dat leidde tot twee ontwerpen voor enerzijds een richtlijn voor het archiveren van een volledige website die je zelf beheert, en anderzijds een richtlijn voor archiveren van losse webpagina’s over hetzelfde onderwerp die verspreid bestaan op het web. Beide richtlijnen worden in 2016 verder ontwikkeld. PACKED vzw
Jaarverslag 2015
38
2.4.3.1.2. Preservering van software Door tijdsgebrek is er in 2015 binnen PACKED vzw nauwelijks nieuw onderzoek verricht omtrent de preservering van software. 2.4.3.1.3. METS (Metadata Encoding and Transmission Standard) Door tijdsgebrek is er 2015 binnen PACKED het generiek METS-profiel voor de erfgoedsector niet verder afgewerkt. 2.4.3.1.4. COMETA-datastructuur voor erfgoedcollecties In 2012 publiceerde PACKED vzw samen met FARO en de Vlaamse Erfgoedbibliotheek COMETA, een beschrijvingsmodel voor erfgoedcollecties. In 2015 werden de resultaten van de raadplegingsronde uit 2014 (met COMETA-gebruikers), verwerkt in het model. Op die manier ontstond een v1.1 van het model. De redactiegroep van COMETA legde onder coördinatie van PACKED vzw de wijzigingen ter goedkeuring voor aan de gebruikersgroep. Dit gebeurde op een overlegmoment bij FARO op 1 oktober. Ter voorbereiding werd een redactievergadering georganiseerd op 6 augustus. De voortgang van het model en feedbackverzameling kun je volgen op http://wiki.cometamodel.be/pagina/Overleg:Cometa. Partners: Vlaamse Erfgoedbibliotheek, Archiefbank Vlaanderen en FARO. 2.4.3.2. Ontwikkelingstrajecten Ontwikkelingstrajecten zijn acties waarbij CEST zelf tools ontwikkelt en vervolgens ter beschikking stelt via de CEST-wiki. 2.4.3.2.1. Dataprofielen Tussen 2012 en 2014 ontwikkelde PACKED vzw een aantal metadataprofielen waarin de CEST-standaarden voor beschrijvingen van cultureel erfgoed werden samengebracht. In 2015 heeft PACKED voortgewerkt aan de implementatie in een lightweight registratietool op basis van standaard webtechnologieën. Concreet werd er in 2015 een eerste prototype van deze tool gemaakt en getest. 2.4.3.2.2. Kwaliteitscontrole In 2014 was de kwaliteitscontrole van digitale beelden één van de belangrijkste onderzoeksthema’s in de werking van PACKED vzw, met name in het kader van de evaluatie van het digitaliseringstraject van Digitising Contemporary Art, krantendigitaliseringsprojecten door KERF, VIAA en het Stadsarchief Gent en audiovisuele digitaliseringstrajecten door VIAA. In 2015 zou PACKED vzw de resultaten van dit onderzoek verwerken in een aantal standaardprotocollen voor de kwaliteitscontrole van digitaliseringsprojecten voor digitaal beelden, video en film. In 2015 is er intensief voortgewerkt op het gegeven van kwaliteitscontrole, maar ontbrak de tijd om standaardprotocollen uit te schrijven. Wel zijn er publicaties geweest van gevalstudies (op CEST) en artikels (in META) waarin het gegeven van kwaliteitscontrole uitgebreid aan bod kwam. Ook gaven Rony Vissers (Packed vzw) en Tuur Van Hove op Informatie aan Zee een presentatie over kwaliteitscontrole. 2.4.3.2.3. Scoremodel digitale duurzaamheid Het Scoremodel digitale duurzaamheid is een evaluatie-instrument waarmee erfgoedorganisaties de risico’s en bedreigingen in kaart brengen waaraan digitale bestanden
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
39
in hun collecties blootstaan. Het Scoremodel maakt een rapport met de sterke en zwakke punten van de digitale huishouding van organisatie van de gebruiker en geeft aanbevelingen voor het verkleinen van de risico’s. In 2015 zou PACKED vzw verder gaan met het actualiseren van de risico’s en aanbevelingen en tools in het Scoremodel in samenwerking met DEN. Bijzondere aandacht zou gaan naar de vertaling van de resultaten van de evaluaties in beleids- en beheersplannen. Maar door tijdsgebrek is er in 2015 binnen PACKED vzw niet verder gewerkt aan het scoremodel digitale duurzaamheid. 2.4.3.2.4. Preserveringsplannen PACKED vzw ontwikkelde een sjabloon voor een preserveringsplan voor digitale collecties. Een preserveringsplan is een beleidsdocument waarin je de langetermijnstrategie vastlegt voor de duurzame preservering van digitale objecten in een erfgoedcollectie. In 2015 zou PACKED vzw het sjabloon verder actualiseren op basis van de feedback organisaties die een preserveringsplan opstellen voor hun collecties. PACKED vzw zou actief test cases zoeken op basis van de loketvragen. Maar door tijdsgebrek is er in 2015 binnen PACKED vzw hieraan niet verder gewerkt. 2.4.3.2.5. Open Data publicatie In het kader van de optimalisering van de CEST-website werd in 2015 een ontologie ontwikkeld voor het standaardenregister, het softwareregister, de publicatielijst en het glossarium van CEST. Deze ontologie werd geïmplementeerd binnen de SemanticWiki plugin met behulp van sjablonen en formulieren waarmee informatie over standaarden, software, publicaties en glossariumtermen aan CEST kan worden toegevoegd. De eigenschappen die in het CEST-domein werden gespecifieerd, zijn doorzoekbaar via de CEST-API. Deze API zal ook gebruikt worden om zoekschermen en overzichten te maken op de CEST-wiki. Voor meer informatie over activiteiten over Open Data publicatie, zie ook 2.4.2.2.3. Linked Open Data publicatie met Wikidata. Partners: Open Cultuur Data, VKC en CAHF. 2.4.3.2.6. MovE-invulboek In de loop van 2015 werd PACKED vzw gecontacteerd door de provincies West- en OostVlaanderen om een samenwerking aan te gaan i.v.m. het MOVE-invulboek. Deze vraag kwam er in aanloop naar de overdracht van de culturele bevoegdheden van de provincies. Het doel van de samenwerking is enerzijds het MOVE-invulboek te actualiseren en anderzijds het te borgen ervan in CEST zodat het geleverde werk niet verloren gaat zodra het niet meer onder de bevoegdheid van de provincies valt. PACKED vzw is in de tweede helft van 2015 gestart met de begeleiding van de actualisering van het invulboek voor objecten en van de ontwikkeling van een nieuw invulboek voor publicaties. De begeleiding heeft betrekking op de configuratie van de CEST-wiki en het opstellen van beschrijvingsregels op basis van de betrokken CEST-richtlijnen). Deze actie was niet opgenomen in het Actieplan 2015. Partners: provincies West- en Oost-Vlaanderen.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
40
2.4.3.3. Platform kennisdeling CEST is een platform waarop erfgoedorganisaties hun kennis met betrekking tot digitalisering kunnen delen. 2.4.3.3.1. Actualiseren CEST-wiki In 2015 heeft PACKED vzw verder de informatie in het standaarden- en softwareregister geactualiseerd, evenals het glossarium en de richtlijnen. Daarnaast is PACKED vzw ook weer actief op zoek gegaan naar erfgoedorganisaties die hun digitaliseringsprojecten willen documenteren en evalueren in een gevalstudie. Ook de publicaties van PACKED vzw zelf (cf. onderzoeksrapporten, expertmeetings, META-artikels) waarin het gebruik van standaarden centraal staat werden systematisch gedocumenteerd worden op CEST. Op basis van de wijzigingen in de logs van de CEST-website in 2015 kunnen volgende cijfers gegeven worden: • 1.115 wijzigingen werden geregistreerd; • 134 verschillende pagina’s werden gewijzigd; • 56 bestanden werden opgeladen als bijlage; PACKED vzw noteerde 15 verschillende auteurs, waarvan 6 PACKED-medewerkers (goed voor 997 wijzigingen) en 5 externe auteurs (118 wijzigingen). In het algemeen zien we sinds 2014 wel een sterke terugval m.b.t. de hoeveelheid geactualiseerde of toegevoegde informatie over standaarden, geactualiseerde of toegevoegde informatie over tools, toegevoegde termen glossarium, gewijzigde termen glossarium, nieuwe gevalstudies gepubliceerd en herwerkte richtlijnen. Het CESTglossarium onderging wel een grondige revisie waarbij de interne links naar andere termen en externe links naar andere glossaria geactualiseerd werden. CEST verwijst doorheen de verschillende secties op de website vaak terug naar informatie over standaarden die beschreven worden via de fiches in het standaardenregister. De informatie over deze standaarden evolueert met de tijd en een update van het register is dan ook noodzakelijk. Voor het regelmatige onderhoud van de fiches in het register wordt getracht vooropgestelde quota te volgen. Standaarden en software werd oorspronkelijk beheerd in een Excel-bestand dat een wikipagina genereert die men in de CEST-wiki kan kopiëren. Hierdoor worden in principe directe edits van externe medewerkers in CEST-pagina’s voor standaarden en software nog steeds overschreven. In 2015 werd het beheer in het Excel-bestand bevroren en werd gewerkt aan een update van de CEST-wiki door toevoegen van de SemantcWiki en WikiForms plugin. Hierdoor wordt het mogelijk standaarden en software op een gestructureerde manier te beschrijven. In 2015 werd ook een nieuw trefwoordensysteem in de CEST-databank geïmplementeerd als onderdeel van de CEST-ontologie. Het voorziet in vijf types trefwoorden: • type standaard (18 termen); • type medium (12 termen); • type collectie (7 termen); • expertisedomein (7 termen); • CEST-status (3 termen). 2.4.3.3.2. Doelgroepenbevraging In het voorjaar van 2012 organiseerde PACKED vzw een doelgroepenbevraging waarin gepolst werd naar bekendheid en gebruikservaring van de CEST-wiki. De resultaten van PACKED vzw
Jaarverslag 2015
41
deze doelgroepenbevraging waren afgelopen jaren de leiddraad in de ontwikkeling en uitbreiding van de CEST-wiki. In 2015 vzw zou PACKED deze oefening maken als evaluatie van de actuele werking van de CEST-wiki en met het oog op de verdere ontwikkeling van dit kennisplatform. Door tijdsgebrek is dit niet gebeurd.
2.4.3.4. Vorming CEST organiseert activiteiten om het gebruik van en de kennis over richtlijnen, standaarden en software te stimuleren en te verspreiden. Deze activiteiten richten zich zowel tot de intermediairen als tot de erfgoedwerker op het veld. 2.4.3.4.1. Inleiding tot digitale preservering De vorming Inleiding tot digitale preservering richt zich op nieuwkomers in het domein van digitale preservering. De vorming agendeert de uitdagingen van digitale preservering en de verschillende mogelijke strategieën om digitale objecten op lange termijn te bewaren en te preserveren. Daarbij gaat speciale aandacht naar de basisprincipes die elke collectiebeheerder voor ogen moet houden bij het uitstippelen van een preserveringsstrategie voor zijn digitale collectie. Deze vorming (meestal bestaande uit twee sessies) werd in 2015 een drietal keren georganiseerd: • als onderdeel van van het opleidingstraject Aan de slag met archief en documentatie van Heemkunde Vlaanderen (6 en 27 mei 2015, in Erpe-Mere); • als onderdeel van Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS (4 en 16 juni, bij Netwerk in Aalst); • als onderdeel van een workshop over duurzaam digitaal beheren voor kunstenaars en kunstenorganisaties (29 oktober, bij iMal in Brussel). 2.4.3.4.2. Duurzaam digitaal beheren Door gebrek aan interesse bij FRAO hebben FARO en PACKED vzw het vormingstraject duurzaam digitaal beheren in 2015 niet opnieuw georganiseerd. 2.4.3.4.3. Technische workshops kwaliteitscontrole Met het oog op ervaren digitale curators wou PACKED vzw in 2015 drie technisch diepgravende vormingen georganiseerd. Eén workshop zou zich richten op de kwaliteitscontrole van audiovisuele bestanden, een andere op de kwaliteitscontrole van rasterbestanden en de resultaten van tekstherkenning. De workshop over kwaliteitscontrole van audiovisuele bestanden m.b.v. QCTools (door de Amerikaanse expert Dave Rice) is op 5 maart in Gent georganiseerd i.s.m. VIAA. De twee andere workshops zijn vervangen door een presentatie op 17 september van Rony Vissers en Tuur Van Hove over de kwaliteitscontrole in het kader van het krantendigitaliseringsproject Nieuws van de Groote oorlog op Informatie aan Zee. Partners: VIAA, VVBAD en Vlaamse Erfgoedbibliotheek. 2.4.4. OpenCultuurData 2015 was een omschakeljaar voor OpenCultuurData. Een aantal van de vooropgestelde acties uit het Actieplan 2015 voor dit onderwerp werden niet gerealiseerd. PACKED vzw
Jaarverslag 2015
42
2.4.4.1. Publicatie datasets Open Cultuur Data Er werden geen nieuwe datasets geplaatst op opencultuurdata.be. Dit kwam grotendeels door de heroriëntering van Open Cultuur Data als concept. Het werd PACKED vzw duidelijk dat er weinig zin zit in het aanbieden van individuele datasets op één website. Deze kunnen beter toegevoegd worden aan bestaande open data portals zoals bv. http://data.gov.be/nl. 2.4.4.2. Verrijking resultaten digitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog PACKED vzw heeft in het kader van het project WO1-digitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog bijgedragen aan de ontwikkeling van het beleid van VIAA omtrent open data In 2015 hebben we hiervoor onderzoek gedaan naar bestaande buitenlandse relevante datasets. Daarnaast hebben we ook een nota opgesteld die VIAA wegwijs kan maken in het gebruik van Creative Commons licenties bij de ter beschikking stelling van hun data, in het bijzonder CC0 en CC-BY. PACKED vzw informeerde VIAA ook hoe deze content kan geaggregeerd worden naar Europeana (m.a.w. wat de meest geschikte ‘route’ was voor aanlevering van content aan Europeana). Omdat in 2015 de focus van VIAA lag op het afwerken van het digitaliseringsproject en het online krijgen van de website, is er in de praktijk nog geen werk gemaakt van verrijking. Partners: VIAA en Vlaamse Erfgoedbibliotheek. 2.4.4.3. Aansluiting bij Linked Open Data met Wikidata In het kader van het project Linked Open Data publicatie met Wikidata (2.4.2.2.3. Linked Open Data publicatie met Wikidata) heeft PACKED vzw in 2015 naast de projectpartners VKC, CAHF, LUKAS en Collectie Vlaamse Gemeenschap ook nog andere geïnteresseerde instellingen gecontacteerd met de vraag of zij bij dit project wensten aan te sluiten. Initieel hebben we hiervoor het Zilvermuseum, Museum Plantin-Moretus en Museum M benaderd. Wegens tijdgebrek bij de andere musea, kon enkel Museum M in het Wikidata-traject instappen. De andere musea hebben we wel op de hoogte gehouden van de evoluties en resultaten van het project. 2.4.4.4. OpenCultuurData-masterclasses In het Actieplan 2015 vermeldden we dat indien een erfgoedpartner ons een vraag naar ondersteuning zou stellen, we hierover een bredere masterclass zouden kunnen organiseren. Dit gebeurde niet; uiteindelijk dekt de Wikidata Workshop (2.4.2.2.3. Linked Open Data publicatie met Wikidata) dit evenement. 2.4.4.5. OpenCultuurData-conferenties PACKED vzw werd gevraagd om een bijdrage te leveren aan de Open Belgium Conference i.s.m. Open Knowledge Foundation. Deze vond plaats op 23 februari in Namen. Meer informatie over de sessie rond Open Culture die door PACKED vzw georganiseerd werd, vind je hier: http://2015.openbelgium.be/session/open-culture/ PACKED vzw nam ook deel aan de GLAMWiki conference in Den Haag (10-12 april). PACKED vzw stelde er het project Linked Open Data publicatie met Wikidata voor en deed een oproep naar partners en vrijwilligers. Programma: https://nl.wikimedia.org/wiki/GLAMWIKI_2015/Programme
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
43
Dankzij het project Linked Open Data publicatie met Wikidata en eerder gelegde contacten, kon PACKED vzw in 2015 zijn samenwerking met de Wikimedia Foundation verder uitdiepen. Zo vond er een eerste overleg plaats met Wikimedia België rond de mogelijke organisatie van een Belgische editie van Wiki Loves Art in 2016 (organisatie: Wikimedia BE, Creative Commons België, PACKED vzw en FARO) op 14 januari 2015. In het kader van het project Linked Open Data publicatie met Wikidata konden we ook meer intensief samenwerken met Wikimedia NL via Sandra Fauconnier en Maarten Dammers. 2.4.4.6. Open Data in beleid In 2015 zou PACKED vzw onderzoeken of in de formulieren en sjablonen van Agentschap Kunsten en Erfgoed voor het verkrijgen van subsidies een luik kon worden toegevoegd. Dit voornemen werd niet gerealiseerd. 2.4.5. SCART Met SCART lanceerde PACKED vzw in 2012 een website over de preservering van audiovisueel erfgoed. De website wil geheugeninstellingen en anderen helpen bij de duurzame bewaring van hun audiovisuele (deel)collecties. SCART bundelt de kennis rond audiovisuele preservering die PACKED vzw doorheen de voorbije werkingsjaren opbouwde, en is het platform voor het delen van nieuwe kennis. 2.4.5.1. Preservering games en cross-mediale toepassingen PACKED vzw heeft in 2015 de gevalstudies voortgezet met betrekking tot de preservering van erfgoedgames, maar door tijdsgebrek zijn ze niet afgerond en is er (nog) geen eindrapport gepubliceerd.
2.4.5.2. Medewerking aan tentoonstelling 'Welcome to the Future!', the floppy cd-rom revolution In 2015 organiseerde PACKED vzw in samenwerking met iMAL de tentoonstelling Welcome to the Future!. Deze tentoonstelling bestond uit een selectie van historische artistieke en culturele CD-roms en elektronische kunstwerken die werden gepubliceerd op floppy disks, meestal in de jaren ’90. De tentoonstelling presenteerde vroege pionierswerken in nieuwe media en digitale kunst, en gaf hierdoor een inzicht in de vele visies en utopieën m.b.t. de opkomende digitale wereld. Hun platform was de PC, die de alomtegenwoordige computertoepassing werd die de huidige digitale wereld mogelijk maakt. Kunstwerken op CD-roms en floppy disks zijn emblematisch voor de preserveringsproblemen die zich stellen bij born digital content. Het afspelen van deze twintig jaar oude content op hedendaagse apparaten is vandaag schier onmogelijk, en dit zal ook binnen vijf tot tien jaar het geval zijn voor alle softwaregebaseerde kunstwerken die vandaag worden gecreëerd (van interactieve installaties tot ebooks, mobiele apps en webdoculmentaires). Alle werken werden tentoongesteld samen met hun originele verpakking (o.a. doos en brochure) en de tentoonstellingsbezoekers konden de werken zowel raadplegen op oude computers als op hedendaagse hardware met behulp van emulators. Sommige werken die deel uitmaakten van de tentoonstelling zijn ook online te raadplegen via www.imal.org/en/resurrection. Partner: iMAL.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
44
2.4.5.3. Workshop Media Archeology in Practice Op 9 en 10 april 2015 organiseerde PACKED vzw in samenwerking met iMAL een tweedaagse workshop over de omgang met obsolete digitale dragers. Ben Fino-Radin (MoMA) gaf de deelnemers een intensieve training m.b.t. de basis voor de omgang met en de zorg voor digitale media. De workshop omvatte een technische voorstelling van hoe data wordt weggeschreven op verschillende dragers en van bestandssystemen, hands-on activiteiten zoals het redden van de data op verouderde en hedendaagse dragers (bv. floppy disks en harde schijven), het gebruik van tools voor het aanmaken en controleren van checksums en emulatie als strategie om verouderde software een nieuw leven in te blazen. De nadruk lag hierbij op het gebruik van gratis en open source software, waardoor de deelnemers van de workshop zelfs hun preserveringsdoelstellingen kunnen halen als ze maar over beperkte financiële middelen beschikken. Een verslag van de workshop is beschikbaar op SCART: www.scart.be/?q=en/content/workshop-review-digital-mediaarchaeology-practice-ben-fino-radin-moma-organised-packed-vzw. Partner: iMAL. 2.4.5.4. Symposium Preservation and Access to born-digital Culture PACKED vzw organiseerde samen met iMAL een tweedaags symposium in Brussels over de uitdagingen die zich stellen m.b.t. de preservering van en toegang tot born digital kunst en cultuur. Dit symposium presenteerde praktijken, visies, strategieën en ervaringen van de topspecialisten in het veld van de conservering en toegang tot digitale cultuur. Gedurende de twee dagen werden state-of-the-art methodologieën en technologieën voorgesteld en besproken. Het symposium verzamelde een uniek panel van denkers en doeners, archivarissen, curators, mediatheoretici en- kunstenaars, conservators en onderzoekers uit Europa en de Verenigde Staten die werken in universiteiten, onderzoekslabo’s, kunstorganisaties, museums en erfgoedinstellingen. Het volledige programma en een opname van het evenement is beschikbaar op imal.org/nl/preservationsymposium. 2.4.5.5. Case study report of the preservation of A las Cinco de la Tarde by Marie-Jo Lafontaine PACKED vzw zette in samenwerking met S.M.A.K. in 2015 het werk verder om de videoinstallatie A las cinco de la tarde van Marie-Jo Lafontaine uit 1985 te conserveren en de technologie ervan te actualiseren. In zijn oorspronkelijke vorm bestaat de installatie uit vijftien monitors, vijf U-matic spelers en een synchronisatiesysteem dat speciaal voor dit kunstwerk werd gemaakt. Omdat geen enkele van deze apparatuur bij de verwerving van de installatie door S.M.A.K. was aangekocht, moeten verschillende stappen worden ondernomen om een nieuwe versie van de installatie te creëren. Ook werd de beste analoge moederband opgespoord om een digitaal archiveringsbestand van het videomateriaal te kunnen creëren. Om de beste verhouding tussen prijs en kwaliteit te bekomen werden meerdere gespecialiseerde digitaliseringslabo’s gecontacteerd. Er waren verschillende contactmomenten met Marie-Jo Lafontaine, en er werd een interview afgenomen om een conserveringsstrategie te bepalen die zowel de goedkeuring zou dragen van de kunstenaar als het museum. Er werd documentatie verzameld en verrijkt over het kunstwerk, de verschillende versies en de technologische componenten ervan met het oog op een beter begrip van het gedrag en het functioneren van het kunstwerk. De ontbrekende apparatuur werd vervangen door een nieuw systeem dat de originele apparatuur en verschijning van het kunstwerk emuleert. PACKED vzw vroeg verschillende prijsoffertes op om een nieuw synchronisatiesysteem te bouwen, en koos er in 2014 één op basis van overwegingen m.b.t. duurzaamheid en ethische en technische aspecten. Het nieuwe systeem werd voorgesteld aan de kunstenaar die akkoord ging met de geactualiseerde versie van het kunstwerk. De PACKED vzw
Jaarverslag 2015
45
laatste steppen om het kunstwerk opnieuw te kunnen tentoonstellen werden beëindigd in 2015 en het volledige proces is gedocumenteerd in een gevalstudie die is gepubliceerd op de SCART-website (https://www.scart.be/?q=en/content/case-study-report-las-cinco-de-latarde-1984-marie-jo-lafontaine). Partner: S.M.A.K. 2.4.5.6. Lezing: From the CD-Rom revolution to the fututre of electronic publishing Als onderdeel van de tentoonstelling Welcome to the Future! organiseerde PACKED vzw in samenwerking met iMAL, Pilen en Point Culture een unieke lezing van Bob Stein, één van de sleutelspelers op het vlak van digitale publicatie en stichter van The Voyager Company en het Institute for the Future of the Book. De lezing werd gevolg door een rondetafelgesprek met Pierre Lavoie (Hyptique), Eric Swenson (Necro Enema Amalgamated) en Yves Bernard (voorheen Magic Media, nu iMAL). De moderator van de lezing en het rondetafelgesprek was Emanuel Lorrain (PACKED vzw). Deze actie stond niet vermeld in het Actieplan 2015. Partners: iMAL, Pilen en Point Culture.
2.4.6. Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS Erfgoedzorg in de Kunstensector ging in juli 2013. van start als een project met de financiële ondersteuning van een projectsubsidie op basis van het Kunstendecreet. Het project liep tot 30 juni 2014, maar groeide nadien verder uit tot een volwaardig onderdeel van de PACKEDwerking – mede op basis van aanvullende financiële middelen door middel van samenwerkingsovereenkomsten met het Agentschap Kunsten en Erfgoed. Dit deel van de PACKED-werking wil binnen de kunstensector de zorg voor het eigen archief en collectie(s) stimuleren. TRACKS, de Toolbox en Richtlijnen voor Archief- en Collectiezorg in de KunstenSector, is het resultaat van het project. Voor sturing en ondersteuning kon PACKED vzw in 2015 rekenen op de stuurgroep, bestaande uit medewerkers van Archiefbank Vlaanderen, CVAa, Departement CSJM, FARO, Forum voor Amateurkunsten, Het Firmament, Kunstenpunt , PACKED vzw en Resonant. In 2015 fungeerde de aparte werkgroep, samengesteld uit medewerkers van het AMVB, CVAa, het Firmament, Letterenhuis en Resonant ook als redactieraad en bepaalde zo mee de inhoud van de toolbox. Partners: Het Firmament, Agentschap Kunsten en Erfgoed, Archiefbank Vlaanderen, BAM, CVAa, FARO, Forum voor Amateurkunsten, Resonant, Kunstenpunt, Archiefbank Vlaanderen, AMVB en Letterenhuis. 2.4.6.1. Continueren en opzetten van pilootprojecten In het kader van de ontwikkeling van de toolbox in het project worden pilootprojecten opgestart en uitgevoerd. Elk van deze pilootprojecten heeft een specifieke vraagstelling of invalshoek. Ze toetsen de objectieven en motivaties voor archiefzorg in de kunstensector aan de realiteit. Alle problemen, vragen en moeilijkheden waarmee de kunstensector te maken kan krijgen bij het realiseren van een archiefwerking komen aan bod. De pilootprojecten richten zich op de verschillende deelsectoren en mogelijke obstakels bij het archiveren. Er wordt ook PACKED vzw
Jaarverslag 2015
46
gekeken hoe men proactief aan archiefzorg kan doen of hoe men reeds bij de creatie rekening kan houden met een duurzame bewaring van archief en collectie. De pilootprojecten worden uitgevoerd in samenwerking met de projectpartners. Een verslag van de pilootprojecten verschijnt als praktijkvoorbeeld op de TRACKS-website. Het is een voorbeeld van hoe een kunstenaar of kunstenorganisatie richtlijnen en tools in de praktijk heeft toegepast. In 2015 werden volgende pilootprojecten afgewerkt: • Martine De Maeseneer Architecten (i.s.m. CVAa): ontwikkeling van een beleid voor de duurzame bewaring van het ontwerpproces; • Beursschouwburg: opvolgen van de creatieopdracht van Floris Vanhoof waarbij hij het audiovisuele archief van de Beursschouwburg gebruikt; • MATRIX (i.s.m. Resonant): klaren van auteursrechten op muzikale werken die gecomponeerd werden op vraag van MATRIX voor het TRANSIT-festival met het oog op online ontsluiting op een website; • Cinema Nova: in kaart brengen van het archief van de ABC Cinema; • Studio Koen Van Den Broeck: ontwikkeling van een databank voor het beheer van kunstwerken. De volgende projecten werden opgestart, maar werden in 2015 nog niet beëindigd: • Anne-Mie Van Kerckhoven: digitaliseren van dia’s; • iMAL: het in kaart brengen van het fysieke en digitale archief van iMAL; • Opera Ballet Vlaanderen: veiligstellen van films en bijhorende magneetbanden die zijn aangetast door het azijnsyndroom; • TVF/Svend Thomsen: zoektocht naar een collectiebeheerder voor het veiligstellen en digitaliseren van een audiovisueel archief; • Peter Downsbrough: beschrijven van conceptuele kunstwerken op een uniforme, gestandaardiseerde manier. De volgende projecten werden opgestart, maar werden omwille van tijdsgebrek of een reorganisatie bij de kunstenaars of kunstenorganisaties stopgezet: • deBuren (i.s.m. Letterenhuis): voorbereiden van een overdracht van het digitale archief m.b.t. de citybooks naar het e-depot van het Letterenhuis; • Unfold (i.s.m. CVAa): documenteren van het digitale ontwerpproces; • Floris Vanhoof: ordening en beheer van het digitale geluidsarchief; • Jeugd&Muziek (i.s.m. Resonant): ordening en beheer van het digitale foto-archief. Er werden ook gesprekken met kunstenaars en kunstenorganisaties gevoerd voor de opstart van een pilootproject in 2016: • Contour: digitaliseren en registreren van dvd’s; • Angelos: ontwikkeling van een systeem voor het beheer van kunstwerken bij bruiklenen; • Walter Verdin: beschrijven van kunstwerken op een uniforme, gestandaardiseerde manier met een eenvoudige tool. 2.4.6.2. Dienstverlening en sensibilisering kunstensector Voor advies en hulp bij de archief- en collectiezorg werden samen met partners binnen het TRACKS-netwerk vormen van sensibilisering verkend. Zo konden kunstenaars en organisaties terecht bij één van de workshops die georganiseerd werden. Voor de verschillende doelgroepen werd er gezocht naar de beste vorm van dienstverlening.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
47
PACKED vzw heeft in 2015 in het kader van TRACKS een aantal vormingstrajecten gecontinueerd en opgestart om kunstenaars en kunstenorganisaties te sensibiliseren over archief- en collectiezorg. Net als in 2014 werden in 2015 een aantal gastcolleges ingericht aan verschillende kunsthogescholen: KASK Antwerpen, KASK Gent en MAD Faculty Hasselt. Dit had als doel om een nieuwe generatie kunstenaars bewust te maken rond archief- en collectiezorg. In het voorjaar van 2015 organiseerden KUNSTWERKT en PACKED vzw zes atelierbezoeken voor amateurkunstenaars. De omgang van de kunstenaar met zijn kunstenaarsarchief stond hierbij centraal. (Zie: http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/detail/atelierbezoeken-kunstwerkt). Op 4 en 16 juni 2015 organiseerde PACKED vzw twee workshops over duurzaam digitaal beheren voor kunstenaars en kunstenorganisaties bij Netwerk / centrum voor hedendaagse kunst in Aalst. In de eerste sessie werd ingegaan op basisprincipes van duurzaam en digitaal archiveren. In de tweede sessie werden knelpunten in de organisatie van de deelnemers besproken. (Zie: http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/intern/item/workshopsduurzaam-digitaal-beheren-bij-kunstenaars-en-kunstenorganisaties). Op 29 oktober 2015 organiseerde PACKED vzw een workshop over duurzame digitale preservering voor kunstenaars en kunstenorganisaties bij iMAL. In de voormiddag werd een vorming gegeven over bedreigingen en strategieën voor de bewaring van digitale documenten en bestanden; in de namiddag werden een aantal case studies gepresenteerd. (Zie: http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/intern/item/verslag-en-presentaties-workshopimal). 2.4.6.3. Onderhoud en aanvullen TRACKS-website Op basis van de bestaande expertise en gedetecteerde hiaten in het veld werd in het verleden besloten om een online toolbox te creëren met daarin richtlijnen en verzamelde expertise m.b.t. archief- en collectiezorg in de kunstensector. Er werd gekozen voor de naam TRACKS: Toolbox en Richtlijnen voor Archief- en Collectiezorg in de KunstenSector. De toolbox wil ten dienste staan van de hele kunstensector, ongeacht grootte, organisatievorm en graad van professionalisering en richt zich tot alle kunstdisciplines. De toolbox verscheen in mei 2014 online met als webadres www.projecttracks.be (naar analogie met www.projectcest.be). Via de online TRACKS-toolbox worden richtlijnen en tools aangereikt voor de zorg van het eigen archief. Daarnaast sensibiliseert het project de kunstensector rond de aspecten duurzaamheid en preservering in creatie, ontsluiting en presentatie. TRACKS werd gecreëerd, onderhouden en verder uitgebouwd door PACKED vzw, in samenwerking met Het Firmament en met medewerking van het departement CSJM, Archiefbank Vlaanderen, CVAa, FARO, Forum voor Amateurkunsten, Resonant en Kunstenpunt. In 2015 werden op TRACKS gepubliceerd: • 5 praktijkvoorbeelden: o Evaluatie van de archiefwerking van Bronks (PACKED vzw i.s.m. Het Firmament); o Beheer van digitale bestanden bij MDMA (PACKED vzw i.s.m. CVAa); o Creatie van een videokunstwerk met het archief van Beursschouwburg (PACKED vzw); o Ontsluiting van het archief van de architectuurwerking van deSingel (CVAa);
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
48
o •
• •
Omgang met de rechten in de TRANSIT-collectie (PACKED vzw i.s.m. Resonant);
4 tools:27 o Disk images als oplossing voor informatieverlies bij beschrijfbare cd's of dvd's (PACKED vzw); o Audiovisuele dragers registreren (PACKED vzw); o Archiveren van websites (PACKED vzw); o Checksums als middel om de integriteit van bestanden te bewaken (PACKED vzw); 25 nieuwsberichten 9 activiteiten.
Aan de achterzijde van de TRACKS-website bevindt zich het TRACKS-kennisplatform, waar medewerkers van alle partnerorganisaties toegang tot hebben of kunnen krijgen. Het kennisplatform is een niet-publiek toegankelijke databank die de expertise rond archief- en collectiezorg in de kunstensector centraliseert. De expertise wordt centraal ter beschikking gesteld voor cultureel-erfgoedactoren die het ondersteunen van de kunstensector als taak hebben. Het kennisplatform voedt de TRACKS-website, maar kan ook de basis vormen voor andere websites of toepassingen. (http://kp.projecttracks.be/) 2.4.6.4. Samenwerkingen uitbouwen De bestaande samenwerkingen worden behouden. Voor een uitbreiding van de kennisdeling en -uitwisseling wordt samengewerkt met andere organisaties binnen Vlaanderen en daarbuiten (bv. bkkc -Tilburg). In Nederland loopt bij het Brabants Kenniscentrum voor Kunst en Cultuur (bkkc) het project Archief voor de toekomst. In het project onderzoekt bkkc samen met Verbeke Foundation de problematiek rondom het behoud en beheer van oeuvres van hedendaagse beeldend kunstenaars. Het project 'Archief voor de toekomst' bestond uit het onderzoek, vier exposities, een symposium en de e-publicatie. PACKED vzw werkte in kader van het TRACKS-project mee aan het onderzoek Archief voor de toekomst en delen van de TRACKS-website werden gebruikt in de gelijknamige publicatie. PACKED vzw was één van de sprekers op het symposium Archief voor de toekomst waar de e-publicatie voorgesteld werd. De PACKED-medewerkers die verantwoordelijk zijn voor Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS woonden ook andere studiedagen en workshops bij om hun netwerk te versterken, bekendheid te geven aan hun activiteiten en op de hoogte te blijven van evoluties in hun werkdomein, o.a. • 25 september: KVAB: Naar een duurzaam kunstenlandschap: op weg naar alternatieven voor overheidsbeleid. 2.4.6.5. Onderzoek naar archieven en collecties in de beeldende kunsten PACKED vzw startte in november 2014, in samenwerking met BAM (nu Kunstenpunt), een kortlopend vooronderzoek naar de behoeften i.v.m. erfgoedzorg in de sector van de beeldende kunsten. Deze korte behoefteanalyse is een eerste aanzet om het erfgoed binnen de deelsector van de beeldende kunsten en de problemen en uitdagingen die ermee 27
Naast de publicatie van de nieuwe tools werden ook een aantal tools die reeds online stonden herwerkt.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
49
verband houden in kaart te brengen. Het onderzoek werd afgerond in september 2015. De resultaten van het onderzoek werden op TRACKS gepubliceerd. Het rapport bestaat uit vaststellingen, een SWOT-analyse en aanbevelingen over de zorg, het bewaren en ontsluiten van dit erfgoed. (Zie: http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/intern/item/rapportbehoefteanalyse-archieven-en-collecties-in-de--hedendaagse-beeldende-kunsten). Partner: Kunstenpunt. 2.4.6.6. Samenwerking campagne Archiefbank Vlaanderen PACKED vzw verleende medewerking aan de voorbereiding van de campagne van Archiefbank Vlaanderen (2015-2016) in functie van het registreren van kunstenerfgoed. (Zie ook: http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/detail/kunsterfgoed-gezocht). Partner: Archiefbank Vlaanderen. 2.4.6.7. Workshop archief-en collectiezorg i.s.m. iMAL In 29 oktober 2015 organiseerde PACKED vzw i.s.m. iMAL een workshop voor kunstenaars en kunstenorganisaties over archief-en collectiezorg. Op het programma stonden • een TRACKS-workshop (met PACKED-medewerkers Bert Lemmens en Sanne Van Bellingen); • een presentatie van Ben Fino-Radin (MOMA) over zijn werk voor digitale kunstenaars zoals Jodi, Cory Arcangel, Rafael Rozendaal en Laurie Spiegel; • een presentatie Henk Vanstappen en Wim Lowet (CVAa) over digitale architectuurarchieven; • een presentatie van PACKED-medewerker Nastasia Vanderperren over het TRACKS-pilootproject bij Cinema Nova. Voor meer informatie, zie http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/detail/workshop-ensymposium-29-30-31-oktober Partner: iMAL. 2.4.6.8. Publieksevenement Op 23 juni 2015 kwamen bijna honderd geïnteresseerden uit de kunsten- en de cultureelerfgoedsector bijeen in jeugdtheater BRONKS voor het tweede ontmoetingsmoment van TRACKS om ervaringen en kennis over archief- en collectiezorg te delen. Aan zes tafels vertelden Tatjana Bonne (Theater aan Zee), Jeroen Goffings (Ultima Vez) en Noortje Verbeke (VIAA), Martine De Maeseneer en Laure Vandenbroecke (Martine De Maeseneer Architecten), Nino Goyvaerts (Angelos) en Gaby Wijers (LIMA), Jens Van Durme (Collegium Vocale) en Stella Lohaus (Stichting Bernd Lohaus) en Hélène Vandenberghe (Estate Philippe Vandenberg) over hun erfgoed en de omgang met hun archief. (verslag: http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/intern/item/verslagen-tracks-ontmoetingsmoment-23juni-2015) 2.4.6.9. Onderzoeksproject Het ontsluiten van archief als dading van Stefaan Decostere Stefaan Decostere heeft in de loop van dertig jaar werken met media een immens archief opgebouwd. Het archief biedt in zijn geheel een indringend inzicht in mediacultuur, vanuit een decennialang onderzoek en productiewerk, van Stefaan Decostere als maker van documentaires, als kunstenaar, als artistiek initiatiefnemer, als (gast)docent en als bevrager PACKED vzw
Jaarverslag 2015
50
met lezingen en geschreven kritische reflectie. Het onderzoeksproject zou zich richten op de volgende vragen: hoe kunnen de processen van creatie en de ontwikkeling ervan (wat hier 'creatieontwikkeling' wordt genoemd) toegankelijk gemaakt worden? PACKED vzw was gevraagd om te adviseren bij de uitvoering van het project, maar door gebrek aan financiering is het project niet opgestart door Stefaan Decostere. 2.4.6.10. Archiefzorg voor Brusselse kunstinstellingen Archiefzorg voor Brusselse kunstinstellingen is een project dat wordt gecoördineerd en uitgevoerd door AMVB. Het project omvat een vormingstraject over digitale en analoge archiefzorg voor Brusselse kunstenorganisaties en een reeks plaatsbezoeken bij deze organisaties. PACKED vzw was ook voor 2015 gevraagd om ondersteuning te bieden bij plaatsbezoeken bij beeldende en audiovisuele kunstenaars en kunstenorganisaties. Omwille van langdurige afwezigheid van een medewerker van AMVB werd dit traject in 2015 niet uitgevoerd. Partner: AMVB. 2.4.6.11. Inventaris van audiovisueel en digitaal erfgoed in de kunstensector Het Firmament, Kunstenpunt en PACKED vzw namen het initiatief om een inventaris te maken van de audiovisuele en digitale archieven in de podiumkunstensector. Ongeveer 170 podiumkunstenorganisaties werden in het kader van deze inventaris gecontacteerd. De nadruk lag hierbij voornamelijk op podiumkunstenorganisaties die vandaag structureel worden gesubsidieerd door de Vlaamse overheid. Ongeveer 1/3 van de aangeschreven organisaties reageerden op de oproep. Hiernaast namen Resonant, Kunstenpunt en PACKED vzw namen het initiatief om ook een inventaris te maken van de audiovisuele en digitale archieven in de muzieksector. Hiervoor werd een open oproep gelanceerd. De respons op deze oproep lag laag. Minder dan twintig muziekorganisaties hebben erop gereageerd. De bevragingen gebeurden in overleg met VIAA, dat toegezegd heeft om de digitalisering van de audiovisuele archieven en de bewaring van digitale archieven en collecties uit de podiumkunstensector op te nemen in haar strategische plan voor de periode vanaf 2016. Partners: Kunstenpunt, Het Firmament, Resonant en VIAA. 2.4.6.12. Stuurgroep In kaart brengen van het erfgoed van de podiumkunsten PACKED vzw is lid van de stuurgroep In kaart brengen van het erfgoed van de Podiumkunsten van het Firmament. Deze stuurgroep kwam in 2015 één keer samen, op 24 september. Partner: Het Firmament. 2.4.6.13. Archiefdoorlichtingen (i.s.m. Het Firmament) In 2015 bezochten Het Firmament en PACKED vzw in het kader van een pilootproject BRONKS om de archiefwerking te evalueren. Voor deze evaluatie ontwikkelden beide expertisecentra gezamenlijk een manier om een archiefdoorlichting uit te voeren. Achteraf werd deze methode verder ontwikkeld om plaatsbezoeken op een uniforme manier te laten verlopen. (Zie: http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/intern/item/methode-voor-dePACKED vzw
Jaarverslag 2015
51
evaluatie-van-archiefwerking-van-kunstenaars-en-kunstenorganisaties). In 2015 voerden PACKED vzw en Het Firmament ook nog archiefdoorlichten uit bij Rosas en STUK. In het najaar van 2015 besloten beide organisaties om een gezamenlijk archiefdoorlichtingstraject te starten met zes podiumkunstenorganisaties: CAMPO, Needcompany, t,arsenaal, Het Toneelhuis, Kobalt Works en deSingel. Het traject bestaat uit twee vormingssessies, een plaatsbezoek en begeleiding bij het schrijven van een archiefrapport. Het doel is dat de organisaties zelf een eigen rapport schrijven. Het traject wordt beëindigd in maart 2016. (Zie: http://www.projecttracks.be/nl/nieuws/detail/trajectarchiefdoorlichtingen-podiumkunstenorganisaties-6-podiumkunstenorganisaties-evaluerenhun-eigen-archiefwerking). Partner: Het Firmament. 2.4.6.14. Werkgroep Kunstenerfgoed Met het oog op een sterkere vervlechting van de erfgoed- met de actuele kunstpraktijk en met belendende domeinen en in het licht van de opmaak van een nieuw Cultureelerfgoeddecreet, hebben een aantal organisaties uit de kunsten- en erfgoedsector op het einde van 2015 een werkgroep opgericht. De eerste activiteit van deze werkgroep was het schrijven van een nota met aanbevelingen voor de verbetering van het beleid omtrent het kunstenerfgoed in Vlaanderen en Brussel. PACKED vzw is samen met Kunstenpunt, Het Firmament en CAHF één van de kernleden van deze werkgroep. Partners: Archiefbank Vlaanderen, Argos, Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa)/Vlaams Architectuurinstituut (VAi), Cinematek, Circuscentrum, Contemporary Art Heritage Flanders (CAHF), FARO, Het Firmament, Kunstenpunt, Letterenhuis, PACKED vzw, Resonant, tapis plein vzw en Vlaams Instituut voor Archivering (VIAA). 2.4.6.15. Werkgroep Kunstenerfgoed Beeldende Kunsten Als vervolg op de publicatie van de resultaten van het onderzoek naar archieven en collecties in de beeldende kunsten dat PACKED vzw uitvoerde, stelde Kunstenpunt een werkgroep samen die aan de slag gaat met enkele aanbevelingen uit het onderzoeksrapport. Partners: Kunstenpunt, M HKA, CAHF, Stichting Bernd Lohaus en Estate Philippe Vandenberg.
2.4.7. Samenwerking met VIAA VIAA, het Vlaams Instituut voor Archivering, is eind 2012 opgericht met als taak het audiovisuele erfgoed te redden door middel van digitalisering. PACKED vzw was in 2013 en 2014 nauw betrokken bij de opstart van VIAA door een samenwerking die is vastgelegd in een formele overeenkomst. PACKED vzw leverde o.a. heel wat werk inzake het leggen van contacten met instellingen in de cultureel-erfgoedsector. Vanaf begin 2015 is de samenwerking met VIAA veranderd: twee medewerkers die op de loonlijst van PACKED vzw maar die voltijds VIAA ondersteunden en waarvan de loonkost werd gedekt door een financiële vergoeding aan PACKED vzw door VIAA, zijn vanaf januari PACKED vzw
Jaarverslag 2015
52
2015 rechtstreeks op de loonlijst van VIAA opgenomen en dus medewerkers van VIAA geworden i.p.v. van PACKED vzw. Toch is de samenwerking met VIAA in 2015 voortgezet. PACKED vzw heeft ondersteuning geboden door o.a. het geven van adviezen, deelname aan de stuurgroep die het digitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog begeleidt, deelname aan de expertengroep die het project De Beeldcapsule begeleidde en deelname aan jurybijeenkomsten in het kader van aanbestedingen. 2.4.7.1. Artikel Digitale duurzaamheid voor dummies PACKED zal, op vraag van VIAA, een artikel (werktitel: Digitale duurzaamheid voor dummies) schrijven dat aan reguliere media voor publicatie zal worden aangeboden en dat aan het brede publiek uitlegt wat de beste keuzes zijn indien ze hun eigen persoonlijk (audiovisueel) archief willen laten digitaliseren. Het artikel zal beogen zeer laagdrempelig te zijn,maar zal toch enkele best practices meegeven. Er is een werkversie van dit artikel bezorgd aan VIAA, maar door tijdsgebrek aan zowel de kant van PACKED vzw als van VIAA is dit artikel niet afgewerkt. 2.4.7.2. Voortzetting evaluatie m.b.v. Scoremodel digitale duurzaamheid In 2014 werd aan de hand van het Scoremodel digitale duurzaamheid een eerste keer het beleid van VIAA omtrent digitale duurzaamheid geëvalueerd. De resultaten waren richtinggevend voor de verdere uitbouw van VIAA. In 2015 zou de evaluatie worden herhaald. VIAA heeft in 2015 geen initiatief genomen om deze evaluatie te herhalen. 2.4.7.3. Oproep digitalisering amateurformaten In 2015 zou VIAA starten met de digitalisering van een aantal amateurformaten. Om ervoor te zorgen dat VIAA zoveel mogelijk materialen in deze digitalisering kan meenemen en het economische voordeel van schaalvergroting kan benutten, heeft VIAA aan PACKED vzw gevraagd om ons netwerk hierbij in te zetten. In samenwerking met het netwerk zou een oproep worden gelanceerd naar het brede publiek om persoonlijke archieven te deponeren bij erkende bewaarinstellingen. Hierbij zou ook overleg worden gepleegd en samengewerkt worden met Archiefbank Vlaanderen om tot een afstemming te komen met het Collectieplan Vlaanderen waaraan de verschillende culturele archieven werken en waarin er ook aandacht is voor private archieven. Doordat VIAA haar prioriteiten omwille van budgettaire redenen heeft moeten beperken is er geen brede oproep naar het brede publiek gelanceerd. Wel zijn er initiatieven genomen om inventarissen te maken van het audiovisuele en digitale erfgoed in de podiumkunsten- en muzieksector. Ook hierin worden amateurformaten meegenomen. 2.4.7.4. Ingest digitale archieven van erfgoedcellen VIAA en PACKED vzw zullen onderzoeken of het mogelijk is om het digitale archief van de verschillende erfgoedcellen te laten bewaren door VIAA. Doordat VIAA haar prioriteiten omwille van budgettaire redenen heeft moeten beperken is dit onderzoek in 2015 niet opgestart.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
53
2.4.7.5. Opstart en deelname aan internationale gebruikersgroep MXF/JPEG2000 Nadat VIAA gekozen heeft voor MXF/JPG2000 als een archiefformaat voor audiovisueel materiaal dat afkomstig is uit de cultureel-erfgoedsector, heeft PACKED vzw contacten gelegd met andere instellingen die dit formaat gebruiken in hun digitale collecties. PACKED vzw houdt nauwlettend de evolutie van de standaarden, tools voor en gebruik van MXF/JPG2000 in het oog. In 2015 heeft PACKED vzw de contacten met andere gebruikers van MXF/JPG2000 onderhouden met het oog op een uitwisseling van ervaringen onder gebruikers. Meer tijd heeft PACKED vzw (o.a. in het kader van PREFORMA) echter geïnvesteerd m.b.t. tot MKV/FFV1. De reden hiervoor is dat deze combinatie een potentiële opvolger wordt voor MXF/JPG2000 als een archiefformaat voor audiovisueel materiaal. 2.4.7.6. Deelname aan stuurgroep Nieuws van de Groote Oorlog PACKED vzw is lid van de stuurgroep die het project Nieuws van de Groote Oorlog (NvdgO) begeleidt. In dit grootschalig project, een samenwerking tussen VIAA en de Vlaamse Erfgoedbibibliotheek, werden periodieke publicaties uit de Eerste Wereldoorlog van dertien bewaarinstellingen gedigitaliseerd. Deze stuurgroep kwam in 2015 drie keer bijeen (21 januari 2015, 31 maart, 15 juni en 7 september 2015). PACKED vzw was ook nauw betrokken bij de kwaliteitscontrole na oplevering van de digitale bestanden. PACKED vzw was samen met o.a. Vlaamse Erfgoedbibliotheek, VIAA, de Koninklijke Bibliotheek van België en CEGESOMA ook nauw betrokken bij de opmaak van een dossier om de virtuele collectie van Belgische oorlogskranten én de papieren originelen op te nemen in het Memory of the World-register van de UNESCO. Samen willen we hiermee het belang van de unieke collectie onderstrepen en haar internationaal nog beter op de kaart zetten. 2.4.7.7 Workshop kwaliteitscontrole met QC Tools Als onderdeel van hun samenwerking organiseerden PACKED vzw en VIAA op 5 maart 2015 een workshop over kwaliteitscontrole voor audiovisuele bestanden. Tijdens deze workshop leerden de deelnemers hoe hogeresolutiebestanden te analyseren met de open source QC tools. De workshop werd geleid door de Amerikaanse audiovisuele archivaris en technologiespecialist Dave Rice. Tijdens de sessies gebruikten de deelnemers QC Tools voor het uitvoeren van testen en zichzelf vertrouwd te maken met het gebruik van de tools. De nadruk lag hierbij op videoformaten voor langetermijnarchivering zoals JPEG2000, FFV1 en ongecomprimeerde video. Dave Rice lichte de sleutelelementen toe van de gebruikersinterface en hoe om te gaan met de verschillende layouts en kenmerken van de tool. Deze workshop werd georganiseerd specifiek voor de contentpartners van VIAA, maar iedereen in Vlaanderen en Brussel die geïnteresseerd is in het gebruik van QC Tools was welkom om de workshop bij te wonen, zowel specialisten als niet-specialiseten. Meer informatie over deze workshop is beschikbaar op de SCART-website (https://www.scart.be/?q=nl/content/workshop-kwaliteitscontrole-met-qc-tools). 2.4.8. SOIMA 2015 In de zomer van 2015 heeft ICCROM de SOIMA 2015 International Conference and Preconference Workshop georganiseerd in Brussel. De lokale gastheer was KIK/IRPA. PACKED vzw heeft de organisatie ondersteund door zich aan het evenement te verbinden als partner. De taken van PACKED vzw waren o.a. het ontwerp van een website voor de PACKED vzw
Jaarverslag 2015
54
conferentie en workshop, en het ter beschikking stellen van een medewerker tijdens de conferentie en workhop. Partners: ICCROM, KIK/IRPA, VUB, FARO, Vlaamse UNESCO Commissie, Commission belge francophone et germanophone pour l'UNESCO en Beeld en Geluid.
2.5. OVERLEG 2.5.1. Cultureel-Erfgoedoverleg / Overleg Cultureel Erfgoed PACKED vzw nam ook in 2015 actief deel aan het Cultureel-Erfgoedoverleg. Dit is een open overlegstructuur van organisaties en instellingen die, onafhankelijk van het steunpunt voor cultureel erfgoed en het steunpunt voor lokaal cultuurbeleid, een overkoepelende rol spelen binnen de cultureel-erfgoedsector. PACKED vzw neemt actief deel aan de bijeenkomsten van deze overlegstructuur (in 2015 op 22 januari, 20 maart, 25 september). Op 26 maart 2015 werd een formele belangenbehartiger voor de cultureel-erfgoedsector opgericht: vzw Overleg Cultureel Erfgoed, kortweg OCE. Deze vzw neemt voor de cultureelerfgoedsector de rol op van representatieve spreekbuis, die opkomt voor de gezamenlijke belangen in de sector. In het platform werken alle deelsectoren - culturele archiefinstellingen, musea, erfgoedbibliotheken, expertisecentra cultureel erfgoed, organisaties volkscultuur, erfgoedcellen en coördinatie lokaal cultureel-erfgoedbeleid collegiaal en solidair samen. Het Overleg Cultureel Erfgoed vervangt CultureelErfgoedoverleg dat reeds sinds 2009 regelmatig bijeenkwam om ervaringen en kennis te delen en om gezamenlijke standpunten te formuleren. PACKED vzw is lid van de Algemene Vergadering van het Overleg Cultureel Erfgoed. PACKED vzw leverde ook ondersteuning bij de aanmaak van de website van het Overleg Cultureel Erfgoed. Meer info over het Cultureel-Erfgoedoverleg vindt u op http://www.cultureelerfgoedoverleg.be/. Meer informatie over Overleg Cultureel Erfgoed vindt u op http://www.overlegcultureelerfgoed.be/ 2.5.2. Gebruikersgroep ‘Cultureel erfgoed en auteursrecht’ PACKED vzw nam in 2015 actief deel aan de voorbereidende vergaderingen van de kerngroep en de bijeenkomsten van de uitgebreide gebruikersgroep. De kerngroep kwam samen op: • 2 maart 2015; • 30 oktober 2015. De gebruikersgroep zelf kwam samen op: • 23 maart 2015; • 20 november 2015; Op de bijeenkomst van 20 november presenteerde PACKED-coördinator Rony Vissers een case uit het project Event-based objectbeschrijving rond ‘persistente identifiers’ die worden toegewezen aan o.a. ‘agents’, ook personen, om de levensloop van ‘het object’ in beeld te brengen. Hij wierp daarbij de vraag op of dit een overtreding van de privacywet is. Op bijeenkomsten van de gebruikersgroep werden in 2015 de volgende vormingsmomenten voorzien: PACKED vzw
Jaarverslag 2015
55
• • •
Privacy en het recht van gebruikers om ‘vergeten te worden’: impact voor beheerders van cultureel-erfgoeddatabanken (Joris Deene); Toelichting over de open norm – ‘fair use‘ Het volgrecht (Joris Deene).
2.5.3. Afstemmingsoverleg m.b.t. digitaal erfgoed In 2014 vond er op 9 april in Antwerpen een bijeenkomst plaats tussen PACKED vzw (Rony Vissers, Bert Lemmens) en DEN (Marco de Niet, Robert Gillesse) waarop naar jaarlijkse gewoonte de jaarplanningen van DEN en PACKED vzw werden besproken en waar mogelijk afgestemd. Sinds 2015 plegen PACKED vzw en VIAA ook regelmatig overleg om hun werking op elkaar af te stemmen. Voor PACKED vzw zijn Bert Lemmens, Emanuel Lorrain en Rony Vissers bij dit overleg betrokken. Alhoewel er wordt gestreefd om dit overleg tussen PACKED en VIAA elk kwartaal te organiseren, ging het in 2015 maar drie keer door: op 4 februari, 6 mei, 9 september. Tussendoor zijn er ook nog andere vormen van overleg tussen PACKED vzw en VIAA en bijeenkomsten (o.a. op 15 oktober 2015). Met FARO was er in 2015 geen formeel overleg m.b.t. digitaal erfgoed. 2.5.4. Europeana Vlaanderen Overlegplatform PACKED vzw blijft actief deelnemen aan het Europeana Vlaanderen Overlegplatform. Dit platform wil informatie over Europeana verspreiden naar mogelijke belanghebbenden, informatie en adviezen terugkoppelen naar Europeana en de relevante projecten waar Vlaamse partners in betrokken zijn onderling afstemmen. PACKED vzw nam in 2015 actief deel aan de bijeenkomsten van het platform op 17 april en 12 juni 2015 en werkte in dat kader ook mee aan de heroriëntering van het platform, naar aanleiding van de bevindingen uit de Europeana Task Force on Local Networks (zie 2.5.5.2 Europeana Task Force on Local Networks). 2.5.5. Europeana Network PACKED vzw bleef in 2015 actief deelnemen aan het Europeana Network. Het Europeana Network heeft de ambitie een open forum te zijn voor experten uit heel Europa, voor content providers en aggregatoren en voor andere leveranciers van technische, juridische en strategische kennis. Het wil de diversiteit van Europeana representeren en weerspiegelen en tegelijkertijd de leden de kans bieden om hun stem te laten horen. PACKED vzw nam in 2015 bijvoorbeeld deel aan de Europeana General Meeting op 3 en 4 november in Amsterdam. In het kader van EuropeanaSpace (zie 2.4.1.3. EuropeanaSpace, Spaces of possibility for the creative re-use of Europeana’s content) is er ook regelmatig overleg tussen PACKED vzw en het Europeana IPR-team. 2.5.5.1 Europeana Task Force on Education PACKED vzw maakte in 2015 naar aanleiding van het werk in EuropeanaSpace rond het thema digital erfgoed en educatie deel uit van de Europeana Task Force on Education. Op 6 en 7 oktober werd de tweede bijeenkomst van deze groep bijgewoond in Warschau. Resultaten van het task force vind je op o.a. http://pro.europeana.eu/blogpost/seven-keys-tounlocking-digital-heritage-for-use-in-education
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
56
2.5.5.2 Europeana Task Force on Local Networks (titel: ‘‘Connecting networks for collaborating and information sharing’ PACKED vzw maakte in 2015 naar aanleiding met de ervaring binnen het Europeana Vlaanderen Overlegplatform deel uit van de Europeana Task Force on Local Networks. Het doel van deze task force was om na te gaan in hoeverre een model als dat van het overlegorgaan, zou kunnen werken én bijdragen aan het digitaal cultureel-erfgoedveld in andere Europeana-partnerlanden. De bevindingen van de task force waren op zich dan weer een voedingsbodem voor de heroriëntatie van het Europeana Vlaanderen Overlegplatform eind 2015. Het eindrapport van deze task force vind je hier: http://pro.europeana.eu/files/Europeana_Professional/Europeana_Network/europeana-taskforce-final-report-on-creating-local-europeana-networks-for-sharing-information-andcollaboration.pdf. PACKED vzw woonde de bijeenkomsten van de task force bij op 30 juni in Kopenhagen en 8 en 9 oktober in Belgrado. 2.5.6 Thematisch overleg van provincies i.v.m. thesauri Het interprovinciale thesauri-overleg is een thematisch overleg rond het gebruik van thesauri in de erfgoedsector, dat bijgewoond wordt door vertegenwoordigers van de provincies (erfgoedconsulenten). In deze samenstelling is het een voortzetting van het opgeheven interprovinciaal registratorenoverleg (IRO). Het Interprovinciale thesauri-overleg kwam samen op 3 maart, 2 juni, 15 september en 15 december 2015. In de tweede helft van 2015 hebben PACKED vzw en DEN op vraag van de erfgoedconsulenten de voortrekkersrol overgenomen m.b.t. dit overleg. De focus van het overleg wordt hierdoor uitgebreid van thesauri naar de houdbaarheid, zichtbaarheid en bruikbaarheid van digitaal erfgoed in de brede zin. 2.5.8. Taaluniecommissie Digitaal Erfgoed In 2011 werd in de schoot van de Taalunie een werkgroep opgericht met betrekking tot een Nederlands-Vlaamse samenwerking omtrent digitaal erfgoed. PACKED-coördinator Rony Vissers vertegenwoordigde PACKED vzw in deze werkgroep. Deze werkgroep werd vervangen door de Taaluniecommissie Digitaal Erfgoed. De taak van de commissie is input te leveren voor een coherente Nederlands-Vlaamse beleidsagenda. De commissie moet antwoorden formuleren op de volgende drie vragen: • Welke lessen kunnen worden geleerd uit grote digitaliseringsprojecten die worden of zijn uitgevoerd? • Wat zijn de succesfactoren voor Nederlands-Vlaamse samenwerking in internationale data-infrastructuren? • Wat zijn de voorwaarden voor instellingen om hun collecties en collectiegegevens als open data vrij te kunnen geven, zodat wat gedigitaliseerd wordt, optimaal bruikbaar en herbruikbaar is? PACKED-coördinator Rony Vissers zetelt in persoonlijke naam in deze Taaluniecommissie Digitaal erfgoed. In 2015 vergaderde de commissie twee keer in Roosendaal (22 mei en 17 december). Rony Vissers nam ook deel aan een voorbereidende vergadering op 24 april 2015. Nadat in 2014 onder begeleiding van de Taaluniecommissie Digitaal Erfgoed het onderzoeksrapport Lessen voor de toekomst uit Vlaamse en Nederlandse digitaalerfgoedprojecten werd gepubliceerd, verscheen in 2015 het onderzoeksrapport Succesfactoren voor Nederlands-Vlaamse samenwerking rond digitaal erfgoed (http://taalunieversum.org/publicaties/succesfactoren-voor-nederlands-vlaamsesamenwerking-rond-digitaal-erfgoed). PACKED vzw
Jaarverslag 2015
57
2.5.9. Expertengroep Presto4U-praktijkgemeenschap Video Art, Art Museum and Galleries Presto4U was een twee jaar durend project dat ondersteund wordt door een kerngroep van veertien leden van het PrestoCentre. Het doel van Presto4U was bruikbare resultaten te identificeren van onderzoek naar digitale audiovisuele preservering en om de bewustwording en adoptie ervan te stimuleren bij zowel technologie- en dienstenleveranciers als collectiebeheerders. Het project had negen praktijkgemeenschappen in audiovisuele digitale preservering opgericht, elk gebaseerd op een gedeelde bezorgdheid, een gedeelde set van uitdagingen en een gedeelde zoektocht naar technologische oplossingen die verbonden zijn aan de bijzondere praktijken van conservering en de preserveringsuitdagingen in een subsector van de audiovisuele media. PACKED vzw was door Tate uitgenodigd als één van de negen leden van de expertengroep voor de praktijkgemeenschap Video Art, Art Museum and Galleries van Presto4U. Deze groep pleegt één keer per maand online overleg. In 2015 heeft PACKED vzw dit werk met dePresto4U-groep voortgezet. In januari 2015 liep echter het project af. Nadien is er nog wel overleg geweest, maar dit is na verloop van tijd stilgevallen omdat de stimulans met de beëindiging van het project is verdwenen. 2.5.10. Overleg landelijke erkende expertisecentra en organisaties volkscultuur Sinds 2012 is er op regelmatig basis (tweetal keer per jaar) overleg tussen alle landelijke erkende expertisecentra en organisaties volkscultuur (LEOVs). Ook FARO is hierbij betrokken. PACKED vzw heeft ook in 2015 actief deelgenomen aan dit overleg. In 2015 vond het overleg plaats op 4 februari. Verder hebben PACKED vzw en de andere LEOVs ook een bijdrage aan de voorbereiding van de Conceptnota cultureel erfgoed met een tekst die antwoord bood op de vijf vragen die waren voorgelegd door de Vlaamse overheid. PACKED-medewerkers Rony Vissers heeft in naam van de LEOVs dit antwoord voorgesteld op een sectorbijeenkomst op 28 april. In navolging hiervan hebben de LEOVs ook nog de publicatie Vijf misverstanden om komaf mee te maken in een toekomstig Cultureel-erfgoedbeleid gemaakt (zie http://www.hetfirmament.be/files/Artikels-en-publicaties-anderen/-leov_5misverstanden.pdf).
2.5.11. Collegagroep digitale publieksbemiddeling PACKED vzw neemt actief deel aan de bijeenkomsten van de Collegagroep digitale publieksbemiddeling, een co-organisatie van BAM (nu Kunstenpunt) en FARO. In 2015 stelde PACKED vzw er onder meer de tools voor die ontwikkeld werden in het kader van het AthenaPlus-project (MOVIO, CityQuest en SchoolTrip) en bracht er ook de resultaten van het Wikidata-project naar voren Bijeenkomsten van deze groep werden in 2015 bijgewoond op 4 mei en 23 november. 2.5.12. Beoordelingscommissie Cultureel-erfgoedprojecten en Cultureel-erfgoedconvenants PACKED-coördinator Rony Vissers zetelt in persoonlijke naam in de Beoordelingscommissie Cultureel-erfgoedprojecten en Cultureel-erfgoedconvenants. Deze commissie kwam in 2015 bijeen op 2 april, 3 april, 23 oktober en 30 oktober.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
58
2.5.13. Digital Flanders In 2015 zijn VIAA en LIBIS / KADOC een gesprek gestart met het oog op de creatie van een overkoepelende strategie en genetwerkte, gedeelde infrastructuur voor digitaal erfgoed in Vlaanderen. PACKED vzw is vanaf de tweede helft van 2015 bij deze gesprekken betrokken. Het doel is de ontwikkeling en implementatie van een strategische visie die • een duurzame digitaal infrastructuur en bijhorende diensten voor de cultureelerfgoedsector creëert; • optimaal gebruik maakt van de reeds gemaakte investeringen; • breed gedragen wordt in de sector. Dit overleg gebeurde in samenspraak met het kabinet van minister van Cultuur Sven Gatz. 2.5.14. Conceptnota cultureel erfgoed PACKED vzw heeft op verschillende manieren een bijdrage geleverd aan de voorbereiding van de Conceptnota cultureel erfgoed. Er waren niet alleen de bijdragen i.s.m. de andere landelijke erkende expertisecentra en organisaties volkscultuur en (zie 2.5.10. Overleg landelijke erkende expertisecentra en organisaties volkscultuur) en I;s.m. de andere leden van de werkgroep Kunstenerfgoed (zie 2.4.6.14. Werkgroep Kunstenerfgoed), PACKEDcoördinator Rony Vissers was ook lid van de kerngroep die deelnam aan de bijeenkomsten van de focusgroepen op 11 september (Uitgangspunten voor een cultureel-erfgoedbeleid), 18 september (Erfgoed valoriseren/waarderen), 2 oktober (Samenwerkingsmodellen) en 12 oktober (Competenties en vaardigheden in instellingen/organisaties).
2.5.15. UNESCO PACKED-coördinator Rony Vissers heeft op vraag van UNESCO Vlaanderen 20 april 2015 in Parijs deelgenomen aan een expertenbijeenkomst over het PERSIST Project. Hij is ook lid geworden van het Memory of the World Subcomité in Vlaanderen en heeft deelgenomen aan een aantal bijeenkomsten van dit orgaan. Hiernaast is hij ook lid geworden van het Belgische Memory of the World Comité. 2.5.16. Andere overlegbijeenkomsten en presentaties PACKED-medewerkers waren ook aanwezig op andere overlegbijeenkomsten en gaven ook er ook presentaties. Een selectieve greep hieruit: • 16 maart 2015: M-university (Leuven), presentatie over het project Persistente Identificatie project; •
30 april 2015: Adlib gebruikersgroep (Breukelen), presentatie over het project Persistente Identificatie en een presentatie over Open Refine;
•
27-30 mei 2015: Studiereis met collectieverantwoordelijken van CAHF-musea i.v.m. digitale ontsluiting van kunstcollecties in Statens Museum for Kunst (Kopenhagen);
•
28 mei 2015: Symposium Shared Authority van Stichting Academisch Erfgoed (Utrecht);
•
8 juni 2015:_Digital Humanities Benelux (Antwerpen), presentatie over het project Event-based objectbeschrijvingen;
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
59
•
12 juni 2015: ODIS-invoerdersdag (Gent), presentatie over het Persistente Identificatie project;
•
17-18 september 2015: Informatie Aan Zee (Oostende) – presentaties over het project Persistente Identificatie project, kwaliteitscontrole bij het digitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog, MOVIO als tool voor de erfgoedgemeenschap en een digitale strategie voor nieuw Museum voor Edelsmeedkunst, Juwelen en Diamant:
•
2 november 2015: EDM turns five workshop (Amsterdam), deelname aan discussie over de toekomst van Europeana Data Model;
•
3-4 november 2015: Europeana AGM (Amsterdam), deelname aan Task Force vergadering;
•
23 november 2015: FARO Collegagroep digitale bemiddeling (Antwerpen), presentatie over het Persistente Identificatie project;
•
7 december 2015: DISH (Rotterdam), presentatie van de poster over het samenwerkingstraject met VKC, CAHF, Lukas en CVG rond digitale duurzaamheid, persistente identificatie en het datahubproject.
2.6. DISCURSIEVE ACTIVITEITEN 2.6.1. Rubriek Uitgepakt in META Ook voor 2015 werd PACKED vzw door VVBAD gevraagd om een tiental korte artikels te schrijven voor de rubriek Uitgepakt van het tijdschrift META. Hierin werden begrippen uit het digitaal cultureel-erfgoedveld uitgelegd en toegelicht. Deze artikels werden later op de CEST-wiki gepubliceerd. De volgende artikels werden ingeleverd: • Open bestandsformaten (Bert Lemmens); • Archiveren van websites (Joris Janssens); • Audiovisuele dragers registreren (Nastasia Vanderperren); • Controleren van resolutie en scherpte (Rony Vissers); • Getty Vocabularies: LOD (Alina Saenko); • Wat is FFmpeg en waarom moet je het kennen? (Emanuel Lorrain); • Wat is OCR? (Rony Vissers); • Van bits tot Gigabytes en verder (Barbara Dierickx); • Netwerkschijf, meer dan harde schijf (Pieter De Praetere). In 2015 schreef PACKED vzw samen met de Vlaamse Erfgoedbibliotheek ook een artikel over de ervaringen bij het krantendigitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog voor META: Meten is weten. Lessen uit het krantendigitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog (Rony Vissers (Packed vzw), Tuur Van Hove en David Coppoolse (Vlaamse Erfgoedbibliotheek)) (zie ook 2.6.4. Andere PACKED-publicaties).
2.6.2. Sessie digitaal erfgoed op Informatie aan Zee VVBAD organiseert tweejaarlijks het sectorevenement Informatie aan Zee. Op de editie van 2015 (17-18 september 2015) gaven PACKED-medewerkers vier presentaties • over het project Persistente Identificatie project (Alina Saenko);
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
60
• • •
over kwaliteitscontrole bij het digitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog (Rony Vissers); over MOVIO als tool voor de erfgoedgemeenschap (Barbara Dierickx); over een digitale strategie voor nieuw Museum voor Edelsmeedkunst, Juwelen en Diamant (Bert Lemmens).
Partners:VIAA en VVBAD. 2.6.3. Gastcolleges in hoger onderwijs PACKED vzw is in 2015 actief op zoek gegaan naar kansen om haar werking en expertise kenbaar te maken binnen het hoger onderwijs - zowel aan docenten als studenten. Net als in 2014 hebben PACKED-medewerkers in 2015 in het kader van Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS gastcolleges gegeven aan enkele kunsthogescholen: KASK Antwerpen, KASK Gent en MAD Faculty Hasselt. (zie 2.4.6.2. Dienstverlening en sensibilisering kunstensector). 2.6.4. Andere PACKED-publicaties Doorheen het werkjaar creëert PACKEDvzw in het kader van de verschillende activiteiten en projecten kennis en expertise, die indien gepast kunnen hertaald worden tot een kennisdossier, een rapport of artikel. In 2015 streefde PACKED vzw ernaar minstens twee dergelijke publicaties te kunnen produceren. Deze publicaties kunnen ook verschijnen in de periodieke publicaties van erfgoedverenigingen, het steunpunt, online, ... Dit streefdoel werd ruimschoots gehaald. PACKED vzw publiceerde in 2015 de volgende artikels • Meten is weten. Lessen uit het krantendigitaliseringsproject Nieuws van de Groote Oorlog (Rony Vissers (Packed vzw), Tuur Van Hove en David Coppoolse (Vlaamse Erfgoedbibliotheek)) voor META (VVBAD); • herziene versie van Bestandsformaten en digitale duurzaamheid (Joris Janssens, Bert Lemmens en Rony Vissers) voor het Handboek informatiemanagement (Politeia); • Digitale duurzaamheid en het behoud van audiovisueel erfgoed (Rony Vissers) voor Bladen voor documentatie / Cahiers de la documentation (Belgische vereniging voor Documentatie / Association Belge de Documentation); • Checksums?! Een instrument voor betrouwbare digitale langetermijnbewaring (Rony Vissers, m.m.v. Nastasia Vanderperren) voor Bladwijzer (Heemkunde Vlaanderen); • Workshop review: Digital Media Archaeology in Practice (Emannuel Lorrain) voor nieuwsbrief Modern Materials – Contemporary Art (Modern Materials and Contemporary Art, MMCA) (ICOM).
2.7. ONDERSTEUNING PACKED vzw voorziet in sectorondersteuning als onderdeel van haar reguliere werking. Instellingen en organisaties kunnen PACKED vzw steeds contacteren met vragen i.v.m. de verschillende processen die te maken hebben met het creëren, ontsluiten, bewaren, delen, uitwisselen en hergebruik van digitaal cultureel erfgoed. Indien bepaalde vragen echter de basisdienstverlening overschrijden (bv. omdat zij te tijdsintensief zijn, specifieke externe expertise vereisen) wordt geopteerd om deze ondersteuning aan te bieden in de vorm van een betaalde onderaanneming.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
61
2.7.1. Loket (ad hoc) PACKED vzw voorzag in 2015 tijd om vragen naar advies m.b.t. de verschillende aspecten die verbonden zijn aan het creëren, ontsluiten, bewaren, delen, uitwisselen en hergebruik van digitaal cultureel erfgoed, te beantwoorden. Waar mogelijk en gewenst hebben we ook de implementatie van het advies opgevolgd en ondersteuning voorzien. Een selectie uit de loketvragen: naam vraagsteller Afrikamuseum Amsab Amsab Amsab Amsab AMVB AMVB APA/CVAa Archiefbank Vlaanderen Argos Cegesoma Cegesoma CSJM CSJM CSJM Cultuurdienst Nevele
Curartor CVAa CVAa CVAa CVAa CVAa CVAa Damaged Goods Danspunt DEN (NL) deSingel deSingel DOVO Erfgoed Leiden (NL) Erfgoedcel Brugge Erfgoedcel Brugge Erfgoedcel Brussel Erfgoedcel Comeet Erfgoedcel Comeet
PACKED vzw
omschrijving vraag voor een handleiding voor PIDs voor de nieuwe website van het Afrikamuseum vraag voor de opmaak van een offerteaanvraag voor het digitaliseren van het archief Huysmans stand van zaken (kwaliteitscontrole, validatie) over de digitalisering van het archief Huysmans vraag over de ontwikkeling van een virtuele ontsluiting voor het indienen van een erfgoedproject vraag over geschikte bestandsformaten voor VOB-bestanden vraag over de installatie van Archivematica vraag over de aankoop en requirements van een NAS voor de inrichting van een digitaal depot vraag tot deelname aan een ontwikkelingsgericht erfgoedproject vraag over de implementatie van AAT in Archiefbank Vlaanderen vraag tot deelname aan onderzoeksproject rond Belgische kunstenaarsfilm en video in de jaren 70 vraag over workflow management pakketten voor digitalisering vraag over de keuze van een A2 scanner vraag over een applicatie voor de topstukkenlijst vraag naar de resultaten van de bevraging van het digitale en audiovisuele archief binnen de podiumkunsten vraag over een presentatie over semantiek, linked data en thesauri vraag i.v.m. het gebruik van QR-codes voor monumenten en de koppeling ervan aan fiets- en wandelroutes vraag naar advies omdat men een app wil maken om publiek, galerij en curator dichter bij mekaar te brengen voor het beheren, bekijken, ontdekken en delen van kunst vraag naar digitaliseringsbedrijven voor het digitaliseren van foto's vraag tot kwaliteitscontrole van digitale bestanden vraag over Google Cultural Institute vraag over het linken van TIFF- en JPEG2000-bestanden vraag over het kleurengebruik voor het scannen van bouwplannen van deSingel vraag over het gebruik van JPEG200 met lossy compressie als archiveringsbestand vraag over de duurzame creatie van digitale video-opnamen het als archiefmateriaal gebruikt kan worden: bestandsformaten, rechtenbeheer, etc. vraag naar advies i.v.m. ontwikkelingsgericht erfgoedproject voor het digitaliseren en bewaren van materiaal over de Vlaamse volksdans vraag voor feedback over de basisrichtlijn voor de digitalisering van audiovisueel materiaal vraag naar een bedrijf dat de inhoud van iomega jaz drives kan recupereren vraag over duurzame bestandsformaten voor audio-opnames vraag naar afspeeltoestellen voor U-Matic vraag tot deelname aan expert advisory board vraag i.v.m. omgang met digitale erfgoeddata vraag over de stopzetting van een contract bij Picturae vraag tot deelname aan een bevraging bij de LEOV’s in het kader van de opmaak van een nieuw beleidsplan vraag over de digitalisering van 35mm film uit WOII vraag voor een eenvoudige registratietool voor een AV-archief
Jaarverslag 2015
62
Erfgoedcel Mechelen Erfgoedcel Noorderkempen Erfgoedcel Noorderkempen Erfgoedcel Noorderkempen Erfgoedcel Noorderkempen Erfgoedcel Noorderkempen Erfgoedcel Noorderkempen Erfgoedcel Noorderkempen Erfgoedcel Noorderkempen Erfgoedcellen, LEOVs Erfgoedplus ETWIE Ex Situ EYE (NL) Familiekunde Vlaanderen FoMu Gemeente Edegem Heemkunde Vlaanderen Heemkunde Vlaanderen Het Firmament Het Firmament Historische Dienst van de Europese Commissie Historische Kring Membruggen ICOM Vlaanderen iMAL
vraag over het verbreken van een contract met Picturae en het ontwikkelen van een nieuwe beeldbank vraag naar kwaliteitscontrole van gedigitaliseerde bestanden vraag naar bestandsvalidatie van digitale bestanden na digitalisering vraag over de Europese regels rond de bescherming van data vraag naar kwaliteitscontrole vraag naar kwaliteitscontrole vraag tot kwaliteitscontrole van enkele gescande bestanden vraag over duurzame bestandsformaten voor 3D-scanning vraag over het ontwikkelen van een Omeka platform op een QI API vraag voor deelname aan visietraject vraag over Erfgoedplus en PIDs vraag naar datamodel voor een databank rond computergeschiedenis vraag om mee te werken aan publicatie in Ex Situ over de vergankelijkheid van nieuwe digitale bronnen vraag over de wetgeving van verweesde werken in Vlaanderen vraag over de relevantie van een forum op een website vraag over het verrijken van de catalogusdata met externe bronnen vraag over de aankoop van een A3-scanner voor het documentatiecentrum van Edegem duurzame bewaring van word en excel bestanden vraag over de relevantie van een online forum vraag over de hosting van de website van SIBMAS vraag over gevonden film- en klankbanden bij Opera Ballet Vlaanderen vraag naar informatie over het PID-project vraag over de aankoop van een camera voor het filmen van interviews en de keuze voor een duurzaam bestandsformaat om de interviews te bewaren vraag naar een presentatie over PACKED tijdens het ICOM-collegamoment vraag over de aankoop van een server vraag naar deelname bezoek aan Picturae voor gesprek over opgeleverde digitaliseringsresulaten vraag over hoe de gegevens in Balat persistent kunnen worden geïdentificeerd vraag voor een overleg om een nota voor TMS op te stellen
KERF KIK-IRPA KMSKA Koninklijk Conservatorium van Brussel vraag over verlichting voor een scanstudio Kopergietery/Het Firmament vraag i.v.m. een verbetering van de omgang met het eigen archief Kusterfgoed vraag naar een geschikt opnametoestel voor de opname van mondelinge bronnen vraag naar partnerschap in en advies over ontwikkelingsgericht erfgoedproject LUCA School of arts voor de ontwikkeling van een jukebox app voor beiaardiers Lukasweb vraag over IPCT tags script dat niet werkt Memymom vraag over firma's voor het digitaliseren van videomateriaal MoMu vraag om studenten wegwijs te maken in MOVIO MuHKA vraag naar coaching voor de omgang met kunstenaarsarchieven Museum M vraag over Europese projectsubsidies voor vernieuwende websites vraag over de aankoop en opstelling van een scanner voor digitalisering van Museum M tekeningen Museum M vraag over bestekken van open source websitesystemen Museum M vraag voor bezoek aan Deventit over een nieuwe website/CMS Needcompany vraag over het digitaliseren van het eigen archief OCE vraag over een nieuwe website voor OCE en het archiveren van de oude website Plantentuin Meise vraag naar viewers voor JPEG2000 Plantentuin Meise vraag naar deelname aan jury bij aanbesteding van een digitaliseringsproject Plantentuin Meise kwaliteitscontrole op de proefscans die door Picturae werden aangeleverd PrestoCentre (NL) vraag tot deelname aan de AV Insider's editorial team van PrestoCentre Privé-persoon vraag over het auteursrecht op tekeningen van een kunstenaar Privé-persoon vraag over het internet of things in de erfgoedsector vraag over het aanvragen van werkingssubsidies binnen het Kunstendecreet om Privé-persoon een audiovisueel archief te beheren Privé-persoon vraag naar analyse van gedigitaliseerd videomateriaal Privé-persoon vraag om een project op te zetten over het vastleggen van keramieken deurklinken
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
63
uit de jaren '70. vraag naar een geschikt bestandsformaat voor de digitalisering van dvd's vraag over de implementatie van QI vraag over open source en gratis OCR-software vraag over het beheer van foto's in een databank of DAM-systeem vraag i.v.m. gegevensexport uit Muziekbank Vlaanderen (Collective Access) voor Resonant Open Cultuur Data Richard Wright (UK) vraag over FFV1 en MKV Richard Wright (UK) vraag over de CELLAR working group en het standaardiseren van FLAC vraag i.v.m. het opzetten van ontwikkelingsgericht project om het eigen archief Rosas/Het Firmament beter te ontsluiten SIBMAS vraag over de migratie van de website van SIBMAS S.M.A.K. vraag naar de slides van een presentatie over kwaliteitscontrole NvdgO S.M.A.K. vraag over het digitaliseren van 1/4" audiotapes door VIAA S.M.A.K. vraag over het digitaliseren van LaserDisc vraag over het registreren, digitaliseren en ontsluiten van een kleine Stad Gent museumcollectie Stadsarchief Herentals vraag over bestandsformaten voor moederbestanden van een drukkerij Stadsarchief Herentals vraag over het gebruik van Sharepoint voor documentbeheer Stadsarchief Sint-Truiden vraag over digitaliseren volgens de CEST-richtlijnen Studiedienst Open VLD vraag over digitaal document- en archiefbeheer Studio Koen van den Broek vraag over een databank voor het beheer van kunstwerken t,arsenaal/Het Firmament vraag naar partnerschap in ontwikkelingsgericht erfgoedproject t,arsenaal Tapis Plein vraag over het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst Teylers Museum (NL) vraag i.v.m. persistente identificatie en de Resolver-tool vraag om een plan van aanpak voor het archief op te stellen en over het maken Toneelhuis van disk images en back-ups vraag i.v.m. een elektronisch platform om onderzoek naar het archief van Troubleyn/Jan Fabre Troubleyn/Jan Fabre te faciliteren UGent (Boekentoren) vraag naar referenties over het gebruik van Swift Prosys Universiteit Amsterdam (NL) vraag i.v.m. een vertaling van TRACKS naar de Nederlandse situatie vraag i.v.m. de ondersteuning van Horizon 2020 project over filmbeleving als Universiteit Gent immaterieel erfgoed VGC vraag naar overleg rond digitale noden in het kader van een nieuw beleidsplan VIAA vraag i.v.m. de afstoten van vinyl, cd's en dvd's in bibliotheken VIAA vraag naar DPX checker VIAA vraag over digitalisering bij NTSC-codering VIAA vraag tot deelname aan de Raad der Wijzen (Beeldcapsule) vraag over hoe VIAA de gedigitaliseerde content uit NvdGO kan aanleveren aan VIAA Europeana VIAA vraag over de vergelijking tussen AVC Intra en ProRes vraag over VHS-formaten voor opmaak van de aanbesteding voor de digitalisering VIAA van VHS-cassettes VIAA vraag over HetArchief (NvdGO) en CC0-licenties VIAA vraag over de ordening van het papieren en digitale archief van VIAA vraag over het specifiëren van de ProRes codec i.v.m. de VIAA-tender voor het VIAA digitaliseren van film dat aangetast werd met het azijnsyndroom VKC vraag naar feedback op de sneuveltekst over digitalisering en musea voor OLEM VKC vraag tot deelname aan Pecha Kucha: de museale website van de 21ste eeuw vraag om huishoudelijk reglement van PACKED vzw in te kijken om eigen Vlaamse Erfgoedbibliotheek huishoudelijk reglement up te daten Vlaamse Erfgoedbibliotheek vraag voor een overleg over het deponeren van digitale publicaties vraag over het datamodel en de databank van VTI door de fusie met BAM en Muziekcentrum en het opladen van de data van Theater Aan Zee in de databank VTI/Kunstenpunt van VTI vraag over de klimatologische omstandigheden waarin audiobanden bewaard Walter Verdin mogen worden Yieha/VIAA vraag over kwaliteitscontrole en digitalisering van strips Zilvermuseum vraag over auteursrechten in QI Zilvermuseum vraag over het bestek voor de bouw van een nieuwe website Zilvermuseum vraag over een freelancer voor de vertaling van het bestek voor de website van het Privé-persoon Provincie Antwerpen Provincie West-Vlaanderen Resonant
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
64
Zilvermuseum Zilvermuseum Zilvermuseum
Zilvermuseum vraag naar kwaliteitscontrole van digitalisering van 3D-erfgoed vraag over LIDO API requirements vraag naar deelname aan jury voor de aanbesteding van de ontwikkeling van een website
2.7.2. Loket gesubsidieerde cultureel-erfgoedprojecten PACKED vzw voorzag in 2015 tijd om projecten die binnen het Cultureel-Erfgoeddecreet gesubsidieerd worden, te adviseren en de implementatie van het advies op te volgen (zie 2.4.2.1. Projecten n.a.v. subsidiedossiers). Deze projecten waren • Duiken in de machine (CO7/Vlasmuseum); • De Vlaamse middenstand met kar en wagen door het land (Karrenmuseum); • Tekstaffiches – spiegel van het dagelijks leven tijdens de Eerste Wereldoorlog- fase 2 (Stadsarchief Gent); • Digitizing the Corpus Rubenianum Ludwig Burchard (Samenwerkingsverband Kunstmusea Antwerpen –Rubenianum); • Archief Theater aan Zee (TarTar vzw). PACKED vzw adviseerde in 2015 ook bij de opmaak van subsidiedossiers voor de volgende ontwikkelingsgerichte cultureel-erfgoedprojecten: • Duiken in de machine - fase 2 (CO7/Vlasmuseum); • Tekstaffiches WOI - fase 3 (Stadsarchief Gent); • Haalbaarheidsstudie dienstverlening born digital architectuurarchieven (HaDiBoDi) (Architectuurarchief Provincie Antwerpen) • Inventarisatie en typologering van koetsierrijtuigen (Karrenmuseum). Deze subsidiedossiers werden ingediend bij de tweede subsidieronde voor ontwikkelingsgerichte cultureel-erfgoedprojecten van 2015 of de eerste subsidieronde van 2016. 2.7.3. Loket andere cultureel-erfgoedprojecten 2.7.3.1. TETRA-project ‘Towards a sustainable mobile tourism guide’ (Thomas More Memori) In dit project werd gepoogd om te komen tot aanbevelingen voor een mogelijk prototype van een breed te gebruiken mobiele gids. PACKED vzw droeg bij tot het gedefinieerde vocabulariummodel dat in dergelijke applicatie zou kunnen gebruikt worden, en nu raadpleegbaar is op tourism.openknowledge.be:8080/spec/. Projectpartners zijn o.a. Toerisme Vlaanderen, Erfgoed Rupelstreek, iMinds. In 2015 werden vergaderingen bijgewoond op 12 januari, 17 maart en 20 mei. 2.7.3.2. Tussen Schep en Sinte Pier (Erfgoed Rupelstreek) PACKED vzw begeleidt Erfgoed Rupelstreek bij de uitvoering van hun project Tussen Schep en Sinte Pier. In dit project wil men onder andere komen tot de gezamenlijke ontsluiting van enkele lokale erfgoedinventarissen. PACKED vzw ontwikkelde in samenspraak met de projectcoördinator een datamodel dat de verschillende gegevenstypes zou kunnen bundelen in een Collective Access-omgeving. Wegens interne redenen binnen de Rupelse erfgoedgemeenschap is dit project on hold gezet, en bleef rol van PACKED vzw beperkt tot de ontwikkeling van het datamodel.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
65
2.8. EXTERNE COMMUNICATIE 2.8.1. Nieuwsbrief Deze vorm van communicatie bleef behouden. In 2015 verstuurde PACKED vzw bijna maandelijks een nieuwsbrief. In 2015 werden er 10 nieuwsbrieven verstuurd. Het adressenbestand bestaat uit ongeveer 1.500 geabonneerden. In totaal werden er in de nieuwsbrieven van 2015 129 items opgenomen. PACKED vzw brengt in zijn nieuwsbrief nieuws over actuele onderwerpen binnen het digitaal cultureel-erfgoedveld maar kijkt daarbij ook naar meer algemene thema’s (zoals bv. auteursrechten of een tentoonstelling). Een belangrijk onderdeel van de nieuwsbrief is de stand van zaken van de lopende PACKED-activiteiten (update van de dagelijkse werking). Dit gebeurt onder andere door het expliciet vermelden van nieuws en updates over CEST, Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS, de verschillende deelprojecten uit het vervolgtraject Persistente identificatie, ATHENAPlus, EuropeanaSpace, PREFORMA en de samenwerkingwerking met o.a. VIAA en iMAL. Het verzenden van de nieuwsbrief droeg in 2015 bij tot een gestage vergroting van de naamsbekendheid van PACKED vzw, een verhoging van het aantal loketvragen, en de participatie van geregistreerde lezers in conferenties/workshops die aangekondigd werden in de nieuwsbrief. 109 personen registreerden zich in 2015 via de PACKED-website om de nieuwsbrief te ontvangen. 2.8.2. PACKED-website In 2015 kende deze website (www.packed.be) 8.341 absoluut unieke bezoekers. Dit is een daling van 12,76% t.o.v. 2014. Het totale aantal pageviews bedroeg 27.279. De meeste bezoekers zijn afkomstig uit België. De vaakst bezochte pagina’s binnen de website zijn, naast de homepagina, de missie van PACKED vzw, de nieuwssectie en de contactpagina. In 2015 werden er in totaal 132 nieuwe items toegevoegd.28 Wegens tijdsgebrek werden er geen structurele technische wijzigingen aan de PACKEDwebsite doorgevoerd in 2015. Het formuleren van gebruikerseisen en bijhorende technische specificaties voor de bouw van een nieuwe PACKED-website werd verschoven naar 2016. 2.8.3. CEST-website In 2015 kende deze website (www.projectcest.be) 9.646 absoluut unieke bezoekers. Dit is een stijging van 7,32 procent, met gemiddeld 803 bezoekers per maand. Het totale aantal pageviews bedroeg 44.770; per bezoek worden ongeveer 3,23 pagina’s bekeken. De meeste bezoekers zijn afkomstig uit België (62%), Nederland en de Verenigde Staten. De vaakst bezochte pagina’s binnen de website zijn, naast de homepagina, de pagina over richtlijnen, het glossarium en het standaardenregister. Er werd vooral tijd geïnvesteerd in de upgrade van de onderbouw van CEST. CEST werd in de tweede helft van 2015 inhoudelijk geëvalueerd (standaarden en tools) en technisch 28
De gegevens over het gemiddeld aantal bezoekers per maand en het gemiddeld aantal pageviews per bezoek zijn voor 2015 niet beschikbaar omdat het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de hosting van de website is overgenomen en het door deze overname niet tijdig over de gevraagde data kon beschikken.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
66
aangepast naar een Wiki zodat deze online toolbox gebruiksvriendelijker wordt voor zowel PACKED-medewerkers als externe gebruikers. De lancering van de nieuwe versie vond plaats in februari 2016. 2.8.4. SCART-website In 2015 kende deze website (www.scart.be) 9.947 absoluut unieke bezoekers (een stijging van 78,54% t.o.v. 2014), met gemiddeld 829 bezoekers per maand. Het totale aantal pageviews bedroeg 34.160; per bezoek worden ongeveer 2,8 pagina’s bekeken. De vaakst bezochte pagina’s binnen de website zijn, naast de homepagina, de artikels i.v.m. de keuze van een digitaal videoformaat voor het archiveren van moederbestanden en i.v.m. het identificeren van nitraatfilm en het azijnsyndroom in audiovisuele collecties. De meeste bezoekers zijn afkomstig uit België (19%), de Verenigde Staten en Nederland. In 2015 werden er in totaal 3 nieuwe items toegevoegd. Wegens tijdsgebrek werden er geen structurele technische wijzigingen aan de SCARTwebsite doorgevoerd in 2015. 2.8.5. Kennisplatform Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS-website In 2015 kende deze website (www.projecttracks.be) 10.070 absoluut unieke bezoekers (tegenover 2.585 voor zeven maanden in 2014), met een gemiddeld aantal van 840 per maand. Het totale aantal pageviews bedroeg 32.350; per bezoek worden ongeveer 2,33 pagina’s bekeken. De vaakst bezochte pagina’s binnen de website zijn, naast de homepagina, de overzichtspagina’s van praktijkvoorbeelden, tools en richtlijnen. De meeste bezoekers zijn afkomstig uit België (55%), Nederland en de Verenigde Staten. In 2015 werden er in totaal 43 nieuwe items toegevoegd. 2.8.6. Website Scoremodel digitale duurzaamheid Deze online tool rond duurzame preservering (www.scoremodel.org) werd gecreëerd in samenwerking met DEN. In 2015 werd de tool 5.416 keer bezocht, wat resulteerde in 9.869 pageviews. 64 nieuwe gebruikers registreerden zich; 147 rapporten werden anoniem aangemaakt. 2.8.7. Website OpenCultuurData In het kader van OpenCultuurData (zie 2.4.4. OpenCultuurData) werd een website (opencultuurdata.be) gecreëerd die nieuws en updates over het project kon bevatten, de opengestelde datasets kon hosten, … in 2014 haalde opencultuurdata.be 3.144 pageviews en 1.817 unieke bezoekers. Deze bekeken gemiddeld 1,52 pagina’s. De vaakst bezochte pagina’s binnen de website zijn, naast de homepage, de pagina met overzicht van de open datasets, en de pagina KIK: kerken in Vlaams-Brabant. 2.8.8. Website Digitising Contemporary Art Het project Digitising Contemporary Art eindigde midden 2013 en sindsdien werd de content van deze website (www.dca-project.eu) niet meer aangevuld of geactualiseerd. Hierdoor geven de bezoekersstatistieken van 2015 mogelijk een vertekend beeld in relatie tot de
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
67
cijfers uit het verleden. In 2015 kende deze website 4.611 absoluut unieke bezoekers. Het totale aantal pageviews bedroeg 9.865.29 2.8.9. Mobiele app CityQuest Deze kleine mobiele app (www.cityquest.be) werd door PACKED vzw gecreëerd in het kader van ATHENAPlus en maakt het mogelijk om zoektochten doorheen een stad langs cultureel erfgoed te organiseren. Het aantal geregistreerde gebruikers in 2015 bedroeg 172, het aantal aangemaakte quests 238. 2.8.10. Archivering websites Aangezien de administratieve afhandeling van het project Digitising Contemporary Art enige vertraging heeft opgelopen is er op moment van dit schrijven nog geen beslissing genomen hoe content die ontwikkeld werd binnen het project op zo duurzaam mogelijk manier kan aangeboden of ingebed worden.
2.9. ALGEMEEN BEHEER 2.9.1. Rapportering aan algemene vergadering en raad van bestuur De raad van bestuur kwam in 2015 bijeen op 30 januari, 25 maart, 25 juni, 8 oktober en 11 december. De algemene vergadering kwam in 2015 bijeen op 25 maart. Tijdens deze bijeenkomsten rapporteerden algemeen coördinator Rony Vissers en zakelijk coördinator Annelies Van den Berghe over de werking van PACKED vzw. De bestuursorganen keurden ook de begroting en het jaarverslag voor 2014, en het actieplan en voorlopige begroting voor 2015 goed. 2.9.2. Werking raad van bestuur In 2015 bleef de samenstelling van de raad van bestuur het volledige jaar ongewijzigd. Op het einde van het jaar kondigde Saskia Scheltjens wel aan haar mandaat ter beschikking te willen stellen vanwege haar overstap van UGent naar het Amsterdamse Rijksmuseum. Haar vervanging wordt geformaliseerd in 2016. 2.9.3. Personeelsbeheer PACKED vzw heeft in 2015 twee nieuwe personeelsleden aangeworven: • Annelies Van den Berghe, vanaf 13/1/2015 halftijds, vanaf 1/4/2015 voltijds in dienst; • Pieter de Praetere, vanaf 1/4/2015 voltijds in dienst. Geen van de twee aanwervingen waren het resultaat van een publieke vacature. In 2015 telde PACKED vzw in totaal 8,2 voltijdse eenheden (VTE), terwijl dit in 2014 9,75 VTE was. De belangrijkste verklaring van deze inkrimping is het overnemen door VIAA van de projectmedewerkers die voordien onder contract van PACKED vzw voor VIAA werkten. 29
De gegevens over het gemiddeld aantal bezoekers per maand, het gemiddeld aantal pageviews per bezoek, de afkomst van de bezoekers en de vaakst geraadpleegde pagina’s zijn voor 2015 niet beschikbaar omdat het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de hosting van de websie is overgenomen en het door deze overname niet tijdig over de gevraagde data kon beschikken.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
68
In 2015 stelde PACKED vzw ook een jobstudent gedurende twee maanden te werk: Nils Van Geele, die ook in 2014 al bij PACKED vzw werkte, en dus efficiënt kon worden ingezet in lopende projecten, en weinig begeleid moest worden. PACKED vzw heeft in 2015 aandacht gehad voor een maatschappelijk en cultureel diverse samenstelling van haar personeelsploeg. Onder de personeelsleden en stagiairs van PACKED vzw kon men in 2015 vier nationaliteiten ontwaren. Ook de genderdiversiteit is positief: in 2015 telde PACKED vzw vier mannelijke tegenover vijf vrouwelijke werknemers. In 2015 vonden er acht bijeenkomsten met het volledige PACKED-team plaats: op 8 januari, 19 februari, 14 april, 9 juni, 9 juli, 8 september, 22 oktober en 1 december. Hiernaast was echter nog veelvuldig overlegd in kleinere groepjes. 2.9.4. Financieel beheer Net als de voorgaande jaren is de boekhouding uitbesteed aan het bedrijf Studifisk; ook is de jaarrekening gecontroleerd door bedrijfsrevisor Michel Wera die heeft bevestigd dat ze een getrouw beeld geeft van het vermogen, de financiële toestand en de resultaten. PACKED vzw boekte in 2015 een positief bedrijfsresultaat. 2.9.5. ICT-beheer Sinds eind 2011 heeft PACKED vzw een eigen ICT-infrastructuur. De verschillende digitale bestanden die vroeger verspreid waren over de verschillende computers, bevinden zich vanaf 2012 op één server, die door de werknemers ook van buitenaf kan worden geraadpleegd via een beveiligde VPN-verbinding. PACKED vzw heeft een uitgebreide back-upstrategie uitgewerkt waarbij dagelijks zowel onals offsite een backup gemaakt wordt, en backups van meerdere generaties (wekelijks, maandelijks, jaarlijks) bewaard worden. PACKED vzw beschikt bovendien over een eigen webserver waardoor er meer controle is over de eigen websites, en betere onlinediensten kunnen worden aangeboden. In 2015 werd de ICT-infrastructuur herbekeken om te blijven voldoen aan de noden die door de gestage uitbreiding ontstaan. Zowel het lokale netwerk als de externe servers kregen een update. 2.9.6. Archiefbeheer (fysiek en digitaal) In 2015 werd er verder gewerkt aan het traject rond het archiefbeheer in PACKED vzw. Vertrekkend van de eerder ontwikkelde instrumenten voor het archiefbeheer werden de volgende stappen gezet: • Op 18 februari 2015 werd een trash day georganiseerd waarbij veel aandacht werd besteed voor het opkuisen van persoonlijke mappen. Ook ging veel aandacht naar externe werkplatformen zoals Dropbox en Google Drive, om de nodige archiefstukken uit die mappen te halen en naar de juiste mappen te brengen op de PACKED-server, conform het archiefschema. • Op 3 maart 2015 werd de bestaande mappenstructuur op de server vereenvoudigd om het aantal niveaus te verminderen. • Op 14 oktober 2015 werd er een bijkomende trash day georganiseerd die vooral was gericht op het opkuisen van projectmappen op de server. Ook de persoonlijke
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
69
•
mappen en externe werkplatformen zoals Dropbox en Google Drive werden weer aangepakt. Op 21 december 2015 werd een extra archiveringsdag georganiseerd om het statisch archief (vooral de afgesloten projecten) beter voor te bereiden in functie van langtermijnarchivering.
In het algemeen worden de richtlijnen voor het archiefbeheer door de medewerkers van PACKED vzw in hun dagdagelijkse werk toegepast, bijvoorbeeld bij het benoemen van bestanden of het creëren van nieuwe versies van documenten. Dit zorgt voor een bewustere omgang met het archief bij PACKED vzw. 2.9.7. Beleid maatschappelijke en culturele diversiteit PACKED vzw heeft in 2015 zowel bij de samenstelling van haar raad van bestuur en algemene vergadering als haar personeelsploeg aandacht gehad voor maatschappelijke en culturele diversiteit. Het PACKED-kantoor bevindt nog steeds zich in het hart van Molenbeek in een maatschappelijk en cultureel diverse buurt. Door als Nederlandstalig organisatie daar gevestigd te zijn dragen we bij aan de diversiteit in de buurt. Ook door samenwerking met het lokale tewerkstellingsagentschap blijft PACKED vzw zich inschrijven in het lokale multiculturele weefsel. In 2015 heeft PACKED vzw een aanbod aan Kif Kif en Vluchtelingenwerk Vlaanderen gedaan om hen te ondersteunen op het vlak van digitaal document- en archiefbeheer. Op die manier kunnen we organisaties ondersteunen wiens werk rechtstreeks verband houdt met maatschappelijke en culturele diversiteit, bovendien wordt hun archief ook cultureel erfgoed. 2.9.8. Beleid duurzaamheid en ecologisch bewustzijn Als expertisecentrum digitaal erfgoed gebeurt de dagelijkse werking bijna volledig digitaal. Behalve financiële stukken en inkomende briefwisseling, worden alle documenten meestal enkel in digitale, en niet langer geprinte, vorm bewaard. Met het oog op een duurzame bewaring van haar digitaal archief volgt PACKED vzw niet alleen haar eigen richtlijnen maar ook degene die ontwikkeld werden door AMVB (DigiGids). PACKED vzw betrekt een kantoor in een gebouw dat via herbestemming recent gerenoveerd werd. We delen daarbij de gemeenschappelijke infrastructuur met een aantal andere (hoofdzakelijk culturele) organisaties. Via kleine ingrepen proberen we als organisatie onze ecologische voetafdruk zo klein mogelijk te houden. Ecologische duurzaamheid is een onderdeel van het personeelsbeleid. Alle werknemers nemen de fiets of het openbaar vervoer voor het dagelijkse woon-werkverkeer of om vergaderingen bij te wonen. Verplaatsing per auto gebeurt slechts uitzonderlijk, wanneer de tijdswinst de hogere vervoerskost ruim overstijgt. Bovendien zijn er afspraken rond telewerk om de verplaatsingen te beperken. PACKED vzw ondersteunt duurzame handel door bv. bij de aankoop van haar koffie en thee te kiezen voor producten met een fairtrade-label (indien mogelijk in combinatie met een biolabel.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
70
2.9.9. Aansluiting Vlaams Actieplan Armoedebestrijding PACKED vzw heeft in 2015 aandacht gehad voor het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding, door met name aan het Netwerk tegen Armoede het aanbod te doen om hen te ondersteunen op het vlak van digitaal document- en archiefbeheer. Op die manier kunnen we onrechtstreeks inspelen op het Vlaams Actieplan Armoedebestrijding, bovendien wordt het archief van het Netwerk tegen Armoede ook cultureel erfgoed. Een afspraak over het aanbod en de eventuele ondersteuning vindt plaats in 2016. Een gelijkaardig aanbod is gedaan aan Dokters van de Wereld.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
71
DEEL 3: TOELICHTING BIJ HET FINANCIEEL VERSLAG
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
72
3.1. Resultatenrekening 3.1.1. Winst/verlies PACKED vzw sluit het jaar 2015 af met een winst van 65.603 euro. Deze winst wordt toegevoegd aan de eerder opgebouwde financiële reserve. Met 173.880 euro biedt deze een buffer om eventueel tegenvallende inkomsten in 2016, 2017 en 2018 op te vangen. Deze winst wijkt af van het voorziene verlies van 169.882 euro dat stond vermeld in het Actieplan 2015. De aangepaste begroting 2015 die door de raad van bestuur en de algemene vergadering werd goedgekeurd in maart 2015 toonde nog een klein verlies van 2.871 euro. Dit was mogelijk door: • verschuivingen aan de inkomstenzijde : o de Vlaamse overheid zegde 50.000 euro steun toe aan de voortzetting van Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS en er werd voor 9.000 euro meer overgedragen uit 2014 voor dit project (verschil in totaal 59.000 euro) • verschuivingen aan de kostenzijde : o het loonbudget daalde met 81.629 euro door het schrappen van de aanwerving van een inhoudelijk medewerker (besparing van 44.127 euro) en andere onvoorziene besparingen op lonen, zoals het feit dat de zakelijk leider pas vanaf april voltijds werkte, verlof zonder wedde van twee medewerkers, besparing op vakantiegeld en eindejaarspremie voor een nieuwe medewerker). o het budget diverse diensten en goederen daalde met 17.582 euro. Andere verschuivingen in het budget vonden plaats in de verwachte inkomsten uit Europese subsidies en bijhorende matching funds, naarmate de inkomsten en dus te claimen kosten evolueerden. Uiteindelijk sloten we het boekjaar 2015 echter niet af met een verlies van 2.871 euro maar met een winst van 65.603 euro. Er zijn twee grote en een paar kleinere verklaringen voor deze winst: 1) Uitzonderlijke inkomsten van 27.246,80 euro, saldo werkingssubsidie 2014 Cultureel Erfgoed decreet. Bij de tussentijdse evaluatie door de Vlaamse overheid werd ons gevraagd voorschotten en saldo’s van de structurele werkingssubsidie anders te boeken dan in het verleden. Dit heeft een positief effect op het jaarresultaat, maar dit is maar eenmalig. 2) Uitzonderlijke kosten van 36.150 euro kwamen te vervallen. Dit bedrag was een voorziening voor uitzonderlijke kosten van 36.150 euro als btwregularisatie, maar werd niet opgevraagd door de btw-administratie. 3) Ook in de Europese subsidies en bijhorende matching funds waren er een aantal verschuivingen. 3.1.2. Kosten Het totaal van de kosten lag met 564.420 euro veel lager dan in de begroting die met het actieplan 2015 werd ingediend (696.923 euro). Een belangrijke verklaring hiervoor is te vinden in het loonkostbudget. Dit bedraagt 467.658,29 euro in de afrekening versus 544.478 euro in begroting. De verklaring hiervoor is tweeledig: • de voorziene aanwerving van een inhoudelijke medewerker werd omwille van onzekere structurele financieringsbasis en dalende trend in de externe financieringsmogelijkheden van PACKED vzw geschrapt. (minus loonkostbudget t.b.v. 44.127 euro) PACKED vzw
Jaarverslag 2015
73
•
daarnaast werd door verschillende personeelsleden een aantal dagen toegestane afwezigheid opgenomen (Sanne Van Bellingen, Annelies Van den Berghe en in zeer geringe mate Nastasia Vanderperren) en was de totale kost van eindejaarspremie en vakantiegeld laag voor de twee werknemers die pas in 2015 in dienst kwamen.
Naast de lagere loonkost was er ook de uitzonderlijke kost van 36.150 euro die verviel doordat de btw-administratie geen regularisatie vroeg inzake vroegere aangiftes. Tenslotte is het resterend verschil van ongeveer 20.000 euro gespreid over allerlei andere kostenposten waarop minder dan voorzien geboekt werd. Het vermelden waard is hier een lager bedrag vergoedingen aan derden, doordat bij de uitvoering van het vervolgtraject Persistente identificatie doelbewust minder ontwikkelingskosten gemaakt werden. Dit was het antwoord op de lagere inkomsten door verlies van btw (in de overeenkomst werd door de Vlaamse overheid het bedrag exclusief btw veranderd in inclusief btw), en de mogelijkheid om meer intern te doen nadat een nieuwe ICT-medewerker de PACKED-ploeg vervoegde. 3.1.3. Inkomstenstructuur De inkomsten van 2015 waren in het totaal hoger dan voorzien in het actieplan: 630.023 euro in plaats van 527.041 euro. Dit is een positief verschil van 102.982 euro. De structurele werkingsmiddelen die de Vlaamse Gemeenschap via het Cultureelerfgoeddecreet aan PACKED vzw toekende bedroegen 274.396 euro (na besparing) versus 276.228 begroot (geïndexeerd subsidiebedrag). Dit is een negatief verschil van 1.832 euro. Deze structurele financiering bedraagt slechts 43% van de totale inkomsten van PACKED vzw. De VIA-subsidies voor tewerkstelling waren opnieuw hoger dan voorzien (26.420,43 euro in plaats van 20.920 euro). Andere inkomsten zijn ad hoc subsidies voor Vlaamse en Europese projecten en ‘omzet’/eigen inkomsten uit betaalde opdrachten waarbij PACKED vzw als expert/adviesverlener optreedt. De inkomsten uit betaalde opdrachten zijn zeer sterk gedaald nl. van 135. 257 euro in 2014 naar 75.671 euro in 2015. Zonder de inkomsten voor het vervolgtraject Persistente identificatie, waar de ‘derde’ immers de Vlaamse overheid is, bedragen ze in 2015 zelfs maar 9.440 euro. Dit groot verschil is te verklaren doordat de inkomsten voor de dienstverlening aan VIAA in 2015 wegvielen. De opdracht voor de uitvoering van de projecten in het traject Persistente identificatie verschoof van ‘andere bedrijfsopbrengsten’ (rek. 730000) waaronder alle subsidies geboekt worden, naar ‘omzet’, (rek. 700000) doordat het een opdracht betrof waar volgens onze informatie van dat moment btw op verschuldigd was. De 80.140 euro met vermelding ‘vervolgproject Persistente identificatie’ uit de oorspronkelijke begroting is dus in de afrekening elders te vinden, en werd bovendien verminderd met een bedrag van 13.909 euro aan btw, zodat het nettobedrag 66.231,40 euro bedraagt. Andere betaalde opdrachten ontving PACKED vzw in 2015 van het nieuwe Museum voor Edelsmeedkunst en Diamant, van VUB-iMinds-Smit voor de uitvoering van de bijdrage aan het project MEDEA en van Museum M. Deze betaalde opdrachten waren in 2015 goed voor een bedrag van 74.956,41 euro, zonder de vergoeding van de Vlaamse overheid voor het vervolgproject Persistente identificatie zelfs maar voor 9.440 euro. Een andere belangrijke (maar voorlopig evenmin duurzame) bron van inkomsten zijn projectsubsidies van de Europese Commissie en de bijhorende matching funds van de
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
74
Vlaamse overheid. Het detail van de projectsubsidies vertoonde zowel verschuivingen in negatieve als in positieve zin. Bij de projecten met Europese middelen (en desgevallend bijkomende matching funds via de Vlaamse Gemeenschap) gebeurt de afrekening immers op het ritme van de door de Europese Commissie gevraagde rapportering. Zolang saldo’s van projectsubsidies niet zeker zijn omdat de financiële controle nog moet volgen, neemt PACKED vzw de te ontvangen bedragen niet op in de begroting. PACKED vzw wachtte op het einde van 2015 bijvoorbeeld nog steeds op de betaling van de laatste subsidieschijf voor het project Digitising Contemporary Art. We hadden de storting van deze schijf verwacht in de tweede helft van 2013; de kosten zijn reeds gemaakt in de periode 2011-2013. Door allerlei verwikkelingen zal het saldo uiteindelijk pas opgenomen worden in de inkomsten van 2016. Ontvangen voorschotten waarvoor in het betreffende boekjaar nog geen kosten werden gemaakt of afgerekend naar de EU toe, worden dan weer overgedragen naar het volgende boekjaar. Ook voor het project Erfgoedzorg in de kunstensector / TRACKS zijn er in het verleden overdrachten via de boekhouding geweest, omdat subsidies werden toegekend voor periodes die over boekjaren heen liepen. De laatste schijf van 50.000 euro was echter reeds berekend op kosten tot december 2015, zodat er deze keer geen overdracht gebeurt voor dit project. Hieronder vindt u voor 2015 respectievelijk de begrote en gerealiseerde/geboekte inkomsten, en de overdrachten naar 2016, indien van toepassing.
PREFORMA EuropeanaSpace ATHENAPlus Digitising Contemporary Art
Begroting in Afrekening 2015 Overdracht naar Actieplan 2015 2016 18.770 euro 8.680 euro 23.776 euro 55.770 euro 69.881 euro 15.844,24 euro 34.613 euro 22.300 euro 0 euro 31.126 euro
Het totaal van overdrachten naar 2016 is dus 39.620,24 euro. Deze overdrachten gebeuren omdat, zoals reeds vroeger bepaald, bepaalde onderdelen van de projecten PREFORMA en EuropeanaSpace pas worden gerealiseerd in 2016 (terwijl zoals hogervermeld een deel van de financiële middelen hiervoor al vroeger zijn gestort).
3.2. Balans De overdrachten op basis van de hogervermelde over te dragen bedragen zijn samen terug te vinden in de balans onder: • Rekening 493007: 15.844,24 euro; • Rekening 493008: 23.776,00 euro.
PACKED vzw
Jaarverslag 2015
75
PACKED VZW
Pagina : 1
DELAUNOYSTRAAT 58 BUS 23 BE-1080 BRUSSEL BE871.517.086
Interne Balans Boekjaar 2015 01/01/2015 - 31/12/2015
EUR
VASTE ACTIVA II.
31/12/2015
20/28
Immateriële vaste activa (toel. I; A)
5.223,99
21
211000 INTERNETSITE
14.993,10
211009 AFSCHR. INTERNETSITE
(14.993,10)
III. Materiële vaste activa (toel. I; B)
22/27
B. Installaties; machines en uitrusting
5.223,99
23
232000 UITRUSTING
5.223,99 20.394,74
232009 AFSCHR. UITRUSTING
(15.170,75)
VLOTTENDE ACTIVA
29/58
V. Vorderingen op meer dan één jaar
29
B. Overige vorderingen
291
291000 HUURWAARBORG DELAUNOYSTRAAT
VII. Vorderingen op ten hoogste één jaar
280.471,09 3.544,05 3.544,05 3.544,05
40/41
A. Handelsvorderingen
111.661,26
40
400000 KLANTEN
83.213,41 83.213,41
B. Overige vorderingen
41
411200 LOPENDE REKENING ADMINISTRATIE BTW
745,05
414100 TO WERKINGSUBSIDIE ERFGOEDDECREET
27.622,80
418000 BORGTOCHTEN BETAALD IN CONTANTEN
IX. Liquide middelen
28.447,85
80,00
54/58
165.265,78
550000 KBC 735-0138654-29
2.526,59
550100 KBC 745-0268766-48
157.098,84
550300 KBC 735-0268164-44 DCA
1,16
550400 KBC 745-0355944-23 DCA
5.577,79
570000 KASSA'S - CONTANTEN
61,40
Totaal der activa
285.695,08
PACKED VZW
Pagina : 2
Interne Balans Boekjaar 2015
DELAUNOYSTRAAT 58 BUS 23 BE-1080 BRUSSEL BE871.517.086
31/12/2015
01/01/2015 - 31/12/2015
EUR
EIGEN VERMOGEN
10/15
V. Overgedragen winst
173.880,26
140
140000 OVERGEDRAGEN RESULTAAT
SCHULDEN
173.880,26 173.880,26
17/49
IX. Schulden op ten hoogste één jaar (toel. V)
111.814,82
42/48
A. Schulden op meer dan één jaar die binnen het jaar vervallen
71.381,28
42
8.007,45
426000 DIGITIZING CONTEMPORARY ART SUBS EU COMM
5.000,45
426003 PROJECTSUBSIDIE DCA
3.007,00
C. Handelsschulden 1. Leveranciers
44
11.354,16
440/4
11.354,16
440000 LEVERANCIERS
10.680,46
444000 TE ONTVANGEN FACTUREN
E. Schulden met betrekking tot belastingen; bezoldigingen en sociale 1. Belastingen
673,70
45
52.019,67
450/3
451900 TE REG BTW (VAK 61)
2,73 2,73
2. Bezoldigingen en sociale lasten
454/9
456000 VAKANTIEGELD
52.016,94 52.016,94
X. Overlopende rekeningen
492/3
492000 TOE TE REKENEN KOSTEN
40.433,54 813,30
493007 OTD OPBR EUROPEANA SPACE
15.844,24
493008 OTD OPBR PREFORMA
23.776,00
Totaal der passiva
285.695,08
PACKED VZW
Pagina : 3
DELAUNOYSTRAAT 58 BUS 23 BE-1080 BRUSSEL BE871.517.086
Interne Balans Boekjaar 2015
31/12/2015
01/01/2015 - 31/12/2015
EUR
RESULTATENREKENING I. Bedrijfsopbrengsten en bedrijfskosten Omzet
70
75.671,41
700010
VK BTW 6%
700030
VK BTW 21%
700032
VIAA
265,00
700060
VK INTELLECTUELE DIENSTPRESTATIE EEG
250,00
Andere bedrijfsopbrengsten 700060 740100
VK INTELLECTUELE ERFGOEDDECREET DIENSTPRESTATIE EEG WERKINGSUBSIDIE
200,00 74.956,41
71/74
553.912,18 274.396,00
740101
WERKINGSUBS ERFGOEDDECREET SALDO 2014
27.246,80
740201
ATHENA PLUS
22.300,00
740307
SAMENWERKING ERFGOEDZORG
87.500,00
740308
PROJECTSUBSIDIE EUROPEANA SPACE
59.740,96
740310
PROJECTSUBSIDIE PREFORMA
8.680,00
740311
PROJECTSUBS EUROPEANA SPACE VL GEMEENSCH
10.140,00
740400
VIA SUBSIDIES
26.420,43 31.126,00
740500
DIGITIZING CONTEMPORARY ART VL OVERHEID
743000
BIJDRAGE WN MAALTIJDCHEQUE
743900
STRUCTURELE INTERPROF. LOONCORR
746000
TERUGBET. KOSTEN DERDEN
2.118,04
746300
RECUPERATIE REIS -EN VERBLIJFKOSTEN
1.499,02
Handelsgoed.; grond- en hulpstoffen ; } facultatieve Diensten en diverse goederen } vermeldingen 746300 RECUPERATIE REIS -EN VERBLIJFKOSTEN Diensten en diverse goederen
1.902,05 842,88
60/61 61
(92.666,48)
746300 610160
RECUPERATIE REIS -EN VERBLIJFKOSTEN HUUR CTTE
610550
VERVOER DOOR DERDEN
610600
VERVOER TREIN, BUS, TAXI, ...
611020
HUUR GEBOUWEN
611023
HUURLASTEN GEBOUW
611024
HUUR ZAAL
611130
H&O INSTALLATIES
611150
H&O MATERIEEL
613220
ACCOUNTANT
(6.963,55)
613250
HONORARIA VERTALERS
(1.993,87)
613291
DIVERSE ERELONEN
(7.233,81)
613310
SOCIAAL SECRETARIAAT
(4.841,45)
613311
SOCIAAL SECRETARIAAT VJ
613330
BEDRIJFSREVISOR
(619,62)
613510
VERZEKERING BRAND
(596,91)
613520
VERZEKERING B.A.
(564,00)
613560
VERZEKERING VERVOER GOEDEREN
(224,20) (2.705,62)
(197,74) (44,43) (8.501,11) (17.627,76) (3.228,96) (342,00) (19,36) (383,41)
(76,67)
613580
VERZEKERING ARBEIDSONGEVALLEN
614120
DECORATIEKOSTEN
614300
REPRESENTATIEKOSTEN
614310
RESTAURANTKOST
614450
REIS - EN VERBLIJFKOSTEN
614600
LIDGELDEN
(1.317,03)
614610
BIJDRAGEN
(1.213,67)
614620
ADMINISTRATIEKOSTEN
(119,33) (3.637,29) (38,36) (13.308,75)
(855,37)
PACKED VZW
Pagina : 4
Interne Balans Boekjaar 2015
DELAUNOYSTRAAT 58 BUS 23 BE-1080 BRUSSEL BE871.517.086
01/01/2015 - 31/12/2015
EUR
A.B.
31/12/2015
615010
POSTZEGELS
615100
TELEFOON & FAX
(65,33)
615110
GSM
615120
INTERNET
615200
DOCUMENTATIE & ABONNEMENT
615210
SEMINARIES
615310
FOTOCOPIES
615510
BUREELMATERIAAL
(142,49)
615520
VERBRUIKSPRODUKTEN
(541,27)
616100
KLEIN MATERIEEL
617000
UITZENDKRACHTEN PERSONEN
(1.799,89) (36,02) (4.480,31) (73,21) (3.473,38) (32,22)
(5.130,09)
Brutomarge (positief saldo)
(238,00) 70/61
617000 UITZENDKRACHTEN Brutomarge (negatief saldo) (-)PERSONEN 617000 UITZENDKRACHTEN PERSONEN C. Bezoldigingen; sociale lasten en pensioenen (toel. VI; 2) (-)
536.917,11
61/70 62
(467.658,29)
617000 620200
UITZENDKRACHTEN PERSONEN BEZOLDIGINGEN BEDIENDEN
620220
VAKANTIEGELD BEDIENDEN
620221
VAKANTIEGELD BEDIENDEN VJ
620380
TOEV. VOORZIENING VAK. GELD BEDIENDEN
620390
TERUGN.& BEST. VOORZ. VAK. GELD BED.
621000
WERKGEVERSBIJDRAGEN VOOR SOC. VERZEKER.
621010
REG. WERKGEVERSBIJDRAGE VJ
623000
ANDERE PERSONEELSKOSTEN
623010
KANTINEKOST
623220
BEDIENDEN - SOCIAAL ABONNEMENT
(3.098,68)
623900
ANDERE PERS. KOST MAALTIJDCHEQUES
(8.725,00)
(317.174,26) (18.517,58) (230,26) (52.016,94) 44.028,83 (107.743,01) (312,94) (3.508,20) (360,25)
D. Afschrijvingen en waardeverminderingen op oprichtingskosten; op immateriële en materiële vaste activa (-) 623900 ANDERE PERS. KOST MAALTIJDCHEQUES 630200 AFSCHRIJVINGEN OP MATER. VASTE ACTIVA
630
630200 AFSCHRIJVINGEN OP MATER. VASTE ACTIVA G. Andere bedrijfskosten (-) 630200 AFSCHRIJVINGEN OP MATER. VASTE ACTIVA 640100 ROERENDE VOORHEFFING
640/8
647000
(3.302,78)
NEERLEGGING JAARREKENING
(79,07) 70/64
647000 NEERLEGGING JAARREKENING { Bedrijfsverlies (-)
64/70
647000 751000
NEERLEGGING JAARREKENING OPBRENGSTEN UIT VLOTTENDE ACTIVA
757100
BETALINGSVERSCHILLEN LEVERANCIERS
Financiële kosten (-) BETALINGSVERSCHILLEN LEVERANCIERS BANKKOSTEN
657300
BETALINGSVERSCHILLEN LEVERANCIERS
659100
INTREST BTW-R/C
75 2,90
(629,80) (239,52) (5,40) (384,88)
70/65
659100 INTREST BTW-R/C { Verlies uit de gewone bedrijfsuitoefening; vóór belasting (-)
65/70
659100 INTREST BTW-R/C { Winst van het boekjaar vóór belasting (+)
70/66 (-)
65.602,91 65.602,91
66/70 67/77
659100 INTREST(+) BTW-R/C { Winst van het boekjaar
70/67
659100 BTW-R/C { Verlies van het INTREST boekjaar (-) 659100 INTREST { Te bestemmen winst van BTW-R/C het boekjaar (+)
67/70
659100 verlies INTREST { Te verwerken van BTW-R/C het boekjaar (-)
68/70
INTREST BTW-R/C
439,79 436,89
{ Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening; vóór belasting (+)
659100
65.792,92
65
757100 650080
659100 BTW-R/C { Verlies van het INTREST boekjaar vóór belasting 659100 INTREST BTW-R/C IV. Belastingen op het resultaat (-) (+)
(163,12) (84,05)
647000 (+)NEERLEGGING JAARREKENING { Bedrijfswinst 647000 NEERLEGGING JAARREKENING II. Financiële opbrengsten
(3.302,78)
70/68
65.602,91 65.602,91
PACKED VZW DELAUNOYSTRAAT 58 BUS 23 BE-1080 BRUSSEL BE871.517.086 EUR
Pagina : 5
Interne Balans Boekjaar 2015 01/01/2015 - 31/12/2015
31/12/2015
PACKED VZW
Pagina : 6
DELAUNOYSTRAAT 58 BUS 23 BE-1080 BRUSSEL BE871.517.086
Interne Balans Boekjaar 2015
31/12/2015
01/01/2015 - 31/12/2015
EUR
RESULTAATVERWERKING I. Bedrijfsopbrengsten en bedrijfskosten A. { Te bestemmen winstsaldo { Te verwerken verliessaldo (-) 1. Te bestemmen winst van het boekjaar Te verwerken verlies van het boekjaar (-) 2. Overgedragen winst van het vorige boekjaar 790000
70/69 70/68
790000 693000
OVERGEDRAGEN OVER TE DRAGENRESULTAAT RESULTAATVAN VORIGE BJ
693000
OVER TE DRAGEN RESULTAAT
65.602,91
68/70 790
OVERGEDRAGEN RESULTAAT VAN VORIGE BJ
RESULTAAT VAN VORIGE BJ D. 1. Over790000 te dragenOVERGEDRAGEN winst (-)
173.880,26
69/70
108.277,35 108.277,35
693
(173.880,26) (173.880,26)
PACKED VZW
Pagina 1
Overzicht van de vaste activa ( Bkj 2015 )
Boekjaar 2015
Karakteristieken
31/12/2015
Vaste Activa
Afschrijvingen
Rest waarde
Omschrijving
Referentie
Beg.Afschr T. Tarief F.
01/01/2015
+
-
31/12/2015
01/01/2015
+
-
31/12/2015
INTERNETSITE
NIEUWE WEBSITE (1/3) NIEUWE WEBSITE (2/3) NIEUWE WEBSITE (3/3)
0000000008
29/01/2009
0000000009
12/03/2009
0000000010
24/05/2009
L 20,00 L 20,00 L 20,00
M M M
Totaal 211000
4.497,93
0,00
0,00
4.497,93
4.497,93
0,00
0,00
4.497,93
0,00
5.997,24
0,00
0,00
5.997,24
5.997,24
0,00
0,00
5.997,24
0,00
4.497,93
0,00
0,00
4.497,93
4.497,93
0,00
0,00
4.497,93
0,00
14.993,10
0,00
0,00
14.993,10
14.993,10
0,00
0,00
14.993,10
0,00
2.298,00
0,00
0,00
2.298,00
2.298,00
0,00
0,00
2.298,00
0,00
1.618,40
0,00
0,00
1.618,40
1.618,40
0,00
0,00
1.618,40
0,00
1.188,00
0,00
0,00
1.188,00
1.188,00
0,00
0,00
1.188,00
0,00
1.448,00
0,00
0,00
1.448,00
1.448,00
0,00
0,00
1.448,00
0,00
999,00
0,00
0,00
999,00
999,00
0,00
0,00
999,00
0,00
599,00
0,00
0,00
599,00
599,00
0,00
0,00
599,00
0,00
266,00
0,00
0,00
266,00
266,00
0,00
0,00
266,00
0,00
1.954,00
0,00
0,00
1.954,00
1.954,00
0,00
0,00
1.954,00
0,00
UITRUSTING
MACBOOK PRO 13.3" (2) THINKPAD X201 COMPUTER MAC MINI MACBOOK PRO VAIO PC ACER NOTEBOOK ZOOM H-4N 4GB RECORDER MACBOOK PRO 15" APPLE MACBOOK AIR 13.3 MACBOOK AIR 13" NOTEBOOK ASUS ZENBOOK BEAMER BENQ APPLE MACBOOK PRO 13" APPLE MACBOOK 13,3" DELL XPS 13 MACBOOK PRO 13.3"
Totaal 232000 ALGEMEEN TOTAAL
Valuta : Euro
0000000013
22/12/2010
0000000015
15/04/2011
0000000014
27/05/2011
0000000016
01/08/2011
0000000017
14/09/2011
0000000018
24/09/2011
0000000019
14/09/2012
0000000020
27/09/2012
0000000021
28/09/2013
0000000022
10/02/2014
0000000024
09/08/2014
0000000023
09/10/2014
0000000025
14/01/2015
0000000026
31/03/2015
0000000027
20/05/2015
0000000028
26/09/2015
0000000029
29/10/2015
L L L L L L L L L L L L L L L L L
33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 20,00 33,33 33,33 33,33 33,33
M M M M M M M M M M M M M M M M M
933,06
0,00
0,00
933,06
621,98
311,08
0,00
933,06
0,00
1.129,00
0,00
0,00
1.129,00
376,30
376,30
0,00
752,60
376,40
399,00
0,00
0,00
399,00
132,99
132,99
0,00
265,98
133,02
1.099,00
0,00
0,00
1.099,00
366,30
366,30
0,00
732,60
366,40
0,00
288,43
0,00
288,43
0,00
57,69
0,00
57,69
230,74
0,00
1.529,00
0,00
1.529,00
0,00
509,62
0,00
509,62
1.019,38
0,00
1.287,60
0,00
1.287,60
0,00
429,16
0,00
429,16
858,44
0,00
1.710,25
0,00
1.710,25
0,00
570,03
0,00
570,03
1.140,22
0,00
1.649,00
0,00
1.649,00
0,00
549,61
0,00
549,61
1.099,39
13.930,46
6.464,28
0,00
20.394,74
11.867,97
3.302,78
0,00
15.170,75
5.223,99
28.923,56
6.464,28
0,00
35.387,84
26.861,07
3.302,78
0,00
30.163,85
5.223,99