Eindverslag Afstudeerproject

Eindverslag Afstudeerproject

“It’s really happening in Bolga here.” Onderzoek naar de rol van seksualiteit voor de christelijke jongeren in Bolgatanga.

Augustus 2010 Opdrachtgever:

Student: Onderzoeksbegeleider:

Youth Harvest Foundation Ghana en het lectoraat Media, Cultuur & Burgerschap Marieke van Wijk (437742) Jan Sanne Mulder

Summary All over the world people encounter negative consequences of unsafe and (unwanted) sexual actions, like sexual transmitted diseases (std’s), unwanted pregnancies and traumatisation. Sexual education turned out to be an important method to prevent these problems. Ghana is facing these problems as well. Especially the northern region of Ghana copes with poverty and poor heath conditions. The research for this thesis took place in the Upper East Region (UER) of Ghana; Bolgatanga. The Christian youth in the Bolgatanga district is facing numerous challenges related to unsafe and (unwanted) sexual actions, unwanted pregnancies, sexually transmitted diseases and (unsafe) abortions. The Youth Harvest Foundation Ghana (YHFG) aims to help the youth of the Bolgatanga district to develop their skills and equip them with the appropriate information that will help them gain the self confidence necessary to fight through the factors that are promoting the cycle of abject poverty (Youth Harvest Foundation Ghana, 2010). The research question is: Which conceptions and practices do Christian youth have in the Bolgatanga district in relation to sexuality and sexual health education? The research is based on qualitative research methods, which consist of a theoretical framework, open interviews and participatory observation. The target group is the youth of the age of 14 up to 24. The respondents consist of the Christian youth and a social worker, a health worker, a teacher and a parent. The research goal is focused on the conceptions and the practices of the Christian youth in the Bolgatanga district on sexuality and sexual and reproductive health. In order to make recommendations to the YHFG to improve their sexual land reproductive health classes. They say they experience a lack of knowledge on the perceptions of the youth about these topics. The results show that the youth doesn’t have the correct information on topics related to sexuality. The result is that they experience problems such as (unsafe) sex, (unwanted) pregnancies, STD’s and HIV, (unsafe) abortions. Poverty is one of the challenges that is a big influence on the behavior of youth and their sexual and reproductive heath. Another challenge is that the youth don’t listen or talk their parents any longer. They feel like they know better. They are more focused on being modern and their parents cling more to the old traditions. It would be helpful if the parents develop a more open communication pattern with their children so the children will feel safe to come to the parents with their problems. Sexuality is a taboo so the Youth Harvest Foundation should organize lessons for the parents on sexual and reproductive health and parenting next to their activities with the youth. The dutch volunteers that are working at the YHFG could get a training to prepare them better for they sexual and reproductive health classes they are going to give at the schools. It is also recommended that the YHFG is going to work outreaching to the communities outside of the city so they will reach the youth that are not attending schools. This way they can stat educating youth on an even bigger scale.

2

Inhoudsopgave Summary ............................................................................................................................... 2 Inhoudsopgave ...................................................................................................................... 3 Voorwoord ............................................................................................................................ 4 1.

Inleiding ........................................................................................................................ 5

2.

Introductie ..................................................................................................................... 6 2.1 Verslag van de oriëntatiefase .................................................................................. 6 2.2 Projectopdracht ...................................................................................................... 7 2.3 Fundering ............................................................................................................... 8 2.4 Het gewenste eindresultaat ..................................................................................... 9 2.5 Project activiteiten.................................................................................................. 9 2.6 Risico’s ................................................................................................................ 11

3.

Onderzoeksplan ........................................................................................................... 12 3.1 Toelichting onderzoeksvraag en stappen .............................................................. 12 3.2 Theoretisch kader ................................................................................................. 12 3.3 Onderzoeksontwerp en verantwoording ................................................................ 17 3.4 Beschrijving van het onderzoek............................................................................ 23

4

Resultaten interviews ................................................................................................... 26 4.1 Institution/instituut................................................................................................. 26 4.2 Social Network / Sociaal netwerk ......................................................................... 30 4.3 Value structures/Waarden .................................................................................... 32 4.4 Sexuality/seksualiteit............................................................................................ 34 4.5 Diversen/miscellaneous ........................................................................................ 38

5.

Resultaten observatieverslagen .................................................................................... 41 5.1 Institution/instituut ............................................................................................... 41 5.2 Social network / Sociaal netwerk .......................................................................... 41 5.3 Value structures / Waarden................................................................................... 42 5.4 Sexualtity / Seksualtitieit ...................................................................................... 42 5.5 Diversen/miscellaneous ........................................................................................ 43 5.6 Deelconclusie observatieverslagen ....................................................................... 43

6.

Bespreking en interpretatie van de resultaten ............................................................... 44

7.

Aanbevelingen ............................................................................................................. 47

8.

Inhoudelijke beoordeling opdrachtgever en implementatie ........................................... 49

9.

Literatuurlijst ............................................................................................................... 50

10. Bijlagen ................................................................................................................... 52 10.1 Bijlage mindmap .................................................................................................. 52 10.2 Bijlage Topic Lijst ............................................................................................... 53 10.3 Bijlage Planning ................................................................................................... 54

3

Voorwoord Voor u ligt het eindverslag naar aanleiding van een onderzoek naar de rol van seksualiteit voor de christelijke jongeren in Bolgatanga; in het noorden van Ghana. De aanleiding voor het doen van dit onderzoek is een afstudeerproject voor de opleiding Pedagogiek van hogeschool INHOLLAND. Voor mij betekende de deelname aan dit onderzoek niet alleen een kans mij te verdiepen in een nieuwe cultuur en de leefwereld van de jongeren maar ook een mogelijkheid om het land van mijn voorouders te bezoeken. De 9 weken verblijf in Ghana en het meedraaien in de Ghanese samenleving vormen een ervaring die mijn leven verrijkt heeft. Ik wil Jolien van der Geugten bedanken dat ik onderdeel heb mogen uitmaken van haar onderzoeksteam en voor haar goede begeleiding tijdens het onderzoek. Ook wil ik mijn gastgezin en alle mensen waar ik mee gesproken heb in Ghana bedanken voor hun gastvrijheid en openhartigheid. Zonder de informatie die ik van hen heb gekregen had ik het onderzoek niet kunnen doen. Ik wil ook de medewerkers van de YHFG bedanken voor hun hulp bij het vinden van geschikte respondenten en het zorg dragen voor een fijne werkplek. Mijn dank gaat ook uit naar Fred Brinkman en de Evangelisch-Lutherse Diaconie in Amsterdam voor de begeleiding en de financiële ondersteuning die de reis naar Ghana mogelijk heeft gemaakt. Ik hoop dat u het verslag met plezier zult lezen en dat het u inzage zal geven in de denkbeelden en het gedrag van de christelijke jongeren in Bolgatanga ten aanzien van seksualiteit.

4

1.

Inleiding

Ghana is een ontwikkelingsland in West-Afrika met ca. 23 miljoen inwoners. De gevolgen van onveilige en ongewenste seksuele handelingen vormen in Ghana een groot probleem. Het land telt een hoog aantal HIV / soa geïnfecteerden, veel meisjes worden ongewenst zwanger waardoor zij niet meer naar school kunnen en ook traumatisering komt vaak voor. Deze sociale en gezondheidsproblemen hebben als gevolg dat de kwaliteit van leven en de sociaaleconomische ontwikkeling laag zijn en hierdoor een groot beroep gedaan wordt op gezondheidsvoorzieningen.(Geugten, J. v.d., 2009). Als basis voor preventie van deze problemen via seksuele en relationele vorming doet drs. Jolien van der Geugten onderzoek naar denkbeelden en praktijken van jongeren ten aanzien van seksualiteit en de determinanten van het seksuele gedrag in het Ghanese Bolgatanga district. Dit onderzoek vindt plaats in opdracht van het Lectoraat Media, Cultuur en Burgerschap & Lectoraat GGZ-Verpleegkunde van INHOLLAND in samenwerking met de Youth Harvest Foundation Ghana (YHFG). Het Lectoraat Media, Cultuur & Burgerschap houdt zich bezig met hoe meningen gevormd worden over zaken zoals contact met de overheid, de multiculturele samenleving en goede zorg. Het lectoraat GGZ-verpleegkunde doet wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de geestelijke gezondheidszorg, de verstandelijke gehandicaptenzorg en de psychogeriatrische zorg. De YHFG is een non-gouvernementele organisatie die zich onder andere richt op het bieden van seksuele voorlichting aan jongeren in het Bolgatanga district. Het hier gepresenteerde afstudeerproject beoogt een bijdrage te leveren aan een verbetering van deze voorlichtingsactiviteiten. Het onderwerp van dit deelproject is het onderzoeken van denkbeelden en praktijken van christelijke jongeren ten aanzien van seksualiteit in het Bolgatanga district in Ghana. De begeleider bij dit afstudeerproject is Jan Sanne Mulder. De contactpersonen vanuit de opdrachtgever zijn Jolien van der Geugten en Fred Brinkman. In hoofdstuk 2 wordt een introductie gegeven van het onderwerp. Er wordt aandacht besteed aan de fundering van het onderzoek en het gewenste eindresultaat, de projectactiviteiten en de mogelijke risico’s tijdens het onderzoek. Hoofdstuk 3 beschrijft het onderzoeksplan. De inleiding bevat het theoretisch kader en wordt gevolgd door het onderzoeksontwerp en de verantwoording. Hoofdstuk 4 omvat een beschrijving van het verloop van het onderzoek en de resultaten van de interviews. De resultaten van de observatieverslagen worden besproken in hoofdstuk 5. Hoofdstuk 6 is een bespreking en interpretatie van de resultaten. Hoofdstuk 7 beschrijft de aanbevelingen naar aanleiding van het onderzoek. Hoofdstuk 8 beschrijft de beoordeling door de opdrachtgever en het implementatieplan. Als laatste komen de literatuurlijst en de bijlagen aan bod.

5

2.

Introductie

2.1

Verslag van de oriëntatiefase

Achtergrond Ghana is een ontwikkelingsland in West Afrika met meer dan 23 miljoen inwoners. Het onderzoek richt zich op de Upper East Region (UER) die zich in het uiterste noordoosten van Ghana bevindt. De UER heeft 920.000 inwoners en is een van de armste regio’s. De bevolking bestaat voor 50% uit mensen die jonger zijn dan 15 jaar en is opgedeeld in verschillende religieuze groepen: traditioneel geloof (46%), moslims (23%) en christenen (28%). Dit onderzoek richt zich op de laatstgenoemde groep (Geugten, J. vd, 2009). De christelijke gemeenschap is onderverdeeld in protestant (Methodisten en presbyterianen), Rooms katholiek, Protestant Pinkstergemeente en onafhankelijke Afrikaanse kerken (Sarfo, 2007). De bevolking bestaat voor 90 procent uit boeren. De meesten hebben geen toegang tot stromend water en elektriciteit en werken met verouderd gereedschap. In de UER is het percentage van de bevolking dat onderwijs heeft gevolgd een stuk lager dan in Ghana als geheel. Een groot gedeelte van de kinderen tussen 7-14 jaar werkt. Ze helpen het inkomen voor de familie te vergaren en kunnen niet naar school omdat het inkomen van hun ouders te laag is. Dit houdt de cirkel van armoede en analfabetisme in stand (YHFG, 2008). De opdrachtgever De Youth Harvest Foundation Ghana (YHFG) is opgericht in 2002. YHFG is een non gouvernmentele organisatie (NGO) die zich richt zich op het verhelpen van de problemen waar de jeugd in de UER mee kampt. Het doel is de jongeren te helpen bij de ontwikkeling van vaardigheden en te voorzien van informatie zodat ze meer zelfvertrouwen krijgen om zich te kunnen ontworstelen uit de cirkel van armoede en analfabetisme. De organisatie heeft al meerdere projecten met succes uitgevoerd. Hun eerste project richtte zich op het creëren van bewustzijn t.a.v. HIV/AIDS en een gezond seksueel leven bij jongeren op 6 middelbare scholen in Bolgatanga. Het zelfvertrouwen van de jongeren groeide aanzienlijk door het spreken over hun seksualiteit. Visie en handelingsverlegenheid De YHFG is opgezet om de jongeren in de UER vaardigheden aan te leren en te informeren met als doel de cirkel van armoede en analfabetisme te doorbreken. De visie van de YHFG is het creëren van zelfstandige jongeren die in een gezonde gemeenschap kunnen leven (YHFG, 2008). De missie is om de onvervulde behoeften van jongeren te signaleren en hiervoor aanvullende programma’s te ontwikkelen. Zoals een programma waarin seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van jongeren worden bevorderd. Daarnaast werkt de YHFG indirect met ouders en locale gemeenschappen om er voor te zorgen dat alle kinderen de kans hebben om naar school te gaan (YHFG, 2008). De handelingsverlegenheid is dat de YHFG met haar programma’s niet in staat is de jongeren voldoende te beïnvloeden. Zij hebben meer informatie nodig om de jongeren beter te kunnen bereiken. De informatieverlegenheid is dat de YHFG heeft aangegeven dat zij onvoldoende inzicht en kennis heeft over de houding en het gedrag van jongeren ten aanzien van seksualiteit (YHFG, 2008). Dit onderzoek beoogt een bijdrage te leveren aan de opbouw van inzicht en kennis bij de YHFG op dit gebied.

6

Urgentie en draagvlak De UER is een van de armste delen van Ghana. Het is een ruraal gebied dat qua ontwikkeling sterk achterloopt op de stedelijke gebieden. De bevolking kampt met velerlei gezondheidsproblemen (o.a. diarree, malaria, tbc, soa). Het grootste gedeelte van de bevolking heeft geen toegang tot schoon drinkwater en goede sanitaire voorzieningen. Het gebied is daarom onaantrekkelijk om te werken voor artsen en de artsen die er werken zijn vaak overbelast (Geugten, 2009). Zwangerschap op jonge leeftijd komt relatief vaak voor in de UER. Mogelijke gevolgen zijn dat de jonge meisjes niet meer naar school mogen, verstoten worden uit de gemeenschap of illegaal abortus plegen. Daarnaast vinden er ook gedwongen huwelijken en seksuele inwijdingen zoals besnijdenissen plaats (Youth Harvest Foundation Ghana, 2010). HIV/AIDS is een veel voorkomende ziekte. In 2007 waren er in Ghana 260.000 mensen geïnfecteerd met deze soa (UNAIDS, 2008 in v/d Geugten 2009). Ook andere soa's komen veel voor. Er is draagvlak bij de YHFG voor dit onderzoek omdat zij hebben aangegeven onvoldoende kennis te hebben over de denkbeelden en praktijken van jongeren om hun voorlichtingsprogramma’s optimaal te kunnen laten functioneren. Daarnaast is er draagkracht vanuit de Evangelisch -Lutherse Diaconie (ELD) te Amsterdam; die het promotieonderzoek subsidieert en daarmee ook het (deel)onderzoek en bij de lectoraten van INHOLLAND. Er is nog geen zicht op hoe de betrokkenen in Ghana tegen het onderzoek aan kijken maar de indruk van de hoofdonderzoeker is dat er wel degelijk draagvlak is voor het onderzoek. Zij heeft al contact gelegd met instanties die toestemming moeten verlenen door brieven te overhandigen.

2.2

Projectopdracht

Centrale vraag Welke opvattingen en praktijken van jongeren leven er binnen de christelijke gemeenschap in het Bolgatanga district van Ghana, ten aanzien van seksualiteit en seksuele en relationele vorming? Op dit moment zijn er wel onderzoeken beschikbaar naar bevolkingssamenstelling en demografische ontwikkelingen. Er is ook informatie over de prevalentie van HIV/AIDS. In deze rapporten is echter vooral kwantitatieve informatie te vinden (GDHS, 2003/2008; Awusabo-Asare, Abane & Kumi-Kyereme, 2004; in Geugten J. v.d. 2009). Deze informatie blijkt niet voldoende om de negatieve gevolgen op seksueel gebied het hoofd te bieden. Een van de redenen is dat er onvoldoende inzicht is in de denkbeelden van jongeren ten aanzien van seksualiteit en seksuele en relationele vorming, waardoor het geven van adequate voorlichting en vorming wordt bemoeilijkt. De vorming kan bestaan uit kennisoverdracht, en het aanleren van vaardigheden op lichamelijk, emotioneel en sociaal gebied. Deze vorming blijkt een belangrijk middel te zijn om bovengenoemde problemen te voorkomen (Kenniscentrum Seksualiteit, 2009). Dit onderzoek draagt bij aan één van de doelstellingen van de opdrachtgever, namelijk: Het verkrijgen van inzicht in de bestaande opvattingen en praktijken van diverse etnische groepen in het Bolgatanga district ten aanzien van seksualiteit en seksuele en relationele vorming.

7

Jolien van der Geugten zal de informatie uit dit deelonderzoek benutten voor het grootschalige onderzoek dat vijf jaar zal duren en adviezen zal opleveren voor de YHFG, scholen en andere betrokken organisaties.

2.3

Fundering

In de koloniale tijd is het Christendom geïntroduceerd in Ghana. In de UER is tegenwoordig ruim 28% van de inwoners Christen. Christenen geloven dat een mens na zijn dood gestraft zal worden voor zondig gedrag terwijl moslims geloven in directe straf tijdens hun leven op aarde. De angst voor deze straffen en het feit dat polygamie in principe toegestaan is in de islam, maakt dat moslims over het algemeen minder buitenechtelijk seksueel contact hebben dan Christenen (Triton 1962 in: Sarfo, 2007). Onder Christenen is het hebben van diverse seksuele partners verboden en is buitenechtelijk seksueel contact altijd heimelijk. Dit heeft tot gevolg dat er zelden anticonceptiemiddelen gebruikt worden. Het resultaat is dat de kans op verspreiding van HIV/AIDS en andere soa’s groter wordt (Sarfo, 2007). De paus heeft tijdens een bezoek aan Afrika in maart 2009 gezegd dat condooms niet de oplossing zijn voor het HIV/AIDS probleem en dat gebruik van condooms zelf een risico vormt voor de volksgezondheid. Dit voorbeeld illustreert hoe religieuze overtuigingen de preventie van HIV/AIDS en andere soa's kunnen belemmeren. Het is een complex probleem wat meer aandacht nodig heeft. Een ander voorbeeld: een pinkstergemeente kerk in Kenya predikt gedragsverandering bij de jeugd in Afrika. Hieronder vallen abstinentie voor het huwelijk en trouw tijdens het huwelijk. Ter controle worden er HIV/AIDS test uitgevoerd voordat er een huwelijk gesloten mag worden. Bij onderzoek naar het effect van deze methode is het volgende geconcludeerd: “By focusing only on what people should do, instead of what they actually do, the church misses opportunities to engage more fully with the challenges faced by its members. And since some of these interventionist strategies are not translating into behavioral change, the church needs to address the complexity of the social and moral field of sexuality, rather than reducing it to the simple messages of abstinence” (Parsitau, 2009). In een onderzoek naar de vruchtbaarheid van ongehuwde adolescenten en jong volwassenen in Accra en de Oostelijke regio’s van Ghana, kwam aan het licht dat 66.8% van de mannen en 78.4% van de vrouwen seksueel actief zijn. De meeste respondenten gaven aan dat ze op de hoogte waren van reproductieve gezondheid en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). Toch bleek er nog een groot deel van de groep seks zonder voorbehoedsmiddelen te beoefenen. Er bleek echter ook dat 20% tot 30% niet wist dat een vrouw na eenmalig seksueel contact al zwanger kon raken. Van de vrouwelijke respondenten was 37% zwanger geweest en 47% van die groep had ervaring met abortus. De genoemde hoofdredenen voor het niet gebruiken van anticonceptiemiddelen waren dat de respondenten er niet aan dachten of dat hun partner het niet wilde (Aghei, Biritwum, Ashitey, & Hill, 2000). Bovengenoemde resultaten pleiten voor verder onderzoek naar de denkbeelden en praktijken van adolescenten en voor verbetering van seksuele voorlichting. Ook in onderzoek naar seksuele en reproductieve gezondheid bij adolescenten in Ghana kwam naar voren dat het van groot belang is dat voorlichtingsprogramma’s in de toekomst aansluiten op de behoefte van de jongeren (Awusabo-Asare, Kumi-Kyereme, Biddlecom, &

8

Patterson, 2006). Daarvoor is het nodig meer inzage te krijgen in hun denkbeelden en praktijken, zoals beoogd in dit onderzoek.

2.4

Het gewenste eindresultaat

Het verwachte eindresultaat is inzicht in de bestaande opvattingen en praktijken van jongeren in het Bolgatanga district over seksualiteit en seksuele en relationele vorming. Aan de hand van dit inzicht zal een advies uitgebracht worden over mogelijke aanpassingen om de voorlichting beter aan te laten sluiten bij de bestaande situatie. Er kan nog weinig gezegd worden over de elementen die het advies zal bevatten omdat daar eerst de denkbeelden en praktijken van de christelijke gemeenschap voor in kaart gebracht moeten worden. De belangrijkste kwaliteitseis is dat de resultaten voortkomen uit de opvattingen en praktijken van de respondenten. Het doel is dat het advies optimaal aansluit bij wat er volgens de respondenten nodig is.

2.5

Project activiteiten

Activiteiten Voor vertrek naar Ghana worden er in Nederland 1 á 2 Ghanese personen geïnterviewd. Het doel van deze proefinterviews is bekend te raken met de interviewtechnieken en het analyseren van de transcripten. Daarnaast zullen deze interviews de nodige informatie verschaffen over het onderwerp van het onderzoek. Bij aankomst in Ghana zal de onderzoekster eerst zelf moeten inburgeren voor er gestart kan worden met het afnemen van de interviews. Ter kennismaking met de respondenten zal er eerst een aantal informele ontmoetingen plaatsvinden om een vertrouwensrelatie op te bouwen. Als die vertrouwensrelatie er is zal ik informeren of er interesse is mee te werken aan een interview. In de interviews zullen topics aan bod komen aangaande denkbeelden over religie, familie, relaties, huwelijk, liefde en vriendschap. Pas later in het interview zal het over meer gevoelige onderwerpen kunnen gaan zolas seksualiteit, als de respondent dit zelf aangeeft. De lijn (globale werkwijze) die er gekozen in de uitvoering van het afstudeerproject is het leefwereld onderzoek. Deelvraag 1 spitst zich toe op literatuurstudie en deelvraag 2 omvat het veldwerk en vormt tevens de algemene onderzoeksvraag. Deelvraag 2 is opgesplitst in subvragen die al een beeld geven van de mogelijke topics voor de interviews en observaties. Deelvraag 3 gaat over het advies dat ik zal geven gebaseerd op de resultaten van de eerste twee deelvragen. Onderzoeksmethoden Er wordt gebruik gemaakt van kwalitatieve onderzoeksmethoden. Dit betekent dat ik mij als onderzoeker aanpas aan de omstandigheden tijdens de uitvoering van het onderzoek in Ghana. De nadruk ligt op de subjectieve betekenisverlening door de respondent. Deze onderzoeksmethode is geschikt omdat de onderzoeksvraag te maken heeft met de manier waarop de respondenten een situatie beleven. Het onderzoek is interpretatief van aard omdat er niet gezocht wordt naar meetbare gegevens of causale verklaringen en daar sluit deze methode goed op aan. (Verhoeven, 2007) 9

Kwalitatief onderzoek kent verscheidene vormen. Ik ga gebruik maken van de volgende vormen: Observatie technieken; gestructureerd met behulp van een vooraf opgestelde topic lijst maar ook participerende observatie tijdens het verblijf in een christelijk gastgezin in Ghana. Deze vorm van observeren wordt vaak gebruikt door antropologen die een beschrijving van de leefwijze van een specifieke bevolkingsgroep willen maken (Verhoeven, 2007).Ik zal mijn bevindingen bijhouden in een logboek. Diepte-interviews; dit zijn interviews met een on-/semigestructureerd karakter. Er wordt gebruik gemaakt van een hoofdvraag en een topic lijst. Het verloop van het interview is afhankelijk van wat de respondent inbrengt en kan dus bij elk interview anders zijn. Het open interview is een geschikte vorm omdat er gesproken zal worden over complexe onderwerpen zoals seksualiteit en relationele en seksuele vorming en omdat er gesproken wordt over ervaringen en de beleving van de respondent aangaande deze onderwerpen. Daarnaast is deze vorm uitermate geschikt als het onderwerp nog niet eerder onderzocht is en er dus sprake is van een oriëntatie op een bepaald onderwerp (Verhoeven, 2007; Kempen & Keizer, 2006). De interviews worden in het Engels afgenomen tenzij de respondent geen Engels spreekt. In dat geval zal er gebruik gemaakt worden van een tolk. Elk interview zal ongeveer 3 uur duren en vastgelegd worden met opnameapparatuur en letterlijk uitgewerkt in transcripten. Analyseren van interviews; de audio opname wordt verwerkt in transcripten die vervolgens geordend worden aan de hand van een topic lijst. Het doel van de analyse is samenhang en verschillen te ontdekken tussen de categorieën (Baarda, Goede, & Teunissen, 2001). Aan de hand van deze gegevens hoop ik antwoorden te vinden op mijn onderzoeksvraag. Literatuuronderzoek zal ingezet worden ter oriëntatie op de probleemsituatie en als theoretische onderbouwing voor de onderzoeksopzet (Verhoeven, 2007). Hiervoor gebruik ik wetenschappelijke literatuur en andere bronnen zoals scripties, kranten en nieuws websites. De wetenschappelijke literatuur doet voornamelijk dienst ter onderbouwing van het onderzoek en de andere bronnen om een beeld te krijgen van de huidige situatie in Bolgatanga. Denk hierbij onder andere aan het laatste nieuws over regelgeving vanuit de kerk.

Communicatieplan Tijdens het veldwerk in Ghana zal er nauw contact worden onderhouden met de YHFG. De YHFG wordt op de hoogte gehouden van de vorderingen van het onderzoek en kan zo nodig ook om feedback gevraagd worden. Tijdens het onderzoek zal er aan een aantal van de respondenten (de sociaal werkers en docenten) gevraagd worden feedback te geven op de bevindingen uit het onderzoek. Dit gebeurt in de vorm van stellingen die voorgelegd worden en waar de respondenten hun mening over kunnen geven. Op die manier houd ik het draagvlak in stand en controleer ik of mijn bevindingen aansluiten bij de ideeën van de respondenten. De adviezen die uitgebracht zullen worden naar aanleiding van de resultaten van het project zullen mogelijk gebruikt worden in het promotie onderzoek van Jolien van der Geugten. Daarnaast zal de YHFG de adviezen implementeren in hun voorlichtingprogramma’s.

10

2.6

Risico’s

Tijdens het onderzoek houd ik rekening met mogelijke risico’s die het project kunnen beïnvloeden en die hieronder worden besproken. 

De inburgering van de onderzoeker kan meer tijd vergen alvorens er aan de interviews begonnen kan worden. Dit inburgeren hangt samen met de cultuurkloof die overbrugd zal moeten worden..



De cultuurkloof vormt ook direct de moeilijkheidsgraad van het project. Het westerse referentiekader van de onderzoeker kan van invloed zijn op de interpretatie van het onderzoeksmateriaal. De onderzoeker zal daarom, voorafgaande aan het veldwerk, een uitgebreide literatuurstudie doen om zich in te lezen in de cultuur. Daardoor zal ik beter in staat zijn te begrijpen wat de boodschap van de respondenten is tijdens de interviews.



Er zijn misschien niet genoeg respondenten te vinden die geïnterviewd willen worden. Seksualiteit is een gevoelig onderwerp daarom is het belangrijk een veilige interview situatie te creëren. Denk hierbij onder andere aan een afgesloten ruimte zodat er genoeg privacy is. Ook met het in acht nemen van deze voorwaarden kan het zijn dat respondenten niet of nauwelijks over seksualiteit willen spreken.



Het plannen van de afspraken kost vermoedelijk meer tijd dan verwacht en zorgt er misschien voor dat ik mij niet aan de opgestelde planning kan houden.



Als de onderzoekster uitgeschakeld wordt door ziekte kan dat ook een belemmering zijn voor de voortgang van het onderzoek.



De YHFG geeft aan dat vrouwen van oudsher uitgesloten worden bij besluitvorming in het noorden van Ghana. Er is sprake van gender-ongelijkheid (YHFG, 2008). Het feit dat de onderzoeker een vrouw is kan derhalve een risico vormen bij het benaderen van mannen voor het afstudeerproject.

11

3.

Onderzoeksplan

3.1

Toelichting onderzoeksvraag en stappen

In dit onderzoek zal er antwoord gezocht worden op de volgende centrale vraag: Centrale vraag Welke opvattingen en praktijken van jongeren leven er binnen de christelijke gemeenschap in het Bolgatanga district te Ghana ten aanzien van seksualiteit en seksuele en relationele vorming? Onder opvattingen wordt alles verstaan dat zich binnen het hoofd afspeelt; het denken, de ideeën etc. Met praktijken wordt alles dat met handelen te maken heeft bedoeld. De centrale vraag is onderverdeeld in drie stappen die elk een eigen functie hebben. Stap 1 is gericht op de informatie die er vanuit de theorie gevonden is. Stap 2 zal de informatie vanuit het veldonderzoek omvatten en stap 3 houdt zich bezig met de adviezen die er vanuit het onderzoek gegeven kunnen worden ten aanzien van seksuele voorlichting en vorming. De stappen worden hieronder beschreven. Stappen 1. Wat is er aan achtergrond informatie te vinden in de literatuur over de christelijke gemeenschap in Ghana op het gebied van seksualiteit en seksuele en relationele vorming? 2. Welke opvattingen en praktijken leven er binnen de christelijke gemeenschap in het Bolgatanga district te Ghana ten aanzien van seksualiteit en seksuele en relationele vorming? 3. Welke adviezen kunnen er naar aanleiding van de onderzoeksresultaten geboden worden ten aanzien van seksuele en relationele vorming? Doelstelling Doel van het onderzoek is inzicht te genereren in de denkbeelden en praktijken van de christelijke gemeenschap in het Bolgatanga district ten aanzien van seksualiteit en seksuele en relationele vorming. Aan de hand van deze inzichten worden adviezen geformuleerd ter verbetering van de huidige seksuele voorlichting en vorming.

3.2

Theoretisch kader

Inleiding Literatuuronderzoek wordt ingezet ter oriëntatie op de situatie en als theoretische onderbouwing voor de onderzoeksopzet (Verhoeven, 2007). Hiervoor worden zowel wetenschappelijke literatuur als andere bronnen (kranten en nieuws websites) gebruikt. De wetenschappelijke literatuur doet voornamelijk dienst als onderbouwing van het onderzoek. De andere documenten worden gebruikt om een beeld te krijgen van de huidige situatie in

12

Bolgatanga. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het laatste nieuws over de regelgeving vanuit de kerk. Het theoretisch kader is ingedeeld in drie onderdelen. Het eerste deel behandelt het Christendom in Ghana, het tweede deel gaat over seksualiteit in Ghana en het laatste deel over relationele vorming in Ghana. Christendom in Ghana In Ghana bestaat het grootste deel van de bevolking uit christenen; 60%. Het andere deel bestaat uit 15% moslim en ongeveer 20% traditionele religie (Animisme). Vanaf de kolonisatie hebben de Islam en het Christendom een belangrijke plaats ingenomen in Ghana. Veel culturele gebruiken zijn echter nog steeds gebaseerd op de traditionele religie. Denk hierbij aan het geloof in geesten. Zowel in de Islam als in het Christendom is er nog plaats voor de bestaande belevingen en ideeën van het Animisme. De Afrikaanse onafhankelijke kerken zijn ontstaan vanuit de westerse missiekerken (rooms-katholiek, presbyteriaans, anglicaans en methodistisch) (Kraan, 2001) Er bestaat een lange traditie van christelijke filantropie en evangeliseren binnen scholen, ziekenhuizen (Sabar-Friedman, 1996). In de koloniale tijd werd de gezondheidszorg voor het grootste gedeelte overgelaten aan de missionarissen (Beck 1970; Ranger 1992). De eerste scholen en ziekenhuizen in Afrika werden opgezet door missionarissen. De bevolking kwam via die scholen en ziekenhuizen in contact met het Christendom. Tijdens de onafhankelijkheid werden een groot deel van de scholen en ziekenhuizen genationaliseerd. Tegenwoordig zien we een ontwikkeling van de terugkeer van nongouvernementele en geloofs-gebaseerde gezondheidszorg via FBO’s en NGO’s (Prince, Denis, & Dijk, 2009) In Ghana is het percentage christenen hoger dan in andere landen in West-Afrika. De christenen zijn onder te verdelen in katholieken (15.1%), protestanten (18.6%), Pinkster/Charismatisch (24.1%) en anders (11%)(CIA World Factbook, 2010). De afgelopen decennia zijn er meer onafhankelijke Afrikaanse kerken ontstaan. De pinksterkerken hebben onderdelen van het christendom vermengd met inheemse religieuze praktijken. Ze leggen meer nadruk op gebedsgenezing, voorspelling en geloof in voortekenen en wonderen. Ook in Bolgatanga heeft de pinkstergemeente een van de twee grootste kerken. Bij de leden van de pinkstergemeente is het besef van het Goede en het Kwade sterk aanwezig. God is de bron van al het goede en de duivel van al het kwade. Het geloof is gericht op een vernieuwde relatie met god aangaan. Door je aan de regels van god te houden zal je beschermd worden voor het kwaad van de duivel. Een belangrijk moment is het spiritueel herboren worden. De gelovige doet dan afstand van het zondige leven. Hij gebruikt geen alcohol en sigaretten en gaat niet meer uit. Vragen om raad bij fetisch priest, juju man of andere waarzeggers is niet meer toegestaan. Gelovigen die herboren zijn, ervaren de kracht van de heilige geest nog sterker en zijn beter in staat de zich te wapenen tegen de duivel. In het Afrikaanse wereldbeeld is het geloof in geesten altijd sterk aanwezig geweest. Bij de komst van het Christendom werden alle andere geesten dan de heilige geest gezien als demonen die de duivel dienen. Ook het vereren van voorouders wordt door de pinkster religies niet geaccepteerd. Alleen de verering van god is toegestaan. Toch wordt het belang van de voorouders ook niet ontkend door de kerk. Zij vormen een brug tussen de aarde en de hogere goddelijke macht(Tichelman, 1996) Over de geloofsbeleving in Ghana kan gezegd worden dat zowel bij de katholieke als de pinkstergemeente er meer intensiteit is in de manier waarop Ghanezen het geloof beoefenen

13

in vergelijking met de westerse manier. Zo wordt in een interview met een Afrikaanse priester in Nederland genoemd dat de westerse wereld het geloof alleen inademt met twee longen en dat Afrikanen dit met hun hele lijf doen (Katholiek Nederland, 2005) Een artikel over Afrikaanse katholieken bevestigd ook dat de Afrikaanse geloofsbeleving meer naar buiten gericht is (Katholiek documentatie centrum, 2001). De beleving en de manier waarop de gemeenschap het geloof beleeft wordt ook beïnvloed door culturele kenmerken. Pinto heeft een theorie ontwikkeld over de verschillende cultuursoorten die er te onderschijnen zijn. Ghana is een fijnmazige cultuur. Kenmerkend voor een fijnmazige cultuur is dat de mensen vaak negatief denken over hun medemens. De mens is ondergeschikt aan de natuur. Het natuurlijke is onlosmakelijk verbonden met het bovennatuurlijke. De kijk op tijd is gericht op het verleden. Opvattingen over het menselijk handelen bestaan uit spontane uitingen van impulsen en behoeften. Groepsbelangen zijn belangrijk. Relaties zijn functioneel en niet direct emotioneel. De groep biedt continuïteit en stabiliteit en veiligheid tegenover de onveilige wereld. Daarnaast zorgt de groep ook voor identiteit, status en macht. Er is een sterke controle op de naleving van de groepsregels. Het leven wordt ervaren als een organisch geheel van werk, relaties, gezin, religie en vrije tijd. Er is geen haast omdat de tijd niet als voelbaar of tastbaar ervaren wordt. Om veranderingen te laten slagen moeten ze passen in het raamwerk van tradities en gebruiken (Pinto, 1994). Seksualiteit in Ghana Uit onderzoek van Bochow naar jongeren en seksualiteit in Kumasi kwam naar voren dat mensen het onprettig vinden over hun persoonlijke seksuele relaties te spreken. Discretie en geheimhouding zijn sterk verbonden met seksualiteit. Ook als we kijken naar de relatie tussen jongeren met hun ouders wordt er niet over seksualiteit gesproken (Bochow, 2007). In Ghana is ‘transactionele seks’ een veel voorkomend begrip. Het houdt in dat seks gebruikt wordt als ruilmiddel. Meer dan 45 procent van de bevolking in Ghana leeft onder de armoede grens en er is vaak gebrek aan materiële zaken. Er heerst een gedachte dat jongens geacht worden meisjes te onderhouden en in ruil daarvoor kan hij seks vragen. Voor de jongen is het goed voor zijn status en voor het meisje voor haar economische status. Er is vaker een materialistische basis voor relaties tussen jongens en meisjes dan dat er verliefdheid speelt. Jongeren doen soms al op hun 15e aan seks maar de geldende moraal in Ghana is nog steeds dat seks voor het huwelijk niet toegestaan is (Vreeken, Seks voor iets, 2006). Uit het zelfde artikel van straatjournalist Vreeken komt ook naar voren dat de jongeren zelf aangeven al op jonge leeftijd seks te hebben en dat de meisjes eerder promiscue gedrag vertonen dan de jongens. Er is echter een tegenstelling tussen wat de jongeren beweren en de cijfers uit een nationaal bevolkingsonderzoek uit 2003 dat beweert dat ruim 10 procent van de mannen en slecht 1 procent van de vrouwen in de afgelopen 12 maanden seks had gehad met meer dan 1 partner (Vreeken, Seks voor iets, 2006). De pinkstergemeente heeft een dominerende mening over voorhuwelijkse en buitenechtelijke seksueel contact; ze verbieden het. De invloed van de pinkstergemeente op de media en via de kerk is groot en heeft een moraliserend effect. Dit uit zich bijvoorbeeld in het feit dat het vieren van Valentijnsdag geïdentificeerd wordt met het vieren van seks en consumptie. (Artikel spectator) De ‘Lighthouse Chapel International’ heeft een andere opvatting. Zij zien het als een dag waarop het belang van de liefde wordt gevierd. De pinkstergemeente biedt de jeugd een alternatief voor sociale ontmoetingen in de vorm van bijbel school, koor en een club voor jonge ongetrouwe vrouwen (virgins club) (Bochow, 2007).

14

In Uganda wordt abstinentie voor het huwelijk aangeraden. Dit heeft te maken met de invloed van de Amerikaanse ex-president Bush. Hij heeft programma’s opgezet om de verspreiding van HIV/AIDS tegen te gaan en tegelijkertijd de bevolking in Uganda te evangeliseren. Alleen onder die voorwaarde zou de US de programma’s financieren. Hierdoor is er een verschuiving ontstaan in de campagnes van "verminder het aantal seksuele partners en gebruik een condoom" naar abstinentie voor het huwelijk (Prince, Denis, & Dijk, 2009). Ook in Ghana wordt het ABC (Abstinence, Be faithful, if you don’t do those, use a Condom) beleid aangehouden. (The United States President's Emergency Plan for AIDS Relief) In Accra, de hoofdstad van Ghana, wordt gebruik gemaakt van dit ABC beleid maar in een soepelere en meer pragmatische vorm. Ze moedigen de jongeren aan zich te onthouden van seks tot het huwelijk. Dit heeft voordelen door het voorkómen van zwangerschap en abortus en het respecteren van de normen van de Ghanese samenleving. Als jongeren dan toch beslissen seks te hebben, hebben ze recht op voorlichting en voorbehoedsmiddelen. Ze worden niet veroordeeld (Vreeken, Het ABC van de seks, 2006). Seksuele en relationele vorming in Ghana De afgelopen 40 jaar is er een hoop veranderd op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid. Formeel onderwijs heeft nieuwe kansen gecreëerd op het gebied van het kiezen van een huwelijkspartner. Voorheen was het kiezen van een huwelijkspartner de taak van de familie. Tegenwoordig gaat het socialisatie proces van jongeren ook via scholen, kerken, massa media en overheidsinstellingen. De belangrijkste behoeften op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid zijn het voorkómen van besmetting met HIV of andere soa’s en het voorkómen van tienerzwangerschappen. Om dit te bereiken is in 1996 een beleid voor de reproductieve gezondheid van adolescenten opgesteld waarin onder andere opgenomen is dat jongeren seksuele voorlichting horen te krijgen op school. Uit onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de jongeren tussen de 12-14 geen seksuele voorlichting hebben gekregen. Bij de groep van 15-19 jaar hadden 58% van de meisjes en 46% van de jongens geen seksuele voorlichting gehad. Dit betekent dat er een gat zit tussen het beleid en wat er in de praktijk gebeurt. De meerderheid van de populatie die ooit scholing gehad heeft, was van mening dat seksuele voorlichting op school belangrijk is. Een klein percentage was van mening dat seksuele voorlichting de jongeren juist zou aanzetten tot het aangaan van seksuele relaties (AwusaboAsare, Kumi-Kyereme, Biddlecom, & Patterson, 2006, p. 110). Parsitau en Gusman geven aan dat er een verschuiving is in de houding van de pinkstergemeente kerken in Oost Afrika. Voorheen was deze gericht op het hiernamaals en nu meer op het leven op aarde. In diensten wordt er aandacht besteed aan seksualiteit, het lichaam en ziekte. De diensten en andere activiteiten zijn vooral gericht op jonge mensen. Er is spraken van een tegenstelling: de kerk is opener over onderwerpen rond seksualiteit dan vroeger maar door het moraliseren van seksualiteit draagt de kerk ook bij aan het stigma, dat AIDS een straf van god is, rondom seksualiteit en HIV/AIDS(Parsitau, 2009, p. 6). De nadruk ligt op zelfbeschikking en persoonlijke keuze. Hiermee negeren ze andere factoren die van invloed zijn op seksuele relaties zoals armoede en sociale ongelijkheid. Het effect van de moraliserende boodschappen is dat veel jonge mensen het gevoel hebben te falen (Prince, Denis, & Dijk, 2009, p. 9).

15

Tegenwoordig zijn er wel veel kerken in Afrika die zich inzetten voor het stoppen van de verspreiding van HIV/AIDS. Wat zijn de consequenties van de aanwezigheid van christelijke organisaties bij HIV/AIDS? In deze discussie zijn de meningen vaak gekleurd door de seculiere westerse kijk en afkeuring van fundamentalistische vormen van het christendom. (zoals bij de charismatic christianity en pinkstergemeente). Het heeft te maken met een overtuiging dat religie niet samen kan gaan met ontwikkeling en modernisatie (Epstein, 2007 in (Prince, Denis, & Dijk, 2009, p. 4)). Lange tijd heeft de kerk HIV/AIDS gezien als een straf van god voor mensen die in zonde leven. Door de snelle verspreiding van HIV/AIDS is de kerk noodgedwongen in gaan zien dat ze deze verklaring moest herzien. Dit kwam mede omdat er ook een hoop leden van de kerk besmet raakten met HIV/AIDS. De kerk heeft toegegeven te hebben bijgedragen aan de stigmatisering van mensen die besmet zijn met HIV. Deze omkering heeft tijd gekost en is nog niet door alle kerken bevestigd. De pinkstergemeente heeft bijvoorbeeld in 2001 zijn theologie herzien t.a.v. HIV/AIDS (Prince, Denis, & Dijk, 2009, p. 8). Uit onderzoek is gebleken dat het gebruik van voorbehoedsmiddelen vooral gestimuleerd is door de massamedia en in mindere mate via de gezondheidszorg. Andere bronnen waren gezondheidswerkers, leraren en vrienden van dezelfde sekse. De minst gebruikte bron waren de ouders. Zoals in de definitie van seksuele en reproductieve gezondheid genoemd is, is het belangrijkste doel t.a.v. communicatie en educatie, mensen te helpen zich te informeren zodat ze weloverwogen keuzes kunnen maken en belemmeringen weg te nemen. Belemmeringen als schaamte en angst komen het meest voor op het individuele vlak. De grootste barrière op sociaal vlak was het verbod om er alleen opuit te gaan. Tweederde van de adolescenten wisten niet waar ze voorbehoedsmiddelen konden verkrijgen. In vergelijking met steden wisten de adolescenten op het platteland nog minder plekken waar ze voorbehoedsmiddelen kunnen krijgen (Awusabo-Asare, Kumi-Kyereme, Biddlecom, & Patterson, 2006, pp. 110, 111). Antwoord op centrale vraag aan literatuur Via het literatuuronderzoek is geen antwoord gevonden dat specifiek op het Bolgatanga distict in Ghana van toepassing is. Er is geen literatuur beschikbaar over de denkbeelden en praktijken ten aanzien van seksualiteit en seksuele relationele vorming in Bolgatanga. Wel kan er een impressie gegeven worden van aspecten die uit de literatuur naar voren komen die mogelijk van invloed zijn op seksualiteit en seksuele en relationele vorming in Ghana. De drie grootste religies in Ghana zijn het Christendom, de Islam en het Animisme. Omdat het Christendom en de Islam pas later naar Afrika zijn gekomen, is er nog een diepgewortelde basis van het Animisme te vinden onder het Christendom en de Islam. Seksualiteit is een onderwerp waar niet makkelijk over gepraat wordt in Ghana. Dit kan van invloed zijn op het onderzoek. Seks wordt door jongeren vaak als ruilmiddel ingezet in relaties. De materiële basis voor relaties is te wijten aan gebrek aan materiële zaken in Ghana. Voor de jongen geeft het status als hij een vriendin heeft en het meisje krijgt meer aanzien door haar materiële status. Dit beeld is van invloed op de beleving van seksualiteit. Een seksuele relatie hoeft niet vanuit liefde te ontstaan. Jongeren hebben al op jonge leeftijd seksuele contacten ook al is de Ghanese norm om geen seks te hebben voor het huwelijk. De pinkstergemeente heeft hier ook een duidelijke mening over. Zij verbieden seks voor het huwelijk en proberen de jongeren op andere manieren te laten socialiseren via bijeenkomsten van de kerk. President Bush heeft gezorgd voor de invoering van het ABC beleid in Afrika. Voorheen was er meer acceptatie voor het gebruik van condooms als voorbehoedsmiddel

16

maar nu staat abstinentie op nummer 1. In Ghana is wel een iets soepeler uitvoering van dit beleid. Er wordt erkend dat jongeren de keus hebben tussen abstinentie of seks met voorbehoedsmiddelen. Deze versoepeling van het ABC beleid geldt voor de grote steden maar het zou in de rurale gebieden waar het onderzoek plaats vindt anders kunnen zijn. In 1996 is een beleid ingevoerd waar seksuele en reproductieve voorlichting opgenomen zijn in het schoolprogramma op Ghanese scholen. Voorheen kreeg het overgrote deel van de jongeren geen voorlichting. Het grootste gedeelte van de bevolking is van mening dat de voorlichting van belang is voor de ontwikkeling van de jongeren en een klein deel is van mening dat het de jongeren juist zal aansporen tot het aangaan van seksuele relaties. Ook de kerken zetten zich tegenwoordig meer in voor de bestrijding van HIV/AIDS en zien het niet meer als een straf van god. Veel jongeren zijn niet goed op de hoogte van waar ze voorbehoedsmiddelen kunnen krijgen. Voor de ontwikkeling van seksuele en reproductieve gezondheid is het van belang dat de bevolking beter voorgelicht wordt om weloverwogen keuzes te maken. Ghana heeft een fijnmazige cultuur. Tijdens het onderzoek is het van belang rekening te houden met een aantal kenmerken van deze fijnmazige cultuur. Een van de belangrijkste is dat het leven een organisch geheel is. Alle aspecten in het leven zijn met elkaar verweven en beïnvloeden elkaar. Als er een verandering tot stand gebracht moet worden is het van belang dat deze past in het raamwerk van tradities en gebruiken. Als de verandering niet past binnen de bestaande cultuur is er minder kans van slagen.

3.3

Onderzoeksontwerp en verantwoording 3.3.1 Zoekmethode literatuur

Er zal gebruik gemaakt worden van de volgende websites en bibliotheken om literatuur te verzamelen voor het onderzoek: Google Scolar, Academic Search Elite, Picarta, VU bibliotheek en bibliotheek Afrika studies Leiden. Ook zal ik de literatuurlijsten uit promotievoorstel J. vd Geugten(Geugten, 2009) en uit scriptie A. Bochow(Bochow, 2007) raadplegen omdat deze documenten beide veel specifieke informatie over jongeren in Ghana geven. Trefwoorden: Ghana, Bolgtanga, christendom/christianity, relaties/relationships, sexual behaviour/seksueel gedrag.

seksualiteit/sexuality,

Er zal een logboek bij gehouden worden van de vorderingen die er gemaakt worden met het literatuuronderzoek.

3.3.2 Type onderzoek Als globale lijn zal het leefwereld onderzoek gevolgd worden. Dit bestaat uit diepte onderzoek bij de christelijke gemeenschap in Ghana. Door middel van interviews en observatie zullen er antwoorden gezocht worden op vragen als: Hoe staat de respondent in het leven? Wat is de kijk op de leefwereld van de respondent en wat is binnen deze leefwereld belangrijk en onbelangrijk.

17

Er wordt gebruik gemaakt van kwalitatieve onderzoeksmethoden. Dit betekent dat de onderzoeker zich zal aanpassen aan de omstandigheden tijdens de uitvoering van het onderzoek in Ghana. De nadruk ligt op de subjectieve betekenisverlening door de respondenten. Deze onderzoeksmethode is geschikt omdat de onderzoeksvraag te maken heeft met hoe de respondenten een situatie beleven. Het onderzoek is subjectief van aard en daar sluit deze methode goed op aan (Verhoeven, 2007). De verzamelde gegevens hebben betrekking op de kwaliteiten; de aard en de eigenschappen van de verschijnselen. De taak van de onderzoeker is om deze gegevens te ordenen (Baarda, Goede, & Teunissen, 2001).

3.3.3 Dataverzamelingsmethoden Kwalitatief onderzoek kent verscheidene vormen. Ik ga gebruik maken van de volgende vormen: Participerende observatie Observatie technieken; gestructureerd met behulp van vooraf opgestelde topic lijst maar ook participerende observatie tijdens het verblijf in een christelijk gastgezin in Ghana. Kenmerkend voor participerende observatie is dat er zo min mogelijk verstoring van de situatie is, de beschrijvingen van de ervaringen zijn levensecht en gedetailleerd en worden als samenhangend geheel beschreven; ook wel holisme genoemd. Ook wordt er rekening gehouden met contextualiteit van de verschijnselen binnen het veld. De onderzoeker zal op een intensieve manier participeren door mee te draaien in het dagelijks leven in het gezin, mee te gaan naar de kerk en activiteiten met de jongeren in het gezin te ondernemen. Er is gekozen voor een open rol, waarbij de respondenten op de hoogte zijn van het onderzoek dat er plaats vindt. Om een balans te vinden tussen distantie en engagement zal de onderzoeken (relativerende) gesprekken inbouwen met de medeonderzoeker en een dagboek bijhouden. (Baarda, Goede, & Teunissen, 2001). Deze vorm van observeren wordt vaak gebruikt door antropologen die een beschrijving van de leefwijze van een specifieke bevolkingsgroep willen maken (Verhoeven, 2007).In het gezin zal er informatie verzameld worden en geparticipeerd worden in de dagelijkse activiteiten.De bevindingen zullen worden bijgehouden in een logboek. De observatiegegevens zullen zo gedetailleerd mogelijk worden uitgewerkt om later geanalyseerd te kunnen worden. Interviews Diepte-interviews; dit zijn interviews met een on-/semigestructureerd karakter. Er wordt gebruik gemaakt van een hoofdvraag en een topiclijst. Het verloop van het interview is afhankelijk van wat de respondent inbrengt en kan dus bij elk interview anders zijn. Hierbij is het van belang dat de respondent het gevoel heeft dat zijn of haar antwoord onvoorwaardelijk geaccepteerd wordt door de interviewer. Voor de interviewer is het belangrijk goed te luisteren en de juiste vragen te stellen (Baarda, Goede, & Teunissen, 2001). Het open interview is geschikt omdat er gesproken zal worden over complexe onderwerpen zoals seksualiteit en relationele en seksuele vorming en omdat er gesproken wordt over ervaringen en de beleving van de respondent aangaande deze onderwerpen. Daarnaast is het ook uitermate geschikt als het onderwerp nog niet eerder onderzocht is en er dus sprake is van een oriëntatie op een bepaald onderwerp (Verhoeven, 2007; Kempen & Keizer, 2006). Voorafgaand aan het interview wordt altijd toestemming gevraagd aan de respondent voor het maken van een audio opname. Als de respondent geen toestemming verleent zal de interviewer aantekeningen maken om de gegevens vast te leggen (Dijk & Heusden, 2009). Het is van belang dat de interviewer een veilige omgeving creëert waar de respondent zich

18

durft open te stellen (Baarda, Goede, & Teunissen, 2001). Binnen de Ghanese cultuur is het onbeleefd om heel direct te zijn in de vraagstelling. Het is raadzaam om in de kennismaking veel vragen te stellen over familie en gezondheid. Dit draagt ook bij aan de vertrouwensband (Dijk & Heusden, 2009). Bij de opening van het interview zal er kort uitgelegd worden wat het onderzoek inhoudt en vervolgens mag de respondent een introductie van zichzelf geven en wat zijn relatie is tot de jongeren. Dit draagt bij aan een goed beeld van de context waarin de informatie die de respondent in de rest van het interview zal geven. De interviews worden in het Engels afgenomen tenzij de respondent geen Engels spreekt. Dan zal er gebruik gemaakt worden van een tolk. Elk interview zal ongeveer 1 uur duren en vastgelegd worden met opnameapparatuur en letterlijk uitgewerkt in transcripten. Triangulatie Om een beter beeld te krijgen van de situatie wordt er gebruik gemaakt van triangulatie, dat wil zeggen dat er vanuit verschillende (methodische) invalshoeken gegevens verzamelt worden. In dit geval de participerende observatie, interviews en literatuur onderzoek. Dit zal de betrouwbaarheid van de onderzoeksresultaten vergroten omdat de informatie die door de respondenten gegeven wordt vergeleken kan worden met het gedrag in de praktijk door middel van observaties. Om de interne geldigheid tijdens het onderzoek te waarborgen, is het streven zo dicht mogelijk bij de bestaande situatie te blijven en deze niet te verstoren. De onderzoekers willen de bestaande situatie niet verstoren en de respondenten aan laten geven welke topics er besproken worden. Om zich beter te kunnen verplaatsen verblijven ze bij gastgezinnen om te integreren in de cultuur en gewend te raken aan de manier van communiceren van de mensen in Ghana.

3.3.4 Respondenten en documentanalyse Respondenten De respondenten zijn mensen uit de christelijke gemeenschap in het Bolgatanga district. Ik zal 8 diepte-interviews houden met verschillende respondenten. De volgende respondenten zullen geïnterviewd worden: Jongen tussen 12-22 jaar Meisje tussen 12-22 jaar Sociaal werker Docent (man) Docent (vrouw) Ouder (man) Ouder (vrouw) Counselor van een kerk Er is voor de bovengenoemde lijst respondenten gekozen omdat zij zelf tot de leefwereld van de jongeren behoren. De jongeren zijn de belangrijkste sleutelinformanten. Door naast de jongeren ook vanuit het perspectief van een docent, een ouder en een sociaal werker te kijken naar het gedrag en de praktijken van jongeren ten aanzien van seksualiteit, wordt er een vollediger beeld gecreëerd. De counselor van de kerk heeft als functie helder te krijgen wat voor invloed de kerk heeft op het gedrag en de denkbeelden van jongeren ten aanzien van seksualiteit.

19

Er bestaat een kans dat er tijdens het veldwerk aanpassingen zullen zijn in de samenstelling van de respondenten groep als blijkt dat bepaalde respondenten niet beschikbaar zijn of als er toch behoefte is aan meer jongeren. Documentanalyse Inhoudsanalyse is een vorm van sociaal wetenschappelijk onderzoek waarbij er gebruik gemaakt wordt van communicatie producten. Hieronder vallen onder andere gesprekken, radio- of televisie uitzendingen, kranten, tijdschriften, muziek en kunst. De communicatie functie die al deze producten hebben is dat ze verwijzen naar betekenissen. Bij documenten analyse staat de reconstructie van de betekenisstructuur centraal(Wester & Peters, 2004). Voor de documentanalyse wordt gebruik gemaakt van verslagen van de YHFG. Door het lezen van het sexual en reproductive health programma kan een beter beeld gevormd worden van de huidige situatie en hoe de onderzoeksresultaten kunnen bijdragen aan een verbetering van het programma. Daarnaast zal er ook gekeken worden naar wat er in de media in Ghana gezegd wordt over de topics van het onderzoek. Er kan vervolgens geanalyseerd worden hoe de media invloed heeft op de denkbeelden en het gedrag van de jongeren.

3.3.5 Onderzoeksinstrumenten Onderzoeksinstrumenten De onderzoekster zelf fungeert als onderzoeksinstrument tijdens de participerende observaties en ook tijdens het interviewen. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van een vooraf opgestelde topic lijst bij de interviews. (Zie bijlage) Er is een algemene topic lijst en er zijn lijsten met topics specifiek gericht op bepaalde respondenten. De topics zijn onderwerpen die gerelateerd zijn aan de onderzoeksvraag. Deze lijst met onderwerpen is tot stand gekomen vanuit de informatie uit het literatuur onderzoek en uit de informatie uit een proefinterview met een Ghanese jonge vrouw. De opbouw verloopt van relatief makkelijk te bespreken onderwerpen naar meer gevoelige onderwerpen. In de regel wordt er ook eerst naar gedrag en activiteiten gevraagd en later naar gevoelens of emoties (Baarda, Goede, & Teunissen, 2001). Als observatie instrument zal de topic lijst ook houvast bieden. De topics dienen als ijkpunten om in de observaties de nadruk op te leggen. Validiteit en betrouwbaarheid De betrouwbaarheid wordt vergroot naarmate het onderzoek vrij is van toevallige fouten (Verhoeven, 2007). Om de betrouwbaarheid van de topiclijst te vergroten is er onder andere een proefinterview afgenomen voorafgaande aan het onderzoek. Om de validiteit te waarborgen wordt er gecontroleerd of het onderzoek vrij is van systematisch fouten (Verhoeven, 2007). Er wordt gekeken naar de echtheid en het waarheidsgehalte van het onderzoek. Tijdens het veldwerk zullen er regelmatig bijeenkomsten zijn met de mede onderzoekster, student SPH die het zelfde onderwerp onderzoek uitvoert binnen de moslim gemeenschap, om te controleren of de uitkomsten van de interviews enigszins overeenkomen. De interviews worden uitgewerkt in transcripten en dit draagt ook bij aan de validiteit van de ruwe data. Het feit dat er zowel bij de observaties als de interviews zo dicht mogelijk bij de woorden van de respondent gebleven wordt, maakt de validiteit en betrouwbaarheid groter. Er wordt tijdens het onderzoek gerapporteerd in een logboek om keuzes die gemaakt zijn te verantwoorden en de betrouwbaarheid te vergroten. De antwoorden die gegeven worden door de jongeren tijdens de interviews worden vergeleken met hun gedrag tijdens de participerende observatie om te bepalen in hoeverre deze te vergelijken zijn. Het geeft weer of hun gedrag

20

afwijkt van hun woorden en of er eventueel sprake is van sociaal wenselijke antwoorden. Dit vergroot de validiteit van het onderzoek (Verhoeven, 2007). Onderzoeksprocedure Voorafgaand aan het veldwerk in Ghana zal ik mij voorbereiden door middel van het vergaren van veel informatie over Ghana. Dit bestaat zowel uit de informatie voor het literatuuronderzoek als reisdagboeken en reisgidsen. Daarnaast wil ik mij ook voorbeiden op het cultuurverschil en hoe hiermee om te gaan. Door vooraf al bewijst te zijn van bepaalde cultuurverschillen kan ik mij wellicht makkelijker aanpassen. Een voorbeeld van een cultuurverschil is dat Nederlanders direct en doelgericht zijn in hun manier van communiceren. In Ghana is het gebruikelijk om eerst uitgebreid te begroeten en vragen te stellen over familie, werk en gezondheid (Dijk & Heusden, 2009). Als de begroetingen overgeslagen worden kan dit het contact met de respondenten benadelen. Er is ook een sterke hiërarchische structuur in Ghana. Zo is er bijvoorbeeld voor het interviewen van leraren en leerlingen toestemming nodig van een onderwijsinstantie. Dit gaat via het overhandigen van een brief. Een aantal van deze brieven zullen al door medewerkers van de YHFG worden overhandigd. Dan kan er sneller gestart worden met de interviews. De eerste weken zullen voornamelijk dienst doen om te integreren in de gemeenschap en te wennen aan de cultuurverschillen. Vervolgens zal er gestart worden met het zoeken naar respondenten en het afnemen van de interviews. De participerende observaties gaan van start zodra er een vertrouwensband is opgebouwd met de leden van het gastgezin. Het is nog onduidelijk hoeveel tijd dit zal kosten. Waar mogelijk zal er ook al begonnen worden met het transcriberen van de interviews. Mocht dit niet mogelijk zijn in Ghana zal dit terug in Nederland afgemaakt worden. Ook het analyseren van de data gebeurt in Nederland.

3.3.6 Dataverwerkingmethoden In de fase van het analyseren van de ruwe data is het doel om helder te krijgen welke aspecten het meest relevant blijken t.a.v. de onderzoeksvraag en het zoeken naar patronen in het materiaal. De onderzochte verschijnselen zijn vaak van complexe aard en dienen gestructureerd en geordend te worden (Wester & Peters, 2004). Analyse van de interviews De audio-opnames van de interviews worden verwerkt in transcripten. Een transcript is een schriftelijke weergave van het gehele gesprek met de respondent. Alle verbale communicatie wordt verwerkt en er wordt een selectie gemaakt van de non-verbale aspecten, zoals aarzelingen van de respondent of het tonen van emotie bij bepaalde vragen. Als de transcripten gereed zijn worden ze opgedeeld in kleine fragmenten die een code toebedeeld krijgen. Een code is een beknopte weergave van waar het betreffende deel tekst over gaat (Wester & Peters, 2004). Het kan zijn dat codes overeenkomen met topics uit de vooraf opgestelde topiclijst maar er kunnen ook nieuwe thema’s naar voren komen. Het overgrote deel van de interviews zal ik transcriberen. Als alle transcripten gecodeerd zijn worden de fragmenten per code geordend. Bij het opsplitsen van de tekst in fragmenten is het van belang dat ze niet te kort zijn omdat het de interpretatie van het fragment lastig maakt en dat het fragment los van zijn context nog te begrijpen is (Baarda, Goede, & Teunissen, 2001; Baarda, Goede, & Teunissen, 2001). De codes worden eventueel nog aangepast en op volgorde van belangrijkheid gerangschikt. Er wordt ook gekeken welke begrippen overeenkomsten hebben en gegroepeerd kunnen worden. Het doel is een hiërarchie te creëren in de codes.

21

De volgende stap is dat de overige interviews ook per code geanalyseerd worden door ze meerdere malen af te luisteren. Al het materiaal is nu onderverdeeld in codes die naar volgorde van belangrijkheid gerangschikt zijn. De uitkomst van dit materiaal vormt de basis waarop de resultaten van het onderzoek worden beschreven. Nu al het ruwe data materiaal gecodeerd is en er structuur gebracht is in de codes, kunnen ze in een model geplaatst worden. Hierbij wordt gekeken naar de verbanden die er bestaan tussen bepaalde codes. Het model wordt in verband gebracht met de onderzoeksvraag en leidt uiteindelijk tot het antwoord op de vraag (Verhoeven, 2007). Analyse van de observaties De codes die verkregen zijn uit de transcripten zullen gebruikt worden bij het analyseren van de observatieverslagen. De verslagen worden ook opgedeeld in fragmenten. Het kan zijn dat er nog nieuwe codes gevonden worden niet in de interviews zijn teruggekomen. Als alle observatieverslagen zijn opgedeeld in fragmenten worden die ook geordend. Bij het groeperen worden er verbanden gezocht tussen verschillende codes. De gegroepeerde informatie per code dient als data voor het schrijven van de resultaten en zal bijdragen aan het antwoord op de onderzoeksvraag.

3.3.7 Geoperationaliseerde begrippen Jongeren:

In dit onderzoek wordt er onder jongeren verstaan, jongeren in de leeftijd van 14 – 22 jaar.

Bolgatanga of Bolga: De hoofdstad van de Upper East Region in het noorden van Ghana en waar tevens het onderzoek is uitgevoerd. Taboe:

Een onderwerp waar veel mensen niet over praten of waar niet over mag worden gesproken.

Seksualiteit:

Algemene definitie: Seksualiteit is het bredere domein van emoties, verlangens, gedragingen, etc. die breder dan zijn dan de louter paradigmatische seksuele handelingen, emoties(Website voor Integratieve Psychologie, 2006).

Seksuele & relationele vorming: Seksuele en relationele vorming gaat naast voorlichting ook over kennisoverdracht, meningsvorming en het aanleren van vaardigheden. Onderwerpen die aan bod komen zijn lichamelijke veranderingen, voortplanting, vriendschap, liefde, relaties en het onderzoeken van de grenzen van jezelf en anderen. Samenvattend beslaat het de volgende gebieden: lichamelijke en emotionele ontwikkeling, sociale ontwikkeling, relaties en seksualiteit en gezondheid (Rutgers Nisso Groep, 2010) Cultuur:

Een evaluerend systeem van generatie op generatie binnen een groep mensen doorgegeven en daardoor geïnternaliseerde waarden, nomen en leefregels dat voor de mensen die zich lid voelen van deze groep vaak onbewust richtinggevend is voor het gedrag en de kijk op de wereld(Pinto, 1994).

22

Outreachend werken:

een proactieve manier van contactlegging die volgens de gangbare normen hulpbehoeven maar niet zelf om die hulp vragen en die geen adequate hulp ontvangen(Snellen, 2007).

Pagan:

in dit verslag is pagan gedefinieerd als een persoon die wel geloofd in een god maar niet via een bepaalde religie zoals het christendom of islam.

Sleutelinformant:

In dit onderzoek vallen de jongeren en de andere respondenten uit de omgeving van de jongeren.

3.4

Beschrijving van het onderzoek 3.4.1 Verloop Communicatieplan, risico’s

Zoals in het communicatieplan was vermeld is er nauw contact onderhouden met de YHGF. Het kantoor waar vanuit gewerkt werd, was bij van de YHFG. Tijdens de maandagochtendbijeenkomsten van de YHFG is gerapporteerd over de vorderingen binnen het onderzoek. De YHFG heeft geholpen met het contact leggen met bepaalde respondenten. Het netwerk dat zij hebben op de scholen en bij de jongeren in Bolgatanga kwam het onderzoek ten goede. In het communicatieplan staat vermeld dat er stellingen voorgelegd zouden worden aan een aantal respondenten om hun feedback over de bevindingen uit het onderzoek te verkrijgen. Dit is uiteindelijk niet gebeurd omdat er nog niet genoeg zicht was op de uitkomsten van het onderzoek. De voortgang is niet belemmerd door ziekte van de onderzoeker. De planning moest vaak wel aangepast worden door onvoorziene dingen als het uitvallen van de stroom of het internet dat meestal niet goed functioneerde. Het kwam voor dat afspraken niet door gingen omdat de respondenten verhinderd waren maar er was genoeg tijd om ze opnieuw in te plannen en het uiteindelijke doel van 8 interviews te verwezenlijken. Er is geen hinder ondervonden van het feit dat de onderzoeker een vrouw is en daardoor wellicht ander behandeld zou worden in de cultuur waar vrouwen ondergeschikt zijn aan mannen.

3.4.2 Beschrijving van onderzoeksmethoden Participerende observatie Er waren veel mogelijkheden voor de participerende observatie. Veel van de observaties waren tijdens ontmoetingen met de jongeren in het gastgezin. Het was helaas niet mogelijk alle gesprekken te volgens omdat de jongeren hun gesprekken vaak in frafra voerden. Er is ook informatie in de observatie verslagen opgenomen uit gesprekken met taxi bestuurders of mensen op straat. Interviews

23

De interviews zijn voor een deel afgenomen in het Youth centre van de YHFG en voor een groot deel op andere locaties. Soms was het lastig een plek te vinden waar ongestoord gepraat kon worden maar over het algemeen lijkt het de vrijheid waarmee de respondenten vertelden niet beïnvloed. De interviews zijn afgenomen in het Engels. Soms was er wat verwarring over ander soort woorden die er gebruikt werken door de respondenten. Vooral ook bij het uitwerken van de transcripten. De verwarring is opgelost door het te bespreken met het onderzoeksteam. Respondenten Voorafgaande aan het onderzoek heerste er onzekerheid over het vinden van de juiste respondenten en of de respondenten wel bereid zouden zijn te spreken over gevoelige onderwerpen als seksualiteit en seksuele en relationele vorming. Tijdens het onderzoek bleek echter dat de mensen zeer bereid waren mee te werken aan het onderzoek. De respondenten waren openhartig en hebben veel verteld over seksualiteit en de andere topics die aan bod kwamen. Het waren niet altijd persoonlijke ervaringen maar wel ervaringen van mensen uit hun omgeving. Er is een wijziging in de samenstelling van de respondenten omdat er behoefte was aan meer informatie die direct van de jongeren afkomstig was. In plaats van 1 jongen en 1 meisje is dit aantal verdubbeld en gekozen voor minder volwassenen. Bij het verwerken van de interviews bleek dat de leeftijd van de respondenten overwegend rond de 20 lag. Op een respondent na. De groep van jongens rond de 15 is niet gerepresenteerd in het onderzoek. Een van de mogelijke redenen is dat de jongens er soms veel jonger uitzagen dan ze in werkelijkheid waren en omdat ze wel op de middelbare schoolzaten. Introductie van de respondenten Respondent 1 is een meisje van 15 jaar. Ze zit op een meisjes kostschool in Bolga. Daarnaast is ze ook een actief lid van de YHFG. De etnische groep waar ze bij hoort zijn de frafra’s en ze is lid van de pinkstergemeente. Respondent 2 is een jongen van 22 jaar. Hij heeft de middelbare school een paar jaar geleden afgerond en wacht nu op een mogelijkheid om verder te studeren. Hij woont in een dorp net buiten Bolga, Gambibgo. Het dorp heeft geen elektriciteit en stromend water en het grootste gedeelte van de bewoners hangen het traditioneel geloof aan. Zelf is de respondent een pagan. Zelf beschrijft hij dit als iemand die geen specifiek geloof aanhangt maar wel gelooft in god. Hij hoeft zich niet te conformeren aan de regels van een religie maar doet wat hij zelf denkt dat goed is. De etnische groep waar hij bij hoort zijn de frafra’s. Respondent 3 is een jongen van 21 jaar woonachtig in Bolga. Ook hij is een frafra en hij is lid van de katholieke kerk. Hij is net klaar met de middelbare school en hoopt verder te kunnen studeren. Respondent 4 is een 20 jarig meisje. Ze maakt deel uit van de pinkster gemeente en is student en is een frafra. Respondent 5 is een mannelijke docent op een junior high school in Bolga. Respondent 6 is een community nurse die werkzaam in bij een kliniek in Bolgatanga. De etnische groep waar zij bij hoort zij de Guruni en ze is moslim. Ze is 42 jaar oud en zet zich in voor de voorlichting van jongeren op gebied van seksuele en relationele vorming. Respondent 7 is een vader van 63 jaar oud. Hij is een gepensioneerde docent en is nu werkzaam in een weeshuis. Hij heeft dagelijks te maken met jongeren. Hij is lid van de katholieke kerk en behoort tot de etnische groep van de frafra’s.

24

Respondent 8 is een social worker, werkzaam bij de YHFG. Zij counselt jongeren die kampen met problemen en geeft lessen in seksuele en relationele vorming.

25

4

Resultaten interviews

4.1

Institution / instituut

Instituut wordt gedefinieerd als een door velen geaccepteerd maatschappelijk verschijnsel. Hier zijn de volgende codes onder gegroepeerd: Marriage Een van de geïnterviewde meisjes zegt dat vroeger de ouders een huwelijkspartner voor hun kind uit zochten. Nu mag het kind dat zelf doen en de ouders kijken of ze het eens zijn met de keuze. Volgens de jongen uit Gambibgo is de leeftijd om te trouwen tussen de 25 en de 30. Bij het passeren van de dertig is het gebruikelijk om hulp van de goden in te schakelen omdat het mogelijk is dat iemand je kansen blokkeert. Het tweede geïnterviewde meisje zegt dat een meisje kan trouwen vanaf de leeftijd van 22 jaar en een jongen als hij werkt en genoeg verdient kan trouwen vanaf 24 jaar. Het belangrijkste is dat er zekerheid bestaat over het kunnen onderhouden van een kind. Bij de fountain gate church gaan er 6 maanden training aan de huwelijksvoltrekking vooraf. Daar leren de man en de vrouw hoe om te gaan met uitdagingen of problemen die er kunnen ontstaan in het huwelijk. De man leert hoe om te gaan met zijn vrouw als ze zwanger is. Ook praktische dingen als dat de man ook mee kan helpen in het huishouden worden er aangesneden. Daarnaast wordt ook getest op HIV en andere soa's. Volgens de geïnterviewde vader zijn het niet alleen twee mensen die trouwen maar is het een huwelijk tussen twee families. Voor het huwelijk goedgekeurd wordt zal er eerst uitvoerig onderzoek gedaan worden naar de achtergrond van de familie van de man door de familie van de vrouw en vice versa. Als de familie niet instemt met het huwelijk is het moeilijk om het toch door te zetten. Sommige mensen rebelleren tegen de beslissing van de familie en lopen weg. Ze gaan naar Accra en komen terug met kinderen. Dan moet de familie een huwelijk wel accepteren. Door het verbond tussen de twee families zal de familie zich in zetten om de man en vrouw bij elkaar te houden als er problemen zijn. “You know in Africa it’s not only the boy and the girl that marry. It is the two families that marry. You see if I love a girl and I go tell my parents. The parents will go and investigate the family from the girl. The girl also goes to tell the parents and the parents will also investigate the background of the family. It’s now that we are getting to a cosmopolitan society. So some of these things change but in those days when we really were African, it’s the two families that marry. They can say no that family is no good. And sometimes they will say o, that family is fine. If you love her you can marry.” (parent) De geïnterviewde vader geeft ook aan dat er een hoop jongeren niet wil trouwen omdat de bruidschat erg hoog is; 4 koeien. Hij kan dat niet betalen en zijn familie ook niet dus heeft hij voornamelijk seksuele relaties met meisjes maar kiest hij niet voor een echt huwelijk. Het christelijke huwelijk is gebaseerd op liefde en het traditionele huwelijk op de noodzaak van kinderen. Als er na een aantal jaar nog geen kinderen geboren zijn wordt het huwelijk instabiel. Vaak wordt dit wel opgelost door het feit dat polygamie geaccepteerd is binnen de traditionele religie. De christelijke gemeenschap staat polygamie niet toe.

26

Divorce/seperation “12 years. At the age of 12 years, it was when I was lying down sick and hurting. So when I was lying in the room I heard know, me the frafra’s we have the local house, we have the rest of the family sit down to chat. So I was lying in the room then all of a sudden confusion came. Quarrel came between my mom and my father. Then my father’s sister and my grandmother they had to come together to drive my mother away.“ (jongen, 21 jaar) De ouders van een van de jongens zijn uit elkaar gegaan toen hij 12 was. De familie van zijn vader verdacht zijn moeder er van een affaire te hebben. De familie heeft haar weggejaagd. Een van de meisjes geeft aan dat er vanuit de pinkstergemeenste een overeenkomst moet zijn tussen beide personen voor er een scheiding kan plaats vinden. De kinderen verblijven na de scheiding bij de moeder en de vader betaald maandelijks een bedrag. Zij heeft nog nooit een scheiding meegemaakt binnen haar kerk. Religion De jongen uit Gambibgo is een pegan. Dit betekent dat hij niet aangesloten is bij een van de wereld religies. Hij aanbidt geen kleinere goden en hij gaat naar de kerk maar gelooft wel dat er een god is. Hij is een vrij man die niet gebonden is aan regels en verordeningen vanuit het geloof. Zijn vriend hangt het traditionele geloof aan. Hij aanbidt verschillende goden en doet ook offers om de goden goed te stemmen of problemen op te lossen. De goden kunnen ook geconsulteerd worden om een ander persoon kwaad te doen. Traditionalisten geloven ook in de kracht van voorouders. De sociaal werker geeft aan geen verschil te zien tussen het gedrag van moslims of christenen; dat zijn slechts namen. ”Yeah, actually, I think I’m a pagan. I: a pagan? R: Because I don’t worship a the small god’s, I don’t go to church, and I am not a Moslem. I: Eh heh. R1: But I believe in god. I: Yes. R: Yes. So I think I’m a free man.” (jongen, 22 jaar) Tradition Een van de meisjes vertelt dat de frafra’s ( een van de etnische bevolkingsgroepen die veel voor komt in het Bolgatanga district) in het verleden vrouwenbesnijdenis als traditie hadden. Tegenwoordig is dat verboden. De jongen uit Gambibgo leeft in een dorp waar het grootste deel van de gemeenschap het traditionele geloof aanhangt. Het is de traditie om de voorvaderen en goden te aanbidden en offers te brengen. Als iemand hulp wil bij het oplossen van een probleem wordt er een parelhoen geofferd en als het probleem door de goden is opgelost wordt er een groter offer gebracht, zoals een koe of een geit. De goden kunnen je ook kwaad doen als je ze boos hebt gemaakt. Dan moet er ook een offer gebracht worden om de goden weer gunstig te stemmen. Een begrafenis gaat gepaard met een hoop tradities. Er wordt een groot feest georganiseerd na de dood van een persoon in het droge seizoen. Er worden traditionele trommelaars uitgenodigd, er is voor iedereen gratis eten en er worden dieren geofferd. Het kan voor problemen zorgen omdat de familie vaak al hun geld en middelen spenderen aan de begrafenis en geen geld meer hebben voor voedsel voor de rest van het jaar. De ouder vertelt dat polygamie ook een van de tradities is binnen het traditioneel geloof. Mannen mogen zo veel vrouwen trouwen als ze kunnen onderhouden. Als een van de vrouwen geen kinderen

27

kan krijgen, kan de familie van de man hem dwingen er een vrouw bij te nemen. Kinderen zijn van groot belang. “Some of our cultures need to be changed. If you go to our funerals, it’s the worst. There now if you go to some traditional homes there is a lot of hunger. But let the raining season come, they do a lot of faming. They harvest a lot. Then in the night you hear them drumming, funeral. They go there, the little food they harvested they are going to use that for the funeral people to eat free and go away. You see now? And by the middle of the year the food is finished. And in those case the children and the woman, who are suffer more. Most of the culture activities must be changes. They are a big challenge for children these days.” (parent) Poverty De jongen uit Gambibgo denkt dat armoede mensen aanzet tot stelen en verslaving aan verdovende middelen. De jongen uit Bolga geeft ook aan dat armoede en alcohol en drugsmisbruik samenhangen. Hij denkt dat arme mensen beter bestand zijn tegen tegenslagen dan rijken omdat de rijken het niet gewend zijn te lijden. De jongeren zien de rijkdom in de Amerikaanse videoclips en dat is ook een reden om te stelen. De jongeren willen deze rijkdom ook. Een van de geïnterviewde jongens geeft aan dat het verlangen naar luxe ook aanzet tot prostitutie. Het gevolg is dat er ongewenste kinderen geboren worden waar niet voor gezorgd kan worden door de jongeren. De kinderen wonen in weeshuizen. Deze problemen zouden, volgens de jongen uit Bolga, voorkómen kunnen worden als iedereen genoegen neemt en vrede heeft met wat hij heeft in het leven. De ouder geeft ook aan dat er veel arme jongeren op straat leven. Het drijft ze soms ook tot seksuele activiteiten voor een beetje geld of eten. “The behaviour youth is just like any youth anywhere. Youth in 3rd world are a little bit vulnerable cause of poverty and culture. Example: poverty drives them to the streets. Poverty drives them to certain things they are not expected to do, sexual behaviour. If they have the right atmosphere they can grow up like any other person. Their behaviour is okay.” (parent) De armoede wordt in bepaalde gevallen in stand gehouden door bepaalde tradities. Een traditionele familie zal bijvoorbeeld wel dieren doden om te offeren maar niet om zijn kinderen te voeden. Voor de ontwikkeling in Afrika is het belangrijk dat deze tradities veranderen. De social worker geeft aan dat een oorzaak van de armoede is dat ouders niet geschoold zijn. Ze kunnen geen goede baan krijgen om hun gezin te onderhouden. Education De jongen uit Gagbibgo pleit voor het organiseren van bijeenkomsten voor de jongeren om problemen waar je tegen aan loopt in het leven te bespreken en van elkaar te leren. Twee van de geïnterviewde jongeren willen graag verder studeren maar hebben daar geen geld voor. De ouder geeft aan dat onderwijs een van de grootste uitdagingen is waar de jeugd mee kampt. Er zijn nog steeds veel kinderen die niet naar school kunnen omdat hun ouders er het geld niet voor hebben. De overheid betaald bijna alle middelen voor de kinderen die naar openbare scholen gaan maar daar is de kwaliteit van het onderwijs slecht. Op de privé scholen is het onderwijs wel goed maar deze scholen kunnen niet betaald worden door de meeste mensen. “Good, The first one is education. In Ghana we have free education but we still have a lot of children who are not attending school. That is because our economy is not all that buoyant for the government to provide access to school to all children. Even if we forget about the government, even parents in the villages don’t have enough money to send their children to

28

school. Nowadays we have free uniforms, free books, food and all that. So most children go to school. But the first challenge is education. And even when the child is going to school. Cause the public schools are not very good for the children. Yes, because the situation in the school, the environment does not allow good teaching and learning. So most parents send their children to private schools but they are very expensive. Many people can not do that. So a child in a public school, in JSS, it cant even write it’s own name. You see the problem now? So education is the first challenge.” (parent) School Moslims en christenen zijn gemixt op de meeste scholen. Een groot deel van de scholieren verblijft op een campus tijdens de middelbare school tijd. Een van de geïnterviewde meisjes gaat naar een meisjes school. Als de scholieren problemen hebben kunnen ze naar een ‘house master’ om er over te praten. De scholieren houden de problemen waar ze mee worstelen vaak voor zichzelf. En van de redenen is dat er niet veel tijd is om er over te praten door het drukke programma dat ze volgen. Er zijn zowel lessen overdag als ’s avonds. De social worker heeft aan dat zij als sociaal werker ook scholen bezoekt waar scholieren har kunnen consulteren met problemen. Deelconclusie: Instituut De leeftijd waarop het gebruikelijk is te trouwen is tussen de 25 en de 30 jaar. Seks voor het huwelijk wordt in de Christelijke gemeenschap niet toegestaan. Bij de pinkstergemeente worden de koppels die van plan zijn te trouwen voorafgaande aan het huwelijk getraind om het huwelijk meer kans van slagen te geven. De bruidegom betaalt een bruidschat aan de familie van de bruid. Dit is tegenwoordig een vrij kostbare bruidschat en de reden dat veel jongeren trouwen liever uitstellen. Een huwelijk is niet alleen een verbintenis tussen twee mensen maar ook tussen twee families. Als er problemen zijn in het huwelijk zin kan er ook pas een scheiding voltrokken worden als alle partijen daar mee instemmen. In het verleden hadden de frafra’s (etnische groep in Ghana) de traditie van vrouwenbesnijdenis. Tegenwoordig is dit verboden bij de wet. Een andere traditie, polygamie komt nog wel voor bij de traditionalisten. Het is bij de traditionalisten ook gebruikelijk om goden te aanbidden en offers te brengen. Deze tradities zijn niet geaccepteerd binnen de christelijke gemeenschap. Armoede is een van de verschijnselen die grote invloed op de seksuele en relationele vorming van de jongeren in Ghana heeft. Veel jongeren leven op straat. Hun ouders kunnen ze niet onderhouden dus ze hangen op staat rond in de hoop wat geld te kunnen verdienen voor voedsel. Meisjes doen dit bijvoorbeeld in de vorm van seksuele activiteiten in ruil voor een beetje geld of eten. Dit heeft ook veel tienerzwangerschappen tot gevolg. Er zijn veel jongeren die geen onderwijs kunnen volgen door gebrek aan geld. Ongeschoolde mensen hebben weinig inzicht op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid. Dit brengt risico’s met zich mee. Op school worden er door de jongeren weinig gepraat over problemen waar ze mee kampen. Een van de redenen is dat het lesprogramma erg vol is en er weinig tijd is om te socialiseren. Daarnaast houden ze de problemen ook liever voor zichzelf. Dit kan te maken hebben met het feit dat het in Ghana niet gebruikelijk is heel open over problemen te praten met mensen die niet bij de familie horen.

29

4.2

Social Network / Sociaal netwerk

Onder sociaal netwerk vallen de codes die te maken hebben met de relaties die jongeren hebben met mensen in hun netwerk en hoe deze contacten hen beïnvloeden. Boyfriend – girlfriend relationship De twee geïnterviewde meisjes, geven aan zich niet bezig te willen houden met een relatie met een jongen omdat ze zich willen richten op hun scholing. Een relatie zou ze alleen maar afleiden van werken aan hun toekomst. Pas als de school hebben afgerond en een goed baan hebben zijn ze klaar om zich op mannen te richten. Ze geven beiden wel aan dat veel meisjes in hun omgeving wel relaties hebben, meestal kortstondig van aard. De jongens zijn vaak alleen uit op seksueel contact en laten de meisjes daarna weer vallen. Zelden ontstaat er een huwelijk uit de relaties die jongens en meisjes hebben tijdens hun schooltijd. Redenen dat de meisjes relaties aangaan met jongens zijn niet altijd uit liefde. Soms is het omdat ze cadeautjes krijgen van de jongens of soms door peer pressure. De meisjes geven aan dat evangeliseren kan helpen om het aantal relaties tussen jongeren te verminderen. “It’s really happening. But we fountain gate, it’s no boyfriend girlfriend. We youth in fountain gate, we know very well that at the age you are not supposed to involve into this boyfriend girlfriend issue. But in Bolga here it’s really happening. You see a very young girl, a girl of 14 years being pregnant. If you not enter into boyfriend girlfriend relationship than you can’t get pregnant.” (meisje, 20 jaar) De twee geïnterviewde jongens hebben allebei wel ervaring in relaties met meisjes. Ze ontmoeten elkaar op de markt of ’s avonds bij het uitgaan. De jongen uit Bolga is christen en zijn vriendinnetje moslim. De familie is het hier niet mee eens maar toch zijn ze lang samen geweest. De ouders van de jongen zijn vaak wel op de hoogte van de relatie omdat de jongen het meisje ook mee mag nemen naar de compound (gemeenschap huizen waar de familie woont). De ouders van het meisje mogen het niet weten. Zij willen hun dochter beschermen tegen gevaren als zwangerschap. De docent geeft aan zelf nooit relaties tussen scholieren gezien te hebben. Ze doen het stiekem. Friendship Een van de geïnterviewde jongens geeft aan dat er verschillende soorten vriendschappen zijn. Voor de hele goed vrienden heb je veel over. Hij heeft een aantal goede vrienden waar hij veel voor doet maar niet blij is hoe zij hem behandelen. Toch heeft hij het gevoel dat hij niet anders kan dan hun vriend blijven. Het 20 jarige meisje geeft aan dat de jongeren houden van socialiseren met vrienden. “Yes, almost everyone is my friend. But they think I’m a funny girl. I like associating myself with them. We have a lot of funny things to do. We share stories; we share a lot of things. It’s like the whole class they are all my friends.” (meisje, 15 jaar) Parent – child relationship Een van de geïnterviewde meisjes zegt dat ouders het vaak druk hebben met eigen bezigheden en daardoor niet weten waar hun kinderen mee bezig zijn. Ze zijn ook niet op de hoogte van relaties die de kinderen hebben. Een van de geïnterviewde jongens geeft aan dat de relaties vaak pas openbaar gemaakt worden als er kans is op een huwelijk of als er sprake is van zwangerschap. Hij geeft ook aan dat de jongeren niet meer naar hun ouders willen luisteren.

30

De jongeren hebben het gevoel dat ze het zelf beter weten dan hun ouders. Er is geen respect meer voor het gezag van de ouders. De docent bevestigt dat ouders soms moeite hebben controle over hun kinderen te houden. ”R: So we no longer listen to our parents. We don’t want to respect them. We think what we know is the best. I: hmhmm, aha. So what do the parents do? R: Actually there is ehh, I don’t think there is anything they can do apart from advising you because, when thy beat you sometimes, you decide to leave the house.” (jongen, 22 jaar)

De jongen uit Bolga geeft aan dat hij zin vader maar 1 keer per jaar ziet omdat de vader in een andere stad woont en werkt. Hij is zelf verantwoordelijk zich te voorzien in zijn levensonderhoud. Een van de meisjes zegt dat het gedrag van de jongeren een resultaat is van hoe de ouders de opvoeding hebben vorm gegeven. Ouders zijn verantwoordelijk voor het gedrag van hun kinderen. De community nurse geeft aan dat vooral de ongeschoolde ouders niet met hun kinderen praten over onderwerpen gerelateerd aan seks en de geschoolde ouders af en toe. Vanuit de traditie is het niet gebruikelijk voor ouders en kinderen om met elkaar te praten. De vader geeft aan dat ouders hun kinderen wel adviseren over wat er kan gebeuren als ze te vroeg een relatie aangaan. De vaders praten met hun zoons en de moeders met hun dochters. Een andere mogelijkheid om hun kinderen te adviseren is beperken wat voor programma’s de kinderen mogen kijken en bepaalde educatieve programma’s met moraal samen kijken. Op die manier kunnen de ouders met hun kinderen praten over de onderwerpen die aanbod komen. De sociaal werker geeft aan dat het belangrijk is voor de ouders om met hun kinderen te praten. Kinderen durven vaak niet naar hun ouders te komen met problemen uit angst gestraft of geslagen te worden. Er moet bewustwording gecreëerd worden bij de ouders. Zij zijn voor een deel ook verantwoordelijk voor het gedrag van hun kinderen en het is hun taak de kinderen te beschermen. Community In het interview met de jongen uit Gambibgo komt naar voren dat de gemeenschap ook iets kan doen om meer controle te krijgen over de jongeren. De jongeren moeten zeggenschap krijgen bij het maken van belangrijke beslissingen die de gemeenschap aangaan. Zo wil de gemeenschap in Gambibgo de ‘jams’ (muziek uit grote speakers) tijdens begrafenissen verbieden. Tijdens deze evenementen is er geen controle over het gedrag van de jongeren; ze drinken, roken kleden zich aanstootgevend en hebben seks. In het verleden hebben ze al geprobeerd het te verbannen maar de jongeren accepteerden dat niet. Door het een collectief besluit te maken zullen de jongeren niet meer rebelleren. Ook via jeugdleiders wil de gemeenschap de jongeren beïnvloeden. De jongen uit Bolga zegt dat de positie van jongens beter is dan van meisjes in de familie en de gemeenschap. De meisjes worden strenger gecontroleerd dan de jongens en hebben minder vrijheid. De community nurse geeft aan dat het moeilijker is om de jongeren in de rurale gebieden te bereiken omdat ze vanuit de stad opereert en het meer tijd en geld kost uit te wijken naar de rurale gebieden. Ze zegt dat de gemeenschap wel open staat voor hulp van haar. Ze willen graag dat ze de jongeren komt onderwijzen tijdens de bijeenkomsten van de jeugd groepen.

31

“You go there do a little bit community entry. Maybe see the assemblyman, see the women group, the youth leaders. The chiefs. You see them that’s all. Say o, this is what I want to organise in your community. And you will be welcome. You tell them you want to organise some talk about this and this with the youth. They will be happy because what the youth are doing they see. But they don’t know anything to do. They can’t do anything. So if somebody is coming to talk to them they are happy. They will give you the go ahead. Because you want to help their own children. There is nowhere you go and they will stop you. Sometimes after the talk the chief will even tell you what you did was very good. They want you to continue coming t o educate them.” (community nurse)

Deelconclusie: Sociaal netwerk Relaties tussen de jongeren komen veel voor in Bolgatanga. De relaties zijn meestal vrij kortstondig. Volgens de meisjes zijn de jongens meestal alleen uit op seks. De twee geïnterviewde meisjes zijn beiden zeer toegewijd op gebied van geloof en studie. Ze willen zich niet inlaten met relaties met jongens omdat ze een duidelijk doel voor ogen hebben wat ze willen bereiken door zich volledig te focussen op school. Pas daarna willen ze zich met jongens en trouwen bezig houden. De geïnterviewde jongens zijn meer met meisjes bezig. Zij zijn allebei net klaar met de middelbare school en kunnen niet verder studeren door financiële omstandigheden. De ouders van de jongeren zijn vaak niet op de hoogte van wat ze bezig houdt of relaties die ze hebben. De ouders hebben het druk met hun eigen leven. Jongeren willen niet meer naar hun ouders luisteren. Ze willen modern zijn en hebben het idee dat ze het beter weten dan hun ouders, die nog aan oude tradities vast houden. Dit niet willen luisteren naar ouders zou je ook als kenmerk voor jongeren kunnen zien in universeel verband. Door de ongeschooldheid praten ouders vaak niet met hun kinderen over seksuele en relationele vorming. Het is van groot belang dat ouders dit wel gaan doen omdat de jongeren nu ook niet met hun problemen naar de ouders durven komen. Een deel van de jongeren uit de interviews ziet het als de verantwoordelijkheid van de ouders om het gedrag van de kinderen in goede banen te leiden. Een suggestie was via evangeliseren. Het woord van god zal de jongeren weer op het goede pad brengen. De gemeenschap kan de jongeren beïnvloeden door ze meer te betrekken en via de jeugdleiders van de jeugdgroepen.

4.3

Value structures/Waarden

De codes in deze groep hebben te maken met gemeenschappelijke overtuigingen die zichtbaar worden in gedrag. De waarde is een richtlijn voor denken en gedrag van een persoon. Love De twee meisjes die geïnterviewd zijn hebben geen ervaringen in de liefde. De jongste geeft aan ook niet verliefd te willen worden omdat ze een voorbeeld functie wil vervullen voor haar vrienden. Ze wil eerst onderwijs af maken en een goede baan vinden. De jongen uit Bolga houdt al jaren van hetzelfde meisje. Hij vormt daar een uitzondering in ten opzichte van zijn vrienden. Volgens hem hebben zijn vrienden nog nooit echt liefde gekend. De community nurse zegt dat sommige jongeren die relaties hebben echt verliefd zijn maar de ouder die geïnterviewd is geeft aan dat jonge kinderen niet weten wat echte liefde is. De relaties van de jongeren die echt van elkaar houden zijn vaak langduriger en resulteren soms in een huwelijk.

32

“Than she asked me whether I’m still in love with somebody else. And I told her no. I’m in love with her. I’m not in love with any other person. I can’t go for any other person apart from her.” (jongen, 21 jaar) Cheating Als een getrouwde vrouw vreemd gaat zullen de voorouders van de familie zorgen dat er iemand uit haar gezin ziek wordt of sterft. De jongen uit Bolga vertelde dat zijn moeder beschuldigd werd van vreemdgaan door de familie. Zij wilde haar onschuld bewijzen door de familie er op te wijzen dat de voorouders niks hadden ondernomen. Toch is ze weggestuurd. Hij vertelde ook dat zijn vriendinnetje vaak vreemd ging. Hij wilde haar er van overtuigen dat die jongens er op uit waren intiem met haar te zijn en niet echt van haar hielden zoals hij. “We have the ancestors like this. So when you, a man got married to a woman. If the woman is seeing another man behind his husband, the husband. The ancestors of the family it’s either, I don’t know how to put it for you… for you to understand better. But it may happen that the ancestors of that particular family they may hurt the woman.” (jongen, 21 jaar)

Appearance Vanuit het christelijke geloof zijn er voorschriften over kleding. Bij vrouwen moet het lichaam vanaf onder de borsten tot over de knie bedekt zijn. Een van de geïnterviewde jongens geeft aan dat jongeren graag modern willen zijn en zich daarom niet meer houden aan de kledingvoorschriften. Volgens hem veroorzaakt dit problemen als verkrachting. Een oplossing zou zijn een wet in te voeren die mensen verbiedt zich onfatsoenlijk te kleden. Dit houdt in geen blote rug of korte rokken voor vrouwen en geen laag hangende broeken voor mannen. “So you should dress, this ones, your skirt is very short. And something falls and you have to pick. The whole of your thighs will be seeing. And if a guy sees that, though he no love you, but he will be tempted to do what? Have sex. He will have that thing in mind to have sex with you. “(meisje, 20 jaar) De vader geeft aan dat de jeugd de stijl die ze zien in video clips uit Amerika kopiëren. Ze zijn alleen vaak niet geschoold en overdrijven het. Attitude of life Een van de geïnterviewde jongens gelooft in het lot. God heeft alles in de hand en bepaalt of er goede of slechte dingen gebeuren in het leven van de mens. De jongen uit Bolga gelooft dat wij als mens geen invloed kunnen uitoefenen op het leven. Wij kunnen slechts bidden tot god om het een betere wereld te maken. Het heeft geen zin om zelf te proberen het leven te veranderen. Je moet accepteren wat god je geeft. Het heeft ook geen zin jezelf met anderen te vergelijken. Iedereen is anders. We moeten elkaar goed behandelen en niet tegen elkaar liegen. Het kan zijn dat op een later moment in het leven je iets nodig hebt van de persoon. “Yeah, okay actually I think (lacht) I believe in destiny. I believe in destiny so if anything bad happens I, I say it is destined to happen. And if good things happen it is destined to happen. Yes.” (jongen, 22 jaar)

33

Deelconclusie: Waarden Veel jongeren hebben kortstondige liefdesrelaties. In de interviews wordt de liefde niet uitvoerig besproken. De volwassen respondenten zijn van mening dat jongeren nog niet weten wat liefde is. Slechts 1 respondent houdt al jaren van het zelfde meisje. Hij geeft aan dat hij de enige in zijn vrienden groep is die op deze manier met een meisje verbonden voelt. Wat opvallend is dat er wel een vorm van liefde en toewijding bestaat naar god door bepaalde jongeren. Vanuit het traditioneel geloof bestaat er het idee dat vreemd gaan binnen het huwelijk bestaft zal worden door de voorouders. Vooral als de vrouw degene is die er een minnaar op na houdt. Over het algemeen is vreemdgaan door mannen meer geaccepteerd in de gemeenschap. Het uiterlijke voorkomen heeft veel invloed op de beleving van seksualiteit en lust. Meisjes die zich niet houden aan de gangbare kleding voorschriften (alles bedekken van de borsten tot over de knie) hebben grote kans seksuele gevoelens bij mannen op te roepen. Sommige mannen beweren moeite te hebben zich te beheersen als ze een vrouw zien die zo sexy geleed gaat. Ze zouden dan het liefst meteen seks met de vrouw in kwestie hebben. Meisjes worden er dan ook wel eens van beschuldig het zelf uit te lokken als mannen ze benaderen. Een deel van de respondenten heeft het gevoel geen invloed uit te kunnen oefenen op het verloop van hun leven. Het enig wat je als mensen kunt doen is bidden tot god dat hij het een betere wereld maakt. Deze levenshouding maakt ook dat bepaalde zaken in stand worden gehouden als mensen geloven niks te kunnen veranderen aan de situatie waar ze in verkeren.

4.4

Sexuality/seksualiteit

De groep codes die hier beschreven worden hebben te maken met seksualiteit. Seksualiteit wordt gedefinieerd als een breder domein van emoties, verlangens en gedragingen die breder zijn dan de louter paradigmatisch seksuele handelingen en emoties(Website voor Integratieve Psychologie, 2006). Sex Volgens een van de meisjes hebben sommige meisjes seks omdat hun vriend het afdwingt. Het oudere meisje denkt ook dat er soms druk uitgeoefend wordt door de jongen. Ze zegt dat meisjes erg emotioneel zijn als ze verliefd zijn. Ze hebben misschien niet de intentie om seks te hebben maar van het een komt het ander. Zelf is ze nog maagd en ook van plan dat te blijven tot ze getrouwd is. De meesten weten dat er een kans is dat ze zwanger raken of een soa oplopen maar ze denken er niet bij na. “Yeah, yeah we do it before marriage… We believe in it. Actually because I think, I know it’s important before marriage because you have to know your partner sexually.” (jongen, 22 jaar) De jongen uit Gambibgo vertelt dat jongeren seks hebben voor het huwelijk om ook te weten of je op seksueel gebied een connectie hebt. De jongen uit Bolga heeft nooit seks gehad met zijn vriendin. De community nurse zegt dat veel jongeren seks hebben. De christenen en moslims beschuldigen haar er van dat ze de jongeren aanzet tot seks door het te bespreken. Ze willen niet zien dat hun kinderen al seks hebben. De christenen en moslims hebben de zelfde mening aangaande seks.

34

Sexual reproductive health Een van de meisjes vertelt dat op de scholen seksuele en reproductieve gezondheid onder het vak ‘Social Studies’ valt. Er wordt gezegd dat de jongeren zich niet bezig moeten houden met seks omdat ze moeten focussen op hun scholing. De lessen worden niet op regelmatige basis gegeven. De docent geeft aan dat op de school waar hij werkt ook nog geen voorlichtingslessen gegeven worden. Ze geeft aan meer te leren van de lessen van de YHFG. Zij geven alle feitelijke en praktische informatie over seks, zwangerschap en voorbehoedsmiddelen. De ouders doen niet altijd aan voorlichting. Dit wordt bevestigd door een van de jongeren en de social worker. “The first time I had my menses I was mad that day. (lacht) I was really mad. Cause I don’t know.” (meisje, 20 jaar) De kerk draagt ook bij aan de voorlichting aangaande seksuele en reproductieve gezondheid. Een van de meisjes vertelt dat de pastoor bij de fountain gate kerk de jongeren voorlicht over het verschil tussen lust, liefde en frustratie. De community nurse gaat langs bij jeugdgroepen, scholen en doet radio uitzendingen om de jongeren voor te lichten. Zij laat in de uitzendingen ook weten dat de jongeren haar op kunnen zoeken in de kliniek als ze vragen of problemen hebben. Zij koppelt de voorlichting niet aan religie omdat ze wil dat de jongeren zich vrij voelen over alles te praten met haar. “We talk about adolescent growth and development. We talk about personal hygiene, including menstruation. We talk about sex. Are you ready to have sex? Do you even know what sex is? Why do you go for sex? Are you matured enough to go in for sex? Do you know the risks involved? How are you protecting yourself? Do you feel free to talk about condom? Can you tell a man: I want you to use condom? Because of these thing some of them are really open.” (community nurse) Ze zou graag bijeenkomsten organiseren tijdens de avonden als de jongeren vakantie hebben. In de vakantie periode vervelen ze zich vaak en zijn tot laat buiten. De kans dat ze seksuele contacten hebben in deze perioden is groot. Er is momenteel geen budget om haar activiteiten uit te breiden. De social worker is zelf werkzaam bij de YHFG en geeft aan dat het doel van de voorlichting die zij geven is om jongeren te leren dat ze over seksualiteit mogen praten. Ze mogen alleen geen condooms uitdelen wegens geloofsoverwegingen. De community nurse doet dit wel. Birth control Twee van de geïnterviewde jongeren denken dat de meeste jongeren geen condooms gebruiken omdat dan minder voelen. Een van de jongens denkt dat een deel van de jongeren geen condoom gebruikt vanwege onwetendheid. Een van de meisjes weet dat sommige jongeren de anti-conceptie pil gebruiken. De social worker geeft aan dat veel jongeren het moeilijk vinden om zelf condooms te kopen. Meisjes die condooms bij zich hebben worden gezien als ‘bad girls’. Als ze zelf condooms bij zich hebben doen ze het waarschijnlijk met meerdere jongens. “I give you a candy what will you do to it? You will eat it but before you eat it what will you do? Yes you take the wrapper of. So you tell them that put on the condom before you have sex. They are like when you buy a toffee you just put it in your mouth like that? So you see they are trying to tell us if you put a candy in your mouth, you don't feel the taste immediately. You

35

have to chew it or something before you can taste it. It is like if they use condoms they don't get the feeling so they prefer the natural way. The call it the raw way.” (social worker) Pregnancy Het meisje van 15 vertelt dan meisjes die zwanger raken bij haar op school, de school moeten verlaten. Dit wordt ook bevestigd door de docent. Na de geboorte van het kind mag ze wel verder op een andere school. Het komt regelmatig voor dat jongens ontkennen dat zij verantwoordelijk zijn voor de zwangerschap. Hun argument is dat als het meisje zwanger is, ze vast ook met andere jongens seks heeft. In de meeste gevallen gelooft de gemeenschap de jongen. Het meisje van 20 jaar vertelt dat sommige van haar vriendinnen al op hun 14 e zwanger raakten. De kerk stuurt de meisjes niet weg zolang ze zelf maar inzien dat ze een fout hebben begaan. “Yes, almost half of my friends gave birth. And those left I can see from those left are not even up to half. Others joined them… Yes. It’s really happening. You see a girl of 14 years being pregnant.” (meisje, 20 jaar) De geïnterviewde vader ziet vele meisjes die op staat belanden als de jongen ontkent verantwoordelijk te zijn voor de zwangerschap en de ouders van het meisje willen ook niet voor haar zorgen. Hij heeft zelf ervaren hoe het is als je dochter zwanger wordt op jonge leeftijd. De jongen nam de verantwoordelijkheid niet. Als vader kwam het zijn reputatie als christen niet ten goede maar hij heeft toch gekozen om voor zijn dochter en de baby te zorgen. Abortion Een van de meisjes kent een meisje dat al twee keer zwanger is geraakt en de eerste keer een abortus heeft laten plegen in het ziekenhuis. Meerdere respondenten vertellen dat meisjes een mix van verschillende medicijnen maken om een abortus te veroorzaken. Het komt vaak voor dat ze hier zelf aan sterven. Anderen gaan naar ‘quack’ dokters. De dokters zijn niet gekwalificeerd om abortussen te plegen. Het komt voor dat ze stokken inbrengen en dat het meisje doodbloedt. Er zijn ook meisjes die glas fijn malen en dat mixen met bier en het opdrinken. Het gebeurt vaak dat meisjes nog maar net gered kunnen worden als ze op tijd naar het ziekenhuis gebracht worden. De community nurse vertelt de meisjes die bij haar komen over de mogelijkheid een veilige abortus te plegen of het kind toch te houden. “Most of the abortions are done illegally. They don't go to the hospital to do it and most of them use all kinds of things some of them mix up with malt the drink and they use a bottle. They use all kinds of dangerous ways to commit abortions and so it is a major problem. “ (social worker) STD’s/HIV Een van de reden van besmetting met STD’s of HIV is onwetendheid. Mensen denken er niet over na. De jongen uit Bolga geeft aan te weten van de gevaren van soa’s en daarom zou hij nooit vreemd gaan. Het oudste meisje zegt dat veel mensen van mening zijn dat er zoveel oorzaken zijn waar je aan kunt sterven. Daarom maken ze zich niet druk om soa’s of HIV besmetting. Zij is de enige die iemand in haar omgeving noemde die besmet is geraakt met HIV. De geeft aan dat de meeste mensen die besmet raken naar een andere stad gaan waar niemand ze kent. Ze hebben nog steeds seks zonder voorbehoedmiddelen omdat ze niet alleen willen sterven. In de kliniek waar de community nurse werkt worden gratis HIV tests gedaan.

36

“Oh, yes, yes. I talk to them about the use of condom. As I move, sometimes I move with condoms in my bag. I tell them the proper use of condoms. If you go to impregnate a girl and you are not ready to take care of the girl it is a problem to you. You can also contract STI’s and HIV I talk to boys as well. Some even come with their boyfriends to the clinic.” (community nurse) Als een persoon besmet blijkt te zijn is er nog een periode van therapie. De medicatie is gesubsidieerd door de overheid. Zij ziet meer meisjes die besmet zijn dan jongens omdat jongens zich minder vaak laten testen. De vader geeft aan dat er ook in jongeren programma’s op televisie voorlichting gegeven wordt over soa’s en HIV/AIDS. Volgens de social worker bestaat de grootste verspreiding van HIV onder de jongeren in Ghana. Sexual abuse De jongen uit Gambibgo zegt dat mannen zich soms niet kunnen beheersen als ze een meisje zien, zeker als ze ook nog sexy gekleed is. Dat is de reden dat er nog steeds verkrachtingen plaats vinden. Op verkrachtingen staan gevangenisstraffen maar dat houdt de mannen niet tegen. De community nurse geeft aan dat verkrachting een schande is voor de familie. Daarom wordt het vaak stil gehouden. In haar radio uitzendingen laat zij de meisjes weten dat ze recht hebben op een abortus als ze zwanger zijn geraakt door verkrachting en dat ze de man ook mogen aangeven. Het komt voor dat het meisje zelf de schuld krijgt omdat ze het blijkbaar heeft uitgelokt. “And even the rapes they will not come out. They feel it’s a disgrace so they cover it. It will not come out. I: Why do they think it’s a disgrace? R: Maybe it’s somebody they know. A responsible man in the society who has raped a girl. They say: shut up, don’t let anybody hear. If it’s a family friend they will sit in the house and talk. Then it ends there. But there are cases where they don’t come out.“ (community nurse) Taboo De community nurse, de social worker en de ouder geven alle drie aan dat praten over seks een taboe is. Dat is een van de redenen dat ouders het moeilijk vinden met hun kinderen over seks te praten. “Because we think that sex is sacred. Sex should not be mentioned. If I talk about penis, they say I’m immoral. So it’s now we are overcoming it.” (parent) De YHFG probeert de jongeren te leren dat het goed is om over seks te praten en dat ze zich er niet voor hoeven schamen. Deelconclusie: Seksualiteit Het deel van de zeer toegewijde christelijke respondenten zegt geen seks te hebben. Ze zeggen wel dat veel jongeren in hun omgeving wel regelmatig seks hebben. Een van de redenen om seks voor het huwelijk te hebben is dat ze ook willen weten of ze op seksueel gebied wel een klik hebben. Gelegenheden waar veel jongeren seks hebben zijn bijvoorbeeld de grote begrafenisfeesten. ’s Avonds in het donker zijn al de jongeren daar samen aan het dansen en is er weinig controle. Op de scholen wordt vaak niet veel aandacht besteed aan seksuele voorlichting. De kerk en de docenten houden het er liever op dat jongeren zich gewoon niet moeten inlaten met seks maar ze geven geen feitelijke en praktische informatie. De community nurse en de

37

YHFG zetten zich hier wel voor in. Zij zijn van mening dat de jongeren toch wel seks hebben dus dat ze dan in elk geval goed op de hoogte moeten zijn van de risico’s. De meeste ouders informeren kun kinderen niet. Ze vinden het moeilijk om over seks gerelateerde onderwerpen te praten. Het gevolg is dat de jongeren ook niet snel naar hun ouders zullen komen om problemen te bespreken. Daarom is het van groot belang dat de ouders wel met hun kinderen gaan praten. Een groot deel van de jongeren gebruikt geen voorbehoedsmiddelen. Sommigen vinden het ongemakkelijk of duur om condooms te kopen en sommigen houden van de ‘raw feeling’. Sommige meisjes worden al op hun 14e zwanger. Als er sprake is van zwangerschap nemen de jongens vaak niet de verantwoordelijkheid voor de zwangerschap. De jongen wordt bijna altijd geloofd en als haar ouders haar niet willen helpen staat het meisje er alleen voor. De meisjes die geen steun van hun familie krijgen belanden vaak op straat. Uit wanhoop proberen de meisjes een abortus te veroorzaken door een mix van verschillende medicijnen of vergruisd glas te slikken of naar illegale abortus doktoren te gaan. Dit zijn geen echte artsen en de meisjes sterven vaak als ze door dit soort ‘quack’ dokters behandeld worden. Onwetendheid is een van de oorzaken voor de besmetting met soa’s en HIV. Sommige mensen denken er gewoon niet over na. In de kliniek waar een van de respondenten werkzaam is worden de jongeren behandeld en kunnen ze ook gratis getest worden. Mensen die besmet zijn met HIV vluchten vaak naar een stad waar niemand ze kent. Ze gaan pas weer terug naar familie als ze echt ziek worden. De medicijnen voor HIV patiënten zijn gesubsidieerd in Bolga. Seksueel misbruik is iets waar meestal niet over gepraat wordt. Het is een schande voor de familie en vaak wordt de schuld ook bij het meisje gelegd omdat ze het wel uitgelokt zal hebben. Er is een stigma rond verkrachting daarom wordt er ook liever niet over gepraat. De community nurse probeert meisjes bewust te maken van hun recht de verkrachter aan te geven en ook van hun recht op abortus als ze door toedoen van een verkrachting zwanger zijn geraakt. Er rust een taboe op seks daarom praten mensen er liever niet over. Een bepaalde groep mensen ziet in dat hier verandering in moet komen omdat het een negatief effect heeft op de jongeren in de gemeenschap. De twee respondenten die in de hulpverlening werkzaam zijn ervaren dat jongeren, als ze met een oordeelvrije houding benaderd worden, heel open vertellen over hun problemen.

4.5

Diversen/miscellaneous

Onder diversen zijn de codes gegroepeerd die niet te plaatsen waren in een van de andere groepen. Er is geen duidelijk verband tussen de codes in deze groep.

Globalisation De jongen uit Gambibgo vertelt dat de jongeren zich willen afkeren van de Afrikaanse cultuur naar de Westerse cultuur. Ze zien hoe muziekanten in videoclips uit het wersten gekleed gaan en kopiëren dit. Ook het dansen op de muziek uit de grote speakers tijdens de begrafenis feesten zou gekopieerd zijn van het westen. In Ghana wordt het volgens de jongen uit Gambibgo alleen op de verkeerde manier gebruikt. “Actually I think why this is changing is because we now want to adopt foreign life’s. Because we watch tv, we see how the musicians dress in the music clips. We think that is best. 38

But we don’t want to understand that it’s every community or society with his culture. Yes. That is what we should understand. That this is how we are supposed to dress.”(jongen, 22 jaar) Work De jongen uit Gambibgo vertelt dat je de goden om hulp kunt vragen bij het vinden van werk. De jongen uit Bolga heeft soms te weinig geld om eten te kopen. Hij probeert met kleine klusjes bij mensen thuis geld te verdienen om zich in zijn levensonderhoud te voorzien. Hij vertelde dat het zelfs als je gestudeerd hebt moeilijk is een baan te vinden als je familie geen connecties heeft bij bepaalde bedrijven. Je komt er alleen via een bekende binnen. Een van de meisjes vertelt dat de werk verhouding tussen mannen en vrouwen steeds moderner wordt. Vrouwen zijn tegenwoordig financieel niet meer volledig afhankelijk van hun man. Ze hebben een eigen inkomen van bijvoorbeeld werken op de markt. De ouder ziet veel jongeren op straat rondhangen zonder werk. Ze moeten creatief zijn om toch kleine klussen te vinden war ze aan kunnen verdienen. Veel jongeren reizen ook naar de grote steden als Kumasi en Accra in de hoop daar werk te vinden. De social worker geeft aan dat de werkloosheid heel hoog is in Ghana. Daarom kunnen de jongeren die lid zijn van de YHFG leren hoe ze hun eigen bedrijf kunnen opzetten. “Most of the young people think if you gone to school at the end of your university education your suppose to sit in a office and work and those who are in business are for the elite but we are trying to let them now that is not the issue and beside the unemployment rate in Ghana is very high. We have thousands of people completing university and at the end of the day getting a job becomes a problem.” (social worker) Future Twee jongeren hebben gesproken over hoe ze hun toekomst zien. Het jongeste meisje dat is geïnterviewd zag haar toekomst als een mooie toekomst waar ze een gezin had en zou werken als een succesvolle journalist. Het ander meisje was ook gericht op een toekomst. Ze focust zich volledig op haar studie en wil in de toekomt graag een goede baan vinden. De jongens hebben het niet over hun toekomst gehad. “I see my future as a bright one. I want to be a journalist in the future. And I think I’m working hard for it. Seeing my education, seeing how I work, I think by the grace of god I really become a journalist in the future.” (meisje, 15 jaar) Deelconclusie: Diversen Door globalisering hebben jongeren toegang tot andere culturen. Ze willen zich graag conformeren aan het beeld dat ze van de westerse cultuur hebben via videoclips ed. Ze kopiëren de kleding stijl van de muzikanten en ambiëren ook het luxe leven dat er in de videoclips wordt getoond. Volgens de volwassen respondenten overdrijven de jongeren het en weten ze niet goed hoe ze het moeten inpassen in de Ghanese cultuur. Het is een slechte invloed op het gedrag van de jongeren omdat ze niet weten hoe ze er mee om moeten gaan. De werkeloosheid is erg hoog in Ghana, ook onder jongeren. Veel jongeren hangen op straat en proberen daar mogelijkheden te vinden om geld te verdienen of ze trekken naar de grote steden. Ook mensen die gestudeerd hebben, hebben moeite om een baan te vinden omdat je zonder familieconnecties nergens binnen komt in een bedrijf. Van de geïnterviewde jongeren valt het op dat de meisjes vooral een positief toekomst beeld hebben. Ze zijn zeer gemotiveerd hun studie af te maken en een goed baan te vinden. De geïnterviewde jongens zijn minder toekomstgericht. Wat betreft de toekomst van Ghana is er

39

wel verandering te zien maar het heeft volgens de meeste respondenten tijd nodig om de oude tradities los te laten of aan te passen.

40

5.

Resultaten observatieverslagen

Naast diepte interviews is er ook gebruik gemaakt van participerende observatie technieken om tot een antwoord op de onderzoeksvraag te komen. De meeste observaties zijn gedaan tijdens activiteiten met leden uit het gastgezin van de onderzoeker en een aantal komen uit toevallige gesprekken met mensen onderweg. De meeste codes komen overeen met de codes uit de interviews er zijn slechts enkele nieuwe gevonden in de observatieverslagen. Omdat er minder topics uit de observatieverslagen zijn gekomen worden ze in een deelconclusie samengevat in plaats van een deelconclusie per groep.

5.1

Institution/instituut

Marriage Bij het voltrekken van een huwelijk wordt er een bruidschat betaald door de man aan de familie van de bruid. Hiermee wordt de bruid eigendom van de man. Het is ongebruikelijk dat zij uit gaat zonder dat haar man haar mee neemt. Mannen gaan wel uit zonder hun vrouw. Binnen het huwelijk moet de vrouw haar man gehoorzamen en de man moet de vrouw respecteren. In een gesprek met een man op straat vertelde hij trots dat hij zijn vrouw in 20 jaar huwelijk nog nooit heeft geslagen omdat zij zijn ‘do’s en dont’s’ kent en hem altijd gehoorzaamt. Een broer in het gastgezin is verbaasd dat mensen in Nederland relaties kunnen hebben zonder te trouwen. In Ghana blijft een vrouw net zo lang beschikbaar voor alle mannen totdat zij getrouwd is. Dan zullen mannen niet meer proberen haar voor zich te winnen. Opvallend is dat het leven van een getrouwde man en vrouw veel meer gescheiden van elkaar is dan in het Westen. De vrouwen in de gemeenschap besteden veel tijd samen en de mannen ook. Je ziet een getrouwde man en vrouw niet vaak samen.

5.2 Social network / Sociaal netwerk Boyfriend – girlfriend relationship Een van de zussen in het gastgezin heeft een vriend. Ze heeft vaak geen tijd om hem op te zoeken omdat ze 6 dagen per week werkt. Alleen op zondag heeft ze tijd om hem te bezoeken want ’s avonds mag ze niet weg uit de compound. Haar vriend is boos dat ze nooit langs komt. Ze vraagt hulp bij het schrijven van een brief. Na een paar dagen besluit haar vriend dat hij het nog wel een keer wil proberen als ze belooft hem nooit meer teleur te stellen. Overdag is er niet veel contact tussen jongens en meisjes te zien in de dorpen. ’s Avonds tijdens de begrafenis feesten zie je wel veel jongens en meisjes samen. Parent – child relationship In het gastgezin zijn er twee oudere broers die een kind hebben gekregen terwijl ze niet getrouwd zijn. De ouders waren er niet blij mee maar kunnen eigenlijk niks doen. De jongens voorzien zichzelf op financieel gebied dus de ouders kunnen geen sancties uitvoeren op financieel gebied. De ouders willen niet dat de jongens met de moeders van de kinderen trouwen omdat ze lui zijn. Ze schijnen niet genoeg mee te helpen met het huishouden in de compound.

41

Community De meisjes in de gemeenschap hebben naast hun werk of school een hoop taken in het huishouden. Ze halen iedere ochtend en avond water bij de pomp. Op zondag komen ze samen om de was te doen. Omdat alle was met de hand gedaan wordt, neemt dat soms wel een paar uur in beslag. De meisjes doen naast hun eigen was ook de was van hun broers. De huishoudelijke taken lijken ook een sociaal aspect te hebben. De meisjes praten en lachen tijdens het wassen en water halen. Soms lijkt het of ze langer bij de pomp blijven hangen dan nodig is. Het is niet duidelijk waar de gesprekken over gaan omdat ze in frafra zijn. De jongens besteden hun vrije tijd vaak aan ‘roaming with friends’. Ze hebben niet een specifiek doel maar hangen rond in de stad of ze voetballen.

5.3

Value structures / Waarden

Cheating Een koppel dat al een paar jaar een relatie heeft kampt met problemen in het vertouwen. In het begin van de relatie ging de man regelmatig vreemd. Hij zegt nu wel serieus te zijn maar zijn vriendin is nog steeds jaloers en erg bang dat hij nog steeds vreemd gaat. Uit meer gesprekken bleek dat vrouwen weinig vertrouwen hebben in de Ghanese mannen. Ze zeggen dat ze allemaal vreemd gaan. De mannen hebben hier verschillende verklaringen voor. Een man zei dat het komt door de Afrikaanse traditie dat mannen meerdere vrouwen mogen hebben. Een andere man gaf als verklaring dat mannen erg goed zijn in seks en het daarom heel vaak moeten doen. Appearance Tijdens een naamgevingsfeest van een baby werd er gedanst langs de kant van de weg. Het viel op dat sommige meisjes erg uitbundig met hun heupen aan het draaien waren en daarmee de aandacht trokken van voorbijrijdende mannen. Een meisje klapte haar shirt omhoog zodat haar blote rug en buik zichtbaar waren. Alsof ze daarmee de aandacht van mannen wilde trekken omdat het eigenlijk ongepast is als vrouw om dat deel van je lichaam te tonen.

5.4

Sexuality / Seksualiteit

Sex In een gesprek met een jongen vertelde hij dat alle mensen seks hebben omdat iedereen het leuk vindt om dat te doen. De christenen en de moslims doen alleen alsof ze er niks aan vinden maar dat is een leugen. Zij doen het ook. “It’s like the snake under the grass.“ Birth control Een jongen had gehoord dat we in Nederland een soort pil hebben zodat meisjes niet zwanger kunnen worden. Hij was van mening dat die pil ook maar naar Ghana gehaald moest worden.

42

5.5

Diversen / miscellaneous

Globalisation Tijdens het kijken van een Amerikaanse videoclip van een rapper, zei een jongen dat hij zo graag een keer naar Amerika zou willen om de leefstijl van de mensen daar te ervaren. Hij dacht dat alle mensen in het westen leven als de artiesten in hun videoclips. Hij wilde niet geloven dat dit slecht een fantasie is, een toneelstuk en dat de meeste mensen niet zo’n extravagant leven leiden en niet zo veel geld hebben. De videoclips van Ghanese artiesten zijn vaak nog meer overdreven dan de Amerikaanse clips op gebied van rijkdom en seksualiteit. Alsof ze het westen willen overtreffen.

5.6

Deelconclusie observatieverslagen

Door het betalen van de bruidschat door de man aan de familie van de vrouw, wordt zij na de voltrekking van het huwelijk eigendom van de man en dient hem te gehoorzamen. Pas als een vrouw getrouwd is zal een man respecteren dat zij niet meer beschikbaar is voor anderen. In het dagelijks leven zijn de getrouwde man en vrouw het grootste gedeelte van de tijd gescheiden van elkaar. Bij het contact tussen jongens en meisjes kwam naar voren dat meisjes aandacht proberen te trekken van jongens door zich uitdagend te kleden in clubs. Ze lijken te weten dat dit een soort machtsmiddel is om dingen voor elkaar te krijgen van mannen. Uit observaties van een man en vrouw die al een paar jaar een relatie hebben en gesprekken met meisjes kwam naar voren dat er vaak sprake is van wantrouwen van de vrouw naar de man. Mannen hebben de naam vaak vreemd te gaan en in de bovengenoemde relatie was dat ook het geval. Vreemd gaan wordt vaak geaccepteerd als het om ongetrouwde mensen gaat maar als het binnen het huwelijk gebeurt geloofd men dat de voorouders de familie van de getrouwde persoon iets aan zullen doen. Vooral van getrouwde vrouwen wordt het niet geaccepteerd als ze vreemd gaan. In een gesprek over seks kwam naar voren dat iedereen van seks houdt en het doen maar dat de moslims en christenen doen alsof ze het niet interessant vinden. De videoclips uit het westen waar veel luxe en rijkdom in te zien zijn beïnvloeden het beeld dat jongeren hebben van het westen. Ze geloven dat iedereen een leefstijl heeft zoals de muzikanten in videoclips. Het is een droom van veel jongeren om ook zo te leven. De videoclips van Ghanese muzikanten zijn vaak nog verder overdreven op gebied van luxe en seksualiteit.

43

6.

Bespreking en interpretatie van de resultaten

In dit hoofdstuk wordt er gekeken naar opvallende aspecten uit het onderzoek en wordt er antwoord gegeven op de volgende onderzoeksvraag: Welke opvattingen en praktijken van jongeren leven er binnen de christelijke gemeenschap in het Bolgatanga district te Ghana t.a.v. seksualiteit en seksuele en relationele vorming?

De armoede en de hoge werkloosheid onder jongeren in Ghana hebben grote invloed op de seksuele en relationele vorming. Veel jongeren leven op straat, omdat hun ouders ze niet kunnen onderhouden, en proberen daar geld te verdienen. Meisjes verrichten bijvoorbeeld seksuele activiteiten in ruil voor geld of eten. Dit heeft veel tienerzwangerschappen tot gevolg. Daarnaast kunnen veel jongeren door geldgebrek geen onderwijs volgen. Hun lage opleidingsniveau leidt op zijn beurt tot een beperkt inzicht op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid, wat risico’s met zich mee brengt voor bijv. soa's en ongewenste zwangerschappen. De leeftijd waarop het gebruikelijk is te trouwen ligt tussen de 25 en de 30 jaar. Door de hoge bruidschat die de bruidegom moet betalen aan de familie van de bruid stellen veel jongeren trouwen liever uit. Seks vóór het huwelijk is in de christelijke gemeenschap niet toegestaan. Zeer toegewijde christelijke respondenten zeggen geen seks te hebben, maar dat veel jongeren in hun omgeving wel regelmatig seks hebben. Een reden voor seks voor het huwelijk is om te onderzoeken of de partners op seksueel gebied wel 'klikken'. Gelegenheden waar veel jongeren seks hebben zijn bijvoorbeeld de grote begrafenisfeesten, waar de jongeren samen dansen en er weinig controle is. Kortdurende relaties tussen jongeren komen veel voor. Volgens de meisjes zijn de jongens doorgaans alleen uit op seks. De twee geïnterviewde meisjes zijn beiden zeer toegewijd aan het geloof en hun studie en willen zich niet inlaten met jongens omdat ze een duidelijk doel voor ogen hebben wat ze willen bereiken door zich volledig te richten en op hun schoolopleiding. Pas daarna willen ze zich met jongens en trouwen bezig houden. De geïnterviewde jongens zijn meer met meisjes bezig. Meisjes die zich niet houden aan de gangbare kleding voorschriften hebben grote kans seksuele gevoelens op te roepen. Sommige mannen beweren moeite te hebben zich te beheersen als ze een vrouw zien die zo "sexy" gekleed gaat. Meisjes worden er dan ook van beschuldigd het zelf uit te lokken als mannen ze benaderen. Mannen hebben de naam vaak vreemd te gaan. Vreemd gaan wordt vaak wel geaccepteerd als het om ongetrouwde mensen gaat maar binnen het huwelijk is het niet geaccepteerd. Vooral van getrouwde vrouwen wordt het niet geaccepteerd als ze vreemd gaan. Op de scholen (en ook door de kerk) wordt weinig aandacht besteed aan seksuele voorlichting. De docenten vinden doorgaans dat jongeren zich gewoon niet moeten inlaten met seks en geven geen praktische informatie. De community nurse en de YHFG zetten zich hier wel voor in. Zij zijn van mening dat de jongeren toch wel seks hebben dus dat ze dan in elk geval goed op de hoogte moeten zijn van de risico’s. Een groot deel van de jongeren gebruikt geen voorbehoedsmiddelen. Sommigen vinden het ongemakkelijk of duur om condooms te kopen en sommigen houden van de ‘raw feeling’. 44

Sommige meisjes worden al op hun 14e zwanger. Jongens nemen vaak niet de verantwoordelijkheid voor de zwangerschap en als de ouders van een zwanger meisje haar niet willen helpen staat zij er alleen voor. De meisjes die geen steun van hun familie krijgen belanden vaak op straat. Uit wanhoop proberen de meisjes een abortus te veroorzaken door een mix van verschillende medicijnen of vergruisd glas te slikken of naar illegale abortus doktoren te gaan hetgeen enorme risico's met zich meebrengt. Onwetendheid is een van de oorzaken voor de besmetting met soa’s en HIV. In de kliniek waar een van de respondenten werkzaam is worden de jongeren behandeld en kunnen ze ook gratis getest worden. Mensen die besmet zijn met HIV vluchten vaak naar een stad waar niemand ze kent. Ze gaan pas weer terug naar familie als ze echt ziek worden. De medicijnen voor HIV patiënten zijn gesubsidieerd in Bolga. Seksueel misbruik is een onderwerp waar meestal niet over gepraat wordt. Het is een schande voor de familie en vaak wordt de schuld ook bij het meisje gelegd omdat ze het wel uitgelokt zal hebben. Er is een stigma rond verkrachting daarom wordt er ook liever niet over gepraat. De community nurse probeert meisjes bewust te maken van hun recht de verkrachter aan te geven en ook van hun recht op abortus als ze door toedoen van een verkrachting zwanger zijn geraakt. In de Ghanese cultuur rust een taboe op seks daarom praten mensen er liever niet over. Een deel van de gemeenschap ziet in dat hier verandering in moet komen omdat het een negatief effect heeft op de jongeren in de gemeenschap. De twee respondenten die in de hulpverlening werkzaam zijn ervaren dat jongeren, als ze met een oordeelvrije houding benaderd worden, heel open vertellen over hun problemen. Door globalisering hebben ook de Ghanese jongeren toegang tot andere culturen. De luxe die de jongeren zien in de westerse videoclips beïnvloed het beeld dat ze hebben van het westen en ze ambiëren de levensstijl van de artiesten. De jongeren zijn gericht op modernisering van terwijl de ouders juist vasthouden aan oude tradities. Ouders zijn niet op de hoogte van wat de jongeren bezig houdt. De jongeren willen niet meer naar hun ouders luisteren omdat ze het idee hebben dat ze het zelf beter weten. Ze komen bespreken hun problemen niet met hun ouders. De ouders zijn vaak ook niet instaat ze te adviseren als het over seksuele en relationele vorming gaat omdat ze zelf ongeschoold zijn. Vanuit de katholieke en pinkster kerken krijgt de gemeenschap mee dat seks vóór het huwelijk een zonde is. De jonge generatie wordt dan ook sterk aangeraden abstinent te blijven tot aan het huwelijk. Dit idee heeft invloed op de voorlichting omdat er bijvoorbeeld niet voorgelicht hoeft te worden over voorbehoedsmiddelen, volgens de kerk, omdat de jongeren zich niet met seks bezig moeten houden. De YHFG mag alleen voorlichting geven op de christelijke scholen als ze beloven geen condooms uit te delen. Er heerst een bepaald idee dat te uitvoerige voorlichting of praten over seksualiteit de jongeren juist aanspoort om seks te hebben. Mensen spreken niet graag over seksualiteit; er rust een taboe op. Toch zien veel mensen wel in dat het voordelen heeft er over te spreken. Door open contact te hebben met de jongeren kunnen dingen als tienerzwangerschap eerder gesignaleerd worden. Nu hebben de jongeren het gevoel ook niet naar hun ouders toe te kunnen gaan met problemen op seksueel gebied.

45

De community nurse die geïnterviewd is, boekt goede resultaten met de jongeren. Zij benadert ze 'oordeel-vrij' en zonder zich te verbinden aan een bepaalde religie. De rurale gemeenschappen die zij bezoekt zijn ook blij met de hulp die ze biedt aan de jongeren. Zelf weten zij niet goed meer hoe ze hun kinderen moeten benaderen. Er is een kloof ontstaan. Dit heeft te maken met de modernisering van de jeugd en de oudere generatie die juist vast wil houden aan de oude tradities. De jongeren hebben het gevoel het beter te weten dan hun ouders en ouders hebben geen controle meer over hun kinderen. Om deze kloof te verkleinen is het van belang dat de oudere generatie erkent dat de jongeren seksuele contacten hebben en ze daar niet om af wijzen. De jongeren moeten het gevoel hebben terecht te kunnen bij hun ouders voor hulp zoals ze dat nu bij de community nurse kunnen. Voor haar is het niet mogelijk alle jongeren te bereiken met de middelen die tot haar beschikking zijn. Daarnaast is het vergroten van kennis van seksuele en relationele vorming erg belangrijk. Zowel bij de jongeren als bij hun ouders. Een groot deel van de gemeenschap is maar half op de hoogte van de risico’s met betrekking tot seksuele contacten. Er zijn ook invloeden die verder reiken dan voorlichting zoals armoede. Armoede en honger kunnen leiden tot een noodzaak van vrouwen en meisjes om in de prostitutie te gaan. Seks wordt ook in relaties soms gezien als een ruilmiddel voor materiële zaken. Veel jongeren zijn hier extra gevoelig voor omdat ze graag ook alle rijkdom willen die ze te zien krijgen in de westerse videoclips. Ook huwelijken ontstaan niet altijd vanuit liefde. Vaak is het meer een verbintenis tussen twee families die elkaar iets te bieden hebben. Het feit dat er andere redenen zijn voor het aangaan van relaties kan te maken hebben met de theorie van de piramide van Maslov. Op het moment dat de primaire biologische behoeften niet vervuld zijn is er geen ruimte voor sociale behoeften zoals liefde. Eerst moeten de primaire biologische behoeften vervuld worden (Maslow, 1968). Opvallend is dat er veel overeenkomsten zijn tussen het gedrag en de denkbeelden van de christelijke jongeren en de islamitische jongeren. Nu is dit slechts geconcludeerd uit besprekingen met de onderzoekster die de islamitische gemeenschap onderzocht maar er zou in vervolg onderzoek nader naar gekeken kunnen worden. Een van de geïnterviewde jongeren onderscheidde zich in zijn antwoorden van de andere jongeren. Hij heeft een wat melancholische en fatalistische kijk op het leven die niet terug te zien is bij de andere jongeren. Het feit dat de antwoorden van deze respondent moeilijk te plaatsen zijn kan te maken hebben met een methodologische zwakte namelijk dat het referentiekader van de onderzoeker hier inadequaat is. Het is opvallend dat het gedrag van de jongeren in Ghana vergelijkbaar is met het gedrag van jongeren in de westerse maatschappij. Ze zijn nieuwsgierig, willen experimenteren met nieuwe dingen en met hun seksualiteit en zetten zich af tegen hun ouders. Het verschil is dat de jongeren in Ghana minder kennis hebben van zaken omtrent seksualiteit. Het gebrek aan kennis en het negatieve oordeel dat er op seksueel contact ligt vanuit de christelijke gemeenschap maakt dat de jongeren op een andere manier omgaan met de problemen waar zij mee kampen zoals ongewenste zwangerschap en soa’s. Zij ervaren minder steun en begeleiding bij dit soort problemen van hun ouders die zelf vaak ook weinig kennis hebben voor wat betreft seksuele en relationele vorming.

46

7.

Aanbevelingen

Iedere jongere in het Bolgatanga district, ongeacht religie, cultuur, opleiding of sekse heeft recht op goede seksuele en relationele vorming. Hoewel de meeste jongeren soms toegang hebben tot uiteenlopende informatiebronnen zoals internet en vrienden, blijkt de kennis van deze jongeren over de seksuele ontwikkeling, anticonceptie en seksuele risico's beperkt te zijn of onjuist. Kennisoverdracht is belangrijk maar is niet de enige voorwaarde voor een goede seksuele gezondheid en welzijn voor jongeren. Het is ook belangrijk dat de jongeren uit Bolgatanga vaardigheden leren om over seks te praten en rekening te laten houden met gevoelens, opvattingen, normen en waarden van zichzelf en van anderen. Naast de jongeren is het belangrijk om het netwerk van de jongeren er bij te betrekken. Denk hierbij aan docenten, ouders, sleutelfiguren in de gemeenschap. Een grootdeel van de ouders zijn niet of nauwelijks opgeleid en hebben weinig kennis en leven de regels na vanuit diepgewortelde culturele en religieuze overtuigingen. De YHFG zou meer naamsbekendheid moeten creëren. Op dit moment is YHFG actief op een aantal scholen in Bolgatanga met lessen in seksuele en relationele vorming. Het is raadzaam om ook aan naamsbekendheid te werken onder niet schoolgaande jongeren in de rurale gebieden van het Bolgatanga district. Een manier om meer bekendheid te krijgen en meer jongeren te bereiken is via outreachend werken. De community nurse boekt goede resultaten met de outreachende manier van werken. Ze doet radio-uitzendingen, ze organiseert bijeenkomsten bij youth groups, ze gaat langs bij rurale gemeenschappen, en heeft daarnaast een spreekuur waar de jongeren bij haar terecht kunnen met problemen. Zij is in haar voorlichting onafhankelijk van een bepaalde religie. Haar voorlichting is niet gekleurd door de oordelen en taboes t.a.v. seksualiteit vanuit religieuze opvattingen. Het belangrijkste doel volgens de community nurse is dat de jongeren openlijk kunnen spreken. Ze wil andere organisaties aansporen meer te doen en meer samen te werken. Door de krachten van de verschillende organisaties te bundelen kan er een grotere groep jongeren bereikt worden.. Een aanbeveling voor de YHFG is om een samenwerkingsverband aan te gaan met de community nurse. Het materiaal waar de community nurse haar voorlichting op baseert kan samengevoegd worden met het materiaal wat de YHFG gebruikt voor de lessen seksuele en relationele vorming. De sterke kant van het handboek met lessen van de YHFG is dat het zeer informatief is en de sterke kant aan de methode van de community nurse is dat zij interactieve bijeenkomsten heeft met de jongeren. Ze maakt gebruik van stellingen en lokt discussies uit. Door het informatieve aspect van de YHFG en het interactieve aspect van de community nurse te combineren is het zowel educatief en dient het als stimulans om de jongeren om zelf mee te laten denken. Werkpunten outreachend werken:  Contactlegging  Opbouw van een relatie  Onderzoek van de hulpvraag  Onderzoek, eventueel vergroting van de bereidheid en/of mogelijkheid om hulp te ontvangen  Formulering probleem 47



Aanbod van procedure

Op het moment werken er Nederlandse vrijwilligers bij de YHFG, zij bezoeken scholen en geven daar voorlichting aan de jongeren. Een aanbeveling zou zijn dat de Nederlandse vrijwilligers worden voorbereid door middel van een cursus van twee dagdelen waarin zij les krijgen in het geven van voorlichting en het bespreekbaar maken van gevoelige onderwerpen. Bij de Rutger Nisso groep is lesmateriaal beschikbaar voor voorlichting aan jongeren over seksualiteit. De cursus vindt plaats in Ghana en een onderdeel ervan is dat de vrijwilligers een dag meelopen met de community nurse om te zien hoe zij de communiceert met de jongeren. Het informatieve deel van de cursus kan door de social worker van de YHFG worden begeleid. De Nederlandse vrijwilligers worden goed ontvangen binnen de gemeenschap. Dit kwam naar voren uit stukken van de YHFG en inwoners uit Bolgatanga. Een respondent vertelde dat hij vroeger seksuele voorlichting heeft gehad van een blank meisje. Hij is van mening dat jongeren opener zijn tegen mensen buiten de gemeenschap omdat niemand het te horen krijgt wat er wordt besproken. Om de taboes rond seksualiteit te doorbreken is het van belang dat er op een directe en heldere manier over het onderwerp gesproken wordt. Er kunnen aparte opvoedingsondersteuning bijeenkomsten georganiseerd worden voor de ouders. Het belang van een open communicatie met hun kinderen is in deze bijeenkomsten een belangrijk aandachtspunt. Zodat de jongeren weten dat hun ouders open staan voor het spreken over onderwerpen als seksualiteit. De ouders kunnen bereikt worden door vooraanstaande figuren uit de gemeenschap, bijvoorbeeld de dorpschief. Zij kunnen de ouders adviseren de bijeenkomsten bij te wonen. De vooraanstaande personen zijn van invloed op de gemeenschap en kunnen wellicht meer belangstelling bewerkstelligen van de ouders. Een van de mogelijkheden om de ouders te betrekken is door de jongeren een presentatie te laten geven van wat ze geleerd hebben bij de voorlichtingslessen van de YHFG. De presentaties zijn niet alleen om de ouders te informeren maar dienen ook als controle of de jongeren de leerstof beheersen. Het bespreken van seksuele en relationele thema’s is taboe doorbrekend en geeft de ouders en jongeren een opening om over deze onderwerpen te spreken. De presentaties kunnen gegeven worden op het youth centre van de YHFG. Voor de ongeschoolde ouders kan de YHFG lessen organiseren over seksuele en relationele vorming met als doel deze kennis te gebruiken bij het opvoeden van kun kinderen. Om de ouders te laten wennen aan het spreken over onderwerpen aangaande seksualiteit kunnen er discussies gehouden worden. De YHFG kan dan ook checken of de informatie goed is overgekomen bij de ouders. In de lessen is het ook van belang dat er wordt gewerkt aan de acceptatie bij de ouders dat hun kinderen seksueel actief zijn. Tot slot is het van belang dat de individuele counseling met een social worker gecontinueerd wordt zodat de jongeren ook een op een kunnen spreken over hun problemen.

48

8. Inhoudelijke beoordeling opdrachtgever en implementatie Tijdens de laatste bijeenkomst is het eindverslag besproken met de opdrachtgever alvorens de definitieve versie af te maken. De opdrachtgever had een aantal opmerkingen over de aanbevelingen. De beschrijving van de aanbeveling bleef nog wat algemeen en mocht wat haar betreft op een creatievere manier benaderd worden en specifieker ingaan op mogelijke activiteiten die er ondernomen kunnen worden. Naar aanleiding van deze feedback is een aantal specifieke voorbeelden van mogelijke activiteiten voor de YHFG toegevoegd. Een andere aanmerking was onduidelijkheid in de resultaten met de benaming van de respondenten en dat er meer citaten uit de interviews toegevoegd mogen worden. Ook dit is gebeurd. Daarnaast waren er nog wat opmerking over de stijl die aangepast zijn. Het is helaas niet mogelijk om de aanbevelingen te testen in Ghana maar de aanbevelingen kunnen wellicht wel meegenomen worden in het toekomstige onderzoek van het promotieonderzoek van Jolien van der Geugten. Uiteindelijk zullen de onderzoeksresultaten dan wel bijdragen aan een uitkomst die de YHFG kan gebruiken bij het aanpassen van de voorlichtingslessen. De resultaten en aanbevelingen zijn wel naar een medewerker van de YHFG gestuurd en zij kan wellicht al een start maken met het gebruiken van de resultaten. Deze worden alleen niet meer opgenomen in dit verslag.

49

9.

Literatuurlijst

Awusabo-Asare, K., Kumi-Kyereme, A., Biddlecom, A., & Patterson, K. (2006, Juni). Adolescent Sexual and Reproductive Health in Ghana: Results from the 2004 National Survey of Adolescents. Baarda, D. B., Goede, M. d., & Teunissen, J. (2001). Kwalitatief Onderzoek. Groningen: Wolters-Noordhoff. Bochow, A. (2007). Valentine's day in Ghana: youth, sex and secrets. CIA World Factbook. (2010). CIA - The World FActbook - Ghana. Retrieved from Central intelligence agency: www.cia.gov Dijk, E., & Heusden, G. (2009). Ervaar Ghana: Ris- en cultuurgids. Deventer. Geugten, J. v. (2009). Promotievoorstel: Jongeren en seksualitiet in Ghana. Katholiek documentatie centrum. (2001). Erasmusplein . Retrieved from Afrikaanse katholieken in de randstad. http://kdc-app.hosting.kun.nl/erasmusplein/3-2001/afrikaans.html. Katholiek Nederland. (2005). Afrikanen begrijpen niks van Westers 'priestertekort' . Retrieved from Katholiek Nederland. Kraan, M. (2001). Blijven of teruggaan? . Een sociolologische analyse van potenties en problemen van Ghanezen in Amsterdam Zuidoost . Maslow, A. (1968). Toward a psychology of being. New York: John Wiley & Sons, inc. Parsitau, D. (2009). "Keep Holy Distance and Abstain till He Comes": Interrogating a Pentacostal Church's Engagements with HIV/AIDS and the Youth in Kenya. Africa Today . Phetla, G., Busza, J., Hargreaves, J. R., Pronyk, P. M., Kim, J. C., Morison, L. A., et al. (2008). " They have opened our mouths": increasing women's skills and motivation for sexual communication with young people in rural south africa. AIDS Education & Prevention . Pinto, Y. (1994). Interculturele conflicten. Houten/Zaventem: Bohn Stafleu VAn Loghum. Prince, R., Denis, P., & Dijk, R. v. (2009). Introduction to Special Issue: Engaging Chistianities: Negotiating HIV/AIDS, Health, and Social Relations in East and Soutern Africa. Africa today . Rutgers Nisso Groep. (2010). Seksuele en relationele vorming. Retrieved from www.rutgersnissogroep.nl: http://www.rutgersnissogroep.nl/professionals/onderwijs-enjongerenwerk/jeugd-en-jongerenwerk/seksuele-en-relationele-vorming Sarfo, M. (2007). Spacial Analysis of HIV/AIDS: A Case Study of Ghana. Snellen, A. (2007). Basismodel voor methodisch hulpverlenen in het maatschappelijk werk. Bussum.

50

The United States President's Emergency Plan for AIDS Relief. (n.d.). ABC Guidance #1 (Abstinence, Be Fatefull and correct and consistent condom use). Retrieved from pefpar.gov: http://www.pepfar.gov/guidance/c19545.htm Tichelman, P. (1996). "God has an anwser to all our problems.". Medische antropologie . UNAIDS. (2008). Report on the global AIDS epidemic. Verhoeven, N. (2007). Wat is onderzoek? Middelburg, Nederland: Boom Onderwijs. Vreeken, R. (2006). Het ABC van de seks. Volkskrant . Vreeken, R. (2006). Seks voor iets. Volkskrant . Website voor Integratieve Psychologie. (2006). Intergratieve Psychologie. Retrieved from http://psy.cc/: http://psy.cc/psy/wiki/pmwiki.php?n=Begrippen.Seksualiteit Wester, F., & Peters, V. (2004). Kwalitatieve Analyse: uitgangspunten en procedures. Bussum: Coutinho.

51

10. Bijlagen 10.1 Bijlage mindmap

QuickTime™ and a decompressor are needed to see this picture.

52

10.2 Bijlage Topic Lijst Personal information: age, place of residence, ethnic group, school, and religious group. Youth: behaviour of youth, boys and girl, problems, challenges, their future (marriage, children, career), religiousness of youth, unwanted pregnancies, sexual behavior, sexual contact/practices, condom use. Parents of youth: role of the parents, (sexual) heatlh education, raising and controlling their children. Health: STD’s, abotion, anticonception. sexual heath education. Religion: prescriptions in relation to relationships/marriage, love, sexual behavior. Culture: (initiation) rituals, puberty

53

10.3 Bijlage Planning

Week nr. Datum wk 1:

Activiteit

Document & Beoordelingsmomenten

oriëntatie onderwerp

wk 2: 10/02/10

Bijeenkomst 1 opdrachtgever: Formuleren concept probleemstelling en onderzoeksvragen

wk 3: 17/02/10 wk 3: 18/02/10

Bijeenkomst 2 opdrachtgever: bespreken concept pva. Seminar: Valentine’s Day in Kumasi.

wk 4: 24/02/10

Bijeenkomst 3 opdrachtgever: bespreken definitieve pva

wk 5: 1/03/10 wk 5: 3/03/10 wk 5: 3/03/10 wk 5: 4/03/10

Definitief pva naar afstudeerkring sturen Bijeenkomst 4 opdrachtgever: Interview training. Forum on Sexuality & Third World Development bijeenkomst 2 afstudeerkring: bespreking pva

wk 6: 10/03/10 wk 6: 11/03/10 wk 6: 11/03/10

Bijeenkomst 5 opdrachtgever: bespreking concept theoretisch kader Bijeenkomst 3 afstudeerkring: bespreking onderzoeksplan Proefinterview afnemen

concept theoretisch kader. Go/no go pva

wk 7: 17/03/10

Bijeenkomst 6 opdrachtgever: bespreking concept topic lijst en transcripten

concept topic lijsten en transcripten

wk 8: 22/02/10 wk 8: 24/03/10 wk 8: 27/03/10 & 28/03/10

Interview plannen met Monica Mensah (Ghanese studente) Bijeenkomst 7 opdrachtgever: bespreking definitieve topic lijst en transcripten Voorbereidingsweekend Ontmoet Afrika

wk 9: 31/03/10 wk 9: 2/04/10

Bijeenkomst 8 opdrachtgever: slotbespreking

concept pva

definitief pva

definitieve topic lijsten en transcripten

Vertrek naar Ghana

54

wk 10:

settelen in Ghana. (fiets kopen, gastgezin ontmoeten, kennis maken YHF etc.)

wk 11:

Jolien komt aan in Ghana. Interviews plannen

wk 12:

interview 1 en 2 afnemen.

wk 13:

Interviews 3 en 4 afnemen

wk 14:

Transcripten bijwerken

wk 15:

Kennismaken met Sadik in Gambibgo

wk 16:

interview 5 afnemen

wk 17:

Interview 6 afnemen

wk 18:

interview 7 en 8 afnemen

wk 19 & 20:

vakantie: week rondreizen in Ghana

wk 21:

Settelen in Nederland

wk 22 t/m 30:

Data verwerken en schrijven van eindverslag

Beoordeling onderzoeksplan door afstudeerbegeleider

55