Boeken van ver
su m mer s c h ool Books from Afar
De Leerstoelgroep Boekwetenschap en Hand schriftenkunde en de Bijzondere Collecties van de Uni versiteit van Amsterdam organiseren deze zomer voor de derde keer een summerschool over de geschiedenis van het boek. Het aanbod van cursussen, workshops en evenementen is aantrekkelijk voor iedereen die geïnteresseerd is in boekgeschiedenis: onderzoekers, studenten, bibliotheek- en museummedewerkers en alle andere liefhebbers van boeken en manuscripten, bibliotheken en antiquariaten, druktechnieken en typografie. Het thema van deze summerschool is Boeken van ver. Het sluit aan bij de tentoonstelling De diaspora van het Armeense boek 1512–2012, te zien bij de Bijzondere Collecties van 13 juni t/m 9 september. Deze tentoon stelling brengt de geschiedenis van de Armeense boekdrukkunst in beeld, en daarmee de verspreiding van Armeniërs en hun cultuur over Europa, het Nabije en het Verre Oosten. Het programma van de summerschool bevat onder delen die binnen het thema passen, maar ook andere onderwerpen komen aan bod. Deelnemers kunnen een keuze maken uit een ‘à la carte’-programma, met zowel Nederlands- als Engelstalige onderdelen. Naast cursus sen en workshops zijn er een boekensalon, voorstellin gen met een toverlantaarn en een openluchtlezing in Artis met muziek. De summerschool wordt afgesloten met de vierde Frederik Mullerlezing.
This summer, the research group for Book History and Codicology and the Special Collections of the Univer sity of Amsterdam will be organising the third summer school on the history of the book. The various courses, workshops and events are ideal for anyone interested in the history of the book: researchers, students, library and museum staff and any other aficionados of books and manuscripts, libraries and antiquarian bookshops, printing techniques and typography. The theme of this year’s summer school will be Books from Afar and is linked to the exhibition The Diaspora of the Armenian Book 1512–2012, which can be seen at the Special Collections from 13 June until 9 Septem ber. This exhibition highlights the history of Armenian printing and the spread of Armenians and their culture across Europe and the Near and Far East. The summer school programme includes subjects on this theme as well as various other subjects. Partici pants can select from an ‘à la carte’ programme, which includes components in Dutch and English. In addi tion to courses and workshops, there will be a Book Salon, magic lantern shows and an open-air lecture at Artis Royal Zoo, accompanied by music. The sum mer school will close with the fourth Frederik Muller Lecture.
Inhoud | Contents
Prijzen en inschrijving 2 Prices and registration Cursussen 3 Courses Workshops 5 Workshops Boekensalon: 8 Book Salon: The current status of Book Studies in Europe The current status of Book Studies in Europe Openluchtlezing in Artis 8 Open-air lecture at Artis Royal Zoo Toverlantaarns in de Artis Bibliotheek 9 Magic lanterns in Artis Library Frederik Mullerlezing 9 Frederik Muller Lecture Personalia 10 Personalia
Boeken van ver
su m mer s c h ool Books from Afar
Maandag 20 t/m vrijdag 31 augustus 2012
Prijzen en inschrijving
prices and registration
Cursussen (5 dagdelen): – € 250 – € 150 voor Vrienden van de Bijzondere Collecties – € 75 voor studenten van de UvA – gratis voor medewerkers van de UBA
Courses (5 half-day sessions): – € 250 – € 150 for Friends of the Special Collections – € 75 for UvA students – free of charge for University Library staff
Workshops (1 dagdeel): – € 50 – € 25 voor Vrienden Bijzondere Collecties – € 25 voor studenten van de UvA – gratis voor medewerkers van de UBA
Workshops (1 half-day session): – € 50 – € 25 for Friends of the Special Collections – € 25 for UvA students – free of charge for University Library staff
Openluchtlezing in Artis: – € 25
Open-air lecture at Artis Royal Zoo: – € 25
Toverlantaarns in de Artis Bibliotheek: – € 10
Magic lanterns in Artis Library: – € 10
Frederik Mullerlezing: – gratis
Frederik Muller Lecture: – free of charge
Inschrijven kan online via: www.bijzonderecollecties.uva.nl/summerschool.
You can register online at: www.bijzonderecollecties.uva.nl/summerschool.
Wie Vriend van de Bijzondere Collecties wordt, is voordelig uit! U steunt dan bovendien de Bijzondere Collecties en wordt op de hoogte gehouden van alle activiteiten. Vriend worden kan tegelijk als u zich inschrijft voor de summerschool.
Friends of the Special Collections are entitled to a special discount! As a Friend of the Special Collections, you will also be kept up-to-date on all of our activities. You can apply to be a Friend at the same time as regis tering for the summer school.
Contact Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam Oude Turfmarkt 129 (Rokin), 1012 gc Amsterdam 020–5257300
[email protected] www.bijzonderecollecties.uva.nl/summerschool
Boeken van ver
su m mer s c h ool Books from Afar
Cursussen
Courses
Vijf intensieve cursussen voor professionals en lief hebbers: studenten, onderzoekers, bibliotheek- of museummedewerkers en andere belangstellenden die in hun studie, onderzoek of werk met het boek in aan raking komen en zich daar verder in willen verdiepen. Vier van de vijf cursussen vinden plaats op vijf achter eenvolgende ochtenden en duren drie uur per dag. De cursus European Bookbinding, 1450–1820 is verdeeld over vijf ochtenden en middagen en bestaat uit tien sessies van anderhalf uur.
Five intensive courses for professionals and aficiona dos: students, researchers, library or museum staff and others with an interest whose study, research or work involves books and who wish to find out more. Four of the five courses will be held on five consecu tive mornings and will each last three hours each day. The course European Bookbinding, 1450–1820 is spread across five mornings and afternoons and consists of ten 90-minute sessions.
European Bookbinding, 1450–1820
and discussed in separate sessions. The students are expected to have a good knowledge of bookbinding terms and a basic knowledge of the history of book production. The purpose of the course is to encourage an awareness of the possibilities latent in the detailed study of bookbindings and is thus aimed at all those handling books bound in this period, but it has par ticular relevance for all those involved in the repair and conservation of such materials.
lecturer dates time location
Nicholas Pickwoad Monday 20 through Friday 24 August 9:30–11:00 a.m. and 1:30–3:00 p.m. Werkgroepenruimte, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
The history of bookbinding is not simply the history of a decorative art, but that of a craft answering a commercial need. This course will follow European bookbinding from the end of the Middle Ages to the beginning of the Industrial Revolution, using the bind ings themselves to illustrate the aims and intentions of the binding trade. A large part of the course will be devoted to the identification of both broad and detailed distinctions within the larger groups of plain com mercial bindings and the possibilities of identifying the work of different countries, cities, even workshops without reference to finishing tools. The identifica tion and significance of the different materials used in bookbinding will be examined, as well as the classifica tion of bookbindings by structural type, and how these types developed through the three centuries covered by the course. The development of binding decoration will be touched on, but will not form a major part of the discussion.
Archeologie van het middeleeuwse met de hand geschreven boek docent Jos Biemans data maandag 20 t/m vrijdag 24 augustus tijd 9.30–12.30 uur locatie Regentenkamer, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129 Deze cursus vormt een inleiding in de geschiedenis, productie en vormgeving van het handgeschreven boek, vooral gedurende de middeleeuwen. Na een kort overzicht van de ontwikkeling die geleid heeft tot het Latijnse alfabet wordt de ontwikkeling van het boek schrift gevolgd, een en ander steeds gerelateerd aan de cultuurgeschiedenis van het Westen. Daarnaast wordt aandacht besteed aan schriftdragers, schrijfinstru menten, lay-out, decoratie, illustratie en het inbinden van tekstdragers in West-Europa. Tevens wordt men
The course consists of ten 90-minute sessions using Powerpoint. Actual examples of bindings are shown 3
fie die een uitstekende basis biedt voor alle studenten, onderzoekers, antiquaren en bibliotheek- en museum medewerkers die te maken krijgen met boeken uit de periode van de uitvinding van de boekdrukkunst tot de vroege negentiende eeuw. Behalve de colleges worden ook (facultatieve) opdrachten gegeven. U doet dan zelf standig onderzoek in de bibliotheek van de Bijzondere Collecties.
vertrouwd gemaakt met de terminologie binnen het vakgebied.
The Book in Western Europe l ecturers Rosamond McKitterick & David McKitterick dates Monday 20 through Friday 24 August time 1:30–4:30 p.m. location Regentenkamer, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
Recente geschiedenis van de drukletter docent Gerard Unger data maandag 27 t/m vrijdag 31 augustus tijd 13.30–16.30 uur locatie Regentenkamer, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
This course examines the manufacture, contexts and circulation of books in Western Europe from the late antique world to the late nineteenth century. It will seek out common themes as well as differences in manuscript and print environments. The first two classes will be devoted to medieval manuscripts, and the remainder to the printed book. Each class will draw on the resources of the Special Collections of Amsterdam University Library, and students will be encouraged to understand how much evidence can be recovered by looking at original material. Students taking this course will be given some background reading that they should have undertaken before the start.
De veranderingen aan en de vernieuwingen van de lettervormen aan het begin van de twintigste eeuw zijn reacties op wat er in de negentiende eeuw aan letterontwerpen is gemaakt. In de eerste helft van de twintigste eeuw zijn uitgesproken standpunten over typografie en lettervormen ingenomen. In de tweede helft zijn die deels herhaald en zowel aangescherpt als verwaterd en vervangen door andere visies. Aan het begin van de eenentwintigste eeuw ontbreken heldere standpunten en is het meer een zoeken naar richting en houvast. De ontwikkelingen in het ontwerpen gaan nauw samen met de technische veranderingen, zeker in de tweede helft van de twintigste eeuw, en ook nu. En ontwikkelingen in het letterontwerpen zijn nauw verbonden met wat er in de typografie is gebeurd. Het letterontwerpen, de typografie en de grafische technieken worden beschouwd vanuit verscheidene gezichtspunten – geen complete geschiedenis, maar sprekende voorbeelden, geschikt voor beginners, gevorderden en professionals.
Het boek in de handpersperiode docent Paul Dijstelberge data maandag 27 t/m vrijdag 31 augustus tijd 9.30–12.30 uur locatie Regentenkamer, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129 Deze cursus geeft een overzicht van het drukproces en de materiële aspecten van het op de handpers gedrukte boek. Het is een grondige cursus analytische bibliogra
4
Boeken van ver
su m mer s c h ool Books from Afar
Workshops De workshops zijn bedoeld om bijzondere onderwer pen uit de boekgeschiedenis nader te introduceren bij een geïnteresseerd en al enigszins ingevoerd publiek. Of voor boekhistorici die eens een keer buiten hun eigen belangstellingsgebied willen rondsnuffelen. De workshops zijn praktisch van opzet.
The workshops are intended to provide a more detailed introduction to particular subjects from the history of the book and are targeted at people with an inter est and some prior knowledge. They may also be of interest to book historians who would like to explore outside their own specialist area. The workshops adopt a practical approach.
Het taxeren van oude boeken
wetenschappers. Tot circa 1800 vormden ze in heel Europa een voorbeeld voor fresco’s, houtsnijwerk, borduurpatronen, schilderijen, wandtapijten enzo voort. Maar ze werden ook telkens weer overgenomen in de grote natuurwetenschappelijke publicaties van de zeventiende en achttiende eeuw. De originele aquarellen die model stonden voor de houtsneden in Gessners encyclopedie zijn onlangs in Amsterdam door de docent van deze workshop geïdentificeerd. Ze kwamen in Gessners beeldverzameling terecht dankzij diens enorme correspondentie-netwerk dat reikte van Schotland tot Italië, Frankrijk, Polen en Duitsland. Over dit materiaal, de identificatie, de betrokken geleerden en vooral het belang van deze dierenalbums in de context van Renaissance-wetenschap en -kunst gaat deze workshop. De originele aquarellen zullen te zien zijn, en veel ander beeldmateriaal wordt getoond via Powerpoint.
docent Bubb Kuyper datum maandag 20 augustus tijd 13.30–16.30 uur locatie Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129 De workshop probeert inzicht te geven op welke aspec ten je moet letten bij de waardebepaling van zeldzame/ bijzondere boeken. Welke zijn die aspecten (niet alleen positieve maar ook negatieve!) en hoe kom je ten slotte tot een waardering. Een en ander zal gaan aan de hand van een aantal zestiende- tot en met twintigste-eeuwse boeken, die de cursisten zelfstandig beoordelen, waar na een plenaire bespreking de workshop afrondt. De workshop is bedoeld voor enigszins gevorderden, maar beginners zullen wellicht het meest kunnen leren.
Dieren in beeld: wetenschap en kunst in de Renaissance
Omgaan met bijzondere materialen
docent Florike Egmond datum dinsdag 21 augustus tijd 9.30–13.30 uur locatie Artis Bibliotheek, Plantage Middenlaan 45
docent Jos Schrijen datum dinsdag 21 augustus tijd 13.30–16.30 uur locatie Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
De illustraties in de omvangrijke dierenencyclopedie (4 delen, 1551–1558) van de Zwitserse humanist Conrad Gessner (1516–1565) hebben bijna driehonderd jaar het beeld bepaald dat Europeanen hadden van dieren. Zijn afbeeldingen inspireerden zowel kunstenaars als
Sinds enkele decennia is het bewustzijn gegroeid dat boeken uit vroeger eeuwen niet alleen tekstdragers zijn maar ook cultuurhistorisch belangrijke voorwerpen. Tijdens de workshop wordt ingegaan op de oorzaken van schade door gebruik. Het belangrijkste is echter 5
gevallen, maar ze is, gearrangeerd in wonderlijke composities, voor altijd vastgelegd in de schitterende kopergravures van de Thesaurus. Tijdens deze work shop wordt ingegaan op het leven en werken van Alber tus Seba te midden van zijn tijdgenoten (en kennissen) zoals Maria Sibylla Merian, Frederik Ruysch, Carolus Linnaeus en Peter Artedi. De verhalen worden geïllus treerd met een keur aan gedrukte boeken, handschrif ten en schilderijtjes uit de Artis Bibliotheek.
dat er voor dagelijkse of incidentele gebruikers instruc ties worden gegeven voor de ‘schadevrije’ omgang met dit vaak kostbare materiaal.
Rariteitenkabinetten in de zeventiende eeuw docent Roelof van Gelder datum woensdag 22 augustus tijd 9.30–12.30 uur locatie Artis Bibliotheek, Plantage Middenlaan 45
Typografische vormgeving
Het verzamelen van schilderijen, prenten en tekenin gen, van munten, penningen en antiquiteiten was een geliefde bezigheid van Nederlandse burgers in de zeventiende eeuw. Minder bekend zijn de verzamelaars van zogeheten curiositeiten of rariteiten. We moeten daarbij denken aan exotische voorwerpen uit verre streken, zoals kleding, wapens en sierraden uit de Oost en de West en van Zuid-Afrika tot Groenland. Tot de curiositeiten behoorden ook zeldzaamheden uit de natuur, zoals schelpen, geprepareerde dieren, huiden, tanden, skeletten, maar ook gedroogde planten, kora len en gesteenten. Al deze voorwerpen werden destijds opgesteld in een fascinerend ensemble, waarbij mate riaalsoort, kleur en textuur en in feite de esthetiek een leidend principe vormde. De workshop gaat in op de verschillende typen verzameling, op de verzamelaars zelf, op de wijze van opstellen van de rariteiten in de huizen van de eigenaars en op de bezoekers die zich er aan vergaapten.
docent Frans A. Janssen datum donderdag 23 augustus tijd 13.30–16.30 uur locatie Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129 Een workshop over het grafisch ontwerp van enkele uitgaven van een thans vergeten bestseller uit de acht tiende eeuw. De deelnemers wordt gevraagd kenmer ken van de typografische vormgeving van drie drukken, uit 1699, 1734 en 1785, van de roman Les aventures de Télémaque van Fénélon aan de hand van een begrip penlijst te formuleren. Ter inleiding zullen telkens de omstandigheden worden besproken waaronder deze in Parijs en Amsterdam gedrukte boeken verschenen. De workshop richt zich op enigszins gevorderden, op hen die al een grote belangstelling hebben voor de typogra fische vormgeving in heden en verleden, die gefas cineerd zijn door de wijze waarop ontwerpers onze beleving van een tekst sturen. Kennis van de Franse taal is niet noodzakelijk.
Albertus Seba en zijn Thesaurus docent Hans Mulder datum donderdag 23 augustus tijd 9.30–12.30 uur locatie Artis Bibliotheek, Plantage Middenlaan 45
Jewish manuscripts in Amsterdam lecturer date time location
In elke ware verzamelaar schuilt een ontdekkings reiziger. De Amsterdamse apotheker Albertus Seba (1665–1736) is daarvan een sprekend voorbeeld. Zelf honkvast, bracht hij exotische naturalia uit alle wind streken bijeen in zijn rariteitenkabinet. Hij hoefde daarvoor niet ver van huis: in de handelsmetropool Amsterdam was een constante aanvoer van schelpen, gesteenten en geprepareerde of op sterk water gezette dieren. Seba’s rariteitenkabinet trok nieuwsgierigen uit binnen- en buitenland. In 1716 verkocht Seba zijn collectie aan tsaar Peter de Grote voor vijftienduizend gulden, om meteen daarop een nieuwe op te bouwen. Rond 1725 besloot Seba een catalogus van zijn collec tie te publiceren. Dat resulteerde uiteindelijk – deels postuum – in een monumentale, vierdelige uitgave, de Thesaurus (1734–1765). De collectie zelf was al voor de verschijning van het derde deel geveild en uiteen
Emile Schrijver Monday 27 August 1:30–4:30 p.m. Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
The Bibliotheca Rosenthaliana, the collection of Jewish books in the Special Collections, contains a consider able number of handwritten sources. In addition to mediaeval codices from the thirteenth to fifteenth cen turies and tens of thousands of letters, these primarily include books and single-sheet manuscripts, which provide an insight into the rich history of the Jews in the Netherlands from the seventeenth to the twentieth centuries. The documents may be written in Hebrew, Yiddish, Spanish, Portuguese or Dutch. This workshop will discuss important documents, including the two oldest thirteenth-century Hebrew codices from the Bib liotheca Rosenthaliana and some examples of Amster 6
dam’s Portuguese-Jewish calligraphy in Spanish and Hebrew. In addition, a number of illustrated Hebrew manuscripts from central and northern Europe will be examined, which show evidence of influence from printed books from Amsterdam.
ste boeken op tafel komen, vergezeld van verhalen over hun ontstaan en invloed op de kunst en nijverheid in de negentiende eeuw.
Bibliotheca Splendidissima: Dutch Private Libraries in the Golden Age
lecturer date time location
Armenian type, books and printing in Amsterdam
lecturer Paul Hoftijzer date Tuesday 28 August time 9:30 a.m. – 12:30 p.m., in the afternoon a visit to Leiden location Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129 / Bibliotheca Thysiana, Rapenburg 25, Leiden
John A. Lane Wednesday 29 August 9:30 a.m. – 12:30 p.m. Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
The workshop begins with a very brief introduction to the forms of the Armenian alphabet and the his tory of Armenian types and printing before 1660. This includes printing by and for the Armenian communi ties themselves, by those who hoped to convert them and by western scholars. It then concentrates on the introduction of Armenian printing to Amsterdam in 1660, the work of the first two presses (1660–1669 and 1685–1718), the attempt to set up a third (1756) and their influence world-wide. Armenian books are placed in the historical and cultural context of Armenia’s religious and political circumstances, the interna tional Armenian trade networks and the Dutch golden age. Participants will have the opportunity to examine Armenian printed books from Amsterdam University’s Special Collections. No previous knowledge of Arme nian language, books or printing is necessary, but participants will be asked to read background material before the workshop.
With an estimated production of well over a 100,000 titles on all subjects and in all languages, the seven teenth-century Dutch Republic was one of the most important centres of printing, publishing and book selling in Europe. What is less known, however, is that this small country also had a thriving library culture. This workshop will investigate the nature of earlymodern Dutch book ownership and private libraries, with special attention to the available source material. In the afternoon the Bibliotheca Thysiana, founded in 1653 by the Leiden jurist and bibliophile Johannes Thysius, will be visited. This institution is a unique example of a seventeenth-century private book collec tion turned into a public library.
De bloei van het kostuumboek in de negentiende eeuw
Het maken van een openbaarvervoerkaart docent Rijk Boerma datum woensdag 29 augustus tijd 13.30–16.30 uur locatie Werkgroepenruimte, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
docent Marike van Roon datum dinsdag 28 augustus tijd 13.30–16.30 uur locatie Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
Wat is het geheim van een goede openbaarvervoer kaart? Het begrijpen van de informatie die in de kaar ten is opgeslagen, het decoderen van de schaal en de oriëntatie en het ontcijferen van cartografische conven ties is minder gemakkelijk dan wel een gedacht wordt. Het publiek dat de kaarten gebruikt is divers in leeftijd en opleidingsniveau, en toch moet iedereen weten door te dringen tot de informatie die voor ieder afzon derlijk van belang is. De maker van de openbaarver voerkaart dient zich bewust te zijn van het doel van de kaart en mag de kaartleesvaardigheid van zijn publiek niet overschatten. Daarnaast spelen elementaire zaken als voldoende kleurcontrast, leesbare lettertypes en -groottes en het you-are-here een grote rol.
Hoewel er al veel eerder kostuumboeken werden gemaakt, vond de grote bloei van dit genre plaats in de negentiende eeuw. Geïnspireerd door romantiek en nationalisme ontwikkelde het kostuumboek zich van een verzameling fantasievolle plaatjes naar een kunsthistorisch verantwoord werk. In fraai geïllus treerde boeken trekt een bonte stoet van geestelijken, militairen, edelen, boeren en burgers uit alle landen aan ons voorbij. Ze dienden als bron van inspiratie voor kunstenaars en fabrikanten, restauratoren, mode- en kostuumontwerpers. Bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam bevindt zich een van de grotere Nederlandse verzamelingen op dit gebied. Tijdens de workshop zullen de mooiste en belangrijk 7
Exotisch koken
Cursus literair vertalen: Marcel Proust
docent Marleen Willebrands datum donderdag 30 augustus tijd 13.30–16.30 uur locatie Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
docent Martin de Haan datum vrijdag 31 augustus tijd 9.30–12.30 uur en 13.30–16.30 uur locatie Nina van Leerzaal, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129
Het bezit van de Nederlandse koloniën in het voorma lige Indië en in Suriname heeft zijn sporen nagelaten in de Nederlandse keuken. De VOC bracht al vanaf de zeventiende eeuw scheepsladingen specerijen naar ons land, maar daarmee werd hier nog niet de Indische keuken geïntroduceerd. Dat gebeurde pas veel later. Wel verschenen er al in de negentiende eeuw kookboe ken met recepten uit de Indische keuken. Een kook boek met Surinaamse recepten volgde pas een eeuw later. De Surinaamse keuken lijkt zich in Nederland minder duidelijk te profileren. Hoe komt dat? Waar en wanneer verschenen de eerste kookboeken met recep ten voor de Indische en Surinaamse keuken? Voor wie waren deze kookboeken bestemd en wat was het doel? En: in hoeverre werden recepten anders overgeleverd dan via gedrukte kookboeken?
Deze eendaagse cursus is bedoeld als een korte maar intense onderdompeling in het literaire vertalen. De ochtendsessie, in de vorm van een lezing plus discus sie, zal in het teken staan van het thema stijl: wat is stijl precies, en hoe kun je er als vertaler recht aan doen? Hoe zit het met de eigen creatieve inbreng van de verta ler? In de middagsessie zullen de verschillende soorten problemen waarmee een literair vertaler te maken krijgt worden besproken aan de hand van een beroemd fragment uit Marcel Prousts À la recherche du temps perdu, waarvan verschillende vertalingen met elkaar zullen worden vergeleken. Aan het eind van de middag wordt er gezamenlijk één Proust-zin vertaald. Kennis van het Frans is vereist.
Evenementen | Events Book Salon: The current status of Book Studies in Europe
the Early-Modern Book at the University of Leiden and Curator of the Bibliotheca Thysiana.
Panel: Paul Hoftijzer, Lisa Kuitert, David McKitterick and Raphaële Mouren
date Monday 20 August time 5:00–7:00 p.m. location Museumcafé, Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129 admission free of charge
Since April 2008, the Special Collections have been organising monthly Book Salons. The Book Salon to be held on Monday 20 August will mark the start of the summer school and focuses on Book Studies in Europe.
Openluchtlezing in Artis door Erik de Jong
Garrelt Verhoeven, Chief Curator of the Special Col lections of the University of Amsterdam, will open the Book Salon with an introduction about the summer school. Lisa Kuitert, Professor of Book History at the University of Amsterdam, will present an introductory guide to the current state of Book Studies in Europe. Lisa Kuitert is also one of the members of the panel who will be discussing current developments in and the future of the discipline. The panel will also include Raphaële Mouren, Associate Professor of the École nationale supérieure des sciences de l’information et des bibliothèques (enssib); David McKitterick, Honor ary Professor of Historical Bibliography at Cambridge University and Librarian and Fellow of Trinity College; and Paul Hoftijzer, P.A. Tiele Professor in the History of
Met muzikaal intermezzo door het Hemony Ensemble Wat hebben boek, muziek en park met elkaar gemeen? Op deze namiddag is dat: de natuur. In de Artis Biblio theek verdiepen we ons in gebouw en collecties waar natuur in al haar verscheidenheid centraal staat. De geschiedenis van Artis dient als context om te begrij pen hoe belangrijk dier, plant en landschap voor onze wetenschappelijke, artistieke en persoonlijke wereld zijn. Een muzikaal intermezzo verrijkt die context: natuur kan ook weerklinken in toon en atmosfeer. Het geheel wordt afgesloten met een wandeling in de groene wereld van Artis. Onder de bomen lezen we gedichten en andere teksten en wordt ingegaan op de betekenis van tuin, park en natuur. 8
Frederik Muller Lecture by Alberto Manguel
Het muzikale intermezzo wordt verzorgd door leden van het Hemony Ensemble, een klein professioneel ensemble voor renaissancemuziek. Het legt zich toe op Nederlandse muziek uit de zestiende en vroege zeventiende eeuw. De aandacht gaat vooral uit naar de gedrukte vocale muziek zoals die in de huiskamers van de aristocratie en de welgestelde burgers functio neerde. Het ensemble staat onder leiding van musicus en musicoloog Simon Groot.
On Friday 31 August, the summer school will close with the fourth Frederik Muller Lecture. The lecture will be by Alberto Manguel and will be entitled The Reader as Traveller. Alberto Manguel has written the following introduction to the lecture: The world as book links to life as a voyage, and so the reader is seen as a traveller, advancing through the pages of that book. The act of reading a single line, deeply and comprehensively, carried for St. Augustine the echo of all our libraries, past, present and future, each word harping back to Babel and forward to the last trumpet. It meant a constant displacement from one acquired experience to the next, a nomadic reading through memory towards desire, conscious of the road travelled and of the road still ahead. Our worldwide reading, precisely because it assumes to be worldwide, seems to require no such displacement: everything, we are told, is here always, at the touch of a finger. We don’t need to travel towards it because it appears all of a sudden, we don’t need to commit it to memory because our electronic memories perform that duty in our name, we don’t need to explore and sift through endless volumes because search engines will find our quarries for us. Nor do we need to claim a traveller’s freedom and responsibility in the act of reading: the rules and regulations of our technological apparata set strict parameters for us to follow and assume the praise or blame. On the screen, we lack the material sense of physically following the story, unlike that of holding a codex in our hands. Useful it is, of course, but it is limiting as well. As travellers in cyberspace we need to be more aware of these limitations and to find ways of reclaiming our travellers’ freedom.
De avond wordt afgesloten met een drankje. datum vrijdag 24 augustus tijd 16.45–19.00 uur 16.45 uur — rondleiding door Erik de Jong door de Artis Bibliotheek 17.30 uur — muzikaal intermezzo door leden van het Hemony Ensemble 18.15 uur — openluchtlezing door Erik de Jong in Artis (bij slecht weer in de Artis Bibliotheek) locatie Artis Bibliotheek, Plantage Middenlaan 45 toegang € 25
Toverlantaarns in de Artis Bibliotheek Prof. dr. W.A. Wagenaar (1941–2011), hoogleraar psychologische functieleer en rechtspsychologie te Leiden, verwierf landelijke en internationale bekend heid als getuige-deskundige in rechtszaken. Willem Wagenaar was ook een hartstochtelijk verzamelaar van beweegbare boeken en toverlantaarns. Thuis gaf hij voorstellingen met zijn toverlantaarns in een speciaal daarvoor gebouwd theater. Elisabeth WaagmeesterWagenaar, dochter van Willem Wagenaar, zet de tradi tie voort met drie voorstellingen in de Artis Bibliotheek. Zij tovert dan met de toverlantaarn exotische dieren op het witte doek en licht de werking van de lantaarn toe.
date Friday 31 August time 5:00–6:00 p.m. location Auditorium of the University of Amsterdam, Singel 411 admission free of charge
data dinsdag 28, woensdag 29 en donderdag 30 augustus tijd 20.00–21.30 uur locatie Artis Bibliotheek, Plantage Middenlaan 45 toegang € 10
9
Boeken van ver
su m mer s c h ool Books from Afar
Personalia manier van schrijven. In 2008 verscheen van hem Zeepost. Nooit bezorgde brieven uit de 17de en 18de eeuw. In het najaar van 2012 verschijnt Naar het aards paradijs, zijn biografie van Jacob Roggeveen, ontdekker van Paaseiland.
Prof. dr. Jos Biemans (1951) is sinds 1986 docent Boekwetenschap en Handschriftenkunde aan de Universiteit van Amsterdam en werd in 2004 benoemd tot bijzonder hoogleraar in de Wetenschap van het Handschrift. Daarnaast werkt hij aan een geschiedenis van de Amsterdamse universiteitsbibliotheek.
Drs. Martin de Haan (1966) is literair vertaler en essay ist. Hij is de vaste vertaler van Michel Houellebecq en Milan Kundera, en vertaalde daarnaast werk van onder anderen Jean Echenoz, Denis Diderot en Régis Jauffret. Samen met Rokus Hofstede werkt hij aan een nieuwe vertaling van Prousts Du côté de chez Swann. Daarnaast is hij momenteel voorzitter van de Europese vertalers raad CEATL.
Rijk Boerma (1955) studeerde kunstgeschiedenis aan de Vrije Universiteit en grafische vormgeving aan de Rietveld Academie. Hij is partner en ontwerper bij het internationaal opererende bureau Mijksenaar, gespe cialiseerd in visuele informatie en bewegwijzerings systemen. Boerma was als projectleider en ontwerper onder meer betrokken bij de bewegwijzering van Abu Dhabi Airport, Athens Airport, Schiphol, de grote sta tions van de Nederlandse Spoorwegen en de Amster damse Noord/Zuidlijn.
Prof. Dr. Paul Hoftijzer (1954) is P.A. Tiele Professor in the History of the Early-Modern Book at the University of Leiden and Curator of the Bibliotheca Thysiana. He publishes on various aspects of the production, distribution and consumption of books in the Dutch Republic, with a special emphasis on Anglo-Dutch book trade relations and the seventeenth-century book trade in Leiden.
Dr. Paul Dijstelberge (1956) was na zijn studie Neder landse taal- en letterkunde veertien jaar werkzaam als restaurantkok. Naderhand werkte hij bij de Bijzondere Collecties van de UvA als bibliograaf en conservator. Hij promoveerde in 2007 op een onder zoek naar sierhoofdletters in oude Nederlandse boe ken. Hij is docent boekgeschiedenis en publiceert over literair-historische en boekwetenschappelijke onderwerpen. Dr. Florike Egmond (1953) is cultuur- en wetenschaps historicus en publiceert onder meer op het gebied van de vroegmoderne natuurlijke historie (plant- en dierkunde). Ze werkt momenteel voor het door NWO gefinancierde project Re-Reading the Book of Nature aan de Universiteit van Leiden en woont in Rome.
Prof. dr. Frans A. Janssen (1939) is emeritus hoogleraar Boek- en Bibliotheekgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was tevens directeur van de Biblio theca Philosophica Hermetica. Hij publiceerde een aantal boeken en vele artikelen over de geschiedenis van de typografische technieken, van de typografische vormgeving en van het boekenverzamelen, onder meer Zetten en drukken in de achttiende eeuw (1982), Technique and Design in the History of Printing (2004) en Goud en koper in de boekenwereld (2008).
Dr. Roelof van Gelder studeerde geschiedenis in Amsterdam, waar hij promoveerde op Het Oost-Indisch avontuur. Duitsers in diens van de VOC. Hij publiceerde, onder andere als redacteur van NRC Handelsblad, over de cultuurgeschiedenis en het maritieme verleden van Nederland. Zijn Naporra’s omweg. Het leven van een VOC-matroos werd alom geprezen om de beeldende
Prof. dr. Erik de Jong (1954) is bijzonder hoogleraar Cultuur, Landschap en Natuur aan de Universiteit van Amsterdam. Hij bezet de Artisleerstoel, ingesteld op voordracht van de Stichting Natura Artis Magistra en het Fonds Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouw kunst. De Jong is is inhoudelijk projectleider van het Nieuwe Groote Museum i.o., gewijd aan natuur, wilder 10
for Order (2003). He received the Gold Medal of the Bibliographical Society in 2005, and gave the inaugural Frederik Muller lecture in Amsterdam in 2008.
nis en de relatie mens–natuur. Ook adviseert hij de dierentuin Artis bij de vernieuwingsplannen. Prof. Dr. Lisa Kuitert (1960) is Professor of Book History at the University of Amsterdam. She is especially inte rested in literary publishing houses since the nine teenth century. Her publications include Het ene boek in vele delen. De uitgave van literaire series in Nederland 1850–1900 (1993), Het uiterlijk behang. Reeksen in de Nederlandse literatuur (1997) and Over redactie (2008). She is editor of De Boekenwereld. Tijdschrift voor Boek en Prent and editor-in-chief of Quaerendo. A Quarterly Journal from the Low Countries Devoted to Manuscript and Printed Books.
Prof. Dr. Rosamond McKitterick (1949) is Professor of Mediaeval History at the University of Cambridge, and a Fellow of Sidney Sussex College. She is a specialist on Carolingian Europe, and she has made a particular study of manuscript evidence from this period. Her books include The Carolingians and the Written Word (1989) and most recently several studies on history and memory and a biography of Charlemagne (2008). She is a Corresponding Fellow of the Austrian Academy. In 2010 she won the Heineken prize for history, awarded by the Koninklijke Nederlandse Akademie van Weten schappen.
Drs. Bubb Kuyper (1946) studeerde Nederlandse taalen letterkunde aan de Vrije Universiteit te Amsterdam en was daarna een aantal jaren leraar in het middel baar onderwijs. In 1979 vestigde hij zich te Haarlem als antiquaar en in 1986 richtte hij in dezelfde stad een nationaal en internationaal opererend veilinghuis in boeken, manuscripten en grafiek op. Hij was lange tijd secretaris, later voorzitter van de Nederlandsche Vereeniging van Antiquaren. Thans met pensioen is hij nog zeer actief als taxateur, voorzitter van de stichting Drukwerk in de Marge en bestuurslid van de stichting Laurens Janszoon Coster.
Prof. Dr. Raphaële Mouren is Associate Professor of the École nationale supérieure des sciences de l’information et des bibliothèques (ENSSIB) in Lyon. Her publications include Le métier du bibliothécaire (2003, together with Dominique Peignet), Manuel du patrimoine en bibliothèque (2007), various proceedings of congresses devoted to the history of the book and history of libraries, and Piero Vettori, éditeur, commentateur et traducteur (in press). Since 2009 she is Chair of the Rare Books and Manuscripts Section of the Interna tional Federation of Library Associations and Instituti ons (IFLA).
Drs. John A. Lane (1955) is a freelance historian of printing types, books and printing. He has published numerous books and articles and his work has been honoured with a Guggenheim Fellowship and other awards. His book on the history of the printed book in Armenian type will appear in June 2012.
Drs. Hans Mulder (1961) is conservator van de Artis Bibliotheek, die onderdeel is van de Bijzondere Collec ties van de UvA. Hij studeerde geschiedenis in Utrecht en was tot mei 2011 als conservator gedrukte werken verbonden aan de Utrechtse Universiteitsbibliotheek. Aan dezelfde universiteit gaf hij vijf jaar lang de cursus ‘De geschiedenis van het gedrukte boek’. Sinds 2010 is hij voorzitter van de Nederlandse Boekhistorische Vereniging.
Dr. Alberto Manguel (Buenos Aires, 1948) is a Canadian writer, translator, and editor. He is the author of novels, among others News from a Foreign Country Came (1991), and of numerous non-fiction books, such as A History of Reading (1996), The Library at Night (2007), Homer’s Iliad and Odyssey: A Biography (2008) and A Reader on Reading (2010). He has also written film criticism and collections of essays, such as Into the Looking Glass Wood (1998). Manguel held the Cátedra Cortázar at the Universidad de Guadalajara in 2007, and the S. Fischer Chair at the Freie Universität Berlin in 2003. In 2007, he received an honorary doctorate from the Universi ties of Liège and Anglia Ruskin, Cambridge.
Prof. Dr. Nicholas Pickwoad has a doctorate from Oxford University in English Literature. He trained in bookbinding and book conservation with Roger Powell, and ran his own workshop from 1977 to 1989. He has been Adviser on book conservation to the National Trust of Great Britain since 1978, and was editor of the Paper Conservator. He taught book conservation at Columbia University Library School in New York and was Chief Conservator in the Harvard University Library. He is now project leader of the St Catherine’s Monastery Library Project and director of the Ligatus Research Centre. He gave the 2008 Panizzi Lectures at the British Library, was awarded the 2009 Plowden Medal for Conservation and is a Fellow of the IIC and of the Society of Antiquaries and a Council Member of the Bibliographical Society of Great Britain.
Prof. Dr. David McKitterick (1948) is Honorary Profes sor of Historical Bibliography at Cambridge, where he is also Librarian and Fellow of Trinity College. He is a Fellow of the British Academy. Besides being one of the general editors of the Cambridge History of the Book in Britain, he edited the volume covering 1830-1914. His books include a three-volume history of Cambridge University Press and Print, Manuscript and the Search 11
al snel zelfstandig. Lang gaf hij les aan de Rietveld Academie en momenteel is hij professor Typografische Vormgeving aan de Universiteit Leiden en professor Letterontwerpen aan de Universiteit van Reading in Engeland. Unger ontwierp tijdschriften, postzegels, boeken, jaarverslagen, maar zijn letterontwerpen zijn het bekendst.
Dr. Marike van Roon (1963) is adjunct-hoofdconserva tor van de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Zij is kunsthistoricus en promoveerde in 2010 op kerktextiel in Nederland tussen 1840 en 1965. Jos Schrijen (1958) studeerde kunstgeschiedenis en archeologie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen en bouwhistorie en monumentenzorg aan de Hoge school van Utrecht. Vanaf 1983 was hij restaurator van boeken en archivalia. Van 1992 tot 2007 had hij een eigen atelier in Nijmegen. Tegenwoordig is hij als docent verbonden aan de opleiding Conservering & Restauratie van de Universiteit van Amsterdam. Daar naast werkt hij als zelfstandig bouwhistoricus.
Drs. Garrelt Verhoeven (1966) is Chief Curator of the Special Collections of the University of Amsterdam. He studied Book History in Leiden and specialised in the seventeenth-century book trade. He worked for five years in the antiquarian booktrade and before coming to Amsterdam worked as a project manager for digitisa tion at the Royal Library at The Hague.
Dr. Emile Schrijver (1962) has been Curator of the Bibliotheca Rosenthaliana, the Judaic and Hebrew collection in the Special Collections of the University of Amsterdam, since 2003. Previous roles include a posi tion as Director of the Menasseh ben Israel Institute for Jewish social sciences and cultural-historical studies.
Drs. Marleen Willebrands (1953) is neerlandica, diëtiste en specialist op het gebied van historische keu kenrecepten. Zij studeerde af in de oudere Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Leiden en doceert Nederlands en NT2 aan Fontys Talencen trum in Eindhoven. Met Jozef Schildermans en Hilde Sels publiceerde zij Lieve schat, wat vind je lekker? Het Koocboec van Antonius Magirus (1612) en de Italiaanse keuken van de renaissance, Leuven 2007. Website: www.kookhistorie.nl.
Prof. dr. Gerard Unger (1942) is typograaf en letteront werper. Hij studeerde grafische vormgeving aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam, was werkzaam bij Total Design en Joh. Enschedé en Zonen, en werd
12
