SWEDORO (Stichting Welzijn Doven Rotterdam e.o. )
Beleidsplan 2013 - 2017
We gaan door, hand in hand!
Inleiding Dit meerjarenplan 2013-2017 is een vervolg op het meerjarenplan 2008-2012. Eerst willen we terug kijken wat we de afgelopen 5 jaar gedaan hebben en welke doelen niet behaald zijn. Daarna willen we ons nieuw 5-jaren beleidsplan beschrijven. We kunnen nu al wel verklappen dat de tijden nu niet zo goed meer zijn als toen tijdens 2008-2012. Het aantal is zijn ingekrompen, ons vrijwilligersbestand vergrijst (net als bij vele andere organisaties). Mede hierom, en door de vermindering van de subsidie, hebben we besloten om onze doelstellingen passend te maken en te vereenvoudigen. Het bestuur van Swedoro
2
Terugblik Ons beleidsplan 2008-2012 was ambitieus opgesteld. Met de toen heersende arbeidsmoraal en zonder de crisis konden we een hoop aan. Immers, we hadden veel steun van vrijwilligers, de VGR (Vereniging van Gehandicaptenorganisaties Rotterdam) en van mensen die zich inzetten voor Swedoro naar de “buitenwereld” toe. Echter, begin 2008 begon de terugloop van vrijwilligers en bleek Swedoro steeds moeilijker in staat om haar gezicht te laten zien en “horen”in de maatschappij. Dit omdat Swedoro een vrijwilligersorganisatie is die draait op vrijwilligers met een baan. Er zijn veel doelen behaald maar ook veel doelen niet behaald. Zo hadden we veel plannen voor dove (allochtone) jongeren die niet uitgevoerd konden worden vanwege gebrek aan vrijwilligers. Ook toegankelijkheid voor doven in Rotterdam blijkt een moeilijk realiseerbare doelstelling. Aan oplossingen ter verbetering van de toegankelijkheid voor Doven zijn soms kosten verbonden. Te denken valt bijvoorbeeld aan ingewikkelde technische aanpassingen. Veel vergaderingen, waarin de belangen van Doven aan bod (dienen te) komen, zoals met de RET of met de gemeente Rotterdam, vinden overdag plaats. Het lukte Swedoro niet altijd om daar dove vrijwilligers naar te sturen, omdat de vrijwilligers ook nog hun eigen baan hebben. Op de beleidsdag van 24 maart 2012 moest Swedoro concluderen dat het beleid achteraf te ambitieus was.
3
Visie Zonder visie geen beleid. Gezien de vele mogelijkheden tot communicatie en verwerven van informatie die al beschikbaar zijn voor de doelgroepen van Swedoro en gezien de veranderende samenstelling van de (etnische) samenleving heeft Swedoro de volgende visie ontwikkeld:
Swedoro wil dat haar doelgroepen kunnen deelnemen aan de maatschappij op basis van gelijke kansen en rechten met behoud van de eigen cultuur. Met de eigen cultuur wordt in dit geval bedoeld: dovencultuur.
Dovencultuur: “Dovencultuur en de Nederlands Gebarentaal (NGT) hangen nauw met elkaar samen, maar zijn niet identiek. Wel kan gesteld worden dat de NGT een belangrijke - en misschien wel belangrijkste – ‘drager’ van de dovencultuur is. Het zijn voornamelijk de dove NGT-gebruikers die zich met de dovencultuur verbonden voelen. Dit is niet verwonderlijk want taal en cultuur zijn nauw met elkaar verbonden. Doven identificeren zich met elkaar en vormen een cultuur doordat ze één van de belangrijkste dingen in het leven delen: een eigen vorm van communicatie. Door communicatie via een gemeenschappelijke taal ontstaat een gemeenschappelijke cultuur. Tegelijkertijd is die taal het voertuig waarmee de cultuur wordt overgedragen en versterkt. Doven beschouwen zichzelf als een culturele minderheid. Cultureel omdat zij deel uitmaken van de dovengemeenschap, en een minderheid omdat zij in de meerderheidsmaatschappij van de horenden leven. Het leren van NGT en de verbinding met dovencultuur kan al op vroege leeftijd in het gezin gebeuren (zeker als het gaat om een doof kind van dove ouders), maar de dovencultuur ontstaat in feite op de doveninstituten, want daar begint het identificatieproces van dove kinderen. Daar herkennen kinderen elkaars behoefte aan communicatie en ontstaat een unieke communicatieve en sociale structuur. Zodra het dove kind deze vorm van communicatie als interactie begrijpt en in zich bewaart, laat deze het niet meer los. De gebarentaal is dan een onlosmakelijk onderdeel van de eigen identiteit geworden. Zoals gezegd zijn doven te beschouwen als een culturele minderheid binnen de horende maatschappij. Veel doven worden geconfronteerd met een moeizame communicatie in de horende wereld. Het gaat dan met name om de substantiële en diepere betekenis van het gesproken woord waar veel dove mensen geen greep op hebben. Het is te vergelijken met een gesprek tussen horende Nederlanders die op vakantie met de Franse bevolking proberen te communiceren. Voor dove mensen is dit nog moeilijker, omdat zij voortdurend in deze situatie leven. De omgeving voelt zich vaak niet bij machte om een interactie met doven op te bouwen en de dove mist een communicatievoertuig als het gaat om de overdracht van het gevoelsleven en andere informatie. Volledig assimileren in de horende wereld is niet voor iedere dove weggelegd. De meeste doven lukt dit niet en zij blijven zo vaak vreemdeling in eigen land”. (Méér dan een gebaar van de Commissie Nederlandse Gebarentaal, 1997)
4
Missie Om de visie van Swedoro te kunnen vertalen naar doelen en concrete projecten is als missie ontwikkeld:
Ontwikkelen - en waar nodig behouden - van voorwaarden om doven en slechthorenden in Rotterdam-Rijnmond volwaardig te laten deelnemen aan de maatschappij met behoud van de eigen identiteit. Doelgroepen Volgens de statuten zijn de doelgroepen van Swedoro prelinguaal doven en laatdoven. In praktijk staat Swedoro echter open voor de onderstaande doelgroepen. Voor het verwezenlijken van onze beleidsdoelen is het van belang om onze doelgroepen te omschrijven:
Vroegdoven (prelinguaal): personen die vóór hun vijfde levensjaar doof zijn geworden. Dit heet prelinguaal doof, dus doof geworden voordat de taalverwerving begint. Voor deze groep is de Nederlandse Gebarentaal (NGT) de eerste natieve taal;
Slechthorenden: personen welke nog een restgehoor hebben en met behulp van een gehoorapparaat nog een en het ander kunnen verstaan cq. horen. Deze groep varieert van licht tot zwaar slechthorend;
Allochtone doven: is een groeiende bevolkingsgroep in de stad Rotterdam. Zij bevinden zich in een achterstandspositie ten opzichte van de Nederlandse samenleving. Allochtone doven hebben naast hun doofheid ook te maken met hun eigen culturele achtergrond. Dit maakt hen binnen de groep – autochtone – doven tot een aparte groep. Bovendien spreekt hun directe familie meestal de taal van het land van herkomst en gebruikt weinig gebarentaal. Dit betekent dat voorzieningen in Rotterdam e.o. niet altijd even toegankelijk zijn voor deze groep. Hierdoor moeten ‘allochtone’ doven een extra drempel over. Ook Swedoro erkent dat haar aanbod extra drempels opwerpt voor (kinderen van) van origine buitenlandse doven (incl. asielzoekers en vluchtelingen). Dat betekent dat Swedoro ervoor kiest juist voor de groep ‘allochtone’ doven en slechthorenden extra voorwaarden te ontwikkelen teneinde ook hen deel te kunnen laten nemen aan de Rotterdamse samenleving op basis van gelijke kansen en rechten. Dat geldt overigens ook voor het aanbod van Swedoro zelf.
Doofblinden: personen die doof/slechthorend en blind/slechtziend zijn. Zij gebruiken vierhandengebarentaal als communicatiemiddel.
Dove en slechthorende jongeren: ze hebben evenals ook recht op volwaardig leven op de maatschappij. Ze leven op jonge leeftijd op het “horende” maatschappij, waardoor ze met elkaar als lotgenoten kunnen uitleven, zoals over school, werk, in vrije tijd enz. Het is belangrijk dat er aandacht aan dove en slechthorende jongeren besteed wordt, ze horen immers ook erbij.
Oudere doven; met het oog op komst van de vergrijzing, willen we aandacht besteden aan oudere doven, die zich veilig kunnen voelen in de maatschappij. We denken aan
5
woonvorm, inloophuis. Tevens wil Swedoro de bewustwording in de horende maatschappij vergroten ten aanzien van haar doelgroepen. Daarom vormen horenden een aparte doelgroep binnen het beleid van Swedoro.
6
Doelstellingen Doelstelling A:
Ontwikkelen en in stand houden van een multicultureel dovenontmoetingscentrum
Swedoro heeft in eigendom een gebouw dat dient als een dovenontmoetingscentrum voor onze doelgroepen. Het gebouw is toegankelijk voor alle auditieve groepen dankzij diverse voorzieningen zoals: dimbare verlichting en groot beeldscherm (specifiek voor doof/slechthorenden en blind/slechtzienden), ringleiding (specifiek voor slechthorenden) en invalidentoilet voor rolstoelgebruikers. In het dovenontmoetingscentrum kunnen de doelgroepen zich weer “opladen”, doordat ze in hun eigen taal (gebarentaal) met elkaar kunnen communiceren en vele sociale contacten kunnen leggen, welke ze in de horende maatschappij niet of gedeeltelijk hebben. Desondanks is te merken dat onze doelgroepen, vooral jongeren, meer digitale contacten (sms, e-mail, msn, chatten) aangaan de laatste jaren. Om onze doelgroepen beter te kunnen bedienen, willen we de volgende punten realiseren in de komende vijf jaar:
Aanbod van vrijetijdsactiviteiten voor een deel beter afstemmen op behoeften van allochtonen, jongeren, oudere en allochtone jongeren.
Ouderendagverzorgingsproject Het Klaproos. Het Klaproos draait dankzij de activiteitenbegeleiders van De Gelderhorst, centrum voor oudere doven. Ons doel is dat de aantallen bezoekers stabiel blijven de komende vijf jaren.
Aanbod van activiteiten ook beter afstemmen op nieuwe groepen gebruikers van het centrum. Te denken valt aan nieuwe media, kunst en cultuur;
Verder heeft het centrum een multifunctionele functie: GGMD (Geestelijk Gezondheidszorg en Maatschappelijk Dienstverlening voor doven en slechthorenden) heeft er zijn unitkantoor en MCS (leverancier van diverse hulpapparatuur voor doven en slechthorenden) heeft er zijn informatiepunt. Het ligt in de bedoeling deze multifunctionele functie verder uit te breiden en bieden voor de derden brede mogelijkheden om samen te werken. Echter onze doelgroepen moet het gevoel blijven houden dat het dovenontmoetingscentrum hun eigen plek is. Om te zorgen dat het centrum een plek blijft waar het goed vertoeven is, zal de komende jaren structureel aandacht zijn voor onderhoud aan het gebouw.
Ideale situatie: Er is een multicultureel dovenontmoetingscentrum in Rotterdam dat goed bezocht wordt door goed en minder goed ingeburgerde personen die voldoen aan het profiel van onze doelgroepen.
Doelstelling B:
Zelfontplooiing en bewustwording
7
Doelstelling B:
Zelfontplooiing en bewustwording (empowerment)
Swedoro kiest ervoor haar doelgroepen neer te zetten als leden van een culturele minderheid. Dat betekent dat minder nadruk wordt gelegd op doofheid en slechthorendheid als handicap, als een sta-in-de-weg. Dove en slechthorende personen in Rotterdam en omgeving zijn zich nog te weinig bewust van hun positieve identiteit als dove en slechthorende persoon. Hoewel onze doelgroepen de doofheid niet als handicap ervaren, kunnen ze het begrip dovencultuur toch niet zo omschrijven dat ze zichzelf er in herkennen. Ook niet zo vreemd: je eigen cultuur is zo vanzelfsprekend, ‘daar sta je mee op en ga je mee naar bed’. Hierbij wil Swedoro de volgende activiteiten ontplooien met als doel dat onze doelgroepen hun eigen kwaliteiten en vaardigheden ontdekken en van dit inzicht gebruik kunnen maken om zichzelf meer te ontwikkelen tot wie ze in feite zijn:
Cursussen op maat voor de doelgroepen. Zoals assertiviteitscursussen, gebarentaalcursussen. Deze cursussen worden allemaal in de Nederlandse Gebarentaal gegeven. Onder het motto “Ik kan wel mijn eigen naam schrijven ... maar ik kan mijn naam nog niet lezen!” zal aan Dove Rotterdammers een cursus Nederlands gegeven worden waarmee zij hun kennis van het Nederlands op basale niveau kunnen vergroten. Zeker met het oog op bezuinigingen binnen de AWBZ/WMO wordt van Doven verwacht dat ze zelfstandig hun formulieren kunnen invullen.
Ook worden activiteiten georganiseerd voor partners van dove allochtonen opdat ze meer bewust worden van zaken die belangrijk zijn voor dove allochtonen.
Er zal aandacht zijn voor vrijetijdsbesteding door dove ouderen en dove jongeren.
We willen sterke vrijwilligers gaan koppelen aan nieuwe vrijwilligers, zodat ze goed ingewerkt worden.
We geven thema avonden/informatie avonden voor ons doelgroep, zoals Kleurrijk Alexander.
Swedoro blijft samenwerken met andere zusterstichtingen in Nederland om zo de ontwikkelingen van de maatschappij te kunnen volgen en erop in te spelen.
Ideale situatie: Onze doelgroepen zijn zich er ten volle van bewust dat zij alles kunnen, behalve horen.
8
Doelstelling C:
Doven & Maatschappij
De doelstelling luidt dat de doelgroepen in Rotterdam-Rijnmond, met behoud van de eigen dovencultuur, deel kunnen nemen aan de maatschappij op basis van gelijke kansen en rechten. Dit doet Swedoro door middel van het bevorderen van emancipatie, participatie en maatschappelijke integratie. Toegankelijkheid breed mogelijk voor doven, te denken aan vrije tijd van dove ouderen en jongeren.
Swedoro ziet een belangrijke taak voor zich weggelegd om zich in te zetten voor dove ouderen die willen blijven wonen in Rotterdam. Daarom is Swedoro inmiddels begonnen met het realiseren van een woonvorm voor dove ouderen. We gaan hierin samenwerken met SOR. Het is de bedoeling dat dit bewoonbaar is voor onze doelgroep in de komende jaren.
Ook wil Swedoro eraan werken dat Dove mensen meer betrokken worden in de beleidsvorming over zaken die ook hen aangaan.
Swedoro wil proberen om haar deuren meer open te zetten voor horende mensen. Door laagdrempelige activiteiten te organiseren voor horenden, ontstaan er mogelijkheden om te integreren op kleine schaal. Zo willen we een gebarendag organiseren waarbij de buurt en ouders van dove kinderen uitgenodigd wordt.
Het organiseren van gebarentaalcursussen zodat er een “brug” geslagen kan worden tussen de dove – en horende maatschappij. Gebarentaalcursussen “communicatie met dove/slechthorende kinderen”. Het organiseren van gebarentaalcursussen zodat er een “brug” geslagen kan worden tussen de ouders/familie/oppas met de dove/slechthorende kinderen. Gebarentaalcursussen “vierhanden gebaren”. Het organiseren van gebarentaalcursussen zodat er een “brug” geslagen kan worden tussen de doof-blinden en horende maatschappij. Gebarentaalcursussen “gebaren met je baby”. Het organiseren van gebarentaalcursussen zodat er een “brug” geslagen kan worden tussen de horende/dove ouders/verzorgers en dove/horende baby’s. Het organiseren van cursussen voor dove allochtonen om hun zelfredzaamheid te vergroten in de maatschappij.
De maatschappij is nog weinig toegankelijk voor Dove ouderen en Dove jongeren. Hiertoe zal meer samenwerking gezocht worden met GGMD, VGR, Agenda22, SOR, De Gelderhorst
De stad Rotterdam en omstreken zijn helaas nog niet geheel toegankelijk voor onze doelgroepen. Enkele voorbeelden zijn:
9
Veiligheid Rampenplan. Politie en hulpdiensten Inburgering. Ondertiteling van TV-Rijnmond. Eigen infokanaal op TV-Rijnmond. Ziekenhuizen Revalidatiecentra / verpleeghuizen Openbaar Vervoer Gemeentelijke instanties en bedrijven. Scholenproject. Toegankelijkheid van vrijetijdsvoorzieningen.
Hieraan gaat Swedoro werken samen met VGR en Agenda22.
Nederlandse Gebarentaal Na het verschijnen van een adviesrapport “Meer dan een Gebaar” (1997) over de wijze van invoering van juridische erkenning van de Nederlandse Gebarentaal heeft de regering nog geen stappen gezet in deze richting. Dat is zorgelijk. Want juridische erkenning van de NGT is noodzakelijk voor versteviging van de positie van Dove mensen in Nederland. Deze erkenning geeft Swedoro ook meer mogelijkheden bij het uitvoeren van haar beleid. Daarnaast wil Swedoro gebarenavonden organiseren waarin doven en horenden op ontspannen wijze met elkaar gebaren, zodat horenden hun gebarenvaardigheden in deze verder kunnen ontwikkelen. Dovencultuur en gebarentaal zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Dovencultuur is voor Dove mensen zo eigen, zo vanzelfsprekend aanwezig, dat zij niet kunnen benoemen wat de kenmerken zijn van Dovencultuur. Dat maakt dat ook voor horenden Dovencultuur moeilijk grijpbaar is.
Ideale situatie: Horende personen weten ons te vinden. Bovendien voelen onze doelgroepen zich veilig in Rotterdam en omliggende plaatsen. Onze doelgroepen weten hun weg te vinden in de grotendeels horende samenleving als het gaat om informatie inwinnen en het gebruik maken van de voorzieningen waar alle in Nederland wonende personen recht op hebben.
10
Slotwoord De ambities van Swedoro blijven hoog. Dat vraagt veel inzet van alle betrokkenen. De hoge ambities vragen ook om scherpte en alertheid. Dat zullen we blijven doen de komende jaren. Ons motto is: “we gaan door, hand in hand!” naar goed Rotterdams gebruik.
11
