Sustainable Awareness Realisatiefase eindverslag

Sustainable Awareness Realisatiefase eindverslag

Groep VI 18‐1‐2008

2008

Sustainable awareness


Groep VI

Projectleider Ontwerper Vertaler Onderzoeker

Rick de Groot Jamal Belkadi Jos Verheggen Jochem de Bruin

20051993 20051464 20054009 20043468

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 2


2008

Samenvatting Dit is het eindverslag voor het project sustainable awareness. In dit verslag zal een uiteenzetting worden gegeven van het verloop van dit project en het eindresultaat weergeven. Het eindresultaat is na input van gebruikers en partners geoptimaliseerd om aan de mogelijkheden en wensen te voldoen. Doormiddel van de integratie van verschillende verbruikssystemen tot een overzichtelijk systeem, biedt het eindconcept de mogelijkheid om de gebruiker bewust te laten worden van zijn verbruik. Het verbruik (gas water en elektra) worden digitaal gemeten en in real‐time weergegeven voor de gebruiker, door middel van een scherm op een centrale plaats in het huis. Hierbij bestaat de mogelijkheid om deze gegevens te vergelijken en om deze weer te geven in valuta. Waardoor de gebruiker nog meer gestimuleerd wordt om bewuster met zijn verbruik om te gaan. Het eindconcept is ook vooral hierop gerealiseerd, het is vooral bedoeld ter stimulatie van de bewustwording in het verbruik. Het moet het handelen van de gebruiker beïnvloeden en niet gaan regelen.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 3


2008

Inhoudsopgave Samenvatting .......................................................................................................................................................... 3 1. Inleiding ............................................................................................................................................................... 5 1.1 Probleemstelling / doelstelling ..................................................................................................................... 5 2. Doelgroep ............................................................................................................................................................ 6 3. Onderzoek en informatievoorziening ................................................................................................................. 7 3.1 Conclusies deskresearch ............................................................................................................................... 7 3.2 Conclusies creatieve sessie ........................................................................................................................... 8 3.3 Conclusie Enquête huishoudens ................................................................................................................... 9 4. Partners ............................................................................................................................................................. 10 4.1 Deerns raadgevend ingenieurs Organisatieschema Deerns raadgevende ingenieurs BV .............................. 11 4.2 Logica CMG ................................................................................................................................................. 13 4.3 Eneco .......................................................................................................................................................... 14 5. Het eindconcept ................................................................................................................................................ 15 5.1 Product kenmerken .................................................................................................................................... 15 5.2 Verantwoording product ............................................................................................................................ 16 5.3 Invloed van partners op het eindconcept ................................................................................................... 16 5.4 Feedback gebruikers creatieve sessie ......................................................................................................... 19 5.5 Technische achtergrond ............................................................................................................................. 19 5.6 Algemene haalbaarheid .............................................................................................................................. 20 5.7 Programma van eisen ................................................................................................................................. 21 5.8 Programma van wensen ............................................................................................................................. 22 6. Literatuur ...................................................................................................................................................... 23 Bijlage A Visualisatie concept ................................................................................................................................ 25 Bijlage A.1 Flowchart ........................................................................................................................................ 29 Bijlage B: Deskresearch ......................................................................................................................................... 29 Bijlage B: Deskresearch ......................................................................................................................................... 30 Bijlage C: Creatieve sessie Sustainable Awareness ............................................................................................... 34 Bijlage D: Enquêteonderzoek Nederlandse huishoudens ..................................................................................... 36 Bijlage E: Onderzoeksresultaten LogicaCMG ........................................................................................................ 45 Bijlage E.1 Onderzoeksresultaten LogicaCMG mbt Nederland ........................................................................ 50 Bijlage F projectgroepanalyse ............................................................................................................................... 51 Zelfonderzoek projectgroep .............................................................................................................................. 51

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 4

2008


1. Inleiding Dit verslag behandelt de eindfase van het project Sustainable Awareness. Het project is gericht op de bewustmaking van duurzaamheid. In deze laatste fase van het project is er een eindconcept ontwikkeld. De voorgaande doelvinding en acquisitie fases van het project lagen ten grondslag om in deze laatste realisatiefase het eindconcept te ontwikkelen. Door middel van de input vanuit het bedrijfsleven (partners) en de gebruikers (doelgroep) is er een eindconcept ontwikkeld dat zowel technisch haalbaar is als gebruiksvriendelijk en nog belangrijker waar markt voor is. De totstandkoming van het eindconcept zal in dit verslag verder worden verduidelijkt. Waarbij de gemaakte keuzes voor het ontwerp verder toegelicht zal worden in een uitgebreide conceptbeschrijving. In deze beschrijving zal ook het gebruik van het concept te zien zijn en de overige mogelijkheden die het concept beidt. In de uitgebreide bijlagen zullen vooral belangrijke delen uit voorgaande fasen te vinden zijn die eveneens vermeld moeten worden in een eindverslag, zoals onderzoeksresultaten, concepttekening e.d. Er zal hierom ook redelijk veel vanuit de tekst verwezen worden naar verschillende onderdelen in de bijlagen

1.1 Probleemstelling / doelstelling

Probleemstelling Om duidelijk te maken voor welke doeleinden het eindconcept is ontwikkeld is het van belang om terug te kijken naar de initiële probleemstelling en doelstelling van het project, ondanks dat dit in de eerdere fasen al is behandeld. Zoals eerder gesteld is dit project gericht op het bewustmaken van duurzaamheid bij mensen. Dit moet bewerkstelligd worden door een technisch innovatieve oplossing. De problematiek van duurzaamheid ligt hem doorgaans in het handelen van het individu. Het blijkt dat het lastig is om gedrag te veranderen door communicatie van buiten af. De probleemstelling voor dit project luidt: Hoe kunnen we mensen bewust maken van de milieuschade die zij toebrengen en aanzetten tot duurzaamheid? Bijkomende problemen zijn op welke wijze bereiken wij bewustzijn en hoe resulteert dit in het anders handelen van mensen.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 5

2008


Doelstelling De doelstelling van dit project is mensen door middel van techniek bewust te maken. Dit moet daarmee uiteindelijk resulteren in het duurzamer handelen van mensen. In het kort is onze doelstelling: Het stimuleren / bewustmaken d.m.v. techniek om “groener” en duurzamer te handelen. Om dit te bewerkstelligen is het van belang dat er een manier bedacht wordt voorbij de “postbus 51” reclame. Een technische innovatieve oplossing moet hierin de bewustwording verzorgen. Vooral blijkt dat mogelijkheden die financiële voordelen voor de gebruiker biedt, veel potentie hebben en veel bijval genieten vanuit zowel de gebruiker als vanuit het bedrijfsleven.

2. Doelgroep Ook dit onderwerp is in de voorgaande fases al volop aan bod geweest, toch is het onmisbaar om het eindconcept te verantwoorden zonder dat er in dit verslag dieper in gegaan wordt op de beoogde doelgroep van het eindconcept. De beoogde doelgroep voor dit project zijn huishoudens. Het is hierin de bedoeling dat er een oplossing wordt gevonden binnen de huishoudelijke sfeer die de mensen van een huishouden bewustmaakt over duurzaam gedrag.

Het uiteindelijke concept of product moet dan ook goed toepasbaar zijn binnen een huishouden en moet goed aansluiten op deze doelgroep. Natuurlijk is deze doelgroep ontzettend divers en uitgebreid. Een ding hebben alle personen binnen deze doelgroep wel gemeen en dat is de financiën met betrekking op een huishouden. Wanneer men kijkt naar een huishouden dan moet daarvoor rekeningen betaald worden voor water en energie verbruik. Deze overeenkomst is een mogelijkheid waar wij ons op kunnen richten om de volledige doelgroep te bereiken.

Eerder hebben we gezien dat de duurzaamheidsegmenten parallel lopen met inkomen en opleiding. Mensen uit de hogere sociale klasse vallen onder de hoog duurzamen en mensen uit de ondermodale samenleving vallen eerder onder de laag duurzamen. Gegeven is dus dat de ondermodale samenleving een interessante doelgroep vormt binnen de huishoudens, zij zijn minder met het milieu bezig en zijn makkelijker te triggerren door de financiële feedback. De hoog duurzamen uit de hogere sociale klassen zijn bewuster bezig met het milieu, maar verbruiken daarin tegen meer door de grote huizen en auto’s. De doelgroep blijft uiteraard huishoudens in het algemeen, waarbij het aan het individu ligt of er actie wordt ondernomen op de informatie die het concept biedt.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 6

2008


3. Onderzoek en informatievoorziening Om tot een uiteindelijk concept te komen was het noodzakelijk om te bekijken op welke wijze bewustwording van duurzaamheid bij de doelgroep bereikt kan worden. Hierbij zijn verschillende manieren gebruikt en is vanuit verschillende bronnen informatie hierover geleverd.

Methoden van informatievoorziening • • • •

Deskresearch Enquête huishoudens Creatieve sessie van 07‐12‐07 Partners

Op de eerste plaats moest er tijdens het project gekeken worden naar de manier om bewustwording van duurzaamheid te stimuleren bij de doelgroep. Tijdens de deskresearch werd al snel duidelijk welke mogelijkheden er voor handen waren om dit te bereiken. Uiteindelijk is er gekozen voor het beste idee om bewustwording te stimuleren uit de verschillende opties. De informatie en mogelijkheden die naar voren kwamen uit de deskresearch en de onderzoeken is bekeken en beoordeeld waarna er uiteindelijk voor het idee met de meeste potentie is gekozen.

Het gekozen idee was om met een schermdisplay op een centrale plaats in de woonkamer, welke realtime weergave geeft van verbruik met de daarbij behorende kosten. Het idee hierachter is dat de doelgroep doormiddel van financiële stimulatie bewuster wordt van het eigen handelen.

Voor het zoeken van de manier om bewustwording van duurzaamheid te bewerkstelligen bij de gebruikers van het concept zijn er verschillende onderzoeken geweest en verschillende bronnen geraadpleegd. Hiernavolgend zal een korte uiteenzetting te vinden zijn van deze verschillende manieren van informatiewinning en de belangrijkste conclusies hieruit die van toepassing zijn op de bepaling van het gekozen concept en de content die hierop te vinden is.

3.1 Conclusies deskresearch Voor het vinden van een manier om bewustwording te stimuleren was het noodzakelijk om een beeld te krijgen van wat er allemaal beschikbaar is aan informatie en technieken op het gebied van duurzaamheid. Om een uiteindelijk product of concept te produceren dat een oplossing zou bieden voor het project, is het noodzakelijk om de verschillende aspecten van het probleem nader te bekijken. Deze aspecten zijn: • Verbruik huishoudens • Behoeften in de praktijk • Nadere beschouwing over bewustwording en handelen • Welke technieken zijn er op dit moment • Welke bedrijven houden zich met soortgelijke zaken bezig

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 7

2008

Sustainable awareness Deze aspecten kunnen gezien worden als de verschillende kanten van het project die van belang zijn om, ten eerste de probleemstelling duidelijk te krijgen en om hiermee op de tweede plaats een oplossing te realiseren die de lading dekt voor de probleemstelling. Over al deze aspecten bood de deskresearch voldoende basis om verder te bepalen op welke richting de projectgroep zich wilde gaan richten. Voor meer informatie met betrekking tot de deskresearch, zie Bijlage B

3.2 Conclusies creatieve sessie “brainstormen over oplossingen voor het terugdringen van energieverbruik door middel van bewustwording.” In het kort zijn hier de belangrijkste resultaten opgesomd. Niet relevante of niet haalbare ideeën zijn hier al weg gelaten. • Aanwezigheidssensor, in ‐/ uitschakelen licht en verwarming • Meer natuurlijk lichtinval • Subsidies • Automatische afvalscheiding • Hergebruik van water • Dynamo’s • Generatoren • Wind en zonne‐energie Al deze ideeën zijn leuk ter bevordering van het milieu, maar hebben niks te maken met het bewust maken van mensen op hun gebruiksgedrag. Verder doen we hier niets mee. “Als je mensen bewust zou willen maken van hun energie verbruik door middel van een LCD terminal op een centrale plek in huis. Hoe zou deze er uit komen te zien?”

In het kort zijn hier de belangrijkste resultaten opgesomd. Niet relevante of niet haalbare ideeën zijn hier al weg gelaten. • gebruik van grafieken • gebruik van metaforen • feedback van de kosten • feedback van het verbruik • sterk visueel • overzicht van het verbruik, (uur, dag, week, maand, jaar) • per verbruiksgroep eigen overzicht • feedback over verbruik verschillende apparaten en ruimtes • duidelijkheid over in welk menu je, je bevindt • gemiddeld verbruik weergeven • feedback in kleur, (groen, oranje en rood) • voorspelling van je gebruik De bovenstaande informatie bleek zeer bruikbaar voor het project en is meegenomen in het eindconcept .

Voor meer informatie met betrekking tot de creatieve sessie, zie bijlage C

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 8

2008


3.3 Conclusie Enquête huishoudens Het onderzoek is gehouden onder 88 personen vanaf 20 jaar oud.

Belangrijk gegeven is dat bijna iedereen zich wel zorgen maakt om het milieu (93%), daarin zit een verschil in van mate van bezorgdheid. 83% is van mening dat het energieverbruik gevolgen heeft voor het milieu. Duidelijk is dus dat mensen wel weten van milieuschade en dat overmatig energie verbruik hieraan bijdraagt. 43% beweert zelfs veel bezig te zijn om het energieverbruik terug te dringen en daarbij zegt 48% af en toe bezig te zijn met het terug dringen. 64% van de ondervraagden zou wel graag hulp willen bij het terug dringen van hun energieverbruik. Daarbij geeft 63% van alle ondervraagden aan dat ze wel een slimme energie meter zouden willen gebruiken en draait een groot deel van de mensen die aangegeven hebben geen hulp te hoeven bij, want 28% boven op de 63% geeft aan misschien wel een slimme energie meter te willen gebruiken. Wanneer er gevraagd wordt of de ondervraagden bereid zijn om te betalen voor een slimme energie meter zien we dat 27% bereid is om daar geld aan uit te geven. 37% is bereid geld uit te geven, maar niet meer dan €100,‐ en 19% niet meer dan €50, ‐ de resterende 17% is dus niet bereid hier geld aan uit te geven. Als er gesproken wordt over de vorm van feedback met betrekking tot het energie verbruik. Zien we dat bijna de helft van de ondervraagden de feedback graag doormiddel van een scherm terug gekoppeld krijgt. Een kwart wil graag feedback doormiddel van uitgebreide rekeningen en een ander kwart wil graag feedback doormiddel van internet. Slechts 3% wil feedback doormiddel van een callcenter en 2% anders of niet. Als er vergelijking mogelijk is met Jan Modaal, wil 43% van de ondervraagden hun eigen verbruik wel vergelijken met dat van Jan Modaal en 31% misschien. Ook geeft een grote meerderheid aan nieuwsgierig te zijn naar gegevens of ze zuiniger zijn geworden t.o.v. andere periodes. Kortom, er is behoefte voor ondersteuning bij het terug dringen van het verbruik. De helft van de ondervraagden geeft hierbij aan dit graag te krijgen door feedback via een scherm ergens in huis. Veel mensen zijn ook bereid om hier een kleine bijdrage in te investeren of zelfs meer. Van de ondervraagden krijgt een meerderheid graag feedback over het verbruik t.o.v. van andere periodes en vergelijkingen met Jan Modaal. Over de plaats van het scherm kan nog geen duidelijk uitsluitsel gegeven worden, omdat de participanten geen idee hadden over het uiterlijk van het scherm. Voor meer informatie over de enquête onder huishoudens zie bijlage D

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 9

2008


4. Partners De verschillende partners hebben ieder op hun eigen wijze bijgedragen aan de realisatie van het eindconcept. Vanuit LogicaCMG was dit de levering van het onderzoeksverslag van het door het bedrijf uitgevoerde onderzoek.(zie bijlage E voor deze informatie). Het door het bedrijf geleverde onderzoeksverslag is hierbij van invloed geweest op het concept waarbij tevens eerdere ideeën zijn bevestigd in vergelijking met de resultaten van dit onderzoek. Deerns heeft vooral zijn enthousiasme laten blijken door twee projectleden, stageplaatsen aan te bieden voor de voortzetting van dit project. Het bedrijf richt zich voornamelijk op innovatieve technieken in de gebouwde omgeving. En is hierom een zeer goed bedrijf om het concept in de praktijk te realiseren. Voor ons project betekend dit erg veel omdat zij veel ervaring hebben met soortgelijke projecten. En hiermee dus aangeeft dat het eindconcept er een is met dat veel potentie heeft en bovendien realiseerbaar is. De input van Eneco kwam vanuit onverwachte hoek, dit contact is verlopen via het ministerie van VROM, via het ministerie van Economische Zaken, tot bij Eneco. Dit bedrijf heeft de input geleverd over de technische realiseerbaarheid van het eindconcept. Eneco is hierin natuurlijk een grote speler op de energiemarkt en is bezig geweest met vergelijkbare concepten.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 10

2008


4.1 Deerns raadgevend ingenieurs

Organisatieschema Deerns raadgevende ingenieurs BV

Uit het bovenstaande organogram blijkt dat Deerns expertise heeft op het gebied van zowel Energie als bouwfysica. Ons contactpersoon is ook adviseur op het gebied van onderzoek, bouwfysica en energie.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 11

2008


Wat heeft deze partner geleverd? Deerns heeft kennis over het werkveld en de toepassing van duurzame technieken in de bouw. Het voordeel van Deerns is dat ze, omdat ze zich als adviserend ingenieurs opstellen, contact hebben met veel andere partijen waardoor ze veel toepasbare kennis hebben. De rol van Deerns voor ons is dan vooral ook adviserend geweest.

Het belang voor de partner Voor Deerns bleek ons project en uiteindelijk concept, vooral een frisse kijk op hun vakgebied. Het feit dat Deerns aangegeven heeft interesse te hebben in de voortzetting van ons project levert voldoende bewijs voor het belang van dit bedrijf als partner.

Ons concept, een slimme duurzaamheidmeter is voor Deerns een mogelijkheid hun adviezen op het gebied van inzichtelijkheid van energieverbruik naar hun klanten verder te concretiseren.

Contactgegevens Peter Buurman [email protected]

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 12

2008


4.2 Logica CMG

Wat levert deze partner? LogicaCMG heeft een compleet onderzoeksverslag geleverd dat volledig te maken heeft met het onderwerp van het project. Dit onderzoek is uitgevoerd onder 10000 personen in 10 verschillende landen over de bereidheid om duurzaam te handelen. Verder heeft deze partner niet veel input meer kunnen leveren. Het onderzoek is zeker cruciaal geweest, in de zin van zeer nuttige informatie die het verslag heeft geleverd. Graag was er meer contact geweest met het bedrijf, zodat er in overeenstemming met het bedrijf meer feedback gevraagd kon worden over het eindconcept. Helaas is het contact na verloop van tijd minder geworden in verband met de zeer drukke agenda van de contactpersoon.

Het belang voor de partner Het uitvoeren van het onderzoek door LogicaCMG is een bewijs dat het bedrijf ook interesse heeft in het onderwerp en de mogelijkheid tot een technisch innovatieve oplossing van het probleem. Wat wij hadden kunnen leveren aan LogicaCMG is een uitgewerkt concept dat in de toekomst gereed is om verder ontwikkeld te worden tot een bruikbaar product.

Het concept in wezen een verdere uitwerking van het concept van de slimme energie meter. Een concept waar het bedrijf interesse in heeft, omdat het onderzoeksverslag enkele hoofdstukken telt over dit onderwerp. Het concept zal uiteindelijk nog wel naar het bedrijf gestuurd worden om in te zien.

Contact gegevens Claudia van Gils Communications manager Email: [email protected] Tel: 020‐5033000 (telefonisch contact loopt via de centrale)

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 13

2008


4.3 Eneco Over de partner Eneco is een energiebedrijf wat zich volgens de huidige trend richt op duurzaam energieverbruik en ontwikkelingen op het gebied van het concept. Omdat ons product zich richt op de energiemarkt is dit een belangrijke partner gebleken op het gebied van achterliggende techniek en mogelijkheden.

Ons belang Ons belang bij Eneco als partner is om de haalbaarheid te toetsen van ons concept aan de mogelijkheden op technisch gebied maar ook aan de trends op energiegebied. Aangezien een bedrijf als Eneco hier altijd vanwege het behoud van hun marktpositie altijd mee bezig is. Tijdens de gesprekken met Eneco is ook vooral ingegaan op de techniek achter de connectiviteit van ons concept met de huidige meterinstallaties.

Het belang voor de partner Voor de partner levert het project een kijk vanuit een andere invalshoek op het gebied van slimme meters. Vanuit de energie bedrijven wordt dit vooral als service aan de klant gezien terwijl het concept meer vanuit bewustwording = energiebesparing het marktgebied aanspreekt. Het concept is een optie voor de overdracht van informatie vanuit de energieleveranciers naar diens klanten en fungeert hierbij als contentdrager voor het leveren van informatie over het gehele verbruik in realtime.

Bewijs van betrokkenheid In de acquisitiefase hebben we getracht een aantal partners te verkrijgen waaronder bijvoorbeeld het ministerie van VROM. Helaas hebben we niet van al onze beoogde partners reactie gehad. Onze mail naar het VROM is echter via het ministerie van economische zaken bij Eneco terecht gekomen die daarop contact hebben gezocht met ons. Vervolgens is de projectgroep op bezoek gegaan bij Eneco in de vestiging in Rotterdam, daar is er gesproken over het concept. Ton hartman, de contactpersoon heeft persoonlijk zijn feedback gegeven over het concept. Hierbij werd ook verteld dat Eneco met soortgelijke concepten bezig is geweest. De contactpersoon heeft hierop ook kennis genomen van de onderzoeksinformatie die de projectgroep voor handen had en was hier ook erg in geïnteresseerd.

Contact gegevens Ton Hartman Programma manager Retail Email: [email protected] Tel. 010 457 6980

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 14

2008


5. Het eindconcept (bekijk bijlage A voor visualisatie) Het eindconcept is een display welke informatie weergeeft aan de gebruiker over het verbruik van zijn huishouden. Hierin wordt dit verbruik realtime weergegeven, waarbij tevens direct de kosten van dit verbruik de bijkomende kosten worden weergegeven in valuta.

Verder bestaat de mogelijkheid om het verbruik van verschillende perioden statistisch te tonen aan de gebruiker, zodat er vergelijkingen gemaakt kunnen worden met voorgaande perioden. Tevens moet het mogelijk worden om gemiddelden te vergelijken. Het is nog niet duidelijk hoe dit ingevuld dient te worden. Dit zou kunnen vanuit een landelijke norm naar aanleiding van bijvoorbeeld gezinsgrote, die eventueel door de overheid bepaald zou kunnen gaan worden. Ook kan hierin gekeken worden naar huistypen, inkomensgroep en de hoeveelheid energie die het huis verbruikt heeft in de afgelopen jaren. Eigenlijk maakt dit dat het product dus dynamisch de verbruiksnormering aanpast aan bijvoorbeeld koude en warme maanden maar ook aan het huis zelf.

5.1 Product kenmerken Het product bestaat uit een touch‐screen waarop de gebruiker op een heldere manier informatie kan zien met betrekking tot zijn/haar energie verbruik. Bij energie gebruik moet in deze situatie gedacht worden aan: • Gas • Elektra • Water In de toekomst kan er ook een functie aan toegevoegd worden om de afval productie te meten en dit ook weer te geven op het scherm zoals in de tekeningen te zien is. Een andere toekomst mogelijkheid die nog niet verwerkt is in het concept is de mogelijkheid om met pre‐paid energie te gaan werken waarbij mensen van te voren energie inkopen en inzicht te krijgen in wat men uitgeeft gekoppeld aan wat men uit wil geven. Het verbruik van energie wordt op het scherm niet alleen weergegeven in KWh stroom, of m³ water of gas maar ook in euro’s. Het doel hiervan is mensen echt bewust te maken van wat men uitgeeft (awareness). Tevens is te zien in het product concept dat men via statistieken kan zien welke dagen/weken en meer verbruikt wordt, gekoppeld aan een normlijn. Dus wanneer iemand bijvoorbeeld op maandag meer verbruikt heeft dan is dit te zien als een uitslag boven de normlijn waardoor men voor zichzelf kan bedenken hoe dit komt. Deze informatie wordt vanaf de energie provider gecommuniceerd met de terminal van het concept. Dit wordt mogelijk gemaakt door het product te laten communiceren met bestaande meters van bovengenoemde verbruikseenheden en communicatie met de energie provider. Met de huidige techniek is dit alles mogelijk, de meters voor gas en elektra worden momenteel al voorzien van een communicatie poort (P1) die het mogelijk maakt gegevens over de meterstanden uit te wisselen met een extern apparaat. Op dit moment zijn er verschillende partijen, waar onder ook partners van ons project bezig met de integratie van slimme meters. De meest waarschijnlijke manier van communicatie met de service providers zal plaats gaan vinden door het doorzenden van pulsen over het energienetwerk tot aan de centrale.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 15

2008


5.2 Verantwoording product De verantwoording van ons product concept en dan vooral de haalbaarheid ervan komt voort uit een aantal fronten. Hieruit zijn de punten genomen die in enige mate gekoppeld kunnen worden aan het sustainable awareness project.

De HT factor van het product Tijdens het college van PRR zijn een aantal sterktepunten naar voren gekomen die echt HT zijn voor de verschillende projecten. Zie hier onder: • de oplossing is innoverend en maakt gebruik van de huidige technische ontwikkelingen en maatschappelijke trends. • win/win situatie • de gebruiker staat centraal in het hele proces van onderzoek tot oplossing • individualisme (minder afhankelijk van periodieke info vanuit energiebedrijf) • bruikbaarheid: touch‐screen en duidelijke hoofdknoppen • de oplossing wordt ondersteund door onderzoek • de oplossing is efficiënter voor de gebruikers en zorgt voor extra controle • innovatief • integratie van verschillende systemen tot 1 overzichtelijk systeem • gefocussed op de belangen van de doelgroep. (financiële voordelen en het sparen van het milieu) • het zorgt voor een betere leefomgeving.

5.3 Invloed van partners op het eindconcept Van onze partners hebben we alleen feedback op het productconcept gehad van Eneco en Deerns. De overige partners hebben ons alleen ondersteund met het verstrekken van informatie en contacten (VROM en Logica CMG).

Eneco: De feedback die we van Eneco kregen was vooral gebaseerd op wat de trends zijn en de huidige techniek (wat er mogelijk is). Eneco gaf aan in het verleden al eens bezig geweest te zijn met een dergelijk product (scherm waarop verbruik realtime wordt weergegeven). Dit werd echter voorlopig in de ijskast gezet. Eneco was namelijk tot voorkort bezig met het ontwikkelen van hun eigen energiemeters. De overheid heeft echter besloten dat alle energie leveranciers in Nederland één meter systeem moeten voeren. Om deze reden heeft Eneco de ontwikkeling van dit systeem voorlopig stil gelegd. Het idee achter slimme meters waar Eneco nu mee bezig is heeft meer betrekking op het uitlezen van gegevens van de meterstanden van afstand. De huidige generatie slimme meters die Eneco nu distribueert (de zelfde dus als de andere energie leveranciers) heeft de mogelijkheid om via een aantal communicatie poorten gegevens over de meterstanden door te geven.

De reden dat Eneco dit nog niet verder ontwikkeld heeft is dat er vanuit de overheid allerlei regels verbonden zijn aan het uitlezen van meterstanden.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 16

2008


De huidige stand van zaken is dat binnen 3 jaar heel Nederland is overgestapt op de slimme meter (die dus de mogelijkheid heeft gegevens uit te wisselen) en dat mensen via internet hun verbruik actueel kunnen bekijken per dag. Struikelblokken die dit nu nog niet mogelijk maken van ons product zijn: • Discussie over het aantal keer uitlezen per periode • Discussie methoden van communicatie met centrale en uitlezen • Niet iedereen heeft al een geschikte energiemeter

Dit betekend niet dat het product niet haalbaar is in de nabije toekomst. Omdat de slimme meters uitgerust zijn met verschillende communicatie poorten is het mogelijk om hier een systeem zoals een centraledisplay te koppelen.

Toekomst inzicht Ton Hartman over ons product concept: “Jullie idee is geweldig, dit is de toekomst van het leveren van service en informatie aan de consument”.

Een nieuw inzicht wat we gekregen hebben is dat deze techniek het ook mogelijk maakt om met pre‐ paid energie te gaan werken waarbij consumenten vooraf een bedrag betalen als een soort verbruik tegoed waarbij het product aangeeft hoeveel tegoed men nog heeft en wat het verbruik per dag is zodat mensen weten of ze meer of minder energie gebruiken dan voor hen zelf wenselijk is.

Deerns: De interesse en feedback van Deerns ten opzichte van ons productconcept lag naast de consument ook in het bedrijfsleven. Deerns is een belangrijke speler op het gebied van duurzaam en energie zuinig bouwen. Peter Buurman gaf aan dat Deerns constant bezig is met het zoeken naar innovatieve mogelijkheden om niet alleen dat imago uit te stralen maar ook om dit constructief toe te passen. Vanuit het standpunt van Deerns is het dus interessant om te bekijken of dit product van waarde is in het nastreven van visie op duurzaam bouwen. Hun motto daarin is: “Remarkable Sustainable”.

Een van de punten die Deerns erg interessant vind is het verschil wat ons product concept kan maken met betrekking tot het gedrag van mensen in het bedrijfsleven. Peter Buurman gaf aan dat het voor hen een nieuw inzicht is om niet alleen duurzaam te bouwen maar om ook de gebruiker van het gebouw een actieve rol hierin te geven. Immers met een energiezuinig duurzaam gebouw verander je nog niet het gedrag van mensen m.b.t. energieverbruik.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 17

2008


Logica CMG: De feedback van Logica was in de vorm van een onderzoeksrapport wat zich toespitst op het gebied en haalbaarheid van het product concept. Uit het onderzoeksrapport komt naar voren dat de markt voor ons product groot is. Het rapport heeft betrekking op heel Europa maar spitst zich ook toe op Nederland. Daaruit blijkt dat Nederlanders graag energie willen sparen als het maar geld op levert en dat men graag beter inzicht zou krijgen in het energie verbruik. Hierin scoort de methode met een centrale display, via een touchscreen verreweg het hoogst.

Uit het onderzoeksrapport van Logica CMG komen een aantal dingen naar voren met betrekking tot energie besparing en het gedrag van mensen in Europa. • 80 % van de ondervraagden zijn bezorgd om het klimaat en de klimaatverandering en 75 % is van mening dat eigen inbreng hier invloed op heeft. • 69 % van de ondervraagden zegt al wat te doen thuis om energie te besparen terwijl blijkt dat dit eigenlijk een stuk minder is. • Van de ondervraagden zegt 58 % dat financiële motieven leiden tot energie besparing terwijl 37 % zegt energie te willen besparen voor het milieu. • De ondervraagden denken gemiddeld 22 % te kunnen besparen op hun energie rekeningen door duurzamer te handelen thuis. • Een gebrek aan informatie verstrekking van de energie providers wordt gegeven als de hoofdreden dat mensen voor hun gevoel te weinig energie besparen. En dat meer informatie zal leiden tot meer energiebesparing. • Slimme meters vinden volgens het onderzoek het meeste interesse onder jonge mensen met hoge inkomens en ondermodalen.

Conclusie onderzoek LogicaCMG Europeanen zijn duidelijk bezorgt over het klimaat en weten dat hun eigen acties daar invloed op hebben. Men ziet technologie, en dan vooral slimme meters als de manier om energie te besparen omdat meer informatie leidt tot bewustwording van verbruik en uiteindelijk tot besparen. Daarbij is wel de eis dat informatie en advies verschaft wordt door een onafhankelijke adviserende partij. Voor verdere informatie over dit onderzoek, zie bijlage E

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 18

2008


5.4 Feedback gebruikers creatieve sessie Uit de creatieve sessie zijn de volgende eisen en wensen naar voren gekomen van het product concept naar aanleiding van de vraag om een invulling te bedenken aan een touchscreen waarop energie verbruik kan worden weergegeven.

• • • • • • • • • • • •

gebruik van grafieken gebruik van metaforen feedback van de kosten feedback van het verbruik sterk visueel overzicht van het verbruik, (uur, dag, week, maand, jaar) per verbruiksgroep eigen overzicht feedback over verbruik verschillende apparaten en ruimtes duidelijkheid over in welk menu je, je bevindt gemiddeld verbruik weergeven feedback in kleur, (groen, oranje en rood) voorspelling van je gebruik

Veel van deze punten zijn terug te zien in het eindconcept. De feedback op het energieverbruik welke bereikt wordt door een helder menu en heldere grafieken en kostenweergave. Omdat het een scherm betreft is de feedback altijd visueel. De metaforen ondersteunen dit (metaforen bedoeld als in iconen voor de verschillende energie soorten die verbruikt worden) op een heldere manier.

Het punt feedback in kleur hebben we geen invulling aan gegeven omdat het goedkoper is te opteren voor een zwart/wit touchscreen in verband met de commerciële haalbaarheid.

5.5 Technische achtergrond Voor het technisch aspect van ons product is er veel onderzoek gedaan naar huidige technieken en mogelijkheden. Dit heeft ons veel informatie opgeleverd over slimme meters maar ook hoe energie providers hier mee bezig zijn.

De huidige stand van zaken is dat Nederland nu aan het overstappen is op slimme meters. Deze slimme meters beschikken over een aantal communicatie poorten die het in de toekomst mogelijk maken om informatie uit te wisselen over de meterstanden. De wijze van het communiceren van de meterstanden naar de energie provider is als volgt. • Een PLC module koppelen aan de energie meter die informatie over het energienet naar een transformatorhuis van waaruit de informatie via GPRS (mobiele communicatie) naar de service provider wordt gestuurd. • Direct vanaf de energie meter via GPRS • Via internet • Mesh network, dit houdt in dat de uitlezing plaats zou vinden vanaf een transformatorkast in de straat die dan per adres de gegevens uitleest en via de PLC methode doorstuurt naar de service provider.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 19

2008


De huidige generatie slimme meters beschikt ook over een RF module (radiogolven) die het mogelijk maakt om in de toekomst gegevens naar een scherm te sturen zoals ons concept. In totaal beschikt deze generatie over 6 verschillende communicatie poorten (P1 t/m P6). De P1 poort is directe communicatie via een draad. De andere poorten zijn poorten naar het stroomnetwerk, infrarood en mogelijkheden tot uitbreiding met externe eenheden zoals gas en water!

Deze meetopstelling luistert naar de naam NTA 8130.

5.6 Algemene haalbaarheid De algemene haalbaarheid van het productconcept kan gestaafd worden aan een aantal criteria namelijk: • Het is mogelijk met de huidige techniek • Er is markt voor het product • Het bestaat nog niet als zodanig

Zoals al eerder beschreven zijn de mogelijkheden aanwezig om met de huidige techniek het concept te realiseren. Vanuit de consument gezien is er een goede markt voor het product, uit onderzoek van de projectgroep en logicaCMG is naar voren gekomen dat het voorzien van de consument van verbruiksinformatie via een scherm op een centrale plaats in de woning de meest gewenste manier is. Bovendien is dit precies het doel van het project. Het bewust maken van mensen van duurzaam handelen in de vorm van energie besparen zodat dit te merken is in de portemonnee.

Via de partners is al naar voren gekomen dat deze ontwikkelingen volop gaande zijn. Het beter inspelen op de behoefte van de consument om inzicht te krijgen in het eigen energieverbruik in een realtime weergave. Het productconcept speelt hier op in vanuit een iets andere invalshoek. De bewustwording van verbruik en het hier naar laten handelen van mensen door beter inzicht te verschaffen in wat mensen werkelijk uitgeven.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 20

2008

Sustainable awareness De voorbereiding naar het concept (mogelijkheden tot implementatie en bereidheid) zijn wel aanwezig. Het product zelf bestaat echter nog niet in deze vorm. Doordat het product enigszins voorloopt op de ontwikkelingen van de markt van de belanghebbende partijen is het een innovatief en vooruitstrevend concept.

5.7 Programma van eisen Systeem: • Integratie van water, gas en elektra metingen • Mogelijkheid tot uitbreiding van afvalproductie en consumptie meting • Directer contact tussen leverancier en consument • Gedetailleerdere informatie voorziening • Consument bewust maken van energie verbruik

Bediening: • Volledig touch screen scherm • Bediening simpel en overzichtelijk • Gebruik van metaforen

Financieel: Er zijn geen financiële grenzen betreft het ontwerp. Het beste concept moet ontworpen worden, het financiële plaatje zal alleen bij vervolg bekeken worden.

Technisch: • Gebruik van nieuwe technieken • Integratie van verschillende technieken en systemen • Gebruik van niet bestaande technieken is mogelijk

Doelgroep: • De doelgroep is huishoudens

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 21


2008

Tijdsplanning: • Einde project periode; opleveren uitgedacht concept (verslag) • Einde project periode; opleveren definitief ontwerp • Einde project periode; opleveren demo

5.8 Programma van wensen Systeem: • Berekening van de kosten van het verbruik • Geïmplementeerd thermostaatsysteem • Instelmodus, welke informatie je wel en niet wil zien • Eenvoudig veranderen van de instellingen • De gebruiker moet alles zelf kunnen instellen na montage • Help functie • Overzicht van het verbruik per ruimte • Adviezen en tips over duurzaam wonen • weergave in grafieken • Vergelijkingen met Jan Modaal • Weergave van het gemiddelde verbruik • Afneembaar van de muur • Specificatie voor veel verbruikende apparaten • Mogelijkheid tot weergave van het verbruik per dag, maand en jaar

Communicatie met gebruiker: • Visuele weergaven overzichtelijk. • Kosten van verbruik (onder voorbehoud) direct beschikbaar in Valuta. • Totaal overzicht en verschillende overzichten beschikbaar

Communicatie met leverancier: • Directer contact tussen leverancier en consument • Gedetailleerdere informatie voorziening • Verbetering administratief proces

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 22

2008


6. Literatuur Deze literatuurbeschrijving bestaat uit een aantal websites van instanties en informatie die we gebruikt hebben bij het uitwerken van het concept. Tevens zijn er een aantal titels van boeken en geschreven stukken vermeld die gebruikt zijn bij de uitvoering.

Boeken/tastbare literatuur: •

Basisboek methoden voor kwalitatief onderzoek, Baarda en de Goede

•

Basisboek methoden voor kwantitatief onderzoek, Baarda en de Goede

•

Logica CMG survey on turning concern into action: Energy efficiency and the European consumer.

•

energiebesparing (Ester, 1985; Kok et al., 1979), Midden & Weenig, 1982)

•

spaarlampen, minder vlees eten, ongebleekt papier gebruiken, spaarzaam watergebruik (Harland & Staats, 1996)

•

aanschaf dubbel glas (Kok (1981)

•

afvalscheiding (van Meegeren, 1997)

•

recycling (Kok & Siero, 1985)

•

duurzame gedragssubstituties die voldoen aan door burgers belangrijk gevonden kenmerken als comfort, kwaliteit en individualiteit (vgl. Ester & Mandemaker, 1994; Breemhaar et al., 1994, 1995)

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 23

2008


Websites: Energie rekenprogramma • http://home.wanadoo.nl/houb/energiemeer.htm Duurzame technieken • http://www.greenenergycreations.com/nl/Producten‐Duurzaam‐Leven • http://www.philips.com/about/sustainability/index.page • http://www.philips.nl/about/sustainability/index.page • http://www.smart‐homes.nl/nederlands/woning/duurzaamheid.html Domotica en duurzaamheid • http://www.smart‐homes.nl/nederlands/woning/domotica.html Slimme energiemeter • http://www.vrom.nl/pagina.html?id=33375

Afval • http://statline.cbs.nl/StatWeb/Table.asp?STB=T&LA=nl&DM=SLNL&PA=7467&D1=84 ‐87,89‐93,109&D2=0,5‐16&D3=a&HDR=G2&LYR=G1:0 Afval • http://nl.wikipedia.org/wiki/Afval_(vuilnis) Waterververvuiling • http://statline.cbs.nl/StatWeb/Table.asp?LYR=G1:0&LA=nl&DM=SLNL&PA=70223ned &D1=0‐1,5‐8,11,26‐38&D2=0&D3=a&HDR=G2&STB=T Milieuonderzoeken algemeen / Hier zijn de gedragsonderzoeken ook te vinden. • http://statline.cbs.nl/statweb/start.asp?DM=SLnl&LA=nl&lp=applet&THEME=51870

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 24

2008


Bijlage A Visualisatie concept Concepttekeningen Dit was het eerste concept dat op papier is uitgetekend na de onderzoeken en input vanuit de gebruikers. Dit was ongeveer het idee over hoe het apparaat eruit moest komen te zien

Dit is de vlakke en gedigitaliseerde versie

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 25

2008


Na een creatieve en PD sessie zijn we tot dit ontwerp gekomen, het scherm moest volgens de gebruikers volledig touch screen worden

Dit is de hoofdweergave van het elektriciteitverbruik. Hier kun je het verbruik en de eventuele besparingen zien

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 26

2008

Sustainable awareness Dit het statistische gedeelte, hier in kun je wekelijkse, maandelijkse en jaarlijkse statistieken zien. Deze display geeft ook het normverbruik weer, huidig verbruik en het geschatte verbruik of de besparing.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 27

2008

Sustainable awareness Advies en tips zijn een gedeelte dat weergeeft op welke plekken er veel verbruik is van energie gas of waterverbruik. En daarnaast worden handig tips geleverd om het verbruik terug te dringen

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 28


2008

Bijlage A.1 Flowchart

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 29


2008

Bijlage B: Deskresearch Bewustwording / handelen In dit onderdeel wordt het gedrag en handelen van mensen besproken. Er zijn veel onderzoeken te vinden op internet over gedrag van mensen in relatie tot milieu. De meest bruikbare stukken die in grote mate betrekking hebben op het project zullen hieronder vermeld worden.

Belangstelling en waarden Recent onderzoek laat zien dat er drie duidelijke duurzaamheidsegmenten zijn, op grond van de waardepatronen van mensen: Laag duurzamen Zij zijn sterk gericht op leven in het hier en nu, houden erg van gemak, stellen het eigen belang centraal, zijn hedonistisch en materialistisch ingesteld, zijn niet bezorgd over het milieu.

Middelhoog duurzamen Zij zijn bezorgd over het milieu, willen milieubewust leven, zijn gehecht aan maatschappelijke verantwoordelijkheid van bedrijven, zijn betrokken bij de buurt, voelen zich verantwoordelijk voor de maatschappij.

Hoog duurzamen Zij hebben dezelfde mentaliteit als middelhoog duurzamen en willen daarnaast ook bewust milieuvriendelijk consumeren, meer betalen voor milieuvriendelijke en natuurlijk gefabriceerde producten en zijn tevens betrokken bij de wereldgemeenschap.

Opvallend is dat verschillende generaties sterk blijken te verschillen in de mate van duurzaamheid. Jongere generaties vinden duurzame ontwikkeling een stuk minder belangrijk dan ouderen. Dit kan deels worden toegeschreven aan de levensfase waarin men zich bevindt, maar er zijn ook aanwijzingen dat duurzaamheid minder goed aansluit bij het waardepatroon van jongere generaties.

Milieu bezorgdheid Uit onderzoek blijkt dat de Nederlander wel bezorgd is om het milieu, maar dat deze bezorgdheid onderhevig is aan fluctuaties. Volgens de huidige trend wordt de bezorgdheid om het milieu steeds minder. Mogelijke verklaringen die hiervoor in de publicatie worden aangedragen zijn: milieumoeheid, tegenstrijdige informatie en de consument die zichzelf ziet als een welwillende maar niet belangrijke partij in het oplossen van de milieuproblematiek. Zij menen ook dat producenten degene zijn die geringe inspanning verrichten.

Kosten en moeite Groot onderzoek van het Institute for Globalization and Sustainable Developement geeft aan dat het milieuprobleem breed onderkend wordt. En laat weten dat het zeer lastig is voor consumenten om het gedrag daadwerkelijk te veranderen. Zij zijn hiertoe pas bereid als deze aanpassingen weinig extra kosten en moeite opleveren. Verslag PRR fase 3 Groep VI Versie 1.4

30

2008


Milieubewuste gedragingen Er is gekeken naar de mechanismen die gedrag kunnen beïnvloeden. Daarbij komt naar voren dat verschillende milieubewuste gedragingen niet automatisch tegelijkertijd optreden en dus ook niet toe te schrijven zijn aan één verklarende factor voor milieurelevant gedrag. In dit verband blijken de determinanten probleembesef en waarden de grootste voorspellende kracht te hebben voor milieurelevant gedrag. Daarnaast speelt ook kennis van het milieu een rol, terwijl opvattingen over milieuproblemen en milieubeleid juist géén invloed hebben op dit gedrag.

Fishbein en Ajzen De consument kiest snel voor gedrag dat gericht is op eigen belang, ook omdat men er vanuit gaat dat ‘de ander’ wel zijn plicht zal vervullen. Men moet in betreffende situatie op de eigen verantwoordelijkheid van de consument aanspreken, om het probleem op te lossen. Verder moet de consument kennis hebben van het relatieve gewicht van het milieuprobleem in de samenleving ten opzichte van andere kwesties. Alleen op die manier wordt de consument zich bewust van het belang van milieubewust gedrag. Daarmee krijgt het feitelijk een plaats in het model van Fishbein en Azjen, die immers veronderstellen dat de consument verschillende handelingsconsequenties weegt, en zich daarbij spiegelt aan de voor hem relevante waarden en normen.

Fishbien en Azjen‐ gedragsmodel

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 31

2008


Fishbien en Azjen‐ gedragsmodel (herschreven; projectgroep Sustainabe Awareness)

Technologische innovaties Met betrekking tot milieurelevant handelen, blijkt echter dat veel van dit handelen juist gebaseerd is op gewoonten. Dit gewoontegedrag vormt een hardnekkige factor in de bestrijding van het milieu‐ onvriendelijk gedrag. Er is sprake van contextgebonden, diepgewortelde ideeën, die automatisch worden omgezet in gedrag. Deze ideeën veranderen dus niet meer onder invloed van communicatie van buitenaf. Technologische innovaties verdienen op dit punt aandacht. In het rapport “Gedragsbeïnvloeding door technologie” (1998) wordt aangegeven hoe die bestaande producten milieuvriendelijk gedrag zouden kunnen stimuleren.

Het is vooral van belang dat de consument via het gebruik van een bepaald product op een eenvoudige manier aangezet kan worden tot milieuvriendelijk gedrag. Ook zou het apparaat in sommige gevallen moeten aangeven hoeveel en op welke wijze de consument door het gebruiken van het product bijgedragen heeft aan een schoner milieu. Een energiezuinige levensstijl hoeft geen sombere levensstijl te zijn blijkt uit onderzoek van (VROM 1996.)

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 32

2008


Overzicht aandachtspunten project vanuit de deskresearch

Milieu bewustzijn

bewustwording consequenties

Diepgewortelde ideeën

gedrag verantwoordelijkheid

Waardepatroon Hip/ Trend

omgeving

Sustainable Awareness

Technologische innovaties Waarden en normen

discipline

probleembesef maatschappij gewoontegedrag

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 33

2008


Bijlage C: Creatieve sessie Sustainable Awareness 1. Doelstelling creatieve sessie Doel: Het doel van deze sessie moet zijn om samen met gebruikers ons product concept te verfijnen. Hoe zien zij het concept wanneer het operationeel is? Welke mogelijkheden kunnen zij bedenken als aanvulling op onze eigen ideeën? De werking van de interface? Datum en tijd: Vrijdag 7 december van 11.15 tot 12.00. We hebben maar 45 minuten. Met uitleg en dergelijke erbij, vrij kort dus. Deelnemers: 5 scholieren komen bij de opleiding Human Technology een dagje proef studeren, om te kijken of de opleiding geschikt is. Zij zullen deelnemen aan onze creatieve sessie. Zij hebben affiniteit met techniek, mensen en systemen. Materialen: • Camera • A4 papier • Stiften/potloden

2. Opzet creatieve sessie Fase 1 Opwarmertje, teken een kip en een uil, mensen gaan dan de kip en de uil tekenen en de uil zal bijna altijd van voren worden getekend en de kip van opzij, dit principe van hokjes denken moet men loslaten. Think outside the box! Uitdelen: A4 vellen en potloden/stiften 5 minuten Fase 2 We laten mensen eerst nadenken over het onderwerp duurzaamheid. We leggen de groep uit wat ons project inhoud en laten ze brainstormen in groepjes over oplossingen voor het terugdringen van energieverbruik door middel van bewustwording. Elk groepje krijgt een a4 papier en krijgt 5 minuten de tijd om ideeën op te schrijven. Na de 5 minuten zal het vel papier doorgegeven worden aan de anderen. Die hierop nog aanvullingen kunnen geven op de ideeën. Na de aanvulling zullen alle punten kort besproken worden. Uitdelen: A4 vellen 15 minuten Fase 3 Introductie van ons idee in de zin van: Als je mensen bewust zou willen maken van hun energie verbruik door middel van een LCD terminal bij de meterkast. Hoe zou dit er uit komen te zien? Uitdelen: A4 vellen met een kader waar men hun idee in kan tekenen. 15 minuten

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 34

2008

Sustainable awareness Fase 4 Alle ontwerpen worden met elkaar vergeleken en op het bord opgehangen. 5 minuten Fase 5 In deze fase wordt kort gereflecteerd op elkaars ideeën. 10 minuten

3. Resultaten creatieve sessie Fase 1 Zoals verwacht hebben de scholieren de kip vanaf de zijkant getekend en de uil van voren. Gevraagd hebben we de scholieren tijdens de creatieve sessie “ out‐side the box “ te denken. Fase 2 In het kort zijn hier de belangrijkste resultaten opgesomd. Niet relevante of niet haalbare ideeën zijn hier al weg gelaten. • Aanwezigheids sensor, in‐/ uitschakelen licht en verwarming • Meer natuurlijk lichtinval • Subsidies • Automatische afvalscheiding • Hergebruik van water • Dynamo’s • Generatoren • Wind en zonne‐energie Al deze ideeën zijn leuk ter bevordering van het milieu, maar hebben niks te maken met het bewust maken van mensen op hun gebruiksgedrag. Verder doen we hier niets mee. Fase 3 LCD Terminal “Als je mensen bewust zou willen maken van hun energie verbruik door middel van een LCD terminal bij de meterkast. Hoe zou dit er uit komen te zien?” In het kort zijn hier de belangrijkste resultaten opgesomd. Niet relevante of niet haalbare ideeën zijn hier al weg gelaten. • gebruik van grafieken • gebruik van metaforen • feedback van de kosten • feedback van het verbruik • sterk visueel • overzicht van het verbruik, (uur, dag, week, maand, jaar) • per verbruiksgroep eigen overzicht • feedback over verbruik verschillende apparaten en ruimtes • duidelijkheid over in welk menu je, je bevindt • gemiddeld verbruik weergeven • feedback in kleur, (groen, oranje en rood) • voorspelling van je gebruik De bovenstaande informatie is zeker bruikbaar voor het project en zullen we meenemen in de ontwerpfase. Fase 4 & 5 De scholieren hebben uiteindelijk elkaars ideeën klassikaal uitgewisseld. Een leerzame sessie voor beide partijen, maar door het korte tijdsbestek niet veel diepgang.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 35

2008


Bijlage D: Enquêteonderzoek Nederlandse huishoudens Om te onderzoeken hoe de gedachten en motivaties zijn van de Nederlandse huishoudens tegenover duurzaam leven en een eventueel hulpmiddel hebben we een enquête uitgevoerd. Deze enquête hebben we gehouden bij de uitgang van een supermarkt. We hebben willekeurige voorbijgangers gevraagd deel te nemen, omdat de mannen in de minderheid waren hebben we in de gaten gehouden dat deze verhouding gelijk zou blijven. In totaal hebben 88 participanten deelgenomen aan deze enquête. Enquête Wij studeren aan de Haagse Hogeschool en doen onderzoek naar duurzaam energieverbruik binnenshuis. We zouden het fijn vinden als u even de tijd neemt en deze enquête invult. De resultaten zullen gebruikt worden voor ons project, uw antwoorden blijven anoniem. Wat is uw leeftijd? o 20‐30 o 30‐40 o 40‐50 o 50‐60 o 60‐75 o 75+ Wat is uw geslacht? o man o vrouw Maakt u zich zorgen over het klimaat? o ja o soms o nee De hoeveelheid energie die u verbruikt, heeft dat volgens u invloed op het klimaat? o ja o beetje o nee Als u veel energie verbruikt denkt u vervolgens aan: o alleen de hoge rekening o alleen vervuiling van het milieu o beide o geen mening Doet u veel om uw energieverbruik thuis terug te dringen? o veel mee bezig o af en toe o niet mee bezig Zou u graag hulp willen bij het terug dringen van uw energie verbruik? Hulp kan ook geboden worden via internet of applicatie aan de muur. o ja o misschien o nee

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 36


2008

Als u nieuwe producten koopt, let u dan op de gebruiksvriendelijkheid van het nieuwe product? o ja o soms o nee Welke van de volgende punten zou voor u een reden kunnen zijn om niet extra te letten op uw energieverbruik? o o o o o o o o

weinig motivatie vanuit de overheid ik doe al genoeg ik ben me niet echt bewust van mijn verbruik maakt toch geen verschil je wordt dood gegooid met informatie ik heb wel andere dingen aan mijn hoofd 1 persoon/ gezin kan toch niet het verschil maken ik heb er nooit over nagedacht

Een slimme energie meter zou dat iets voor u zijn? o ja o misschien o nee zou u willen betalen voor een slimme energie meter? o ja o ja, maar niet meer als E 100,‐ o ja, maar niet meer als E 50,‐ o nee Op welke manier zou u feedback willen over uw energieverbruik? o meer gedetailleerde rekeningen o op een scherm ergens in huis o via internet o via een call center o geen van deze Zou u, uw verbruik willen vergelijken met dat van Jan Modaal? o ja o misschien o nee Zou u willen zien of u zuiniger bent geworden ten opzichte van een andere periode? o ja o misschien o nee Als we zouden kiezen voor een scherm aan de muur waar zou u dit graag plaatsen? ……………………………………..

Bedankt voor uw medewerking!

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 37

2008

Sustainable awareness Hiernavolgend is een overzicht van de antwoorden van de participanten in grafieken verwerkt. leeftijd

5%

16%

14%

20-30 30-40 40-50 22% 23%

50-60 60-75 75+

20%

Geslacht

37 man vrouw 51

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 38

2008

Sustainable awareness zorgen om klimaat

7% 33% ja soms nee 60%

uw verbruik, invloed op het klimaat

17%

ja beetje

19%

nee 64%

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 39

2008

Sustainable awareness uw verbruik, invloed op het klimaat

17%

ja beetje

19%

nee 64%

doet u veel om verbruik terug te dringen

9%

43%

veel mee bezig af en toe niet mee bezig

48%

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 40

2008

Sustainable awareness graag hulp bij terug dringen verbruik

33% ja misschien nee 64% 3%

let u op gebruiksvriendelijkheid bij aanschaf nieuwe producten

19%

ja 8%

soms nee 73%

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 41

2008


weinig motivatie vanuit de overheid

weerhouden van zuinig energieverbruik 11%

20%

ik doe al genoeg ik ben me niet echt bewust van mijn verbruik

5%

maakt toch geen verschil je wordt dood gegooid met informatie

12%

8%

ik heb wel andere dingen aan mijn hoofd

2%

1 persoon/ gezin kan toch niet het verschil maken

10%

ik heb er nooit over nagedacht

15% 17%

geen van deze

slimme energie meter iets voor u

9%

ja

28%

misschien 63%

nee

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 42

2008

Sustainable awareness betalen voor een slimme energie meter

17% 27% ja ja, maar niet meer als E 100,19%

ja, maar niet meer als E 50,nee

37%

feedack over energie verbruik 2% meer gedetailleerde rekeningen

3% 25%

op een scherm ergens in huis

24%

via internet via een call center geen van deze 46%

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 43

2008

Sustainable awareness energieverbruik vergelijken met Jan Modaal

26% 43%

ja misschien nee

31%

informatie, of u zuiniger bent geworden t.o.v. andere periode

9%

ja misschien nee

28% 63%

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 44

2008


Bijlage E: Onderzoeksresultaten LogicaCMG Korte weergave van de resultaten van het onderzoek die van belang zijn voor het project. Onderzoek van LogicaCMG naar bereidheid van Europese huishoudens: 10000 respondenten uit 10 landen. Leeftijd 15+. Het volledige verslag is natuurlijk beschikbaar voor inzage, neem hierover contact op met de Projectleider, Rick de Groot.

De bovenstaande grafiek geeft het verschil weer tussen het bewustzijn en de de houding van mensen. Voor Nederland kan men hierover zeggen dat men wel bewust van de toegebrachte schade is dan dat de houding is dat zij zich zorgen maken over de klimaatveranderingen.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 45

2008


De pie‐chart hierboven geeft de redenen weer waarom de ondervraagden milieubewuster zouden handelen. Dit is grof gezegd vanwege financieel oogpunt of vanuit idealistisch oogpunt.

Dit is een weergave van de Pie‐chart verdeeld over de 10 landen waarin het onderzoek heeft plaats gevonden.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 46

2008


In de bovenstaande staafgrafiek wordt weergegeven wat de voornaamste redenen zijn waarom mensen niet milieubewust handelen. De vierde reden hierin is dat de ondervraagden geen idee heeft van zijn energie‐uitgaven. Dit is de belangrijkste potentiële markt voor het concept.

Hierboven staat een weergave van de wat informatie mensen willen hebben over milieuschade en duurzaamheid. Het betreft hier de informatie over de schade aan het milieu, over oplossingen, over beide of geen verdere informatie.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 47

2008


Staafdiagram over welke landen een slimme meter een goed idee vinden.

Redenen waarom mensen dit een goed idee vinden.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 48

2008


Manieren om de metingen van de slimme meter door te geven.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 49


2008

Bijlage E.1 Onderzoeksresultaten LogicaCMG mbt Nederland Redenen waarom er niet milieubewust gehandeld wordt in Nederland. Hoe wil de Nederlander de slimme meter informatie ontvangen.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 50

2008


Bijlage F projectgroepanalyse Zelfonderzoek projectgroep SWOT analyse Onze sterkte zwakte analyse is gebaseerd op onderstaande score wielen. De bovenste is een analyse van onze zwakke punten (waar dus ook onze bedreigingen liggen) en het onderste wiel staat voor onze sterke punten (waar onze kansen liggen).

Onze voornaamste zwakke punten zijn: •

•

Te breed op het onderwerp ingaan: Met name met betrekking tot het kiezen van welk deel van het onderwerp duurzaamheid we willen benaderen en een product voor willen ontwikkelen. Hierbij zijn we relatief lang boven het onderwerp blijven zweven zonder een keuze te maken voor een specifiek aspect. Te laat komen: Het is al regelmatig voorgekomen dat we om 11 uur afspreken op school en pas tegen 12 uur iedereen aanwezig is. Gelukkig wordt dit goed opgevangen door individueel al voorbereidingen voor het bijeenkomen te treffen indien er mensen te laat zijn.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 51

2008

Sustainable awareness •

Zakelijke benadering: Soms komt het voor dat we niet serieus genoeg aan het werk gaan wat de snelheid en nauwkeurigheid van het werk niet ten goede komt. Dit is gelukkig een punt waar we door de eerste fase heen al verbeteringen aan getroffen hebben.

Onze voornaamste sterke punten zijn: • Communicatief sterk: Door een goede communicatie na te streven met betrekking tot het maken van afspraken en het doorgeven van bijeenkomsten en wijzigingen zijn we altijd op de hoogte van elkaars situatie wat er voor zorgt dat we van elkaar niet voor verrassingen komen te staan. • Flexibiliteit: Omdat we veel communiceren zijn we in staat flexibel om te gaan met wijzigingen van afspraken, zowel van ons zelf als van afspraken met docenten. Dit neemt ook een hoop spanning weg. • Kalm, zelfverzekerd en sociaal: Doordat we sociaal met elkaar omgaan en weten wat we aan elkaar hebben, in combinatie met voorgaande punten stralen wij kalmte en zelfverzekerdheid uit.

Verslag PRR fase 3

Groep VI

Versie 1.4 52

Sustainable Awareness Realisatiefase eindverslag

Recommend Documents